Upload
mahmut-cimen
View
252
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri
Citation preview
11
Dokuz Eyll niversitesi naat Mhendislii Blm
YAPI MALZEMES
- I
4. Malzemelerin Dier Mekanik zellikleri
4.1.
Sertlik4.1.1.
Sertlik lm Metotlar
4.1.1.1.Sertlikle Mukavemet Arasndaki liki4.2.
Anmaya Dayankllk
4.2.1. Metallerde anma olay
ve deneyi4.2.2. Ta
yapl
cisimlerde anma olay
ve deneyi
4.3.
lenebilme4.4.
Tokluk ve Darbeye Dayankllk
22
4.1 Sertlik
Temel mekanik zellikleri
basn
ekme
kesme
eilme
kinci derecede nem tayabilen baz
zellikler
sertlik
ilikili
anmaya dayankllk ilenebilme tokluk
33
4.1 Sertlik
izafi bir l
srtnmeyeizmeyekesmeye
plastik deformasyona
diren
44
Sert bir cisim, genellikle yumuSert bir cisim, genellikle yumuak olmayan ve baak olmayan ve baka bir cismin kuvvet ka bir cismin kuvvet altaltnda o malzeme inda o malzeme iine ine penetrepenetre
olmasolmasna bna byyk direnk diren
ggsteren bir steren bir
malzemedir. malzemedir.
4.1 Sertlik
malzeme yzeyinin kalc
ekil deitirmeye gsterdii diren
Prizmatik, konik veya kresel standart bir u
farkl
yk seviyeleri
Uygun olarak seUygun olarak seilen sert uilen sert u, uygulanan y, uygulanan yk altk altnda malzemeye nda malzemeye batbatrrldldnda malzeme nda malzeme zerinde bir iz bzerinde bir iz brakacaktrakacaktr. Malzemenin sertlir. Malzemenin sertlii, bu i, bu izin bizin byyklklyle ters orantyle ters orantllddr.r.
55
a)a)
Malzemenin kMalzemenin kkeni hakkkeni hakknda bilgi verir.nda bilgi verir.
Bir cismin sertliBir cismin sertliinin bilinmesinde inin bilinmesinde u yararlar vardu yararlar vardr :r :
b)b)
Malzemenin diMalzemenin dier er zellikleri hakkzellikleri hakknda fikir verir. nda fikir verir. rnernein, sertlik in, sertlik malzemenin imalzemenin ilenebilme lenebilme zellizelliini gini gsterebilir. Genellikle sertlik ile sterebilir. Genellikle sertlik ile iilenebilme lenebilme zellizellii arasi arasnda ters banda ters bantnt
vardvardr. Dir. Dier bir deyier bir deyile, le,
sert malzemeleri isert malzemeleri ilemek zordur.lemek zordur.
c)c)
Sertlik deneyleri basit ve tahribatsSertlik deneyleri basit ve tahribatsz deneyler olduz deneyler olduundan, undan, malzemenin dimalzemenin dier er zellikleri hakkzellikleri hakknda, malzemeyi elden nda, malzemeyi elden karmadan bir fikir edinilebilir. Daha sonra karmadan bir fikir edinilebilir. Daha sonra rnek rnek zerinde dizerinde dier er deneyler yapdeneyler yaplabilir.labilir.
increasing hardness
most plastics
brasses Al alloys
easy to machine steels file hard
cutting tools
nitrided steels diamond
4.1 Sertlik
66
11))
yyzeyi sert bir cisim ile zeyi sert bir cisim ile izerekizerek,,
Cisimlerin sertliCisimlerin sertlii i llme yme yntemleri ntemleri
gruba ayrgruba ayrlabilir:labilir:
22))
yyzeye zeye sert bir cissert bir cisiimm
ileile
kuvvet kuvvet uygulayuygulayp deformasyon p deformasyon llerek,erek,
3)3)
ssert bir bilyayert bir bilyay
malzeme malzeme zerine dzerine drmek ve srmek ve sratmak ratmak suretiyle yapsuretiyle yaplan sertlik deneyleri.lan sertlik deneyleri.
4.1 Sertlik
77
izerek yapizerek yaplan sertlik deneyleri.lan sertlik deneyleri.
Sert bir malzeme Sert bir malzeme kendisinden daha az kendisinden daha az sert olan bir malzemeyi sert olan bir malzemeyi izer. izer.
4.1 Sertlik
Mohs skalasMohs skalasFrederick Mohs 1773-1839
88
MOHS SERTLMOHS SERTLK SKALASIK SKALASI
1.1.
TALKTALK
2.2.
JJPS (ALPS (ALI TAI TAI)I)
3.3.
KALSKALSTT
4.4.
FLORFLORTT
5.5.
APATAPATTT
6.6.
ORTOKLAZORTOKLAZ
7.7.
KUVARSKUVARS
8.8.
TOPAZTOPAZ
9.9.
KORONDENKORONDEN
10.10.
ELMASELMAS
1 2 3 4
5 76 8
9 10
4.1 Sertlik
99
MOHS SERTLMOHS SERTLK SKALASIK SKALASI
1.1.
TALKTALK
2.2.
JJPS (ALPS (ALI TAI TAI)I)
3.3.
KALSKALSTT
4.4.
FLORFLORTT
5.5.
APATAPATTT
6.6.
ORTOKLAZORTOKLAZ
7.7.
KUVARSKUVARS
8.8.
TOPAZTOPAZ
9.9.
KORONDENKORONDEN
10.10.
ELMASELMAS
Bu skalaya gBu skalaya gre kuvars're kuvars'
izebilen, topaz'izebilen, topaz' izemeyen bir maddenin sertliizemeyen bir maddenin sertlii Mohs i Mohs
skalasskalasna gna gre 7re 7--8 Mohs sertli8 Mohs sertliindedir. indedir.
rnernein, sert in, sert elik 6.5, alelik 6.5, alminyum 2, minyum 2, normal cam 5.5 Mohs sertlinormal cam 5.5 Mohs sertliindedir.indedir.
Malzemenin Mohs skalasMalzemenin Mohs skalasna gna gre sertlire sertlii i belirlenirken bir mineralin dibelirlenirken bir mineralin dierini erini izdiizdiinden emin olunmalinden emin olunmalddr. r.
YYzeyi tozlu, gevzeyi tozlu, gevek partikek partikller iller ieren eren malzemeler malzemeler zerinde yapzerinde yaplan lan izme iizme ilemi lemi yanyanltltcc
olabilir.olabilir.
4.1 Sertlik
1010
1111
MOHS SERTLMOHS SERTLK SKALASIK SKALASI
Mohs skalasMohs skalas
lineer delineer deildir. ildir.
KKorondenorondenden elmasden elmasa a Mohs skalasMohs skalasnda 9nda 9dan10dan10a a gegeii
sertlikte % 300sertlikte % 300den den daha artdaha art..
4.1 Sertlik
1212
Bu nedenle bir malzemenin sertliBu nedenle bir malzemenin sertliinden sinden sz ederken, deney z ederken, deney yynteminin de belirtilmesi gerekir.nteminin de belirtilmesi gerekir.
BatBatrrlaraklarak
yapyaplan sertlik deneyleri.lan sertlik deneyleri.
Metal endMetal endstrisinde genellikle strisinde genellikle Rockwell, Brinell ve VickersRockwell, Brinell ve Vickers
sertlik sertlik
deneyleri kullandeneyleri kullanlmaktadlmaktadr. r.
Bu deneyler belirli bir sBu deneyler belirli bir srede belirli bir yrede belirli bir yk k altaltnda deforme olmayan bir knda deforme olmayan bir kre veya re veya koninin metal ikoninin metal iine batma derinliine batma derinliinin inin lllmesiyle yaplmesiyle yapllr. r.
FarklFarkl
malzemeler imalzemeler iin dein deiiik deney yik deney yntemleri olup, bunlarntemleri olup, bunlarn n sonusonularlar
farklfarklllklar klar ggsterir.sterir.
4.1 Sertlik
1313
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
Rockwell sertlik deneyi (RSD), Rockwell sertlik deneyi (RSD), yapyaplmaslmasnnn n ok kolay olmasok kolay olmas
ve ve
zel bir ustalzel bir ustalk gerektirmemesinden k gerektirmemesinden dolaydolay
metallerin sertlik metallerin sertlik llmmnde nde
en yaygen yaygn kullann kullanlan metottur.lan metottur.
4.1 Sertlik
1414
Rockwell deneyleri, Rockwell deneyleri, rnek rnek zerine yapzerine yaplan bir seri lan bir seri yykleme ve bokleme ve boaltma sonucu altma sonucu rnek yrnek yzeyinde oluzeyinde oluan an derinliderinliin in lllmesi ile gerlmesi ile gerekleekletirilir. tirilir.
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
BatBatcc
UU::
Birok farkl
skala, farkl
yk ve eitli u
kombinasyonlarnn
kullanmyla en sertten en yumuaa kadar tm metal ve alamlarn sertliinin tayin edilmesine olanak salar.
4.1 Sertlik
1515
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
BatBatcc
UU::
1/18, 1/8,
ve
inch aplarnda kresel, sert elik toplar veya
Tepe as
120
olan,
u
ksm
0.2 mm yarapnda yuvarlatlm
ok sert malzemeler iin kullanlan
brale
ad
verilen konik elmas u
4.1 Sertlik
1616
Son olarak Ana yk
(P1
)
kaldrlr.
Meydana gelen kalc
izdeki derinlik art
bulunarak mevcut gstergeden Rockwell Sertlik deeri okunur.
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
P0
P0
P1120
Bu yntemde batma derinlii llecei iin yzey przll
sonular
etkileyebilir.
Bu sakncay
gidermek iin nce batc
u
kk bir ykle (P0
= n
yk) malzemeye daldrlarak alet sfr dzeyine ayarlanr.
t0t1
0
.
2
0
0
m
m
0
100
t1
t0
P0
Daha sonra toplam yke tamamlanacak ekilde ana yk (P1
) uygulanr.
4.1 Sertlik
1717
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
P0
P0
P1120
t0t1
0
.
2
0
0
m
m
0
100
t1
t0
P0
Rockwell Sertlik deeri boyutsuzdur.
Ucun malzeme iine her 0.002 mm bat
bir sertlik deerinin dmesi
olarak alnr.
n yk uygulandktan sonra ucun konumu ile ana yk kaldrldktan sonra ucun konumu arasndaki batma derinlii tb
olmak zere RSD- C aadaki formlle hesaplanabilir.
0.002t100CRSD b
tb
4.1 Sertlik
1818
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
4.1 Sertlik
1919
RRCC
: : elik, sert delik, sert dkme demirler, derin kme demirler, derin olarak yolarak yzeyi sertlezeyi sertletirilmitirilmi
elikler elikler
Hem Hem n yn ykkn hem de toplam yn hem de toplam ykkn bn byyklklne gne gre iki tip re iki tip deney varddeney vardr: r:
1. Rockwell ve 1. Rockwell ve 2. Y2. Yzeysel (superficial) Rockwell.zeysel (superficial) Rockwell.
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
1. Rockwell1. Rockwelln yn yk= 10 kgfk= 10 kgf
Toplam yToplam yk = 60 kgf k = 60 kgf
RRAA
Toplam yToplam yk = 100 kgf k = 100 kgf
RRBB
Toplam yToplam yk = 150 kgf k = 150 kgf
RRCC
RRAA
: : nce malzemeler; nce malzemeler; yyzeyi ince levha zeyi ince levha halinde sertlehalinde sertletirilmitirilmi
malzemeler;malzemeler;
RRBB
: : YYzeyi orta kalzeyi orta kalnlnlkta sertlekta sertletirilmitirilmielik ve perlitik temper delik ve perlitik temper dkkm; m;
4.1 Sertlik
2020
Hem Hem n yn ykkn hem de toplam yn hem de toplam ykkn bn byyklklne gne gre iki tip re iki tip deney varddeney vardr: r:
1. Rockwell ve 1. Rockwell ve 2. Y2. Yzeysel (superficial) Rockwell.zeysel (superficial) Rockwell.
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
2. Y2. Yzeysel Rockwellzeysel Rockwelln yn yk= 3 kgfk= 3 kgf
Toplam yToplam yk = 15 kgfk = 15 kgf
Toplam yToplam yk = 30 kgfk = 30 kgf
Toplam yToplam yk = 45 kgfk = 45 kgf
Bu deney ince Bu deney ince rnekler, rnekler, hafifhafife karbe karbrlenmirlenmi
yyzeyler, kzeyler, kk park paralar ve alar ve Rockwell deneyinin Rockwell deneyinin kullankullanlmaslmasnnn uygun n uygun olmadolmad
durumlarda yapdurumlarda yapllr. r.
4.1 Sertlik
2121
Skala sembol Batc
u Ana yk (kgf)
15N Elmas 15
30N Elmas 30
45N Elmas 45
15T 1/16 inch kre 15
30T 1/16 inch kre 30
45T 1/16 inch kre 45
15W 1/8 inch kre 15
30W 1/8 inch kre 30
45W 1/8 inch kre 45
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
Skala sembol Batc
u Ana yk (kgf)
A Elmas 60
B 1/16 inch kre 100
C Elmas 150
D Elmas 100
E 1/8 inch kre 100
F 1/16 inch kre 60
G 1/16 inch kre 150
H 1/8 inch kre 60
K 1/8 inch kre 150
Rockwell sertlik skalasRockwell sertlik skalas YYzeysel R. S. Skalaszeysel R. S. Skalas
4.1 Sertlik
2222
rnek kalrnek kalnlnl
iz kaliz kalnlnlnnn en az 10 katn en az 10 kat
olmalolmalddr. r.
zin kenarlara olan uzaklzin kenarlara olan uzakl
ve iz merkezleri arasve iz merkezleri arasndaki mesafe iz ndaki mesafe iz
apapnnn en az n en az
katkat
olmalolmalddr.r.
Deneyin yapDeneyin yapldld
yyzey pzey prrzszsz olmalz olmalddr.r.
Su verilmiSu verilmi
ok sert bir ok sert bir elieliin Rockwell in Rockwell sertlisertlii 60i 60--65 Rc aras65 Rc arasndadndadr. r.
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
Deney sonuDeney sonularlar, sertlik de, sertlik deerinin yanerinin yannda nda llmmn yapn yapldld skalayla birlikte gskalayla birlikte gsterilir. sterilir.
rnernein, 80 RSD B, B skalasin, 80 RSD B, B skalasnda sertlinda sertliin 80 olduin 80 olduunu, unu,
60 RSD 30W, Rockwell sertli60 RSD 30W, Rockwell sertliinin 60 olduinin 60 olduunu skalanunu skalann ise 30W n ise 30W olduolduunu gunu gsterir.sterir.
4.1 Sertlik
2323
Rockwell sertliRockwell sertlii genellikle naylon, polikarbonat, polyester gibi i genellikle naylon, polikarbonat, polyester gibi sert plastiklerin sertlisert plastiklerin sertliinin belirlenmesinde kullaninin belirlenmesinde kullanllr. r.
Metalik malzemelerin yanMetalik malzemelerin yannda seramik malzemelerin sertlinda seramik malzemelerin sertlii i de Rockwell deneyi ile belirlenebilir. de Rockwell deneyi ile belirlenebilir.
Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi
Plastiklerin sertliPlastiklerin sertlii de en yaygi de en yaygn olarak Rockwell ve Shore n olarak Rockwell ve Shore (Durometer) sertlik deneyleri ile belirlenir. (Durometer) sertlik deneyleri ile belirlenir.
4.1 Sertlik
2424
YYk belirli bir sk belirli bir sre uygulanre uygulanr. r.
D D apapnda sert, knda sert, kre re eklinde bir eklinde bir bilya dbilya dey doey dorultuda sertlik rultuda sertlik dedeeri eri lllecek parlecek paranann yn yzeyine zeyine dik olarak belirli bir P kuvveti ile dik olarak belirli bir P kuvveti ile bastbastrrllr r
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
4.1 Sertlik
2525
Metalin yMetalin yzeyindeki dairenin zeyindeki dairenin apap
(d), 0.02 mm duyarl(d), 0.02 mm duyarlkta kta
llllr. r.
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
BilyanBilyann kaldn kaldrrlmaslmasndan ndan sonra malzemede olusonra malzemede oluan an plastik plastik ekil deekil deiiimi imi sonucunda ysonucunda yzeyde kzeyde kresel resel bir iz kalbir iz kalr. r.
4.1 Sertlik
2626
(f) izin en fazla derinli(f) izin en fazla derinlii ise,i ise,
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
A
C
BD
Ef
d/2 f
d
P
S kS kresel izin alanresel izin alan
ise Brinell ise Brinell sertlisertlii (BSD) i (BSD) u u ekilde ekilde tantanmlanmlanr :r :
SPBSD
S = Df
Ancak f'nin Ancak f'nin llmm
ok zordur.ok zordur.
4.1 Sertlik
2727
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
A
C
BD
Ef
d/2 f
d
P
genlerin benzerligenlerin benzerliinden inden
((AEB AEB
CEB)CEB)
fD2d
2df
04dD.ff
22
22 dD21
2Df
4.1 Sertlik
2828
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
A
C
BD
Ef
d/2 f
d
P
olduolduundanundan
DfP
SPBSD
22 dDDD 2PBSD Bu formBu formlde, P kg, D ve d mm olarak yerine konulmallde, P kg, D ve d mm olarak yerine konulmalddr.r.
Esasen bu bir basEsasen bu bir basnn
llmmddr ve birimi kgf/mmr ve birimi kgf/mm22dir. dir. Ancak birimi nadiren kullanAncak birimi nadiren kullanllr.r.
4.1 Sertlik
2929
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
Deneyde kullanDeneyde kullanlan bilyeler: lan bilyeler:
Brinell sertliBrinell sertlii 450i 450den kden kk olan malzemeler ik olan malzemeler iin in sertlisertlii en az 850 BSD olan i en az 850 BSD olan elik bilye.elik bilye.
sertlisertlii 450
3030
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
Uygulanan yUygulanan yk bakk bakr, pirinr, pirin
gibi yumugibi yumuak metaller iak metaller iin in 500 kgf500 kgf, ,
ddkme alkme alminyum iminyum iin in 1500 kgf1500 kgf
ve ve
demir, demir, elik gibi sert metaller ielik gibi sert metaller iin in 3000 kgf3000 kgfdirdir. .
Sert malzemeler daha bSert malzemeler daha byyk yk yklerin uygulanmasklerin uygulanmasnn
gerektirir.gerektirir.
10 mm standart 10 mm standart ll
bilyesinin dbilyesinin dndaki ndaki bilye bilye aplaraplar
5 ve 2.5 mm5 ve 2.5 mmdir. dir.
4.1 Sertlik
3131
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
Deney esnasnda, yk malzeme zerinde belirli bir sre (genellikle 10 ile 30 saniye arasnda) tutulur.
Yk uygulandnda malzem
e tepkisindeki deiiklikleri karlamak iin ykn uyguland
sre belirlidir.
Sert malzemeler, rnein elik iin 15 s ykleme sresi yeterlidir.
Yumuak ve metal alamlar, rnein pirin
alamlar
iin 30 s ve magnezyum iin yaklak olarak 2 dakikadr.
4.1 Sertlik
3232
Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi
Hesaplanan BSD yannda bilya ap/yk/ykleme sresi
(mm/kgf/s)
srasyla bilgi olarak eklenir. rnek 99 BSD 5/500/30.
Brinell deneyinde kullanlan batc
u
dier deneylerde kullanlanlara kyasla daha byk bir alan
kapsar
Bu nedenle lokal heterojenliklere daha duyarl
olan kk izlere gre malzemenin sertliini genel olarak daha iyi temsil eder.
4.1 Sertlik
3333
Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi
Brinell sertlik deneyi, sertliBrinell sertlik deneyi, sertlii i oounlukla unlukla 6565--450 aras450 arasnda olan yumunda olan yumuak ak elik veya elik veya yapyap
elieliinin muayenesinde kullaninin muayenesinde kullanllr.r.
Malzeme daha sert olunca deneyde kullanMalzeme daha sert olunca deneyde kullanlan lan elik bilyanelik bilyann n ekil deekil deiiimi de imi de nem kazannem kazanr. r.
Bu nedenle daha deBu nedenle daha deiiik yik yntemler kullanmak ntemler kullanmak gerekir. Bunlargerekir. Bunlarn en n en nemlisi Vickers sertlik nemlisi Vickers sertlik deneyidir. deneyidir.
Bu yBu yntemde metal yntemde metal yzeyine batzeyine batcc
olarak olarak kare kesitli ve tepe akare kesitli ve tepe ass
136136
olan elmas olan elmas
piramit bir upiramit bir u
kullankullanllrr
4.1 Sertlik
3434
Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi
Vickers deneyi ile Brinell deneyinde aynVickers deneyi ile Brinell deneyinde ayn
cihaz kullancihaz kullanllr. Yalnr. Yalnzca batzca batcc
uu
dedeiitirilir.tirilir.
Piramidin bPiramidin braktrakt
izin kizin kegeni (d), her iki egeni (d), her iki kkegen uzunluegen uzunluunun milimetrenin 1/1000unun milimetrenin 1/1000i i duyarlduyarlllkta mikroskopla kta mikroskopla lllmesi ve lmesi ve ortalamasortalamasnnn aln alnmasnmas
ile tespit edilir. ile tespit edilir.
Vickers sertliVickers sertlii (VSD) ai (VSD) aaada verilen bada verilen bantnt
ile hesaplanile hesaplanr :r :
SPVSD 2
d22Psin
VSD
Piramidin tepe aPiramidin tepe ass
=136=136 olarak alolarak alnnrsa,rsa,
2
dP1.854VSD
4.1 Sertlik
3535
Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi
Deney yDeney ykk
0.0250.025--120 kgf aras120 kgf arasnda nda olabilir. olabilir.
Uygulama sUygulama sresi 10resi 10--15 saniyedir. 15 saniyedir.
Vickers deneyi mikrosertlik Vickers deneyi mikrosertlik llmmnde nde de kullande kullanllr. r.
Bu yBu yntemle en yumuntemle en yumuak malzemeden ak malzemeden en sert malzemeye kadar genien sert malzemeye kadar geni
bir bir
aralaralkta sertlik kta sertlik llmm
yapyaplabilir. labilir.
4.1 Sertlik
3636
Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi
VSDVSDnin yannin yannda gerektinda gerektiinde sinde srasrasyla yla deney ydeney ykk
ve uygulama sve uygulama sresi yazresi yazllr. r.
rnernein, 550 VSD/30/20; in, 550 VSD/30/20; deney ydeney ykknnn 30 kgf, n 30 kgf, Uygulama sUygulama sresinin 20 saniye ve resinin 20 saniye ve Vickers sertliVickers sertliinin 550 olduinin 550 olduunu unu ggsterir.sterir.
600600e kadar Brinell sertlie kadar Brinell sertlii yaklai yaklak k olarak Vickers sertliolarak Vickers sertliine eine eittir. ittir.
Vickers sertliVickers sertliinin birimi kgf/mminin birimi kgf/mm22dir.dir.
4.1 Sertlik
3737
Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi
Vickers sertliVickers sertliinin avantajinin avantaj, olduk, olduka a dodoru okumalar yapmasru okumalar yapmas
ve tve tm m
metal ve imetal ve ilem glem grmrm
yyzeyler zeyler iiin sadece bir tip batin sadece bir tip batcc
ucun ucun
kullankullanlmaslmasddr. r.
Vickers sertliVickers sertlii metallerin yani metallerin yannda seramik malzemelerin sertlinda seramik malzemelerin sertliinin inin llmmnde de gnde de gvenilir bir sertlik venilir bir sertlik llm metodudur. m metodudur.
Vickers sertliVickers sertlii i llme yme yntemi daha uzun zaman almakla beraberntemi daha uzun zaman almakla beraber en duyarlen duyarl
sertlik sertlik llm ym yntemidirntemidir. .
Malzeme sertliMalzeme sertliini temsil edecek ortalama bir d deini temsil edecek ortalama bir d deeri ieri iin in ok ok saysayda izin da izin lllmesi gerekir. lmesi gerekir.
4.1 Sertlik
3838
Knoop SertliKnoop Sertliii
Bir malzemenin gBir malzemenin greceli mikrosertlireceli mikrosertlii Knoop i Knoop batma deneyi ile belirlenebilmektedir batma deneyi ile belirlenebilmektedir
Bu deneyde tepe aBu deneyde tepe ass
130130
ve 172ve 172
3030
olan olan piramit piramit ekilli elmas bir uekilli elmas bir u
malzeme malzeme zerine zerine
bastbastrrllr.r.
Bir boyutu diBir boyutu dierinin yaklaerinin yaklak olarak 7 katk olarak 7 kat
olan olan bir iz olubir iz oluur. ur.
Malzemenin sertliMalzemenin sertlii izin derinlii izin derinlii i lllerek lerek bulunur. bulunur.
4.1 Sertlik
3939
Knoop SertliKnoop Sertliii
Vickers sertlik Vickers sertlik llme deneyine gme deneyine gre daha re daha ddk kuvvetler uygulank kuvvetler uygulanr. r.
Knoop deneyi, cam ve seramik gibi gevrek Knoop deneyi, cam ve seramik gibi gevrek malzemelerin sertlimalzemelerin sertliinin test edilmesini inin test edilmesini sasalar. lar.
Malzeme Malzeme zerine uygulanan yzerine uygulanan yk genellikle 1 k genellikle 1 kgfkgfden daha azdden daha azdr. Batr. Batcc
uu
yaklayaklak olarak k olarak
0.01 ile 0.1 mm aras0.01 ile 0.1 mm arasnda dnda drt yanlrt yanl
bir iz bbir iz brakrakr. r.
t
L
b
7.11bL
4.00tb
2L14.2PKSD
4.1 Sertlik
4040
Shore SertliShore Sertliii
Bu yBu yntemde bir dntemde bir dey tey tp p iiinde dinde drrlen bir len bir ekicin ekicin cisme cisme arparpp geri sp geri sramasramas
ile ile
ulaulatt
yykseklik kseklik llllr. r.
Metalin sertliMetalin sertlii ile bu si ile bu srama rama yykseklikseklii oranti orantllddr.r.
4.1 Sertlik
4141
Shore SertliShore Sertliii
Lastiklerde kullanLastiklerde kullanlan ylan yntemde ise lastintemde ise lastiin iin iine ine batmaya batmaya alalan bir uan bir u
kullankullanllr.r.
Ucun gerisinde bulunan yay lastiUcun gerisinde bulunan yay lastiin sertliin sertliine gine gre re gerilir ve yaygerilir ve yayn gerilmesine ban gerilmesine ball
olarak lastiolarak lastiin in
sertlisertlii belirlenir.i belirlenir.
Ancak burada elde edilen sonuAncak burada elde edilen sonular yalnlar yalnz sertliz sertlie e dedeil malzemenin elastisite modil malzemenin elastisite modllne ve plastik ne ve plastik ekil deekil deiiim yapabilmesine de baim yapabilmesine de ball
olduolduundan undan
didier deneylerden farkler deneylerden farkl
sonusonular verebilir.lar verebilir.
4.1 Sertlik
4242
Beton Test Beton Test ekiciekici
Beton tabancasBeton tabancas
adad
da verilen bu da verilen bu
aygaygttaki bir yay aracttaki bir yay aracllyla yla elik bir elik bir bilya beton ybilya beton yzeyine fzeyine frlatrlatllr. r.
Bilya beton yBilya beton yzeyine zeyine arptarptktan sonra ktan sonra geri sgeri srar. Bu srar. Bu srayray
yykseklikseklii ne i ne
kadar bkadar byyk ise betonun sertlik ise betonun sertlii ve i ve dayandayanmm
o kadar bo kadar byyktktr.r.
YapYaplarlarn yerinde muayenesinde basitlin yerinde muayenesinde basitlii nedeniyle si nedeniyle sk kullank kullanllr. r.
Bu deneyin amacBu deneyin amac
sertlikten giderek betonun dayansertlikten giderek betonun dayanmmnn
saptamaktsaptamaktr. r.
Betonun yBetonun yzeyden itibaren zamanla sertlezeyden itibaren zamanla sertletitii ii iin, eski binalarda in, eski binalarda yanyanltltcc
sonusonular vermektedir. lar vermektedir.
4.1 Sertlik
4343
Beton Test Beton Test ekiciekici
4.1 Sertlik
4444
Beton Test Beton Test ekiciekici
4.1 Sertlik
4545
Hem sertlik hem de Hem sertlik hem de ekme dayanekme dayanmm
metallerin metallerin plastik deformasyona karplastik deformasyona kar
direncini gdirencini gsterir. sterir.
SonuSonu
olarak bu iki deolarak bu iki deer kabaca oranter kabaca orantllddr. r.
4.1 Sertlik
Sertlikle Mukavemet ArasSertlikle Mukavemet Arasndaki ndaki lilikiki
4646
Sertlikle Mukavemet ArasSertlikle Mukavemet Arasndaki ndaki lilikiki
DDkme demir, kme demir, elik ve pirincin elik ve pirincin ekme dayanekme dayanmm
Brinell sertliBrinell sertliinin inin
bir fonksiyonudur. bir fonksiyonudur.
AynAyn
oransal ilioransal iliki tki tm metaller m metaller iiin kurulamaz. in kurulamaz.
oou u elik ielik iin pratik olarak, in pratik olarak, Brinell sertliBrinell sertlii ve i ve ekme dayanekme dayanmm
arasarasndaki ilindaki iliki ki u u ekildedir. ekildedir.
BSD3.45MPaD
4.1 Sertlik
4747
4.2 Anmaya dayankllk
4848
AAnma snma srtrtnen ynen yzeylerden zeylerden malzeme kaybmalzeme kayb
olarak tanolarak tanmlanmlanr. r.
AAnma miktarnma miktar
malzemenin malzemenin ttrrne, sne, srtrtnen ynen yzeylerin zeylerin bibiimine, simine, srtrtnme konme koullarullarna na ve ve evrenin kimyasal etkilerine evrenin kimyasal etkilerine baballddr.r.
SSrtrtnen hareketli parnen hareketli paralaralarn n bulundubulunduu aletler, u aletler, zerinden zerinden hareketli cisimlerin gehareketli cisimlerin getitii yol, i yol, ddeme vb. malzemeler zamanla eme vb. malzemeler zamanla aanma etkisine girerler. nma etkisine girerler.
4.2 Anmaya dayankllk
4949
Cisimlerin yCisimlerin yzeylerine mikroskopla bakzeylerine mikroskopla bakldld zaman, gzaman, gzle zle ok dok dzgzgn gn grrnen yerlerin nen yerlerin
aslaslnda girintili nda girintili kkntntll
olduolduu anlau anlallr. r.
BBylece iki cismin sylece iki cismin srtrtnmesi ile cismin nmesi ile cismin yyzeyindeki belirli tepe noktalarda gerilme zeyindeki belirli tepe noktalarda gerilme yylmalarlmalar
oluoluur. ur.
ekil deekil deiiimlerinin ve simlerinin ve scaklcakln artn artmm
ile ile ssrtrtnen iki cisimden kesme dayannen iki cisimden kesme dayanmm
kkk olandan bazk olandan baz
parparalar kopar. alar kopar.
Adezif AAdezif Anmanma
Bu tip aBu tip anmaya nmaya adezif adezif aanma denir. nma denir.
4.2 Anmaya dayankllk
5050
Sertlik yanSertlik yannda malzemenin anda malzemenin anmasnmasnn
etkileyen dietkileyen dier fakter faktrler, rler, malzemeye uygulanan basmalzemeye uygulanan basnn
ve ave andndrma srma sresidir. residir.
SSrtrtnen cisimlerden biri yumunen cisimlerden biri yumuak diak dieri eri sert ise, sert cisim yumusert ise, sert cisim yumuak olanak olan
izerek izerek
ve kazve kazyarak ayarak anmaya neden olabilir.nmaya neden olabilir.
ok iyi parlatok iyi parlatlmlm
ve sertleve sertletirilmitirilmi yyzeylerde abrazif azeylerde abrazif anma en dnma en dk k
ddzeydedir.zeydedir.
Abrazif AAbrazif Anmanma
Bu tip aBu tip anmaya nmaya abrazif abrazif aanma denir. nma denir.
yumuyumuakak
sertsert
4.2 Anmaya dayankllk
5151
EndEndstride stride retim teknolojisinde taretim teknolojisinde talama ve parlatma lama ve parlatma iilemleri bu alemleri bu anma tnma trrne (abrazif) dayanne (abrazif) dayanr. r.
4.2 Anmaya dayankllk
5252
EndEndstride stride retim teknolojisinde taretim teknolojisinde talama ve parlatma lama ve parlatma iilemleri bu alemleri bu anma tnma trrne (abrazif) dayanne (abrazif) dayanr. r.
4.2 Anmaya dayankllk
5353
4.2 Anmaya dayankllk
Suyun andrc
etkisi
5454
4.2 Anmaya dayankllkkavitasyon
5555
iki cisim arasiki cisim arasnda suyun nda suyun veya baveya baka bir ska bir svvnnn n bulunmasbulunmas, bunlarla kat, bunlarla kat
cisimler arascisimler arasnda baznda baz kimyasal reaksiyonlarkimyasal reaksiyonlarn n
oluolumasmasna neden olur. na neden olur.
Bu reaksiyonlar sonunda oluBu reaksiyonlar sonunda oluan maddelerin cisimlerden an maddelerin cisimlerden ayrayrlmaslmas
ile cisim aile cisim annr. r.
Korozif AKorozif Anmanma
Bu tip aBu tip anmaya nmaya korozif korozif aanma denir. nma denir.
4.2 Anmaya dayankllk
5656
nnaat Maat Mhendislihendisliinde inde metallerde ametallerde anma olaynma olayna, na, demiryolu raylardemiryolu raylarnda nda rastlanrastlanr. r.
Metalik malzemelerin aMetalik malzemelerin anmaya dayannmaya dayanklklllk deneyi zor bir deneydir. k deneyi zor bir deneydir.
Metallerde aMetallerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
Genellikle deney belirli bir basGenellikle deney belirli bir basnn
ile malzeme yile malzeme yzeyine temas zeyine temas ettirilen ve bir eksen etrafettirilen ve bir eksen etrafnda dnda dnen millerle yapnen millerle yapllr. r.
Malzeme Malzeme rnernei, deney i, deney ncesi ve sonrasncesi ve sonras
tarttartllp, ap, arlrlktaki azalma deney ktaki azalma deney ssresine bresine bllnerek, anerek, anmaya dayannmaya dayanklklllk g/dak cinsinden tank g/dak cinsinden tanmlanmlanr.r.
4.2 Anmaya dayankllk
5757
YapYap mmhendislihendisliinde inde
zellikle tazellikle ta
bbnyeli nyeli elemanlar aelemanlar anma olaynma olaynnn n etkisinde kaletkisinde kalrlar. rlar.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
Bu nedenle beton yol, hava meydanBu nedenle beton yol, hava meydan, merdiven , merdiven basamaklarbasamaklar, d, demeler gibi yerlerde kullanemeler gibi yerlerde kullanlan lan malzeme amalzeme anmaya dayannmaya dayanklkl
olmalolmalddr.r.
4.2 Anmaya dayankllk
karo plakkaro plak
5858
Bu tBu tr malzemenin deneyi, bir r malzemenin deneyi, bir ddey eksen etrafey eksen etrafnda ve yatay nda ve yatay
ddzlem izlem iinde dinde dnen 60 cm nen 60 cm aplapl madensel bir tabladan olumadensel bir tabladan oluan an
Dorry (BDorry (Bhme) ayghme) aygtt
ile yapile yapllr. r.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
4.2 Anmaya dayankllk
5959
Tabla dakikada 28Tabla dakikada 28--30 devirlik 30 devirlik hhzla dzla dner. ner.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
440 devir sonra malzeme 440 devir sonra malzeme tarttartlarak veya hacmi larak veya hacmi lllerek lerek aanma miktarnma miktar
saptansaptanr. r.
4.2 Anmaya dayankllk
300 N300 N
aandndrrcc
toztoz
TablanTablann n zerine dzerine dnn
ssrasrasnda anda andndrrcc
toz aktoz akttlmaktadlmaktadr. r.
6060
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
4.2 Anmaya dayankllk
6161
Yatay tabla dYatay tabla dndndrrlerek belirli bir slerek belirli bir sre sonunda are sonunda arlrlk kaybk kayb
llllr. r. Birim mesafede aBirim mesafede anan miktar anan miktar anma direnci olarak tannma direnci olarak tanmlanmlanr.r.
AhAhap, linolyum, plastik ap, linolyum, plastik gibi dgibi deme kaplamalareme kaplamalarnnn n aanma miktarnma miktar
Taber aletiTaber aleti
ile bulunur. ile bulunur.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
DDnen yatay bir tabla nen yatay bir tabla zerine zerine tespit edilen deney numunesi tespit edilen deney numunesi zerine malzeme tzerine malzeme trrne gne gre re seseilen bir ilen bir ift aift andndrrcc
disk disk
belirli bir ybelirli bir ykle bastkle bastrrllr. r.
4.2 Anmaya dayankllk
6262
Tamburun iTamburun iine ayrine ayrca deney ca deney rnernei i tipine batipine ball
olarak belirli sayolarak belirli sayda da elik kelik kre re
yerleyerletirilip, silindir kapattirilip, silindir kapatllr. r.
Yollarda kullanYollarda kullanlan beton veya lan beton veya asfalt gibi kaplama malzemelerinin asfalt gibi kaplama malzemelerinin iskeletini oluiskeletini oluturan turan akakl veya l veya kkrmatarmatalarlarn an anma deneyleri inma deneyleri iin in ise ise Los AngelesLos Angeles
deneyi uygulandeneyi uygulanr. r.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
erisinde bir raf bulunan standart erisinde bir raf bulunan standart boyutlardaki bir silindirik tamburun iboyutlardaki bir silindirik tamburun iine ine belirli abelirli arlrlkta (P) ve tane dakta (P) ve tane dallmmnda nda deney deney rnernei konulur. i konulur.
4.2 Anmaya dayankllk
6363
3030--33 dev./dak. h33 dev./dak. hzla 500 devir zla 500 devir ddndndrrllr. r.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
KKrelerin arelerin arlrl
ve dinamik etkisi ve dinamik etkisi ile parile paralanan malzeme 12 noalanan malzeme 12 nolu lu elekten elenir. elekten elenir.
Bu eleBu elein in ststnde kalan malzeme Pnde kalan malzeme Puu aarlrlnda ise, anda ise, anma ynma yzdesi U zdesi U yle yle
bulunur: bulunur:
100P
PPU u
4.2 Anmaya dayankllk
6464
Hesaplanan aHesaplanan anma ynma yzdesi zdesi (U) ne kadar k(U) ne kadar kk ise, k ise, agreganagregann an anma dayannma dayanmm
o kadar yo kadar yksektir. ksektir.
TaTa
yapyapll
cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay
ve deneyive deneyi
ASTM standartlarASTM standartlarna gna gre bu kayre bu kayp yp yzdesinin beton zdesinin beton agregasagregasnda 100 devir inda 100 devir iin %10in %10u, 500 devir iu, 500 devir iin %50in %50yi, yol yi, yol agregasagregas
iiin 500 devirde %30in 500 devirde %30u geu gememesi istenir. memesi istenir.
4.2 Anmaya dayankllk
6565
Mikrodeval agregalarda
4.2 Anmaya dayankllk
66
LENEBLENEBLLRLRLKK
4.3 lenebilirlik
6767
BazBaz
malzemeler yapmalzemeler yapda da kullankullanlmadan lmadan nce baznce baz
mekanik mekanik
iilemlere tabi tutulabilir. lemlere tabi tutulabilir.
Metalik Malzemelerde Metalik Malzemelerde lenebilirliklenebilirlik
rnernein, betonarmede kullanin, betonarmede kullanlan donatlan donatnnn, betona yapn, betona yapmasmasnnn n (aderans(aderansn) san) salanmaslanmas
amacamacyla uyla ularlarna kanca yapna kanca yapllr. r.
4.3 lenebilirlik
6868
Metalik malzemelerde ilenebilirlik zellii pilyaj deneyi sonucunda belirlenir
Metalik Malzemelerde Metalik Malzemelerde lenebilirliklenebilirlik
Eer deney rnei bu ilemler srasnda atlyorsa, o malzemeyi yapda kullanmak sakncaldr.
4.3 lenebilirlik
69
TOKLUK ve DARBEYE TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIKDAYANIKLILIK
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
7070
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
Tokluk bir malzemenin krlmadan nce snmledii enerjinin bir lsdr.
TokluTokluun en basit un en basit llme yme yntemlerinden ntemlerinden birisi birisi darbedarbe
deneyidir.deneyidir.
7171
Bir yapBir yapya veya elemana uygulanan dya veya elemana uygulanan d
yyk, dok, doal titreal titreim im periyodunun periyodunun te birinden daha kte birinden daha ksa zamanda uygulansa zamanda uygulanr ise r ise bu ybu yklemeye klemeye darbedarbe
denilir. denilir.
Bu harekette hareketin kendini bir kere tekrarBu harekette hareketin kendini bir kere tekrar
iiin gein geen en zaman zaman dodoal titreal titreim periyoduim periyodu
olarak tanolarak tanmlanmlanr.r.
Bir yapBir yap
veya yapveya yap
elemaneleman
statik denge statik denge konumundan uzaklakonumundan uzaklattrrlarak blarak brakrakldldnda nda bir titrebir titreim hareketi yapar. im hareketi yapar.
DD
bir zorlama olmadbir zorlama olmad
takdirde bu hareket takdirde bu hareket dodoal titreal titreim hareketiim hareketi
olarak tanolarak tanmlanmlanr.r.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
7272
dodoal titreal titreim hareketiim hareketiDD
kuvvetin tekrarlkuvvetin tekrarl
uygulanmasuygulanmas
(rezonans)(rezonans)
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
By tuning ultra sound waves to the natural frequency of a kidney stone, we can rely on resonance to pulverize the stone.
Sallandka sallamann kolaylamasnn nedeni salncan doal frekansnda salnm yapmasdr. Doal frekasnda sallanmakta olan salnca
hareket ettirmek kolaydr.
7373
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
darbeye dayandarbeye dayanklklll
atom baatom balarlar
(kohezyon dayan(kohezyon dayanmm))
deneylerdeneyler
aar bir cismin dr bir cismin dmesimesi
darbe etkisidarbe etkisi ani bani byyk gerilmek gerilme
7474
Bu tip gBu tip gmelere daha melere daha ok kok kprpr, yol ve havaalanlar, yol ve havaalanlarnda nda kullankullanlan malzemelerde rastlanlan malzemelerde rastlanr.r.
EEer bu er bu ekil deekil deiiim iim ii belirli bir kritik dei belirli bir kritik deeri aeri aarsa arsa malzeme darbe tesiriyle gmalzeme darbe tesiriyle ger. er.
Darbe etkisinde malzeme dDarbe etkisinde malzeme d kuvvetlerin yapmkuvvetlerin yapm
olduolduu bir u bir
ii
etkisinde kalmaktadetkisinde kalmaktadr. r.
Bu iBu ii dengelemek ii dengelemek iin, malzeme in, malzeme ekil deekil deiitirerek itirerek i
ii
oluoluturur.turur.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
7575
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
7676
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
Malzemenin darbeye dayanklln
etkileyen faktrler
- rnein ekli ve boyutu, -
kuvvetin uygulama hz,
-
gerilme ylmasnn iddeti (entik derinlii ve keskinlii)- scaklk
the results may be reported as energy lost per unit cross-
sectional area at the notch (J/m
7777
Metaller iMetaller iin in CharpyCharpy
deneyideneyi
Polimerler iPolimerler iin in IzodIzod
deneyideneyi
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
AmaAma: gerilme y: gerilme ylmaslmasnn
sasalamaklamak
entik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)
7878
Ani bir darbe nedeniyle Ani bir darbe nedeniyle malzemenin absorbe ettimalzemenin absorbe ettii i enerji miktarenerji miktar
llllr.r.
HatalHatal
ssl il ilem veya balem veya baka ka nedenlerden donedenlerden doan kan krrlganllganl
ekme deneyi ile tespit etmek ekme deneyi ile tespit etmek mmmkmkn olamayabilir. n olamayabilir.
entik darbe deneyi ile bu entik darbe deneyi ile bu kkrrlganllganlk rahatlk rahatlkla gkla gzlenebilir. zlenebilir.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)
7979
Tokmak yTokmak yrrngesi ngesi zerindeki zerindeki rnernei zayi zayflatflatlmlm
kesitinden kesitinden kkrarak yoluna devam eder ve rarak yoluna devam eder ve arpma nedeniyle potansiyel arpma nedeniyle potansiyel enerjinin bir kenerjinin bir ksmsmnn
kaybettikaybettiinden hinden h22
den kden kk bir hk bir h11 yyksekliksekliine ine kar. kar.
Deneyde belirli aDeneyde belirli arlrlktaki tokmaklktaki tokmakl bir pandbir pandl belirli bir hl belirli bir h22
, , yyksekliksekliinden serbest olarak inden serbest olarak daha adaha aaada mesnet da mesnet zerine zerine konmukonmu, malzeme , malzeme rnernei i zerine zerine ddrrllr. r.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)
8080
SSnek malzemeler gevrek malzemelere nek malzemeler gevrek malzemelere kkyasla yasla ok daha fazla enerji yutarlar.ok daha fazla enerji yutarlar.
Genellikle Genellikle entik 2 mm derinlikli ve 45entik 2 mm derinlikli ve 45 aallddr. r. entik dibi eentik dibi erilik yarrilik yarapap
0.25 0.25
mmmmdir. dir.
ZayZayflatflatlmlm
kesitin (kesitin (entik) derinlientik) derinlii, i, aass
deney sonudeney sonularlarnn
etkilemektedir. etkilemektedir.
TokmaTokman n ktkt
yykseklik yutulan kseklik yutulan enerji arttenerji arttkka azalacakta azalacaktr. r.
Deney sDeney srasrasnda yutulan enerji birim nda yutulan enerji birim alana dalana den enerji ile ifade edilir. en enerji ile ifade edilir.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)
8181
Deney aletindeki Deney aletindeki zel bir dzel bir dzenek ile W dozenek ile W dorudan dorudan doruya ruya llllr. r.
P ile pandP ile pandlln an arlrl, W ile , W ile malzemenin kmalzemenin krrlmaslmas
iiin harcanan in harcanan
ii
ggsterilirse ve ssterilirse ve srtrtnme gibi dinme gibi dier er etkiler ihmal edilirse;etkiler ihmal edilirse;
PPhh2 2 = P= Phh11
+W+W
W = P (W = P (hh2 2 hh11
))
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)
8282
HazHazrlanan rlanan rnek darbe rnek darbe etkisi ile ketkisi ile krrllrken ;rken ;
Bazen tamamen kopabilir. Bazen tamamen kopabilir.
Bazen de tamamen iki Bazen de tamamen iki parpara haline gelmez a haline gelmez
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)
8383
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
8484
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
8585
zod ve Charpy deneyleri araszod ve Charpy deneyleri arasndaki fark, ndaki fark, deney deney rnerneinin boyutu, inin boyutu, rnernein mesnetleniin mesnetleni
ve yve yklenikleni
eklidir.eklidir.
Benzer bir darbeye dayanBenzer bir darbeye dayanklklllk deneyi de k deneyi de zod zod deneyidir. deneyidir.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Izod)u deneyi (Izod)
8686
Malzeme yMalzeme yksek sksek scaklcaklklarda tok iken, dklarda tok iken, dk sk scaklcaklklarda gevrek klarda gevrek hale gelir. hale gelir.
Malzemelerin (Malzemelerin (zellikle hacim merkezli kzellikle hacim merkezli kbik kristal yapbik kristal yapll
cisimler) cisimler) entik darbe tokluklarentik darbe tokluklar
sscaklcaklkla dekla deiiir. ir.
entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi
Normal yumuNormal yumuak (hacim merkezli kak (hacim merkezli kbik kristal yapbik kristal yapll) ) elik elik yapyaplarlarn n entik darbe dayanentik darbe dayanmm
genellikle atmosfer sgenellikle atmosfer scaklcaklnnn n
altaltnda aniden azalnda aniden azalr.r.
rnernein tipik bir in tipik bir elieliin sin sneklineklii si scaklcaklk 27k 27C den C den --
4040C C ddttnde nde entik darbe dayanentik darbe dayanmm
95 Nm95 Nmden 14 Nmden 14 Nme de debilir.ebilir.
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
8787
malzemenin tokluunu kaybedere
k gevrekletii scakla entik darbe tokluu gei
scakl
denir.
rnein, scak iklim artlarnda kullanlacak ekilde tasarlanm
bir
petrol tankeri Kuzey Buz Denizinde dalgalarn veya rzgarn oluturduu darbe etkisiyle hasar grebilir
dk scaklklarda alacak malzemeler iin bu zellik nem kazanmaktadr.
entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
8888
8989
Malzemelerin davranMalzemelerin davran
kesitlerinde ani bir kesitlerinde ani bir dedeiiiklik olmasiklik olmas
durumunda farkldurumunda farklddr.r.
BazBaz
malzemeler bu etkiye karmalzemeler bu etkiye kar daha duyarldaha duyarlddr. r.
BBylece farklylece farkl
malzemelerin malzemelerin entik entik hassasiyeti de bu deney ile hassasiyeti de bu deney ile kkyaslanabilir. yaslanabilir.
entik hassasiyeti olarak bilinen bu entik hassasiyeti olarak bilinen bu davrandavrann incelenmesinde n incelenmesinde entik darbe entik darbe deneyi iyi bir metottur. deneyi iyi bir metottur.
entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9090
KKrrlma sonulma sonularlar
plak gplak gzle de zle de incelenmelidir. incelenmelidir.
DDz ipeksi bz ipeksi blgede dlgede dktil kktil krrlma lma babalamlamttr. r.
Genellikle iki farklGenellikle iki farkl
bblge glge gzlenmektedir. zlenmektedir.
Kaba taneli bKaba taneli blgede ise gevrek klgede ise gevrek krrlma lma oluolumumutur tur
entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9191
entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9292
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9393
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9494
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9595
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9696
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9797
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
9898
4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk
Slide Number 1Slide Number 2Slide Number 3Slide Number 4Slide Number 5Slide Number 6Slide Number 7Slide Number 8Slide Number 9Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Slide Number 14Slide Number 15Slide Number 16Slide Number 17Slide Number 18Slide Number 19Slide Number 20Slide Number 21Slide Number 22Slide Number 23Slide Number 24Slide Number 25Slide Number 26Slide Number 27Slide Number 28Slide Number 29Slide Number 30Slide Number 31Slide Number 32Slide Number 33Slide Number 34Slide Number 35Slide Number 36Slide Number 37Slide Number 38Slide Number 39Slide Number 40Slide Number 41Slide Number 42Slide Number 43Slide Number 44Slide Number 45Slide Number 46Slide Number 47Slide Number 48Slide Number 49Slide Number 50Slide Number 51Slide Number 52Slide Number 53Slide Number 54Slide Number 55Slide Number 56Slide Number 57Slide Number 58Slide Number 59Slide Number 60Slide Number 61Slide Number 62Slide Number 63Slide Number 64Slide Number 65Slide Number 66Slide Number 67Slide Number 68Slide Number 69Slide Number 70Slide Number 71Slide Number 72Slide Number 73Slide Number 74Slide Number 75Slide Number 76Slide Number 77Slide Number 78Slide Number 79Slide Number 80Slide Number 81Slide Number 82Slide Number 83Slide Number 84Slide Number 85Slide Number 86Slide Number 87Slide Number 88Slide Number 89Slide Number 90Slide Number 91Slide Number 92Slide Number 93Slide Number 94Slide Number 95Slide Number 96Slide Number 97Slide Number 98