135
Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6

Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

Mɛʼɛnɛn

Masʼapide icɔcɔndaan

Kipilio 6

Page 2: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn
Page 3: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

Mɛʼɛnɛn

Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6

Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro

Gɛbɛyo Bashami

Pajiyo Mɔkɔnnɛn

Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

Zooge erngesinɛɛ: Abebe Yirgashewa

Mɛnde ishɔshɔkdizaynigiɔ: Tulua Amaro

Zooge eedinɛ: Izabela Karpienia

Tartarec: Senayit Worku

Bɛrguan 2008

Mizan Tɛpɛri

Page 4: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

በደ/ብ/ብ/ህ/ክ/መ/ ትምህርት ቢሮ በቤንች ማጂ ዞን ትምህርት መምሪያና በኤስ አይ ኤል ኢትዮጵያ ትብብር ተዘጋጀ።

2008 ዓ.ም (2016)

Me’en language student text for grade 6. First trial edition.

Published for Me’en medium of instruction pilot classes by:

SIL Bench-Maji Zone Language Development and Mother Tongue Based Multilingual Education

Project, P.O. Box 413, Mizan Teferi, Tel. 047 335 1715

The project is implemented jointly by Southern Nations Nationalities and Peoples Regional

Government, Bench-Maji Zone Administration and SIL Ethiopia.2008 Ethiopian Calendar

(2016)

መብቱ በደ/ብ/ብ/ህ/ክ/መ/ ትምህርት ቢሮ የቤንች ማጂ ዞን

ትምህርት መምሪያና የኤስ አይ ኤል ኢትዮጵያ ነው።

Page 5: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

I

Bonde jɔyun

Ɛli sabɔ Bon

Icɔcɔn 1: Cɛmɛnde dambiy .............................................................. 1

Rɛ’ɛnde ngodhiin ......................................................................................... 2

Apalaage dambiɔ ........................................................................................ 7

Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔ ........................................................ 11

Icɔcɔn 2: Zooge gaynɛ isportigede jorunɔɔ ...................................... 15

Tudacce Hayle G/Silase ............................................................................. 15

Tudacce Dɛrartu Tullu............................................................................... 20

Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ .................................................................224

Icɔcɔn 3: Kɛmtìsi .......................................................................... 27

Kɛmtiside Rɛsɛdunɔ oode Arshiinɔ .............................................................. 28

Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke: Tuma haki .............................................. 32

Kɛmtisian tɛbhɛn ....................................................................................... 35

Icɔcɔn 4: Kelle wossɛdun ............................................................... 39

Kʼɛdɛkʼɛdɛ ................................................................................................. 40

Dɛshaage Wojun ....................................................................................... 44

Woya kʼami ............................................................................................... 49

Icɔcɔn 5: Turizimi ......................................................................... 53

Jɔrade Daliyɔ oode Yitʼiy............................................................................ 53

Angge turizimiɔ al bhoregiɔ bhoodina ......................................................... 57

Page 6: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

II

Angge turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ:Koca ...................................................... 61

Icɔcɔn 6 Tudage bharungnɛɛ ......................................................... 64

Tude shiʼongi koyga dhook ......................................................................... 65

kele oo kokolo ........................................................................................... 69

Kangac oo bayit ........................................................................................ 74

Icɔcɔn 7:HIV Edisi ........................................................................ 78

Edisi kaan oo gorioge shɔʼɛ zuɔɔ ................................................................. 78

Kicide kun Edisigiyɔ ................................................................................... 82

Nɛbhade edisiy zoo icɔcɔn ......................................................................... 86

Icɔcɔn 8:.Dɛshaage dambionɔ ........................................................ 91

Ba’aliyoge mɛ’ɛnun ................................................................................... 92

Dɛshaage dambiuge gɛsidaa ...................................................................... 96

Bhonɛsɛnde dɛshawuge dambiyɔ ................................................................ 99

Icɔcɔn 9: Zooge siʼinɔ komac ibhɛsɛn ............................................ 103

Icɔcɔnɔ yɛnɛn ..........................................................................................104

Bhunde koooni yɛnɛn ................................................................................109

Iʼacce zooge siʼinɔ dɛshage .......................................................................112

Icɔcɔn 10:.Dirama ...................................................................... 115

Kɛmi ........................................................................................................116

Doniye malleye ........................................................................................119

Shirudi oo Kirintɔ .....................................................................................122

Page 7: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

1

Icɔcɔn 1: Cɛmɛnde dambiy

Shambata 1 Ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

Ɛlian bhɛlbhɛl

Dhɛmɛs 1

Bhɛlbhɛlit ɛlianygiya hay karakɔ!

bashawuradiyo,

dumateymu,

goriyeyge,

goshanec,

pɔskiyɛboyna,

ungojɔdɔngɔ,

katɛgaamu,

tʼangkaraynya,

jambulac

i’ac:

yɛmbɛriyo yɛm-bɛ-ri-yo

1. bashawuradiyo 2. dumateym 3. goriyeyge

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Mɛ’ɛney angge goshana yelna, rɛ’inɛnɛɛ, akatang, katang? Ɛlidu!

Dhɛmɛs 2

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

rɛ’ɛn, madhec, yenggelwo, jambulac, gedhecut, kolbaa, dumac, wu’ec, tɛllce kalayɔ,

totuwa, maja, tɛdhiya, kɔɔra, dungkura

2b. Tudac zèri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudac lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, tɛytna, jɔydau ɛlide caʼɔ koonna, dhulagongungɔ, ane

yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, yɔngɔ ɛlide jɔyanuwɔ ɔʼɛn kudhulagong teek!

Page 8: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

2

Rɛ’ɛnde ngodhiin

Dambigede mɛ’ɛnunɔ rɛ’anatage mɛri ale. Angge rɛ’unɔmu ale. Giya teekmu geeny ga

maja oo dumata. Maja ngodhi oo goshana lɔɔm kʼɔrɔngge. Dumata ga angge ngodhi lɔɔm

sidɔge oo jaarey. Anggeygiya rɛ’unɔ teek majay cʼiiyo, gala, dungkura gilaluwa oo ge

ayɛymu ale. Dumateymu balinya, bashawuradiyo oo yɛmbɛriyo ale. Giya teekmu ge

goshana yelɔ ga yɛmbɛriyo.Yɛmbɛrit ga zarade dumajunde tatansɛ ke taycna, goshana

lɔɔm kopojɔy.

Maja rɛ’ɛndegɛ ga goriyeyge mɛri. Ngodhi oo goshana balgede

hinɔ indi ke cʼuri kɔrɔngda, hinɔ lɔɔm kalit zɛɛlmuna, uwadɔ.

Rɛ’ɛndiya balgede woc koon ngesɔ zoo rɛ’ɛ ke bhushshina, meta

hayɛdɔ. Kiy hɛnyɛmui, woc koon ngesɔ oo bole koon gamnɛɛmu

rɛktay giya edɛ rɛ’nɛdɔ. Balgede goshanec nɛy wocna, teeliyɛboyɔ,

nen oo woc tatac balinya, maja oo kirinatamui, uwadɔ. Zooge

bibidaa takataboyna, tɔɔndɛsɛw tomok wɔcʼɛnɔ,cʼua hayɛ

majaccegɛna, cʼibɛsɛ teek. Balegde zoo cʼɛptɛsɛw majaccegɛ

teekɔ, woc cʼua mɛnde ayɛy dariyong.

Ungojɔde zoo wɔcʼit tomokke alke kɛllaa yellɛnɛɛna, sutkaboyɔ,

ngɔnigɛge goshanejun, jugɛge alke kesiyanɔ oo mokajage batʼiiyon

bhul majagegɛna, oo dumtagegɛge aliyɔna, hayɛna, rɛ‘ɛdɔ.

Balgede a muuk pɔskiyɛboyna, zoo kiptaga wocna, kajitkna, cʼua

katɛgaa,ke subbut shambade iyke nyakɔ shɔk wu’ecce ngunynyɛɛ,

zalinɛ ngɔrɛgede bollonɔɔna, cʼua koyɛna, shiniyɛ rɛɛde ngondon

kokke gɔlɔnyi tʼull ke wu’ec sɔng. kiy hɛnyɛmui, woc ungojɔdɔngɔ

cʼua rɛ’inɛ ke bhushshi.

Siney ramatiyak balinyage alke bashawuradiyɔɔ, isidhinɛ tip.

Jaarey dumatage bibidaa wallaa isidhinɛ tip. sabɔ bɔcʼinɛ wu’ejɔde zalinɛ ngɔrɛgede

bollonɔɔ ke shɛɛ’i. Nyɛbhey kɔn tɛdhiya kalit katta kiyongi, ɛrsɛ gedhecuwo. Nen ane

rɛ’ɛge cim jambulacce tubhuskit buytɔna, tuntɔ cim marcʼade karegiri darman ceerinɛɛ,

zerrɛke tʼangkaraynyaa. Jambulac rɛ’ɛ kɔnnɛ ke madhec sayɔde tɔnngunyɔ, biyɔde iyke

wocʼɔɔ, oo kiyongi, modoroyɔ.

Jambulac bhunde iyke tubhuskitɔ dɛshinɛnɛ kɛna kabareyge lɔngke totuway oo kɔɔray.

Page 9: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

3

Shinage al jambulajɔɔ, teekɔ ga ge mirɛge balgede bhona woyagenyɛge siʼinɔɔ,

ngarngarɛsɛ teekna, cimɔ. Gɔrɔgediya woc rɛ’iyɛ hɛnyɛboyɔ,cʼua balgedɔngɔ zoo ibhana,

ac ge alke zookte boleyɔna, edɛmu dhana, hayɛdɔ.

Balgede zoo ibhana, katɛgaamu woc sidɔge shɔk tɛlɛcce kalayɔ toshi sirr sirrɔna, kɔnɛ baa

kede toshiyɔna, Goshanec nen kɛtɛniy rir maja kirinɔ ke ramatu kede dirmac hak baa yɔng

ribhiyɔ kariyɔna, ane hinɔ yis sabɔke cɔɔrit, lim girdi, bangga oo bhiicmuna, nyɛbheey ɛrsɛ

yenggeluwo kiyongi, kolbhaa, cʼua haydɔ. Nɛbhgediyamu rɛ’ɛnatage mɛ’ɛnunɔ gagiyana,

gake metiyɛnyɛ.

2bh. Engedanage unguny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 3

1. Angge rɛ’unɔ goshana oo ngodhi lɔɔm kɔrɔnggiyɔ akatang?

2. Ɛlit angge rɛ’unɔ goshana yelɔ, bhunde lɔɔmmɛɛ oo ge ngodhi lɔɔm jaareyɔ rɔnga.

3. Jambulac dɛshinɛnɛ anganage?

4. Rɛ’ɛnatey teek ge edu yelo shɛshshɛɛ, agey? Ɛlidu!

5. Bɛrgugede mettanunɔ angge gamɛdɔ oo ngesɛdɔ goshana oo ngodhi yelna, cimɔ

akatang?

Nɛbhade?

Engedanage tudajude ilɔlɔyun

Tudajɔdiya iyo tunɔɔ, tɔɔnit engedanagiya hay karakɔ yɛ’ɛsɛndeguna, irɔrtɛ!

1. Tudaciya edu zeriyɔ tunɔɔ, ɛlagec katang?

2. Tɔɔnit majay oo dumatey ge aliyɔ rɔngana, irɔrtɛ

3. Gamɛdɔ oo ngesɛdɔ ngonit oo goshanec rɛ’inɛnɛ katang katang?Shina mirɛge woc

dɛshiyɛ

katang?

4. Kɛlla sutkiyɛboyɔ, ge hayɛ maja oo dumatana, rɛ’ɛ wocɔ anenaang? Shambade iyke

ngakɔwo

pɔskajɔ dɛshi katang?

Page 10: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

4

Shambata 1 Ungoc 2

3. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 4

Mòyt ɛlianyge al‘A’ giyɔna, tɛlɛckɛsɛ yɛnɛnegɛ ‘B’!

A B

1. rɛ’ɛn a. ande woya cim rɛ’ɛgena, alangɔ toshiy

2. jambulac b. majage rirrɛ kirinɔ ke ramatuwɔ

3. dirmac bh. ande goshana lɔɔm kopojɔy

4. yɛmbɛrit c. cɛmɛn, zɛgɛt

5. bashawuradi cʼ. ande ngodhi ilodinɛnɛna, lɔɔm sidɔgey

4. Kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Tudajɔdiya edu icɔcɔnuwɔ teek ande dhulagongɔ a katang? Aa shɛʼi koo gɛsi. Aaang?

Tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppanaage bhon ramangina, ilobhit.

4b. Higgide kɔnun

Enget (?)

Dhɛmɛs 6

Ɛrsidɛ lɔ’ɔgiya hay karakɔ milikitide yelɛnɛɛ.

1. Rɛ’ɛn a katang

2. Bole koon gamnɛɛ ɔngɔn dirmacna, yis sabɔ kiy niyɛ

3. Tɛlɛcce kalayɔ sabɔge kalade kɛngge shɛkɛrtaanɔ iy teek

4. Shinage al jambulajɔɔ, mirɛge woc dɛshiyɛ katang

5. Totuwa ga kɛna kabarage zoo dɛshiyɛ jambulaci

6. Woc zoo hinke ibhaa, ngak dɛshi katang

7. Moyí rɛ’ɛndiya mɛ’ɛnunɔnɔɔ, tasiy katang

Page 11: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

5

Shambata 1 Ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 7

Tudacce sabɔdenɛ senone“Rɛ’ɛnde ungodhiin’’ hɛnyɛɛ song ɛli katangi tasitna, ɛlidu!

5b. Tudac zèri

Dhɛmɛs 8

Alitke ramang ramangna, zerit tudac kede tambi teek untɔɔ!

6. Icɔcɔn tuʼɔge isha’ar

6a. Isha’arɔ sabbɔ

Dhɛmɛs 9

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

nyak, nesi, mɛrɛt, bulang, nɛyɛn, cʼɛptɛsiyɛ

6b. Tudac isha’ar

Isha’arit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ shɛshshɛk! Tudacɔngɔmu sabadenɛga“

NɛyɛndeYelge oode Kamanaʼʼ

6bh. Engedanage al isha’arɔ tolɔɔ

Dhɛmɛs 10

Yɛit engedanage mɛnde icɔcɔnnɛɛ engetong tudajɔde zeriagongɔ ɔ!

7. Higgide ɛliin Rɔngage enɛy

Ga rɔngage lelege kɔnnɛ pidɛligede buytɔna, gèzeriyɛ zoo, baa, mol oo kɛginya.

Iʼac:

Baali, Mizzani, Dal, Elle-keni, Kokuma...ooge ayɛy

Page 12: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

6

Dhɛmɛs 11

I’ajajɔdiya ajinɛɛ zèrit tudacciya iy kariyɔna, bɛrta ɛlianyge alke rɔngge enɛyɔ ge bhon

hacʼcʼanangina, tɔɔnitna, irɔrtɛ!

Bandemu ga komorutte digiy. Nen ga mɛnde borede kinguny. Bandemu wocʼɔ ga Kɔrɔda.

Baade ilanga Bandemu rɛmɛsɛɛ ga Bala. Yɔngɔ Balage elede lɔnke Dacay koon iye. Gèy

giri tiiniɔ cʼua gùdhul ratte Balaa. Kiy hɛnyɛ mui, yette Gariyɔ oo Shew hayna, ititinsɛ oo

Olmu. Bhunde Shew oo Gar itinsɛnɛɛ yɔngɔ tetunɔ zerrɛke Sheri. Bhunde Bandemu

rɛmɛsɛɛ iy elegede iyke Dacaa, semage oo Sehrige keenage. Gɔrɔde koy Gasɔ mu ken

yɔngɔ giri. Ya muuk gɛliy iy waradagede Goldiyaa kʼabalegede cʼaatiyɔ.

Shambata 2 Ungoc 4

8. Zeri

8a Engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 12

1. Apalaage dambiɔ age al niyɛ? Ɛlidu!

2. Zoo seke apalaage dambiɔ hɛnyɛɛ, zoo cim minen minen?

8b Tudac zeri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacc lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, tɛytna, jɔydau ɛlide caʼɔ koonna, dhulagongungɔ, ane

yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, yɔngɔ ɛlide jɔyanuwɔ ɔʼɛn kudhulagong teek!

Page 13: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

7

Apalaage dambiɔ

Mɛʼɛney apalaage dambiɔ hɛnyɛ zoo seengna, edɛ gay sabɔge teek ke aplaage mɛʼɛn cimɔ.

Apalaage kingi mɛʼɛn cimɔga joni, dobit, woshkit, kʼabale, apalade iyke bontutɔ ooge ayɛy

mu. Apalaage metanunɔ zoo ɛllɛna, shishiʼinɛkege dambide mɛʼɛnunɔɔ ale. Edɛ gɔngɔ mu

zoo bhulɛsɛ balgede murdide waraday, zooni, kilili oode baʼalioge ayɛyɔ aliɔ.

Cɛmɛdɔde kingunɔ teek apalaage zoo cimɔ ai

kenyjinɛ ɔngɔnagena, zoo cim niyɛi, icɔcɔndage

lɔngke Bukura oo Lakaa al kipilio illɛɛ ɛllɛ

bhunde koonina, godhodhoy.

Bukura se ne “Dobit dɛshinɛ ɔnganage?ʼʼ

hɛnyɛ. Laka yɛʼɛsɛna, se ne “Dobit dɛshinɛ

kɛdɔgede lɔngke galapacɔ.ʼʼ hɛnyɛ. Bukura ane

engetna, se ne “Dobit a cɛmɛn sɔ koo bhunde

ayɛyde zoo dɛshiɛ iye?ʼʼ hɛnyɛɛ, Laka yɛʼɛsɛna,

se ne “Dobit zoo cimna, ungusɛna, ane indike

ogorana, uwadɔ.ʼʼ Bukura se ne “Dɛshade

dobidon a niyɛ ane kɛdɔdiya jɔynɛ hide?ʼʼ

hɛnyɛ.

Laka se ne “Kɛdɔdiya iyke galpacɔ shɛshshɛ

jɔynɛ korugena, balgede iyke buytiniɔ limnɛ

bakna, kɛdɔgede sabɔ iʼac ngɔrɛjɛy cuynɛna,

orkacce iy tuntɔɔ ogu liokɔ, de iy teekɔ

dhaynɛnɛ liokɔ, koyke dobitna, zoo cimna, ungusɛna, hinɔ indike ogora muna, uwadɔ.ʼʼ

Bukura se ne “Diya dhulaganyua teekna, metta kihinike ɛlagany nɛbhade woshkidon

cʼuay. Woshkit a apalade iy niyɛ?ʼʼ Laka se ne “Woshkitga ande cɛmunde kenyjinɛ

gontʼiyoyge bɛlshidonɔ, kɛshojɔ oo gontʼiyoyge sʼamajunɔyʼʼ Bukura se ne ʻʻWoshkit zoo

cim tuntɔ koo a bhuɔ?ʼʼ Laka se ne ʻʻ Zoo cim bhuɔna, edɛ mu gage siʼinɔna, zooge

macʼidaa cimong nɛbhade iy bhunde gurdiyɔɔ.ʼʼ Bukura se ne ʻʻNɛbhade ɛlagany ya

kudhulaganyɔ kabatenyjɔ!ʼʼ. Laka se ne ʻʻKɛlagenyu ya teekɔ ketengeny inyu nɛbhade

wushkay cʼua.ʼʼ Wushka a apalade iy niyɛ? Bukura se ne ʻʻApalade iyke wushkaa kenyjinɛ

sʼoptioge oo murugede iy yedɔ teekɔ.ʼʼ Laka se ne ʻʻCɛmɛnde wushkay a niyɛ?ʼʼ Bukura se

Page 14: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

8

ne ʻʻWushka cimnɛ tuntɔ okac kiy teek kede wɔcʼi bhuɔɔ, tuma hakongɔ.ʼʼ.

Laka se ne ʻʻKenyjidenɛ a niyɛ?ʼʼ hɛnyɛ. Bukura se ne ʻʻWushka zoo bhuta anggiya enga

ɛlio tunɔgiriokɔ yedɔ oo lejɔna, elesa hɛnynyɛboyna, ruriyoboyɔ, kenyjidɔ. Ke sabɔ kenyji

okac. Dhoyɔ kenyjide koy hica komayna, dhul bhuɔɔna, balgede tuma hakɔ ulubhɛdɔ.ʼʼ.

Laka se ne ʻʻGe zoo seke joniɔ mu a angge al niyɛna, kenyjinɛ hɔnganageyi, kengetenyna,

ɛlaganyjɔ. Joni a angge al niyɛ?ʼʼ Bukura se ne ʻʻJoniga angge zoo jɔya sayɔde biyude iyke

wocʼɔɔ oo tɔngɔgey. se ne ʼʼ

Laka se ne ʻʻ Zoo dɛshi niyɛ?ʼʼ. Bukura se ne ʻʻ Zoo dha sayde lɔtʼɔguɔna, hayɛna, hakɛ

sarata kede bhurujinɛnɛboyɔna, rɔmaboyɔ tolɔ ersɛ ngɔrɛde boludonɔna, koyke

mudhugi.ʼʼ. Balgede ngɔrɛde boludonɔ koy teekɔ koyke mudhdhugina, zoo cimiɔ kɔkɔɔr

iyong. Ya zoo zerike jon shushuk. Nɛbhade ɛlagany yaa mirɛge gorrɛɛ way iyke shɛɛʼi.

8bh Yɛ it engedanagiya nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 14

1. Apalaage dambiɔ yellɛnɛ kiang?

2. Zukte mɛʼɛnun anggegɛge dambiɔ ilodunɔ a katang katang?

3. Apalade iyke bontutɔ ade iy niyɛ?

4. Icɔcɔndage ɛllɛ nɛbhade apalaage kingunɔɔ, anenaang?

5. Apalaage mɛʼɛnun ge dambiyɔ ke untɔy kicide kunɔ a katang?

8C Tudac moyi

Angge taktu ɛli sabɔgede se ne apalaage dambiyɔ hɛnyɛ teekɔ a katang katang? ɛlidu!

Shambata 2 Ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 15

Ɛllɛ nɛbhade ɛlianugiyana, ayidɛ ɔʼɛndegɛ!

dambi

dobit

wushga

madhec

jambulac

kʼabale

galpac

Page 15: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

9

Tɛlɛckɛsɛ ɛlianyge al ʼʼAʼʼgiɔ martagegɛ ʼʼBʼʼgiɔ!

A B

_____1, mul a, kɔkɔɔr

_____2, kenyji b, bhic bhic

_____3, mudhdhugi bh, metanunɔ

_____4, kingunɔ c, cimnɛ

_____5, bhunde kooni cʼ, ɔʼɛn

_____6, lɔtʼɔgu d, bhuɔ

_____7, tuntɔ dh, rɔmɔsi

Ayidɛ ɔʼɛnde ɛlianugiya iʼajinɛɛ al karakɔ!

1. say= gogu

2. shɔltʼa= bɛlshit

3. bhurujinɛ = bɔlɔʼinɛ

10. kɔnɛn

10a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 16

Tudajɔde iyɛre edu tasiyo shambatage kɔnangeyɔ metta tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppage bhon

ramangi!

10b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 17

Tɔɔnda lɔʼɔge bhon wuuci zertajɔde deguɔ daptarigeboyna, ɛrsidɛ tʼɔgade engedun

bhunde yellɛnɛɛ teek!

Shambata 2 Ungoc 6

11. Zeri uwɛn

11a. zertajɔ sabbɔ

Dhɛmɛs 18

Zerit lɔʼɔ sʼuppage edu kɔno kɔmɛn 10nɔ alke ramangɔ moyok oo tʼɔgaage lɔʼɔny kal

Page 16: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

10

suut!

12. Icɔcɔn tuɔʼge-ɛli

Dhɛmɛs 19

Ɛlit apalaage dambiɔ al tudajɔde Bukura oo Laka ɛllɛniyɛɛ oo angge apalaagɔngɔ

dɛshinɛnɛɛ muuk!

13. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 20

Bhangit ɛlianggiya al karakɔ kalgit molɔde yellɛnɛɛ suut!

joni

dambi

jambulac

woshkit

baʼali

apala

galpac

ogora

sʼoptio

dobit

ungus

uwadɔ

kenyji

gay

cim

Rɔngɔge gaynɛɛ Rɔngɔge enɛy ɛlide-dɛshay

dobit Ungus

Shambata 3 Ungoc 7

14. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 21

Iʼajɔdiya ajinɛ karakɔ mumudhit ɛlianyge bhɛlbhɛllɛɛna, dɛshidu!

Iʼac: cɛ-mɛ-nɛ-ta-gi-ya cɛmɛnɛtagiya

1. shu-shu-ʼi-nɛ

2. ka-ya-ka-yaa

3. tʼang-ka-ray-nya-na

4. gan-du-bhu-bhe

5. ɛr-sɛ-sɛɛng-na

6. rɛ-ʼɛn-de-gɛ-mu

15. Zeri

15a. Engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 22

Page 17: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

11

Zerit engettiyana, ɛlliyɛ!

Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ ade iy niyɛi?

Zerit ɛlianygiya hay karakɔna, tasitna, ɛlɛlliyɛ!

shushuʼinɛ, cɛmɛnɛtagiya, bondut, woshkit, dobit,

gandubhubhey, buwataa, tʼangkaraynya, kayakayaa

15b. Tudac zeri

Dhɛmɛs 23

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacc lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, tɛytna, jɔydau ɛlide caʼɔ koonna, dhulagongungɔ,

ane yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, yɔngɔ ɛlide jɔyanuwɔ ɔʼɛn kudhulagong teek!

Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔ

Bade mɛʼɛnun cɛmɛnɛtage mɛrige zoo cimi ale. Cɛmɛnɛtagiya mu dambigede mɛʼɛnun

zooyge ilanga alke kokouwagegiyɔ kingunyɔ ge kɔnɛsɛna, cimɔga sayatage

shushuʼinɛɛ, woshkit, bondut oo dobit. Geseke sayatage shushuʼinɛɛ hɛnyɛ gage

shushuʼinɛ sayatayge biyon, tenun oode modoroyɔ. Ande lɔngke woshkitɔ nenmu

dɛshinɛ shiyayge alke bɛlshiyɔ oo shiyayge alke kayakayaa oo buwataa. Edɛmu

ishɔktɛyɛboyɔ tolɔ zoo ishɔltʼio kɛngi yɔngina, shushuk katke mɔdhdhɔsina, meta

kenyji kokke woshkit. Bondutka apalade zoo wusho wutade mɛʼiyoboyɔna, pɛlkʼina,

hak koloshige katke kirriona, meta zoo dɛshii. Dobitga ande dɛshinɛ orkajɔde kɛdude

zoo zerike galpacay.

Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔ keenunɔ gade boliyage alke goshanɔ oo

woyage alke ngodhio cimɔ. Cɛmɛnde goshanunɔ gade edɛmu balked hin jɛɛngkoon

woytɔ, al bhuwɔna, kʼɛri sabigegɛ cʼɔrɛ kede shɛk gɛrɛɛna, kʼɔrɔngɔge mu ɛrsɛsɛ

majage alke cʼiiyuɔ ooge alke dirmaa, dhumbarit oo bucceniya kopojɔ muna, meta

bhulɛsɛ bula teekna, bhuwɔmu cim tʼangkaraynyana, dhoyɛ kudhɛrɛde kortɔ teek.

Edɛmu ane cik dardo jarjɔna, hica dardoy gandubhubhey indiyɛsɛ cʼinycʼirna, aa

shɔk bokutna, hayɔ dhumbarit oo cʼinycʼir toshidɔ.

Kɔ bhunde goshanunɔ ngodhimu cɛmɛndegɛde zoo yeli iye. Cɛmɛndiya mu ngodhi ke

Page 18: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

12

sabut ane kɛngɛcʼit bhun koonɔ rɛʼinɛ ke shɛʼina, haydɔ. Rɛʼɛndegɛmu kɔnɛsɛ sabage

cʼɔrɛyna, kʼɛri saba cʼɔrɛke balkana, bhuwɔ giriok cerioboyke shɛʼi. Hɛnɛke ngodhi

ane kengeytongɔ rɛʼɛndegɛmu ga sholsholi. Hɛnɛke isistte dumatunɔ ngodhige ane

kengeytongɔ isit balinya ramang ramang sɔ sidɔgena, majage kʼɔrɔngunɔ mu gemɛri

ɛrsɛsɛɛng. Dumatage jaarunɔmu ɛrsɛsɛɛngna, apalagegɛge cimɔ gage zoo gayke ane

kengeytongna, al orte jugɛɛn oo shubhunygɛɛngɔ.

Cɛmɛnɛtagiya zooge alke goshan oo ngodhiɔ cimɔmu gade kɔnɛsɛ balkede apalaage

alke jedhiyɔɔ wunyna, zoo talna, zigitɔ. Yɔngɔ sabbɔ zoo cim cɛmɛnɛtage ayɛy

ayɛyge yɛnɛke dobidana, sayata oo angge ayɛy ayɛyge hɛnɛke bondut oo woshkit.

Apalaagiya zerrɛ tuntɔgiriokɔ muuk zooge bibidaa ooge alke mokaa oo shambataa

mu cimdɔ.

15bh. Engedanage nguny zertajɔ

Dhɛmɛs 24

Yɛ it engedanagiya hay karakɔ nguny zertajɔɔ!

1. Goshanage hinke ngɛc bhun koonɔ dɛshi katang?

2. Ngodhige mɛʼɛnunɔ cim katang katang?

3. Woshkit dɛshinɛ ɔngɔnage?

4. Apalagede iyke jedhiyɔ ane kugoongɔ sabba zoo cim katang?

5. Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔ ade iy niyɛi ?

Shambata 3 Ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 25

Moyt ɛlianyge wuny zertajɔ teekɔna, dɛshit martagegɛ kal suut!

1. ishɔltʼi

2. cɛmɛn

3. mɔdhdhɔsi

4. isit

5. kenyji

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Page 19: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

13

Dhɛmɛs 26

Tudage iyɛre shambataneyge alke ramangɔ edu kɔnuwɔ, metta tɔɔnitna, pɔsit!

Yɔngɔ tolɔmu Alitke ramang ramangna, zeritna, ajidɛ tasidegu!

17b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 27

Moyt engedanagiya hay karakɔna, lɔʼecce yellɛnɛ engetɔ ai adey bɛritna, ɛrsidɛ kiy

suut!

1. Icɔcɔn tuktegey bhonɛsn

akatang

2. Mɛɛ am gala

3. Shigini iyu koy hide

4. Bola Kamana usubɛ

5. Inyu limi katang

6. Mɛnde zeri masʼapiyɔ anen

Shambata 3 Ungoc 9

18. Zeri uwɛn

18a. Tudac tasi

Dhɛmɛs 28

Tudacce sabɔdenɛ senone“Cɛmɛnde dambiude mɛʼɛnunɔ zoo yelɔʼʼhɛnyɛɛ song

ɛli katangi tasitna, ɛlidu!

18b. Tudac zèri

Dhɛmɛs 29

Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ irɔragongɔna, zerit tudacna, icɔcɔnit

zèri!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 30

Ɛlit tudac shambatage kɔnangey mɛnde icɔcɔnɛɛ zeriyagongo masʼapigedenɛɛna,

tolɔ Ɛliangge edu zeriyo oo engedanage mɛnde icɔcɔnnɛɛ engetonguwɔ, ɛlit kokke

Page 20: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

14

lɔʼɔ sʼuppa koon tasiɔ!

20. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 31

Rɔngage enɛy

Rɔngage enɛy kega rɔngage kɔnnɛ pidɛligede buytɔna, edɛmu gèzeriyɛ baa, zoo, mol,

kɛginya oo bhunde iyke ɛli-sabɔ ooge ayɛyɔmuwɔi, edu icɔcɔndaa shambata kɔnang

oo ramangboy.

Metta moyt tudage edu icɔcɔno shambata kɔnangey oo ramangeyyɔna, bɛrta

rɔngage enɛyna, irɔrtɛ!

Page 21: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

15

Icɔcɔn 2 Zooge gaynɛ isportigede jorunɔɔ

Shambata 1 Ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 1

Ititinit bonage ɛliinɔ katke ɛlian!

Iʼac:

Itopiyage I-to-pi-ya-ge

1. ki-li-li-ge-de

2. ki-lo-me-ti-ri-yo-ge

3. sham-pi-yo-ni-yo-ge

4. ma-ra-to-ni-ge-de

5. ra-ma-tin-de-gɛ

6. jo-rɛ-na-ta-ge

7. wor-ki-yo-mu-boy

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 2

Jorɛn akatang?

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ

shampiyoni shal bagitʼi

maratoni jor ba kumbulok

2b. Tudac zèri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyt shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teekɔ!

Tudacce Hayle G/Silase

Hayle Gɛbirɛ Silase rɔkisinɛ Itopiyage teek kililigede Oromiyaa zoonigede Arsiyɔ

katamage de Asɛllaa. Ungocmu ga taysɔde baaroyɔ ungoc 10 bɛrgugede iyke 1966.

Shubhunɛde Hayle rɔnga ga Gɛbirɛ Silase Bɛkɛlɛna, Jɔnɛ rɔnga ga Ayalec Dɛgɛpa.

Nen ga mɛnde gaynɛ jorɛdɔde isportiyɔ baage baa kumbuloki.

Page 22: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

16

Hayle balgede iyke wocna, koy kesse icɔcɔnunɔ jor

tuntɔ sɔng. Nenmu bhɛllɛdɔ ibha rɛɛna, koy kesse

icɔcɔnunɔ jor kilometiriyoge bhon 10nina, meta

wɔcʼidɔ. Nen ane ippage sut icɔcɔnna, yɛma tuwookɔ,

joro bhundɔngɔ. Nɛbhgediya yamu indiwaa nen kuwa

jorɛnde buytɔmuboy. Hayle ungoyge wɔngunɔ oo

balgede yɛma kesse icɔcɔnunɔ ga bolede ernges jɔnɛ

oo shubhunɛna, ogoyɛsɛ biyo mui.

Nen gaynɛ bage baa kumbulokɔ kɔnɛsɛ bɛrgugede nen

jor jorɛnatage bibidaa shampiyoniyɔ oo ge

maratoniyɔ. Hayle jorɛnatage nen jor kɔpɔpɔna,

gaynɛnɛnɛ shɛshɛɛ ga ge ramatindegɛ alke metiriyo

1500, metiriyo 5000 oo metiriyo 10,000nɔ.

Nenmu gaynɛ ke lelliyɔmu ga bɛrgede iyke 1984 balgede nen jor jorɛnatage bibida

ramatindegɛ bhangnɛno ya tunɔ giriyokɔɔ.

Hayle jorɛdɔde Olompikiyɔ oo maratonigede ramatin degɛ bhon metirioyo 10,000 oo

shampiyoniyoge bibidaamu shal wodi rmangna, dhawaa medaliyaa oo

workyomuboy. Bɛrgange nen gaynɛnɛ shɛshshɛɛ ga ge shal kalit dhodhoyɔ bɛrgu

1993, 1995 oo 1997.

Hayle jorɛdɔde maratoniyɔ Bɛrlinige shal wodi wuuc. Ane Dubayge shal wodi sizzi.

Taysɔde iyke kɛllacɔ bɛr.2000y balgede Hayle bɛrgudenɛ ga 35ɔ, nen jor maratonide

iyke baa kumbulokɔ iy Bɛrlinigiyɔna, shalaa saʼatiyoy ge bhon 2:0:3:59 boy. Nen a

pɔs jorɛndenɛɛ saʼatigede hinnɛɛ dhalɛ sokondiyo 27 sɔngna, diya shɔʼiyɛ baage baa

kumbulokboy ke jorɛnde dhaali.

Hayle jorɛn sɔng kiyongna, dɛshage ayɛymu dɛshidɔ. Molayge zoo murdinɛnɛɛ oo

kesiyeyge yɛbhunɔmu jɔynɛna, tasiyange shɛɛʼɔmu ajinɛdɔ. Kiy hɛnyɛmui nen

mettamu tomokey oo bhunde uwaa muuk ga mɛnde shinidenɛ ga shɛʼi de ge kiciyɔmu

ergnesi.

Hayle tasi limna, gayong. Ande kun tuktenɛ wadakɔ gane kuwandɔ hɛnyɛ sɔ. bhunde

tɔɔnɛsɛu teekɔ, mir gicna, dhulɛ pɔskajak sɔ. Nɛbhagediya edumuna, bhunde tasiɔ

tasi ke limona, kɔ bhunde Hayle set ne kuwandɔ hɛnyɛna, ilobhitti gic mirɛdɔ dhulo

Page 23: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

17

pɔskajɔmuna, uwanodɔ.

2bh. Engedanage nguny zertajɔ

Dhɛmɛs 3

Yɛ it engedanagiya hay karakɔ nguny zertajɔ teekɔ!

1. Hayle G/Silase rɔksinɛ hide? minen?

2. Hayle gaynɛ baage baa kumbulok anganage?

3. Mɛnkoon kuwaga jorɛnde isportiyɔɔ yellɛnɛ katang? ɛlliyɛ.

4. Ɛlit bɛrgange Hayle gaynɛnɛ jorɛdɔ shɛshshɛkɔ kalit dhodhoyɔ.

5. Hayle gaynɛ isportigede jorunɔ ke leliyɔ a bɛrggugede?

Ìshaʼarit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ engetongɔna, ɛllɛskɛ nɛbhede zoo ge gaynɛ

jorɛdɔde

isportiyɔɔ lɔʼɔge bhon wuucina, kɔtɔɔn ɔyɔ sɛledage.

Shambata 1 Ungoc 2

3. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 4

Mòyit ɛliangiya nguny zertajɔɔna, ayɛdɛ ɔʼɛndegɛ.

1. maratoni

2. shampiyona

3.baa kumbulok

4. pɔskajk

5. mùrdi

6.ramatin

4. Kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Tudajɔdiya edu icɔcɔnuwɔ teek ande dhulagongɔ a katangi, tasitna, ìdibisit

sɛntʼɛrɛjigediya iy kariyɔ nɛbhade tudajude Hayle!

bhunde rɔʼɔsinɛnɛɛ oo bɛrgu:

Icɔcɔn oo jorɛn kɔnɛsɛndenɛ

Paskac

Page 24: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

18

4b.Higgide kɔnɛn

Dhɛmɛs 6

Lɔʼey sʼuppaygiya hay karakɔ teek molle yellɛnɛ ngarecɔ a hidey moytna, ɛrsidɛ kiy

suut daptariyokana, irɔrtɛsɛ mɛnde icɔcɔnnɛɛ!

Hayle tasi limna, gayong. Ande kun tuktenɛ wadakɔ gane kuwandɔ hɛnyɛ sɔ. bhunde

tɔɔnɛsɛu teekɔ, mir gicna, dhulɛ pɔskajak sɔ. Nɛbhagediya edumuna, bhunde tasiɔ

tasi ke limona, kɔ bhunde Hayle set ne kuwandɔ hɛnyɛna, ilobhitti gic mirɛdɔ dhulo

pɔskajɔmuna, uwanodɔ.

Shambata 1 Ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 7

Tudacce sabɔdenɛ senone“Tudacce Hayle G/Silase’’ hɛnyɛɛ song ɛli katangi tasitna,

ɛlidu!

5b. Tudac zèri

Dhɛmɛs 8

Alitke ramanga ramangna, zerit tudac kede tambi oo tʼɔgaage yellɛnɛɛ al tɔppa

kajidɛ ɔʼɛnɔ!

6. Icɔcɔn tuʼɔge ishaʼar

6a. Isha’arɔ sabbɔ

Dhɛmɛs 9

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

naasi, shal, biri, Jorɛn, Isporti

6b. Tudac isha’ar

Isha’arit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ shɛshshɛk!

Page 25: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

19

Tudac saba: Jorɛnde Sʼɛganesh Ababa

6bh. Engedanage al isha’arɔ tolɔɔ

Dhɛmɛs 10

Ishaʼari tudacce mɛnde icɔcɔnɛɛ zeriagongɔ na, dhoyɔ yɛit engedanage nen

engetongɔ!

7. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 11

Enɛde lɔʼun

Enɛde lɔʼun ga mɛɛ kiyongi ga angkoonde lɔʼɔ mitʼisi nɛbhadenɛy. Mitʼade lɔʼun ga lɔʼɔ

gamkoonge mitʼisi nɛbhade lɔʼejuni. Iʼac:

Pajiyo ga tɔgil., Enɛde lɔʼun:ga Pajiyo, Mitʼde lɔʼun: ga tɔgil

Iʼajɔdiya ajinɛno tunɔgiriyokɔ tɛlɛckɛsɛ lɔʼɔgiya hay karakɔ enɛ oo mitʼade lɔʼun.

1. Hayle ga mɛnde tàsi limongi.

2. Bɛrguwa ga mɛnde jori.

3. Kirintɔ ga mɛnde shɛʼi.

4. Shɔluwa ga mɛnde yel icɔcɔni.

5. Shirudi ga wunyje tirisi.

Shambata 2 Ungoc 4

8. Zèri

8a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 12

Wayage siʼinɔ Itiopiage teek jorna, shalɔ gayodɔ?

Zerit Ɛlianygia hay karakɔ!

tagiyɛboy, isporti, olompiki, workʼi, bulgaria, kuwanɛri, barselona, medali

Page 26: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

20

8b. tudac zeri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyt shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teekɔ!

Tudacce Dɛrartu Tullu

Dɛrartu Tullu ga mokacce Itopiyage oo baa

kumbulok mu gaynɛ jorɛdɔ de ramatuwɔy. Dɛrartu

rɔksinɛ baagede lɔngke bokʼojiyɔ bɛrganey ge alke

1966. Dɛrartu kɔnɛsɛ Isportide jorunɔɔ ke aga

kipiliyo illɛy tudaccenɛ ɛlageccɔ. Dɛrartu balgede iy

kesɔde icɔcɔnunɔ teekɔ koyke jarecce kesude

icɔcɔnunɔna, jor metiriyoge bhon 800-1500na,

shalna, kɔpkɔp kunɛ wutʼtide shɛi. Dɛrartu Tullu

nɛbhade jorna, shal kɔpkɔpɔ, tagiyɛboyna,

bɛrgugede iyke 1980 oguwke abalide isportiude

kesude cʼɛbunɔ cʼua.

Bɛrgugede iyke 1981 koy baade zoo seke

Norwoyɔna, jor kilometiriyoge bhon illɛyna, zooy ga jorɔ mɛrɔ teek kun 23yna,

tudaccenɛmu tɔɔniyɛ maSʼapigede zoo zerike ariyaa teekboy. Bɛrgugede dhoyɔ ane

koy baade pɛrɛnsayɔna, jorɔ shlalna, kun kɔnang. Bɛrgugedɔngɔ teek ane jorɛdɔde

zoo jor baagede iyke Bulgariyaa bhon metiriyo 10,000 teek kun kɔnang. MaSʼpigede

iyke kiwane riyɔ ke bhunde ɛliyɔ Dɛrartu jorɛdɔde iy katamage de Barselonaa,

Ispenige jor olompikige metiriyoge bhon 10,000na, zoo taktuwa ke mokcce kɔrɔɔ

Apirkaa uwa jorɛnɔ. Nen mu shaluwana, workiboy. Balgede shalau zooge

ayɛyɔboyna, badenɛɛ dhauwa buytinde shalakayɔboy.

Dɔngɔ tolɔmu cʼua Dɛrartu jaruwa jorɛnatage al baa kumbulokɔna, shaluwana,

artiyɛ medaliyaboy. Ane bɛrgu bhon 1993 olompikigede bhangnɛ katamagede

Australiyaa Sidinigiyɔ jorɛdɔde bhon metiriyo 10,000 shalaaboyna, dhauwaa

medaliyade iyke workiyɔboy. Dɛrartu kɔ bhunde Hayle Gɛbirɛsilase ga mokacce

orrɛnɔde bawdiyaa oo isportige ga dhaaliy.

Mokajey teek ge dhoy jorɛnde iykɔ de Dɛrartuwɔna, jorɛdɔde ramtin kɔnɛ metiriyo

Page 27: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

21

10,000 oo 5,000na, wunyɛ wutʼtide buytiniyɔ ga Geetʼe Wami, Tʼurunesh Dibaba edɛ

oo Mɛsɛrɛt Dɛpar. Nɛbhagediya de tasidenɛ limongna, anyi kayí siʼidon seengna, ke

bhunde mokajugiya gishiyanuwɔ wunyɛ wutʼtʼetina, uwdɔ. Bhoregede galɛɛ kelle

jorun ke gɔjɔyaangmui, gɔɔnɛsɛ bhɛllɛdɔna, gey kesse icɔcɔnuna, gɛɛma wayɔmu

gòjoriy ke bhunde mokajuiya alo tunɔ giriyokɔ gùunyɛ wutʼtʼetide shɛɛʼina, gùwadɔ.

8bh. Engedanage nguny zertajɔ

Dhɛmɛs 13

Yɛ it engedanagiya hay karakɔ nguny zertajɔ teekɔ!

1. Dɛraritu a mokacce iy niɛyi?

2. Tudajɔ teek mokajage dhoy jorɛnde Dɛrartuwɔɔ, anenaang

3. Dɛraritu isportide jorunɔɔ, iy kipilio sɛʼeney?

4. Ya ortegey zooge siʼinɔ jorna, shalongɔ aang?

5. Tasit jorende isportiyɔ Dɛrarituɔ oode Hayliyɔna, tɔɔnit yɛnɛ oo bhunde alɛ

bhic bhicɔ!

Shambata 2 Ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 14

Tɛlɛckɛsɛ ɛlianygiya hay karakɔ iyackagegɛ

1. siidon

2. shal

3. shɛɛʼi

4. kɔpkɔp

5. artiyɛɛboy

6.bhɛllɛdɔ

10. Kɔnɛn

10a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 15

Moyt tudacce Dɛrarituna, idibisit sɛntʼɛriji mollɛ iy duruɔ. Dhoyɔ dhɔjit tasiyanyge

ajinɛnuɔna, tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppanage bhon ramangina, irɔrtɛ!

Page 28: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

22

bhunde rɔʼɔsinɛnɛɛ oo bɛrgu:

Icɔcɔn oo jorɛn kɔnɛsɛndenɛ

Paskac

10b. Higgide kɔnun

Lɔʼey sʼuppaygia al karakɔ teek molle yellɛnɛ ngarecɔ a hidey moytna, ɛrsidɛ kiy suut

daptariookna, irɔrtɛsɛ mɛnde icɔcɔnnɛɛ!

Mɛngkoon hinke jorna, shaliɔ bhɛlɛdɔ bhɛlɛdɔ ilop jorɛn. Zooyge gaynɛ isportigede

jorunɔ Itopiagiɔga Abɛbɛ Bikʼila Hayle Gɛbireselase Dɛrɛrtu Tullu Mɛsɛrɛt Dɛppar

Getʼe Wami ooge ayɛy mu. Ge jorna shalɔ zoo ac medalia kʼorshaa oo ajɛnde ayɛy

mu.

Zooge tasi limongna jor cʼɔllɔna shalɔ pɔskajɔ hayke zooge tomogunyna ane

rɔngɔgegɛ mu gaynɛdɔ.

Shambata 2 Ungoc 6

11. Zeri uwɛn

11a. Zertajɔ sabba

Dhɛmɛs 16

Tudajɔde Dɛrarituwɔ teek tasit bhunde dhulagongɔ mɔʼɔnyakna, ɛlidu!

11b. Tudac zeri

Alitke ramanga ramangna, zerit tudac kede tambi oo tʼɔgaage yellɛnɛɛ al tɔppa

kajidɛ ɔʼɛnɔ!

12. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 17

Ishaʼarit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, ɛlit nɛbhagede tudajude Hayle oode

Dɛraritu

Page 29: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

23

13. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 18

Ishɔshɔkta lɔʼɔgiya hay karakɔboyna, tɛlɛckɛsɛ lɔʼɔgiya enɛ oo mitʼade lɔʼun.

Iʼac:

Jaruaana, Gabage shalaaboy.

Gabage jaruaana, shalaaboy.

Enɛde lɔʼunga Gabage

Mitʼade lɔʼun: ga jaruaana, shalaaboy.

1 Ilop Shemaji jorɛn.

2 Maa koc Bukudi.

3 Jor Bacumana, tala jogi

Gimage.

4 Ingkar Lumuge ngɔnɛ

kʼerakna, huma yɛruo.

5 Ga mɛnde uwa tuda Mashku

kɔnɛni.

Shambata 3 Ungoc 7

14. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 19

Bhɛlbhɛlit bonage Ɛlianunɔ!

Iʼac: goriyogenyɛ go-ri-yo-ge-nyɛ

1. kabanagaa

2. bansɛsɛɛngna

3. katataktiyɛboyɔ

4. Nɛbhagediyamu

5. kɔtɔɔlamui

15. Zèri

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 20

Mɛngkoon ane kajarugaa yellɛnɛ katang katang?

zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiyɔ!

idhɛmis sholsholi rɛɛdenɛ ga dhaali

isportiɔ mirɛsɛ kɔtɔɔlamui

Page 30: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

24

15b. Tudac zèri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyt shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teekɔ!

Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ

Jorɛn ke hap kiyong. Jorɛn kiy hɛnyɛ mui, goriyogenyɛ ge yellɛnɛ gayɛni ale.

Nɛbhagediyamu mɛngkoon balgede ane kabanagaa, angge yllɛna, katagugay ale.

Anggɔngɔmu gagiya hay karakɔ. De iyke kɔnangɔ ga hinɛn. Balgede hinɛn iyɔɔ,

mɛnde jorɔ ungojɔ kɔpkɔp bansɛsɛɛngna, jorna, idhɛmis rɛɛdenɛ.

De iyke ramangɔ ga rɛɛ idhɛmis. Mɛnde jorna, dɛshi isportiɔ se ne kɔpkɔp kidhɛmiska

rɛɛdenɛ jorɛdɔ. Nen kɛtɛniy bhɛllɛdɔ ibha rɛɛna, jor noonna, yɛmaa, cʼua koy

dɛshade ayɛyɔ. De iyke sizziyɔ ga bagitʼi. Mɛnde hinke mirɛge joriyɔ se ne katakka ke

bagitʼinɛ zooge ayɛyɔyna, balgede nen idhɛmis rɛɛdenɛɛ katasiga ke jorna, keni.

De iyke wuccɔ mɛnde hinke joriyɔ se ne sbɔge teekmu ke naa shali se ne kɛɛbhɛga.

De iyke hacʼcʼanangɔ mɛnde hinke joriyɔ se ne kiygake mɛnde ayɛyɔ walac ɔysɛɛga

oomu ke komoy saptenɛna, kabanag sabaki. De iyke illɛ se ne kibhangga tarade iyke

suutɔ oo tasimu. De iyke issabɔɔ se ne kiyga ke mɛnde limide mirɛsɛ yɔng

kɔnnangna, bak ɔysɛɛngi.

De iyke issetɔ se ne kiyga ke mɛnde gay kelna, tɛp suutɔ. Mɛnkoon kiyga ke mɛnde

joriyɔ se ne kɛtɛpka kel suut. Kelle nen idhɛmisɛ rɛɛdenɛɛmu se ne ungojɔ ungojɔ

kellenɛ kiyega. De dhoyɔmu kelle edɛ oo kessenɛ, edɛ yellagenyɛ oomu kelle dhaanɛ

icɔcɔn kesse icɔcɔnunɔmu se ne kiyga ke gaynɛna, giya mu kɛtɛpka suut.

De iyk saaleyɔ mɛnde hinke joriyɔ se ne kiyga kede jorɛdɔde isportiyɔ ajɛndenɛ iyɔɔ.

Diyamu ga balgede mɛnkoon rɔksinɛnɛna, silɔ rɛɛdenɛmu Iʼac mɛnde dɛshi

isportiyɔna, nenmu cʼɔllɔ bharung isportide jorunɔɔ.

De iyke tɔmmɔnɔ mɛnde hinke joriyɔ se ne katakka ke kenɛnmu wɔlɛnmu iyeyna,

kɔtɔɔlamui jorɛndenɛ bak ɔysɛɛngi. De iyke tɔmmɔn oo kɔnangɔ mɛnde inke murɔ

kiyga ke mɛnde joriyɔ se ne kiyga ke mɛnde miride wɔtkinmu riʼinsɛɛngi. Ya ga

balgede kɛtɛniy nen idhɛmis rɛɛdenɛɛmu oo gɔrɔgede iy niyɛi mu rɛɛdenɛ ga

dhaalina, wɔtkin riʼisɛɛngɔ. De ayɛyɔ mɛnde jorɔ se ne kiyga ke mɛnde se ne kiyke

Page 31: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

25

niyɛmui alay sabɔ teekna, indi kɔnnɔng katataktiyɛboyɔ. De pɔskacɔ mɛnde hinke

kiyga ke mɛnde joriyɔ se ne kiygake mɛnde shini bore. Nen mu se ne kiyga kede

haphap mɔsinɛɛngi, mɛnde rɛɛdenɛ sholsholi.

15bh. Engedanage nguny zertajɔ

Dhɛmɛs 21

Yɛ it engedanagiya hay karakɔ nguny zertajɔ teekɔ!

1. Angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ a katang katang?

2. Anggeyge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ teek de iy tɔmmɔneyɔ seniɛ?

3. Mɛnde hinke joriyɔ kɔp kɔp kidhɛmis rɛdenɛ niyɛ? Ɛlɛlliyɛ.

4. Ande indi zoo kabharungit isportide jorunɔɔ, akatang? Ɛlliyɛ.

5. Edu oo mɛnde icɔcɔnnɛɛ dɛshit sɛntʼɛrɛjina, idibisit angge yellɛnɛ isportide

jorunɔɔ

yɔngɔ sɛledage!

Shambata 3 Ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 22

Mòyt ɛlianygiya nguny zertajɔɔna, ajit marrɛndegɛ!

1. sholsholi

2. bharung

3. suut

4. mirɛn

5. pɔskac

6. tataktiɛboy

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 23

Dɛshit sɛntʼɛrɛjina, bhanngit angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ yɔngɔ teek. Dhoyɔ

tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppaanage bhon ramangi oo yɔngɔ tuntookina, irɔrtɛ!

Page 32: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

26

17b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 24

Lɔʼey sʼuppaygia al karakɔ teek molle yellɛnɛ ngarecɔ a hidey moytna, ɛrsidɛ kiy suut

daptariookna, irɔrtɛsɛ mɛnde icɔcɔnnɛɛ!

Lɔʼey sʼuppa

Mɛngkoon hinke jorna, shaliyɔ angge yellɛnɛ ale. Anggɔngɔmu ga hinɛn bagitʼi

rɛɛdenɛ idhɛmis apalaage isportiyɔ caa bhɛllɛdɔ kɔkɔp jorɛn oo galade yellɛnɛɛ

amsɛt.

Shambata 3 Ungoc 9

18. Zeri uwɛn

18a. Tudac tasi Tudajɔde angge yellɛnɛ isportide jorunɔɔ teek tasit bhunde dhulagongɔna, ɛlidu!

18b. Tudac zeri

Dhɛmɛs 25 Alitke ramanga ramangna, zerit tudac kede tambi oo tʼɔgaage yellɛnɛɛ al tɔppa kajidɛ ɔʼɛnɔ!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 26

Ishaʼarit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, ɛlit nɛbhagede tudajude Hayle oode

Dɛraritu

20. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 27

Tɛlɛckɛsɛ lɔʼɔgiya hay karakɔ enɛde lɔʼun oo mitʼade lɔʼun.

1. Isporti ga ande ajinɛ dhaali. 2. Mɛnde jorɔ yellɛnɛ rɛɛdenɛ idhɛmis. 3. Gimage kɔnɛ Mizzanina, jorna, wɔcʼi Buktu. 4. Anyi shɛshshɛ jorɛn kuwanong. 5. Sʼɛganesh Ababa uwa jorɛn.

Page 33: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

27

Icɔcɔn 3 Kɛmtisi

Shambata 1 ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

Ɛlian bhɛ bhɛl

Dhɛmɛs 1

Bhɛlbhɛlit ɛliangiya hay karakɔ!

i’ac: Kɛmtisidɔ kɛm-ti-si-dɔ

1. kakisiyɔ

2. arshiyɔ

3. ngeredinaan

4. shobhokeyge

5. muralidɔ

6. kimɔdi

7. enɛdenɛ

8. zuktegenyɛ

Ɛrsidɛ/ -ɛn/ na, dɛshit ɛlianygiya hay karakɔ i’ajɔde ajinɛɛ

I’ac: gɔm gɔmɛn

1. dok

2. cim

3. mat

4. dhi

5. jor

6. roshinɛ

2. Zèri

2a. Engedange gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 2

1. Nɛbhade kɛmtisiude iy rɛsɛdɔɔ bhunde gayuwɔ akatangi, ɛlidu.

Zèrit ɛlianygiya hay karaakɔ tasiɔ

Kokìsi, shobhok, kakìsi, muràli , jɛng, jugɛge sarun

2b. Tudac zèri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, bhunde dhulagongongi iyeyi, ane dhayt bhunde koyɔngɔ karakɔna,

zerit kudhulagong!

Page 34: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

28

Kɛmtiside Rɛsɛdunɔ oode Arshiinɔ

Kɛmtìsi goriyo genyɛ ga mɛri. Baade Mɛ’ɛnun balgede rɛsɛt iyɔɔ oo balgede iyke

arshiyɔ, zoo ititin lɔ’ɔna, kɛmtisidɔ. Kɛmtiside rɛsɛdunɔ iy shobhokeyge ayɛy ayɛy.

De iy arshiyɔmu ga ke bhundɔngɔ. Kɛmtiside rɛsɛdunɔ zooyge siʼinɔ zerrɛke kakìsiyɔ,

zooyge macʼidaa zerrɛke kokìsi. Wockoon balgede ngeyaboyna, enɛdenɛ rɛsɔ, tuntɔ

ɔngɔn kabba bhiyɔ cim jonina, joniyey lejjɔ cimo dapaboyna, sidɔge shɔk lɔngɔnna,

zeri jugɛge mɛnde rɛsɔge sarunɔna, kakisidɔ. Ade macɔy tuntɔ ɔngɔn kabbaa, sidɔge

shɔk liyacna, cʼua kokisidɔ.

De si’idonɔmu a kakisiyɔ, se gɔrɔ gɔrɔna, dok orige ngeredinaan ooge mo’ojinaan.

Edɛgɔngɔmu al kɔɔkna, cʼua dhi jɛngak. Mokac ade koyɛ biyna, cutɔy cʼua kakisina,

se ne “Haydiyanybɛɛ, naa kimɔdi biyɔɔ bɛɛ! Haydiyanyde urkumi baa ke kobutna,

kamianyna, dhulianyuwa buytinokɔ bɛɛ. Haya Tuma kogiyeny sigirɔgede sabɔ lemdi.

Anyi kay dɔngɔ kooyí bhiyɔ dɔngɔna, rɛni gɔrɔɔ. Metta kibhaa rɛɛ de ane ɛli

selaa’’hɛnyɛna, De rɛsɔ a mamaadenɛy kakisina, se ne mamaa kaysabɛɛ kabarec

cʼalcʼali ke kubhude balison hɛnyɛna, edɛ oo zuktegenyɛ cʼua haydɔ.

Mo’occenɛ uwa murali, muralidɔ. I’ajɔ ilanga mɛnde lɔngke Toburaa koon muralina,

se ne “Muraliyangay woyagiyadiyanye alit kɔnang kɔnangna, kɛlagong moykke

ganyuge wojude ngunynyɛ muraliyay muraliya. Anyi ilanga kiyke muraliynyɛɛ shini

tɛɛnaboyɔ kòjori cʼɔllɔna, kɔɔni sheude muliyo kɔrɔda macaa kɔtɔɔnuwa ande kun

yelade mɛ’ɛnit amsɛdun kɔrɔrɔkiyangay mace muraliyangay mace muraliyangay,

Toriyeyde Malley shubhunɛ zigiyo de iyke langi wocce Yelay yɔngɔ elɔ shini tɛnuwɔ,

anyuwa wosiyo sabɔ gɔlɔny biyde sabɔ lemdi koon aangay mace murale

murale’’hɛnyɛna, cʼua edɛ haydɔ.

Ge siʼinɔ alke nyagagina oo lomuwataa edɛ ilalɛsɛ gɔrɔ gɔrɔna, dhidɔ.

Kɛmtìsi balgede iyke arshiyɔ ga shàli ,sebari ,guliya dheshɛn ooge ayɛymu. Shali

balegde zoo madinɛna, rɛɛy shɛktaboyɔna, shalidɔ. Mɛnde kobuwogenyɛ oo

langatagenyɛ aliyɔ cɔmana, shaliyɔ, gɔɔng erɛsɛdɔ. Mɛnde kenɛsɛke sabutɔ I’ajɔ

yɛnɛke koon ilanga kingi mɛnde lɔnke Wɔrɔy keshaci koon shalina, se ne ma maa ma

maa anyi wocce Gɔrunyi, maa langdiyany Kɛrɛmule Bhellay shubhunɛde Laliyɔde

kabara gɔlɔnyja elle wajanunɔ mace lang aanyuwaa kobutte wɔlkɔ bhɔngiyay’’ hɛnyɛ

cʼua gɔɔng erɛsɛna, se ne woyee! woye maaa! Maaa!’’hɛnyɛna, cʼua bulangdɔ. Ge

Page 35: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

29

siʼinɔ edɛ cʼua al yeca bhuwɔna, shinshi hinɔ ilalna, ane se ne “ zew zew wocce

inyjey iyi gic’’ I’ajɔ balgedɔngɔ mokacce lɔnke Marashemaa, se ne “zew zew wocce

Dorcʼayee! iyi gic’’hɛnyɛna, bulangdɔ. Mokaja wodi kɔnang kɔnang bulangɔdiya teek

mɛng koon ade uwana, shali shɛshshɛɛ edɛ arshi shɔ’ɔkna, jorna, jorɛnɛ shɔlu

kadamuna, accɔ.

Kɛmtisi balgede gèseke sebariyɔ ga balgede mɛngkoon ac koon biy ke langɔ.

Dɔɔngmu cʼua kɛngɔ arshina, edɛ oo yellagenyɛ hak biyɔ, shɔk salage ca’idaana,

oomu kalianna, sebari gɔrɔgɔrɔna, se ne“ see baraa lama kɔ shini mari. see baraa

Tuluwade Moynɛyee! seebara langde kɛngɔ bharungi, seebraa’’ hɛnyɛna, cʼua

bulangna, hayɛ biy yɔkɔ.

Nɛbhagediya kɛmtiside rɛsɛdunɔ oode arshiinɔ mɛ’ɛney ga ke metiyɛnyɛ.

2bh. Engedanage nguny zertajɔ

Dhɛmɛs 3

Yɛ it engedanagiya hay karakɔ nguny zertajɔ teekɔ!

1. Kɛmtisi iyke zooyge siʼinɔɔ zerrɛke katang?

2. Mɛnde macɔ balgede kokisiyɔ sidɔge shɔk katang?

3. Balgede mɛ’ɛney mɛnde buytɔ koon rɛsɔ zoo dɛshi katang katang?

4. Mɛngkoon langdenɛ ac biyɔ shɔkna, kucukucu koyɛɛngɔ aang?

5. Mokaja moyuwɔ iykɔ balgede zoo ge komidaa murliyɔ edɛ dɛshi katang katang,

ɛllɛ.

Shambata 1 ungoc 2

3. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 4

Àjit ɛlianyge bhiyɔ iingdac iyɔɔ ɔ’ɛndegɛ.

1. Langdiyany aanyuwa kobutte wɔlkɔ bhɔngi.

2. Haydiyany bɛɛ naa kimɔdi biyɔ.

3. Woc koon balgede enɛdenɛ rɛsɔ cim, jonina,kakisidɔ.

4. Balgede mɛngkoon shali shɛshshɛɛ, mokaja arshi shɔkna, jorɛnɛ shɔlu kadana,

Page 36: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

30

accɔ.

5. Langde kɛngɔ bharungi.

6. Wocmu kakisina, se ne “Hayaa anyi gadɔngɔ kuun teekɔna, rɛni gɔrɔɔ, Kibhaa rɛɛ

de ane ɛli selaa.ʼʼ

4. kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

1. Mɛ’ɛney teek shambade bore koon kanyagayuy wocʼɔde ilanga ngeyaboyɔ

kɛmtisina, se niyɛyi,

2. kɛmtisi zooyge siʼinɔ zerrɛ ke katangi, tɔɔnitna, irɔrtɛ.

4b. Higgide kɔnun Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke Kumecɔ

Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke Kumecɔ ga tʼɔgde pɔs lɔ’eci.

I’ac: Yelage uwa kɛmtìsi.

Kubutɔ muralidɔ.

Ɛrsidɛ tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔ molle yellɛnɛɛ.

Kelge hak biyna, sebari gɔrɔ gɔrɔ Miirɔ kokisi shubhunɛ Gacidi shɔk lɔngɔnna,

kakisidɔ Mɔrgeli jorɛ yela Ngeredinage Gacidi cʼip yisha Koysi kɔnɛ bɛr baana,

muraliyɔ, mokaja tukundɔ

Shambata 1 ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 6

Tudacce sabɔdenɛ se ne“ Kɛmtiside rɛsɛdunɔ oode Arshiinɔ’’ hɛnhɛɛ ai song se

niyɛyi, tasitna, ɛlidu!

Page 37: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

31

5b. Tudac zèri Ish’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, zèrit tuadcna, ìcɔcɔnit zeri.

6. Icɔcɔn tu’ɔge- Isha’ar

6a. tudac isha’ar

7. Higgide ɛliin Enɛ, ɛlide-dɛsha oo aa.

I’ac: Kelage gɔm jɛng., enɛ: Kelage, ɛlide-dɛshay: gɔm, aa : Jɛng

Dhɛmɛs 7

Yɛʼɛsɛn

Edumu tɛlɛckɛsɛ lɔ’ɔgiya hay karakɔ, enɛ, ɛlide dɛshay oo aa.

1. Bushay roko biy.

2. Miirɔ kokisi shubhunɛ.

3. Gacidi tabhang kul.

4 Mɔrgeli jorɛ yela.

5. Zooge alke barɔ cʼip yisha.

6. Koysi gɔm jɛng.

Shambata 2 ungoc 4

8. Zeri

8a. Zerit engettiyana, ɛ lliyɛ! Dhɛmɛs 8

1. Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ gayuyɔ age? Ɛlidu.

2. Zerit Ɛlianygiya hay karakɔ!

amdaak, tuma haki, kɛɛt pati, gotinggɛ, ngonigɛ, gonuwo, gɔrte minajun

8b Tudac zeri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, bhunde dhulagongongi iyeyi, ane dhayt bhunde koyɔngɔ karakɔna,

zerit kudhulagong!

Page 38: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

32

Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke: Tuma haki

Ilanga kingi woc koon iye. Nenmu rɔngagenyɛga Baali. Ungoc koon ibha rɛɛna, koy

amdaak kangak tɛbhɛnɔ orrɛ edɛ oo dhidhidagenyɛ yɔngɔ gɔrɔgena, haydɔ. Hayna,

dhul yɔngɔ amdaak kʼergasakɔ enget Lumugede tɛbhɛnɛ yɔngɔɔ nɛbhagede Tuma

hakina, se ne

“ Tuma haki waa ogide?

Kɛɛt patana, kutungu

Kutung balle Lekedhe

Lekedhede bolli

Bolli bollide iyke ngɛrɛyɔ

Ngɛrɛyde limshari

Ngonigɛ lim gonuwo

Gotinggɛ lim sarata

Gonuwo gonuwoge dhaalɔ

Dhaal gɔrte minajun

Minac tabhang keele

Kele gɔrte kelejun

Kamturuk kanta luwajɔ

Gacitte luwac kori

Kicɔran kare pɛrcʼɛɛk.ʼʼ

8bh. Yɛ ʼit engadagiya nguny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 9

1. Kɛmtisi akatang?

2. Zerit kɛmtiside mɛʼɛnunɔ woya bulangɔ rɔngana, ɛlidu!

3. Taside bulangatage kɛmtisinɔ, edu bulango tuwɔgiyɔna, ɛlidu!

Page 39: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

33

Shambata 2 ungoc 5

9. Ɛliany ɔʼɛn Dhɛmɛs 10

Àjit ɛlianyge bhiyɔ iʼingdac iyɔɔ ɔ’ɛndegɛ.

1. Tuma haki waa ogide?

2. Minac tabhang keele.

3. Lekedhede bolli.

4. Kamturuk kanta luwajɔ

10. kɔnɛn

10a. Tudac kɔnɛn Dhɛmɛs 11

Tɔɔnit ititinde edu kɔnɛsɛno kɔnɛn shambatage kɔnangeyɔna, tɔɔnitna, pɔsit!

10b. Higgide kɔnun Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke Kumecɔ

Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke Kumecɔ ga tʼɔgde pɔs lɔ’eci.

I’ac: Bukudi uwa kɛmtìsi.

Kubulɔ kakisidɔ.

Ɛrsidɛ tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔ molle yellɛnɛɛ.

Kelge hak biyna, sebari gɔrɔ gɔrɔ Miirɔ kokisi shubhunɛ Gacidi shɔk lɔngɔnna,

kakisidɔ Mɔrgeli jorɛ yela Ngeredinage Gacidi cʼip yisha Koysi kɔnɛ bɛr baana,

muraliyɔ, mokaja tukundɔ

Shambata 2 ungoc 6

11. Zeri uwɛn

11a. Tudac tàsi Dhɛmɛs 12

Tudacce sabɔdenɛ senɛ“Kɛmtisidage jɔynɛ bhoregiyɔ iyke: Tuma haki’’ hɛnhɛɛ ai

song se niyɛyi, tasitna, ɛlidu!

Page 40: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

34

11b. Tudac zèri Ish’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, zèrit tuadcna, ìcɔcɔnit zeri.

12. Icɔcɔn tu’ɔge

12a. tudac tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 13

Ɛlit tudac shambatage kɔnangey mɛnde icɔcɔnɛɛ zeriyagongo masʼapigedenɛɛna, tolɔ Ɛliangge edu zeriyo oo engedanage mɛnde icɔcɔnnɛɛ engetonguwɔ, ɛlit kokke lɔʼɔ sʼuppa koon tasiɔ!

13. Higgide ɛliin Yɛʼɛsɛn

Enɛ: ɛlide dɛsha oo aa.

I’ac: Kelage gɔm jɛng.

Enɛ: Kelage

ɛlide dɛshay: gɔm

Aa : Jɛng

Dhɛmɛs 14

Edumu tɛlɛckɛsɛ lɔ’ɔgiya hay karakɔ, enɛ, ɛlide dɛshay oo aa.

1. Lumuge kɛmtisi kɛmtisi.

2. Shɔluwa kokisi kokodenɛ.

3. Minac tabhang kele.

4 Mɔrgidhang jorɛ yela.

Shambata 3 ungoc 7

14. Ɛliany gayɛn Dhɛmɛs 15

Murdit ɛlianyge alke bonage ɛliinɔ katke ɛlian!

Ko ki si

kʼa bal jii nɔ

mu ra li

kʼɛ gi nɛ nɛɛ

Page 41: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

35

kɛm ti si yan giya

ku dhu lɛ sɛ

tɛ bhi nɛ dɔ

ibhan si na

15. Zeri

15a Engedanage gudhulɛ zertajakɔ!

Dhɛmɛs 16

1 Murali oo kokisi a katang ɛlidu!

ɛllɛ ɛlianygiya al karakɔn, adɛ ɔʼɛndegɛ!

Kɛmtisi murali

kokisi shobhok

ersi bodhinɛ

bu la nga ta ge gɛ na,

Mɛn koon eraboyɔ, zuktegenyɛ kɛmtisi niyɛ? Ɛlidu!

15b Tudac zeri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, bhunde dhulagongongi iyeyi, ane dhayt bhunde koyɔngɔ karakɔna,

zerit kudhulagong!

Kɛmtisian tɛbhɛn

Kɛmtisian tɛbhɛn ga bhushi. Geseke kɛmtisian tɛbhɛn hɛnyɛɛ, kɛmtiside kakisiin,

kɛmtiside kokision, kɛmtisiange woyaage tʼitkaa bulangɔ ale.

Kɛmtiside iyke kokisiɔ = Kɛmtisidiya mɛn koon eraboyɔ, jugɛ, bodhitkɛ oo bhunde

ilanga zuktegenyɛ wunɛɛ shobhok agena, a hidei, zoo kɛmtisina, ersinɛdɔ. Kokisiɔ

teek ane mɛn koon eraboyɔ woyage hay gangguɔ shɔk zuktegegɛna, wunɛna, cʼibɛsɛ

yisha jaarakna, ane kɔgɔmitkaa hak acana, zoo ramang al keenage. Bole koon shɔk

biyde iyke lucɔna, edɛ murali biyɔ gaasɔ gaasɔɔ, mokaja oo shambaage kʼabaljiinɔ

yɔng hum kukiyona, ɛrsɛ biyo sabak cʼua hay baalakna, dok darit.

Kɛmtiside iyke kakisiɔ= Ke bhunde kokisiʼinɔ mɛn koon eraboyɔ , jugɛ, bodhitkɛ oo

bhunde ilanga zuktegenyɛ wunɛɛ shobhok , molle kʼɛginɛnɛnɛɛ a hidei, zoo

Page 42: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

36

kɛmtisina, ersinɛdɔ. Geseke kakisiɔ ga woyage siʼinɔna, enɛdegɛ eraboyɔ ersina, shɔk

zarade macʼɔyna, gɔmdɔ. Gɔrɔgediya kakisi gorio ramang ale. Balgede mokaja

kakisiɔ hadi kɔnang ersi mɛnde rɛsɔɔ, hadi kɔnang ersi zarade macʼɔyɔ gɔmɛsɛ

enɛdenɛɛ.

kɛmtisiange woyaage tʼitkaa bulangɔ = Kɛmtisiangia gage woya kɛmtisiɛ bulangdegɛ

koonɔ. ungocce woya hin bulangɔ tasio bulangatagegɛna, kɛmtisidɔ

Iʼajɔ eenga miirɔ

Kami wocce logidi

Tuk kam kamɔ bararit

Kupukiya jonggajɔ jonggacɔngɔ iyɛɛrɔ

Iyɛr gɔrte minajun

Minac taabhang keele

Kele gɔrte kelejun

Kamturuk kanta luajɔ

Gacitte Luackoori

Nɛbhagediya kɛmtisi yellɛnɛ tɛbhɛn. Kɛmtisian dhook ke haygaa, woyage tʼitkaa

balgede allɛ oo zuktegegɛge bibidaa se ne getengitkana, katagiduga. Iyɛre ya sabak

mu kɛmtisi dhook koyongɔ. Iʼajɔ kokisi zoo ungus donkurɔgiɔ, nɛbhade ungusinɛ oo

bolia muɔ siyake barkeenɔ mɛnde buytɔ shini tɛɛna bulangboyɔ zeri wocʼɔna, iya

kɔɔkɔ kokisidɔ. Metta yɔng ande langke dongkuri ɔdiɛna, ungus kesɔ mui se ne

kɛlɛsɛga kudhulɛsɛ. Balgedɔngɔ ɛlɛsɛ kudhulɛsɛ wocʼɔna, indi wocʼɔ kilobhu.

Gɔrɔgede ayɛy zooge bibidaa hay moyna, kokisiɔ woya ishaʼarna, a ugoy biyɔɔ,

muralina, iloptɔ. Zooge siʼinɔ mu haydegɛ ngunynyɛ golugena, ane siyake barkɔngɔɔ,

ibhansina, kakisiɔ wocʼandamu hay kɛnakna, ane ngunynyɛ golugiɔ mu ilopna,

kakisidɔ. Manggisi mu moyna, mumut zooge gay kɛmtisiɔna, kocaboyna, bhangna,

mala zukte mɛʼɛnuny hinɔ gaydɔ. Gɔrɔgediya cʼua kiyke metiɛnyɛi, kɛmtisi tɛbhinɛdɔ.

15bh. Yɛ it engedanage ngun zertajɔɔ! Dhɛmɛs 17

Irɔrtɛ bhunde zoo hak acana, kokisiɔ diramage kede biy luc iy keenagena, zoo

muraliɔ!

Page 43: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

37

Shambata 3 ungoc 8

16. ɛlian ɔʼɛn Dhɛmɛs 18

Goriyoygiya al karakɔ teek bhunde bhuɔ iʼingnɛɛ ai se niyɛi, aydɛ ɔʼɛndegɛ!

1 Kokisiɔ teek ane mɛn koon eraboyɔ woyage hay gangguɔ shɔk zuktegegɛna,

wunɛdɔ.( lɔʼey sʼuppage 1)

2 Bole koon shɔk biyde iyke lucɔna, edɛ murali biyɔ gaasɔ gaasɔɔ, mokaja oo

shambaage kʼabaljiinɔ yɔng hum kukiyona, ɛrsɛ biyo sabak cʼua hay baalakna, dok

darit.( lɔʼey sʼuppage 1)

3 Gɔrɔgediya cʼua kiyke metiɛnyɛi, kɛmtisi tɛbhinɛdɔ.(lɔʼey sʼuppage 5)

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 19

Tɔɔnit kɛmtisiange woyaage tʼitkaa bulangɔ iyke ʼʼenga miirɔɔʼʼ kiy suut!

17b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 20

Tɔɔnit lɔʼɔ wuuc iʼajɔdiya koy karakɔna, ɛrsidɛ tʼɔgade kʼumejunɔ bhunde yellɛnɛɛ!

Iʼac

Zoo ramang murali jɛngɔ.

Shambata 3 ungoc 9

18. Zeri uwɛn Dhɛmɛs 21

Zerit zertaciya iy karakɔ suut kede bhunde tʼɔgaage lɔʼuny al teekɔ kiy oo bhunde

zerrɛ tuntok oo baakɔ kiy shɛshshɛ!

Angge turizimiɔ al bade mɛʼɛnun bhoregiɔ, ga jɔrade daliɔ , jɔrade yitʼi, bhootte

hamudi, bhootte badili, bhootte paydaji, bhootte giya, bhootte goysɛri oo bhootte

shewu.

Anggiya turuzumiɔ al bhoregiyɔ teek gomoy bhoot kɔnang.

Page 44: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

38

Bhoot ga ande ilanga Tuma kʼɛk baa kʼɛginɛnɛ bɛtɔge bhuɔna, teekga walacna, zooge

kingunɔ rɛmɛsɛ.

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli Dhɛmɛs 22

Yɛ it engedanagiya al karakɔ tuʼɔge!

Kɛmtisiyan tɛbhɛn a niyɛ?

Zoo kɛmtisinɛ minen minen?

20. Higgide ɛliin (dɛ10) Dhɛmɛs 23

Iʼajɔdiya iy karakɔ bhangɛnde lɔʼun iy niyɛi, bhangit ke ayɛyɔ mu!

Mɛɛ kokisi jɛngɔ

Lɔʼec= enɛ, ɛlide-dɛshay oo aa

Mɛɛ ga enɛ

Kokisi ga ɛlide dɛshay

Jɛng ga aa

1. Zoo am daga.

2. Wocʼɔ ersi mɛnde rɛsɔ.

3. Zoo burusi moy

4. Gimage ɛlɛsɛ shobhua.

Page 45: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

39

Icɔcɔn 4 Kelle wossɛdun

Shambata 1 Ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn Dhɛmɛs 1

Bhɛlbhɛlit Ɛlian katke bonage ɛliin!

1. shɔruwanna

2. shunggele

3. metiyɛnyɛna

4. kɔjɔyaangna

5. dhɔckiɛna

6. Kɔrkɔracce

7. sɛmmɛguna

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ Dhɛmɛs 2

1. zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tsiyɔ

zirmage ippage

canyci sɛmmɛgu

leliyɔ Kɔrkɔrac

Balgɔlɔnyi

2. kʼɛdɛkʼɛdɛ a katang?

3. Moyt tartareciya iy kareyɔna, tasiyo katangi ɛlidu

2b. Tudac zèri

Gɔrtte zeriin gayɛn

Page 46: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

40

Zerit tudaccia iy karakɔ, kede taside tudajunɔ kun sabɔy teekɔ!

Kʼɛdɛkʼɛdɛ

Inga kingi baagede lɔngke Bardaa woyage mɛri geeny ale. Woyagiya mu edɛ

bhɛllɛdɔ ibha rɛɛiyɔ, hay kesse shɔruwanna, aa yɛmaa oony kabara. Dɔngɔ totɔ am

galade miʼirunɔna hay kesse icɔcɔnunna, icɔcɔnnɛna, yɛmaa am galade baalunɔna,

ernges zuktegegɛ bhunde yellɛnɛna, a baa barasna, seuke ippage biyo wuny tuwokɔ,

edɛ cʼua murdinɛna, bulang tudacce iyke kʼɛdɛkʼɛdɛɛ.

Bulang mu edɛ muuk cem zirmage cimgirina, canyci jara kal dac karangna, woc

kɔnang nen tɛs kɔɔkna, shɔk kɛdɔde tʼiinide sɛmmɛguna, cʼua kɔnɛsɛ yɔngɔ woyay

wunyjɔde iyke leliyɔna, dhɔl jarecce iyke kɔnangɔ se ne “ Kʼɛdɛkʼɛdɛ?ʼʼ Hɛnyɛ de

zeriyɔ yɛʼɛsɛna, se ne “Yoong.ʼʼ hɛnyɛɛ. Ane engetna, se ne ʼʼ Kɔrkɔracce iy yaa

ogide?ʼʼ Hɛnyɛ de zeriyɔ yɛʼɛsɛna, se neʼʼ Oguwa ya.ʼʼ Hɛnyɛ.

Page 47: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

41

Ane nen yɛmna, enget wunyje dhoyɔ ke bhunde enga engediyɛ dɔɔngɔna, aa pɔs huʼa

pɔskajɔɔ cʼua ɔngɔn kɛdɔde enga lɔmuɔ bhuɔna, nen de enga tɛso kɔɔkɔ, ang

tunogirina, shɔk woya kɔnang kɔnang nyabheyna, duro bhuɔboy.

Ane nen koy wa gamde kareyna, dhesh rip rip ke metiɛnyɛɛ, woya cʼikna, se ne “ Ha

ha haaʼʼ Hɛnyɛɛ, bolede dhoshɔ engetna, se ne “Cʼiko katang?ʼʼ Hɛnyɛɛ woyage

durrɛno bhuwɔ yɛʼɛsɛna, se ne “ Edaa cʼik bayt konde am shunggele wa kɛdɔge

tuntɔyʼʼ ɛlike metiyɛnyɛna, a sutɔ yɛmanea, ip woya kɔnang kɔnang kɔɔkna, nen

ipɔmu engetna, se ne “Inyu madi nen?ʼʼ hɛnyɛɛ. De engetɔ yɛʼɛsɛna, se ne “Kamadi

biydiyanyde iyke Balgɔlɔngiʼʼ se hɛnyɛna, yɛʼɛsɛ teekɔ, enget gɔɔngke metiɛnyɛna, aa

sutɔ koyna, ai lilic biydenɛde koyga dhookiɔ, woya muuk jorna, nutioboy.

Nen lilic biydenɛna, biy mu kɔjɔyaangna, aa z enga woya hat nutidoboy. Ane nen

koyna, lilic woyaa woc kɔnang enga nutiyɔ cudiyo al bhiyɔna, pɔskɛ apalay teekna,

anittɔ. Wunyje lilijinɛɛ mu zeri woya muukna, wunyna, dhukum cudiyoge anit

wocɔna, sutɔ dhɔckiɛna, hatua liokna, edɛ mu ɛlɛlliɛke aa balkede bulangɔmu rɛnang

hay nutiongi.

2bh. Engadagiya nguny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 4

Yɛ it engadagiya hay karakɔ!

1. Bulangatage wojunɔ woya bulangɔ age alliyɛy ɛlidu!

2. Mɛnde engetna, se ne “Inyu madi neen? Hɛnyɛ ade tɛs kɔɔkɔ koo ange ungus

bhuwɔɔ?

3. Mɛnde yɛʼɛsɛna, se ne “Edaa cʼik bayt tuwa am shunggele kariyɔʼʼ Hɛnyɛ ade

tɛs kɔɔkɔ koo ungus bhuwɔɔ?

4. Bhulangde kʼɛdɛkʼɛdɛyɔ tɔɔnit kiy dhodhoyɔ!

5. Bhulangde kʼɛdɛkʼɛdɛyɔ edu kɔnuwɔ ibhangit kal lɔʼey suppaneyge bhon

sizzina, wɔcʼi wuci!

Page 48: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

42

Shambata 1 ungoc 2

3. Ɛlian ɔʼɛn Dhɛmɛs 5

Ajit ɛlianygiya hay karakɔ ɔʼɛndegɛ

1. zirmage

2. canyci

3. leliyɔ

4. Balgɔlɔnyi

5. ippage

6. sɛmmɛgu

4. kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 7

Tudajɔde sabadenɛ iyke “Kʼɛdɛkʼɛdɛʼʼ hɛnyɛɛ tɔɔnit bhunde bhon lɔʼɔ sʼuppana

ramangina, irɔrtɛ dhodhoydenɛde bulangun! Kɔnɛsɛmu idibisit sɛntʼɛrjidiya koy

karakɔ bulangde kʼɛdɛkʼɛdɛyɔ dhodhoyɔ!

Tudac bhunde iyke

sabutɔ

Woya murdinɛ bhunde kooni hubbana, baa okke ippaa cem

bhunde koonina, canyci jara karak

dhoyɔ

dhoyɔ

dhoyɔ

dhoyɔ

4b. Higgide kɔnun Tʼɔgade lɔ’ejunɔ, iyke ngarecɔ (,)

Dhɛmɛs 8

Lɔʼeygiya hay karakɔ bhunde yellɛnɛ milkitide ngarejunɔ moyitna, ɛrsidɛ kiy suut!

Ilanga wunyje zoo zerike Baali koon iye. Nenmu ngɔnigɛ oo ngɔtinggɛga mɛri.

gɔtinygɛ genyɛmu rɔngaga Miirɔ Shemaji Kordi Kelage oo Manacɔ. Ngɔnigɛgenyɛ ane

Page 49: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

43

rɔngaga Lumuge Gacidi Manay oo Bukudi. Edɛmu dɛshidɛsɛ dɛsha zuktegegɛna

sutkaboyɔ seuke ippagiyɔ murdinɛ bhunde koonina bulang bulangde wojunɔ iyke

kʼɛdɛkʼɛdɛɛ bhunde kooni.

Shambata 1 ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a Tudac tasi

Dhɛmɛs 9

Tudacce sabɔdenɛ se ne “Kʼɛdɛkʼɛdɛ” hɛnyɛɛ ai song ɛlagec katang katangi,

tasitna, ɛllɛskɛ mɛnde icɔcɔnongɔ!

5b.Tudac zèri

isha’arit bhnude mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, icɔcɔnit

zèri!

6. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli Dhɛmɛs 11

Ishaʼari bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔ!

7. Higgide ɛliin Dhɛmɛs 12

Mitʼaa

Tɛlɛjit ɛliɛnge alke mitʼaana, tɔɔnitna, irɔrtɛ!

Shambata 2, Ungoc 4

8. Zèri

8a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 13

1. Dɛshaage ortegu zoo dɛshiɔ oruwɔ akatang katang zerit rɔnga!

2. Dɛshaage tuwɔge oo kesse icɔcɔnun edu yelɔna, dɛshiyɔ ageyi, ɛlidu!

Zerit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

Page 50: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

44

rɔkɔt komaccegɛ sabbɔ dhoyɔ

dɛsha ernges tollɔ pɔskajɔ

8b. Tudac zeri

Gɔrtte zeriin gayɛn

Zerit tudaccia iy karakɔ, kede taside tudajunɔ kun sabɔy teek!

Dɛshaage Wojun

Woyage tʼittaa balgede al tuwɔgede jugɛɛn oo shubhungɛɛnɔ dɛshaage edɛ dɛshiy

ale. Kelɔde icɔcɔn untɔɔ oo kelɔde wɔngunɔmu ernges zooge alke jugɛ oo

shubhunygɛɛ. Dɛshaage woyage tʼittaa komaccegɛ uwana, dɛshiyɔ ga mɛri.

Dɛhsaagɔngɔmu geeny bhangnɛ kalit dhodhoyɔna, gagiy hay karakɔ. edɛmu ga

angge bhɔgunɔ tɛyɛn,maa kojɛn, kɛna humɛn, Warati zèri oo dɛshade tuwoon dɛshi.

Metta gòmoy edɛ iyɛndegɛ. Angge bhɔgunɔ tɛyɛn. Diya balgede

shubhunɛ koy bhɔgɛnɔ wocʼɔ

lɔɔmɛsɛ gazza. Kiy hɛnyɛmui, sabbɔ

shubhunɛ moy komacce wojjon ke

sabut. De iyke ramangɔ dhana,

ibhɛsɛ gaalak. Dhoyɔ cʼua haydɔ.

Pɔskajɔmu dhulit liyokɔ cʼua

shubhunɛ dhadɔ. Maa kojɛn. Diya

ga balgede jɔnɛ iis yedokna, koca

maana, kunɛɛ. kɛna humɛn. Sabbɔ

woc dha bhogol. Dhoyɔ rɔkɔtna,

koy yedok. Tolɔ dhulu yedɔɔ, kojɛsɛ

maa teekna, cʼua shɔkna, kunɛdɔ.

Kɛna humɛn. Diyage balgede jɔnɛ

iisna, urkuma yira toburɔna, kunɛɛ.

Warati zeri oo dɛshade tuwoon

dɛshi. Diya ga balgede kelle

erngesau jɔnɛ oo shubhunɛboyɔ iy bhuɔna, zeri waratiyɔɔ. Suukiy woyt oo aa talɛn.

Diya ga balgede tuwɔge zoo iis suukiyna, tala angkoonna, kunɛɛ. Dɛshaage balagede

Page 51: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

45

woya al kesse icɔcɔnunɔ dɛshiy ale.

Gɔngɔmu ga icɔcɔn dhaan, warati zeri, kɔɔsi bulang, kesse icɔcɔnunɔ halla wudɛn,

kesɔde icɔcɔnunɔ teek shungkurtiyo imɛn ooge ayɛymu. Metta ane gòmoy edɛ

iyɛndegeɛ. Icɔcɔn dhaan Diya ga balagede icɔcɔnda al kipilige teek bhuwɔna,

dhodhoy mɛnde icɔcɔnnɛɛ.Warati ziri. Diya ga balgede iyke kelle kesude icɔcɔnunɔ

teek wɔngunɔɔ woyage cʼarashɔ ane katka wadakɔ al bhuwɔ kipilige teekna, zeri

wartiyɔɔ. kɔɔsi bulang. Diya ga balgede iyke kelle wɔngunɔɔ icɔcɔnda nguny

wadakna, bulangɔ. Edɛ kɛtɛniy orrɛ oo ge ayɛyɔna, bulang kɔɔside sidonɔ, de jarjunɔ

oo gontʼit dheshɛnmuy uwadɔ.

Kiy hɛnyɛmui, dɛshaage dɛshinɛ kesse icɔcɔnunɔ ga mɛri kesse icɔcɔnunɔ halla

wudɛn, kesɔde icɔcɔnunɔ teek shungkurtiyo imɛn. Kesse icɔcɔnunɔ wudɛn. Diya ga

balgede ungojɔde iyke ɔktacɔ woya wuta kipilidegɛboyna, hay yɔkɔkɔ. Higgi oo

dambide kesude icɔcɔnuɔ gayɛn oo tɛbhɛnmu ale. Dambi balgede bandira koy

tuntookɔ oo kun baakɔ yellɛnɛ buytin ajɛn, kesse shuruwanɔ ke gɛsi ke koygaa,

tɛbhɛn. Diya ga shurwa kat polongak suut shɔrɔshɛt oo sɛrɛnmu.

Nɛbhagdiya dɛshaagiya muuk ga dɛshaage simnɛ woyayge tʼittayna, ya muuk edu ge

tʼittaamu tagitkana, dɛhitkaa, yellɛnɛdɔ.

8 bh.Yɛ’it engedanage nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 14

1. Idibisit ɛlianygiya hay karakɔ sɛntʼɛrɛjige teek molɔdegɛ kalit suut!

maa kojɛn

bandura buytin ajɛn

ganzza lɔɔm

icɔcɔn dhaan

dɛshade kipiliy dɛshi

dɛshade tuwoon dɛshi

yedok woyt

lujo bhɔgɛn

shungkurtiyo imɛn

kɔɔsi bulang

yiraùrkum

Page 52: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

46

i’ac-

tuwɔge

kesɔde icɔcɔnunɔ

maa kojɛn

icɔcɔn dhaan

-

2. Dɛshaage sim woyage tʼittaa al Kesɔde icɔcɔnunɔ teekɔ, koon ga kesse icɔcɔnɔ ke

munnuju tɛbhɛn. Iyɛ kesse shɔruwanɔ kiyke munnujuke tɛbhinɛɛngi, bhunde

bhonɔ akatangi, álit hubbaneyna, ɛlɛlliyɛ!

3. Hubbaaneygegu ɛllɛna, tɔɔnit dɛshaayge woya al tuwɔgedegɛɛ enrnges zukteegɛɛ

kalit dhodhoyɔna, irɔrtɛsɛ Mɛnde icɔcɔnongɔ!

Shambata 2 ungoc 5

9. Ɛlian ɔ’ɛn Dhɛmɛs 15

Mòyit ɛlianyge al ‘A’ɔ na, ìtitinit ɔ’ɛndegɛ ’B’ge! hay karakɔna, aydɛ ɔ’ɛndegɛ!

A. ‘B’

____1. rɔkɔt a. ande zoo kojɛnɛ maa yedɔy

____ 2. sabbɔ b. Shɔk kiy selteng seltengna, koyɛdɔ

____3. Dhoyɔ bh. kɔnɛsɛn, ke lele

____4. dɛsha c. balgede bhut koon kiyongi, angkoon

kenaboyɔ,tollɔ

____5. ernges cʼ . ande ajinɛ bhonɛsɛnna, zoo rɛmɛsɛ

____6. pɔskajɔ d . ac tomok kiyongi ɛya gɔrɔge koonɔ

____7. bhogol dh. angkoon darman

Page 53: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

47

10. Kɔnɛn

10a. tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 17

Gèseke tuwɔge ange bhɔgunɔ lɔɔm oo kesɔde icɔcɔnunɔ teek icɔcɔn dhaanɔ aa niyɛi,

tɔɔnit tasiyangegu kalitke lɔ’ɔ s’uppaana sizzina, irɔrtɛ!

10b. Higgide kɔnun

Tʼɔgade lɔ’ejunɔ, iyke ngarecɔ(,)

Dhɛmɛs 18

Moyt lɔ’ɔgiya hay karakɔna, ɛrsidɛ tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke ngarecɔ kiy molɔdenɛ suut!

Dɛhsaage woya al oriyeygegɛɛ dɛshiyɔ

bhangnɛ kalit dhodhoyɔna gagiya hay karakɔ.

Edɛmu ga angge bhɔgunɔ tɛyɛn maa

kojɛn kɛna humɛn Warati zèri oo dɛshade tuwoon dɛshi.

Shambata 2 ungoc 6

11 Zeri uwɛn

1a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 19

Tudacce sabɔdenɛ se ne “Dɛshaage wojun” hɛnyɛɛ ai song ɛlagec katang katangi,

tasitna, ɛllɛskɛ mɛnde icɔcɔnongɔ!

11b.Tudac zèri

Dhɛmɛs 20

Isha’arit bhnude mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, icɔcɔnit

zèri!

12. Icɔcɔn tu’ɔge ɛli Dhɛmɛs 21

Alit hubbaaneyna, woya kɔnang kɔnang zoo iisɛsɛ dɛshaa yelongɔ aangi aydɛ

tasiangegu!

Page 54: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

48

13. Higgide ɛliin mitʼa

Dhɛmɛs 22

Moyt lɔ’ɔ sʼuppadiya koy karakɔna, jɔyda ɛlianyge alke mitʼaana, tɔɔnitna, irɔrtɛ!

Gontʼiyo ga bolede rɛɛ commashi. ɛdinagenyɛ ga gɔlɔnyja. Nen yel apalaage waalaa

cɛmɛn. kiy hɛnyɛmui, Gontʼiyo ane ga bolede bhansɛsɛɛngi.

Nen ungojɔde wɔngunɔ shɔk jarkanide iyke dupacɔna, koy kojɛsɛ jɔnɛ maa kɔpkɔp.

Nen kɔp dhep apalade kesude icɔcɔnunɔ ke shɛɛ’i.

Shambata 3 ungoc 7

14 Ɛlian gayɛn

ɛlian bhɛlbhɛl

Dhɛmɛs 23

Iʼajɔdiya iy karakɔ bhɛl bhɛlit ɛlian!

nɛ bha ge di ya

1. kalitka

2. cʼarɛshɛdɔ

3. dɛshiɛsɛɛna

4. maptiogegɛboy

5. yellɛnɛɛng

6. maptigediya

15 Zeri

15a Engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 24

Woya kʼami hɛnyɛ a niyɛ ɛlidu!

15b Tudac zeri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudaccia iy karakɔ, kede taside tudajunɔ kun sabɔy teekɔ!

Page 55: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

49

Woya kʼami

Woya kʼami a niyɛ? Woya kʼamiga bhunde woc ane kisilugaa cʼarɛshɛdɔ oo rɛɛge mu

enggo dɛshiɛsɛɛna, ane gay maptidegɛ muɔ. Geseke woya hɛnyɛɛ gage bɛrgungegɛ al

18 baakɔ. Baade iy niyɛ mu mirɔ hica sabak kisilugaa, woyage tʼitta kʼaminɛ

shɛshshɛna, gade hayke zooge mɛrɔna, kʼenɛsɛ baa. Nɛbhagediya kisilitka rɛɛge,

cʼarɛshɛdɔ oo gayɛdɔ mui, manggisi oo zooge mɛrɔ mu yellɛnɛna, katagitka dɛshade

woyaan oo mapti mu. Baade degeyɔ Itopiaa mu nɛbhade woyaan bhangaa wogaboy.

Metta mu gomoyi, nɛbhade yellɛnɛ woya kʼamiɔ ane kician muuk lejok katongna,

yellnɛ dɛshi. Woya kʼamige teek yellɛnɛna, zoo kataktaga maptiogegɛboy. Maptioge

woyaanɔ Itopia ge bhon wuuci ale. 1, maptide woya rɛmɛs bawuna, ane silɛɛ, 2,

maptide woya hin angkoonɔ zoo ajɛke sabɔɔ, 3 maptide zoo woya kɛngnɛɛngɔ, 4

maptide woya dhul dɛshadɔngɔ teekna, ane ajinɛ tasidegɛy

1, maptide woya rɛmɛs bawuna, ane silɛɛ

Maptigediya teek yellɛnɛna, gɔrɔgede baudinonɔ rɛy wɔtɔ zoo katɛga kesse

akumuy.

2, maptide woya hin angkoonɔ zoo ajɛke sabɔɔ

Maptigediya teek balgede woya hin ande amunɔ, hin apalaa, hin ande ayɛy muɔ ke

bhunde komac uwaa yellɛnɛ ajɛn. Hɛnɛ kene komac untɔɔ gac ande hinɔ iyong. Ga

bhunde komac uwaa.

3 maptide zoo woya kɛngnɛɛngɔ

Woya kɛngɛn yellɛnɛɛng nɛbhagede mɛʼɛn indiɔ woya birio shɔktaboyɔ, pinsiɔ

ilaʼinyjiya ke zoo girigiri shɔkna, uwaangi yellɛnɛ ɛlɛsɛn.

4 maptide woya dhul dɛsha dɔngɔ teekna, ane ajinɛ tasidegɛy

Balgede dɛsha koon iyɔɔ, oo balgede murdi koon iyɔɔ se ne edɛ mu kalitka teekna,

kaydɛga tasidegɛ. Aa gomoyna, gumumut tasidiyaa woya kisilikana, mala

kʼeenɛskɛga baadiyaa yellɛnɛ. Galaage icɔmishna, imɔ, ge kaanɛ ilaʼijanaa ooge ac

komacɔ.

Woya am galaagiya al tunɔgiriokɔɔ, orrɛ silɛnde shɛɛʼi. De ayɛy woya kʼeendɛsɛga

baadiya yellɛnɛ cʼarɛshɛt cʼua . Zoo iis woya kesse icɔcɔnunna, hayke cʼarrashiɔ mirɔ

kʼenɛsɛ baadiyana, ingkarna, baa mu silna, gaydusɛt mu koy lejok.

Page 56: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

50

15 Bh Yɛ ʼit engedanage nguny zertajɔɔ! Dhɛmɛs 25

1. woya kʼamidegɛ a niyɛ?

2. Bade mɛʼɛnun zoo kɛng woya a nganage?

3. Galaage yellɛnɛ woyage tʼitkaa silɛnɔ age?

4. Tɔɔnit taside ɛli nɛbhade woya kʼamiinɔ mɔʼɔnyak lɔʼɔ sʼuppagena, irɔrtɛ!

5. Woyana, shɛshshɛ ke kʼaminɛɛngi, kiciyange dhuluɔ age al niyɛ?

Shambata 3 ungoc 8

16 Ɛlian ɔʼɛn Dhɛmɛs 26

Moyt ɔʼɛnde ɛlinugiyana, bhangit ɛlian bhunde shshiʼinɛɛ!

woga birio mapti

kʼami ilaʼic

1___ = ga bhunde zoo dhul dhullɛ kaberecce Tumon oo zooy.

2 ___ = ga bhunde indi woya oo zoo kisilit tomogey, rɛɛge oo sabagey

3 ___ = ga ilaʼinyje shibiriy zoo Sabina, hakɛ bay

4 ___ = ga humade koon rɛmɛs badenɛɛ, manggisi acna, dɛshiɔ.

5 ___ = ga ande indi zoo rɛy katadhitna, untɔɔ nisi mui uwa

17 kɔnɛn

17a Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 27

Tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppa ramangge ɛli nɛbhade tudajɔde iyke kʼɛdɛkʼɛdɛɛ edu icɔcɔno ya

tunɔgiriyokɔ!

17b Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 28

Ɛrsidɛ ngarec bhunde yellɛnɛɛ teek!

Bulangatage woyaanɔ al bade mɛʼɛnunɔga cʼilili sʼiit sʼiit doniye malleye enga miirɔ

kami wocce logidi ooge ayɛy mu.

Page 57: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

51

Nɛbhade tʼɔgaade iyke ngarecɔ bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ dhaalɛna, ɛlagongi iyeyi,

dhadhaydu!

Shambata 3 ungoc 9

18. Zeri uwɛn Dhɛmɛs 29

Zerit tudacce ɛli nɛbhade woyaan kʼamiɔ kede tʼɔgaage lɔʼuny al teekɔna, irɔrtɛ

ɔʼɛndenɛ!

19. Icɔcɔn tuɔʼge ɛli Dhɛmɛs 30

Ɛlit tudacce ɛli nɛbhade zoo kʼamiyɛ woyaa oo bhunde zoo shɛshshɛ ke kʼamiyongi,

kunɛɛ!

20. Higgide ɛliin Dhɛmɛs 31

Zerit zertaciya iy karakɔ shɛshshɛna, bhangit ɛlianyge alke mitʼaa, kɔmdhoyɔ oo

kɔmyɔng molɔde yellɛnɛɛ sɛntʼɛrɛjige teekboy!

Iyere sabbɔ geseduane kɔmda ramang ale hɛnyɛboy. Edɛ gɔngɔ mu anno kɔmyɔng oo

kɔmdhoy.

Zertac

Ilanga kingi woya ramang ale. Woyagiya mu kɔnang rɔngaga Gebzinɛ. De iyke

ramangɔga Kamana. Edɛ mu hay kesse icɔcɔnunna,ga icɔcɔnda. Edɛga icɔcɔnda.

Kesɔde icɔcɔnunɔ teek woya muuga jaar sizzi. Edɛgiya alke ramangɔ teek de siʼidonɔ

kun kɔnangeyɔ, de macɔ kun ramangey. Woyage wuny pɔskajɔɔ yɔng geny zeriɔga

mɔdhɔsi. Ge wunyke sabɔɔ yɔng ga zeriɔga tɔgilana.

Yɛnɛke ɛtte woyaygiyaa teek geenyga Kɔrada geenyga karmaydona, ane geenyga

gɔlanyja. Edɛ yɔng kesse icɔcɔnun teek yellɛndegɛga kɔnang sɔ.

Page 58: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

52

Mitʼa Kɔmyɔng Kɔmdhoy

Page 59: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

53

Icɔcɔn 5 Turizimi

Shambata 1, Ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

ɛlian bhɛlbhɛl

Dhɛmɛs 1

Bhɛlbhɛlit ɛlianygiya hay karakɔ!

I’ac: Bacuma Ba-cu-ma

1. turizimiyɔmu

2. Balegedɔngɔ

3. Jɔrade

4. bhonɛsɛnde

5. Daliyɔ

6. pillidegɛde

7. ramtiyak

8. Yitʼiyɔ

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ!

k’enɛ- k’endac

cʼalmiy- cʼalmidac

icɔrsɛ- icɔrtac

pìlli- pillidac

bhɛlla- bhɛllac

zanggisi-zanggisidac

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ!

Dhɛmɛs 2

1. Jɔra akatang?

2. Edu jɔraage gayu bhoregedeguwɔ anenaang? ɛlidu

Zèrit ɛliangiy hay karakɔ tasiɔ!

turizimi bhonɛsɛn kelle wɔnunɔ

tomok jɔra zanggis

Moyó taarinyagiya al kariyɔɔ iykɔ naa tudac ɛlagec katangi?

Page 60: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

53

2b. Tudac zèri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyit shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teek!

Jɔrade Daliyɔ oode Yitʼiy

Jɔrade Daliyɔ iy wradagede Bacumaa gɔrɔgede koy kabalede Gacidiyɔɔ. Bhunde

iyɛɛmu rɛnidenɛ kɔnɛ Bacuma katamaa pɔs kilometiriyo 23. Jɔradiya kɔnɛ yet

tuntook yana, koy hica bakkede se tɔshshɔɔ shɛkna, kenaboy. Nenmu kɔnɛ tuntɔna,

wɔcʼ i bhiyɔɔ ga metiriyo 62. Balgede koyna, wɔcʼi bhiyɔ, cut bɛnage al bhiyɔɔ, meta

toshi madhdhak. Balgedɔngɔmu

cʼua ngɔdiyo koon se putʼashsh.

Balegedɔngɔ shuwage al hetɔngɔ

gasɔ gasɔɔ bulangna, nen toshiyɔ

moyokke ajinɛɛ ga bhiic. Jɔrade

Daliyɔ bhonɛsɛnde ajinɛɛ ga

bore.kiy hɛnyɛ mui, balgede kɔnɛ

tuntɔna, koy cuc baa, gas gassenɛ

yeca jɔya cʼulluk. tobur oo kɛnage

al hica gasenɛɛ cʼua cʼɔllɔ cʼallmiy.

Jɔrade Daliyɔ Gɔrɔgede

turizimiyɔmu nɛbhagede ga

gaynɛɛ, mirɛge bhonɛsɛndenɛ de

ajinɛɛmu buydɔ. Turistiyoge

wɔdunɔ ngunyna, moydɔ. Edɛ

balgede moyɔ, wuc tomokna,

moydɔ. Balgedɔngɔ cʼua

waradamu jɔya silɛn. Zooge moy baa geeny nguny kambuliyey, sigiraney oo

jaareymui, uwadɔ. Jɔradiya zoo ge wɔdunɔ sɔng kalongna, ge al badegey oo

bhoregedegeyɔmu mirɛge hay moydɔ.

Zooge kɔn mɛsʼapiyɔ, zooge icɔcɔnnɛɛ oo icɔcɔndamu hay moyna, taradegɛ arshidɔ.

Page 61: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

54

Ungojɔde ilop pɔsinɛna, icɔcɔn untɔna, iyke ungojɔde wɔngɛnɔ oo kelɔde kesse

icɔcɔnun nyɛgiyɛboyɔ, icɔcɔnda ge hinɔ hayna, moyɔ jɔya arshi. Zooge icɔcɔnnɛɛmu

wodi kɔnang kɔnang shɔk icɔcɔndagegegɛna, hayɛ irɔrɛsɛdɔ.

Jɔrade ayɛyɔ kɔnang ga jɔrade Yitʼiyɔ. Jɔrade Yitʼiyɔ edɛ oode Daliyɔ sanggisinɛdɔ.

Edɛ ga wola. kiy hɛnyɛmui, gàl dalɔna, gùgunyɔ iyɔngɔ bonɔ bhiyɔ. Jɔrade Yitʼiyɔ

icɔrsɛnɛ dac bakna, ititinsɛ oo Dal. Nenmu ramatindenɛ ga metiriyo 75. Jɔrade

Yitʼiyɔ gassenɛ yeca ga kolkung sɔng. Nɛbhagediyamu kɛginya rɛsɛdɔ. Shuwamu

wologɛdɔ.

Jɔraa ramtiyak giya Dal oo Yitʼi edɛ alke woya bhɛlla. Moyɔde iyke kɔnɔsuwɔ zoo

moyna, uwadɔ. Zooge ngunyna, moyɔmu or ramatindegɛ, pillidegɛde pillinɛnɛ yɔng

tuntɔna, cuc bɛna, bhuɔ oo baa bhunde jɔynɛnɛɛmuwɔ edɛ arshidɔ. Murɔ

taragedegɛmu dhook koyong. Yɛnɛke taysɔde kɛllajunɔɔ, baa yica tobur wulenkede

wulendac oo bolobolo shɛk kiyecaa, mɛnde orɔ mala yɔng ɔdinɛ yɔng taragedenɛ

teek. Nɛbhagediyamu angge turizimiyɔ, zeriyo zoo rɛnaakɔ gagayna, yellɛnɛ gayɛn.

2bh. Engedanage nguny zertajɔ

Dhɛmɛs 3

1. Ìdibisit girapidiya iy kariyɔ

Jɔra rɔnga bhunde

jɔynɛnɛɛ

ramatindegɛ

bak metirige

zooge ngunyna,

moyɔ

bhonɛsɛnde

ajinɛɛ

2. Jɔra anggeyge turizimiyɔ ajinɛ bhonɛsɛnɔ teek ga koon. Nɛbhagdiyamu moyɔ gɔjɔyaga bhonɛsɛnde boriyɔ, jɔraage aliyɔ yellɛnɛna, kal niyɛyi, ayidɛ tasidegu!

3. Zooge icɔcɔnnɛɛ wodi kɔnang kɔnang shɔk icɔcɔndana, hayɛna, irɔr molage gaynɛɛ turizimiyɔ. Molage gaynɛɛ turizimiyɔmu geeny ga jɔraa. Edu tasiɔɔ, irɔrɛsɛ nɛbhade anganun? alit hubbaneyna, ɛllɛ!

Page 62: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

55

Shambata 1, Ungoc 2

3. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 4

Àjit engedanagiya ɛlianyge alke jaruwoge tudajunɔ hay karkɔ ɔ’ɛndegɛ?

1. Lɔ’ɔ sʼuppagede iyke 4ɔ teek “Zanggisinɛdɔ” a niyɛ? .

2. Lɔ’ɔ sʼuppagede iyke 5ɔ teek “Murɔ taragedegɛmu dhook koyongʼʼ hɛnyɛ a niyɛ?

3. Lɔ’ɔ sʼuppagede iyke 5ɔ teek “Alke woya bhɛlla” hɛnyɛ a niyɛ?

4. Lɔ’ɔ sʼuppagede iyke 2ɔ, goriyo 4y teek ‘ʻTuristiyoge wɔdunɔʼ’ hɛnyɛ a niyɛ?

5. Lɔ’ɔ sʼuppagede iyke 2ɔ, goriyo 3y ‘ʻcʼɔllɔ ga cʼallmiyʼ’ hɛnyɛ a niyɛ?

Ɛlianyge alke jaruwoge tudajunɔ

1. jɔra , 2. turistiyo, 3. ungoge wɔngunɔ,

4. Sigirana oo kambuliyo, 5. Turizimi, 6. tomok

4. kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Dhada ɛlianyge edu idibiso sɛntʼɛrɛjige teekɔna, ìtitinitna, tɔɔnit kokke lɔ’ɔge ɛli

nɛbhade jɔray koonna, ìrɔrtɛ!

4b. Higgide kɔnun

Kumec(.)

Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔ koy balgede gɔɔn lɔ’ec koonna, lɔ’ec pɔsinɛɛ.

Dhɛmɛs 6

Ɛrsidɛ lɔ’ɔ sʼuppadiya koy karakɔ, kumec molle yellɛɛ kiy suut!

Jɔra ga ande turizimiyde many zoo tary Anggeyge turizimiyɔmu teek ga koon Jɔrade Daliyɔ

oode Yitʼiyɔ ramtiyak al wradagede BacumaaEdɛmu jɔynɛnɛɛ gɔrɔgede koy kabalede

Gacidiyɔɔ Edɛ allɛdɔ Edɛ ramtiyak alkɔ woya bhɛlla Maa icɔrsɛnɛ yɔng tuntɔ kede cuc bɛna

kotoshit tɔshshɔɔ shɛk matʼtʼana Gassegɛ baayeca kɔp ga cʼalmiy

Page 63: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

56

Shambata 1, Ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Zeriyɔ sabbɔ- Tudac tàsi

Dhɛmɛs 7

Tudacce sabɔdenɛ se ne “Jɔrade Daliyɔ oode Yitʼiy” hɛnyɛɛ songke ɛlagec katangi,

tasidona, ɛllɛskɛ mɛnde icɔcɔnongɔ!

5b. Tudac zèri Dhayt bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zèridu!

6 Icɔcɔn tu’ɔge- Isha’ar

Dhɛmɛs 8

Ìsha’arit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ !

7. Higgide ɛliin Rɔngage gaynɛɛ- ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔ

I’ac: baa, sigirɔ, tobur...

Dhɛmɛs 9

Mòyt lɔ’ɔ Sʼuppadiya koy karakɔna, tɛlɛjit rɔngage gaynɛɛna, tɔɔnitna, irɔrtɛ

Jɔra anggeyge turizimiyɔ teek ga kɔngang. Dal oo Yitʼi Goldiyage ga jɔraage warada

gaynɛɛ. Turizimi ga ande many zoo tarana, zoo nguny rɛnakna, moyi. Turistiyo

balgede moyɔ wuc tomok. Balgedɔngɔ cʼua baa sildɔ. Nɛbhagdiyamu yellaniyec

gayɛn.

Shambata 2, Ungoc 4

8. Zeri

8a. Engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 10

1. Badegey angge turizimiɔ gayodɔ? a katang katangi ɛlidu!

Page 64: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

57

2. Ɛllɛ ɛlian giya al karakɔna, aydɛ ɔʼɛndegɛ!

Turizimi, bhoot, bhore, gash, buktuana, jɔra

8b. Tudac zeri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyit shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teek!

Angge turizimiɔ al bhoregiɔ bhoodina

Angge turizimiɔ al bade mɛʼɛnun bhoregiɔ, ga jɔrade daliɔ, jɔrade yitʼi, bhootte

hamudi, bhootte badili, bhootte paydaji, bhootte giya, bhootte goysɛri oo bhootte

shewu. Bhonɛsɛnde bhoodinon zoo wunyna, moyiɔ, baa sillɔ Anggiya turuzumiɔ al

bhoregiyɔ teek gomoy bhoot kɔnang. Bhoot ga ande ilanga Tuma kʼɛk baa kʼɛginɛnɛ

bɛtɔge bhuɔna, teekga walacna, zooge kingunɔ rɛmɛsɛ.

Bhootte Shewu

Bhoottiya jɔynɛ kʼabalegede iyke Baniɔ .Giinke gagayna geyiɔ, gal Bacumagena, gey

anggejɔ bhunde susa cuyɛnɛɛ gɔrɔgede koy Bhadɛɛ. Zoo hayna, wɔcʼi balle

Parangaliɔ, ɔysɛ gɔrɔde koy Bhadhɛɛ bakna, bhɛl gɔrɔgede koy Beraana, haydɔ. Aa

dhul balle Girmay Karbhellaa, bhɛl gɔr karak sidɔgede shɛɛʼɔ, bhunde bhon kilo

Page 65: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

58

metiri kɔnangina, wɔcʼiɛsɛdɔ.

Kɔnɛ Bacumana, wɔcʼi bhoodɔde Shewuɔ, rɛnidenɛ bhon kilo metiriyo 7na, (issabɔ)

zoo wɔcʼidɔ. Bhootiya kɔnɛ bhunde susa cuyɛnɛɛ gɔrɔkare oo tunɔna, ketuynya

ramang ale. Bhootte paltangindenɛ kɔnɛ 18 wɔcʼi metirio 20. Bhoodɔdiya baa zoo se

ne kingi Tʼaliani kɔn baa zoo nutiɛgadɔna, zooge bibidaa ɛlidɔ. Bhoodɔdiya bhunde

gasɔ gasɔ gash oo moyogge shuwonge shɛɛʼi alena, zooge hayna, moyiɔ arshidɔ. Ya

bhoodɔdiya gaasɔ bɛnage ɛttegɛ al bhicbhicɔ alke buktuanaa ale. Zooge hinke

wunyna, moyiɔ kudana, kadhayt anggoyge ɛlio tunɔgiriokɔna, komoytna, karshit.

8bh Yɛ ʼit engedanage nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 11

1. Bhorege degey angge turizimiɔ kalke mɛriyi, bhonɛsɛndegɛ a katang katang?

2. Tdajɔ zoo se ne kingi bhoodina, indiyɛ katang?

3. Bhoodiney wɔdɔ angge ayɛyge tasioke ga angge turizimiɔ a katang katang?

Shambata 2, Ungoc 5

9 Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 12

Moyt bhunde bhuɔ iingdac iy teekɔna, adɛ ɔʼɛndenɛ!

Bhonɛsɛnde bhoodinon zoo wunyna, moyiɔ, baa sillɔ (lɔʼɔ sʼuppa 1)

Bhoodɔdiya baa zoo se ne kingi Tʼaliani kɔn baa zoo nutiɛgadɔna, zooge bibidaa

ɛlidɔ.( Lɔʼɔ sʼuppa 3)

Ɛlliyɛ ɛlianygiya hay karakɔna, aydɛ ɔʼɛndegɛ!

woyit wɔngɛn kambilige woyit

karta wotili bhonɛsɛn

kician bhunde shɛɛʼi midiya

10 kɔnɛn

Dhɛmɛs 13

Tɔɔnit bhunde iyke suutɔ bhunde engedinɛɛna, idibisit bhunde sɛntʼɛrɛji engedinɛɛ

muuk!

Page 66: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

59

Bhootte shewɔ

Anggecce bhoot

jɔynɛnɛɛ

Rɛnidenɛ Paltangin

Balle

Girmay

Bacumage

10 b Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 14

Tɔɔndɛsɛ zertaciya iy karakɔ kok daptari deguna, ɛrsidɛ tʼɔgade iyke kʼumecɔ!

Angge turizimiɔ al bade mɛʼɛnun bhoregiɔ, ga jɔraa oo bhoodina sɔ bhonɛsɛnde

bhoodinon zoo wunyna, moyiɔ, tomogge baanɔ sillɔ

Anggiya turuzumiɔ al bhoregiyɔ teek gomoy bhoot kɔnang.

Bhoot ga ande ilanga Tuma kʼɛk baa kʼɛginɛnɛ bɛtɔge bhuɔna, teekga walacna, zooge

kingunɔ rɛmɛsɛ

Zoo hayna, wɔcʼi balle Parangaliɔ, ɔysɛ gɔrɔde koy Bhadhɛɛ bak a dhul balle Girmay

Karbhellaa, bhɛl gɔr karak sidɔgede shɛɛʼɔ

Shambata 2, Ungoc 6

11 Zeri uwɛn

Dhɛmɛs 15

Zerit tudacce bhoodude shewuɔ moyok oo tʼɔgaa kalgit suut!

12 Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 16

Ɛlit tudacce edu icɔcɔnuɔ nɛbhade bhoodude shewuɔ kiy suut!

13 Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 17

Lɔʼɔygiya al karakɔ teek Jɔyda ɛlianyge alke rɔngɔɔ!

1. Kamanay kɛng rɛɛdenɛ edisige.

2. Bole bɛrguga 15na, rɛmɛs Buktuge.

Page 67: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

60

3. Edisiga ilaʼinyje gɛsi.

4. Ilaʼic ga ande nis zooy.

5. Zooge katamayɔ tɛp rɛy ilaʼijɔ.

rɔngɔ mitʼade lɔʼun

kamanay kɛng rɛɛdenɛ edisige

Shambata 3, Ungoc 7

14. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 18

Ɛlianyge bhɛlbhɛllɛɛ kenyji

Iʼajɔdiya ajinɛɛ karakɔ Ɛlianyge bhɛlbhɛllɛɛ kenyjit

Iʼac: tu-ru-zi-mi-yɔ turuzimiyɔ

to-mog-gi-ya-na

kɛ-gi-nya-ge

ang-gey-gi-ya

jɔy-nɛ-nɛ-mu

sɔl-mo-jak-na

ko-nu-wa-mu-na

kiy-hɛ-nyɛ-mui

15. Zeri

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 19

Koca a ande iy niyɛi ? Ɛlliyɛ!

Zerit ɛlianygiya alke jaruwɔ hay karakɔna, ɛliyɛ!.

turuzimiyɔ

tomoggiya

kɛginyage

sɔlmojakna

Page 68: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

61

15b. Tudac zèri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyit shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teek!

Angge turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ: Koca

Angge turuzimiyɔ hɛnyɛga angge jɔynɛ bhoregiyɔ zooge alke turustiyɔ wuny wɔdɔna,

moyyɔ. Aa balkede zoogiya wuny wɔdɔɔ, moyɔ wucʼɛsɛ tomogge alke dolariyɔ

badegeyna, badegey mu shatʼi tomoggiyana, dɛshiyɛ lematina, baa sillɔ.

Anggiya zoo moyyɔ mu gage hɛnɛke maage goyyɔ, kɛginyage kɛjinɛɛ jɔynɛ Itiopiyage

sɔɔ, shata, koca, geli oo bhoodina. Anggeygiya teekmu kocaga ande jɔynɛ mɛʼɛney

wɔrɔdagede shashiyɔ koruge kʼɛbelegede Kʼiraay. Koca ga ande nen matʼakʼal

bhunde jogiyna, bhunde nen jɔynɛnɛɛmu dhukena hica bɛneyna, yɔngmuga gogage

alke bɛnay. Nenmu dhedhigisana hica bɛney teekna, kotkodiyo baakna, dalmi kokke

shaniʼona, cʼua zoo bhuyana, hayɛna, ac tena oo biyo. Anggiya kɛginyage jarunɔmu

amɔ irebhen shɛshshɛ.

Koca anega zubutte zoon mu cʼua. Balkede zoo ngɔdɛrɛde kʼakʼaya kɛnggiyɔ

burusinɛɛ, zoo dha sinnide tʼiini koonna, ɛrsɛsɛ koca bhunde iyke bongkʼoloshoci

koon guwok sɔlmojakna, aa guwo amna, seu tushshɔ ngɔn kok maage al sinnigiyɔɔ

mushkina, aa zoo matɔ ibaysina, uwadɔ. Gɔrɔgediya koca koyke zibutna, ane zoo

cʼut maayna, ac biyoge buktiyɔna, rɛɛge teek hinke ilaʼasiyɔ oo konuwage wojun

ooge biyuge tʼittaa ibaysina, nisna, uwadɔ. Gɔrɔgediya koca mɛʼɛney teekga ande

iyke tomogiti. Mɛʼɛn bhuyana, wunyɛna, tal gabage muna, jɔyɛnɛ kʼorshaana, uwadɔ.

Anemu gɔrɔgede turustiyɔ zooge wɔdunyɔ ooge al baagedegey teekɔ balkede hinke

moyyɔ wucʼɛsɛ tomok kesse ingkar turuzimiyɔna, cʼua kessɔngɔ ibhɛsɛ mɛnde

koyɛna, irɔrɛsɛ yɔngɔ zooge wunyke moyyɔna, mɛndiyamu koyɛna, irɔrsɛdɔ.

Gɔrɔgediya tomoggiya zoo dɛshiyɛ lematide ayɛymuna, uwadɔ. Kiyhɛnyɛmui bhunde

iy hica baage teekna, hɛnɛkediya iyey zoo kirɔrtɛna, katagɛyga shɛɛʼi.

Page 69: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

62

15bh. Yɛ itengadagiyawunyzertajɔɔ

Dhɛmɛs 20

1. Koca bhunde iyɛɛ kʼɛginɛnɛ niyɛ?

2. Koca jɔynɛ bhoregede?

3. Bhonɛsɛnde kocay a katang?

4. Zoo muuk katagitka bhonɛsɛnde kocayɔɔ yellɛnɛ katang katang?

5. Koca ke untɔy zoo ilaʼas kɛngi oo konuwaa zibinɛ anganage?

Shambata 3, Ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 21

Moyit Ɛlianygiya hay karakɔna, iʼajɔde irɔrrɛɛ aydɛ ɔʼɛnde yellɛnɛɛ!

1. kotkodi

2. matʼakʼal

3. shaniʼo

4. mushki

5. cʼut

6. tomogit

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 22

Lɔʼɔ sʼuppade iyɛre edu kɔno nɛbhagede jɔray shambatage kɔnangeyyɔ metta mu ane

yɛmdɛsɛna, tɔɔnit cʼua!

17b. Higgide kɔnɛn: kʼumecɔ

Dhɛmɛs 23

Tʼɔgade iyke kʼumecɔ balgede gɔɔn ɛli koon kiy muukna, sudhinɛɛ gɛrsɛsɛ tasige

sabɔ. Iʼac: Gɛsiyo oguwa gabay.

Iʼajɔdiya ajinɛno tunɔgiriyokɔ lɔʼeygiya hay karakɔ, bɛrit lɔʼɔge yellɛ tʼɔgade

kʼumɛjunɔna, ɛrsidɛ molle yellɛnɛɛ kiy suut!

1. Bhɛluwa oo Koynɛ hatuwaa koru

2. Shemaji inyu koy minen

Page 70: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

63

3. Lemau nguny tʼila goluge

4. Icɔcɔndayee! Ibhangit kʼumec kiy suut

5. Kamana mat shɔlu oo gima

6. Mɛnde icɔcɔnnɛɛ icɔcɔn icɔcɔnda kede dhulɛsɛɛ

7. Turustiyo hay moy bhorede iy wɔradagede Shashiyɔɔ

8. Shambade lɔngke Maragelluwɔ bhuya kocana, koyɛ gabay

Shambata 3 Ungoc 9

18. Zeri uwɛ

18a Tudac tasi

Dhɛmɛs 24

Tuacce edu icɔcɔnuwɔ sabɔdenɛ se ne ʼʼ Angge turuzimiyɔ jɔynɛ bhoregiyɔ: Koca ʼʼ

hɛnyɛɛ ai sungke ɛli katangi tasitna, ɛlidu. Dhoyɔ dhayt bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ

ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeridu.

19. Icɔcɔn tuʼɔge: Ɛli

Dhɛmɛs 25

Alit hubba hubbana, ai songke jɔra oo kenycade Dembiyɔ ilɔlɔnynyɛ niyɛi woloktiyɛ.

20. Higgide ɛliin Rɔngage gaynɛɛ- ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔ

I’ac: yet, biy, gash...

Dhɛmɛs 26

Iʼajɔde ajinɛɛ mòyt tudage kɔnɛss shambata kɔnangna, wɔcʼi shambata ramangeyɔ

edu icɔcɔno nɛbhagede higgiude ɛliinɔ, moyt rɔngage gaynɛɛna, tɛlɛjit tudajɔ teekna,

tɔɔnitna, irɔrtɛ

Page 71: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

64

Icɔcɔn 6 Tudage bharungnɛɛ

Shambata 1 ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 1

Ɛlian bhɛlbhɛl

Ɛlianygiya ajinɛɛ bhɛlbhɛlit dɛptɛrigedegu!

Bulangdenɛmu

ngarrɛnuɔ

damanejɔna

shundiyany

jiiyakna

kɔtɔnitkaa

shubhunɛna

woydaanɔna

2. Zeri

2a. Engedanage al zertajɔ sabbɔɔ

Dhɛmɛs 2

1. Moyit taarangagiya al kariyɔna, bhude tasiɔ akatangi, ɛlɛskɛ mɛnde icɔcɔnongɔ.

Zerit ɛlianygiya alke jaruwɔ tasiɔ

Cʼilili

ish ish isht

zuktegenyɛ

Shundiyany

dip

tude shiʼiong

2b Tudac zeri Gɔrtte zeriin gayɛn

Zerit tudac nuunna, kʼopit bhunde dhoyɔ oo enggoge tudajunɔna, pɔsit!

Page 72: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

65

Cʼilili

Bulangdenɛmu woyage aliyɔ ngarrɛke yɛnnɛna, shɔk woydac kabarec kɔnangna, cʼua

bulangdɔ.

Aa kɔnɛsɛ bulangɔ

woyage ngarrɛnuɔ al

bona ramangna, shɔk

woydacna, edɛ bonde

iyke kɔnangɔ murdi sina

muuk kal bhunde

koonina, rosh woydac

kabarec yɔngɔ teekna,

se ne ʼʼ ish ish ishtʼʼ

Hɛnyɛna, edɛge shɔk

woydacɔ muuk madhuka

sinaboy muukna, ibhang kal damanejɔna, irɔrɛsɛ gɔɔngna, hubbade iyke ramangɔ

tabhang sitte woydac iy teekɔna, aa jɔdaboyɔ edɛ mu kɔnɛsɛke bhunde gɔɔng

bulanguɔna, bulangdɔ.

Pɔskajɔ hubbade shalɔ kɔm shalɛnɛta kobhonit illɛna, cʼua shaldɔ. Edɛmu aa

bulangna, pɔs bulangɔ shɔk woydacna, anit tʼintʼinna, ananadɛ sabigegɛna, edɛmu

tugijiney se “Shundiyany shundiyanyʼʼ hɛnyɛna, cʼua pɔs bulang.

Tude shiʼongi koyga dhook

Ilanga kingi ungoc koon bolede lɔngke Baaruniy iye. Baaruni bɛrgudenɛga tɔmmɔn

oo sizzi. Nen rɛmɛsinɛ oo wolagenyɛge mɛri. Bolediya balgede iyke tʼiiniɔ, koy

wolajakna, gurasana mulacna, kunɛdɔ. Balgede kunɛɛ zuktegenyɛ orongɔ nen alay

gokna, dipna, amdɔ. Ane sila hɛnynyɛboyɔ, koyna, siyake posuɔ, ekɔ niida wadakɔ

kobut oy koon jorna, seke aga woydayna, wuny jiiyakna, kɔtɔnitkaa shɔk nɛpna,

koyɛna, limna, ɔɔsna, amdɔ.

Baaruni balgede dɛshi yaa zuktegenyɛ eettɔ. Baaruni yɔngke bolede shiʼi iyong. Ane

ungoc koon tɔngɔ koon iy pashɔde woydaanɔna, kʼɛynɛɛ, dhaboyna, koyɛ gabayna, ai

taliɔ, mɛnde iyke enɛde tɔngunɔ liicna, siyake gɔrɔgiyɔ wɔcʼiyɛsɛna, shɔʼaboyna,

Page 73: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

66

haktɔ. Balgede hakɔ ade tabhang nyɛbhecce Baaruni kok dhook kudiyoboy.

Balgede Baaruni yama tuwookɔ orrɛ oo shubhunɛna, shubhunɛ zeriɔ nen iy

kucukucu. Ane shubhunɛ zerina, zeriɔ zerrɛɛngɔ mokajeyge yama gabagiɔ koon se

ʼʼBolediya enga ikɔ kooyi gabayɔ koriga gɔrɔgena, mɛn koon tabhanggadɔwooʼʼ

hɛnyɛɛ, mɛnde iyke shubhunɛɛ, cʼua gayanaboyke zoo tabhang guruyna, ʼʼAde tude

shiʼiong koyga dhook rɛɛy meta kindi niyɛ?ʼʼ Hɛnyɛna, Baaruni oo mette mu nyɛbha

bhoy shikkaang.

2bh. Yɛ it engadanagiya nguny zertajɔ!

Dhɛmɛs 3

1. Cʼilili a bulangde iy niyɛi ?

2. Woyage bulang cʼililiyɔ ngarsinɛ hadi sɛʼsn?

3. Tude shiʼongi ande dhulɛsɛɛ a katang?

4. Bulangatage bulanguwɔ oo woyage eetona, shiʼongɔ ai ande dhulɛsɛɛ a

katangi, ɛlidu!

5. Dɛshit sɛntʼɛrɛjina, ibhangit bhude Cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook alɛ

bhiicɔna, idibisidu!

Bhunde alɛ bhic bhicɔ

Cʼilili tude shiʼongi koyga dhook

Diyaga bulang

Woyaga mɛri

Diyaga gurin gurin

Diyaga kɔnang

Tudajɔde se ne “ Cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook ʼʼ hɛnyɛɛ teek lɔʼɔ sʼuppagede iy

illɛyyɔ ɛli nabhagede ɔngɔnay?

Page 74: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

67

Shambata 1 Ungoc 2

3. Ɛlian ɔʼɛn

Ɛlianyge caʼidaa

Dhɛmɛs 4

Moyit ɛlianygiya nguny zertajɔɔ al “Aʼʼɔna, ititinit oo ɔʼɛndegɛde iy “Bʼʼɔ iyke suutɔ!

A B

1 cʼilili A. koy dhook

2 tude shiʼongi B. bulangde wojun

3 bhoy shikkaang Bh. pudɛn

4 shalɛn C. zirmage

5 damanec Cʼ. dudiyi

4 Kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Tudacce sabɔdenɛ se neʼʼ Cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook ʼʼ hɛnyɛɛ teek iyɛre edu

ishɔshɔktaa sɛtʼɛrɛjiboy. Nɛbhagdiya mu meta tɔɔnit cʼilili oo tude shiʼongi koyga

dhook bhunde alɛ bhiicɔ bhunde dhulagongɔna, irɔrtɛ.

4b. Higgide kɔnun

tʼɔgade siyhɛnyɛɛ (“ ”)

Tʼɔgadiya balgede gadha taside mɛnde ayɛyɔ gibhangaboyna, ane gɔpɔs tasidɔngɔɔ,

gibhang cʼua.

Dhɛmɛs 6

Iʼac: Mɛnde iyke shubhunɛde Baruniyɔ cʼua gayanaboyke zoo tabhang guruyna, se

ne ʼʼAde tude shiʼiong koyga dhook rɛɛy meta kindi niyɛ?ʼʼ Hɛnyɛna, Baaruni oo mette

mu nyɛbha bhoy shikkaang.

Iʼjɔdiya ajinɛno tunɔ giriokɔ tɛlɛjit tudajɔ teek lɔ’ɔge tʼɔgade sihɛnyɛɛ iy teekɔna,

Page 75: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

68

dhukumda liyokna, irɔrrɛtc!

Shambata 1 ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 7

Tudacce sabɔdenɛ se ne“ Cʼilili oo tude shiʼongi koyga dhook” hɛnyɛɛ, songke ɛli

katangi, tasitna, ɛllɛskɛ mɛnde icɔcɔnongɔ!

5b. Tudac zeri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, zèrit tudacna, icɔcɔnit zèri!

6. Icɔcɔn tu’ɔge ɛli

Dhɛmɛs 8

Ìsha’arit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ !

7. Higgide ɛliin Sarage rɔngun

Sarage rɔngun ga zeriyange tacʼinɛ jarecce rɔnguge mɛndu koonɔna, mɛɛ zerrɛnɛ.

Edɛmu gagiya - Anyi, inyu, nen, edu, edɛ, ede

I’ac: gaminɛ. Ede

Dhɛmɛs 9

I’ajɔdiya ajinɛɛ ɛrsidɛ sarage lɔ’ɔgiya hay karakɔ molle yellɛɛ kalit suut!

____1. Koyi bulangna, kɛɛmanoɔ gubulangi.

____ 2. Hayo hide aa yɛmanona, gubulangongɔ.

____ 3. Gey bhunde gubulangi.

____ 4. Woya hatugana ai bulang cʼililii.

____ 5. Kamana oguga gabayna, ai tala apalay.

Page 76: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

69

Shambata 2, Ungoc 4

8. Zèri 8a. Engedanage gùdhulɛ zertajaɔ

Dhɛmɛs 10

1. Tudage ippage ippage woya kɔnna, bulangɔ edu gayowɔ, agey ɛlidu!

2. Eduuy teek ge ilanga artauw kokolo oo keleboyɔ anenaangi, kɛlidu! Edɛ teekmu de

uwa jorɛnɔ anen?

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

tudac hakka

bharung tirisi

kèli kɛngɔ ruy

ungo ajɛnde badun

8b.Tudac zèri

Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudac nuunna, kʼopit bhunde dhoyɔ oo enggoge tudajunɔna, pɔsit!

kele oo kokolo Kele oo kokolo ga kɛginyage gashun. Nɛbhagediyamu edɛ ramtiyak rɛmɛs toburɔ.

Kele ga kɛgitte uwa jorɛni. Kokolo ga kɛgitte jorɛn uwaagna, kur pɛɛley. Kiy

hɛnyɛmuy ungoc kɔnang Kele oo kokolo se ne “Gabagitʼinɛɛ” hɛnyɛna, edɛmu

shishiktiyɛɛboy. Kelemu yɛmna, yɛngkinɛɛ, se ne “Kashalenyjɔ,” hɛnyɛɛ, cʼua ane

Kokolomu se ne “Anyi kashalenyjɔ” hɛnyɛna, shɔktaa ungcboyna, hatuwa origegɛ.

Kele oo kokolo ungojɔde ɛliyɔɔ suut artiyɛɛboy. kiy hɛnyɛmui, kele ane dɔngɔmu

gunyna, moy kokolouwɔ, nunna, keli: “Kek kek kek keee!,” hɛnyɛɛ, ane Kokolo

se:“Inyu keliina, kabanya wɔdhageny hap, ya ga nɛbhade ajɛnde badunɔ kami

anycayɔ,” hɛnyɛɛ, cʼua tɔɔndɛsiyɛ. Kiy hɛnyɛmui, zoo ge mɛrɔ aluwa bhiyɔ.

Mɛnde iyke daynyaa, ɛlɛsɛna, se ne “Alit hakka,” Hɛnyɛna, sutɔ tabhayuwa pishka

wodi kɔnang kese “ Cerr!, ” hɛnyɛɛ, edɛmu cʼua tɔɔndɛsiyɛ jorɛn. Kele tiisinɛna, jor

kulɛnɔ kokolo nen ibha rɛɛna, kur pɛɛle. Kele jorɔ, zooge mɛrɔ edɛ tabahngɛsɛ sina

Page 77: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

70

sɔng. Kiy hɛnyɛmui, yɔng kele jor noonna, gunyo tolakna, moyyɔ kokolo untɔ.

Nɛbhagediyamu tasina, se ne ”Ande tuwa asananyongna, mala kurɛnɛ rɛɛna, dhulo

yaa ga kel koonna, kɔɔngi, tʼiini, ” siyɛnyɛna, yɛy kɛdɔ rishit konna, wɔngdɔ. Kiy

hɛnyɛmui, nen se ne wɔng gadɔɔ, ungo hayɛ zɛɛl.

Kokolo cʼua kuro pɛɛlena, wɔngɛnmu wɔngong tasimu limongna, dhulo jiyakna,

moyna, kele ga ungusiyɔ nen koy sabak. Nɛbhagediyamu dhuluwa liyokna,

shalaaboy. Kele nen ungus baade buytɔna, a bobiyɔɔ, seke ane ungo hayɛga, sisim

sɔyna, pillinɛ shɔt wodi kɔnɔsuwɔ dhuluwa liyok zɛɛl.

Kiy hɛnyɛmui, nen yɔng a dhul liyokna, orɔ zoo tabhangɛsɛ sina kokolo teek. kokolo

cʼua arshina, ugunysɛ yica bhuwɔ balgedɔngɔ cʼua kele liya usaaboy.

Kokolo cʼua se ne “Anyi kashuluwa se barit kelede se ne aga mɛnde tirisiyɔna,

kadhaa ajɛnde badunɔboy” hɛnyɛna, hakɛ rɛɛ bayica. Kele nen cʼua dɔngna, moynɛ

kabarjɔ sɔ.

Kiy hɛnyɛmui, cʼua nen tasi taragena, se ne “Maante kokolode gɛsɔ jorɛn uwaangɔ,

shalanyuseboy rɛɛy?’’ hɛnyɛna, cʼua nenmu igomaaboyna, iwaa haa.

Nɛbhagediyamu ande yellaniyec gayn ya teekɔ, gane gàlke tirisi mui, shɛshshɛ tasiɔ

gèeyongi, gɔdinɛ gɔrɔge. Gèy pɛɛlemuna, gèy tasiɔy bhunde gìinɔke gùdhuli, tudac

Page 78: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

71

icɔcɔnec ke metiyɛnyɛ.

8bh. Engedanage nguny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 11

Yɛ’it engedanagiya hay karakɔ

1. kele oo kokolo edɛ akatang? Bhunde rɛmɛsɛɛ aa hide?

2. Ya tudajɔdiya teek dɛshidu katang?

3. De shalɔ a nen?

4. Kele tasi shalɛndenɛ taragiyɔ se niyɛ?

5. Kele sabak jorongna, koyna, wɔng gɔrɔgiyɔ aang? Edu bhunde tɔɔndeɛsɛuw teekɔ

dhullɛga pɔskajaki tasiɔ yellaniyong katang?ɛlɛlliyɛ

Dɛshit engedanagiya hay karakɔ ke dɛshade tuwoon

Lɔ’ecce se ne “Kʼur pɛɛle” hɛnyɛɛ a niyɛ?

“Igomaaboyna, iwaa haa” hɛnyɛ a niyɛ? tɔɔnit tasde buuyna, irɔrtɛ.

Ìlɔlɔnyit engedanagiya hay karakɔ!

1. Kele oo kokolo ande indi edɛ kalit ke kɔnasɔɔ akatang?

2. Bhunde edɛ alɛ bhicbhicɔ akatang? Ilɔlɔnyitna, irɔrtɛ!

3. Engedanage yɛngkiin:

Kokolo arshina, ɛli nɛbhade dha ajɛnde badunɔɔ, se niyɛ? Kele nen kɛngɔ ruyna, tasi

taragiyɔ, se niyɛ? Tɔɔnit bhunde edɛ eɛliyɔna, irɔrtɛ!

Shambata 2 ungoc 5

9. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 12

Mòyt ɛliangiya hay karakɔna, aydɛ ɔ’ɛndegɛ!

1. kèli

2. bharung

3. dɔng

4. kur

5. yɛngki

6.bòbi

Page 79: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

71

10.Kɔnɛn

10a. tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 13

Tɛlɛjit yɛngki bhunde kele oo kokolo dɔɔng ɛliyɛ dɔɔngna, yɛngkinɛnɛɛ, tudajɔ

teekna, tɔɔnit bhund edɛ ɛllɛnɛɛna, irɔrtɛ!

10b. higgide kɔnun

Tʼɔgade lɔ’unɔ iyke siyɛnyɛɛ “ ”

Tʼɔgade siyɛnyɛyɔ, gìbhang lɔ’ejɔde zoo ɛli saptegɛɛ sabɔna, ɛlidiya zugunyɔ aa sudhiyɛboyɔ, mu tʼɔgadiya gìbhang cʼuang.

Dhɛmɛs 14

I’ac: Kele oo kokolo se ne “gabagitʼinɛɛ” hɛnyɛna, edɛmu shishiktiyɛɛboy.

Tɛlɛjit tudajɔ teek lɔ’ɔge al siyɛnyɛge teekɔ, ge bhon

sizziyna, irɔrtɛ!

Shambata 2 ungoc 6

11. Zeri uwɛn

11a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 15

Tudacce sabɔdenɛ se ne“Kele oo kokolo” hɛnyɛɛ, songke ɛli katangi, tasitna, ɛllɛskɛ

mɛnde icɔcɔnongɔ!

11b. Zerit tudac Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, zerit tudacna, icɔcɔnit zèri teteek!

12. Icɔcɔn tu’ɔge-ɛli

Dhɛmɛs 16

Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnɛɛ ɛlagongɔna, icɔcɔnit ɛli.

Page 80: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

72

13. Higgide ɛliin Sarage rɔngun

sarage rɔngun ga zerianyge tacʼinɛ jarecce rɔnguge mɛndukoonɔna, mɛɛ zerrɛnɛ.

Edɛmu gagiya - Anyi, inyu, nen, ede, edu, edɛ

I’ac: kashalenyɔ. Anyi

Dhɛmɛs 17

I’ajɔdiya ajinɛɛ edumu ɛrsidɛ sarage lɔ’ɔgiya hay karakɔ molle yellɛɛ kalit suut!

1. Kele oo kokolo jorɔ zoo tabhangɛsɛ sina. ____

2. Mɛnde iyke daynyaa tabhay pishka. _____

3. Gèy tasiɔy bhunde giinɔ gùdhullɔ. _____

4. Tasi ke limóy bhunde hinuwɔ dhulodɔ. ____

5.“Keliyina, kabanya wɔdhageny hap”. ____

Shambata 3 ungoc 7

14 Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 18

ɛlian bhɛlbhɛl

Bhɛl bhɛlit ɛlianyge wuny zertajɔ teekɔ katke bonage ɛliin!

1. Shɛshshɛ

2. Shoyɛsɛ

3. robhonyjɔ

4. kɛlagenyɔ

5. nutiyaaboy

6. wolaccegeyna

7. gamtuneyɔ

15 zeri

15a Yɛ iʼt engedanage gudhulɛ zertajakɔ!

Dhɛmɛs 19

1 Tudacce kungkulɔy oode kanagajun shiʼanona, gayodɔ? Ɛlidu!

Ɛllɛ nɛbhade ɛlianugiya al kɔmɛn kɔnangɔna, ayidɛ ɔʼɛndegɛ!

Page 81: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

74

Shɛshshɛ Shoyɛsɛ robhonyjɔ kɛlagenyɔ nutiyaaboy

Wolaccegeyna gamtuneyɔ

15b Tudac zeri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudac nuunna, kʼopit bhunde dhoyɔ oo enggoge tudajunɔna, pɔsit!

Kangac oo kungkulɔ

Kungkulɔ oo kangac dhidhi shɛshshɛkna, ga yella.

Edɛ ungoc kɔnang ibha rɛy miʼirɛgena, ngɛc bajak. Kangac lɔɔm sayde donoyna, hay

dhimɛn. Hayna, wɔcʼi gɔrɔgiɔ, or paat koon. Edɛ cʼua hayna, uruk tuntokna, aminɛɛ,

kangac padut shoyɛsɛna, iyɛsɛ tuntokna, am cʼɔllɔ. Kungkulɔ nyɛbhade ga cʼarashiɔ,

nen zigo paddɔ kɛdɔge robhonyjɔ bakna, am sayna, sudhaboyɔ, uruk tuntokna,

enget kangacna, se ne ʻʻInyu baa aminɛn cʼɔllɔ kiang? Yogona, geyi! Sayde denuɔ

kasai kurkur pɔskaboyi, naa indii niyɛ?ʼʼ hɛnyɛna, nguny bakna, moy sayɔ, say ade

kungkulɔ usoboy.

Nɛbhagediya kungkulɔ kʼenɛ copu bakna, se ne ʼʼAde kɛlagenyo rɛɛi, kurkur kede

pɔska sayboyɔ, iyong?ʼʼ hɛnyɛɛ, kangac cʼua ruydɔ.

Kungkulɔ se ne ʼʼKe ruyina, aa ruiɔ, zoo

cʼikenydɔ.ʼʼ Nɛbhade pɔʼany niida genyu

wadakɔ. Kangac se ne ʼʼCʼua kindi

niyɛ?ʼʼhɛnyɛ. Edɛ hayna, siyake ippagiyɔ

Kungkulɔ se ne ʼʼKʼɛʼɛrio tukte denuɔ iy

gamtuneyɔ boy!ʼʼ hɛnyɛna, kʼɛrio kangac

tukboyna, kɔnɛsɛ woyit. Edɛ hayna,hayna,

balge dɔngɔ dhimɛn iye. Kungkulɔ se ne

ʼʼGeyna, gidhim wolaccegeyna, inyu aa ruyiɔ ,

yogo baalɔ karakna, anyi kuturo baalɔk ungɔ

teek tunok!ʼʼ hɛnyɛna, wɔcʼi lioykɔ, kungkulɔ

ruono ungɔ teek tunokɔ, hakɛ rɛɛ baana,

ruydɔ.

Kangac yɔng aa kun baalɔ karakɔ, ga cʼigi.

Page 82: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

75

Kungkulɔ ane hakɛ rɛɛ baana, se ne ʼʼGe mɛriga gica cʼikna, arshi teekɔ.ʼʼ hɛnyɛ

cʼuang.

Kangac yɔng yɛy kungkulɔna, shurrɛna, hinke ai tabhangi. Kungkulɔmu jorna,

nutiyaaboy.

Bh, Engedanage nguny zertajɔ teekɔ Lɔʼɔge al lɔʼɔ sʼuppaa sizziɔ se ne “Kungkulɔ kʼenɛ copu baknaʼʼ hɛnyɛɛ a niyɛ?

Zeritna, aydɛ ɔʼɛndenɛ!

Dhɛmɛs 20

Yɛ it engedanagiya wuny zertajɔɔ!

1. Geseke dhitkage shɛɛʼɔɔ, age al niyɛ?

2. Tudajɔde tude shiʼongi koyga dhook oo kʼɛdɛkʼɛdɛge teek bhunde alɛ bhiicɔ adeyi,

ane tudaayge alke ramangɔ teek de yeluɔ, adeyi, ɛlidu!

3. Yellaccegu kobontʼiong cʼɔllɔna, kindiyong gɛrɛyi, kokake shɛɛʼiɔ indio niyɛ?

4. Kangajɔ oo kungkulɔge de bontʼinɛ madhdhakɔ, ade?

Shambata 3 ungoc 8

16 Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 21

Moyt ɛlianygiyana, ayidɛ ɔʼɛndegɛde iy keenagedegɛɛ!

1. yella

2. ibha.

3. wɔcʼi

4. zigo

5. cʼik

6. Say

Takta ɛlianyge cʼarɛshɛdunɔ al ya karakɔboy!

1. kali

2. Tudac

3. kel

4. mol

5. enggoge tudajuny

6.Kici

17. Kɔnɛn

17a Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 22

Page 83: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

76

Ishaʼarit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, tɔɔnit tudacce kangajunɔ oode

kungkulɔyɔ engedaneyge al sɛntʼɛrɛjige teekɔ!

Penu yɔng iyke suut Kel

Mol

Enggoge tudajuny

17b Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 23

Idibisit tʼɔgde lɔʼejunyɔ iyke siyɛnyɛɛ, zertajɔdiya koy karakɔ bhunde yellɛnɛɛ!

Nɛbhagediya kungkulɔ kʼenɛ copu bakna, se ne Ade kɛlagenyo rɛɛi, kurkur kede

pɔska sayboyɔ, iyong? hɛnyɛɛ, kangac cʼua ruydɔ. Kungkulɔ se ne Ke ruyina, aa ruiɔ,

zoo cʼikenydɔ.ʼʼ Kangac se ne Cʼua kindi niyɛ? hɛnyɛ. Edɛ hayna, siyake ippagiyɔ

Kungkulɔ se ne Kʼɛʼɛrio tukte denuɔ iy gamtuneyɔ boy! hɛnyɛna, kʼɛrio kangac

tukboyna, kɔnɛsɛ woyit. Edɛ hayna,hayna, balge dɔngɔ dhimɛn iye. Kungkulɔ se ne

Kici

Angge dɛshinɛɛ

Bhunde bhonɔ

Page 84: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

77

Geyna, gidhim wolaccegeyna, inyu aa ruyiɔ , yogo baalɔ karakna, anyi kuturo baalɔk

ungɔ teek tunok! hɛnyɛna, wɔcʼi lioykɔ, kungkulɔ ruono ungɔ teek tunokɔ, hakɛ rɛɛ

baana, ruydɔ.

Kangac yɔng aa kun baalɔ karakɔ, ga cʼigi. Kungkulɔ ane hakɛ rɛɛ baana, se ne Ge

mɛriga gica cʼikna, arshi teekɔ. hɛnyɛ cʼuang. Kangac yɔng yɛy kungkulɔna,

shurrɛna, hinke ai tabhangi. Kungkulɔmu jorna, nutiyaaboy.

Shambata 3 ungoc 9

18. zeri uwɛn

Dhɛmɛs 24

Zerit tudacce kungkulonɔ edɛ oode kangajunɔ moyogge tʼɔgaage lɔʼunɔ oo bhunde iy

bak oo tuntokɔ kalit suut!

19. Icɔcɔn tuʼɔge-ɛli

Dhɛmɛs 25

Icɔcɔndaye edu kɔnang kɔnang ɛlit tudac kɔ bhunde kangac oo kungkulɔ ɛllɛnuɔ!

20. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 26

Moyt ɛlianygiya bhangnɛ karakɔna, ɛrsidɛ molle yellɛnɛɛ!

edɛ denu gegɛ inyu ganyu edu nen

anyi degɛ genyɛ genyu diyany

sarage rɔngun sarage enɛy

inyu denɛ

Page 85: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

78

Icɔcɔn 7 HIV Edisi

Shambata1 Ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

ɛlian ititin

Dhɛmɛs 1

Ititinit ɛlianyge bhɛlbhɛllɛɛ!

ka gam dɛɛngɔ

ka sɛr sɛ dunɔɔ

mo ka ja ge gɛ

ka tat ka ga

edi si ge boy

ga yong na

2. Zeri

2a Engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 2

1. Ilaʼijanage shɔk zoona, nis baakɔ, gayodɔ?Ɛlidu

2. Ilaʼic kaan hɛnyɛ a niyɛ?

2b Tudac zeri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, dhulo keenakɔ, tɛyit hɛnynyɛna, bhundenaa kun yɔngɔ sabɔɔ,

akatangi, tasit sabɔgena, ane zerit tudac cʼua

Edisi kaan oo gorioge shɔʼɛ zuɔɔ

Edisi a katang? Edisi a katangi iyɛre ya sabak edu icɔcɔndaaboyna, mettamu ane

yɛmɛsɛna, bhangiyɛ ya karakboy. Edisiga dukide shɔʼa mɛn koonboyna, nis nisɛn soy.

Dukidiya iyke edisiɔ balgede shɔʼa mɛn koonboyɔ, shawu nisongna, mɛɛ rɛɛ gitisi

Page 86: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

79

kede iykɔ biyde ponggut shɔʼɔna, cʼua nissɔ.

Edisi shɔk zoo gorioygiya alke sizziɔ, al karakɔ. Edɛ gɔngɔ mu ga edisi shɔk zoo

balgede zoo kasiriɔ, balgede mokacce lɔɔmnɛɛ shɔʼiɛ edisigeboyɔ, nɛbha hay wocʼɔyɔ

oo balgede zoo gayongna, dha nɛbhana, ac mɛnde ane edisige kɔshɛʼɛngɔɔ. Edisi

shɔk zoo balgede zoo kasiriɔ: Yaga nɛbhade gen ane kagamdɛɛngɔ dɛshi bhunde

kasɛrsɛdunɔɔ. Ane gen gamdiɛboyɔ tolɔ, ɔysɛ mokajagegɛ bakna, hay mokajage

ayɛyna, kasiriɔ edisi shɔktɔ. Gɔrɔgediya mu yellɛnɛna, woc koon oo bole koon hinke

kengeytɔ kat kesse hakumuyna, kaydɛga nɛbhana, rodinɛna, al edisi duruɔ

kengeyduga. Yɔngɔ iyongi edisi shɔk zoona, pɔssɔ.

Edisi shɔk zoo balgede mokacce lɔɔmnɛɛ shɔʼiɛ edisigeboyɔ, nɛbha hay wocʼɔyɔ:.

Yaga balgede mokaja lɔɔmnɛɛ, balgede rɔʼɔsɔ, balgede woc opi woditɔ edisi koy

wojjɔkna, uwadɔ. Edisi shɔk zoo balgede zoo gayongna, dha nɛbhana, ac mɛnde ane

edisige kɔshɛʼɛngɔɔ:.Yaga nɛbhade zoo ac nɛbhage ane karɛtkɛɛngɔ zooge ilaʼasɔɔ

Shɔk zoo balgede zoo utubɛ angge lɛshidaa jaaragegɛ oo kobolokaa.

Goriyoge gakanɛ edisiɔ gagiya al karakɔ:.Hap hap kasiri yellɛnɛna, kɔdɛga,

yellɛnɛna, gen hinke ngesiɔ, karatkaga rɛy edisigeboyna, al duruɔ meta kagamdɛga,

yellɛnɛna, edɛge al tuy kɔngsuɔ karatkaga rɛy edisigeboy.

Nɛbhade koon ane nɛbha karatongɔ ne edisi iye mu untɔ hɛnyɛ geseengɔ, koon

kasay edisi kun angge lɛshidaa zoo kʼɛrinɛnɛyi, gorongna, angge lɛshidaa kʼɛriinɔ

ooge yɛsunɔ hap hap kɔtkɛ yellɛnɛna, tude kooni teek rimocce koon amɔ de ayɛyɔ ke

amiga, balgede zoo oshkishige ilaʼs edisigiɔɔ, kasy rɛɛdegɛ maa ngesi uwadɔna,

yellɛnɛ rɛɛ kɛngɛn, yellɛnɛna, hakumuoyge ane manggisi katakongɔ zibi kɔdɛga ane

ilaiʼijanage ayɛy ayɛyge wun gɔrɔgede kasɛrsɛdunɔ jɔynɛɛ yellɛnɛ kesse hakumuy

shawu woyit. Anggeygiya bhangnɛ tunɔgiriyokɔna, zoo gayna, tɛp kalit suuti,

ilaʼinyjiya koy dhookna, uwadɔ.

2bh Yɛ it engedanage nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 3

1. Goriyoge edisi shɔʼɛ zuɔɔ age? ɛlitge bhon sizziy.

2. Goriyoge zoo kaanɛ edisiɔ age? ɛlitge bhon ramangi.

3. Edisina, mala kokka dhookɔ, zoo kindit niyɛy? Tɔɔnit lɔʼɔ sʼuppage bhon ramangi

Page 87: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

80

4. Ande indi edisi kɔshɔk zuuɔɔ, a katang? Kicdenɛ a katang?

Shambata 1 ungoc 2

3. Ɛlan ɔʼɛn

Dhɛmɛs 4

Ititinit ɛlianyge alke jaruɔɔ oo ɔʼɛndegɛ kal suut!

A B

__1. kɛngɛn a, milacʼi, nɛrpi, ooge ayɛy

__2. koy girigiri b, nɛbha moyɛn

__3. rodɛn bh, rɛɛ ilaʼijɔ shɔʼinɛɛngna, iy duruɔ

__4. angge lɛshidaa kʼɛri c, shɔk zooge ayɛy ayɛyɔ

__5. edisi cʼ, edɛ ooge ayɛyɔ mullɛɛngɔ

__6. bawudin d, shɔʼa koon boy basongna, rɛsɔ

4 kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Idibisit sɛntʼɛrɛjidiya iy karakɔ!

Edisi shɔk zoo nɛbhagede Wusʼetide kun edisigiɔ a katang

4b Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 6

Moyt lɔʼgiya al karakɔna, bɛrtage tʼɔgade iyke ɛli komajɔɔ,

koyɛ teekɔ!

1 Zoogiyɔ, tɛbhit rɛy edisige

Page 88: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

81

2 Shɔlua oo ngonit hayke rot nɛbhay koo

3 Yɛmda gɛskinɔ way

4 Mɛɛ se ne ami katang hɛnyɛ

5 Uskit galaage al bhic bhicɔ

6 Angge lɛshidaa bhunde kooni ke kʼɛrinɛniyɛ

7 Zoo ke kɛngo

8 Goriyoge edisi shɔʼɛ zuɔɔ age

Shambata 1 ungoc 3

5. zeri uwɛn Tudac tasi

Dhɛmɛs 7

Yɛmdɛsɛ tudacna, zert kede tʼɔgaage moyogunyɔ al suutɔ!

6. Icɔcɔn tuʼɔge -Isha’ar

6a. tudac ishaʼar

Dhɛmɛs 8

Ishaʼarit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ shɛshshɛna, engotongɔ yɛ idu!

7. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 9

Iʼajɔdiya koy karakɔ jɔyda mitʼade dɛshayde molun oo mitʼade dɛshyde kelunna,

bhangit kal tirdegɛ!

ɛlianyge alke mitʼaage dɛshay

Metta yɔngɔ, miʼirɔge, tuntok, meta, baarɔ, ipage, ipɛdiɛre, ipadɔɔng, ya, , liyok,

bhuɔ, Sabbɔ, jiiyak, hap

Page 89: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

82

mitʼade dɛshayde molun mitʼade dɛshyde kelun

Shambata 2 ungoc 4

8. Zeri

8a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 10

Kicide kun Edisigiyɔ ade iy niyɛi ɛlidu!

Edu oo mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlɛlliyɛ Ɛlianygiya alke jaruwɔ hay karakɔ bhunde kooni!

1. Edisi

2. dhɛndo

3. Sarɛdɔde Edisiyɔ

4. gamɛn duru

5. bairsigiyɔ

6.hadubit

8b. Tudac zeri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, dhulo keenakɔ, tɛyit hɛnynyɛna, bhundenaa kun yɔngɔ sabɔɔ,

akatangi, tasit sabɔgena, ane zerit tudac cʼua!

Kicide kun Edisigiyɔ

Edisi ga dukide gɛside shɔʼa zooboyɔ, basongna, nis komacce nyabhage wɔllaa al

rɛɛge teekɔ, kaanɛ ila’ecce ayɛyɔke shɔ’ejigaay. Nen balgede shɔk rɛɛna, inouw

nyɛbhage wɔllaa c’ua indi ila‘ijanage ayɛy ayɛyɔ, kɔshɔʼit zoo shauna, uwadɔ .

Gɔrɔgediya kicide kun Edisigiyɔmu iye. Kicidiya mu indi baa silɛn kok dhook. Zooge

shɔʼinɛ Eh.Ay. Bi.Edisigiyɔ mɛrtin ke kɛtɛytka gɔngɔ sɔy uwɛn untan. Zooge shɔktiyɛ

Edisigeboyyɔ hinɛdɔde yellɛɛ komacce erngesun untan. Woyage shubhundɛgegɛ rɛs

Edisigiyɔ rɛmɛsɛdɔdegɛ oo tasiyɔ kicidegɛ ɔʼɛn untan.

Sarɛdɔde Edisiyɔ gorioge ajinɛɛ nɛbhagede dambiu degey ke kɛtɛptɛgana,

Page 90: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

83

godhoygayi, gorioyge moynɛ gɛrɛɛ dhoyɛn. Iʼajɔ ande bhulɛsɛke kooshade lɔngke

kondomiyɔɔ akatang bhunde iyke hetiyay. Sarɛdɔde ajinɛɛ ayɛyɔ dhoyɛn untan. Iʼajɔ

gamɛn duru, mokac kɔnangsɔ gamɛn oo kooshage gamɛn dhoyɛn untan. Zooge rɛmɛs

bairsigiyɔ ooge ilaʼas Edisigiyɔ kicidegɛ gayna, ke bayrɛsi zooge ayɛyɔ ke shɔʼigaay

zoo kicɔcɔnitmu zoo kɔnang kɔnangge ya shiʼongna, indi tɔllɛni ale. Zooge mokaja

alena,gayna, rɛmɛs bairsigena, mokajagegɛ ɛlɛsɛɛngna, wunɛ kicii ale. Goriogiya

muuke ga kicide kun Edisigiyɔ sɔ. Kicidiya ke kunigaa yellɛne gatapka cʼarashɛt

bhunde koonina, gindiga Edisi zoo girgir ke shɔʼiga. Nɛbhagede dukidiya ga dukide

gɛside hadubitdenɛ untɔyyɔ.

8bh. Yɛ ʼit engedanagiya nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 10

1. Edisi a dukide iy niyɛy?

2. Kicide kun Edisiyɔ ade iy niyɛi ?

3. Edisi rɛɛge teek nis nyabhage alliyɛy?

4. Edisi girigiri ke koygaa, yellɛnɛ katangi ɛlidu!

5. “ Zoo kɔnang kɔnangge ya shiʼongna, indi tɔllɛni ale ” hɛnyɛ a niyɛ?

Shambata 2 ungoc 5

9.Ɛlianɔʼɛn

Dhɛmɛs 10

Ajit ɛlianygiya hay karakɔ ɔʼɛnde yellɛnɛɛ!

1. dhɛndo

2. koosha

3. gamɛn

4. rɛmɛs

Page 91: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

84

10. Kɔnɛn

10a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 11

Moyt lɔʼɔge iyɛrɛ edu kɔno shambatage kɔnangey sɛntʼɛrɛjige teekɔna, metta tɔɔnit

nabha oo wutʼtʼeti lɔʼɔ sʼuppanage bhon ramangina, irɔrtɛsɛ mɛnde icɔcɔnnɛɛ!

10b. Higgide kɔnɛn: Ɛli-komajɔ(!)

Dhɛmɛs 12

Tʼɔgadiya koy balgede lɔ’ejɔ teek gàc mɛngkoon penuwɔ oo balkede gɛli mɛngkoon

gicɔ koydɔ. I’ajɔ gɛlɛsɛ mɛngkoonna, gese ne: Dɛshi dɛsha! Us tʼila! Ogubɛ! Hɛnyɛɛ

hay pɔskajɔna, uwadɔ.

Tɔɔnit lɔ’ɔge alkɔgiya ajinɛno iʼajɔɔyna, ɛrsidɛ t’ɔgade iyke ɛli-komajɔɔna, irɔrtɛsɛ

mɛnde icɔcɔnongɔ!

Shambata 2 ungoc 6

11.Zeriuwɛn

11a.Tudac tasi

Dhɛmɛs 13

Tudacce sabɔdenɛ se ne“Kicide kun Edisigiyɔʼʼ hɛnyɛɛ ai sung se niyɛi tasitna, ɛllɛskɛ

mɛnde icɔcɔnongɔ!

11b. Tudac zèri

Ish’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, icɔcɔnit

zeri!

12. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 14

Alit hubbana ramangna, eduge alo hubbaaney kɔnang kɔnangɔ ipta rɛɛyna, hubba

kɔnang kɛli kicide kun Edisigiyɔ. Hubbade iyke ramangɔ kicidiya kekokka dhooki gindi

Page 92: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

85

niyɛ ɛlɛlliyɛ!

13. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 15

Mitʼade dɛshayɔ-ga mitʼaage irɔragec mol kɔ bhunde dhɔllaanɔ.

I’ac: Ya, yɔngɔ, liyok , jiiyak.ge dhɔlagec kelɔga sabbɔ, baarɔ...

Tɔɔnit mitʼaage dɛshayɔ irɔrrɛ mol oo kelɔge bhon isseti ge du gayɔna, irɔrtɛ!

1. 5.

2. 6.

3. 7.

4. 8.

Shambata 3, Ungoc 7

14. Ɛlian gayɛn

Ɛliany bhɛ lbhɛl

Dhɛmɛs 16

Dɛshit ɛlianygiya hay krakɔ, bhɛlbhɛllɛɛ kalit kumbulok!

I’ac: e-di-si edisi

du-ki-di-ya

go-ri-yo-ge-nyɛ-ge

ka-sar-sɛ-tɔ

po-pu-wɔ-mu

dho-dho-ya-dɔ

mi-li-ki-ti-yo-ge-nyɛ

ro-di-nɛɛng-na

wɔ-dhɛn-de

bɛr-gu-wa-ney-gi-ya

bɛr-gu-de-gɛ

Page 93: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

86

15. Zeri

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 17

1. Nɛbhade edisiy iyɛre kipiliyeyge kenuwɔ edu icɔcɔndaaboy. Nɛbhagediya metta

akatangi, ɛlidu.

2. Edu oo mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlɛlliɛ ɛlian giya hay karakɔ!

edisi bayrisi rodɛn

duki ngɔdɛrta kansɛri

3. Mòyt taarinyagiyana, bhunde dhulagongɔ akatngi, ɛlidu!

4. Bunde kun sabakna, hinoke gayó balgede moyó icɔcɔndiya sabɔdenɛɛ, akatangi,

tɔɔnit

dɛptɛrige!

15b. Tudac zèri Gɔrɔde zeriin gayɛn

Zerit tudacna, dhulo keenakɔ, tɛyit hɛnynyɛna, bhundenaa kun yɔngɔ sabɔɔ,

akatangi, tasit sabɔgena, ane zerit tudac cʼua!

Nɛbhade edisiy zoo icɔcɔn

Edisi ga dukide gɛside nis komacce nyɛbhuge wallaa al rɛɛge teekna, kaanɛ ila’ic ke

shɔ’ejigaay. Nen balgede shɔk rɛɛna, inouw nyɛbhage waalla lɔngke

limposaytiyɔboyɔ, c’ua indi ila‘ijanage ayɛy ayɛyɔ, yɛnɛke popu, kansɛri, ila’icce

shibiriyɛ sabɔɔ oo dapcu mu kɔshɔk zoo shauw. Edisi ke shɔ’aw mɛnkoonboyi, gaynɛ

balgede mɛɛ rot nyɛbhagenyɛ kesse akumuyɔ sɔng. Mɛɛ kɔnɛde bayrisi dhul rɛɛdenɛɛ

teekɔ, kɛtɛniy nen rɛmɛs bɛrguge mɛri pɔs wɔtkin oo milikitimu duruna, dɛshinɛkɔ

zoogeca ayɛyɔna, uwadɔ. Nɛbhade nenmu saptenɛ gayongɔ, ac duki zoo ge mɛri

girigirina, goriyeyge ayɛy ayɛyna, uwadɔ.

Page 94: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

87

Edisi goriyogenyɛ ge shɔ’ɛ zoowɔ, ga gaynɛna, edɛ mu ga gamɛnde iyke hap hapɔ,

balgede zoo ane al duruwɔ oo gamnɛna, ngeydaboyɔ, ɔysɛ mokaccegɛ oo mɛntegɛna,

hay dɛshi kasarsɛtɔ ke edɛ ramtiyak al duruy katagitongɔ. Mokac koon balgede

lɔɔmnɛna, rɔ’ɔs wocʼɔɔ oo balgede ac wocʼɔ woditɔ koy wocʼɔy, nyɛbhey ge dukidiya

iy teekɔ dardarinɛɛ nyɛbhage zoo ajinɛɛ, sabbɔ rodinɛɛngna, zoo ac mɛnde ila’asɔ

zɛllɔ. Anggeyge lɛshidaa zoo bhɛlɛ gashuwɔɔ, limɛ kadidinɔ, yisɛ sabiyɔ ooge

ɔɔdinɛnɛɛ.

Angge indi edisi kɔshɔk zoowɔ ga angge dhutiinɔ madɛn oo dhutimu, cʼima rimɛn

dɔngɔ kabara hay kal tʼullɔ cʼua bhoy orong, gamɛnde dambiyɔ yɛnɛke mokacce

oynɛy oo de gɔtinɛy kenɛsɛnɔ oo ge ayɛymu. Zoo ge mɛri ri’insɛna, seke agay edisi

dheshɛsɛ. Ya ga nɛbhade goriyoge edisi zoo shɔ’ɛɛngɔ gayongɔ. kiy hɛnyɛmui,

Goriyey giya hay karakɔ, edisi zoo shɔ’ong. Bhunde kooni dɛsha dɛshi, mulɛn amsɛt

oo madɛn, bɔlɔnga cʼɔbɛn sina shɔ’ɛdɔ woyit, bhunde kooni cemɛn, wɔdhɔngɔ,

bhunde kooni oony, cʼuncʼidɔ oo hunycʼojɔ de sabunɔ oode apalayɔ edisi zoo shɔ’ong.

Page 95: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

88

Balgede shɔ’aw mɛɛboyɔ mu milikitiyogenyɛ ga kelɔde tʼiini pɔs dhidhingde rɛɛnɔ kun

bak, kɛngɔ wɔdhɛnde iy tays kɔnang tuntooki, rɛɛ goyde iy tays kɔnang tuntooki,

ila’ijanage bas shauwɔmu shɔk teteek, rɛɛ yica angge tʼiti tʼiti kubhuusonodɔ, sabɔ

ganggidɔ, tu’ɔge oo kɔrɔngge ngɔdɛrta dhodhoyadɔ, ila’icce iyke popuwɔ mu shɔktɔ,

wok kɔpɔgnakɔ, berageny oo ngɔdɛrtage shaw basongi, geeny ngunyjɔ. Rɛɛ tuntook

hica kɛtɛniy munu’unduna,yiirrɛdɔ

Zooge metta dukidiya shɔk shɛshshɛkɔ, ga ge bɛrgudegɛ kɔnɛ 20 - 40. Dukidya

adibittenɛ untɔ. Zooge jɔynɛ bɛrguaney giya bhangnɛno tunɔɔ, kɛtɛniy ga zoo ge

woyagegɛ aley. Nebhagediya edɛ a shundegɛ koyɔ, woya ɔdinɛ ke gayduwo.

Apaagegɛ kici woyayge ɔdinɛke gayduwɔ kamiyɔɔ. Nɛbhagede woya kes kɔnang

kɛtɛniy ga mɛrige kɔnɛ 15-30ɔ, galade edɛ joyaa mu kɛngi bhonong.

Nɛbhagede galade bhoni, jɔyaangɔ, woya cʼua rɛɛy alke melkidana. Ila’icce kun gala

untanɔɔmu i’las ila’assɔ. Ande amna, bhon kɛngɔdegɛy untɔɔ,cem yica angkage

bhiyɔna, o’ollɛdɔ. Ge mɛri hayke zooge hak zoona, many goriyey. Ge siʼinɔ hay ke

shelliya yica hoteliyey teek.

Nɛbhagediya ke metiyɛnyɛke bhoniga zoo muuk oo manggisimu yellɛna, kadhaytka

gɔrɔde iyke zibutɔ. Ge ila’isɔ kɔjɔydaga icɔcɔn oo eet. Goriyoge edisi shɔ’ɛ zoowuɔ

ooge shɔ’ɛɛngɔ zoo katagitka, Zoo muuk kɛtɛbhitka saptegɛɛ, yellɛnɛ icɔncɔn ajɛnna,

nɛbhade edisiy icɔcɔn ga ke metiyɛnyɛ.

15bh. Engedanage nguny zertajɔ!

Dhɛmɛs 18

Yɛ’it engedanagiya hay karakɔ!

1. Edisi a katang?

2. Mɛn koon gaynɛke shɔ’iyɛ edisigeboyɔ, a balgede?

3. Zoo ge metta bɛrguaneygiya dukidiya shɔk shawɔ age?

4. Dukidiya girigiri ke koygaa, yellɛnɛ katang?

5. Zoo shɔktiɛ dukidiyaboyɔ, kiciyange ngunyɔ akatang?

Engedanagiya a niyɛ?

Page 96: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

89

1. “ Dukidya adibittenɛ untɔ” hɛnyɛ a niyɛ?

2. “shundegɛ koyɔ ” hɛnyɛ a niyɛ?

3. Nɛbhade mɛnkoon kesse akumuy nyɛbhagenyɛ karatkɛɛngi, ke shɔ’iyɛboy

gaynɛɛngna,

rɛmɛs hapɔ moywɔ, ande kun yɔngɔ tolɔ akatang?

Shambata 3 ungoc 8

16. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 19

Moyit Ɛliangia hay karakɔna, àjit ge kɔnnɛ ke kɔrɔdaa ɔ’ɛndegɛ!

1. Dukidya adibittenɛ untɔ.

2. Zoo ila’asna, shundegɛ koyɔ, apaana kici gayduwey kamiyɔɔ.

3. Zooge shɔ’inɛ dukigezdiyaa yellɛna,ke gɛkɛngigana, gàcga eet.

4. Mɛnde edisi iy teekɔ kɛtɛniy rɛɛ tuntook hica munu’unduna,yiirrɛdɔ.

5. Woya nɛbhagede galade bhoni, jɔyaangɔ, cʼua rɛɛy hay kalke melkidana.

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 20

Tudacce iyɛre edu kɔnɛsɛno shambata kɔnangey teekɔ meeta tɔɔnitna, pɔsidu!

17b. Higgide kɔnun Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke penu ajɛnɔ (!)

Tʼɔgadiya koy balgede lɔ’ejɔ teek gàc mɛnkoon penuwɔ.

I’ac: Dɛshit dɛshde kesun!

Dhɛmɛs 21

Ɛrsidɛ lɔ’ɔgiya hay karakɔ, t’ɔgade iyke penu ajɛnɔ!

1. Gèy gòrot nyɛbhagegey kesse akumuy

2. Dukigediya kɛngɔ gɛsɔ tɛbhit saptegu

3. Goriyoge edisi shɔ’ɔ zoowɔ ooge shɔ’ɛɛngɔ yelleniyec gayɛn

Page 97: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

90

4. Zoo ge shɔ’inɛ dukide iyke edisiyɔ kɛngɛn yellɛnɛɛng

5. Gamɛnde iyke hap hapɔ ke dhoyo

Shambata 3 ungoc 9

18. Zeri uwɛn

18a. Tudac tàsi Tudacce sabɔdenɛ iyoke ne “ Nɛbhade edisiy zoo icɔcɔn” hɛnyɛɛ, song ke ɛlagec

katangi, tasitna, ɛlidu!

18b. Tudac zèri

Dhɛmɛs 22

Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zèritna, icɔcɔnit

zerina, uwada!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 23

Alit hubbaneyna, goriyoge edisi shɔ’ɛ zoo oo ge shɔ’ɛɛngɔ iyɛ gàgay niyɛy zoo ge

shɔ’inɛ dukigediyaamu ke kɛngɛn yellɛnɛɛngi, iyɛ zuktegegey katagit niyɛyi, ɛlɛllɛ.

Tolɔ ɛlliyɛɛboyɔmu koon kɛtɛy kɔɔkna, kɛlɛsɛ tasidegu ge al kipiligiyɔ.

20. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 24

Mitʼade dɛshayɔ irɔrrɛ kel oo molɔ-

ga mitʼaage irɔragec mol kɔ bhunde dhɔllaanɔ

I’ac: Ya, yɔngɔ, liyok , jiiyak...

ge dhɔlagec kelɔ: metta, sabbɔ, baarɔ...

Edumu tɔɔnit mitʼaage dɛshayɔ irɔrrɛ mol oo kelɔ, sizzi sizzi, illɛna, irɔrtɛ!

Page 98: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

91

Icɔcɔn 8 Dɛshaage dambionɔ

Shambata 1 ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 1

ɛlianyge bhɔdinɛna, zerrɛɛ ajinɛ ɔ’ɛndegɛɛ dɛshi

Dɛshit ɛlianygiya hay karakɔ

I’ac. ken-kenɛn

lim mat nguny rɛnak ajinɛ

orrɛ cim gay goyninɛ tɛp

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 2

1. Ba’aliyoge gayo mɛ’ɛney teekɔ, ooge iyɛre zeriyóna, gayananó mɛSʼapiyeyge

ayɛyɔ teekɔ agey ɛlidu!

2. Edu oo mɛnde icɔcɔnongɔ zèrit ɛlianygiya hay karakɔ!

ba’aliyo tigasha keena

baaro t’ala baasha

kela nyɛbha gebzi

3. Mòyit icɔcɔnde metanuunɔ leledenɛna, ai iykɔnaa icɔcɔn katanagi ɛlidu!

2b. Tudac zèri Gɔrɔde zeriinɔ gayɛn

Zerit tudacc lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, tɛytna, jɔyda ɛlide caʼɔ dhulagongongɔna, dhoyɔ

tɔɔndɛsɛde dhoyɔna, zeridu!

Page 99: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

92

Ba’aliyoge mɛ’ɛnun

Dambigede Mɛ’ɛnunɔ ilanga kingi ba’aliyoge gaynɛnɛ ale. Gɔngɔmu bɛrguge teek ga

wodi sizzina, ga taysɔde kɛllajunɔ, jɔmpajɔ oo dargajɔ. Giya ga ba’aliyoge ngɛrɛtun.

Kessenɛ zoo kenyji kede ngarsinɛ wodi sizziyɔ. Kela, baasha oo keena.

Kiy hɛnyɛmui, taysinaygiya teek ngɛrɛy ken tunokna, lim biyo. Kelinyaygiya zoo lim

biyona, am acuk. Shɔluwomu zoo tɛyana, mattɔ. zoo arshina, al tays kɔnang yɔngɔ

tunɔ. ungo pɔskiyɛboyɔ tolɔ, ngɛrɛy hum penuna, cʼua zoo ɔynɛna, hay tuwok. Giya

ga ba’aliyoge ilanga bɛrganu ge kingunɔ.

Kiy hɛnyɛmui, bɛrgede mettanunɔ ba’aliyoge gaynɛ sizzi ale. Gɔngɔmu bɛrguge teek

ga wodi sizzina. Edɛmu ga bɛrgude ca’ɔ, rɔ’ɔsɛtte yesusi, oo baaro. Ba’aliyoygiya

zooge alke gaynataa muuk nguny bhunde kooni. Ge ilanga ororrɛɛngɔmu

kelaneygiya ororrɛdɔ. Ge al rɛnak rɛnaakɔmu zerzerrɛna, mumudhinɛnɛ bhunde

kooni. Zoo gebzi cʼimakina, nguny sapsaana, cʼua wola zerzerrɛna, aminɛna, madinɛ

bhunde koonina, arshina, bulangdɔ.

Edɛ lim kobuwoo, tena oo biyomuna, aminɛdɔ. Zoo tal apalaage ca’idana, nɛbhade

bɛrgude ca’ɔ kowaa gɔjɔydaa shunde ca’i, rɛmɛsɛtte ca’i hɛnyɛna, cimnɛ ke

bhushshina, bhulɛsɛ apalaa oo caage ca’idana, c’ua arshina, bulangna, aminɛdɔ. A

bɛrgude ca’ɔy tasina, se ne “Mɛnde ilanga kɛkecɔ tebhecna, dhuliyejuwa

yana,dhaliyejuwa bɛrgudiya ca’ɔ teek” hɛnyɛ. A rɔ’ɔsɛtte Yesusiy tasi nɛbhade

komorut Tuma wɔnsɛsɛna, ajinɛ woccnɛ kɔnɔsuwɔna, ac badɛn oo goyni, a baaroy

tasi wocce Tumon Yesuside ajinɛ sabɔdenɛ nɛbhade gɛskinude zoon ke tigashaana,

selisinɛna, ane ibha rɛɛ rɛsɛdɔ kɔɔkɔna, ac goyni. Kelɔdiya edɛ se ne“Gɛskindegey

metta cʼua harshìshiyɛɛ nyɛbheyge Yesusiyɔboyna, gètuwke tʼalana’’ hɛnyɛna, cʼua

bhɛllɛdɔ ibha rɛɛyna, hay bɛtɛkirsaniyɔ, ge mɛrɔ al tuwogena, edɛ tasidɔ. Kiy

hɛnyɛmui cɛmɛndegɛ, amsɛttegɛ oo madɛndegɛ ungojdiya cʼua ungoyge ayɛyɔ ga

kɛjinɛde, iy bhiici. Nɛbhagediya ba’aliyo mɛ’ɛney kingi oo metta ga kɔ metahɛnyɛ.

2bh. Engedanage al zertajɔ tolɔɔ

Dhɛmɛs 3

Yɛ’it engedanagiya nguny zertajɔɔ!

1. Ba’aliyoge kingunyɔ al mɛ’ɛneyɔ age?

Page 100: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

93

2. Ungojɔde iyke ba’aliyɔ, zoo dɛshi katang?

3. Ba’aliyoge metta bɛrguudiya age?

4. Ba’aliyoygiya teek ge senone shɛ’ageccɔ hɛnyɛɛ agey na aa nɛbhade anganuni,

alit hubbaaneyna, ɛlɛllɛ!

Engeadanage aa niyɛ?

a. Ba’ali aktang?

b.“Gɛskindegey harshìshiyɛɛ nyɛbhey ge Yesusiy”

5. Tasit ba’aliyoge ilnga kingi mɛ’nunɔ ooge metanuna, bhunde dhulagongɔ ai

akangi, oo ungoygiya teek ai zoo dɛshi katang katangina, tɔɔnit lɔ’ɔ Sʼuppade

tʼiinina, irɔrrtɛ!

Shambata 1 ungoc 2

3. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 4

Ɛlianyge ca’idaa ɔ’ɛn

Lɔ’ɔ gamkoonde se ne ‘Hum penu’ hɛnyɛɛ, ai aa niyɛyi, edu oo mɛnde icɔcɔnnɛɛ ajido

ɔ’ɛndenɛ bhunde kooniboy.

Àjit Ɛliangge al ‘A’ yɔ ɔ’ɛndegɛ‘B’ ge.

A B

1. ba’ali a. ori

2. wùlbhi b. ungocce zoo peshɛ bhuwɔna, arshiyɛ

3. tʼala bh. ande zoo ac ande edɛ goyniyɔy

4. tigasha c. gɛskinɔ oony

5. sapsa cʼ. galade zoo am ungojɔde ba’aliyɔy

6. tuynya d. ungocce yessusi ibhɛnɛ rɛɛ rɛsɛdɔɔ

7. baaro dh. kɛjinɛde gɛskin teek untɔy

Page 101: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

94

4. Kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Ba’aliyoge mɛ’nunɔ kingunyɔ ooge metta bɛrguudiyaa oomu ai agey, oo ungoygiya ai

zoo dɛshi katang katangi, tɔɔnit lɔ’ɔ Sʼuppaanage bhon sizziy!

4b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 6

Ngarec(,)

Mòyit lɔ’ɔ Sʼuppadiya koy karakɔna, ɛrsidɛ t‘ɔgade iyke ngarecɔ, molle yellɛnɛɛ kiy

suut!

Ungoyge alke ba’aliyɔɔ zooge alke gaynataa muuk nguny bhunde kooni. Ge ilanga

ororrɛɛngɔ ororrɛdɔ. Ge al rɛnak rɛnaakɔ zerzerrɛna mumudhinɛnɛ bhunde kooni.

Zoo gebzi cʼimakina nguny sapsaana cʼua wola zerzerrɛna aminɛna madinɛ bhunde

koonina arshina bulangdɔ.

Shambata 1 ungoc 3

5. Zeri uwɛn

Dhɛmɛs 7

5a. Tudac tàsi Tudacce sabɔdenɛ iyke“Ba’aliyoge mɛ’ɛnun” hɛnyɛɛ, tasitna, ɛlidu!

Dhɛmɛs 8

5b. Tudac zèri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, icɔcɔnit

zèri!

6. Icɔcɔn Tu’ɔge-Isha’ar

Page 102: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

95

Dhɛmɛs 9

Isha’arit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ na, tolɔ engetongɔmu yɛ’idu!

7. Higgide ɛliin Dhɔlla

- ga ɛlianyge tacʼinɛ jarecce rɔngunna, dhɔlagec angkoon molle iyɛy.

- Tukte mɛ’ɛnun dhɔlla dhoyo rɔngana, iraragec ande iy jiyak oo rɛnakɔ kɔmday.

i’ac: Jiiyak

bɛtɔdiya

mɛndiya

Rɛnak

bɛtɔdɔngɔ, bɛtɔduwa, bɛtɔdica

Dhɛmɛs 10

Edumu tɔɔnit dhɔllage irɔrrɛ angge al rɛnak oo jiiyakɔ ge bhon hacʼcʼanang,

hacʼcʼanangi, tɔɔmmɔnina, irɔrtɛ.

Shambata 2 ungoc 4

8. Zeri

8a Zerit engedana giyana, ɛ lliɛ!

Dhɛmɛs 11

Dɛshaage dambiuge gɛsidaa gayuyɔ age? Ɛlidu.

Woloktiyɛ ɛliangia hay karakɔ

wɔcʼɛn tumui ngonit biyo kʼorshaa

8b. Tudac zeri Gɔrɔde zeriinɔ gayɛn

Zerit tudac lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, tɛytna, jɔyda ɛlide caʼɔ dhulagongongɔna, dhoyɔ

tɔɔndɛsɛde dhoyɔna, zeridu!

Page 103: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

96

Dɛshaage dambiuge gɛsidaa

Mɛʼɛney teek dɛshaage dambiuge gɛsidaa ge mɛri zoo dhoyna, dɛshiy ale.

Dambiogiya zooge alke mɛʼɛnɔ dhoyɔ edɛmu metta gomoy ya kɔrak. Dɛshaage

dambiuge gɛsidaa mɛʼɛney gaynɛɛ, ga asha, jɛng, kʼɛt hakɛn, kat limɛn, gazzaa limɛn

oo birio kɛngɛn. Dambiogiya zerrɛ tuntɔgiriokɔ edɛ kɔnang kɔnang goriogegɛ

tɛbhinɛna, zoo dhoyna, dɛshiyɛ ale. Kiy hɛnyɛ mui kʼɛt hakɛn, asha oo gazzaa limɛn

gomoydɔ.

Kʼɛt hakɛn hɛnyɛ ga ande bade mɛʼɛnun

ngodhi oo goshan bir ungocce dɛsha

untɔɔna, gebzi shɔluwona, zoo murdinana,

alit hubbaa, cʼua mat shuluna, hak nidage

kɔnɛsɛ ramangna, wɔcʼi wuuci kat gashaki.

Gɔrɔgediya nidage gegɛɛ hay gashak tuk

kokke ngelemunna, ane edɛ pɔs amdagegɛ

shɔluge poso kun baakɔ edɛ mu kici cʼua.

Nɛbhagediya kʼɛt hakɛn dambigede

dɛshauge mɛʼɛnunɔ ga ande gɛsiy

yellɛnɛɛngi. Koon ane ga asha. Asha ga

ande dambigede mɛʼɛnun teek kunɛ

gaydusɛt shɛshshɛki. Mɛng koon tumuya

mɛnde zuguny koon boyɔ, zooge alke

enggoge mɛnde nisinɛɛ oo mɛnde nisinɛ al

bhuwɔna, wuc mɛnde rɛsɔngondɔ oo biyoge bhon issabay edɛ oo kʼorshaage mɛri

pɔsung wucʼinɛdɔ. Nɛbhagede gadha mɛnde siʼidonɔna, guucʼɛ ashaa ya kɔdɛy

shɛktɔ. De ayɛyɔ ga gazzaa limɛn. Gazzaa limɛn dɛshaayge dambiuge gɛsidaaga

koon cʼua. Nɛbhagede zoo lim gazzaa shɔk mulacʼide caʼɔ oo gormac bhunde

rɔkɔdhinɛɛna, muruca bhunde enga ɛrsɛsɛ milkitiɔna, limna, aa basɔ hayke

gɔdɛrtana, gen rɛdegɛ am shɛshshɛkɔ hay akumuyna, ane pɔs tomok cʼua. Yamuga

dambide gɛsɔ kɔnang cʼua. Gɔrɔgediya dɛshaage dambiugiya kɔnnɛ tuntɔ giriokɔ ga

angge zoo gayɛ mɛʼɛnina, edɛ yɔngga dambiyoge gɛsidaay. Kiyhɛnyɛ mui dambiogiya

ge yɛllɛnɛ dhoyɛni ooge dhoyɛn yellɛɛngi mu ale. Dambiogiya ge yellɛɛ godhoyna, ge

Page 104: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

97

kici iy teekɔ kɔtkɛyna, godhoy bhunde ke gɛsi iyongɔ yellɛnɛdɔ.

8bh.Yɛ ʼit engadagiya nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 12

1. Mɛʼɛn dɛshage dambiuge gɛsidaa wunyɛ kicina, uwaa kɔnang mu ke dhoygaa,

yellɛnɛ katang?

2. Zerit dɛshage dambiuge gɛsidaa rɔnga!

3. Mɛʼɛn hak niidage bhon sɛʼɛni?

4. Dambioge mɛʼɛney gaynɛke paltangudaa zoo dhoy bɛrgugiyɔ anenaang?

5. Yɛmdɛsɛ tudacna, tɔɔnit bhunde dhulagongɔ lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, irɔrtɛ!

Shambata 2 ungoc 5

9.Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 13

Moyt ɛlianygiya wuny zertajɔɔ al “Aʼʼɔna, ititinit ooge al ʼʼBʼʼɔ yellɛɛ!

A B

1. kʼɛt hakɛn a, mɛnde rɛsɔ wɔcʼɛn

2. asha b, nida bhugɛn

3. rɔkɔdhinɛ bh, angge zoo ceri rɛdegɛɛ

4. gazzaa c, murujinɛ

10. Kɔnɛn

10a tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 14

Dhada tudacce iyke dambioge mɛʼɛnunɔ bhunde iyke lele, keen oo pɔskacɔna, tɔɔnit

katke gorio sizzi!

Page 105: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

98

Dhɛmɛs 15

10b higgide kɔnun

Dhɛmɛs 16

Ɛrsidɛ tudacciya bhunde yellɛnɛ ngarecɔ!

Ilanga wunyje zoo zerike Shojii koon iye. Nen mu gɔtinggɛ ramang ngɔnɛ kɔnang

jɔnɛ oo shubhunɛ ale. Nen mu hin nidagenyɛ kʼɛt hakɛn. Nyɛbhagediya tɛpna iyauke

ungocce dɛsha untɔɔ gebzi shɔluna zeri yellagenyɛ oo zooge hinɔna hakaa

kʼɛttenɛboy.

Shambata 2 ungoc 6

11 Zeri uwɛn

11a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 17

Tudacce sabɔdenɛ iyke“Dɛshaage dambiuge gɛsidaa” hɛnyɛɛ, tasitna, ɛlidu!

11b. Tudac zèri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zèritna, icɔcɔnit

zèri!

12. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

12a. Ishaʼarɔ sabbɔ

Dhɛmɛs 18

Algit hubba hubbana, ɛllɛ nɛbhade dɛshaage dambiuge gɛsidaa. Pɔskajɔ hubaaney

teek edu kɔnang kɔnang algit kɔɔkna, ɛlit tudac muuk tu’ɔgena, bhunde iy gɛrɛɛ

icɔcɔndage ayɛyɔ kishɔshɔʼidu!

Page 106: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

99

13. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 19

Dhɔlla kega Ɛlianyge tacʼinɛ jarecce rɔngunna, dhɔlagec angkoon molle iyɛyi, iyɛre

edu icɔcɔndaa shambatage kɔnangeyboy.

Metta tɔɔnit dhɔllage irɔrrɛ angge al rɛnak illɛ ane ge al jiiyaki tɔɔnit wucna, irɔrtɛ!

Shambata 3 ungoc 7

14 Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 20

ɛlian bhɛl bhɛl

Bhɛlbhɛlit ɛlianygiya al karakɔ!

1. bhonɛsɛnde

2. bhonɛsɛduydenɛy

3. metanunɔ

4. wogidɔngɔ

5. ɔdinɛɛngɔga

15 zeri

15a. engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 21

1. Mɛʼɛney teek dambide shɛɛʼɔ ade? Ɛlidu!

2. Ɛllɛ ɛlianygiya hay karakɔna, tagidu!

Dambi asha tumuy

kʼeresh teʼa mɔlɛ

15b tudac zeri Gɔrɔde zeriinɔ gayɛn

Zerit tudacc lɔʼɔ sʼuppa kɔnangna, tɛytna, jɔyda ɛlide caʼɔ dhulagongongɔna, dhoyɔ

tɔɔndɛsɛde dhoyɔna, zeridu!

Page 107: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

99

Bhonɛsɛnde dɛshawuge dambiyɔ

Bhonɛsɛnde dɛshawuge dambiɔ hɛnɛke asha wɔcʼɛnɔ ga dɛshade bhonɛsɛnga borey.

Asha wɔcʼɛn iyɛre edu icɔcɔndaa kipilio hacʼcʼanangboyna, metta yɔng gɛɛmɛsɛ mui

shɛshshɛ yɔng gomoy nɛbhade bhonɛsɛduydenɛy. Asha wɔcʼɛn= Ashaga gɔrɔde mɛn

koon tumuya mɛnde gangguyboyɔ, zoo wucʼinɛnɛ. Asha wɔcʼɛnga bhunde mɛʼɛney

kɔnɛsɛ kingina, wɔcʼi mettey. Yamu iykɔ baa edɛ oo mɛʼɛn bhɛllɛnɛga guruy.

A iyke asha wɔcʼɛn hɛnyɛɛ, a zooy zaraage ayɛy mu a zara kɔnang mui, keenɔdegɛ

koon tumuyo koonboyɔ, wɔcʼɛn ɔdinɛɛng. Bhunde zoo goshinɛnɛɛ ke gayong mui,

mɛnde shundenɛ koy dhookɔ, zoo wucʼ wɔcʼɛn sɔ. Asha wɔcʼɛndenɛ kingiga biyo

issaba edɛ oo woc kɔnang. Bhunde zoo wucʼɛ woc ngonitɔ ga bhunde zoo tasike

shunde sholaynɛɛ de siʼidonɔ bhonagana, koyga jarjakɔ. Metta manggisigede

mettanunɔ maptigede mokajunɔ yɔng mɛn koon zoo indoboyɔ zoo wucʼ biyo tɔmmɔn

oo wuucna, ga sudhinɛ.

Hɛnyɛ woc ɔdinɛna, zoo wucʼ biyo sɔ. Balgede ane asha kɔɔcʼɛgana, kɔpɔsɛgaa,

zooge enɛdegɛ nisinɛɛ shɔk zungkʼu kɔnang oo biy kɔnangna, koko sudhɛ asha.

Bhonɛsɛndenɛ

Balgede asha kʼereshiɛboyɔ tolɔ, woginɛna, hadi ramang nisinɛɛng. Wogidɔngɔ mu

sudhinɛ zooyge enɛdegɛ nisinɛɛ ooge enɛdegɛ rɛsɔ ramtiyak. Zooge bhon tɔmmɔni

murdinɛnɛboy. Edɛ mu al hubbana, bɛtɔ bhangnɛ keendegɛna, ge shɔk bɛraa kɔnɛdɔ.

Ge lɔɔm loshaa mu yɛk loshaa tugi bɛtakna, kɔnɛdɔ. Zoo dɛshi yaa gane wodi ramang

cʼua gakacongna, ande lɛshɔ kɔtɔn bɛtɔna, mɛʼɛnitke bhonɛsɛ hɛnyɛ. Zooge ya

dɛshinɛɛ al teekna, ɔdinɛɛngɔga teʼaa ramtiyak oo koko.

A dɛshido yaboyɔ edɛ ramtiyak dhɔjinɛna, hay bade zuuge enɛdegɛ rɛsɔ. Hayna,

wɔcʼi wɔrɔnɔɔ, koko cuwono zungkʼuboyna, edɛ ramtiyak alangna, ane wuʼɛ geny

rɛak teek. Balgedɔngɔ edɛ dhɔjinɛke caʼida cʼua. Ane zoo nisono biyde dhiyo oo

zungkʼuɔboyna, edɛ ramtiyak koko limɛsɛ haradinana, amdɔ. Dɛshido yaboyɔ, cʼua

tolɔ mɔlɛ shɔʼongna, hayke yellana, marrɛn koy dhook. Gɔrɔgediya dambide ashayɔ

yellɛnɛ kʼami.

Page 108: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

100

15bh Yɛ it engedanage nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 22

1 Bhonɛsɛnde dambide ashay age?

2 Dambigede mɛʼɛnun mɛn koon tumuya koonbyɔ ke wucʼinɛɛngi kicide kunɔ a

katang?

3 Bhunde se ne shunde koy dhookɔ, hɛnyɛɛ, aniyɛ?

4 Yɛmitna, tɔɔnit nɛbhade ashay lɔʼɔ sʼuppa bhunde mumut tasi muuk mɔʼɔnyakɔ!

Shambata 3 ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 23

kʼɛginɛnɛɛ zarade gaynɛɛngɔ

rɛsɔ rɔʼɔsɛn edɛ oo zoo erngesinɛɛngɔ

Dhada ɛlianygiya al tunɔgiriyokɔna, bhangitke ajinɛ ɔʼɛnɔ yɔngɔ saptegɛ!

1. kɛngɛn ___________________________________

2. gangguy __________________________________

3. bhɛllɛnɛ __________________________________

4. bhonɛn ___________________________________

5. sholɛsɛ ___________________________________

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 24

Idibisit tʼɔgde lɔʼejunyɔ bhunde yellɛnɛ pidɛlide buytɔɔ mu zertajɔdiya koy karakɔ

bhunde yellɛnɛɛ!

Nɛbhagediya kungkulɔ kʼenɛ copu bakna se ne ade kɛlagenyo rɛɛi kurkur kede pɔska

sayboyɔ iyong hɛnyɛɛ kangac cʼua ruydɔ. kungkulɔ se ne ke ruyina aa ruiɔ zoo

cʼikenydɔ.ʼʼ

kangac se ne cʼua kindi niyɛ hɛnyɛ. edɛ hayna siyake ippagiyɔ kungkulɔ se ne kʼɛʼɛrio

Page 109: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

101

tukte denuɔ iy gamtuneyɔ boy hɛnyɛna kʼɛrio kangac tukboyna kɔnɛsɛ woyit. Edɛ

hayna hayna balge dɔngɔ dhimɛn iye. kungkulɔ se ne geyna gidhim wolaccegeyna

inyu aa ruyiɔ, yogo baalɔ karakna anyi kuturo baalɔk ungɔ teek tunok!ʼʼ hɛnyɛna

wɔcʼi lioykɔ kungkulɔ ruono ungɔ teek tunokɔ hakɛ rɛɛ baana ruydɔ.

kangac yɔng aa kun baalɔ karakɔ ga cʼigi. kungkulɔ ane hakɛ rɛɛ baana se ne ge

mɛriga gica cʼikna arshi teekɔ. hɛnyɛ cʼuang.

kangac yɔng yɛy kungkulɔna shurrɛna hinke ai tabhangi. kungkulɔ mu jorna

nutiyaaboy.

17b Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 25

Ishɔhshɔktɛsɛ zertaciya koy karakɔ, tʼɔgade lɔʼunyɔ iyke ngarecɔ!

A iyke asha wɔcʼɛn hɛnyɛɛ a zooy zaraage ayɛy mu a zara kɔnang mui keenɔdegɛ

koon tumuyo koonboyɔ wɔcʼɛn ɔdinɛɛng. Bhunde zoo goshinɛnɛɛ ke gayong mui

mɛnde shundenɛ koy dhookɔ zoo wucʼ wɔcʼɛn sɔ. Asha wɔcʼɛndenɛ kingiga biyo

issaba edɛ oo woc kɔnang. Bhunde zoo wucʼɛ woc ngonitɔ ga bhunde zoo tasike

shunde sholaynɛɛ de siʼidonɔ bhonagana koyga jarjakɔ. Metta manggisigede

mettanunɔ maptigede mokajunɔ yɔng mɛn koon zoo indoboyɔ zoo wucʼ biyo tɔmmɔn

oo wuucna ga sudhinɛ.

Hɛnyɛ woc ɔdinɛna zoo wucʼ biyo sɔ. Balgede ane asha kɔɔcʼɛgana kɔpɔsɛgaa, zooge

enɛdegɛ nisinɛɛ shɔk zungkʼu kɔnang oo biy kɔnangna koko sudhɛ asha.

Shambata 3 ungoc 9

18. Zeri uwɛn

18 Tudac tasi

Dhɛmɛs 26

Tudacce sabɔdenɛ iyoke ne “ Bhonɛsɛnde dɛshaauge dambiyɔ” hɛnyɛ song ke ɛlagec

katangi, tasitna, ɛlidu!

Page 110: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

102

18b. Tudac zèri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeritna, icɔcɔnit

zerina, uwada!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 27

Algit hubba hubbana, ɛllɛ nɛbhade ashay kɔnɛsɛke lelena, wɔcʼi pɔskajɔɔ!

20. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 28

Dɛshit ɛlianygiya al karakɔ kalit dhɔllayge al jiyakɔ ooge al rɛnakɔ!

Moyt bhunde ɛlianyge alke itindaa yellɛnɛ teekɔna, ɛrsidɛ teek!

Oo nɛbhade yɔng mu

Oybhula edɛ ______Shemacɔ ga woyage tʼitiina, balgede asha iyiɔɔ, tabhinɛna,

ibhɔgɛsɛ zooge enɛdegɛ nisinɛɛ. Ibhagɛsɛ zoona, hayɔ ga _______ tasike ai dha

tɛrade mɛnde rɛsɔɔ. Edɛ hayɔ woyagegɛ ______ ɔdinɛ tuwɔgena, tɛp biyogegɛ.

Oybhuliya oo Shemacɔ ___ yamawayɔ ga arshiy guru nɛbhade zoo wɔcʼkiyɛboyɔ.

ɛlian Dhɔllage al jiyakɔ Dhɔllage al rɛnakɔ

biy bidiya Biydica

Biydɔngɔ biyduwa

woc

zungkʼu

losha

Page 111: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

103

Icɔcɔn 9 Zooge siʼinɔ komac ibhɛsɛn

Shambata 1 ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

ɛlian bhɛlbɛl

Dhɛmɛs 1

Bhɛlbɛlit ɛlianygiya hay karkɔ!

1. bhoredegeyɔmu 6. zooyge

2. gìbhɛbhɛsɛga 7. cʼarashɛdɔ

3. gàtabhinɛ 8. katagiyɛgaboy

4. gèrngesna 9. shubhungɛɛmu

5. silɛndegey 10. ngeydaboyɔmu

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 2

1. Woyage siʼinɔ al hica bhorinyay teekɔ ge mɛrɔ kesse icɔcɔnun ngunyongɔ, aa

nɛbhade anganuni, aydɛ tàsi!

2. Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

silɛn icɔcɔn Zooge siʼinɔ

macʼidaa mashiro mɛnde icɔcɔnnɛɛ

3. Dɛshido sɛntʼɛrɛjidiya iy kariyɔboyna, ìdibisit bhunde tasiɔ!

Ɛrsidɛ milikitidiya/ ✔/

Icɔcɔnɔde metanuunɔ ɛli-sabɔdenɛ komoyɔ:-

kagayidɔ kiini ke

kagayi

iyɛre kadhaa icɔcɔndenɛboy

Page 112: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

104

2b. Tudac zèri Gɔrte zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyt shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teekɔ!

Icɔcɔnɔ yɛnɛn

Zooge siʼinɔ ge macʼidaa ga zooge bhang rɛɛdegɛ baaki. Kiy hɛnyɛmui yɔng woyage

siʼinɔ kesɔde icɔcɔnunɔ teek edɛ oo ge macʼidaa gòmoyga kabarec kɔnɔsɔna,

gìbhɛbhɛsɛga komacmui, yellɛnɛdɔ. Silɛdɔde iy baagiyɔ oo bhoredegeyɔmu gìbhang

edɛge siʼinɔ bhiici,ede sɔng silɛn gùunyɛna, gùwaang. Nɛbhagediya gàtabhinɛ guruy

silɛndegey koy sabakna, bhushshɔ.

Woyage siʼini kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnɔsɔ mòy oo komac ibhɛsɛn ga ne

gèrngesna, gìndiga kuwada saptegɛ. Gac humana, anggeyge dɛshinɛɛ muuk ke

edɛmu cʼarashɛdɔ, tasiɔ oo komajɔmu uwana, dɛshiy gèse ne àlit gic hɛnyɛna,

gìbhɛsɛ komac. Ya kunɛ yɛnɛnde zooge macʼidaa oo ge siʼinɔ kiy tɔp.Ya ga balgede

ge siʼinɔ oo ge macʼidaa jɔya huma aay muuk ke yɛnɛɛ. kiy hɛnyɛmui, kesɔde

icɔcɔnunɔ teek balegede mɛnde icɔcɔnnɛɛ ac huma icɔcɔndaa, kayga ke yɛnɛ,

Page 113: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

105

balgede ac badɛn koon icɔcɔndaa, Kayga ke yɛnɛy ya kesɔde icɔcɔnunɔ oo zooyge

icɔcɔnnɛɛ katagiyɛgaboyi, yellɛnɛdɔ.

Woyage siʼinɔ tasidegɛ ga tʼiini pɔs. Edɛ zooyge macʼidaa tʼiini allono tollak. Nɛbhage

diyamu gèrngesongi, lim tasiyangegɛ shaw. Kiy hɛnyɛmui, kesɔde icɔcɔnunɔ teek

ande indi woya kɔysidɛ icɔcɔnna, kɛbɛrit ngesɛn oo goriyoge ayɛy ayɛyge gɛsida ke

tʼittaa, ga nɛbhade zooyge icɔcɔnnɛɛ oo kesɔde icɔcɔnunɔ teek bhunde iyke yaa zoo

garsɛɛ. Nɛbhagediya wodi kɔnang kɔnang mɛnde icɔcɔnnɛɛ edɛ oo ge macʼidaa ke

yɛnɛ moyongɔ, badɛn ne “ayi tɔgili iyi gic!’’ hɛnyɛ sena, komac ibhɛsɛɛngɔ.

Tuwɔgemu zoo moyke ande murɔ amɛ biyoysɔɔ. Nenmu cʼua moy rɛɛdenɛ ke mɛnde

iy baaki de murɔ kadhay gɔrte icɔcɔnunmui, bhoykoon dhulongina, lim tasi zɛɛl.

Woyge siʼinɔ kiciyan kɔnang kɔnangge indiyɔ wɔcʼiyɛsɛɛ, ri’insɛna, ɔysɛ kesse

icɔcɔnun baaki ale. Giya teekmu koon ga mashiro. wodi kɔnang woyage siʼinɔ

mashiro kowboyɔ ri’insɛ kesse icɔcɔnun woyit. Ya ga nɛbhade kɛtɛniy yɔngɔ kesɔde

icɔcɔnunɔ teek kesse shɔruwanɔde zooge siʼinɔ untɔɔ. Nen c‘ua murɔ mashiro tɛsɔ

way ungo 3 wɔcʼi 5 pesshɛsɛ tuwok. Kelɔde kunɔ ilanga icɔcɔnde bore k’enu. Ilobhɔ

tɔɔlawi, c’ua lim tasiɔ, kiciga gɔrɔgede iyke diyaa.

Kiy hɛnyɛmui, woyage siʼinɔ ɔysɛ icɔcɔn baakɔ kiciyange ngunyɔ ga mɛri. Nges ane

kalke t’ittaa. Dɛshade j’ɔyɛnɛ tomokimu shaw orrɛɛng. Kɔjɔyda dɛshamui, ga

dɛshade pɔske komcna, wɔc’ɛn ga t’iiniy. Nɛbhagediya naade bir ngesɛnna,

ngeydaboyɔmu congge mac’andana, sim sitte majudegɛy suwɔ. Nɛbhagediya

kiciyangiya alo tunɔ giriyokɔ, kat ka dhookɔ, yellɛnɛna, kesɔde icɔcɔnɔ teek

Kessegɛde shɔruwan kiyega. Mɛnde icɔcɔnnɛɛ kibhɛsɛga komac, kayga badɛn, zooge

alke jugɛ oo shubhungɛɛmu biyo amsɛt sɔ ke moyigana, kiiskoga icɔcɔn, kesɔde

icɔcɔnunɔ teekmu edɛ ooge mac’idaa se ne komoydɛga kabarec kɔnɔsuy, yellɛnɛdɔ.

2bh. Engedanage guny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 3

1. Kɔ bhunde oro lelegiyɔ tudac-sabɔ oo taarinygenyɛ mitʼisiyagec katang?

2. Ìdibisit sɛntʼɛrjidiya iy kariyɔ!

Page 114: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

106

Kici ɔ’ɛn/hɛnyɛ ke iyigaa

i’ac: ejugo dɛshi silɛndegey sabɔk koyong - ede oo ge siʼinɔ gàtap koma

1. woyage siʼinɔ lim tasi shaw

2. Kesɔde icɔcɔnunɔ teek kesse shɔruwaan untɔ

3. jugɛ oo shubhungɛ moy wayake angge amɛ

tomoksɔy

4. huma ke yɛnɛ jɔyaang

3. Engedanage se niyɛ

a. “komoydɛga kabarec kɔnɔsɔ” hɛnyɛ aa niyɛ?

b. “Tuwɔgemu zoo moyke ande murɔ amɛ biyoysɔ” tasidiya aa niyɛ?

4. Icɔcɔnunɔ teek angge indi woya ge siʼinɔ kɔysidɛ icɔcɔndegɛ baakɔ, akatangi,

ɛlidu!

5. Enget 4y teek angge indi woya kɔysidɛ icɔcɔn baakɔ, edu zeriyɔ katka dhookɔ,

oomu kesɔde icɔcɔnunɔ teek yɛnɛn kugogaa, ai yellɛnɛ katatngi, metta dhɔjitna,

tɔɔnit kokke lɔ’ɔ Sʼuppade tʼiinina, irɔrtɛ!

Shambata 1 ungoc 2

3. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 4

Mòyit lɔ’ɔgiya hay karakɔna, ajit bhunde bhuwɔ iingnɛɛ ɔ’ɛndegɛ!

1. Gàtabhinɛ guruy silɛndegey koy sabakna, bhushshɔ.

2. Mɛ’ɛney zoo moy woya ke angge amɛ biyo sɔy.

3. Woyage siʼinɔ seke kicɔcɔnitmui, murɔ bhoykoon dhulongina, lim tasi.

4. Woyage siʼinɔ kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnɔsɔ, yellɛnɛ mòy.

5. Woya edɛ ngeydaboyɔ sim sitte majudegɛy suwɔ.

6. Kiciyange indi woya kɔsidɛ icɔcɔndegɛ baakɔ ga balgede mashiro kunɔ.

Page 115: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

107

4. kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 5

Kiciyange indi woyage siʼinɔ kɔysidɛ icɔcɔn baakɔ, katka dhookɔ, oomu kesɔde

icɔcɔnunɔ teek yɛnɛn kugogaa, ai yellɛnɛ katatngi metta dɛshit sɛntʼɛrɛjina,

bhangdaw yɔngɔ teekboyɔ tolɔ dhɔjitna, tɔɔnit lɔ’ɔ Sʼuppaanage kɔnɛ 2ng wɔcʼi 3yɔy.

4b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 6

Ɛli komajɔ(!)

Koy balgede gɛli ɛli koon komajɔɔ.

I’ac: Abac!

ogɛ liyok!

Edumu tɛlɛjit ɛliynge alke ɛli komajɔy geeny ge bhon hacʼcʼanangina, tɔɔnitna, irɔrtɛ!

Shambata 1 ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 7

Tudacce sabɔdenɛ se ne“Kesɔde icɔcɔnunɔ teek kabarec kɔnɔsɔ moy” hɛnyɛɛ songke

ɛli katangi, tàsitna, ɛlidu!

5b. Tudac zèri Isha’arit bhunde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeridu!

6. Icɔcɔn tu’ɔge- Isha’ar

Dhɛmɛs 8

Isha’arit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ na, bhunde engetongɔmu yɛ’idu!

Page 116: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

108

7. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 9

Enɛ ɛlide dɛshay oo aa

I’ac: Kurkuy oo Yelage ɔysidiyɛɛ icɔcɔn bak.

Enɛ. ga ramangna, ga Kurkuy oo Yelage

Ɛlide dɛshay ga: ɔysidiyɛɛ

aa: icɔcɔn

I’ajɔde ajinɛɛ dɛshido giya hay karakɔboy.

1. Shirudi oo Gacidi hay yedok.

2. Gebzinɛ yel icɔcɔn.

3. Soydi oo Kamana zeri waratiyo.

4. Bhɔginɛ ilobhɔ tɔmmɔney dhawa muuk

5. Maragello yelɛ wɔcʼɔ icɔcɔn.

Shambata 2 ungoc 4

8 zeri

8a Engedanage gudhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 10

1. Ɛli-sabɔde se ne bhunde kooni yɛnɛn hɛnyɛɛ, a niyɛ?

2. Ɛlliɛ ɛlianygiya al karakɔna, ayidɛ ɔʼɛndegɛ!

burkung murdi yɛmɛn imɛn

ernges ngondi/macʼi

8b tudac zeri Gɔrte zeriin gayɛn

Zerit tudacna, jɔyano ɛlide cʼai koonɔ, ane moyit shɛshshɛna, tasit sabɔgena, ane

moyit shɛshshɛna, tagit bhunde jɔynɛ tudajɔ teekɔ!

Page 117: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

109

Bhunde koooni yɛnɛn

Geseke bhunde kooni yɛnɛnɔ ga balgede murdi koon iyɔɔ, dɛshagede iy tude koonɔ,

kiciange baanɔ yellɛnɛ wolokɔ, ikʼidide iy tude kooni teekɔ oo bhunde ayɛy mu zooge

siʼinɔ ooge macʼidaa tabhinɛna, dɛshi bhunde koon.

Yɛnɛke kicianyge baanɔ

Nɛbhade gal baage teekɔ, bhunde yellɛnɛ dɛshiɔ ge macʼidaa ooge siʼinɔ mu dhulɛdɔ.

Ge macʼidaa ooge siʼinɔ gɔrɔgede yɛnɛɛ Polotikage, Ikonomige oo Orrɛnɔde zoonɔ

cukurrɛna, tap tasiɔ, baa mu sillɔ. Yɛnɛke Iʼacce mɛʼɛn se ne burkung kɔnang sɔ koy

guwoki ngasong hɛnyɛɛ, baa mu silde zoo cukur tasiɔ. Nɛbhagediya yellɛnɛna, zooge

siʼinɔ ooge macʼidaa kucukuritka tasina, baa kisiluga.

Murdi koon iy kʼabalege oo bhunde edɛ alɛɛ, hay ajinɛ tasidegɛ. Murdiyaney teek

kasay zoo wologinɛ nɛbhade edisiy ge siʼinɔ nɛbhade ge kʼami woyaa ga edɛɛ, shiʼa

icɔcɔnde zoo ajinɛ yɔngɔɔ boyɔ, eet woya kede hap hap woyongɔna, uwadɔ. Aa

murdide zoo kʼamiɛ woyaa mui, shikna, kʼami shɛshshɛ.

Ikʼidide iy tude kooni teekɔ, yellɛna, edɛ al tuy kɔnangɔ tasidegɛ bhic bhicke iyga. De

macɔ ajinɛ tasi ikʼidigiɔ de siʼidonɔ mu kayɛga tasidenɛ cʼua. Balge dɔngɔ cʼua ikʼidi

dɔngɔ koy gɔrak.

Rɛmɛsɛdɔde galaɛɛ muuk gagayke zooge macʼidaa mu ooge siʼinɔ ga yɛnɛy bhushshɔ.

Kingi bɛrganeyge sabunyi, zoo bhang ge siʼinɔke alga baakina, yaga bhunde gɛsi.

Nɛbhagediya manggiside Hadigiɔ, moyna, ajinɛ maptiogeny. Maptio gɔngɔ mu ga

maptide

Yɛnɛnude mokajun, yɛnɛnude yɛbhun, oode yɛnɛnude zoo zaraanage al bhic bhicɔ.

Maptioygiya al tunɔgiriokɔ teek gomoy yɛnɛnde mokajun.

Kingi imɛn iyɔɔ mokaja shɛshshɛ imnɛɛng. Metta yɔng nɛbhade maptidiya iyɔɔ, zooge

siʼinɔ kɔnɛ karena, wɔcʼi tunɔ Pederaligiɔ, imdiɛboy. Nɛbhagediya dɛshagede kesunɔ

mu bhunde yellɛnɛ nen erngesɔ gerngesiy shɛktɔ. Angge aliɔ muuk nen de siʼidonɔ ke

tasidenɛ yellɛnɛna, ane gay yɛnɛi, zoo muuk se ne kataktagaaboy.

8bh Yɛ ʼit engedanage nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 11

1. Zertacciya icɔcɔn katang? Ɛlidu!

Page 118: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

110

2. Dɛshit girapikidiya iy karakɔ shɛshshɛ!

Tɔɔɔnit kiciange yɛnɛn untɔɔ wunyɔ!

Yɛʼɛsɛn 1 Yɛʼɛsɛn 2

Yɛʼɛsɛn 3

3. Zerit tudacna, tɔɔnit lɔʼɔ sʼppa nɛbhade yɛnɛn ke untɔy kicide dhuluɔɔ, a katang?

Ane yɛnɛn kiyey bhunde iy shɛshshɛɛ age? ɛlidu!

Shambata 2 ungoc 5

9 Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 12

Jɔyda ɔʼɛnde iya teekɔboy

1. Bhunde se ne tap tasiɔ iy lɔʼɔ sʼuppa ramag gorit 1se niyɛ?

2. Bhunde se ne burkung kɔnang sɔ koy guwoki ngasong hɛnyɛɛ, iy lɔʼɔ sʼuppa 2 gorit

2 a niyɛ?

10 Kɔnɛn

10a Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 13

Icɔcɔndayee! Mɛɛ oo mokac ge al kesɔɔ dɛshage ke erngesinɛɛngi, woyay kʼamiɔ

kicide kunɔ ade? Ane kicidya ke kunigaa yellɛnɛ katang? Tɔɔnidu!

Page 119: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

111

10b Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 14

Ɛrsidɛ lɔʼɔgiya hay karakɔ tʼɔgade lɔʼejunyɔ iyke ɛli-komajɔɔ teek!

1. Mɛɛ se ne ʼʼOgna, dɛshi dɛshaʼʼ

2. Gey tudegey guru

3. Bole hakɛsɛ woc dɛsha

4. Ogna, kʼaimi woci shɛktɔ

5. Bukura gay kʼamide woyaan shɛshshɛ

Shambata 2 ungoc 6

11 Zeri uwɛn Icɔcɔnda yɛmdɛsɛ tudacna, zerit kede moyok al teek suutɔ!

12 Icɔcɔn tuʼɔge - Isha’ar

Dhɛmɛs 15

Taside yɛnɛnun koy dhook balgede? Ɛlidu!

13 Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 16

Ishɔshɔʼit lɔʼɔge al gɛrɛɛ al karakɔ kalit shɛshshɛna, ane irɔrtɛ enɛ, ɛlide dɛshay, oo

aa mu!

1. macʼidaa ooge ga yɛnɛ siʼinɔ mɛʼɛnge

2. murdiyɔ teek zoo al

3. hayaa, babaa, ngɔnɛ, oo gɔtɔnɛ tude kooni ga

al murdiyɔ bhunde kooni mɛnde macɔ oode siʼidonɔ

Shambata 3 ungoc 7

14. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 17

Ɛlianyge kenyjinɛɛ bhɛlbhɛl

Page 120: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

112

Iʼajɔdiya ajinɛ karakɔ Ɛlianyge kenyjinɛɛ bhɛlbhɛlit!

Iʼac: wunyjiyamu wuny-ji-ya-mu

1. betɛkirstiyanide

2. bɛrguaneyge

3. sabigegɛboy

4. hatuwaage

5. shubhunɛde

6. kadhaangna

7. telteelliyɛboyɔ

15. Zeri

15a. Engedanage al zertajɔ saabɔɔ

Dhɛmɛs 18

Zerit Ɛlianyge alke jaruɔɔ

Mɛnɛkuse

Wondo Tʼekka

Tɛspa go Itiyopiya

betɛkirstiyani

15b tudac zeri Gɔrte zeriin gayɛn

Dhayt bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, zerit!.

Iʼacce zooge siʼinɔ dɛshage

Ilanga wunyje zoo zerke Birahane Kalgayde nenmu rɔʼɔsinɛ katamagede Awasaa

yɔngɔ gaasɔ baagede zerrɛke Wondo Tʼekka koon iye. Wunyjiyamu ane taysina ga

ramang sɔ nen oo tude koonidenɛ hay betɛkirstiyanide iy haykʼigede Awasaa

bondicaa gonggulɔɔ, gonggul bhɔdinɛna, ubinɛɛ, zoo saal rɛssɔ. Zooygiya teekmu

shubhunɛde Birahane oo ngɔnɛde buytɔ ertaaboy. Gɔrɔgediya Birahane nɛbhagede

shubhunɛ oo ngɔnɛ hay dhookɔ tasi sabagede wossɛdunɔ ke silɔ koyke mɛnɛkusey ga

hinɛndenɛ. Nen yɔng ane bɛrgude dhulɛ mɛnɛkuseyɔ ane kudhulongɔ ke sabut zoo

kʼurtiyɛna, hatiyɛke Mokac hinɛn untan. Nenmu shubhunɛde dha jɔnɛɛ oo zooge

kʼurɛɛ nɛbhagede telteelliyɛboyɔ ngeyduwaa. Nen oo mɛntenɛ rɛmɛsinɛ bɛrgun

geenyna, shiʼɔ mɛntenɛ Ec Iy BI rɔdinɛɛ jɔyɛga nyabheyboyna, bɛrguaneyge mɛri

tolɔ mɛntenɛ ilaʼasna, eraaboy.

Page 121: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

112

Birahane kɔnɛsɛ yɔngɔ tunookɔ nen oo woyagenyɛ allɛɛ, goshange mɛri enget ke ai

rɛmɛsinɛ bhunde kooniyɔ, nenmu kadhaangna, limuwa ke kʼami woyagenyɛ sɔy.

Nenmu peshna, shikke nyabheygenyɛ Ec Iy BI rɔdinɛɛ jɔyyɛgaboyna, ai bɛrguwan

ramangey shundenɛ ngɔngnɛ zoo ɛlɛskiyɛ teek. Bɛrguaneyge 1983 ungojɔde iyke

kuysɔ Birahane zooge ayɛyge zuktegegɛ push nɛbhagede Ec Iy Bi rɔdinɛɛ jɔynɛga

rɛdegɛy ke aley takaaboy. Bɛrgugediya iyke 1983ɔ, teek Birahane shɔshɔʼinɛ oo

zoogiyana, gɔrɔgede zoo pushɛɛ oo ricidɔde kɛngunɔ hay liyokna, dhɔckiyɛɛ dirjitide

lɔngke “Tɛspa go Itiyopiyaʼʼ hɛnyɛɛboy. Yɔngɔ tolɔ cʼua Birahane dhɔjinɛ oo mokaja

16 ge Ec Iy Bi Edisi iy nyɛbhey gegɛɛna, imdaa mahibɛridegɛ bɛrguaneyge alke

1999boy. Gɔrɔgediya mokajagiya edɛ mu hatuwaage zooge icɔcɔn ge ayɛyɔna,

edɛmu uwadaa sabigegɛboy.

15bh Yɛ it engadagiya wuny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 19

1 . Mɛnde tudajɔdiya teek kici wɔcʼiyɛsɛɛ anen?

2. Ìdibisit sɛntʼɛrjidiya iy kariyɔ kici oo ɔʼɛndenɛ!

3. Birahane shubhunɛde oo ngɔnɛ rɛs ɔngɔnage?

4. Birahane oo zooge allɛɛ dɛshi mahibɛridegɛ bɛrgugede?

5. Edu kici kɔcʼiyagong kɔ Birahaney indiyo niyɛ?

Kici ɔ’ɛndenɛ

Page 122: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

113

Shambata 3 ungoc 8

16. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 20

Mòyit lɔ’ɔgiya hay karakɔna, ajit bhunde bhuwɔ iingnɛɛ ɔ’ɛndegɛ!

1. Awasaa yɔngɔ gaasɔ baagede zerrɛke Wondo Tʼekka koon iye.

2. Birahanemu limuwake kʼami woyagenyɛ sɔy.

3. Birahane shikke nyabheygenyɛ Ec Iy BI rɔdinɛɛ jɔyyɛgaboyna, ai bɛrguwan

ramangey

shundenɛ ngɔngi zoo ɛlɛskiyɛ teek.

4. “Tɛspa go Itiyopiyaʼʼ hɛnyɛɛ a katang?

5. Birahane zoo kʼurɛ hɛnyɛ tudajɔdiya teek a niyɛ?

6. Birahane sabagede wossɛdunɔ ke silɔ koyke mɛnɛkusey ga hinɛndenɛ.

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 21

Kiciyange indi woyage siʼinɔ kɔysidɛ bhunde hinɛdɔdegɛ kɛdɛshitgaa baakɔ, kekatka

dhookɔ ai yellɛnɛ katatngi, dɛshit sɛntʼɛrɛjina, bhangdaw yɔngɔ teekboyɔ tolɔ

dhɔjitna, tɔɔnit lɔ’ɔ Sʼuppaanage kɔnɛ 2ng wɔcʼi 3yna, irɔrtɛ!

17b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 22

Ɛli komajɔ shambatage kɔnang oo ramangey ke bhunde edu icɔcɔnuwɔ metta tɛlɛjit

ɛliynge alke ɛli komajɔy geeny ge bhon illɛyna, tɔɔnitna, irɔrtɛ! I’ac: Boliyee!,

Shambayee!, Ogobɛ!, Dɛshi gic!

Page 123: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

114

Shambata 3 unogc 9

18. Zer iuwɛn

18a Tudac tasi

Dhɛmɛs 23

Tudacce sabɔdenɛ se ne“Iʼacce zooge siʼinɔ dɛshage” hɛnyɛɛ songke ɛli katangi,

tàsitna, ɛlidu!

5b. Tudac zèri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tudacna, zeridu!

19. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 24

Ishaʼarit tudacce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zeriagongɔ na, bhunde engetongɔ yɛ idu!

20. Higgide ɛliin

Enɛ, ɛlide dɛshay oo aa I’ac: Wushinɛ oo Karmac hay icɔcɔn.

Enɛ. Wushinɛ oo Karmac, Ɛlide dɛshay ga: hay, aa: icɔcɔn

Dhɛmɛs 25

I’ajɔde ajinɛɛ dɛshit engedanagiya hay karakɔboy!

1. Hallage koy kɛnak limɛn.

2. Birahane yel ilot.

3. Shoji oo Lutɔ pɔk woyda.

4. Lemau bhɔk kʼer shɛshshɛk.

5. Wollo koyɛ wɔcʼɔ oony.

.

Page 124: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

115

Icɔcɔn 10 Dirama

Shambata 1, Ungoc 1

1. Ɛlian gayɛn

Dhɛmɛs 1

Bhɛlbhɛlit ɛlian katke bonage ɛliinɔ!

Iʼac: shɛshshɛk shɛsh-shɛ-k

Maragello

1. bhoregey

2. metiyɛnyɛɛ

3. wɔshkili

4. Gellenyanga

5. tukukunica

6. washwashɔ

7. tabhang

8. kupcuukɔ

2. Zèri

2a. Engedanage gùdhulɛ zertajakɔ

Dhɛmɛs 2

1. Kɛmi akang?

Zèrit ɛlianygiya hay karakɔ tasiɔ!

wɔshkili tukukun

washwashɔ tabhang

kupcuuk

2b. Tudac zèri Gɔrte zeriin gayɛn

Zerit tudaccia iy karakɔ, kede tasi kun sabɔy teekɔ!

Page 125: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

116

Kɛmi Ilanga mokacce lɔngke Maragelloy koon iye. Mokaciya nen jɛngatey balkede zoo rɛʼinɛna, gɔmɔ nen untɔy jɔng mu shoyong. Nɛbhagede makaciya ga mokacce uwa kul oo ilalmu shɛshshɛkɔ. Maragello ane ga mokacce uwa kɛmi shɛshshɛki. Ungoce koon koy jɛngde iy bhoregey koonna, gunyɔ zoo gɔm shɛshshɛk ke metiyɛnyɛɛ, nenmu kʼenɛsɛ kul koonna, tabhangna, ilal kede jɛngmu wɔshkili gɛrɛɛ.

Aa zoo gɔm jɛngna, wɔng keenɔ hɛnynyɛɛ Maragello dhesh yɔng duburejakna,

tabhang kulna, tuʼɔge se “ De jɔnɛ dhadhalɔ kɔcɔma lucna, kugona, edaa kɛkɛmidɛʼʼ

hɛnyɛɛ, mokacce lɔngke Gellenyangaa shini bhuta shɔtna, kʼenɛsɛ kulle wockoon

tabhang ya bhuwɔy koonna, alng sɛp teekna, edɛ oo Maragello kɛminɛdɔ. Balkede

kɛminɛɛmu Gellenyanga nen tuʼɔge se “Anyide ilanga jɛngɔde mɛnde Tamakori edaa

kɛminɛno oo mokaage mɛrina, kipinsiyɔɔ mɛnde shiʼagany any wocce Wushinɛ, anyi

wocce Lɔngɔni, anyi wocce Serku anen? ʼʼ se hɛnyɛ. Ane Maragello se “ Wunyjiya

pɔsi lujo oo jugugenyu hawna, inyjaang gorde jɔnɛ dhadhalɔ putɔʼʼ hɛnyɛna, edɛmu

zoginɛna, kɛminɛdɔ. Mokaage ayɛyɔmu tukukun hica gasɔ gasɔna, ilal kede hica se

washwashɔ ke metiyɛnyɛɛ edɛ kɛminɛɛ, Maragello tabhang kulna, isok pɛʼɛle hica

bakna, kɔnɛ kʼɔmec kɔnang baana, mut kupcuukɔ, Gelenyanga cʼua se ne yaʼaga rɛʼɛ

baakɔ, kunongɔ, mɔdhɔsanaa Maragello putaaboy. Nɛbhagediya mokacciya cʼua

Page 126: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

117

kɛmiyɔ zoo gayke ga mokacce uwa kɛmi shɛshshɛki.

2bh. Yɛ ʼit engedanage nguny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 3

1. Mokacce uwa kɛmiyɔ rɔnga anen?

2. Mokajage alke ramangɔ kɛminɛɛ jɛngɔde ninin?

3. De se “ wunyjiya pɔsi lujo oo jugugenyu hawna, inyjaang gorde jɔnɛ dhadhalɔ

putɔʼʼ hɛnyɛ anen?

4. Ande zoo bulang daramagiyɔ a katang katangi ɛlidu!

5. Edu ande iyke kɛmiyɔ gayodɔ? Ɛlidu!

Shambata 1 ungoc 2

3. Ɛlianɔʼɛn

Dhɛmɛs 4

Tɛlɛckɛsɛ ɛlianyge al karakɔ ɔʼɛnde iyke suutɔ!

1. wɔshkili 2. tukukun 3. washwashɔ

4. tabhang 5. kupcuuk 6. duburejak

4. Kɔnɛn

4a. Tudac kɔnɛn Kɛmide edu shiʼano nɛbhade Maragello oode Gellanyangaa bhunde ayɛy baa orona,

gayoy metta tɔɔnit tasi mɔʼɔnyakna, irɔrtɛ!

4b. Higgide kɔnun Kumec(.)

Dhɛmɛs 5

Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔ ai a tʼɔgade iy niyɛy iyɛre edu icɔcɔndaa kipiliyo

hacʼcʼanangeyboy. Nɛbhagediya metta tasitna, aydɛ lɔʼɔge mɔʼɔny mɔʼɔnyige tʼɔga

koy teeki!

Page 127: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

118

Shambata 1 ungoc 3

5. Zeri uwɛn

5a. Tudac tàsi

Dhɛmɛs 6

Tudacce sbɔdenɛ se ne“ Kɛmi” hɛnyɛɛ ai song ɛlagec katangi, kɛmidenɛ edu

artaaboy. Nɛbhegediyamu tasidona, ɛlidu!

5b.Tudac zèri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tuadacan, zèridu!

6. Icɔcɔn tuʼɔge ɛli

Dhɛmɛs 7

Alit hubbaaneyge tʼitta tʼittana, ɛlɛlliyɛ kɛmide iyɛre edu kɔnuwɔna, irɔrtɛ!

7. Higgide ɛliin Rɔngage gaynɛɛ, Enɛ, ɛlide-dɛshay, aa, oo mitʼade rɔngun

Rɔngage gaynɛɛ: ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔ

I’ac: baa, sigirɔ, tobur, zungku, yet, shoc...

enɛ: ga aa kiyongi, ga mɛnkoonde lɔ’ec mitʼisi nɛbhadenɛy.

ɛlide-dɛshay: ga dɛshade dɛshinɛ lɔ’ejɔ teekɔ.

aa: ga ande dɛsha dɛshinɛɛ lɔ’ejɔ teekɔ

mitʼade rɔngun: ga ɛlide mitʼisiyagec nɛbhade enɛɛyɔ lɔ’ejɔ teekɔ.

I’ac: 1. Gabage moy kɛmi.

Enɛ: Gabage, ɛlide-dɛshay: Moy, aa: kɛmi

2. Shemaji ga tɔgil.

Enɛ: shemaji, mitʼde lɔ’ejun: ga tɔgil

Dhɛmɛs 8

Iʼajɔdiya dɛshit engedanagiya hay karakɔ!

1. Irɔrtɛ enɛ, ɛlide dɛshay, aa oo mitʼade lɔ’ejunɔ.

A. Shigini mar warati zèri.

Page 128: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

119

B. Nutiy dɛshi dɛshade tuwoon.

Bh. Shɔluwa ga bolede tirirsi.

C. Kʼennɛ ga shɛɛ’i

Shambata 2 ungoc 4

8. Zeri

8a Engedanage gudhulɛ zertajakɔ!

Dhɛmɛs 9

1 Guliyage bulangude kingi ngesunɔ woya bulangɛɛ gayodɔ?

2 Gulegede ngesunɔ teek koon kirɔrɛ.

3 Gulede iyke doniye malleye hɛnyɛɛ a gulede a nganun ɛlidu!

4 Ɛllɛ ɔʼɛnde ɛlianugiya al karakɔ bhunde kooni!

shumbul kɛmtisi malley

8b Tudac zeri Gɔrte zeriin gayɛn

Zerit tudaccia iy karakɔ, kede tasi kun sabɔy teekɔ!

Doniye malleye

Edu kɔnang kɔnang zerit doniye malleye ejugona, mɛnde icɔcɔnnɛɛ engotongɔ

yɛktɛsɛ!

Doniye malleye ga bulangde wojunde woya irɔrrɛ diramage balgede iʼajɛ ngesɛn oo

kilɛni. Bulangdiya woya bulang paac nɛbhade baalɔ dɛsha iyɔɔ.Woya murdinɛna,

bulangɔ bulang balgede a kingiyi, ga ungocce shɔlu zalinɛɛ. Balgedɔngɔ woya koc

maa baalɔ wɔcʼi balle ippayɔna, sutkaboyɔ zoo zali shɔluna, ac sɔrayna,

amanaboyna, cʼua irɔrrɛ doniye malleye.

Balgede woya hinke irɔrrɛ bulangdiyaa shɔshɔʼinɛna, ngangaynɛ edɛ ooge siʼinɔna, al

damanejɔ karak oo tunok. Woyay teek ade macɔko ade siʼidonɔy koon se doniye

malleye.

Gɔng mɛrɔ se

Hi doniye

Page 129: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

120

Hini gurrec mui katalageny

Hi doniye

Hini shinshini katalageny

Hi doniye

Aa gɔm teekɔ damanecce kalumnɛ hica giriokɔ, dheshana, irɔrɛsɛ de hinke hayɛɛ

balinya. Irɔrɛsɛ hadige bhon ramangna wɔcʼi sizziyna, dɔngɔ tolɔ edɛ shɔk de enga

irɔr balinacɔ hayɛke degɛ zɛl. Hatɛwuɔ killɛnɛboyna, ane hayna, nɛy degɛ cʼua. Irɔr

balinac ke bhunde degɛɛna, hayna, dhade degɛɛ cʼuana, wunɛɛ indike bhuttɔngɔna,

pɔs bulangdegɛ diramage.

8bh Yɛ ʼit engedanage nguny zertajɔɔ!

Dhɛmɛs 10

1. Bulangatage alke giyaa woya ke gayongi a ang?

2. Doniye malleye woya bulang kelɔde? Nɛbhade a nganun?

3. Doniye malleye woya bulangɔ al niyɛ?

4. Woya bulang doniye malleyɔ age al niyɛ?

Page 130: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

121

Shambata 2 ungoc 5

9. Ɛlian ɔʼɛn

Dhɛmɛs 11

Tagit ɛlianyge wuny gulegediya teekɔ!

kɛlɛn zali sɔray gurrec

kalum balinya dirama

10. Kɔnɛn

10a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 12

Tɔɔnit gulede iyke doniye malleye hɛnyɛɛ tasigedegude dhula gongɔ!

10b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 13

Bhangit tʼɔgade lɔʼunyɔ iyke kʼumecɔ ya zertajɔdiya iy karakɔ bhunde yellɛnɛɛ kiy

suut!

Guliyage mɛʼɛnun ge bulangunɔ, ga sʼiit sʼiit, cʼilili ooge ayɛy mu

Balgede woya bulangɔ bulang paac ga nɛbhade baalɔ dɛshinɛna, paac cʼua dɛsha

untɔɔ gɔrɔgede ayɛy dambigede mɛʼɛnun yɛnɛke tuda kɔnɛnɔ mu zoo tasike kɔn

baalɔy ai kʼɛraa silina, cʼua kɔn paac nɛbhagedediya yellɛnɛna, eduge aloke

icɔcɔndaa icɔcɔnitka dambidegu shɛshshɛna, tengdɛga angge ane tagitongɔna,

kʼamitka dambidegu

Shambata 2 ungoc 6

11. Zeri uwɛn

Dhɛmɛs 14

Yɛmdɛsɛ tudacna, zertooboyɔ, yɛ it bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔ!

Page 131: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

122

12. Icɔcɔn tuʼɔge- Isha’ar

Dhɛmɛs 15

Irɔrtɛ gulede seke doniye malleye hɛnyɛɛ, diramagna, ane edu geeny tɛyt kɔɔkna,

ɛlidu!

13. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 16

Ishɔshɔʼit lɔʼɔgiya al karakɔ al gɛrɛɛ kalit suutna, ane jɔyda enɛ, ɛlide dɛshay oo

mitʼade lɔuʼny!

1. Bulangatage ayɛy ayɛyna, Woya bulang baa araboyɔ, hay dɛshaage ayɛy ayɛy.

2. Amoruan kunasong zoo kunas ɛligedegɛna,.

3. Yellɛna, ane gay angge mɛri woya bulang bhunde kooniɔ,.

4. Iyke doniye malleyɔ zoo Wushinɛ irɔrrɛsɛ gulede.

5. Kɛmtisi ipay lɔʼɔ shɛshshɛ uwa.

k.n enɛ ɛlide-dɛshay mitʼade lɔʼuny

1 2 3 4 5

shambata 3, Ungoc 7

14 ɛlian gayɛn

ɛlian ititin

Dhɛmɛs 17 : Dɛshit ɛlianygiya hay karakɔ!

I’ac: ki-pi-li-ge kipilige

1. dho-dho-yo-ng

2. dɛ-sha-de

3. shil-li-ma-ti-na

4. i-sha-a-rong

5 ta-bha-ngɛ-sɛ

6. dhu-lɛ-sɛɛ-ngɔ

7. wɔ-ngu-nɔ-mu

8. gu-ras

9. bun-nas-na

Page 132: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

122

15. Zèri

15a. Engedanage gùdhulɛ zertajkɔ

Dhɛmɛs 18

1. Wodi kɔnang kɔnang diramage teek oro a ktang katang? Ɛlidu

2. Icɔcɔndage warati zèri yelongɔ, bhunde bhonɛsɛɛ a katang?

3. Zèrit ɛlianygiya hay karakaɔ tasiɔ!

tɔgili, iyono tollak, dɛshi suut

shillimati, dirama, Kɔnɛ girɔng

2b Tudac zèri Gɔrte zeriin gayɛn

Zerit tudaccia iy karakɔ, kede tasi kun sabɔy teekɔ!

Shirudi oo Kirintɔ

Shirudi oo Kirintɔ ga icɔcɔnda. Edɛ ramtiyak al kipiliyo illɛ. Kiy hɛnyɛmui, Shirudi ga

icɔcɔndacce iyke tɔgili. Kirintɔ yɔng nen tʼini iyono tollak.

Shirudi ga wunyje bharung warati zèriy. Nen a mɛnde icɔcɔnnɛɛ iy kipiligiyɔmu

isha’ar suut. Tɛp bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ dɛshiyɔ suut. Dɛshade kipliyɔmu dɛshi

suut. Nen

sɛ’atigede

wɔngunɔmu

wɔdak

koyongna, zeri

waratiyogenyɛ.

Bhunde shi’a

kesse icɔcɔnunɔ

muuk bhang

dɛshage. kipilige

teek bhunde

dhulɛsɛɛngɔ nen

Page 133: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

123

enget mɛnde icɔcɔnnɛɛ oo icɔcɔndage ayɛyɔmu.

Tuwɔgemu jigi waratiyo. Dɛshade tuwoonmu dɛshi suut. Bhunde dhulɛsɛɛngɔ enget

zoo tuwɔgemu. Bhunde tɔɔnɛsɛwɔ naa indina, dhulɛ kumejak sɔ. Pɔskajɔmu kiyɛɛ

wutʼtʼetide shɛɛ’ina, oguwa kipiliyo issabɔ. Nenmu zoo tabhangɛsɛ sinana, dha

shillimatina, zoo ip potuwana, arshi gɔrɔ gɔrɔna, koy tuwok. Kiy hɛnyɛmui, Kirintɔ

yɔng nen icɔcɔn shɛshshɛ dhodhoyong. Moy warati zèriyɔ kɔnɛ girɔng. kipilige

teekmu ga mɛnde icɔcɔn isha’arongi. Nen mɛnde icɔcɔnnɛɛ iy kipilige teekna,

icɔcɔnnɛ teekɔmu dhungdɔ. Kipilige teek mu balgede icɔcɔnda gɔɔng dhodhoy

icɔcɔnɔ, nen bontʼinɛna, kɔrɔy gɔɔng ribhijin hica. Hinɔ se ne: “Mɛnde

icɔcɔnnɛɛyee!kɛngɔ wɔttɔ” hɛnyɛna, bunnasna, koy wadakna, wowoydɔ. Dɛshade

kipiliy iyey guras bade Shirudi.

Dɛshade tuwoonmu dɛshiong. Gɔrɔgediya pɔskajɔ tɔɔlaana, ngabhul gɔrɔna, oguwa

towok. Nɛbhagediya diramadiya ɛlagec tudac kiykɔ meta hɛnyɛ.

2bh. Engednage nguny zertajɔɔ

Dhɛmɛs 19

1. Diramagediya teek shirudi oo Kirintɔ aa icɔcɔndage al niyɛy?

2. Shirudi pɔskjɔ dhaw katang?

3. Icɔcɔndage dɛptɛriyogegɛ zèri bharungongɔ pɔskaccegɛ akatang?ɛlɛllɛ!

4. Diramagediya iyo tunɔɔ teek ai shirudi aa icɔcɔndacce iy niyɛ kipilige teek oo

tuwɔge ai dɛshi katangi, edu icɔcɔndaaboy, Kirintɔmu ai aa icɔcɔndacce iy niyɛy kɔ

bhundiya edu taktaaboy.

Nɛbhagediya metta edumu isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔ shɛshshɛna,

bɛrta icɔcɔnda sizzina, kirɔrtɛ tudacciya suut diramage.

Shambata 3 ungoc 8

16. Ɛlian ɔ’ɛn

Dhɛmɛs 20

Mòyt ɛlianygiya hay karakɔna, àjit ɔ’ɛndegɛ!

1. bharung

2. jigi

3. tɔgil

4. kɔnɛ girɔn

5. shillimati

6. kumec

Page 134: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

124

7. iyono tollak

17. Kɔnɛn

17a. Tudac kɔnɛn

Dhɛmɛs 21

Diramade edu shiʼo nɛbhade Shirudi oo de Kirintɔɔ metta ai edɛ aa icɔcɔnda ge al

niyɛy tɔɔnit tasina, irɔrtɛ!

17b. Higgide kɔnun

Dhɛmɛs 22

Kumec (.)

Tʼɔgade lɔ’ejunɔ iyke kumecɔ ai a tʼɔgade iyniyɛy iyɛre edu icɔcɔndaaboy.

Nɛbhagediya metta tasitna, aydɛ tasi.

Dhoyɔ ɛrsidɛ lɔ’ɔ sʼuppadiya koy karakɔ kumec.

Shirudi oo Kirintɔ ga icɔcɔnda Edɛ mu al kipiliyo illɛ Edɛmu yellɛ shɛshshɛk

Bhoredegɛmu ga kɔnasɔ Kiy hɛnyɛmui, Shirudi icɔcɔnɔ ga tɔgilɔ, Kirintɔ yɔng tʼiini

iyono tollak Nɛbhagediya pɔskajɔ kirintɔ walaa, Shirudi dha shilimatina, ken kipliyo

issabɔɔ, Kirintɔ yɔng tɔɔlaa.

Shambata 3 ungoc 9

18. Zeri uwɛn

Dhɛmɛs 23

18a. Tudac tàsi Tudacce sbɔdenɛ se ne“ Tudacce Shirudi oo Kirintɔ” hɛnyɛɛ ai song ɛlagec katangi,

diramadenɛ edu artaaboy. Nɛbhegediyamu tasidona, ɛlidu!

18b.Tudac zèri Isha’arit bhunde mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛlagongɔna, yɛmdɛsɛ tuadacan, zèridu!

Page 135: Masʼapide icɔcɔndaan - SIL International · Mɛʼɛnɛn Masʼapide icɔcɔndaan Kipilio 6 Zooge dɛshiɔ: Tulua Amaro Gɛbɛyo Bashami Pajiyo Mɔkɔnnɛn Zooge moyyɔ: Pajiyo Mɔkɔnnɛn

125

19. Icɔcɔn tu’ɔge- Ɛli Metta diramade iyɛre edu kɔno nɛbhade Shirudi oo Kirintɔɔ cʼua irɔrtɛ!

20. Higgide ɛliin

Dhɛmɛs 23

yɛmɛsɛn

Rɔngage gaynɛɛ, Enɛ, ɛlide dɛshay, aa, oo mitʼade rɔngun

Rɔngage gaynɛɛ: ga rɔnga ge zoo muuk gayna, zeriyɔ

I’ac: baa, sigirɔ, tobur, zungku, yet, shoc...

enɛ: ga aa kiyongi, ga mɛnkoonde lɔ’ec mitʼisi nɛbhadenɛy.

ɛlide dɛshay: ga dɛshade dɛshinɛ lɔ’ejɔ teekɔ.

aa: ga ande dɛsha dɛshinɛɛ lɔ’ejɔ teekɔ

mitʼade rɔngun: ga ɛlide mitʼisiyagec nɛbhade enɛɛyɔ lɔ’ejɔ teekɔ.

I’ac: 1. Yelage moy dirama.

Enɛ: Yelage

ɛlide dɛshay: Moy

aa: dirama

2. Shirudi ga tɔgil.

Enɛ: shirudi

Mitʼde lɔ’ejun: ga tɔgil

Dɛshit engedanagiya hay karakɔ!

1. Irɔrtɛ enɛ, ɛlide dɛshay oo aa.

A. Kirintɔ mar warati zèri.

B. Bɛrguwa dɛshi dɛshade tuwoon.

2. Ìrɔrtɛ enɛ oo mitʼade lɔ’ejunɔ

A. Shirudi ga wunyje shɛɛ’i.

B. Moynɛ ga tirirsi

3. Tɛlɛjit rɔngage gaynɛɛ, ya teekna, tɔɔnidu!

Woyage mɛri mar waratiyo zèri. Kiy hɛnyɛmui, edɛ pɔskaccegɛ ga wɔlɛn sɔng. Kessɔde icɔcɔnunɔ teek bontʼì Sʼɛp yellɛnɛɛng. Zooge kami woyaa yellɛnɛ woyagegɛ eet. Icɔcɔndamu yellɛnɛna, kishi’itka eete jugɛ oo shubhungɛɛn. Dɔngɔ cʼua mala hica sabak hayke zoo ge bhoni.