98
1 1 Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I 4. Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri 4.1. Sertlik 4.1.1. Sertlik Ölçüm Metotları 4.1.1.1.Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki 4.2. Aşınmaya Dayanıklılık 4.2.1. Metallerde aşınma olayı ve deneyi 4.2.2. Taş yapılı cisimlerde aşınma olayı ve deneyi 4.3. İşlenebilme 4.4. Tokluk ve Darbeye Dayanıklılık

Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri

Citation preview

  • 11

    Dokuz Eyll niversitesi naat Mhendislii Blm

    YAPI MALZEMES

    - I

    4. Malzemelerin Dier Mekanik zellikleri

    4.1.

    Sertlik4.1.1.

    Sertlik lm Metotlar

    4.1.1.1.Sertlikle Mukavemet Arasndaki liki4.2.

    Anmaya Dayankllk

    4.2.1. Metallerde anma olay

    ve deneyi4.2.2. Ta

    yapl

    cisimlerde anma olay

    ve deneyi

    4.3.

    lenebilme4.4.

    Tokluk ve Darbeye Dayankllk

  • 22

    4.1 Sertlik

    Temel mekanik zellikleri

    basn

    ekme

    kesme

    eilme

    kinci derecede nem tayabilen baz

    zellikler

    sertlik

    ilikili

    anmaya dayankllk ilenebilme tokluk

  • 33

    4.1 Sertlik

    izafi bir l

    srtnmeyeizmeyekesmeye

    plastik deformasyona

    diren

  • 44

    Sert bir cisim, genellikle yumuSert bir cisim, genellikle yumuak olmayan ve baak olmayan ve baka bir cismin kuvvet ka bir cismin kuvvet altaltnda o malzeme inda o malzeme iine ine penetrepenetre

    olmasolmasna bna byyk direnk diren

    ggsteren bir steren bir

    malzemedir. malzemedir.

    4.1 Sertlik

    malzeme yzeyinin kalc

    ekil deitirmeye gsterdii diren

    Prizmatik, konik veya kresel standart bir u

    farkl

    yk seviyeleri

    Uygun olarak seUygun olarak seilen sert uilen sert u, uygulanan y, uygulanan yk altk altnda malzemeye nda malzemeye batbatrrldldnda malzeme nda malzeme zerinde bir iz bzerinde bir iz brakacaktrakacaktr. Malzemenin sertlir. Malzemenin sertlii, bu i, bu izin bizin byyklklyle ters orantyle ters orantllddr.r.

  • 55

    a)a)

    Malzemenin kMalzemenin kkeni hakkkeni hakknda bilgi verir.nda bilgi verir.

    Bir cismin sertliBir cismin sertliinin bilinmesinde inin bilinmesinde u yararlar vardu yararlar vardr :r :

    b)b)

    Malzemenin diMalzemenin dier er zellikleri hakkzellikleri hakknda fikir verir. nda fikir verir. rnernein, sertlik in, sertlik malzemenin imalzemenin ilenebilme lenebilme zellizelliini gini gsterebilir. Genellikle sertlik ile sterebilir. Genellikle sertlik ile iilenebilme lenebilme zellizellii arasi arasnda ters banda ters bantnt

    vardvardr. Dir. Dier bir deyier bir deyile, le,

    sert malzemeleri isert malzemeleri ilemek zordur.lemek zordur.

    c)c)

    Sertlik deneyleri basit ve tahribatsSertlik deneyleri basit ve tahribatsz deneyler olduz deneyler olduundan, undan, malzemenin dimalzemenin dier er zellikleri hakkzellikleri hakknda, malzemeyi elden nda, malzemeyi elden karmadan bir fikir edinilebilir. Daha sonra karmadan bir fikir edinilebilir. Daha sonra rnek rnek zerinde dizerinde dier er deneyler yapdeneyler yaplabilir.labilir.

    increasing hardness

    most plastics

    brasses Al alloys

    easy to machine steels file hard

    cutting tools

    nitrided steels diamond

    4.1 Sertlik

  • 66

    11))

    yyzeyi sert bir cisim ile zeyi sert bir cisim ile izerekizerek,,

    Cisimlerin sertliCisimlerin sertlii i llme yme yntemleri ntemleri

    gruba ayrgruba ayrlabilir:labilir:

    22))

    yyzeye zeye sert bir cissert bir cisiimm

    ileile

    kuvvet kuvvet uygulayuygulayp deformasyon p deformasyon llerek,erek,

    3)3)

    ssert bir bilyayert bir bilyay

    malzeme malzeme zerine dzerine drmek ve srmek ve sratmak ratmak suretiyle yapsuretiyle yaplan sertlik deneyleri.lan sertlik deneyleri.

    4.1 Sertlik

  • 77

    izerek yapizerek yaplan sertlik deneyleri.lan sertlik deneyleri.

    Sert bir malzeme Sert bir malzeme kendisinden daha az kendisinden daha az sert olan bir malzemeyi sert olan bir malzemeyi izer. izer.

    4.1 Sertlik

    Mohs skalasMohs skalasFrederick Mohs 1773-1839

  • 88

    MOHS SERTLMOHS SERTLK SKALASIK SKALASI

    1.1.

    TALKTALK

    2.2.

    JJPS (ALPS (ALI TAI TAI)I)

    3.3.

    KALSKALSTT

    4.4.

    FLORFLORTT

    5.5.

    APATAPATTT

    6.6.

    ORTOKLAZORTOKLAZ

    7.7.

    KUVARSKUVARS

    8.8.

    TOPAZTOPAZ

    9.9.

    KORONDENKORONDEN

    10.10.

    ELMASELMAS

    1 2 3 4

    5 76 8

    9 10

    4.1 Sertlik

  • 99

    MOHS SERTLMOHS SERTLK SKALASIK SKALASI

    1.1.

    TALKTALK

    2.2.

    JJPS (ALPS (ALI TAI TAI)I)

    3.3.

    KALSKALSTT

    4.4.

    FLORFLORTT

    5.5.

    APATAPATTT

    6.6.

    ORTOKLAZORTOKLAZ

    7.7.

    KUVARSKUVARS

    8.8.

    TOPAZTOPAZ

    9.9.

    KORONDENKORONDEN

    10.10.

    ELMASELMAS

    Bu skalaya gBu skalaya gre kuvars're kuvars'

    izebilen, topaz'izebilen, topaz' izemeyen bir maddenin sertliizemeyen bir maddenin sertlii Mohs i Mohs

    skalasskalasna gna gre 7re 7--8 Mohs sertli8 Mohs sertliindedir. indedir.

    rnernein, sert in, sert elik 6.5, alelik 6.5, alminyum 2, minyum 2, normal cam 5.5 Mohs sertlinormal cam 5.5 Mohs sertliindedir.indedir.

    Malzemenin Mohs skalasMalzemenin Mohs skalasna gna gre sertlire sertlii i belirlenirken bir mineralin dibelirlenirken bir mineralin dierini erini izdiizdiinden emin olunmalinden emin olunmalddr. r.

    YYzeyi tozlu, gevzeyi tozlu, gevek partikek partikller iller ieren eren malzemeler malzemeler zerinde yapzerinde yaplan lan izme iizme ilemi lemi yanyanltltcc

    olabilir.olabilir.

    4.1 Sertlik

  • 1010

  • 1111

    MOHS SERTLMOHS SERTLK SKALASIK SKALASI

    Mohs skalasMohs skalas

    lineer delineer deildir. ildir.

    KKorondenorondenden elmasden elmasa a Mohs skalasMohs skalasnda 9nda 9dan10dan10a a gegeii

    sertlikte % 300sertlikte % 300den den daha artdaha art..

    4.1 Sertlik

  • 1212

    Bu nedenle bir malzemenin sertliBu nedenle bir malzemenin sertliinden sinden sz ederken, deney z ederken, deney yynteminin de belirtilmesi gerekir.nteminin de belirtilmesi gerekir.

    BatBatrrlaraklarak

    yapyaplan sertlik deneyleri.lan sertlik deneyleri.

    Metal endMetal endstrisinde genellikle strisinde genellikle Rockwell, Brinell ve VickersRockwell, Brinell ve Vickers

    sertlik sertlik

    deneyleri kullandeneyleri kullanlmaktadlmaktadr. r.

    Bu deneyler belirli bir sBu deneyler belirli bir srede belirli bir yrede belirli bir yk k altaltnda deforme olmayan bir knda deforme olmayan bir kre veya re veya koninin metal ikoninin metal iine batma derinliine batma derinliinin inin lllmesiyle yaplmesiyle yapllr. r.

    FarklFarkl

    malzemeler imalzemeler iin dein deiiik deney yik deney yntemleri olup, bunlarntemleri olup, bunlarn n sonusonularlar

    farklfarklllklar klar ggsterir.sterir.

    4.1 Sertlik

  • 1313

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    Rockwell sertlik deneyi (RSD), Rockwell sertlik deneyi (RSD), yapyaplmaslmasnnn n ok kolay olmasok kolay olmas

    ve ve

    zel bir ustalzel bir ustalk gerektirmemesinden k gerektirmemesinden dolaydolay

    metallerin sertlik metallerin sertlik llmmnde nde

    en yaygen yaygn kullann kullanlan metottur.lan metottur.

    4.1 Sertlik

  • 1414

    Rockwell deneyleri, Rockwell deneyleri, rnek rnek zerine yapzerine yaplan bir seri lan bir seri yykleme ve bokleme ve boaltma sonucu altma sonucu rnek yrnek yzeyinde oluzeyinde oluan an derinliderinliin in lllmesi ile gerlmesi ile gerekleekletirilir. tirilir.

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    BatBatcc

    UU::

    Birok farkl

    skala, farkl

    yk ve eitli u

    kombinasyonlarnn

    kullanmyla en sertten en yumuaa kadar tm metal ve alamlarn sertliinin tayin edilmesine olanak salar.

    4.1 Sertlik

  • 1515

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    BatBatcc

    UU::

    1/18, 1/8,

    ve

    inch aplarnda kresel, sert elik toplar veya

    Tepe as

    120

    olan,

    u

    ksm

    0.2 mm yarapnda yuvarlatlm

    ok sert malzemeler iin kullanlan

    brale

    ad

    verilen konik elmas u

    4.1 Sertlik

  • 1616

    Son olarak Ana yk

    (P1

    )

    kaldrlr.

    Meydana gelen kalc

    izdeki derinlik art

    bulunarak mevcut gstergeden Rockwell Sertlik deeri okunur.

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    P0

    P0

    P1120

    Bu yntemde batma derinlii llecei iin yzey przll

    sonular

    etkileyebilir.

    Bu sakncay

    gidermek iin nce batc

    u

    kk bir ykle (P0

    = n

    yk) malzemeye daldrlarak alet sfr dzeyine ayarlanr.

    t0t1

    0

    .

    2

    0

    0

    m

    m

    0

    100

    t1

    t0

    P0

    Daha sonra toplam yke tamamlanacak ekilde ana yk (P1

    ) uygulanr.

    4.1 Sertlik

  • 1717

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    P0

    P0

    P1120

    t0t1

    0

    .

    2

    0

    0

    m

    m

    0

    100

    t1

    t0

    P0

    Rockwell Sertlik deeri boyutsuzdur.

    Ucun malzeme iine her 0.002 mm bat

    bir sertlik deerinin dmesi

    olarak alnr.

    n yk uygulandktan sonra ucun konumu ile ana yk kaldrldktan sonra ucun konumu arasndaki batma derinlii tb

    olmak zere RSD- C aadaki formlle hesaplanabilir.

    0.002t100CRSD b

    tb

    4.1 Sertlik

  • 1818

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    4.1 Sertlik

  • 1919

    RRCC

    : : elik, sert delik, sert dkme demirler, derin kme demirler, derin olarak yolarak yzeyi sertlezeyi sertletirilmitirilmi

    elikler elikler

    Hem Hem n yn ykkn hem de toplam yn hem de toplam ykkn bn byyklklne gne gre iki tip re iki tip deney varddeney vardr: r:

    1. Rockwell ve 1. Rockwell ve 2. Y2. Yzeysel (superficial) Rockwell.zeysel (superficial) Rockwell.

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    1. Rockwell1. Rockwelln yn yk= 10 kgfk= 10 kgf

    Toplam yToplam yk = 60 kgf k = 60 kgf

    RRAA

    Toplam yToplam yk = 100 kgf k = 100 kgf

    RRBB

    Toplam yToplam yk = 150 kgf k = 150 kgf

    RRCC

    RRAA

    : : nce malzemeler; nce malzemeler; yyzeyi ince levha zeyi ince levha halinde sertlehalinde sertletirilmitirilmi

    malzemeler;malzemeler;

    RRBB

    : : YYzeyi orta kalzeyi orta kalnlnlkta sertlekta sertletirilmitirilmielik ve perlitik temper delik ve perlitik temper dkkm; m;

    4.1 Sertlik

  • 2020

    Hem Hem n yn ykkn hem de toplam yn hem de toplam ykkn bn byyklklne gne gre iki tip re iki tip deney varddeney vardr: r:

    1. Rockwell ve 1. Rockwell ve 2. Y2. Yzeysel (superficial) Rockwell.zeysel (superficial) Rockwell.

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    2. Y2. Yzeysel Rockwellzeysel Rockwelln yn yk= 3 kgfk= 3 kgf

    Toplam yToplam yk = 15 kgfk = 15 kgf

    Toplam yToplam yk = 30 kgfk = 30 kgf

    Toplam yToplam yk = 45 kgfk = 45 kgf

    Bu deney ince Bu deney ince rnekler, rnekler, hafifhafife karbe karbrlenmirlenmi

    yyzeyler, kzeyler, kk park paralar ve alar ve Rockwell deneyinin Rockwell deneyinin kullankullanlmaslmasnnn uygun n uygun olmadolmad

    durumlarda yapdurumlarda yapllr. r.

    4.1 Sertlik

  • 2121

    Skala sembol Batc

    u Ana yk (kgf)

    15N Elmas 15

    30N Elmas 30

    45N Elmas 45

    15T 1/16 inch kre 15

    30T 1/16 inch kre 30

    45T 1/16 inch kre 45

    15W 1/8 inch kre 15

    30W 1/8 inch kre 30

    45W 1/8 inch kre 45

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    Skala sembol Batc

    u Ana yk (kgf)

    A Elmas 60

    B 1/16 inch kre 100

    C Elmas 150

    D Elmas 100

    E 1/8 inch kre 100

    F 1/16 inch kre 60

    G 1/16 inch kre 150

    H 1/8 inch kre 60

    K 1/8 inch kre 150

    Rockwell sertlik skalasRockwell sertlik skalas YYzeysel R. S. Skalaszeysel R. S. Skalas

    4.1 Sertlik

  • 2222

    rnek kalrnek kalnlnl

    iz kaliz kalnlnlnnn en az 10 katn en az 10 kat

    olmalolmalddr. r.

    zin kenarlara olan uzaklzin kenarlara olan uzakl

    ve iz merkezleri arasve iz merkezleri arasndaki mesafe iz ndaki mesafe iz

    apapnnn en az n en az

    katkat

    olmalolmalddr.r.

    Deneyin yapDeneyin yapldld

    yyzey pzey prrzszsz olmalz olmalddr.r.

    Su verilmiSu verilmi

    ok sert bir ok sert bir elieliin Rockwell in Rockwell sertlisertlii 60i 60--65 Rc aras65 Rc arasndadndadr. r.

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    Deney sonuDeney sonularlar, sertlik de, sertlik deerinin yanerinin yannda nda llmmn yapn yapldld skalayla birlikte gskalayla birlikte gsterilir. sterilir.

    rnernein, 80 RSD B, B skalasin, 80 RSD B, B skalasnda sertlinda sertliin 80 olduin 80 olduunu, unu,

    60 RSD 30W, Rockwell sertli60 RSD 30W, Rockwell sertliinin 60 olduinin 60 olduunu skalanunu skalann ise 30W n ise 30W olduolduunu gunu gsterir.sterir.

    4.1 Sertlik

  • 2323

    Rockwell sertliRockwell sertlii genellikle naylon, polikarbonat, polyester gibi i genellikle naylon, polikarbonat, polyester gibi sert plastiklerin sertlisert plastiklerin sertliinin belirlenmesinde kullaninin belirlenmesinde kullanllr. r.

    Metalik malzemelerin yanMetalik malzemelerin yannda seramik malzemelerin sertlinda seramik malzemelerin sertlii i de Rockwell deneyi ile belirlenebilir. de Rockwell deneyi ile belirlenebilir.

    Rockwell Sertlik DeneyiRockwell Sertlik Deneyi

    Plastiklerin sertliPlastiklerin sertlii de en yaygi de en yaygn olarak Rockwell ve Shore n olarak Rockwell ve Shore (Durometer) sertlik deneyleri ile belirlenir. (Durometer) sertlik deneyleri ile belirlenir.

    4.1 Sertlik

  • 2424

    YYk belirli bir sk belirli bir sre uygulanre uygulanr. r.

    D D apapnda sert, knda sert, kre re eklinde bir eklinde bir bilya dbilya dey doey dorultuda sertlik rultuda sertlik dedeeri eri lllecek parlecek paranann yn yzeyine zeyine dik olarak belirli bir P kuvveti ile dik olarak belirli bir P kuvveti ile bastbastrrllr r

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    4.1 Sertlik

  • 2525

    Metalin yMetalin yzeyindeki dairenin zeyindeki dairenin apap

    (d), 0.02 mm duyarl(d), 0.02 mm duyarlkta kta

    llllr. r.

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    BilyanBilyann kaldn kaldrrlmaslmasndan ndan sonra malzemede olusonra malzemede oluan an plastik plastik ekil deekil deiiimi imi sonucunda ysonucunda yzeyde kzeyde kresel resel bir iz kalbir iz kalr. r.

    4.1 Sertlik

  • 2626

    (f) izin en fazla derinli(f) izin en fazla derinlii ise,i ise,

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    A

    C

    BD

    Ef

    d/2 f

    d

    P

    S kS kresel izin alanresel izin alan

    ise Brinell ise Brinell sertlisertlii (BSD) i (BSD) u u ekilde ekilde tantanmlanmlanr :r :

    SPBSD

    S = Df

    Ancak f'nin Ancak f'nin llmm

    ok zordur.ok zordur.

    4.1 Sertlik

  • 2727

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    A

    C

    BD

    Ef

    d/2 f

    d

    P

    genlerin benzerligenlerin benzerliinden inden

    ((AEB AEB

    CEB)CEB)

    fD2d

    2df

    04dD.ff

    22

    22 dD21

    2Df

    4.1 Sertlik

  • 2828

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    A

    C

    BD

    Ef

    d/2 f

    d

    P

    olduolduundanundan

    DfP

    SPBSD

    22 dDDD 2PBSD Bu formBu formlde, P kg, D ve d mm olarak yerine konulmallde, P kg, D ve d mm olarak yerine konulmalddr.r.

    Esasen bu bir basEsasen bu bir basnn

    llmmddr ve birimi kgf/mmr ve birimi kgf/mm22dir. dir. Ancak birimi nadiren kullanAncak birimi nadiren kullanllr.r.

    4.1 Sertlik

  • 2929

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    Deneyde kullanDeneyde kullanlan bilyeler: lan bilyeler:

    Brinell sertliBrinell sertlii 450i 450den kden kk olan malzemeler ik olan malzemeler iin in sertlisertlii en az 850 BSD olan i en az 850 BSD olan elik bilye.elik bilye.

    sertlisertlii 450

  • 3030

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    Uygulanan yUygulanan yk bakk bakr, pirinr, pirin

    gibi yumugibi yumuak metaller iak metaller iin in 500 kgf500 kgf, ,

    ddkme alkme alminyum iminyum iin in 1500 kgf1500 kgf

    ve ve

    demir, demir, elik gibi sert metaller ielik gibi sert metaller iin in 3000 kgf3000 kgfdirdir. .

    Sert malzemeler daha bSert malzemeler daha byyk yk yklerin uygulanmasklerin uygulanmasnn

    gerektirir.gerektirir.

    10 mm standart 10 mm standart ll

    bilyesinin dbilyesinin dndaki ndaki bilye bilye aplaraplar

    5 ve 2.5 mm5 ve 2.5 mmdir. dir.

    4.1 Sertlik

  • 3131

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    Deney esnasnda, yk malzeme zerinde belirli bir sre (genellikle 10 ile 30 saniye arasnda) tutulur.

    Yk uygulandnda malzem

    e tepkisindeki deiiklikleri karlamak iin ykn uyguland

    sre belirlidir.

    Sert malzemeler, rnein elik iin 15 s ykleme sresi yeterlidir.

    Yumuak ve metal alamlar, rnein pirin

    alamlar

    iin 30 s ve magnezyum iin yaklak olarak 2 dakikadr.

    4.1 Sertlik

  • 3232

    Brinell Sertlik DeneyiBrinell Sertlik Deneyi

    Hesaplanan BSD yannda bilya ap/yk/ykleme sresi

    (mm/kgf/s)

    srasyla bilgi olarak eklenir. rnek 99 BSD 5/500/30.

    Brinell deneyinde kullanlan batc

    u

    dier deneylerde kullanlanlara kyasla daha byk bir alan

    kapsar

    Bu nedenle lokal heterojenliklere daha duyarl

    olan kk izlere gre malzemenin sertliini genel olarak daha iyi temsil eder.

    4.1 Sertlik

  • 3333

    Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi

    Brinell sertlik deneyi, sertliBrinell sertlik deneyi, sertlii i oounlukla unlukla 6565--450 aras450 arasnda olan yumunda olan yumuak ak elik veya elik veya yapyap

    elieliinin muayenesinde kullaninin muayenesinde kullanllr.r.

    Malzeme daha sert olunca deneyde kullanMalzeme daha sert olunca deneyde kullanlan lan elik bilyanelik bilyann n ekil deekil deiiimi de imi de nem kazannem kazanr. r.

    Bu nedenle daha deBu nedenle daha deiiik yik yntemler kullanmak ntemler kullanmak gerekir. Bunlargerekir. Bunlarn en n en nemlisi Vickers sertlik nemlisi Vickers sertlik deneyidir. deneyidir.

    Bu yBu yntemde metal yntemde metal yzeyine batzeyine batcc

    olarak olarak kare kesitli ve tepe akare kesitli ve tepe ass

    136136

    olan elmas olan elmas

    piramit bir upiramit bir u

    kullankullanllrr

    4.1 Sertlik

  • 3434

    Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi

    Vickers deneyi ile Brinell deneyinde aynVickers deneyi ile Brinell deneyinde ayn

    cihaz kullancihaz kullanllr. Yalnr. Yalnzca batzca batcc

    uu

    dedeiitirilir.tirilir.

    Piramidin bPiramidin braktrakt

    izin kizin kegeni (d), her iki egeni (d), her iki kkegen uzunluegen uzunluunun milimetrenin 1/1000unun milimetrenin 1/1000i i duyarlduyarlllkta mikroskopla kta mikroskopla lllmesi ve lmesi ve ortalamasortalamasnnn aln alnmasnmas

    ile tespit edilir. ile tespit edilir.

    Vickers sertliVickers sertlii (VSD) ai (VSD) aaada verilen bada verilen bantnt

    ile hesaplanile hesaplanr :r :

    SPVSD 2

    d22Psin

    VSD

    Piramidin tepe aPiramidin tepe ass

    =136=136 olarak alolarak alnnrsa,rsa,

    2

    dP1.854VSD

    4.1 Sertlik

  • 3535

    Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi

    Deney yDeney ykk

    0.0250.025--120 kgf aras120 kgf arasnda nda olabilir. olabilir.

    Uygulama sUygulama sresi 10resi 10--15 saniyedir. 15 saniyedir.

    Vickers deneyi mikrosertlik Vickers deneyi mikrosertlik llmmnde nde de kullande kullanllr. r.

    Bu yBu yntemle en yumuntemle en yumuak malzemeden ak malzemeden en sert malzemeye kadar genien sert malzemeye kadar geni

    bir bir

    aralaralkta sertlik kta sertlik llmm

    yapyaplabilir. labilir.

    4.1 Sertlik

  • 3636

    Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi

    VSDVSDnin yannin yannda gerektinda gerektiinde sinde srasrasyla yla deney ydeney ykk

    ve uygulama sve uygulama sresi yazresi yazllr. r.

    rnernein, 550 VSD/30/20; in, 550 VSD/30/20; deney ydeney ykknnn 30 kgf, n 30 kgf, Uygulama sUygulama sresinin 20 saniye ve resinin 20 saniye ve Vickers sertliVickers sertliinin 550 olduinin 550 olduunu unu ggsterir.sterir.

    600600e kadar Brinell sertlie kadar Brinell sertlii yaklai yaklak k olarak Vickers sertliolarak Vickers sertliine eine eittir. ittir.

    Vickers sertliVickers sertliinin birimi kgf/mminin birimi kgf/mm22dir.dir.

    4.1 Sertlik

  • 3737

    Vickers Sertlik DeneyiVickers Sertlik Deneyi

    Vickers sertliVickers sertliinin avantajinin avantaj, olduk, olduka a dodoru okumalar yapmasru okumalar yapmas

    ve tve tm m

    metal ve imetal ve ilem glem grmrm

    yyzeyler zeyler iiin sadece bir tip batin sadece bir tip batcc

    ucun ucun

    kullankullanlmaslmasddr. r.

    Vickers sertliVickers sertlii metallerin yani metallerin yannda seramik malzemelerin sertlinda seramik malzemelerin sertliinin inin llmmnde de gnde de gvenilir bir sertlik venilir bir sertlik llm metodudur. m metodudur.

    Vickers sertliVickers sertlii i llme yme yntemi daha uzun zaman almakla beraberntemi daha uzun zaman almakla beraber en duyarlen duyarl

    sertlik sertlik llm ym yntemidirntemidir. .

    Malzeme sertliMalzeme sertliini temsil edecek ortalama bir d deini temsil edecek ortalama bir d deeri ieri iin in ok ok saysayda izin da izin lllmesi gerekir. lmesi gerekir.

    4.1 Sertlik

  • 3838

    Knoop SertliKnoop Sertliii

    Bir malzemenin gBir malzemenin greceli mikrosertlireceli mikrosertlii Knoop i Knoop batma deneyi ile belirlenebilmektedir batma deneyi ile belirlenebilmektedir

    Bu deneyde tepe aBu deneyde tepe ass

    130130

    ve 172ve 172

    3030

    olan olan piramit piramit ekilli elmas bir uekilli elmas bir u

    malzeme malzeme zerine zerine

    bastbastrrllr.r.

    Bir boyutu diBir boyutu dierinin yaklaerinin yaklak olarak 7 katk olarak 7 kat

    olan olan bir iz olubir iz oluur. ur.

    Malzemenin sertliMalzemenin sertlii izin derinlii izin derinlii i lllerek lerek bulunur. bulunur.

    4.1 Sertlik

  • 3939

    Knoop SertliKnoop Sertliii

    Vickers sertlik Vickers sertlik llme deneyine gme deneyine gre daha re daha ddk kuvvetler uygulank kuvvetler uygulanr. r.

    Knoop deneyi, cam ve seramik gibi gevrek Knoop deneyi, cam ve seramik gibi gevrek malzemelerin sertlimalzemelerin sertliinin test edilmesini inin test edilmesini sasalar. lar.

    Malzeme Malzeme zerine uygulanan yzerine uygulanan yk genellikle 1 k genellikle 1 kgfkgfden daha azdden daha azdr. Batr. Batcc

    uu

    yaklayaklak olarak k olarak

    0.01 ile 0.1 mm aras0.01 ile 0.1 mm arasnda dnda drt yanlrt yanl

    bir iz bbir iz brakrakr. r.

    t

    L

    b

    7.11bL

    4.00tb

    2L14.2PKSD

    4.1 Sertlik

  • 4040

    Shore SertliShore Sertliii

    Bu yBu yntemde bir dntemde bir dey tey tp p iiinde dinde drrlen bir len bir ekicin ekicin cisme cisme arparpp geri sp geri sramasramas

    ile ile

    ulaulatt

    yykseklik kseklik llllr. r.

    Metalin sertliMetalin sertlii ile bu si ile bu srama rama yykseklikseklii oranti orantllddr.r.

    4.1 Sertlik

  • 4141

    Shore SertliShore Sertliii

    Lastiklerde kullanLastiklerde kullanlan ylan yntemde ise lastintemde ise lastiin iin iine ine batmaya batmaya alalan bir uan bir u

    kullankullanllr.r.

    Ucun gerisinde bulunan yay lastiUcun gerisinde bulunan yay lastiin sertliin sertliine gine gre re gerilir ve yaygerilir ve yayn gerilmesine ban gerilmesine ball

    olarak lastiolarak lastiin in

    sertlisertlii belirlenir.i belirlenir.

    Ancak burada elde edilen sonuAncak burada elde edilen sonular yalnlar yalnz sertliz sertlie e dedeil malzemenin elastisite modil malzemenin elastisite modllne ve plastik ne ve plastik ekil deekil deiiim yapabilmesine de baim yapabilmesine de ball

    olduolduundan undan

    didier deneylerden farkler deneylerden farkl

    sonusonular verebilir.lar verebilir.

    4.1 Sertlik

  • 4242

    Beton Test Beton Test ekiciekici

    Beton tabancasBeton tabancas

    adad

    da verilen bu da verilen bu

    aygaygttaki bir yay aracttaki bir yay aracllyla yla elik bir elik bir bilya beton ybilya beton yzeyine fzeyine frlatrlatllr. r.

    Bilya beton yBilya beton yzeyine zeyine arptarptktan sonra ktan sonra geri sgeri srar. Bu srar. Bu srayray

    yykseklikseklii ne i ne

    kadar bkadar byyk ise betonun sertlik ise betonun sertlii ve i ve dayandayanmm

    o kadar bo kadar byyktktr.r.

    YapYaplarlarn yerinde muayenesinde basitlin yerinde muayenesinde basitlii nedeniyle si nedeniyle sk kullank kullanllr. r.

    Bu deneyin amacBu deneyin amac

    sertlikten giderek betonun dayansertlikten giderek betonun dayanmmnn

    saptamaktsaptamaktr. r.

    Betonun yBetonun yzeyden itibaren zamanla sertlezeyden itibaren zamanla sertletitii ii iin, eski binalarda in, eski binalarda yanyanltltcc

    sonusonular vermektedir. lar vermektedir.

    4.1 Sertlik

  • 4343

    Beton Test Beton Test ekiciekici

    4.1 Sertlik

  • 4444

    Beton Test Beton Test ekiciekici

    4.1 Sertlik

  • 4545

    Hem sertlik hem de Hem sertlik hem de ekme dayanekme dayanmm

    metallerin metallerin plastik deformasyona karplastik deformasyona kar

    direncini gdirencini gsterir. sterir.

    SonuSonu

    olarak bu iki deolarak bu iki deer kabaca oranter kabaca orantllddr. r.

    4.1 Sertlik

    Sertlikle Mukavemet ArasSertlikle Mukavemet Arasndaki ndaki lilikiki

  • 4646

    Sertlikle Mukavemet ArasSertlikle Mukavemet Arasndaki ndaki lilikiki

    DDkme demir, kme demir, elik ve pirincin elik ve pirincin ekme dayanekme dayanmm

    Brinell sertliBrinell sertliinin inin

    bir fonksiyonudur. bir fonksiyonudur.

    AynAyn

    oransal ilioransal iliki tki tm metaller m metaller iiin kurulamaz. in kurulamaz.

    oou u elik ielik iin pratik olarak, in pratik olarak, Brinell sertliBrinell sertlii ve i ve ekme dayanekme dayanmm

    arasarasndaki ilindaki iliki ki u u ekildedir. ekildedir.

    BSD3.45MPaD

    4.1 Sertlik

  • 4747

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 4848

    AAnma snma srtrtnen ynen yzeylerden zeylerden malzeme kaybmalzeme kayb

    olarak tanolarak tanmlanmlanr. r.

    AAnma miktarnma miktar

    malzemenin malzemenin ttrrne, sne, srtrtnen ynen yzeylerin zeylerin bibiimine, simine, srtrtnme konme koullarullarna na ve ve evrenin kimyasal etkilerine evrenin kimyasal etkilerine baballddr.r.

    SSrtrtnen hareketli parnen hareketli paralaralarn n bulundubulunduu aletler, u aletler, zerinden zerinden hareketli cisimlerin gehareketli cisimlerin getitii yol, i yol, ddeme vb. malzemeler zamanla eme vb. malzemeler zamanla aanma etkisine girerler. nma etkisine girerler.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 4949

    Cisimlerin yCisimlerin yzeylerine mikroskopla bakzeylerine mikroskopla bakldld zaman, gzaman, gzle zle ok dok dzgzgn gn grrnen yerlerin nen yerlerin

    aslaslnda girintili nda girintili kkntntll

    olduolduu anlau anlallr. r.

    BBylece iki cismin sylece iki cismin srtrtnmesi ile cismin nmesi ile cismin yyzeyindeki belirli tepe noktalarda gerilme zeyindeki belirli tepe noktalarda gerilme yylmalarlmalar

    oluoluur. ur.

    ekil deekil deiiimlerinin ve simlerinin ve scaklcakln artn artmm

    ile ile ssrtrtnen iki cisimden kesme dayannen iki cisimden kesme dayanmm

    kkk olandan bazk olandan baz

    parparalar kopar. alar kopar.

    Adezif AAdezif Anmanma

    Bu tip aBu tip anmaya nmaya adezif adezif aanma denir. nma denir.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5050

    Sertlik yanSertlik yannda malzemenin anda malzemenin anmasnmasnn

    etkileyen dietkileyen dier fakter faktrler, rler, malzemeye uygulanan basmalzemeye uygulanan basnn

    ve ave andndrma srma sresidir. residir.

    SSrtrtnen cisimlerden biri yumunen cisimlerden biri yumuak diak dieri eri sert ise, sert cisim yumusert ise, sert cisim yumuak olanak olan

    izerek izerek

    ve kazve kazyarak ayarak anmaya neden olabilir.nmaya neden olabilir.

    ok iyi parlatok iyi parlatlmlm

    ve sertleve sertletirilmitirilmi yyzeylerde abrazif azeylerde abrazif anma en dnma en dk k

    ddzeydedir.zeydedir.

    Abrazif AAbrazif Anmanma

    Bu tip aBu tip anmaya nmaya abrazif abrazif aanma denir. nma denir.

    yumuyumuakak

    sertsert

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5151

    EndEndstride stride retim teknolojisinde taretim teknolojisinde talama ve parlatma lama ve parlatma iilemleri bu alemleri bu anma tnma trrne (abrazif) dayanne (abrazif) dayanr. r.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5252

    EndEndstride stride retim teknolojisinde taretim teknolojisinde talama ve parlatma lama ve parlatma iilemleri bu alemleri bu anma tnma trrne (abrazif) dayanne (abrazif) dayanr. r.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5353

    4.2 Anmaya dayankllk

    Suyun andrc

    etkisi

  • 5454

    4.2 Anmaya dayankllkkavitasyon

  • 5555

    iki cisim arasiki cisim arasnda suyun nda suyun veya baveya baka bir ska bir svvnnn n bulunmasbulunmas, bunlarla kat, bunlarla kat

    cisimler arascisimler arasnda baznda baz kimyasal reaksiyonlarkimyasal reaksiyonlarn n

    oluolumasmasna neden olur. na neden olur.

    Bu reaksiyonlar sonunda oluBu reaksiyonlar sonunda oluan maddelerin cisimlerden an maddelerin cisimlerden ayrayrlmaslmas

    ile cisim aile cisim annr. r.

    Korozif AKorozif Anmanma

    Bu tip aBu tip anmaya nmaya korozif korozif aanma denir. nma denir.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5656

    nnaat Maat Mhendislihendisliinde inde metallerde ametallerde anma olaynma olayna, na, demiryolu raylardemiryolu raylarnda nda rastlanrastlanr. r.

    Metalik malzemelerin aMetalik malzemelerin anmaya dayannmaya dayanklklllk deneyi zor bir deneydir. k deneyi zor bir deneydir.

    Metallerde aMetallerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    Genellikle deney belirli bir basGenellikle deney belirli bir basnn

    ile malzeme yile malzeme yzeyine temas zeyine temas ettirilen ve bir eksen etrafettirilen ve bir eksen etrafnda dnda dnen millerle yapnen millerle yapllr. r.

    Malzeme Malzeme rnernei, deney i, deney ncesi ve sonrasncesi ve sonras

    tarttartllp, ap, arlrlktaki azalma deney ktaki azalma deney ssresine bresine bllnerek, anerek, anmaya dayannmaya dayanklklllk g/dak cinsinden tank g/dak cinsinden tanmlanmlanr.r.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5757

    YapYap mmhendislihendisliinde inde

    zellikle tazellikle ta

    bbnyeli nyeli elemanlar aelemanlar anma olaynma olaynnn n etkisinde kaletkisinde kalrlar. rlar.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    Bu nedenle beton yol, hava meydanBu nedenle beton yol, hava meydan, merdiven , merdiven basamaklarbasamaklar, d, demeler gibi yerlerde kullanemeler gibi yerlerde kullanlan lan malzeme amalzeme anmaya dayannmaya dayanklkl

    olmalolmalddr.r.

    4.2 Anmaya dayankllk

    karo plakkaro plak

  • 5858

    Bu tBu tr malzemenin deneyi, bir r malzemenin deneyi, bir ddey eksen etrafey eksen etrafnda ve yatay nda ve yatay

    ddzlem izlem iinde dinde dnen 60 cm nen 60 cm aplapl madensel bir tabladan olumadensel bir tabladan oluan an

    Dorry (BDorry (Bhme) ayghme) aygtt

    ile yapile yapllr. r.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 5959

    Tabla dakikada 28Tabla dakikada 28--30 devirlik 30 devirlik hhzla dzla dner. ner.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    440 devir sonra malzeme 440 devir sonra malzeme tarttartlarak veya hacmi larak veya hacmi lllerek lerek aanma miktarnma miktar

    saptansaptanr. r.

    4.2 Anmaya dayankllk

    300 N300 N

    aandndrrcc

    toztoz

    TablanTablann n zerine dzerine dnn

    ssrasrasnda anda andndrrcc

    toz aktoz akttlmaktadlmaktadr. r.

  • 6060

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 6161

    Yatay tabla dYatay tabla dndndrrlerek belirli bir slerek belirli bir sre sonunda are sonunda arlrlk kaybk kayb

    llllr. r. Birim mesafede aBirim mesafede anan miktar anan miktar anma direnci olarak tannma direnci olarak tanmlanmlanr.r.

    AhAhap, linolyum, plastik ap, linolyum, plastik gibi dgibi deme kaplamalareme kaplamalarnnn n aanma miktarnma miktar

    Taber aletiTaber aleti

    ile bulunur. ile bulunur.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    DDnen yatay bir tabla nen yatay bir tabla zerine zerine tespit edilen deney numunesi tespit edilen deney numunesi zerine malzeme tzerine malzeme trrne gne gre re seseilen bir ilen bir ift aift andndrrcc

    disk disk

    belirli bir ybelirli bir ykle bastkle bastrrllr. r.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 6262

    Tamburun iTamburun iine ayrine ayrca deney ca deney rnernei i tipine batipine ball

    olarak belirli sayolarak belirli sayda da elik kelik kre re

    yerleyerletirilip, silindir kapattirilip, silindir kapatllr. r.

    Yollarda kullanYollarda kullanlan beton veya lan beton veya asfalt gibi kaplama malzemelerinin asfalt gibi kaplama malzemelerinin iskeletini oluiskeletini oluturan turan akakl veya l veya kkrmatarmatalarlarn an anma deneyleri inma deneyleri iin in ise ise Los AngelesLos Angeles

    deneyi uygulandeneyi uygulanr. r.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    erisinde bir raf bulunan standart erisinde bir raf bulunan standart boyutlardaki bir silindirik tamburun iboyutlardaki bir silindirik tamburun iine ine belirli abelirli arlrlkta (P) ve tane dakta (P) ve tane dallmmnda nda deney deney rnernei konulur. i konulur.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 6363

    3030--33 dev./dak. h33 dev./dak. hzla 500 devir zla 500 devir ddndndrrllr. r.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    KKrelerin arelerin arlrl

    ve dinamik etkisi ve dinamik etkisi ile parile paralanan malzeme 12 noalanan malzeme 12 nolu lu elekten elenir. elekten elenir.

    Bu eleBu elein in ststnde kalan malzeme Pnde kalan malzeme Puu aarlrlnda ise, anda ise, anma ynma yzdesi U zdesi U yle yle

    bulunur: bulunur:

    100P

    PPU u

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 6464

    Hesaplanan aHesaplanan anma ynma yzdesi zdesi (U) ne kadar k(U) ne kadar kk ise, k ise, agreganagregann an anma dayannma dayanmm

    o kadar yo kadar yksektir. ksektir.

    TaTa

    yapyapll

    cisimlerde acisimlerde anma olaynma olay

    ve deneyive deneyi

    ASTM standartlarASTM standartlarna gna gre bu kayre bu kayp yp yzdesinin beton zdesinin beton agregasagregasnda 100 devir inda 100 devir iin %10in %10u, 500 devir iu, 500 devir iin %50in %50yi, yol yi, yol agregasagregas

    iiin 500 devirde %30in 500 devirde %30u geu gememesi istenir. memesi istenir.

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 6565

    Mikrodeval agregalarda

    4.2 Anmaya dayankllk

  • 66

    LENEBLENEBLLRLRLKK

    4.3 lenebilirlik

  • 6767

    BazBaz

    malzemeler yapmalzemeler yapda da kullankullanlmadan lmadan nce baznce baz

    mekanik mekanik

    iilemlere tabi tutulabilir. lemlere tabi tutulabilir.

    Metalik Malzemelerde Metalik Malzemelerde lenebilirliklenebilirlik

    rnernein, betonarmede kullanin, betonarmede kullanlan donatlan donatnnn, betona yapn, betona yapmasmasnnn n (aderans(aderansn) san) salanmaslanmas

    amacamacyla uyla ularlarna kanca yapna kanca yapllr. r.

    4.3 lenebilirlik

  • 6868

    Metalik malzemelerde ilenebilirlik zellii pilyaj deneyi sonucunda belirlenir

    Metalik Malzemelerde Metalik Malzemelerde lenebilirliklenebilirlik

    Eer deney rnei bu ilemler srasnda atlyorsa, o malzemeyi yapda kullanmak sakncaldr.

    4.3 lenebilirlik

  • 69

    TOKLUK ve DARBEYE TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIKDAYANIKLILIK

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 7070

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

    Tokluk bir malzemenin krlmadan nce snmledii enerjinin bir lsdr.

    TokluTokluun en basit un en basit llme yme yntemlerinden ntemlerinden birisi birisi darbedarbe

    deneyidir.deneyidir.

  • 7171

    Bir yapBir yapya veya elemana uygulanan dya veya elemana uygulanan d

    yyk, dok, doal titreal titreim im periyodunun periyodunun te birinden daha kte birinden daha ksa zamanda uygulansa zamanda uygulanr ise r ise bu ybu yklemeye klemeye darbedarbe

    denilir. denilir.

    Bu harekette hareketin kendini bir kere tekrarBu harekette hareketin kendini bir kere tekrar

    iiin gein geen en zaman zaman dodoal titreal titreim periyoduim periyodu

    olarak tanolarak tanmlanmlanr.r.

    Bir yapBir yap

    veya yapveya yap

    elemaneleman

    statik denge statik denge konumundan uzaklakonumundan uzaklattrrlarak blarak brakrakldldnda nda bir titrebir titreim hareketi yapar. im hareketi yapar.

    DD

    bir zorlama olmadbir zorlama olmad

    takdirde bu hareket takdirde bu hareket dodoal titreal titreim hareketiim hareketi

    olarak tanolarak tanmlanmlanr.r.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 7272

    dodoal titreal titreim hareketiim hareketiDD

    kuvvetin tekrarlkuvvetin tekrarl

    uygulanmasuygulanmas

    (rezonans)(rezonans)

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

    By tuning ultra sound waves to the natural frequency of a kidney stone, we can rely on resonance to pulverize the stone.

    Sallandka sallamann kolaylamasnn nedeni salncan doal frekansnda salnm yapmasdr. Doal frekasnda sallanmakta olan salnca

    hareket ettirmek kolaydr.

  • 7373

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

    darbeye dayandarbeye dayanklklll

    atom baatom balarlar

    (kohezyon dayan(kohezyon dayanmm))

    deneylerdeneyler

    aar bir cismin dr bir cismin dmesimesi

    darbe etkisidarbe etkisi ani bani byyk gerilmek gerilme

  • 7474

    Bu tip gBu tip gmelere daha melere daha ok kok kprpr, yol ve havaalanlar, yol ve havaalanlarnda nda kullankullanlan malzemelerde rastlanlan malzemelerde rastlanr.r.

    EEer bu er bu ekil deekil deiiim iim ii belirli bir kritik dei belirli bir kritik deeri aeri aarsa arsa malzeme darbe tesiriyle gmalzeme darbe tesiriyle ger. er.

    Darbe etkisinde malzeme dDarbe etkisinde malzeme d kuvvetlerin yapmkuvvetlerin yapm

    olduolduu bir u bir

    ii

    etkisinde kalmaktadetkisinde kalmaktadr. r.

    Bu iBu ii dengelemek ii dengelemek iin, malzeme in, malzeme ekil deekil deiitirerek itirerek i

    ii

    oluoluturur.turur.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 7575

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 7676

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

    Malzemenin darbeye dayanklln

    etkileyen faktrler

    - rnein ekli ve boyutu, -

    kuvvetin uygulama hz,

    -

    gerilme ylmasnn iddeti (entik derinlii ve keskinlii)- scaklk

    the results may be reported as energy lost per unit cross-

    sectional area at the notch (J/m

  • 7777

    Metaller iMetaller iin in CharpyCharpy

    deneyideneyi

    Polimerler iPolimerler iin in IzodIzod

    deneyideneyi

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

    AmaAma: gerilme y: gerilme ylmaslmasnn

    sasalamaklamak

    entik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)

  • 7878

    Ani bir darbe nedeniyle Ani bir darbe nedeniyle malzemenin absorbe ettimalzemenin absorbe ettii i enerji miktarenerji miktar

    llllr.r.

    HatalHatal

    ssl il ilem veya balem veya baka ka nedenlerden donedenlerden doan kan krrlganllganl

    ekme deneyi ile tespit etmek ekme deneyi ile tespit etmek mmmkmkn olamayabilir. n olamayabilir.

    entik darbe deneyi ile bu entik darbe deneyi ile bu kkrrlganllganlk rahatlk rahatlkla gkla gzlenebilir. zlenebilir.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)

  • 7979

    Tokmak yTokmak yrrngesi ngesi zerindeki zerindeki rnernei zayi zayflatflatlmlm

    kesitinden kesitinden kkrarak yoluna devam eder ve rarak yoluna devam eder ve arpma nedeniyle potansiyel arpma nedeniyle potansiyel enerjinin bir kenerjinin bir ksmsmnn

    kaybettikaybettiinden hinden h22

    den kden kk bir hk bir h11 yyksekliksekliine ine kar. kar.

    Deneyde belirli aDeneyde belirli arlrlktaki tokmaklktaki tokmakl bir pandbir pandl belirli bir hl belirli bir h22

    , , yyksekliksekliinden serbest olarak inden serbest olarak daha adaha aaada mesnet da mesnet zerine zerine konmukonmu, malzeme , malzeme rnernei i zerine zerine ddrrllr. r.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)

  • 8080

    SSnek malzemeler gevrek malzemelere nek malzemeler gevrek malzemelere kkyasla yasla ok daha fazla enerji yutarlar.ok daha fazla enerji yutarlar.

    Genellikle Genellikle entik 2 mm derinlikli ve 45entik 2 mm derinlikli ve 45 aallddr. r. entik dibi eentik dibi erilik yarrilik yarapap

    0.25 0.25

    mmmmdir. dir.

    ZayZayflatflatlmlm

    kesitin (kesitin (entik) derinlientik) derinlii, i, aass

    deney sonudeney sonularlarnn

    etkilemektedir. etkilemektedir.

    TokmaTokman n ktkt

    yykseklik yutulan kseklik yutulan enerji arttenerji arttkka azalacakta azalacaktr. r.

    Deney sDeney srasrasnda yutulan enerji birim nda yutulan enerji birim alana dalana den enerji ile ifade edilir. en enerji ile ifade edilir.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)

  • 8181

    Deney aletindeki Deney aletindeki zel bir dzel bir dzenek ile W dozenek ile W dorudan dorudan doruya ruya llllr. r.

    P ile pandP ile pandlln an arlrl, W ile , W ile malzemenin kmalzemenin krrlmaslmas

    iiin harcanan in harcanan

    ii

    ggsterilirse ve ssterilirse ve srtrtnme gibi dinme gibi dier er etkiler ihmal edilirse;etkiler ihmal edilirse;

    PPhh2 2 = P= Phh11

    +W+W

    W = P (W = P (hh2 2 hh11

    ))

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)

  • 8282

    HazHazrlanan rlanan rnek darbe rnek darbe etkisi ile ketkisi ile krrllrken ;rken ;

    Bazen tamamen kopabilir. Bazen tamamen kopabilir.

    Bazen de tamamen iki Bazen de tamamen iki parpara haline gelmez a haline gelmez

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Charpy)u deneyi (Charpy)

  • 8383

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 8484

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 8585

    zod ve Charpy deneyleri araszod ve Charpy deneyleri arasndaki fark, ndaki fark, deney deney rnerneinin boyutu, inin boyutu, rnernein mesnetleniin mesnetleni

    ve yve yklenikleni

    eklidir.eklidir.

    Benzer bir darbeye dayanBenzer bir darbeye dayanklklllk deneyi de k deneyi de zod zod deneyidir. deneyidir.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllkentik darbe tokluentik darbe tokluu deneyi (Izod)u deneyi (Izod)

  • 8686

    Malzeme yMalzeme yksek sksek scaklcaklklarda tok iken, dklarda tok iken, dk sk scaklcaklklarda gevrek klarda gevrek hale gelir. hale gelir.

    Malzemelerin (Malzemelerin (zellikle hacim merkezli kzellikle hacim merkezli kbik kristal yapbik kristal yapll

    cisimler) cisimler) entik darbe tokluklarentik darbe tokluklar

    sscaklcaklkla dekla deiiir. ir.

    entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi

    Normal yumuNormal yumuak (hacim merkezli kak (hacim merkezli kbik kristal yapbik kristal yapll) ) elik elik yapyaplarlarn n entik darbe dayanentik darbe dayanmm

    genellikle atmosfer sgenellikle atmosfer scaklcaklnnn n

    altaltnda aniden azalnda aniden azalr.r.

    rnernein tipik bir in tipik bir elieliin sin sneklineklii si scaklcaklk 27k 27C den C den --

    4040C C ddttnde nde entik darbe dayanentik darbe dayanmm

    95 Nm95 Nmden 14 Nmden 14 Nme de debilir.ebilir.

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 8787

    malzemenin tokluunu kaybedere

    k gevrekletii scakla entik darbe tokluu gei

    scakl

    denir.

    rnein, scak iklim artlarnda kullanlacak ekilde tasarlanm

    bir

    petrol tankeri Kuzey Buz Denizinde dalgalarn veya rzgarn oluturduu darbe etkisiyle hasar grebilir

    dk scaklklarda alacak malzemeler iin bu zellik nem kazanmaktadr.

    entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 8888

  • 8989

    Malzemelerin davranMalzemelerin davran

    kesitlerinde ani bir kesitlerinde ani bir dedeiiiklik olmasiklik olmas

    durumunda farkldurumunda farklddr.r.

    BazBaz

    malzemeler bu etkiye karmalzemeler bu etkiye kar daha duyarldaha duyarlddr. r.

    BBylece farklylece farkl

    malzemelerin malzemelerin entik entik hassasiyeti de bu deney ile hassasiyeti de bu deney ile kkyaslanabilir. yaslanabilir.

    entik hassasiyeti olarak bilinen bu entik hassasiyeti olarak bilinen bu davrandavrann incelenmesinde n incelenmesinde entik darbe entik darbe deneyi iyi bir metottur. deneyi iyi bir metottur.

    entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9090

    KKrrlma sonulma sonularlar

    plak gplak gzle de zle de incelenmelidir. incelenmelidir.

    DDz ipeksi bz ipeksi blgede dlgede dktil kktil krrlma lma babalamlamttr. r.

    Genellikle iki farklGenellikle iki farkl

    bblge glge gzlenmektedir. zlenmektedir.

    Kaba taneli bKaba taneli blgede ise gevrek klgede ise gevrek krrlma lma oluolumumutur tur

    entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9191

    entik darbe tokluentik darbe tokluunun sunun scaklcaklkla dekla deiiimiimi4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9292

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9393

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9494

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9595

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9696

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9797

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

  • 9898

    4.4 Tokluk ve darbeye dayankllk

    Slide Number 1Slide Number 2Slide Number 3Slide Number 4Slide Number 5Slide Number 6Slide Number 7Slide Number 8Slide Number 9Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Slide Number 14Slide Number 15Slide Number 16Slide Number 17Slide Number 18Slide Number 19Slide Number 20Slide Number 21Slide Number 22Slide Number 23Slide Number 24Slide Number 25Slide Number 26Slide Number 27Slide Number 28Slide Number 29Slide Number 30Slide Number 31Slide Number 32Slide Number 33Slide Number 34Slide Number 35Slide Number 36Slide Number 37Slide Number 38Slide Number 39Slide Number 40Slide Number 41Slide Number 42Slide Number 43Slide Number 44Slide Number 45Slide Number 46Slide Number 47Slide Number 48Slide Number 49Slide Number 50Slide Number 51Slide Number 52Slide Number 53Slide Number 54Slide Number 55Slide Number 56Slide Number 57Slide Number 58Slide Number 59Slide Number 60Slide Number 61Slide Number 62Slide Number 63Slide Number 64Slide Number 65Slide Number 66Slide Number 67Slide Number 68Slide Number 69Slide Number 70Slide Number 71Slide Number 72Slide Number 73Slide Number 74Slide Number 75Slide Number 76Slide Number 77Slide Number 78Slide Number 79Slide Number 80Slide Number 81Slide Number 82Slide Number 83Slide Number 84Slide Number 85Slide Number 86Slide Number 87Slide Number 88Slide Number 89Slide Number 90Slide Number 91Slide Number 92Slide Number 93Slide Number 94Slide Number 95Slide Number 96Slide Number 97Slide Number 98