59
De Zon Marc van der Sluys Sonnenborgh – museum & sterrenwacht hemel.waarnemen.com Radboud Universiteit Nijmegen Stichting FOM, NIKHEF, Virgo

Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

  • Upload
    others

  • View
    12

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

De Zon

Marc van der Sluys

Sonnenborgh – museum & sterrenwacht

hemel.waarnemen.com

Radboud Universiteit Nijmegen

Stichting FOM, NIKHEF, Virgo

Page 2: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Stonehenge

Page 3: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Stonehenge

Page 4: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Galileo Galilei

Page 5: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Galileo Galilei

Page 6: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Galileo Galilei

Page 7: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Galilei en de Zon

Page 8: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Gegevens van de Zon

Grootheid Eenheid Aarde

Massa M� 1,99 × 1030 kg 333 000 M⊕

Straal R� 696 000 km 109 R⊕

Dichtheid ρ̄� 1,4 g/cm3 0,26 ρ̄⊕

Lichtkracht L� 3,85 × 1026 W ∼ 3 × 109 “L⊕”

Temperatuur:Oppervlak Topp,� 5500◦C 15◦CCentrum Tc,� ∼ 16 × 106 ◦C ∼ 7000◦C

Leeftijd: τ� ∼ 4,6 miljard jaar 1 τ⊕

Page 9: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Fotosfeer

13/03/2014, 17:30, SDO/NASA

Page 10: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Zonnevlekken

Page 11: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Zonnevlekken

Page 12: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Pieter Bruegel de Oude (1565)

Page 13: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Magnetisch veld: Babcock model

Page 14: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Zonnecyclus

Page 15: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

DOT: granulatie

Page 16: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

DOT: spiculen

Page 17: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Zon in Hα — Sonnenborgh

Page 18: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Protuberansen

Page 19: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Solar flare, CME

Page 20: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Magnetisch veld

Page 21: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Actieve gebieden op de Zon

SDO/NASA, EUV: 28/09/2011 – 02/10/2011

Page 22: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Aurora

Page 23: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Aurora vanuit het ISS

Page 24: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Gedeeltelijke zonsverduistering

Page 25: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Zonsverduistering in China

Page 26: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Ringvormige eclips

Page 27: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Totale zonsverduistering

Page 28: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Maanschaduw

Page 29: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Chromosfeer

Page 30: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Corona

Page 31: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Corona

Page 33: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Spectrum via een prisma

Page 34: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Isaac Newton: Opticks (1704)

Page 35: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Isaac Newton: Opticks (1704)

Page 36: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

William Herschel: infrarode straling (1800)

Page 37: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Het electromagnetische spectrum

Page 38: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Zwarte stralers met verschillende temperaturen

Page 39: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Joseph von Fraunhofer

Page 40: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Spectrum met Fraunhofer lijnen

Page 41: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Lijnstraling

Page 42: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Lijnstraling: exitatie

Page 43: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Lijnstraling

Page 44: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Lijnstraling: de-exitatie

Page 45: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Verstrooiing

Page 46: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Het Fraunhofer zonnespectrum

Page 47: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

De coelostaat op Sonnenborgh

Page 48: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Minnaert bij de zonnespectrograaf

Page 49: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Sterspectra

Page 50: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Structuur van de Zon

Page 51: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Waterstoffusie

Page 52: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Het neutrinoprobleem

Page 53: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Ontstaan van de Zon

Page 54: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Vorming van een planetenstelsel

Page 55: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Hydrostatisch evenwicht

Page 56: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Evolutie van de Zon

Page 57: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Evolutie van de Zon

Page 58: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Betelgeuse

Page 59: Marc van der Sluys - Sonnenborgh · 2018. 7. 4. · Ontstaan van de Zon. Vorming van een planetenstelsel. Hydrostatisch evenwicht. Evolutie van de Zon. Evolutie van de Zon. Betelgeuse

Planetaire nevel