MAKAMLARIN_TANITIM.pdf

=========&

TAM DRTLLER: argh Bselik Rast Uk Hicz Krd

I.BAST MAKAMLARIMIZIN DZLERN MEYDANA GETREN TAM DRTL VE TAM BELLER Muskimizde Basit Makamlarmzn dizileri bir tam drtl ile bir tam belinin bitiik sralanmasndan meydana gelmitir. Baz makam dizileri drtlye beli, bazlar ise beliye drtl katlmas suretiyle meydana gelmitir. Basit Makamlarmz meydana getiren alt adet drtl, alt adette beli mevcuttur.

TAM DRTLLER

T

T

B

TRK MUSKS NAZARYATIMAKAMLAR

- 1 -

ARGH DRTLS:Pestten tize doru TANN - TANN - BAKYE aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi T - T - B olup, tizden peste doru okuduumuzda B - T - T'dir.

TAM BELLER: argh Bselik Rast Hseyn Hicz Krd

=========&

T

B

T

========&

BSELK DRTLS:Pestten tize doru TANN - BAKYE - TANN aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi T - B - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - B - T'dir.

T

K

BS

RAST DRTLS:Pestten tize doru; TANN - BYK MCENNEP - KK MCENNEP aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi T - K - S olup, tizden pestte doru S - K - T'dir.

=========& B

K

S

T

========&

|Midem GNGR

KRD DRTLS: Pestten tize doru BAKYE - TANN - TANN aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi B - T - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - T - B'dir.

UK DRTLS:Pestten tize doru; BYK MCENNEP - KK MCENNEP - TANN aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi K - S - T olup, tizden pestte doru T - S - K'dir.

Yukarda izah edilen DRTLLER gerek pestten tize, gerek tizden peste doru okunduklarnda kulakta iyi ve tam duygu hissedilir.

iS

#

A

S

HCZ DRTLS: Pestten tize doru; KK MCENNEP - ARTIK KL - KK MCENNEP aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi S - A - S olup, tizden pestte doru S - A - S'dir.

=========& b

B

T T

K

=========& T

T

B

T


- 2 -

ARGH BELS:argh Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi T - T - B - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - B - T - T'dir.

TAM BELLER

========&

T B

T

T

=========&

BSELK BELS:Bselik Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi T - B - T - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - T - B - T'dir.

T

K

BS

T

RAST BELS:Rast Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi T - K - S - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - S - K - T'dir.

========&

K

BS

T

T

=========&

UAklam olduumuz bu DRTL ve BELLER'in dnda baka drtl ve beliler bulunmaktadr. (rnein: Ferahnk, Hzzm, Nikriz Belileri; Sab Drtls gibi). Basit Makamlarn tekilinde yer almadklarndan anlatlmamtr. leride aklanacaktr.

KRD BELS:Krd Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi B - T - T - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - T - T - B'dir.

HSEYN BELS:Uk Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur. Bu belinin ismi dierlerinden farkl olarak Hseyn Belisi olmutur. Aralklarn rumuzla ifadesi K - S - T - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - T - S - K'dir.

Yukarda izah edilen BELLER de gerek pestten tize, gerek tizden peste doru okunduklarnda kulakta iyi ve tam duygu hissedilir.|

Midem GNGR

iS

A

#S

T

HCZ BELS:Hicaz Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi S - A - S - T olup, tizden peste doru okuduumuzda T - S - A - S'dir.

========&B

T

b

T

K

T

=======================&

Yukarda akladmz alt adet Drtl ile alt adet Belinin mutelif ekillerde birbirlerine eklenmesi suretiyle bugn muskimizde kullanlan (on adet) basit makam meydana gelmitir. Bu makamlarn nasl olutuu aklamalaryla analtacaz. On Basit Makamlar unlardr;

Burada hemen unu belirtelim ki Hicz - Hmayn - Uzzal - Zirgle makamlarna (Hicz Ailesi) deyimi kullanmak yerinde olacaktr. Bu deyim bugn iin zaruridir. Her ne kadar bu drt makam gerek bnyeleri, gerekse seyir zelliklerinden tr birbirlerinden ayr olup, her birinden elimizde ok eser bulunmakta ise debugn br ksm besteciler bu makam dizilerini (melodiden fedakrlk etmemek iin olacak ki ) birbirinin iinde ve kark olarak kullanmaktadrlar. Bundan dolay Hicz Ailesi tabiri yerinde olur kansndayz.

Yukarda grdmz drtl ve belilerin mutelif isimlerini 4+5 veya 5+4 eklinde ekliyerek bir takm diziler meydana getirmek mmkndr. Bu tr meydana gelen diziler Makamlarn kalbn tekil ederler. Ancak bu dizilerin makam olarak ifade edilebilmeleri iin seslerin durak ve gl etrafnda birbiriyle ilgikurarak toplanm olmalar ve dereceli olarak kullanlmalar gerekmektedir. Yani makam durak ve gletrafnda kendi dizisinin dereceli olarak kullanlmas demektir. Bir Basit Makam dizisinde nemli ses vardr. 1)- DURAK: Dizinin en Pest sesi olup, makamn kald sestir. 2)- GL: Drtl ve Belinin birletii sestir. 3)- YEDEN: Dizideki yedinci sestir ve dima duraa doru gitmek isteyen sestir.

Midem GNGR

Pest tarafta bir argh Belisine tiz tarafta bir argh Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Karar sesi argh (Do), Gl sesi Gerdniye (Sol)'dr. Makam kcdr. Notas yazlrken donanma hi bir deitirme iareti konmaz. Tabidizi olma zellii yalnzca argh dizisinde vardr.

I)- ARGH MAKAMI

T

T

1)- argh Makam 2)- Bselik Makam 3)- Krd Makam 4-)- Rast Makam 5)- Uk Makam 6)- Hseyn Makam 7)- Nev Makam

ARGH 5'LS


- 3 -

B

BAST MAKAMLAR

MAKAM

T

8)- Hicz Makam 9)- Hicz Hmayn Makam 10)- Hicz Uzzal Makam 11)- Hicz Zirgle Makam 12)- Karcar Makam 13)- Sznk Makam

B

ARGH 4'LS

_T

_

T

__

K

ll

======================&

Pest tarafta bir Bselik Belisine tiz tarafta bir Krd Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Bazen Buselik Belisinin Hicaz Drtls ile dahi birlemesi olabilmektedir. Bestecilerin bir ksm tiz taraftaki her iki drtly kark olarak kullanmlardr. Makam kcdr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir. Notas yazlrken donanma hi bir iaret konmaz.

2)- BSELK MAKAMI

T

B

BSELK 5'LS


- 4 -

T

T

B

KRD 4'LS

T

T

_ ll

=======================&Pest tarafta bir Krd Drtlsne tiz tarafta bir Buselik Belisinin katlmasyla meydana gelmitir. Makam kcdr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Neva (Re) sesidir.Notas yazlrken donanma (Si) notasna Kk Mcennep bemol (b)konur.

3)- KRD MAKAMI

b

B

bKRD 4'LS

T

T

T

T

BSELK 5'LS

B

T

_ ll

=======================& s4)- RAST MAKAMI

B

Pest tarafta bir Rast Belisine tiz tarafta bir Rast Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Makam kcdr. Karar sesi Rast (Sol), Gl sesi Neva (Re) sesidir.

Notas yazlrken donanma (Si) notasna Fazla Bemol (B) ve (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s)konur.

T

B

RAST 5'LS

K

S T

RAST 4'LS

T

#

K

T

ll

=======================&

Pest tarafta bir Uk Drtlsne tiz tarafta bir Buselik Belisinin katlmasyla meydana gelmitir. Makam kcdr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Neva (Re) sesidir.

Notas yazlrken donanma (Si) notasna Fazla Bemol ( B) konur.Midem GNGR

B

5)- UK MAKAMI

K

BUK 4'LS

S

T

T

B

BSELK 5'LS

T

T

K

_ ll

======================& s

Pest tarafta bir Hseyn Belisine tiz tarafta bir Uk Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir. Notas yazlrken donanma (Si) notasna Fazla Bemol (B) ve (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s)konur.

6)- HSEYN MAKAMI

B

K

BS


- 5 -

HSEYN 5'LS

T

T

sK

UK 4'LS

S

T

_ ll

=======================&

Pest tarafta bir Uk Drtlsne tiz tarafta bir Rast Belisinin birlemesinden meydana gelmitir. Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir. Notas yazlrken donanma; (Si) notasna Fazla Bemol (B) ve (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s) konur.

B

7)- NEV MAKAMI

s BUK 4'LS

K

HCZ MAKAMI ALES

S T

T

K

#

RAST 5'LS

S

_

Tll ll

======================&i

Hicz - Hicz Hmayn - Hicz Uzal - Hicz Zirgle'li Hicz makamlarnn bnyeleri birbirinden farkl olmakla beraber biz bunlar (Hicz Ailesi) olarak adlandrdk.

s

Pest tarafta bir Hicz Drtlsne tiz tarafta bir Rast Belisinin birlemesinden meydana gelmitir. Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir. Notas yazlrken donanma ; (Do ve Fa) notasna Bakiye Diyezi (s) ve (Si) notasna Bakiye Bemol (i) konur.

8)- HCZ MAKAMI

Midem GNGR

s S

iHCZ 4'LS

A

#S

T

#

RAST 5'LS

K

S

_

T

K

ll ll

=======================&

9)- HCZ (HMAYN) MAKAMI

Pest tarafta bir Hicz Drtlsne tiz tarafta bir Rast Belisinin birlemesinden meydana gelmitir. Makam kc'dr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir. Notas yazlrken donanma; (Do) notasna Bakiye Diyezi (s) ve (Si) notasna da Bakiye Bemol (i) konur.

si HCZ 4'LS

S

i


- 6 -

#A S

T

BSELK 5'LS

B

T

_T

ll

=======================& ssi

10)- HCZ (UZZAL) MAKAMI

Pest tarafta bir Hicz Belisine tiz tarafta bir Uk Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir. Notas yazlrken donanma ; (Do ve Fa) notasna Bakiye Diyezi (s); (Si) notasna Bakiye Bemol (i) konur.

iS A

#

HCZ 5'LS

S

T

K

UK 4'LS

#

S

_

Tll

=======================&s

Midem GNGR

F si

Pest tarafta bir Hicz Belisine tiz tarafta bir Uk Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Makam kc'dr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir. Notas yazlrken donanma; (Do - Sol) notasna Bakiye Diyezi (s); (Fa) notasna Fazla Diyezi (F); (Si) notasna Bakiye Bemol (i)konur.

11)- HCZ (ZRGLE) MAKAMI

S

i#

A

HCZ 5'LS

S

T

FS

HCZ 4'LS

#A

_S

K

ll

=======================& B si

Pest tarafta bir Uk Drtlsne tiz tarafta bir Hicz Belisinin birlemesinden meydana gelmitir. Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir. Notas yazlrken donanma ; (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s); (Mi) notasna Bakiye Bemol (i); (Si) notasna Fazla Bemol (B)konur.

12)- KARCIAR MAKAMI

BUK 4'LS

T

K


- 7 -

S

i

T

#

HCZ 5'LS

S

A

_

Sll

=======================&

Pest tarafta bir Rast Belisine tiz tarafta bir Rast Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir. Makam kc'dr. Karar sesi Rast (Sol), Gl sesi Neva (Re) sesidir. Notayazlrken donanma; (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s); (Mi) notasna Bakiye Bemol (i); (Si) notasna Fazla Bemol (B)konur.

2)- MUHAYYER MAKAMIHseyn Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.

s

Yukarda 13 adet Basit Makamn meydana gelilerini ve dizilerini grdkten sonra, burada 4 adet makamdam daha bahsetmek yerinde olacaktr.

iB

DZENLEYEN: idem GNGR

08.06.2003M

4)- BEYAT MAKAMIUk Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.

U1)- EHNZ-BSELK MAKAMI Bselik Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.

3)- THR MAKAMINev Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.

13)- SZNK MAKAMI

T

RAST 5'LS

BK

S

T

i

HCZ 4'LS

S

A

#S

(SON)

ll

Documents

MAKAMLARIN_TANITIM.pdf