АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2417.71 383.92 43.07

ЗЭС ГЭРЭГЭ БОНД

100.540.03%

116.020.01%

116.020.01%

АЛТ 10-ЧИНГИС БОНДХуралдай

1341.700.27%

71130.9%

2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825) YНэ: 1000₮~ Соёлт хүНий өглөө СоНиН уНшихааС эхэлдэг ~

ЗГМ

Шведэд жолоочгүй автобус үйлчилж эхэллээ

Fitch expects to rate MAK, proposed bonds 'CCC+'

Хэрэглээнд нэвтрүүлэх эсэхийг туршилтын дараа шийдвэрлэнэ. > 4

MAK LLC plans to propose a bond to repay some of its existing loans. > 7

Төр өөртэйгөө гэрээ байгуулдаг "давалгаа"-г эхлүүллээГэрээ байгуулснаар ажил сайжирдаг бол өмнөх үр дүнг нэхэх цаг болсон. > 2

Сөүлд суух Элчин сайдыг томилохоо хойшлууллаа

Facebook крипто валют сурталчлахыг хориглов

ubinfo.mnбүрэлдэхүүнкомпани

The official gazeTTe

Бүтээлч идэвхтэй хөдөлмөр нийгмийн дэвшлийн үндэсЮ.Цэдэнбал

Төгсөгчид элсэлтийн ерөнхий шалгалтын даалгаврын 20 хувийг зөв гүйцэтгэхэд л босго 400 оноог давдаг. Энэ нь “хоосон” диплом барьсан ажилгүйчүүдийн эгнээг улам өргөжүүлж байна. 5

С.Батсайхан / ЗГМ©

ЭДИйН ЗАСАГ

Нуугдсан эрдэнэс ирээдүйг хаанчилна

Мөнгөлөг өнгөтэй хөнгөхөн лити үнэт металлуудыг ардаа орхисоор. шинэ үеийн технологи болох зөөврийн хэрэгсэл, цахилгаан машины үйлдвэрлэл нэмэгдэхийн хэрээр цэнэг хураах гойд шинж чанартай литийн эрэлт эрчтэй дээшлээд байна. өд мэт хөнгөн энэ металл багахан жиндээ баймгүй их цэнэгийг өөртөө хуримтлуулдаг элдэвтэй “нэгэн”. тиймээс манай гарагийн хамаг л дэвшилтэт технологийн гол орц нь лити болчихоод байна. Цаашид ч эрэлт нь нэмэгдэх хамгийн өндөр магадлалтай таваарын эхэнд эрэмбэлэгдэж эхэллээ.

тус металлын өндөр агуу­ламжтай литийн ион цэнэг хураагуурын зах зээл гэхэд одоо­гоос дөрөвхөн жилийн дараа 46.2 тэрбум ам.доллараар хэм жигдэхийг Allied Market Research­ээс тооцжээ. дэлхийн ирээдүйн төмөр хүлэг гэгддэг цахилгаан автомашины үйлд вэрлэлд үлэмж хэмжээний лити нэхэх ба энэ төрлийн үйлдвэрлэлийн ирээдүйн боломж хөрөнгө оруулагчдын сэтгэлийг татсаар. технологийн түүхий эд болсон лити дэлхий дахинд моодонд орж, хэд бол хэдэн тэрбумыг энэ металлд өгөхөд бэлэн хөрөнгө оруулагчид боломжийн орд, төслийн эрэлд гараад байна.

Г.Байгал@baigalZGM

12

онцлох

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©

0 0 8 2 5

ЦаГ аГаарЫн дэлГэрэнГYЙ мэдээллиЙГ 8 дУГаар нүүрээС УнШина УУ.

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР2018.02.01

яЛимгүй цАсТАй

-19° -27°

УЛс ТөРхадгаламжийн даатгалын корпорацийн хуулийг дэмжлээ.Ерөнхийлөгчийн зарим эрх Үндсэн хуультай зөрчилдөж байна гэж Цэц үзэв. ЗГ 21 аймагт 100 үйлдвэр байгуулахад 3.7 их наяд төгрөг зарцуулна хэмээв. ЗГхЭГ-ын дэд дарга Б.Даажамбыг чөлөөлж, оронд нь Б.Бат-Эрдэнийг томилжээ.

эдийН зАсАгFitch MAK-ийн зээлжих зэрэглэлийг ССС+ гэж үнэлж магадгүй. Дэлхийн төсвийн нээлттэй байдлын индексээр Монгол Улс 100-гаас 46 оноогоор үнэлэгджээ. БнхАУ-ын аж үйлдвэрийн салбарын индекс таамгаас доогуур дүнтэй гарлаа. хөрөнгийн биржийн MSE ALL индекс 1180.77 нэгж болж, 0.19 хувиар өсөв.

НийгэмМонгол эмчийн бүтээсэн мэс заслын багаж дэлхийн оюуны өмчийн шилдэг бүтээл болов. хүлээгдэж байсан 100 мянга гаруй жолооны үнэмлэх хэвлэлтээс гарчээ.Өнгөрсөн онд шүүхэд шилжүүлсэн хэрэг 69.3 хувиар өссөн байна. Гэр хорооллыг хөгжүүлэх санд хүсэлтээ өгсөн 53 өрх орон сууцанд оржээ.

дэЛхийСочи дахь Сирийн хэлэлцээгээр Үндсэн хуулийн комисс байгуулахаар тохиролцов.Британийн Ерөнхий сайд Т.Мэй Бээжинд чөлөөт худалдааны гэрээ санал болгоно. Өмнөд Солонгосын нөөц багийн цаначид Умардад бэлтгэл хийхээр иржээ. Д.Трамп АнУ-д хууль бусаар амьдарч буй хоёр сая хүнд иргэншил олгохоо амлав. АнУ-д Apple-ын зай хураагуурын улмаас мөрдөн байцаалт эхлүүллээ.

MSE ALL index(units) 1,400

1,200

1,000

800

ЗГМ: ИНфОГРАфИк

Монголын ипотекийн корпораци©

Танд эдгээр аюул осол тохиосны улмаас ипотекийн зээлээ төлж чадахгүй эрсдэл бий болоход даатгалаас нөхөн олговор олгоно

АМЬ нАС, ГЭнЭТИЙн оСлЫн ДААТГАлЫн Ач холБоГДол

Даатгалын компанитай гэрээ

байгуулна

Ахуйн осол

Үйлдвэрлэлийн осол

Гэнэтийн осол

Гэнэтийн халдлага

Зам тээврийн осол

Түр хугацаагаар хөдөлмөрийн чадвараа алдах

хөдөлмөрийн чадвар, амь насаа алдах

9

Оросын эсрэг шинэ хориг тавьж магадгүй

кортни Вивьер, Сэм флемингМягмар гарагт Кремльд ойр

хүмүүсийн жаг саал тыг зарласны дараа трам пын засаг захиргааг оросын талд хэт зөөлөн бодлого барьж байна гэж шүүмжилсэн тул аНу­ын Сангийн сайд Стивен Мнучин шинээр хориг тавьж магадгүй гэсэн дохио өгөв.

өнгөрсөн зургаан сарын хугацаанд оросын олигархууд уг жагсаалтад багтах эсэхээ тааж

ядан өрнөдийн санхүүжилтээс хасагдаж, ирээдүйн хоригийн угтвар болж магадгүй хэмээн сандралдаж байсан юм.

гэвч жаг саалтыг нийтлэхэд нээлттэй сурвал жаас цуглуулсан гэм хоргүй баримт болох нь мэдэгдэж, Москва нийтээрээ санаа амрав бололтой.

Б.Баяртогтох@bayartogtkhZGM

3

НИйТЛЭЛЧИйН БУЛАН

Засаглалаа сайжруулахгүй л бол замын саад мундахгүй

өрийн хавхнаас дөнгөж мул тарч байгаа “эрдэнэс таван­толгой” өнгөрсөн онд түүхэндээ байгаагүй ашигтай ажилласан. урьдчилсан тооцоо гоор 250 тэрбум төгрөг зөвхөн ашиг болон үлдэхээр байна. тэрчлэн таван

жилийн турш төлсөн татварыг ганцхан жилийн дотор төлж амжжээ.

дандаа алдагдалтай тайлан “үйлдвэрлэж” ирсэн тус ком­панийн хувьд энэ нь яах аргагүй сайн үзүүлэлт. Ерөөс ийм гэгээтэй үе энэ компанийн түүхэнд ховор.

Оюутнуудын босго намдаад байна

ZGM

DAIL

Y

2 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

Улс төр

пАРЛАМеНТ

ЗАСГИйН ГАЗАР

Гэрээ байгуулж бичиг солилцсоноор ажил сайжирдаг уу

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

ТОВЧХОН » МЭДЭЭлЭл Засгийн газар гүтгэлгийн шинжтэй мэдээлэл тараасан хэмээн үзэж Ардчилсан намын нарийн бичгийн дарга О.Магнайгийн эсрэг гомдол гаргасан байна. Энэ талаар Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар өчигдөр мэдээлсэн юм.

» ТӨСӨл УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн нарын гишүүн Үндэсний эв нэгдлийг хангах тухай хуулийн төсөл боловсруулснаа танилцууллаа. Улстөржилт, намчирхал, талцалгүй нийгмийг бий болгохын төлөө уг төслийг санаачилсан байна.

» Тоо

3 Сар. Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Засгийн газарт өргөн мэдүүллээ. Төсөлд тэтгэврийн насыг жилд гурван сараар нэмэх, ердийн нөхцөлөөр эмэгтэйчүүд 55, эрэгтэйчүүд 60 насандаа тэтгэвэр тогтоолгох нөхцөлийг хуульчилж өгөхөөр болжээ. Мөн хөдөлмөрийн хэвийн бус нөхцөлөөр 45-55 насанд хүрсэн даатгуулагч өөрөө хүсвэл тэтгэвэр тогтоолгож болох юм.

ТоДрУУлГА & ЗАлрУУлГА

Уншигч та манай сонины мэдээ, нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай

санал, хүсэлт байвал› INFO@zASAg.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

хоорондоо зайлшгүй нягт хамтран ажиллах ёстой байгуул­лагын удирдлагууд хамтран ажиллах гэрээ байгуулдаг үзэгдэл Монголын төрд бий болоод удаж байна. Нэг кабинетад харьяалагддаг хоёр яам, нэг яамны

ардчилсан нам хэд хэдэн асууд лаар хүргүүлсэн шаард­лагынхаа хариуг Засгийн газ раас аваагүй тул өнөөдөр орон даяар эсэр гүүцлийн тайван жагсаал зохион байгуулна гэдгээ мэдэгдэв.

тэгэхдээ Засгийн газрын 100 хоногийн хүрээнд хийсэн ажлын тайланд дүгнэлт хийж, “хангалт гүй”, “тархи угаасан”, “өөрс дийн гаргасан алдаатай шийд вэрээ буцаасан төдий”

хэмээн тодотголоо. хуралды МахН­ын дэд дарга

Ц.оюунбаатар ирсэн нь анхаарал татаж байв. тэгвэл МахН

өнөөдөр болох тайван жагсаалыг дэмжиж оролцохоор болсон

аж. ардчилсан намын дарга С.эрдэнэ “энэ Засгийн газрын 100 хоногт хийсэн 30 чухал ажилд нь бид судалгаа хийсэн. энэ ажлын 80 хувь нь өмнөх Ж.эрдэнэбатын Засгийн газрын үед хийсэн болон хийхээр ярьж буй ажлуудыг оруулсан байна. дээр нь ажил хийсэн дүр эсгэсэн. Жишээ нь С.Зориг агсны хэргийг илрүүлж, хариуцлага тооцсон гээд оруулчихсан байгаа юм. энэ бол у.хүрэлсүхийн Засгийн газрын хийсэн ажил биш.

харин Ц.Нямдорж захиа­лаг чийг зарлана гэж байсан ч өнөөдрийг хүртэл алга. Сүржин мэдэгдэл хийж, даржин байдалтай байдгаа болимоор юм. Ц.Нямдорж 20 гаруй жил хууль зүйн сайд хийсэн. энэ хүн таван удаа сайд хийхдээ Монголын хууль зүйн салбарт ямар ахиц гаргасан бэ гэдэг нь бүрхэг харагддаг. Засгийн газар “Чингис” бондын өрийг дарлаа гэсэн. гэтэл “Евро” бондын 680 сая ам.долларыг юунд

зарцуулсан нь тодорхойгүй байна. өрийг өрөөр дарах ажилд өнөөгийн эрх баригчид гаршсан. дандаа оувС­гийн нэр барьж шийдвэр гаргадаг. ийм зүйлтэй санал нийлэхгүй байгаа. “Мянганы сорилын сан”­тай гэрээ хийсэн гэж байгаа ч нөгөө л өр нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргадаг. шатахууны үнийн асуудлыг шийдсэн гэж байгаа ч хомсдол хэвээр байна” гэв.

харин ардчилсан намын бүлгийн дарга д.эрдэнэбат “эдийн засаг өссөн гэж байгаа атлаа иргэдийн амьдрал сайжрахгүй байна. үүний хариултыг бид маргаашийн жагсаалаар нэхнэ. Мөн 60 тэрбумын асуудал, татвартай холбоотой буруу гаргасан шийдвэр, далд эдийн засгийг өөгшүүлсэн бодлого, шатахууны үнийн савлагаатай холбоотойгоор бий болсон бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийн хариуцлагыг давхар нэхнэ” гэлээ.

өнөөдрийн байдлаар Мон­голын банкны салбарт 13 их наяд төгрөгийн харилцах болон хадгаламжийн данс байна. үүний долоо гаруй их наяд нь хадгаламж. Нийт хадгаламж эзэмшигчийн 99 хувь нь 20­иос доош сая төгрөгийн хадгаламжтай байдаг аж.

эдгээр хадгаламж эзэм­шигчдийг эрсдэлээс сэргийлэх чиг үүрэг бүхий хадгаламжийн даат галын корпораци анх 92 тэрбум төгрөгийн даатгалын сантайгаар хоёр жилийн өмнө байгуулагдсан. одоогоор 340 орчим тэрбум төгрөгийн хөрөн­гөтэй байгаа юм.

шинэ хуулиар хадгаламжийн даатгалын корпорацийн бие

даасан байдлыг сайжруулах талаар болон насанд хүрээгүй хадгаламж эзэмшигч, өвлөгд сөн хадгаламж тус бүр даат галын нөхөн төлбөр авах хуга цааг хурдасгах талаар тусгажээ. Мөн хадгаламжийн даатгалыг хамруулдаггүй атлаа хадга­ламжийн дундаж дүнг тооцоход хамруулж шимтгэл тооцдог байсан төрийн байгууллага, нутгийн захиргааны байгууллага, эрүүл мэнд­тэтгэвэр­нийгмийн албан журмын даатгалын сан гаас шимтгэл тооцуулдаггүй байх зэрэг зарчмын нэмэлт өөрч­лөлтүүдийг тусгасан байна.

хадгаламжийн даатгалын корпорацийн засаглал, сангийн зарцуулалт, даатгалын хамрах

хүрээ, хадгаламж эзэмшигчдэд нөхөн төлбөр олгох харилцааг боловсронгуй болгохоор Банкин дахь мөнгөн хадгаламжийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулах шаардлага үүссэн гэлээ. хуулийн төсөлтэй холбогдуулан Зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Зөрчил хянан шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг боловсруулсан аж.

хууль зүйн байнгын хорооны өчигдрийн хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцсэн юм. “хадгаламжийн даатгалын үндэсний хорооноос тогтоосон хувь хэмжээний дагуу банкууд

эхлэлтийн хураамж, онцгой хураамж, улирлын хураамж гэж гурван төрлийн хураамж төлдөг. эхлэлтийн хураамжийг анх банк байгуулагдах үедээ нэг удаа төлдөг бол онцгой хураамж төвлөрүүлсэн тохиолдол одоогоор гараагүй. Банкууд улирал бүр өөрт төвлөрсөн хадгаламжийн мөнгөн дүнд үндэслэн улирлын хураамж төлж буй.

энэ эх үүсвэрээс бүрдсэн хөрөнгө нь өнөөдрийн байдлаар 337 тэрбум төгрөг байгаа бөгөөд энэ нь сангийн хөрөнгийн эх үүсвэр” гэдгийг хадгаламжийн даатгалын корпорацийн захирал х.Бум­эрдэнэ хэллээ. хөрөнгийн зохицуулалтыг холбогдох хуулиар хийдэг гэдгийг тэрбээр

тайлбарлаад “хадгаламжийн даатгалын корпораци нь банкууд руу хандсан үйл ажиллагаа явуулахгүй. Зөвхөн хураамж цуг луулахтай холбоотой мэдээл лийг шалгах үүднээс банкуудад шалгалт хийх эрх зүйн зохицуулалтыг төсөлд тусгасан” гэв. тэгвэл Ж.ганбаатар гишүүн зээлд чөлөөт өрсөлдөөн явуу­лах нөхцөлийг бүрдүүлэх нь зүйтэй тул арилжааны бан­куудын үйл ажиллагаанд хийх хяналт шалгалтын тоог нэмэгдүүлэхийг дэмжихгүй байгаагаа илэрхийлсэн.

ийнхүү төслүү дийн талаар санал хураалт явуу лахад хурал­даанд оролцсон гишүү дийн 66.7 хувь нь дэмжив.

Монгол улсын Ерөнхийлөгч нь зэвсэгт хүчний ерөнхий командлагчийн хувьд үндсэн хуульд заасан бүрэн эрхээс гадна зарим тодорхой бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхээр хуульчилжээ.

тэдгээрийн дотор “дайн бүхий байдал, дайны байдал зарласан тохиолдолд Монгол улсын зэвсэгт хүчний ерөнхий командлагчийн хэрэгжүүлэх бүрэн эрхийг хуулиар тогтоох” гэж заасан байдаг. гэтэл Монгол улсын их хурал бол төрийн эрх барих дээд байгууллага мөн бөгөөд хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү улсын их хуралд хадгална гэж үндсэн хуульд заасан байдаг.

тэгвэл Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхтэй холбоотой заалт нь “хууль тогтоох эрх мэдлийг гагцхүү улсын их хуралд хадгална” гэсэн үндсэн хуулийн заалтыг зөрчсөн гэж үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын өчигдрийн хуралдаанаар үзэв.

Нийслэлийнхэнд сүү, цагаан идээгээ борлуулахаар ирсэн архангай аймгийн малчдаас уих­ын дарга М.энхболд худалдан авалт хийв.

архангай аймгийн бүх сумдаас 300 гаруй малчин 320 тонн цагаан идээтэй нийслэлд иржээ. уг арга хэмжээ гурав дахь жилдээ болж буй юм.

уих­ын дарга М.энхболд “Сүү, цагаан идээний хэрэглээ, үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх зайлшгүй шаардлага байгаа. хүний биед кальцийн дутагдлыг нөхөж, дархлааг хамгийн сайн тогтоож өгдөг сүү, цагаан идээний хэрэглээ нэмэгдүүлж, төр засгаас үйлдвэрлэлийг дэмжих уриалгыг миний бие гаргасан. энэ уриалгыг олон түмэн сайхан хүлээж авч байна” гэсэн юм.

Төр өөртэйгөө гэрээ байгуулдаг “давалгаа”-г эхлүүллээ

хоёр агент лаг, бүр нэг аймгийн хоёр сумын удирдлага хүртэл хамтран ажиллах санамж бичиг гээчийг байгуулах тохиолдол бий.

Булган аймгийн Сайхан, Баян­өндөр сумдын Засаг дарга нар харилцан хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурсан талаарх мэдээ олон нийтээс “тэнэглэл” гэсэн дүгнэлтийг дагуулж байсан цаг саяхан.

тэгвэл өчигдөр Монгол улсын Засгийн газар 21 аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нартай хамтран ажиллах гэрээ байгуулах арга хэмжээг ёслолын байдалтай зохион байгуулав.

энэ арга хэмжээнийхээ зорилгыг

“шударга, ил тод, хариуцлагатай төрийн албыг төлөвшүүлж, орон нутгийн удирдлагын бүх шатны бай гууллагад ажлын хариуцлага, сахилга, дэг журмыг чангатгаж, хуулиар хүлээсэн чиг үүргийн хүрээнд хамтран ажиллах, харилцан хүлээх үүрэг, хариуц лагыг тодорхой болгож, үр дүнг нь үнэлж дүгнэх, иргэдэд хүргэх, төрийн болон нийгмийн үйлчилгээний чанар, үр аш гийг дээшлүүлэх” хэмээн тайл бар­лажээ.

“хариуцлагатай байна гэдэг нь иргэддээ элдэв хүнд суртал, чирэгдэлгүй үйлчилдэг, иргэдээ сонсдог, асуудлыг нь богино

хугацаанд шийдвэрлэж хариу өгдөг чадвартай байх гэсэн үг” гэж Згхэг­ын дарга г.Занданшатар нэмж тайлбарлав.

төрийн байгууллагууд хүнд суртал ихтэй, хоорондоо уялдаа муутай, асуудлыг дандаа орхиг­дуулдаг гэх шүүмжлэл бий. гэхдээ гэрээ байгуулж, гар барьснаар ажил сайжирдаг бол өмнөх жилийн турш өрнөсөн хамтын ажиллагааны санамж бичгүүдийн үр дүнг өнөөдөр нэхэх цаг болсон. 2018 оны хувьд төр өөртэйгөө буюу төрийн байгууллагууд хамтран ажиллах гэрээ байгуулдаг “давалгаа”­г Засгийн газар эхлүүллээ.

М.Энхболд цагаан идээ хэрэглэхийг уриалав

ЦЭЦ

ерөнхийлөгчийн эрх Үндсэн хууль зөрчсөн гэв Б.Энх ЗГМ

БАйНГыН ХОРОО

Хадгаламжийн даатгалын корпорацийн хуулийг дэмжлээ

НАМУУД

Ардчилсан нам: Эдийн засгийн өсөлт иргэдэд мэдэгдэхгүй байна

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

100 хоногт хийсэн ажлын 80 хувь нь өмнөх Засгийн газрын ажил гэв

Б.Жаргал ЗГМ

2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

нийтлэлчийн булан

3ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН

Б.УранГоо: авто болон төмөр замын барилгын ЭСТо ХХК-ийн

Үйл ажиллагаа хариуцсан захирал

­Манай компани үндсэн 105 ажилтантай, зам бүтээн байгуу­лалтын ажил эхлэхээр 350 хүртэлх гэрээт ажилтныг улирлын чанар­тай авч ажиллуулдаг. 500 гаруй хүнийг цалинжуулдаг ажил

олгог чийн зүгээс хэлэхэд Засгийн газраас татварын шатлал тогтоож, хэд

хэдэн төр лийн татвар нэмсэн нь Ндш нэмж төлөхөөс эхлээд бидний бизнест нэлээд хүндрэл учруулаад байсан. ажилтнууд маань ч гэсэн гэр орноосоо хол, хөдөө хөхөрч гадаа гандаж байж авдаг цалингийнхаа ихэнхийг татварт суутгах болсондоо сэтгэл дундуур байсан. Зам барилгын ажил хүнд нөхцөлтэй болохоор 1,5 төгрөгийн цалин бол тийм ч ихдээ орохгүй. гэтэл тогтоосон шатлал арай өндөр байсныг хэлэх хэрэгтэй. энэ талаар тууштай дуу хоолойгоо илэрхийлж, бизнес эрхлэгч, гишүүн ааН­үүдийнхээ төлөө бодлогын өмгөөлөл, нөлөөлөл үзүүлж ажилладаг Мүхаүт­д мөн талархал илэрхийлмээр байна.

Б.ТУУл: азийн хөгжлийн банкны Хаа-н чиглэлийн нэмүү өртөгийг дэмжих техник туслалцааны төслийн арьс ширний зөвлөх

­Засгийн газраас оувС­тай зөв­шилцөж, хаоат­ыг хуучнаар нь буюу нэг шатлалтай, 10 хувь болгож байгаад үнэхээр баяртай байна. Миний хувьд арьсан үйлдвэрлэлийн технологи,

боловсруулалт, тэр дундаа гутал үйлдвэрлэл, судалгааны чиглэлээр

олон жил ажилласан, сургалтын төв байгуулж байсан хүн. Мөн Монголын гутал, арьсан үйлдвэрлэлийн мэргэжлийн загвар зохион бүтээгчдийн холбоонд харьяалалтай. одоо яг энэ чиглэлээрээ л зөвлөх хийж байна.

гадаадын төслийн цалин манай дотоодын байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийг бодвол харьцангуй өндөр байдаг. гэтэл хамаг цалин татварт явчихаар хэцүү байлаа. олон жилийн туршлага, хөлс хүчээ

үнэлүүлж, арай ахиу цалин авч байгаа хүмүүсээ төр татвараар дарамтлах нь урамгүй санагдаж байсныг нуух юун. энэ хуулийг эргэж харах хэрэгтэйг төр засагт сонсгож, бизнес эрхлэгч, энгийн иргэдийнхээ байр суурийг төлөөлж ажилласан Мүхаүт­ын удирдлагуудад талархаж байна.

Д.ЭрДЭнЭСайХан: “ДЦС-3” ТӨХК-ийн ҮЭ-ийн хорооны дарга

­Миний бие эрчим хүчний сал барт тэр дундаа тэЦ­3 стан­цад 30 гаруй жил ажиллаж байна. Сүүлийн таван жилд нь ажилчдынхаа итгэлийг

хүлээж үйлд вэрчний эвлэлийн хорооны даргаар ажил ласан. Манай

салбарт нийт 15 мянган хүн ажиллаж байгаагийн 1000 гаруй нь манай станцад ажиллаж байгаа юм. эдгээр ажилчдын 85 хувь нь хөдөлмөрийн хүнд, халуун нөхцөлд ажилладаг, түүнийгээ дагаад дундаж цалин 1,8 сая төгрөг юм. Засгийн газрын ххоат­ын тухай хуулиар цалингаас шатлал тогтоож татвар авах шийдвэр нь эдгээр ажилчны маань цалин орлогод сөргөөр нөлөөлж гэр бүл, ахуй амьдралд нь хүндээр тусах байсан. энэ шийдвэрээ өөрчилж байгаад бид маш их баяртай байна.

Б.ГанТУлГа: оюутолгой ХХК-ийн Ил уурхайн ахлах ажилтан

­Монгол улсын бүтээн бай гуу­лалт хөгжил цэцэглэлтийн төлөө ажил лаж байгаа мянган мянган уур хайчин бид жилийн ихэнх хуга цаанд гэр бүлээсээ хол ажилладаг. гэсэн ч бид ирээдүйнхээ

сайн сайхан, үр хүүхэд, улсынхаа хөгжил цэцэглэлтийн төлөө эзэмшсэн

мэргэжлээрээ бахархаж явдаг. Бидний нөхцөл байдлыг ойлгож цалингаас шатлал тогтоон татвар авах шийдвэрээ төр засаг өөрчилж байгаад баяртай байна. энэ шийдвэр олон мянган залуу хүнд ирээдүйдээ итгэх, татвараа шударгаар төлөх, эрхэлсэн ажилдаа хариуцлагатай байх урам зориг өгч байгаа гэж бодож байна. та бүхэнд баярлалаа.

Монгол улсын Засгийн газраас оувС­гийн “өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр”­ийг хэрэгжүүлэх шийдвэр гаргасантай холбогдуулан 2017 оны 4 сард Мүхаүт­аас төсвийн зардлыг багасгах, төрийн албан хаагчдын тоог бууруулах, хаоат, Ндш, онцгой албан татварыг нэмэгдүүлэхгүй байх шаардлага бүхий Мэдэгдэл­ийг гаргаж, уг асуудлаар уих­ын дарга М.энхболд танхимын удирдлагууд болон бизнес эрхлэгчдийн төлөөллийг хүлээн авч уулзсан. уулзалтаар нийт 8 асуудлыг зөвшилцөж, мэдэгдлийн мөрөөр авах арга хэмжээнүүдийг тохиролцон, хоёр талаас авч хэрэгжүүлсэн билээ.

Мүхаүт­аас оувС­гийн “өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөр” ба хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжүүлсэн зарим арга хэмжээний үр нөлөө болон бизнесийн орчны нөхцөл байдал, тулгамдсан асуудлыг бодлого боловсруулах түвшинд хүргэх зорилгоор олон уулзалт, хэлэлцүүлэг хийж, удаа дараа уриалга, мэдэгдлийг өнгөрсөн хугацаанд гаргаж ирсэн. Монгол улсын Засгийн газар үйл ажиллагааны 100 хоногоо дүгнэж, энэ үеэр оувС­тай ахин хэлэлцээр хийж, бизнес эрхлэгчид ба иргэдийн саналыг хүлээн авч, хаоат­ын нэмэгдлийг хүчингүй болгох, онцгой албан татварыг тэглэх зэрэг бизнес, хөрөнгө оруулалтын орчинд эерэг нөлөө үзүүлэх шийдвэр гаргасанд нийт бизнес эрхлэгчдийн өмнөөс Мүхаүт талархал илэрхийлж байна.

эдийн засаг сэргэх хандлага гарч байгаа энэ үед Монгол улсын Засгийн газраас хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг нэмэгдүүлэх, төрийн албан хаагч болон нийгмийн халамжид чиглэсэн төсвийн зарцуулалтыг багасгах, аливаа салбарыг дэмжсэн өгөөж, үр ашиг муутай элдэв сан, хөтөлбөрийг цөөрүүлэх, цэгцлэх, татаасыг бууруулах, алдагдалтай ажиллаж буй төхК­уудыг хувьчлах мөн төрийн худалдан авалтад дотоодын үйлдвэрлэлээс бараа, үйлчилгээ ний лүүлэх эрх зүйн орчныг улам сайжруулах, бизнес эрхлэгч дийг татварын хураалтад тэгш, шударга хамруулж, татварын суурийг нэмэгдүүлэх, өрсөлдөөний шударга орчныг бий болгох зэрэг бодлогын эрс шинэчлэлийг нэн яаралтай хэрэгжүүлж эхлэх, бодит үр дүн гарган ажиллахыг бизнес эрхлэгчид хүлээж байна. Нэн ялангуяа Монгол улсын Засгийн газраас татварын багц хуулийг уих­д өргөн барьж, хаврын чуулганаар хэлэлцүүлэн, батлах шаардлагатай байгаа бөгөөд үүнд Мүхаүт бүх үе шатанд нь нягт хамтран ажиллах болно.

МҮХАҮТ-ЫН УДИРДАХ ЗӨВЛӨЛ, ТЭРГҮҮЛЭГЧИД

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗАРТ

◄1Ялангуяа өр, төлбөрийн дарамт

нүүрлэчихсэн, удирдлагууд нь улс төрийн сонгуулийн үр дүнд усны шувуу шиг ирж, буцдаг газар ашиг гэдэг хэзээд нүдний гэм болчихдог. үүнийг зарим нь байх ёстой байгалийн жам гээд ойлгочихсон тууж явах нь бий. тэгвэл коксжих нүүрсний үнэ дэлхийн зах зээлд өсөж, өмнөд хөршийн эрэлт, хэрэгцээ

Засаглалаа сайжруулахгүй л бол замын саад мундахгүй“Тавантолгой” төсөл хөдөлж байж 1072 амилна

тогтвортой байсан нь ”эрдэнэс тавантолгой” хийгээд эдийн засгийг давхар ивээлээ.

тавантолгойн ордод үйл ажил­лагаа явуулж ирсэн “эрдэнэс тавантолгой” зургаан жилийн өмнө иргэн бүрт 1072 ширхэг хувьцаа эзэмшүүлж байлаа. тухайн үед булт олноороо азтай, амны хишигтэйгээ бахдан ярьж байв. улс төрийн сонгуулийн уриа лоозон ч бас л ийм өнгө аястай болж байлаа. гэвч өнгөрсөн хугацаанд ард олноороо хайр зарлаж явсан компанийн өр, алдагдал нэмэгдэж, зардал нь байнга тэлсэн байдаг. ингээд зогсохгүй шахааны бизнесийн сүлжээ “эрдэнэс тавантолгой”­г хэрсэн. эндээс л нүдээ ширгэтэл

хүлээсэн 1072 ширхэг хувьцааны ирээдүй будангуйрч, ногдол ашгийн бараа сураг холдож эхэл­сэн түүхтэй. Компани хувьцаагаа хөрөн гийн зах зээлд гаргасны дараа 1072 “амь” орох учиртай байлаа.

харамсалтай нь, өр, төлбөрт унасан “эрдэнэс тавантолгой”­д ийм сөхөө даанч байсангүй. тэг­вэл 100 хоногийн тай лангаа хоёр хоногийн өмнө танилцуулсан Засгийн газар “тавантолгой” төслийг хөдөл гөнө гэж ам гарлаа. Яадаг бол... өмнөх засаг нь өлгөж аваад ахиц гаргаж чадалгүй огцорч байсан. харин тамга хүлээж авсан засаж чаддаг болов уу. өнөөдрийг хүр тэл зургаан Ерөнхий сайдын нүүр үзэж буй “таван толгой”

төслийн тавилан дэндүү ээдрээтэй гэмээр явж ирлээ.

хүмүүсийн дунд олон жил хүлээлт үүсгэсэн 1072 ширхэг хувьцааг энэ онд багтаан эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, хөрөнгийн зах зээлд гаргана гэж Монгол улсын сайд, Засгийн

Бид л шинэ түүх бүтээхгүй бол зөвхөн өнөөдрийн ашиг, түүхий эдийн богино мөчлөгт итгэх эрэмгий эх оронч зангаар хол явна гэвэл дэндүү эрсдэлтэй. уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд д.Сумъяабазар “тавантолгойг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахын тулд хонгконгийн хөрөнгийн бирж дээр хувьцааг нь гаргах ёстой гэдэг эхний хувилбар байна” хэмээн манай сонинд өгсөн ярилцлагадаа дурдсан юм.

хөрөнгийн зах зээлд гарах гэж байгаа компани хамгийн наад зах нь эрүүл засаглалтай байх ёстой. ийм шаардлагыг хангаж байж хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг олно. Санхүүгийн үзүүлэлт нь зөвхөн нэг жилээр хэмжигдэхгүй

эерэг байх ээлжит шалгуур бий. тухайлбал, манай Засгийн газрын горилж буй хонконгийн хөрөнгийн бирж хүссэн болгон нь хувьцаа гаргаж, хөрөнгө босгоод байдаг талбар биш. дэлхийн томоохон биржүүдийн нэг төдийгүй азийн хөрөнгийн зах зээлийн өнгийг тодорхойлогч. энэ утгаараа шалгуур өндөр. “эрдэнэс тавантолгой” компани IPO хийх буюу хувьцаа гаргахын тулд компанийн сайн засаглал, санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн ил тод байдал тэргүүн зэргийн босго. үүнийг давж байж л хөрөнгө оруулагчдын хараанд өртөж чадна. тэгвэл зуун задгай, далан хагархай байгаа компани олон улсын хөрөнгийн зах зээлээс мөнгө босгоно гэж мөрөөдөхөд эрт байна. хувьцаа эзэмшигчдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах чиглэлд тааруухан ажилласан хэрнээ зөвхөн ашгаар саараа цайруулж чадахгүй.

тус компанийн нийт хувьцааны 15.75 хувийг иргэд эзэмшиж байна.

төлөөлөн удирдах зөвлөлд багтсан хараат бус гурван гишүүн 1072 хувьцаатай иргэдийг төлөөлж, хувьцаа эзэмшигчдийн хуралд өнгөрсөн хугацаанд оролцож ирсэн байдаг. Компанийн засаглал гэгчийг нэр төдий мөрдсөн учраас 2.5 сая иргэн, 530 орчим үндэсний аж ахуйн нэгж хохирол амсаад үлдэж мэдэхээр байгаа. 100 төгрөгийн орлого олохын тулд 136 төгрөгийн зарлагатай ажиллаж байна хэмээн эдийн засагчдын шүүмжлэлд өртсөн “эрдэнэс тавантолгой”­н 1072 ширхэг хувьцаагаар байн байн иргэдээ горьдоох хэрэг байна уу?

Саалиа бэлдэхээр саваа бэлд гэж үг бий. гэтэл ногдол ашиг удахгүй өгнө, хөрөнгийн бирж дээр мөдхөн гарна гэж иргэдээ хуурсаар бүхэл бүтэн зургаан жил улирч одсон байна. ардын сэтгэлээр тоглож ханахгүй засгийн ам, ажил нийлэх хэрэгтэй.

газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга г.Занданшатар мэдэгдэв. Мега төслүүдийн толгойд нь байх учиртай “тавантолгой” хөдөлж байж та бидний эзэмшиж буй 1072 жинхнээсээ “чулуу” болох учиртай. төмөр зам, баяжуулах үйлдвэр зэрэг багтсан цогцолбор төслийн хөрөнгө оруулагч одоо хүртэл тодорхой болоогүй. харин Засгийн газрын сайд хөрөнгө оруулагч нартай уулзах үеэр “тавантолгой”­г хөндсөн нь арваад жилийн турш үргэлжилж буй энэ сэдэвт цэг тавих эхлэл байж мэдэх юм.

гэхдээ хэрэгжих төсөл нь хөрөнгө оруулагчгүй, тэЗү нь иж бүрэн цэгцэрч чадаагүй компанийн хувьцаа жилийн дотор хөрөнгийн зах зээлд амжилттай гарсан түүх байхгүй.

Өнөөдрийг хүртэл

зургаан Ерөнхий

сайдын нүүр үзэж буй

“Тавантолгой” төслийн тавилан

дэндүү ээдрээтэй

гэмээр байж ирлээ.

Засгийн газар “Тавантолгой”

төслийг хөдөлгөнө гэж ам гарлаа.

Яадаг бол...

С.Батсайхан / ЗГМ©

4 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

Технологи

Volvo цахилгаан ачааны машин борлуулнаца хил гаан автобусны шийдэл, 2010­аад оны үед Volvo­гийн гибрид ачааны ма шинуудад турш ­сан тэрхүү шийдэлд тул гуурлаж бай­гаа” хэ мээн тус ком пани тайл ­бар лав.

Их Британийн автоматжуулалт 3.6 сая ажлын байрыг булаана“ачаар” их Британийн умардын дөр вөн ажлын байр тутмын нэг буюу нийт ажлын байрны 25 хувийг робот эзэлнэ. харин харьцангуй чинээлэг бүс нутаг, лондон орчимд энэ үзүүлэлт 18 хувьтай. Жижиглэн худалдааны Sports Direct компанийн агуулах байрладаг Мансфийлдэд 2030 он хүртэлх хугацаанд нэвтрэх автоматжуулалтаас шалтгаалан нийт ажлын байрны 33 хувь нь үгүй болох төлөвтэй байна.

ажлын байр устах аюулд жи жиглэн худалдаа, нийтийн үйл чилгээ, засаг захиргаа, агуу­лахын ажил эрхлэгчид илүү өртөнө. технологийн улмаас ажлаа алдаж болзошгүй иргэд Сан дер лэнд, уэйкфийлд, Сток­он­трэнт, донкастерт 30 хувь буюу Мансфийлдийн дараа орох үзүү лэлттэй. харин оксфорд, Кембриж зэрэг их Британийн өмнөд хэсэгт ажлаа алдах эрсдэлтэй хүмүүс 13 хувь байгаа юм.

шведийн нийслэл Стокгольм хотод автомат жолоодлогын систем, дан цахилгаан хөдөл­

гүүр бүхий хоёр бяцхан авто бус шугамын үйлчилгээнд тур­шилтын журмаар зорчигчдод үйл чилж эхлэв.

туршилтын төсөлд харилцаа холбооны Ericsson компаниас гадна Nobina, SJ, Stockholm City, KTH, Urban ICT Arena зэрэг шведийн дотоодын түнш үүнд хамтарчээ. шинэ төрлийн тээврийн хэрэгслийг байгаль, цаг уурын ялгаатай орчин, нөхцөлд турших нь уг төслийн зорилго. туршилт зургаан сар үргэлжилсний эцэст

хэрэгжүүлэгчид нь жолоочгүй автобусыг нийтийн хэрэг лээнд нэвтрүүлэх эсэхийг шийд­вэрлэнэ.

туршилтаар ашиглаж буй хоёр мини автобус тус бүр 11 зорчигч тээвэрлэх багтаамжтай. хөдөлгөөнд оролцох дээд хурд нь цагт 24 километр. туршилтын хугацаанд зорчигчдоос хөлс авахгүй.

автобуснуудыг Ericsson ком панийн Connected Urban Transport хэмээх плат формд тулгуурлан бүтээжээ. гэрэл

дохиог таних, нийтийн тээв рийн ерөнхий нөхцөлийг то дор­хой лох чадвартай бүхээ гийн удирдлагын систем нь ухаа лаг замын дэд бүтэцтэй харь цах замаар хөдөл гөөн гүйцэтгэдэг байна.

туршилтын хоёр автобус шведийн нийслэлд 1.5 кило­метрийн урттай марш рутаар зорчигч тээвэрлэж байгаа юм. онцгой нөхцөлд ажиллах үүрэгтэй мэргэжлийн жолооч тур шилтын хугацаанд авто­бусанд байнга зорчих юм.

О.МишээлЗГМ

Хэрэг лээнд нэвтрүүлэх эсэхийг туршилтын дараа шийд вэрлэнэ

Шведэд жолоочгүй автобус үйлчилж эхэллээ

BBM©

BBM©

BBM©

Биеийн хүч шаардсан хүнд хөдөлмөр эрхэлдэг ажилчдын нурууны ачааллыг 30­40 хувь бууруулах чадвартай экзоскелет буюу өмсдөг хэлхээ хийцийг Hyundai компани бүтээ лээ. экзоскелетийг энэ оны сүүлээс эхлэн ком панийнхаа үйлдвэрийн ажилчдад нийлүүлэх юм.

тус компаниас хийсэн судал­гаагаар биеийн хүч шаардсан ажил эрхэлдэг хүмүүсийн хө дөл гөөний чадвар үдийн хоолны дараагаас 30 орчим хувиар буурдаг байна. харин өвдөг, нуруу дэмждэг экзоскелет өмссөн то хиолдолд өдрийн турш бага ядарч, илүү үр дүнтэй ажиллах чадвартай болж буйг туршилтаар баталжээ.

хөдөлмөрийн зардал буу­руулж, бүтээмж сайжруулах эк зос келет нь биеийн хүчний хүнд хөдөлмөр эрхэлдэг ажилч­дын тоог ч бууруулна хэмээн үйлдвэрлэгч үзэж байна. Мөн

экзоскелетийн бүрдэлд багтаж буй робо­үүргэвч нь ажилчны хөдөлгөөнийг хянаж, ажлын байранд гарах осол гэмтлийг бууруулах давуу талтай.

экзоскелет бүтээж хөгжүү­лэх ажлыг 2010 оноос эхэлсэн Hyun dai компани 2­3 жи лийн дараа бүтээгдэхүүнээ бөө­ний үйлдвэрлэлд шилжүүлж, хэ рэг лэгчдэд нийлүүлэх төлөв­лөгөөтэй.

өмнөд Солонгосын авто­машин үйлдвэрлэгчдээс эк зос келетийн технологийг ердөө Hyundai ганцаараа хөг­жүүлдэг. аНу­д Ford компани мөн ижил төстэй экзоскелет бүтээж байна. гэхдээ аНу­ын компани бүтээг дэхүүнээ зөв хөн хүнд зүйл өргөхөд төдийгүй, үйлдвэрийн угсрах шугамд удаан хугацаагаар бөхийж ажилладаг хүмүүсийн нурууны ачааллыг багасгахад зориулан хөгжүүлж байгаа юм.

Hyundai нурууны ачаалал буруулдаг экзоскелет нийлүүлнэ

ХөДөЛМөР ХАМГААЛАЛ

ЭкОЛОГИ

шведийн Volvo Trucks ком­пани зах зээлд цахилгаан зүтгэх хүч бүхий ачааны автомашиныг нийлүүлэх бэлтгэлээ базааж эхэллээ.

хүн ам төвлөрсөн хотуудад дан цахилгаан хөдөлгүүртэй ачааны автомашин ашиглах нь хэд хэдэн асуудлыг зэрэг шийдвэрлэх сайн талтай хэмээн Volvo Trucks тайлбарлаж байна. Юун түрүүнд агаарт ялгарах хорт утааны ялгарал багасна. дотоод шаталтын хөдөлгүүрээс хавьгүй чимээ багатай ажилладаг цахилгаан хөдөлгүүрийн ачаар тээврийг орой, шөнийн цагт гүйцэтгэх боломж бүрдэнэ. дүнд нь өдрийн цагт авто замын ачаалал багасаж, зам тээврийн дэд бүтцийн ажил­лагаа илүү оновчтой болох юм.

шведийн Засгийн газар, вангийн технологийн хүрээлэн, Стокгольм хотын захиргаа хамтран хэрэгжүүлсэн Off Peak City Distribution буюу оргил бус

цагаар хүргэх үйлчилгээний төслийн хүрээнд нийслэлийн төв хэсэгт шөнийн цагаар ачаа тээвэрлэх нөхцөлийг судал сан юм. өдрийн цагт түгжрээгүйн ачаар бараа бүтээг дэхүүн хүргэх ажил ердийнхөөс гурав дахин хурдсаж байгааг уг судалгааны явцад тодорхойлжээ.

ложистикийн оновчтой хувил­бар дэвшүүлж, орой, шөнийн ца гийг үр дүнтэй ашиглах аваас хүргэлтийн олон жижиг авто машиныг илүү багтаамж, даацтай цөөн машинаар солих замаар хөдөлгөөний нягтралыг ч бууруулж болж байна.

Volvo Trucks компани ца хил­гаан хөдөлгүүрт ачааны машиныг оны эцсээс өмнө хэд хэдэн захилагчид нийлүүлэх юм. ийм машиныг 2019 оноос худалдаж эхэлнэ.

“дан цахилгаан хөдөлгүүрт машины технологи маань хэдий­нэ хэрэглээнд нэвтэрсэн Volvo

0 0 8 2 5

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын ДУЛАМХОРЛОО

ЗөвлөхШатарбалын ДАВААДОРЖ

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын СУГАРМАА

Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.Даваатогтох

Утас: 99901637

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.Баяртогтох

Утас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.Баярсайхан

Утас: 99903574

Э.ЭнхбаатарУтас: 99903578

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоотУлсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131, Факс: 70106065

ubinfo.mn

Дугаарын удирдагчГ.Баярсайхан

“Засгийн газрын мэдээ” сонин нь ардчилсан, шударга ёс, хүний эрхийг дээдэлж, чөлөөт

сэтгүүл зүйн хэм хэмжээг бүрнээ сахин, олон ургальч үзлийг илэрхийлэх мэдээллийн

индэр байж, нийт Монгол үндэстний ойлголцол, эв нэгдлийг бэхжүүлэхийг эрхэм

зорилгоо болгоно.

рЕДАКцИ

ЗАр СУрТАлчИлГАА

хАЯГ

цАхИМ хУвИлБАр

байр хэрэгцээгүй болох тооцоог хо тын бодлого судалдаг Centre for Cities шинжлэх ухааны байгууллага тоо цоолов.

тус байгууллагаас гаргасан тайланг үзвэл, автоматжуулалт нэгдсэн вант улсын умард, өмнөдийн ялгааг улам ихэсгэнэ. тус улсын умардын Манс фийлд, Сандерлэнд, уэйкфийлдэд авто матжуулалтаас шалтгаалан ажлын байраа алдах эрсдэл хам гийн их.

технологийн дэвшлийн

их Британид үйлдвэрлэлийг автоматжуулах явцын дүнд ойрын ирээдүйд 3.6 сая ажлын

2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

ЗГМ: Сэдэв

5ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН

Их, дээд сургуульд элсэгчдийн тоо жил ирэх тусам цөөрсөөр. Үүнд хүн амын насжилт, эдийн засгийн хямрал нөлөөлж буй гэв.

Төрийн

Төрийн бус

Гадаадын салбар

сургууль

нийт

105,751

69353

265

175,591

91,798

65,075

487

187,138

2012-2013 он 2016-2017 он

ДЭЭД БоловСролЫн БАЙГУУллАГАД СУрАлцАГчДЫн Тоо

(ТӨрИйН ӨМЧИйН ХЭлБЭрЭЭр)

ЗГМ: ИНфОГРАфИктын даалгаврын зөвхөн B хувилбаруудыг дугуйлахад 71 онооноос 13­ийг нь авч, босго оноог хангасан байна. харин англи хэлний даалгаврын C хариултуудыг бүгдийг нь таамгаар сонгоход 80 онооноос 30­ийг авчээ. 100 онооноос дунджаар 14­37 хувийг гүйцэтгэхэд л 400 оноо авдаг аж. ийнхүү шалгалтынхаа талыг ч хийж чадаагүй сулхан хүүхдүүд их, дээд сургуулийн босгоор алхах боллоо.

“400 оноо гэдэг бол маш бага тоо. ийм тохиолдолд чанар яриад ч хэрэггүй. Ядаж улсын сургууль нь босго оноогоо өндөрсгөөд, шилдэг хүүхдүүдийг шигшиж авмаар байна. дээр нь шалгалтын чанарыг сайжруулахгүй бол хэчнээн өндөр оноо авсан ч суурь мэдлэг, чадварын шаардлага хангахгүй хүүхдүүд их, дээд сургуульд элссээр байх болно. Нөгөө талаас, зарим хүүхэд 400 онооны босгыг л давахын тулд бэлдэж байгаа учраас бусдаасаа хоцорч, хохирч байна” гэж “Мандах бүртгэл” их сургуулийн захирал Ц.Нанжид өгүүлэв.

Сүүлийн жилүүдэд ерөнхий боловсролын сургуулийн 10­аас дээш ангийнхан их, дээд сургууль элсэлтийн шалгалтын төлөө л зүтгэдэг болсон гэхэд хилсдэхгүй. Зарим хувийн сургууль хичээлийн хөтөлбөрөө 11 дүгээр ангид хааж, төгсөх ангид нь зөвхөн элсэлтийн шалгалтад бэлтгэх болжээ. гэхдээ хүүхдүүд өөрийн хүссэн мэргэжлийнхээ дагуу бэлдэнэ хэмээн хэт туйлширч байгаа нь эргээд тэднийг шинжлэх ухааны суурь мэдлэг, чадваргүй болоход нөлөөлж буйг багш, эцэг эхчүүд анзаардаггүй. эдийн засагч болохыг хүссэн хүүхэд англи хэл, математикийн шалгалтад бэлддэг. гэтэл цаана нь монгол хэл, түүх, нийгмийн хичээлүүд хаягдаж буй. Цаашлаад хүссэн мэргэж лийн­хээ ангид орж чадаагүй бол өөр салбарын шалгалт өгөөгүй учраас

Оюутнуудын босго намдаад байна

Б.Баярмаа@bayarmaaZGM

ЭЕШ-ыг таамгаар дугуйлахад л босго оноог давдаг

дээд боловсролын салбарын шинэчлэл гэсэн чамин “малгай” дор их, дээд сургуульд элсэгчдийн чанар, чадвар муудсаар. хоёр жилийн өмнө салбарын яамнаас их, дээд сургуулийн босго оноо 560 байсныг огцом бууруулж, 400 болгосон. үүний уршиг өдгөө их, дээд сургуулиуд, цаашлаад хөдөлмөрийн зах зээлд ч тодоос тод илэрч эхэллээ. Мэргэжлийнхээ анхан шатны чадварыг эзэмшээгүй, хувь хүн болж төлөвшөөгүй “нялх” төгсөгчид ажлын байрандаа гологдож байна.

их, дээд сургуулиудын босгыг намсгаснаар хүүхдүүдэд дээд боловсрол эзэмших боломж нэмэгдсэн ч үр дүнг нь эргээд харвал сайнаасаа саар нь их болов. оюутнууд аливаа шалгалт, хичээлд 60­аас дээш хувийг гүйцэтгэж байж тэнцдэг. гэтэл элсэлтийн ерөнхий шалгалтад нийт ажлынхаа дөнгөж 20 хувийг хийхэд л босго оноог нь давчихаж байгаа юм.

МуиС­аас 2015 оны элсэлтийн шалгалтын даалгаварт судалгаа хийжээ. Математикийн шалгал­

байж их, дээд сургуульд орох боломж нээгдэх юм. түүнчлэн шалгалтын арга зүйг өөрчлөх ёстой. таамгаар дугуйлаад элсдэг байдлыг хэрхэвч дуугүй өнгөрөөж болохгүй. тиймээс шал галтыг зөвхөн тестээр биш, ур чадвар шалгасан бусад даалга­в артай хамтатгаж авах хэрэгтэй.

Жишээлбэл, оху­д орос хэл, математикийн хичээлүүдийн цогц шалгалт авдаг. орос хэлний хичээлд 64­өөс 36 оноо авбал их, дээд сургуульд орох хаалга нээгддэг. харин математикийн шалгалт нь хоёр хэсгээс бүрддэг бөгөөд тестийн хариулттай нэг ч асуултгүй, зөвхөн өөрөө бодож, тооцоолох даалгаврууд байдаг аж. үүн шиг шалгалтын арга зүй, асуултаа чамбайруулаад, босго оноог ялимгүй өргөөд өгвөл дээд боловсролын чанар бага ч гэсэн дээшилнэ. Ялангуяа төрийн статустай их, дээд сургуулиуд чадвартай хүүдүүдийг шилж, чанартай, чадвартай мэргэжилтэн бэлдэх үүрэгтэй. гэтэл “нялх” оюут нуудтайгаа зууралдаж суух нь хэр зохистой вэ.

Сүүлийн жилүүдэд их, дээд сургуульд элсэгчдийн тоо буурч буй нь үнэн. 2013 онд 175.6 мянган оюутантай байсан бол өнгөрсөн онд 157.1 мянга болж, багасчээ. энэ нь нэг талаас хүн амын насжилттай холбоотой бол эдийн засгийн хямрал, иргэдийн амьжиргааны түвшин уруудаж байгаа нь ч мөн нөлөөлж буй. гэхдээ үүнд тааруулаад босго оноогоо бууруулаад байна гэвэл их, дээд сургуулиудад элсэлтийн шалгалтын шаардлага ч гарахгүй биз. тиймээс олон мянган хүүхдийн ирээдүйн амьдралыг шийдэж буй элсэлтийн шалгалт, босго онооны болохгүй бүхнийг засах зайлшгүй шаардлагатай. оюутны сургалтын төлбөрийг авахын тулд “нялх” оюутан, “түүхий” мэргэжилтэн бэлд­мээргүй байна.

Монгол улсын их сургуулийн Сургалтын нэгдсэн газрын дарга Л.Одонтуяагаас зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Элсэлтийн шалгалтын босго оноог 400 болгосноор их, дээд сургуулиудад ямар хүндрэл гарч байна вэ?

­Сургуулиуд яамнаас гаргасан шийдвэрийг мөрдөөд

явж байна. МуиС­ийн хувьд 2014 оноос хойш нэгдүгээр дам жаа ны эхний хоёр улиралд ерөн хий хичээ лүүд үздэг бол­сон. элсэл тийн шалгалтдаа муу бэлдсэн, сул хүүхдүүд эд гээр суурь хичээлүүдэд ч тэнцэж чадахгүй байгаа. тий мээс босго оноог өсгөх шаардлагатай. дээд боловс ролтой хүн гэдэг гоо зүй, гадаад хэл, бие бялдрын

болон шинжлэх ухааны суурь мэдлэгтэй, өв тэгш хүн байх ёстой.

-Босго оноо хэд байвал дээд боловсрол эзэмшихэд бэлэн гэж үзэж болох вэ?

­өмнө нь 800 онооноос 500­г авбал тэнцүүлдэг байсан. үү­нийг сэргээн ашиглах бо ломж бий. гэхдээ манай сур гуульд элсэхдээ хүүхдүүд оноогоороо

жагсдаг учраас хамгийн багадаа 600­650 оноо авсан нь л тэнцэж байгаа. харин эрэлт багатай сургуулиудад босго оноо л давбал оюутан болдог сул талтай.

-Элсэлтийн шалгалтын арга зүйг өөрчлөх шаард-ла га тай гэж МУИС-ийн су дал гаанд дурдсан байна. Ямар өөрчлөлт хийх хэрэгтэй

байна вэ?­Юун түрүүнд шалгалтыг

хамгийн багадаа хоёр хичээлийн цогц байдлаар авдаг болмоор байна. Математикийн шалгалт өглөө гэхэд монгол хэлний асуулт дайвал зүгээр. Болж өгвөл ерөнхий мэдлэгээс гадна тухайн хүүхдийн ханд­лага, чадварыг шалгадаг арга зүйг нэвтрүүлэх хэрэгтэй. Мөн

элсэлтийн ерөнхий шалгалтыг жилд хоёр удаа авдаг болбол хүүхдүүдэд ашигтай. Нэг удаа унасан ч жил алдалгүй дахин шалгалтаа өгдөг системтэй байвал зүгээр. Зарим гаднын оронд шалгалтын хүчинтэй хугацаа таван жил байдаг. Маш чанартай шалгалт аваад урт хугацаанд хүчинтэй байвал төгсөгчдөд дарамт багатай.

вийг оюутны сургалтын төлбөр эзэлдэг. тиймээс сургуулийн санхүүг бодоод босго оноог намс­гасан гэх нь бий. ийнхүү олон хүүхдэд дээд боловсрол олгоно гэж хавтгайруулсан нь өдгөө ийм уршиг тарьчихлаа. “хоосон” диплом барьсан ажилгүйчүүдийн эгнээг улам өргөжүүлэх нэг шалтгаан нь эрдмийн өргөөнд намдсан босго болоод байна.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

Б.Ганбаяр / ЗГМ©

оюутан болох боломж нь хаагдана гэсэн үг. шалгалтдаа хангалттай оноо авч, сургуульдаа орлоо гэхэд хоёрхон хичээлээр дагнасан хүүхдүүд их, дээд сургуулийн бусад суурь хичээлдээ тэнцэхгүй байгааг багш нар хэлж байна.

2016 онд анх босго оноог 400 болгож бууруулахдаа ерөн­хий боловсролын сургууль төг сөгч дийн тоо буурсан уч раас хэмээн тайлбарлаж байв. үүнээс гадна манай төрийн их, дээд сургуулиудын төсвийн 95 ху­

Боловсролын салбарын буруу бодлогоос улбаалсан энэ доголдлыг хэрхэн засах вэ? Нэн тэргүүнд элсэлтийн бос­го оноог буцаан 560­д хүр гэх шаардлагатайг багш нар хэлж байна. ингэснээр нийт даалгаврын 50­иас дээш хувийг гүйцэтгэж

ерөнхий мэдлэгээс гадна хандлага,

чадварыг нь шалгадаг арга зүй

хэрэгтэй

Босго оноог 560 болговол шаардлага хангана

• оюутны сургалтын төлбөрийг авахын тулд “нялх” оюутан, “түүхий” мэргэжилтэн бэлдмээргүй байна.

• Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад даалгаврын дөнгөж 20 хувийг хийхэд л босго оноог давдаг.

• Зарим хувийн сургууль хичээлийн хөтөлбөрөө 11 дүгээр ангид хааж, төгсөх ангид нь зөвхөн элсэлтийн шалгалтад бэлтгэх болжээ.

байдлаар дэлхийн зах зээлд жилдээ гарч буй нийт алтны 15 орчим хувийг бичил уурхайчид нийлүүлсэн бөгөөд энэ нь африкийн зарим орны алтны нийт экспортоос ч давсан тоо юм. ийм өндөр хувь нь алтны үнэд нөлөөлөөд зогсохгүй орлогын үлэмж хэсэг нь хар зах зээл дээр хяналтгүй эргэлддэг энэн нь наанадаж хүний эрхийн зөрчил, татвараас зугтах, цаанадаж хууль бус этгээдийн бүс нутгийн мөргөлдөөн, зэвсгийн наймаа, терроризм санхүүжүүлэх эх үүсвэр болж эхэлснээр олон улсын байгууллагууд бичил уурхайн нийлүүлэлтийн сүлжээг албажуулахад дэмжлэг үзүүлж, улмаар стандартчилах боллоо.

дэлхий даяар өрнөж буй нийлүүлэлтийн сүлжээ буюу гарал үүслийг ил тод болгох санаачилга өмнө нь сайн дурынх байсан бол одоо заавал биелүүлэх шаардлага болох чигтэй байна. тус шаардлагад хамгийн ихээр тохирох, ашигт малтмалын цаашдын зах зээл дээр үр ашгаа өгөх зохицуулалт олон улсын туршлагаас харахад Private Public Partnership буюу PPP гэж томьёологддог төр хувийн хэвшлийн түншлэл юм. энэ зохицуулалтын давуу тал нь төр, хувийн хэвшил хамтран ажилласнаар алтны нийлүүлэлтийн сүлжээг ил тод болгоход оршдог. алтны нийлүү лэлтийн сүлжээг ил болгож, улмаар алтны худалдаа хяналтыг боловсронгуй болгож чадсан танзани улсын жишээг энд дурдах нь зүйтэй гэж үзлээ. танзани улс дэлхийн банкны туслал цаатайгаар төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн ба ингэхдээ хоёр зорилт дэвшүүлж ажиллажээ.

эхнийх нь төрийн байгуул­лагуудын үйл ажиллагааг

уял дуулах замаар бичил уур­хайч дын ажиллах стандартыг тог тоож өгчээ. Юуны өмнө бичил уурхайчдын олон хэвшлийг хүлээн зөвшөөрч, нийт дөрвөн хэлбэр байгааг тогтоон тухай бүрт нь тохирох ялгаатай бодлого хэрэгжүүлсэн байна. тэдгээрийн нийлүүлж буй алтны татвар, дэлхийн банкны санхүүжилтээс бичил уурхайчдын амьдралын орлогыг төрөлжүүлэх, техникийн туслалцаанд зориулан тусгай сан бий болгосноор идэвх нь илт нэмэгдэж, бүртгэлтэй бичил уурхайчдын тоо өсөх, алтны нийлүүлэлт ил тод болж эхэлжээ.

дараагийн бодлого нь дэлхийн зах зээл дээрх алтны “шударга үнэ”­ийн мэдээллийг бичил уурхайчдад тогтмол өгч мэдээлэлтэй болгосноор уурхайчид бүртгэлгүй наймаач­дад алтаа бага үнээр өгөхөө больж, албан лицензтэй зууч­лагчдад түлхүү худалдаалах эдийн засгийн хөшүүрэг буюу сонирхлыг нь өдөөжээ. энэ нь эргээд танзани улсын Засгийн газарт алтны нийлүүлэлтийг ил тод байлгах, гарал үүслийг тодорхойлох, хамгийн гол нь татвараа бүрэн авах боломжийг нэмэгдүүлсэн байна.

алтны нийлүүлэлтийг алба­жуулах нь бүртгэлгүй хар зах зээлээс илүү шударга худалдаа юм гэдгийг бичил уурхайчдад ойлгуулах нь үр дүнтэй төдийгүй ийм шударга худалдаа тэдэнд алтны борлуулалт хийхэд нь төрийн хүнд сурталгүй үйлчилгээг санал болгодгоороо PPP түншлэлийн гол давуу тал юм байна.

Монголд алтны нийлүүлэлтэд учирч буй гол бэрхшээл бол (төр бодлогын хувьд дэмжиж буй гэдэг ч) алт худалдан авах үйлчилгээний дэд бүтэц маш сул, чирэгдэлтэй байгаад юм.

Бусад улсын жишээг харахад төв банкнаас нь алт худалдан авалтын хөтөлбөрийг баталж, бичил уурхайнууд дээр алт худалдан авах түргэн үйл чилгээний цэг байгуулдаг байна.

Жишээ нь Филиппиний төв банк алтны худалдааны хөтөлбөрийг 1991 онд баталж, бичил уурхайтай ойролцоо нийт таван газар алтны худалдааны түргэн үйлчилгээний цэг

байгуулсан. энд өглөө 09 цагаас өдөр 14 цагийн хооронд бичил уурхайчид, худалдаачид ирж алтаа шууд худалддаг. гудамжинд байршуулсан эдгээр цэгүүдэд жин хэмжүүрийн стандартыг мөрдүүлж, алтны гарал үүслийн гэрчилгээг тогтоож бичил уурхайчид, нөхөрлөл, алтны худалдаачдыг бүртгэлийн программд оруулдаг аж. хамгийн чухал нь алтыг рентген аппарат буюу сорьцыг түргэн хугацаанд тогтоох төхөөрөмж ашиглан тогтоогоод төлбөрийн 70­80 хувийг бэлнээр, үлдсэнийг нь алтны албан ёсны сорьц тогтоонгуут үлдэгдэл төлбөрийг дансаар шилжүүлдэг байна.

Кот­д'ивуар улсад 1980­аад оны сүүлээс эхлэн тухайн бичил уурхайгаас олборлосон алтыг бичил уурхайчнаас төрийн байгууллага болон орон нутгийн (тосгон) ахлагч оролцсон тусгай хэсэг шууд газар дээр нь худал­дан авдаг байна. ингэхдээ нийт алтны төлбөрийн 80 хувийг

6 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

Уул уурхай

Ч.Отгочулууөнөөдөр дэлхийн уул

уурхайн салбарт шийдлээ хүлээ сээр байгаа нэгэн халуун сэдэв бол бичил уурхай. Манай урд хөрш хятадад л гэхэд нүүрсний салбарт есөн сая гаруй бичил уурхайчин ажиллаж, нийт нүүрсний 11 хувийг дангаа раа байгаа нь нүүрсний олборлох аваргууд болох австрали, Канадынхтай өрсөл дөхүйц дүн юм. алтны үйлдвэрлэлд бичил уурхайчдын оролцоо жилд 1000 тонн хүрч байгаа нь алтны үнэд шууд нөлөөлөхүйц хувь хэмжээ ажээ. Бичил уурхайн тэлэлт жилээс жилд даяаршиж буйн нэг илрэл нь өнгөрсөн оны байдлаар манай гараг дээр 40 сая гаруй бичил уурхайчин энэ салбараас амьдралаа залгуулсан ба тэдний таван сая орчим нь эмэгтэйчүүд, сая гаруй хүүхэд байжээ. Зарим эрдэмтдийн үзэж буйгаар уур амьсгалын өөрчлөлт, эдийн засгийн хямрал, улс төрийн сөргөлдөөний улмаас ирэх жилүүдэд бичил уурхайчдын тоо өсөх хандлагатай аж.

хөдөө аж ахуй, орон нут­гийн өрхийн аж ахуйгаас бичил уурхай руу шилжих хөдөлгөөн хамгийн их байдаг юм байна. үндсэн шалтгаан нь бичил уурхайчны олох орлого уламжлалт аж ахуйгаас олох орлогоос харьцангуй өндөр байх боломжтой. тухайл­бал, угандад бичил уур хайд ажиллах нь ферм, ой, загас­ны аж ахуйд ажилласнаас дунджаар 20 дахин их орлого олох боломжтой гэж нутгийн иргэд үздэг нь судалгаанаас харагдсан байна. либери улсад уламжлалт аж ахуйд ажилласнаас 17­50 дахин их ашиг олох боломжтой учраас эрсдэл өндөртэй ч гэсэн бичил уурхай руу олон мянгаараа зүтгэдэг байна. Ялангуяа алт, алмаас зэрэг үнэт металл гэнэт олсон ганц нэг “азтайчуудын” түүх бага орло готой олон мянган хүнийг бичил уурхай руу даллан дууддаг. Монголд ч гэсэн тэр аймгийн энэ суманд тэр гэдэг хүн хуруун чинээ алт олжээ гэсэн мэдээ үнэн худал нь мэдэгдэхгүй түгмэгц богино хугацаанд хэдэн мянган хүн тухайн газарт ирдэг гэдгийг уншигчид өмнө нь анзаарсан байх. Манай нийгэмд бичил уурхайчдын давхарга 60 мянга гаруй хүнийг бүрдүүлж байгаа нь 300 мянга орчим хүний амьдралыг залгуулдаг мал аж ахуйн салбарын дараа орох том “ажил ол гогч” сал бар болоод байгаа юм. дээр нь малын гаралтай түүхий эдийн үнэ унасан, зуд турхан, ган гачиг, цөлжилт нүүрлэсэн үед цөөн малтай малчид амьжиргаагаа олохын тулд улирлын чанартай уурхайчин болдог гэдгийг авч үзвэл энэ үзүүлэлт улам өсөж, малчдын тоотой дүйнэ. 300 мянган малчин маань 300 мянган бичил уурхайчин болж хувирах магадлалтай гэсэн үг.

ийнхүү бичил уурхайчдын тоо өсөхийн хэрээр тэднийг хааж хориглохоос илүү зохицуулах, ил тод байлгах, хамтран ажиллах бодлогыг дэлхийн улсууд чухалчлах болжээ. олон улсын туршлагаас харахад бичил уурхайг шууд хориглосон орон цөөнгүй байна. гэвч бичил уурхайг шууд хориглосноор бичил уурхайчид алга болохгүй улам далд, зохион байгуулалт бүхий гэмт хэрэгжсэн хэлбэрт шилждэг байна. Зарим нэг шашны

Алтны нийлүүлэлтийн сүлжээг албажуулах бодлогын шийдлүүд

Хааж хориглохоос илүү хамтран ажиллах бодлогыг дэлхийн улсууд баримтлах болжээ

Статистикаас үзэхэд Монголбанк 2017 онд худалдан авсан 20 тонн алтны 63 хувь нь иргэдээс тушаасан алт байгаа юм.

бичил уурхайчинд өгч, үлдсэн найман хувийг рояалти хэлбэрээр авч, 12 хувийг тосгоны төсөвт оруулан төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг ашигласан туршлага бий. африкийн гана улсын хувьд ч алтны худалдааг либералчилж, алтны худалдааг бичил уурхайд хийх эрхтэй компани байгуулснаар хилийн хууль бус худалдаа үндсэндээ багасчээ.

харин Боливийн Засгийн газар төв банкны алтны худал­дааны хөтөлбөрийг нээснээр алтны нууц худалдаачид болон Боливи­Бразилын хил дээрх алтны хууль бус худалдааны сүлжээнд том цохилт өгч чад­сан төдийгүй тухайн улсын хууль ёсны алтны үйлдвэрлэл 25 хувиар өсчээ. Боливи дэх алт худалдан авах түргэн үйлчилгээний цэгүүдийг том хотуудад биш харин бичил уурхайн ойролцоох зам, жижиг суурин зэрэг бичил уурхайчид очиход дэд бүтцийн хүндрэлгүй газруудад чөлөөтэй нээж эхэлсэн байна. Мөн үүнтэй ижил хөтөлбөрийг этиопид амжилттай хэрэгжүүлжээ.

дээрх жишээнүүдээс харахад тухайн улсын төв банк наас гаргаж буй алтны худалдааны хөтөлбөрүүдийн бодлогын үндсэн шийдэл нь бичил уурхайчдын бүртгэлийг сайжруулж хууль ёсны болгох, тэдний худалдаалж буй алтны анхны үнийг бууруулахгүй тогтвортой барих, стан­дартыг нэмэгдүүлэх, алтны худалдааны сүлжээнд орол­цогчдын тоог бууруулах, орон нутгийн төсвийг дэмжих, татвараа бүрэн авах гэсэн таван том зорилтыг тавьдаг байна.

Статистикаас үзэхэд Мон­голбанк 2017 онд худалдан авсан 20 тонн алтны 63 хувь нь иргэдээс тушаасан алт байгаа юм. Мөн он гараад 2018 оны нэгдүгээр сарын 11­нийг хүртэлх өдрүүдэд 682 кг алт худалдан авчээ. энэ нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 130 хувиар өссөн дүн юм. Мэдээж Монголын бичил уурхайчдад ийм хэмжээний алтыг Монголбанкинд ний­лүүлэх хүчин чадал байхгүй тул аж ахуйн нэгжүүд татвараас зугтаан иргэдийн дүрээр алтаа тушаасаар байгаа нь нэгэнт нууц биш. эндээс үзэхэд алтны нийлүүлэлт ил тод бус, гарал үүсэлгүй байгаагаас авч чадаагүй татварын хэмжээ нь хэдэн арван тэрбум төгрөгөөр хэмжигдэх боломжтой. өөрөөр хэлбэл ор нэр төдий “бодлогын дэмжлэг” гэдгээр халхавчилсан идэвхгүй байдлын цаана улс татвараа өсгөх асар том нөөц боломжийг хоосон өнгөрөөж байх магадлалтай. тэгэхээр алтны гарал үүсэл, худалдааны сүлжээг ил тод болгохын тулд орон нутагт хувийн хэвшил болон арилжааны банкуудтай хам тарсан алт худалдан авах цэгүүдийг байгуулах зайлшгүй шаардлага бий болсныг илтгэж байна. алтны нийлүүлэлтийн сүлжээ гэдэгт салбарын яам, агентлагууд, Монголбанк, Сорьцын хяналтын газар, Сангийн яам, орон нутгийн удирдлагууд, алтны худал­даачид, бичил уурхайчид өөрсдөө гээд нэлээд өргөн хүрээний оролцогч хүмүүсийг ширээний ард суулган хэлэл цэх хэрэг гарна. Бичил уур хайч­дын ашиг сонирхол, сэдлийг төрүүлэхүйц дэд бүтэц, түүнийг дагасан үйл чил гээг бичил уурхайчдын орол цоо­гүйгээр гаргах боломжгүй, амьдрах чадваргүй үйлчилгээ гаргах эрсдэл байна. энэ төрлийн мэдлэгийг бичил уурхайчид төдийгүй том уурхайчдад ч олгож, алтны нийлүүлэлтийн мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдүүлж буй олон улсын туршлагыг нэвтрүүлэх цаг нэгэнт иржээ.

мөргөлдөөн эсвэл иргэний дайнд сүйдсэн оронд хууль бус олборлох салбарынхны “нууц арми” хүртэл бий болж, улмаар хууль ёсны Засгийн газартайгаа сөргөлдөөний хэлбэрт татагдан ордог аж. голдуу латин америк, африкийн зарим орон ашигт малтмал дээр төрийн юм уу цэргийн монополь хяналт тогтоох замаар зохицуулалт хийх гэсэн нэг туршилт байна. харамсалтай нь энэ “зохицуулалтын” эцсийн цэг нь бичил уурхайчдад эсвэл тухайн улсын нийт иргэд ашиг хүртэх бус хөдөлмөрийн мөлжлөг, даран гуйлалд өртсөнөөр дуусдаг байна. төрийн энэ монополь хяналтаас хамгийн их хождог нь засгийн эрх ээлжлэн баригч улс­төрчид, цэргийн мэдэлтнүүд, хар зах зээлийн зуучлагч картелиуд л юм.

Бичил уурхайгаас олборлосон ашигт малтмалын эзлэх хувь дэлхийн зах зээл дээр нэмэг­дэхийн хэрээр эргэлдэх мөн гө ний тоо хэдэн тэрбум ам.дол лараар хэмжигдэх болов. 2011 оны

• Бичил уурхайгаас олборлосон ашигт малтмалын эзлэх хувь дэлхийн зах зээл дээр нэмэгдэхийн хэрээр эргэлдэх мөнгөний хэмжээ хэдэн тэрбум ам.долларт хүрэв.

• Манай гараг дээр 40 сая гаруй хүн бичил уурхайгаар амьдралаа залгуулдаг ба тэдний таван сая орчим нь эмэгтэйчүүд, нэг сая нь хүүхдүүд.

• ор нэр төдий “бодлогын дэмжлэг” гэдгээр халхавчилсан идэвхгүй байдлын цаана улс татвараа өсгөх асар том боломжийг алдаж байх магадлалтай.

Манай нийгэмд 60 мянга гаруй

бичил уурхайчид байна

1990

1.0 0.8 0.9 1.22.0

4.5

6.0

8.98.1

10.912.3

13.8

12.111.1 11.6

11.6

9.08.4 8.2

5.0

2.13.3 3.3

6.0

12.7

15.1

18.3

20.0

19911992

19931994

19951996

19971998

19992000

20012002

20032004

20052006

20072008

20092010

20112012

20132014

20152016

2017

25.0

Монголбанкны худалдаж авсан алтны хэмжээ (тонн)Дундаж үнэ (ам.доллар/унци баруун тэнхлэг) Монголбанк©

20.0

15.0

10.0

5.0

0

Ал тушаалт (тонноор)

ZGM DAILY2018.02.01, THURSDAY ~ №026 (825) 7THE OFFICIAl gAzETTE

MAK LLC plans to propose a bond to repay some of its existing loans

Fitch Ratings, one of the three major credit rating agencies, expects to assign Mongolia­based coal mining company Mongolyn Alt (MAK) llC a long­Term Issuer Default Rating (IDR) of 'CCC+'. Fitch has also assigned the company's proposed US dollar senior unsecured notes an expected rating of 'CCC+' with a Recovery Rating of 'RR4'.

The ratings are based on the

Fitch expects to rate MAK, proposed bonds 'CCC+'

capital structure and liquidity of MAK assuming it completes the proposed bond deal and a debt restructuring.

The company plans to repay some of its existing loan facilities that are in default, with proceeds from the proposed bond. The remaining loans will be restructured based on terms outlined in the signed consents and waivers from each respective lender, which have been reviewed by Fitch.

The final ratings are contingent upon successful issuance of the proposed bond and completion of the restructuring in line with the terms already received, and upon receipt of final documents conforming to information already received. Fitch thinks there is minimal risk that the terms of the restructuring will be amended by

both MAK and the lenders after the bond issue.

The Long-Term IDR reflects Fitch's expectation that MAK's liquidity and debt maturity profiles will be adequate after the planned bond issue and restructuring of the remaining debt. The rating also incorporates Fitch's expectation that the company will be able to generate positive free cash flows over the medium term, barring a significant deterioration in coal prices. This is based on the assumption that MAK will be able to reduce production costs and capex during moderate coal price weakness. These expectations are counterbalanced by MAK's history of aggressive debt­funded investments, and limited access to external funding, which may heighten the company's liquidity risk if there is a sharp, sustained

downturn in coal price or demand and unfavourable capital market conditions.

MAK's credit profile is constrained by its small production scale, concentration risk and weak liquidity. The company has a long reserve life and relatively low cost position. Its credit metrics after the bond issuance and restructuring would be stronger than mining peers such as Foresight Energy lP (B­/Stable) and Yanzhou Coal Mining Company limited (B/Stable). However MAK's business profile is considerably weaker than Yanzhou's in terms of scale and diversification. In addition, MAK has a limited liquidity buffer because it has yet to show it can maintain consistent access to external funding and financial discipline, which place its credit profile in a lower category.

IBP gives 42 points on Mongo-lia's budget transparency

Fitch Ratings expects to rate MAK LLCMAK LLC plans to repay some of its existing loan facilities that are in default with a proposed bond.

Public participation in budgeting of Mongolia scored 7 out of 100.

MSE ALL index grows by 0.19 percent, to 1,180.77 points

SOMO NgO accuses Rio Tinto of tax dodge

Market cap stands at MNT 2.51 trillion.Rio says Oyu Tolgoi paid more than USD 1.8 billion in taxes and royalties between 2010 and 2017.

Mongolia ranked 56th on IBP’s Open Budget Index Rankings Rio Tinto accused of USD 700 million tax dodge

PUBlIC FInAnCe MInIng

Bilig.BZGM

The International Budget Partnership (IBP) has released the Open Budget Index (OBI) 2017 and assessed Mongolia’s budget information as “limited” and rated 46 out of 100.

According to IBP, Mongolia has increased the availability of budget information by increasing the information provided in the Executive’s Budget Proposal, increasing the information provided in the Audit Report since 2015. However, Mongolia has decreased the availability of budget information by producing the Year­End Report for internal use only, failing to publish the Pre­Budget Statement online in a timely manner and failing to produce the Citizens Budget. Furthermore, transparency alone is insufficient for improving governance. Public participation in budgeting is vital to realize the positive outcomes associated with greater budget transparency. Mongolia scored 7 out of 100, which indicates that it provides few opportunities for the public to engage in the budget process.

IBP recommendatIon:transparency:

• Publish a Mid­Year Review and a Year­End Report online.

• Publish a Pre­Budget Statement online in a timely manner.

• Produce and publish a Citizens Budget online.

Public participation: • Pilot mechanisms for officials to

exchange views on State Budget during both the formulation monitoring of its implementation.

• Hold legislative hearings on the formulation.

• Establish formal mechanisms for the public to participate in relevant audit investigations.

Budget oversight:• Ensure the legislature holds a

debate on budget policy prior to the tabling of the Executive’s Budget Proposal and approves recommendations for the upcoming budget.

• Ensure a legislative committee examines reports on in­year budget implementation and publishes recommendations online.

• Ensure audit processes are reviewed by an independent agency.

• Consider setting up an independent fiscal institution to further strengthen budget oversight.

Rio Tinto, the world’s second­biggest miner, is already having some difficulties in Mongolia, with local politicians claiming that the country has not benefited enough from the development. Chief Executive Officer Jean-Sebastien Jacques visited Mongolia last week for talks with Prime Minister to smoothen ties and lower the cost of Oyu Tolgoi’s expansion.

“Oyu Tolgoi’s shareholding and funding structure was agreed in advance with the governments of Canada and Mongolia, and the tax outcomes are in line with those in Australia, Canada, Chile and the U.S.,” said Rio in the emailed statement.

Rio made total tax payments in Mongolia of USD 215 million in 2016, and a tax payments to governments globally of about USD 4 billion, the producer said in an April report.

By the scheduled start of an underground expansion at Oyu Tolgoi in 2020, shareholders will have invested about USD 12 billion in the project, while only Mongolia’s government has received any return to date, Rio said in its statement.

zgM: hIghLIghTS

PoliticsTserenbat Namsrai, Minister of Environment and Tourism, meets Governors of aimags to hear pressing issues in the provinces, exchange views on cooperation and introduce the Ministry’s actions and further plans.

Tsogtbaatar Damdin, Minister of Foreign Affairs, proposes to establish Mongolian consulate in Manchuria of the People’s Republic of China during the Parliament’s Standing Committee on Security and Foreign Policy meeting.

Members of the Parliament Baatarbileg Yondonperenlei and Eldev-Ochir Lkhagvaa meet Xing Haiming Ambassador of China to Mongolia.

EconomyCabinet approves “Industrialization 21:100” program.

MSE ALL index grows by 0.19 percent, to 1,180.77 points. Market cap stands at MNT 2.51 trillion.

sociEtyConfederation of Mongolian Trade Unions (CMTU) held a press conference on the salary of public servants.

PhD Lochin Tsogt’s laparoscopic surgery instrument receives WIPO medal for innovators.

Mongolian National Ice Anklebone Shooting Association to organize the annual National Ice Anklebone Shooting Championship on February 2-4 at the National Park.

Mongolia’s operatic baritone and cultural envoy Amartuvshin Enkhbat nominates for ‘Young Singer’ nomination of the 2018 International Opera Awards.

Ulaanbaatar city Governor’s Office and Democracy Education Center jointly introduces “Check My Service” mobile application for submitting and resolving complaints and petitions.

Additionally, the Open Budget Survey examines the role that leg­islatures, supreme audit institutions, and independent fiscal institutions

play in the budget process and the extent to which they are able to provide effective oversight of the budget.

According to Bloomberg, Rio Tinto group has been accused by a Dutch non-profit group of avoiding about USD 700 million in taxes related to Oyu Tolgoi copper mine in Mongolia. The company denied the allegations by saying the non profit’s report contains incorrect allegations.

“Rio and its Canadian subsidiary Turquoise Hill Resources llC used so­called mailbox companies in luxembourg and the Netherlands to fund the development of the mine in Mongolia. The company avoided USD 470 million in Canadian taxes through the vehicles and USD 230 million in Mongolian taxes, said the Centre for Research on Multinational Corporations (SOMO), which is a non-profit group, funded by the Dutch government and EU, which investigates multinational corporations, in a report.

“The flawed SOMO report contains a number of unsubstantiated and incorrect allegations regarding tax,” london­based Rio Tinto said in an emailed statement. According to Rio Tinto, Oyu Tolgoi paid more than USD 1.8 billion in taxes and royalties between 2010 and 2017.

Mongolia's OBI score over the years

2006

18

36

6051 51 46

100Extensive

80Substantial

60Limited

40Minimal

20Scant or None

02008 2010 2012 2015 2017

55

53

72

46

58

34

30

34

Russia

Turkey

Kyrgyz Republic

Kazakhstan

Mongolia

Azerbaijan

Tajikistan

Georgia

global Average

82

42

Bullish EstimatE• Improvement in MAK's

liquidity profile, including a build up in cash to enable the company to weather volatility in coal prices;

• Proven track record of financial discipline;

BEarish EstimatE• Failure to issue proposed

bonds before the end of February, 2018;

• Failure to complete re­structuring of the loans which will remain out­standing after the bond issue as per terms outlined in the consents & waivers;

• Deterioration in coal prices or MAK's liquidity position could affect the company's ability to meet its debt

liQuiDityContingent upon Refinancing,

Restructuring: The company's liquidity is extremely vulnerable as over 95% of the company's outstanding debt was in default at 31 December 2017.

Any improvement in liquidity is contingent upon the successful issue of the proposed bond and completion of the restructuring of existing loans.

The company would have a better spread­out debt maturity profile after the bond issue and restructuring, with debt coming due during 2018 reduced to MNT131 billion, which the company should be able to cover with its December 2017 cash position of MNT23 billion and expected positive free cash flow of MNT114 billion in 2018.

Batsaikhan.S / ZGM©

Tugsbilig.BZGM

08.00

12.00

14.00

18.00

20.00

22.00

09:00 “Цагаан гварди” уран сайхны кино

11.00 “Монголын мэдээ” мэдээллийн хөтөлбөр

14:00 “Хар гуталт, шар үст өндөр залуу” уран сайхны кино

18.00 “Маамуу” хүүхдийн нэвтрүүлэг

19:20 Нүүдэлч-дийн өв соёл: Шагайн наадгай

23:50 Туульсын хаан Жангар: “Хөгшин Хонгорын бөлөг” төгсгөл хэсэг

09:00 “Урагшаа Торара урагшаа” хүүхэлдэйн кино

11:45 Үүнийг хэрхэн хийдэг вэ

14:10 “80 саяын уналт” асуулт хариултын шоу нэвтрүүлэг

16:55 “Дэлхийн атлас” нэвтрүүлэг

19:00 “Царай муутын мөн чанар” ОАК

22:20 “Көсем” ОАК

09:30 “Тог тог тог” хүүхдийн нэвтрүүлэг

11:40 Үлгэрийн цаг

15:30 “Миний дүрсгүй гүнж” СОАК

17:30 “Жимсхэн охид” хүүхэлдэйн кино

19:30 “Мөрдөгч хүүхдүүд” уран сайхны кино

21:00 “Хуурай эгч дүүс” СОАК

11:30 “Бизнес аялал” нэвтрүүлэг

14:00 “Давос 2018” тусгай хөтөлбөр

17:00 “Bloomberg Surveillance”

20.00 “Блумбергийн ярилцах цаг” нэвтрүүлэг

22:00 “Дэвид Рубенштэйний шоу" нэвтрүүлэг

MnB Bloomberg Боловсрол Монгол ТВ08:00 “Bloomberg Daybreak Asia”

ТВ ХөТөЛБөР

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР

УВС -28o

-40o

ХОВД -20o

-33o

ЗАВХАН -21o

-37o

БАЯНХОНГОР -15o

-28o

ГОВЬ-АЛТАЙ -17o

-33o

ӨВӨРХАНГАЙ-14o

-24o

АРХАНГАЙ -14o -27o

ХӨВСГӨЛ -14o

-32o

БУЛГАН -16o

-31o

ТӨВ -18o

-27o

ДУНДГОВЬ -16o -24o

ӨМНӨГОВЬ-16o

-23o

ГОВЬ-СҮМБЭР -17o

-25o

ДОРНОГОВЬ-13o

-21o

СҮХБААТАР -18o

-24o

ХЭНТИЙ -16o

-29o

СЭЛЭНГЭ -17o

-26o

ОРХОН -15o

-26o

ДАРХАН-УУЛ -17o

-26o

ДОРНОД -15o

-24o

БАЯН-ӨЛГИЙ -12o

-28o

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

II.03 -15o

-26o 5 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

II.02 -17o

-28o 7 м/с

5 м/с

Багавтар үүлтэй

II.01 -19o

-27o 6 м/с

4 м/с

Ялимгүй цастай

II.05 -12o

-24o 6 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

II.04 -13o

-24o 6 м/с

4 м/с

Багавтар үүлтэй

Г.ТөгсЗГМ

“Гайхамшигт шоумен” уран сайхны кино маргаашнаас эхлэн I MAX кино театрын дэлгэцнээ гарч эхлэх гэж байна. Драмын төрөлд багтах эл бүтээл 140 минут үргэлжлэх бөгөөд үзэгч таныг энэ хугацаанд уйдахгүй нь лавтай. Энэхүү киноны найруулагчаар Майкл Грэйси ажилласан бөгөөд гол дүрүүдэд Хью Жекмэн, Зак Эфрон, Мишель Уильямс нар тогложээ. Дэлхийд нээлтээ хийсэн цагаас хойш 260 сая ам.долларын ашиг олоод буй энэхүү кино Монголын үзэгчдэд албан ёсны эрхтэйгээр ийнхүү хүрч байна.

Сүүнээс бруцеллёз үүсгэгч илэрчээ

ХЯНАЛТ ШАЛГАЛТ

(Өмнөх дугаарын хариу)

8

4

6

3

26

6

9

3

1

98

129

9

158

3

56

1

4

7

58

963582174

426153789

514937826

135798462

278461953

789624315

392815647

857346291

641279538

ЗГМ: СҮДОкҮ

Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газар улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт шингэн сүү худалдаалж буй 16 цэгээс дээж авч, нян судлал, хими, ариун цэврийн шинжилгээнд хамруулав. тэгэхэд гурав нь усны хольцтой, хоёроос нь бруцеллёз үүсгэгч илэрчээ. Мөн 10 дээжийг пенциллин, тетрациклин, хло рам­финикол, стрептомицин зэрэг анти биотикийн үлдэгдэл ил рүү­лэх шинжилгээнд хам руу лахад нэг дээжид хлорам фини кол илэрсэн байна. уг аж лын хүрээнд 576 аж ахуйн нэг жийн 19.6 мянган тонн хүнс ний бү тээг дэхүүнд шалгалт хийжээ. НМхг­ын эрүүл мэнд, боловс рол, соёлын хяналтын хэлтсийн дарга л.Цэнд­аюуш “хүнсний аюулгүй байдлын лабораторид 24 дээжийг шинж­лүүлэхэд оху­аас оруулж ирсэн хар чавганаас хорио цээртэй хортон шавж илэрсэн. Мөн бусдын нэрийг зээлж, худалдан авагчийг төөрөгдүүлэх зөрчил түгээмэл гарч байна” гэв. иймд иргэдийг хаяг шошгогүй, дуураймал, хуурамч хүнсний бүтээгдэхүүн худалдан авахгүй байхыг НМхг­аас зөвлөлөө.

“Гайхамшигт шоумен” үзэгчдийн хүртээл болно

ҮЗВЭР

Билгийн тооллын 16Өвлийн адаг харагчин үхэр сарын нэг цагаан мэнгэтэй, хөх хулгана өдөр.

Үс засуулбал: Өвчин ирнэ Наран ургах, шингэх: 08.05-17.56 Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: МунхрахуйСуудал: Гал

ЗУРХАй

Аргын тооллын хоёрдугаар сарын 1, Бархасвадь гараг. Билгийн тоол-лын 16, Үнэг одтой, хөх хулгана өдөр.

Өдрийн наран 08.05 цагт мандан, 17.56 цагт жаргана. Тухайн өдөр бич жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба угаал үйлдэх, хүүхэд үрчлэн авах, урлан бүтээхэд сайн. Улааны үйл, төлөг тавих, морь уралдахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод зүүн урагш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

ЗГМ: ҮГИйН СҮЛЖЭЭ

ХҮННҮ МОЛЛСар шинийг угтан “Deel fashion 2018” үндэсний хувцасны үзэсгэлэн худалдааг энэ сарын 3-15-ныг хүртэл зохион байгуулахаар болжээ. Монгол цамц, үндэсний дээл, гутал болон хөөрөг, даалин, гаанс зэрэг дотоодын гар урлалын бүтээгдэхүүнүүдийг үзэсгэлэн худалдаагаар борлуулах аж.

CROCUS eVenT HAllГэгээн хайрын баярын өдөрт зориулан А sound хамтлагийн “Forever 247” тоглолт энэ сарын 14-нд 19.00 цагт болох гэж байна. Тасалбарын үнэ 35000 төгрөг.

ГеОЛОГИйН ТөВ ЛАБОРАТОРИ

Эрдэс чулуу сонирхдог, цуглуулдаг, чулуугаар сийлбэр, чимэг зүүлт хийдэг хүмүүст зориулан “Монгол чулуу 2018” үзэсгэлэнг толилуулж байна. Сар шинийн баярын гоёл, хөөрөгний чулууг эндээс сонгох боломжтой.

УДБЭТИталийн суут хөгжмийн зохиолч Ж.Вердийн "Трубадур" дөрвөн бүлэг, найман үзэгдэлт дуурийг энэ сарын 3, 4-нд 17.00 цагт тайзнаа толилуулна.

СОёЛыН ТөВ өРГөөМЗЭ-ийн шагналт, Болор цомын эзэн, яруу найрагч Шагдарын Лхамноржмаагийн “Даяарын амгалан" уран бүтээлийн цэнгүүн энэ сарын 3-нд 15.00 цагт болох гэж байна. Тасалбарын үнэ 20000 төгрөг.

Австралийн тэтгэлэгт хамрагдаарай

Гэр хорооллынхны зардал буурна

УЛААНБААТАР

австралийн Засгийн газрын 2019 оны тэтгэлэгт хөтөлбөрт нийт 40 орчим оюутан элсүүлэхээр хөтөлбөрөө зарлажээ. австралиас Монгол улсад суугаа элчин сайд Ж.лангт ритийн хэлж буйгаар Монголын 6000 гаруй иргэн австралид ажиллаж, амьдардаг. тус улсад суралцах монгол оюутны тоо сүүлийн жилүүдэд тогтмол өсөж байгаа. Зөвхөн өнгөрсөн онд гэхэд австралийн иргэд их, дээд сургууль, боловс­ролын институтэд 3000 орчим монгол оюутан элсэн орсон нь өмнөх онтой харьцуулбал 40 хувиар өсчээ. иймээс хоёр орны иргэдэд амьдралын хэв маяг, нийгмийг харилцан таниулах үүднээс ажил, амралтын визний хөтөлбөр нэвтрүүлэх хэлцлийг энэ оны эхний хагаст багтаан шийдэ хээр төлөвлөсөн байна. хэрэв визний асуудал шийдэгдвэл монголчууд австралид очихоос гадна тус орны иргэд ч Монголд ажиллаж, амрах нөхцөл бүрдэх юм. тэтгэлгийн материалыг энэ сараас эхлэн хүлээн авна.

гэр хороололд барих дэд бүтцийн төвийн эхний гурван байршил дахь барилгын ажлыг ирэх дөрөвдүгээр сард эхлүүлж, арваннэгдүгээр сард хүлээлгэн өгөхөөр төлөвлөжээ.

эхний дэд төв нь Чингэлтэй дүүргийн долдугаар хорооны 12 га талбайг хамран баригдана. энэ нь зоорьтойгоо нийлээд гурван давхар барилга байх аж. тод руулбал, зоорийн давхарт усан хангамж, ариутгах та туур га, дулаан, цахилгаан хан гам жийн тоног төхөөрөмж байх юм. харин нэгдүгээр давхарт ашиг лалтын захиргааг оруу лахаар тооцоолжээ. хоёрдугаар давхрыг жижиг, дунд бизнесийг дэмжихэд ашиглах бөгөөд 15­20 ажлын байр бий болгохоор төлөвлөсөн байна.

өнөөдөр орон сууцны иргэд цахилгаан, дулаан, усны жи лийн хэрэглээндээ 910 мянган төгрөг зарцуулдаг. харин гэр хорооллын иргэд 1.2 сая төг рөг гаргадаг байна. тэгвэл дэд бүтцийн төвтэй болсноор иргэ дийн хэрэглээний зардал нэг сая төгрөг болж буурах боломжтой аж.

8 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

лавлах

УБ-Бээжин 07.30 09.45Бээжин-УБ 10.50 13.20УБ-Бусан 07.35 12.00Бусан-УБ 13.00 16.10УБ-Хонконг 07.50 12.25Хонконг-УБ 13.25 18.05УБ-Ханбумбат 08.40 09.50Ханбумбат-УБ 10.40 11.45

НИСЛЭГИйН ЦАГИйН ХУВААРЬ

ГАЛТ ТЭРЭГНИй ЦАГИйН ХУВААРЬ

Москва-УБ 21.35 07.30УБ-Эрээн 20.00 10.25УБ-Бээжин 07.15 14.04Эрхүү-УБ 15.35 06.20УБ-Эрхүү 21.10 02.40Сүхбаатар-УБ 20.55 05.03УБ-Сүхбаатар 10.55 19.52Замын-Үүд-УБ 21.35 09.55УБ-Замын-Үүд 20.00 07.50Эрдэнэт-УБ 19.10 05.48УБ-Эрдэнэт 20.30 07.45

Mr. Баагийгийн БОДРОЛ.....

ЗГМ: кОМИкС

БОЛОВСРОЛ

өмнөх дугаарын хариу / 1.31

БОСООГООР:1. Монгол бичгийн шүд буюу өргөс2. Эндэгдэл, цалгардал, алдаа3. Энэтхэгийн

нутагт байсан Их Монгол улсыг хүчирхэгжүүлж, Энэтхэгийг нэгтгэсэн их хаан4. Эрхэс5. Зүүн өмнөд

ХөНДЛөНГөөР: 1. Монгол Улсын 21 дэх Ерөнхий сайд, эдийн засгийн ухааны доктор6. Ширүүн хур9. Тармаг, таруу12. Тамирчид бэлтгэл сургуули лалт даа ашигладаг, охидын тоглох дуртай тоглоом 15. "Дэлхийн үлгэрийн хаан" гэгдсэн Данийн нэрт зохиолч, яруу найрагч

ТАШУУГААР:7. Хамгийн

хүчирхэг том шувуу8. Сошиал сүлжээ хүмүүсийг донтуулж, ааш авир, сэтгэхүйд нөлөөлж байна хэмээн шүүмжилсэн

унгар гаралтай Америк тэрбумтан12. 2006 онд Азийн наадам явагдсан хот14. Монгол орны баруун хойд хэсэгт орших уул нуруу, тайга

Азийн "Сая зааны улс" хэмээн нэрлэгдэж асан өдгөө коммунист засаглалтай улс10. Христ болон Исламын шашны эх болсон эртний шашин (еврейчүүдийн гаргасан)11. Говь, цөл газрын хөрс, шороо13. Хүүрнэл зохиолын нэг төрөл зүйл, зохион бичлэг

М Цл ГО Э

И А

У ОА Н О

Е НОО ьЗ р

Н СХА р

Е ХвГ ж

Е АНН О ЧД

л ОАД НА Бв И

в Нр ТӨ АӨ в С

Д АЭк СӨ вл Е

Е ИДИ А жё

1

6

7 8

9

15

10

12 13 14

11

2 3 4 5

БнхАУ-ын иргэн Ta Na (№Ев9954561) нь

Монгол Улсад оршин суух үнэмлэхээ гээгдүүлсэн нь

үнэн болно.харилцах утасны дугаар:

88627777, 99231664

Деметри СевастопулоЦагаан ордон Сөүлд суух элчин

сайдаар өмнөх засагт ажиллаж байсан виктор Чаг томилохоор төлөвлөж байснаа хойшлуулах шийдвэр гаргажээ. энэ явдал вашингтон хойд Солонгост цохилт өгч болзошгүй талаар түгшүүрийг нэмэгдүүллээ гэж шинжээчид болгоомжилж байна. Нөхцөл байдлыг мэдэх албаны хүмүүсийн ярьснаар Цагаан ордон Жоржтауны их сургуулийн профессор ноён Чагийн утасны дуудлагад хариу өгөхгүй байгаа гэнэ. тэрбээр арван хоёрдугаар сард болсон уулзалт дээр хойд Солонгост цэргийн нарийвчилсан цохилт өгөх тухай Цагаан ордны төлөвлөгөөнд сэтгэл зовниж буйгаа илэрхийлж байжээ. Цагаан ордон өнгөрсөн бямба гарагт ноён Чад албан бичиг ирүүлж, жил шахам хэлэлцсэн томилгооны асуудал зогссоныг

мэдэгдсэн байна.Мэдэх хүний хэлснээр виктор

Ча аюулгүй байдлын бүх шал­галтыг давж, зарчмын хувьд өмнөд Солонгосын Засгийн газрын дэмжлэгийг аваад бай­сан аж. дээрх шийдвэрийг Washington Post сонин тү­рүүлж мэдээлэв. Жорж Бушийн захиргааны үед үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд ноён Чатай хамт ажиллаж байсан Майкл грин энэ талаар ярихдаа “Солонгосын хойгийн байдал маш эмзэг байгаа үед Солонгосын асуудлаар манай тэргүүлэх шинжээчийн нэрийг татсан нь сэтгэл түгшээж байна” гэжээ. үүний сацуу аНу­ын Батлан хамгаалах яам хойд Солонгосын дарангуйлагч Ким Жон уныг цөмийн зэвсгээ хураалгахыг тулган шаардахын тулд цэргийн ажиллагаа бэлтгэж, Ерөнхийлөгч трампаас тушаал

хүлээж байгаа гэсэн мэдээлэл тараад буй.

трамп албан тушаалдаа орс ноос хойш жил гаруйн хуга­цаанд өмнөд Солонгост элчин сайд гүй байж, хойд Солонгос аме рикийн гадаад бодлогын хамгийн ноцтой асуудал болоод буй цаг үед томилгоог цуцлах шийдвэр гарчээ. Цагаан ордон ба ноён Чагийн хооронд болсон яриаг сайн мэдэх хоёр хүний мэдээлснээр албаныхан ноён Чагаас америкийн иргэдийг өмнөд Солонгосоос нүүлгэн шилжүүлэхэд бэлэн эсэхийг асуусан байна.

энэ бол ямар нэг цэргийн ажил лагааны өмнө авах ёстой цэргийн бус арга хэмжээ юм. гэвч хойд Солонгост хатуу хандахыг дэмждэг ноён Ча ямар нэг төрлийн цэргийн цохилтоос түдгэлзэх байр сууриа илэрхийлжээ.

Оросын эсрэг шинэ хориг тавьж магадгүй◄1

харин америкийн конгрессын гишүүд ноён Мнучиныг зэм лэж, Сангийн яамны жагсаал тын хавсралтаар оросын хувь хү мүүс болон аж ахуйн нэг­жүү дийн эсрэг шинэ хориг санал болгоогүйг шүүмжлэв.

Сенатч шеррод Браун уг жагсаалт Forbes 2017­д багтсан оросын 96 олигархын нэр­тэй дүйж байгааг тэмдэглээд оросын бизнесменүүд болон Кремльд ойр хүмүүсийг ялгаж салгасангүй хэмээн шүүмжлэв. Ноён Мнучин сенатын банкны хорооны сонсгол дээр хэлсэн үгэндээ оросын эсрэг шинэ хориг тавих нь зөвхөн цаг хугацааны асуудал агаад жагсаалтын тусгай хавсралт нь шинэ арга хэмжээний замын зураг болно гэжээ. Нью Жерсийн ардчилсан намын сенатч Боб Менендезийн

асуултад хариулахдаа тэрбээр “асар их ажил хийсэн. Миний бодлоор та тусгай хавсралтыг уншиж амжаагүй бололтой. хэдэн зуун хуудсанд жагсаалтаас улбаалах хоригуудыг дурдсан байгаа” хэмээв.

Сангийн яамны тайлан нийт ­лэгдсэний дараа засаг за хир гаа орост хан галт тай хатуу ханд­сангүй, хоёр на мын бодлогыг нухацтай авч үз сэнгүй хэмээн олон хүн бухимдаж байв. тайлан гийн дараа оросын руб­лиэр нэрлэгдсэн бондын өртөг 2014 онд Крымийг авснаас хойш хамгийн доод түвшин рүү уналаа. рублийн ам.доллартай харьцуулсан ханш 0.8 хувиар сэргэжээ. Ноён трамп 2016 оны сонгуулийн сурталчилгаанаас хойш оростой холбоотой гэх шүүмжлэлд өртөж ирсэн бөгөөд ялангуяа Ерөнхийлөгч путинnaг

буруутгахаас татгалзсан явдал улс төрийнхний дургүйцлийг төрүүлсэн.

үүний сацуу аНу­ын хууль зүйн яамны тусгай прокурор роберт Мюллер ноён трампын сурталчилгааны баг болон Моск ва хоорондын бол зошгүй холбоо сүлбээг мөрдөн байцааж буй. польш дахь эСЯ болон үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд алба хааж байсан шинжээч даниел Фрид “ийм яаруу, хайнга зүйлийг онгоцоор нисэх үед л хийх байх. энэ баримт биднийг тэвчээрийг барж, үл итгэхэд хүргэж байна. Сул дорой, хайнга байдлын илрэл боллоо... Бүгдийг багтаасан жагсаалт бол угтаа жагсаалт биш” хэмээн шүүмжлэв. Мягмар гарагт ардчилсан намын хууль тогтоогчид Конгресст хоёр намын баталсан хоригийг

трампын засаг захиргаа дагаж мөрдөхгүй байна хэмээн буруут­гажээ.

Сенат дахь цөөнхийн бүлгийн дарга Чак шумер “энэ бол заа­вал хэрэгжүүлэх ёстой хориг. түүнийг 97:2­ын харьцаагаар баталсан. харин үүнийг үл тоон хэрэгжүүлэхгүй байгаа нь байдлыг муутгаж байна” гэв. төрийн департаментын өндөр албаны төлөөлөгч дээрх хууль заавал хэрэгжих албагүй гээд засаг захиргаа түүнийг уян хатан байдлаар хэрэгжүүлнэ хэмээн мэдэгдэж байсан. тэрбээр “хоригоор сүрдүүлэх нь тогтоон барих үр нөлөөтэй. Бид тохиромжтой цаг үед нь ашиглахад бэлэн байгаа” гэсэн билээ.

Жагсаалтыг өнгөц гэж Москва үз сэн боловч уурсан хүлээж авав. Ноён путин “Жингийн

цуваа явж л байдаг. Нохой хуцаж л байдаг. энгийн иргэд жагсаалтад орсон хүмүүсийг дэмжиж байгаа. иймээс нийт улс орны эсрэг хориг тавьж байна гэсэн үг. Бид өөрийн үйл ажлаа үргэлжлүүлнэ. тэгэхээр тэд ийм жагсаалт гаргаж, биднийг сүрдүүлэх нь утгагүй гэдгийг ойлгох биз” гэж хэлсэн байна. Жагсаалтад Ерөнхийлөгчийн хэвлэлийн төлөөлөгч дмитрий песковоос эхлээд роснефтийн захирал игорь Сечин зэрэг Кремлийн ойрын хүрээлэлд багтдаг хүмүүсийн нэр орсон байна. дээр нь оросын тэрбум­тан роман абрамович, алишер усманов нарын 100 шахам баян бизнесмений нэр бичигджээ.

хэдийгээр эдгээр хүмүүс нэрээ жагсаалтад оруулахгүйн тулд далдуур лобби хийсэн боловч хоригийн цаашдын үйлдэлд зовох

шалтгаан алга гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн байж магадгүй юм. оросын Ерөнхий сайд дмитрий Медведев “Жагсаалтад нэр ороогүй бол халагдах шалтгаан болж магад” гэжээ. үнэхээр ч жагсаалт өргөн хүрээг хамар­сан учир яагаад орсон бэ гэхээс илүү яагаад ороогүй вэ гэдэг нь сэжиглэл үүсгэж болзошгүй. Сөрөг хүчний удирдагч алексей Навальный “Forbes­ын жагсаалт тэр чигээрээ орох ёстой байсан. энэ бол путиний мафийн жаг­саалттай яг адил” гэжээ. Нөгөө талаар цаашдын хориг оросын олигархуудын өрнөдийн банкууд дахь хөрөнгийг буцаан татах Кремлийн эртний зорилгод үйлчилж болох юм. оросын төв банк тэргүүн баячуудад зо­риулан, хөнгөлөлттэй бонд гар гахаар төлөв­лөж байгаа аж.

Шло корнишFacebook крипто валютын

ихэнх сурталчилгаа боломжит хэрэглэгчдэд буруу мэдээлэл өгч, хуурч мэхлэхэд ашиглагдаж байгаа гэж үзсэн тул биткойныг оруулаад бүх крипто валю­тын сурталчилгааг хориглох шийд вэр гаргалаа. Мөн өдөр үнэт цаас, арилжааны комисс (үЦаК) боксчин асан эвандер холифильдын дэмжлэгтэйгээр гаргасан шинэ крипто валютын гүйлгээг зогсоосон байна. энэ нь аНу­ын зохицуулагчдын зүгээс крипто валют зохиогчдын эсрэг арга хэмжээ идэвхжиж буйн жишээ боллоо. уг мэдээ мягмар гарагт биткойны үнийг буулгаж, хэдхэн долоо хоногийн өмнө 19000 ам.доллар байсан ханш нь 10000­аас доош унав.

Facebook­ийн мэдэгдэлд “хууран мэхлэх үйлдэлтэй байнга холбогддог санхүүгийн бүтээгдэхүүн ба үйлчилгээг бүрэн хориглох болно” гэж дурдсан байна. үүнд крипто валют болон бинари опцион хэмээх санхүүгийн хэрэглүүрийг хамгийн зөрчилтэй гэж үзэв. тус компанийн хэвлэлийн төлөөлөгч хэлэхдээ луйврын талаар гомдол ийм алхам хийхэд хүргэснийг тайлбарлажээ. Facebook­ийг үндэслэгч Марк Зүкерберг сар хүрэхгүйн өмнө “Крипто валютын сөрөг ба эерэг талыг судална” гэж амласан билээ. ICO хэ мээх компаниуд хувьцаагаа бус виртуал бэлгэдэл худалдаж, мөнгө босгодог зохицуулалтгүй

хэрэглүүр тус компанийн хоригт багтсан байна. Coinschedule судалгааны төвийн мэдээгээр өнгөрсөн онд ICO­гоор 3.7 тэрбум ам.доллартай тэнцэх крипто валют босгожээ.

Цахиурын хөндийн гарааны хөрөнгө оруулагчид Telegram апп­аар дамжуулан 1.2 тэрбум ам.долларын ICO худалдан авахаар захиалсан. түүнчлэн хөлбөмбөгийн “арсенал” клуб CashBet гэдэг мөрийтэй тог лоо­мын компанитай ICO сур талчлах гэрээ байгуулсан зэргээс үзэхэд энэхүү хөрөнгө босгох механизм зарим талаар хуулийн хүрээнд орж ирсэн юм. гэвч олонх ICO үнэт цаасны журмыг зөрчиж, хөрөнгө оруу лагчдыг хангалттай хам гаал даггүй гэсэн шүүмжлэл бий. Мягмар гарагт үЦаК ноён холифильдээр дэмжүүлсэн AriseBank банкны ICO­г зог­соосон агаад эднийх хоёрхон сарын дотор 600 сая ам.доллар босгосон гэсэн тооцоо хийжээ. үЦаК­ын хэрэгжүүлэх хэлтсийн

дарга Стив пейкин AriseBank­ны ажиллагааг “хэрээс хэтэрсэн луйвар” гэж нэрлэв.

тус комиссын мэдээлснээр AriseBank цахим хэрэглүүрийг “төвлөрсөн бус банк” мэтээр сурталчилж, цахимаар хөрөнгө оруулах сонирхлыг ашиглан хэрэглэгчдэд янз бүрийн крипто валютаар арилжаа хийхийг са­нал болгосон аж. түүнчлэн тус банкны үүсгэн байгуулагчид “AriseCoin” гэгчийг жижиг хөрөнгө оруулагчдад худалдах замаар бүртгэлгүй хөрөнгө оруулалт хийхийг оролдсоноос гадна гол захирлууд нь гэмт хэрэгт орооцолдож байсныг нуун дарагдуулж байсан юм. үүний зэрэгцээ таваарын фючерс арилжааны комисс Bitfinex виртаул валютын бирж болон аНу­ын доллараар батал гааждаг хэмээн зарлагд сан дижитал валют гаргасан Tether компанид албан бичиг ил гээж, мэдээлэл өгөхийг шаард сан байна.

BBM©

Facebook крипто валют сурталчлахыг хориглов

Сөүлд суух Элчин сайдыг томилохоо

хойшлууллааBBM©

BBM©

Дэлхийд нээлттэй болж буй Хятадын эдийн засаг Британийн бизнест хэдийнэ ач тусаа өгсөн. > 10

Бүгд дүрмээ баримталж байж дэлхийн худалдааны систем оршин тогтноно

Нүүрсний цахилгаан станц байгуулах эрх баригчдын бодлого, иргэдийн байр суурьтай зөрчилдөв. > 10

нүүрснээс салах бодлогод учирсан бэрхшээл

Шүүхээс хураасан хувьцаа, хөрөнгийг борлуулах зөвшөөрлийг БНХАУ-ын дээд шүүх онлайн аукционуудад олгожээ. > 10

онлайн аукционууд сэтгэл түгшээв

Хироши котаниБүс нутгийн эрчим хүчний өсөн

нэмэгдэж буй хэрэг цээ болон нүүрсний цахилгаан станцуудаас байгаль орчинд учруулах нөлөөнд түгшсэн иргэ дийн эсэргүүцэл Зүүн өмнөд азийн орнуудын Зас­гийн газрууд мухардалд хүргэв.

ашиг сонирхлын энэхүү зөрчлийг хэрхэн шийдвэрлэх нь тус улсад цахилгаан станц барих зөвшөөрөл авсан үндэстэн дамнасан компаниудын үйл ажиллагаа хэрхэх, эрчим хүчний үнэ яаж өөрчлөгдөх зэргийг шийдвэрлэх гол хүчин зүйл болох юм. тайландын Ерөнхий сайд прают Чан­оча өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард тус улсын өмнөдөд орших Сонкла мужид зочлох үеэр нүүрсний цахилгаан станц байгуулахыг эсэргүүцсэн жагсагчид цагдаа нартай мөр гөлд­сөн юм. Мөргөлдөөний ул маас 15 хүнийг барив чилсан.

Юутай ч жагсагчид ялсан бололтой. Сонкла, Краби хэмээх хоёр мужид байгуулах нүүрсний цахилгаан станцын төсөл хэрэг дээрээ зогсов. эрх баригчид анх Краби мужийн цахилгаан станцыг 2019, Сонкла мужийнхыг 2021 онд ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байжээ. энэхүү хоёр станц тайландын өмнөдөд үүсээд буй эрчим хүчний хомсдолыг нөхөхөд чухал үүрэгтэй. Нийт 2.8 сая киловатт эрчим хүч үйлдвэрлэх уг хоёр станц 2036 он гэхэд тайландын эрчим хүчний хан гам жийг 10 хувиар ихэсгэх зорилтыг биелүүлэхэд хүрэлцэх хүчин чадалтай.

гэтэл орон нутгийн иргэдийн эсэргүүцэл эрх баригчдын төлөв­лөгөөг тасалдуулав. Нүүрсний цахилгаан станц байгуулах нь тайландын цэргийнхний хүчирхэг дэглэм ­ хунтад хүртэл хүнд ажил болж хувирлаа.

эрчим хүчний дутагдал нь

Тереза Мэйдэлхийн эдийн засаг 2018

онд урьдынхаасаа ч илүү харилцан хамааралтай болж байна. Нэг улсын Засгийн газар, бизнесийнхнээс гаргадаг шийдвэр ертөнцийн нөгөө хагас дахь ажилчид, бизнесийнхэнд гүн гүнзгий нөлөөлдөгт олон улсын худалдааны мөн чанар оршино.

ард түмэн, бизнесийн бүлгийнхний эдийн засгийн хөгжил дэвшил, аюулгүй байдалд нухацтай анхаардаг ямар ч Засгийн газар олон улсын алсын хараатай байж, дотоодын ажлын байр, хөгжил цэцэглэлийн баталгаа болох гэрээ хэлэлцээрийг хилийн чанадад байгуулж, дэлхий ертөнцтэй харьцах чадвартай байх ёстой.

энэ нь их Британи шиг дэлхийн цар хүрээтэй худалдааны улсад бүр ч чухал учраас миний бие хоёр улсын түүхийн шийдвэрлэх мөчид хятад улсад айлчилж байна.

дэлхий ертөнцөд нээлттэй болж буй хятадын эдийн засаг Британийн бизнест хэдийнэ ач тусаа өгсөн. хятадын эдийн засаг нь сүүнээс эхлээд мотоцикл, орчин үеийн инновацитай технологи хүртэлх өргөн цар хүрээтэй бүтээгдэхүүн хамарсан шинэ зах зээл үүсгэж байна. Британийн шинийг санаачлагчид шинэ санаа хөгжүүлж, түүнээ зах зээлд нэвтрүүлэхэд хамтран ажиллах түншүүд гарч ирлээ.

эдгээр түнш манай эх орны ирээдүйд бидний зүгээс оруулах хөрөнгө оруулалтад хувь нэмэр болох баталгаат капиталын шинэ үүсвэр болно. энэ бүхэн нь Британийн эдийн засаг илүү хүчирхэг, Британийн ажилчид илүү сайн ажил эрхлэх нөхцөл.

хятадыг эдийн засгийн жингээр нь авч үзэхэд л та бидний амьдарч буй дэлхий ертөнцийн ирээдүйг бүрдүүлэхэд аварга үүрэг гүйцэтгэх нь тодорхой.Миний бие айлчлалынхаа үеэр их Британид тустай ирээдүйн

Нүүрснээс салах бодлогод учирсан бэрхшээл

Тайландын өмнөдөд нүүрсэн галлагаат цахилгаан станц байгуулах төлөвлөгөөг эсэргүүцэх ажиллагаанд нэгдсэн бүсгүй. 2017 он.

хөрш Мьянмар дахь үйлд вэр­жүүлэлтийн гол саад. гэтэл энэ улсын иргэд хүртэл нүүрсний цахилгаан станцыг эсэргүүцдэг.

Японы Toyo Engineering, тай­лан дын Italian­Thai Development хоёрын хамтарсан TTCl компани 2.8 тэрбум ам.долларын өртгөөр Мон мужид нүүрсний цахилгаан станц байгуулахаар бүр 2015 онд гэрээ байгуулжээ. иргэдийн эсэргүүцлийн давалгаа уг төслийг хоёр жилийн дараа бүрэн зогсоов.

Байгаль орчинд учруулах сөрөг нөлөөг нь үлэмж буу­руулахын тулд цахилгаан станцад орчин үеийн “нэн дэвшилтэт, хэт супер” технологи ашиглахаа Японы Засгийн газар амлажээ. Япончуудын тайлбар эсэргүүцэгчдийг тайвшруулж

дийлсэнгүй. Нүүрсээр ажилладаг юм бол утаа тортог ялгаруулж таарна хэмээн иргэд хариу өгсөн байна.

TTCl зэргэлдээх Кайин мужид мөн л 2.8 тэрбум ам.доллараар нүүрсний цахилгаан станц байгуулах төслийн гүйцэтгэгч нь. орон нутгийн удирдлага уг төслийг эдийн засгийн өсөлтөд амин чухал үүрэгтэй хэмээн үзэж дэмждэг. гэтэл иргэдийн дунд шинээр цахилгаан станц бай­гуулахыг эсэргүүцэгчид ихэссээр

олон улсын эрчим хүчний агентлагийн (IEA) тооцоогоор Зүүн өмнөд ази 2016 онд 918 тэрбум квт­цаг эрчим хүч үйлдвэрлэсэн нь Японыхтой тэнцүү, 2000 оныхоос 2.5 дахин өссөн үзүүлэлт юм. эрчим хүчний

үйлдвэрлэлд нүүрсний эзлэх хэмжээ ч 21­ээс 35 хувь болж суга үсэрчээ.

гэтэл 2016 онд цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэлд байгалийн хий 40, сэргээгдэх эрчим хүч 20 хүрэхгүй хувьтай байсан нь 2000 оноос хойш байдал өөрчлөгдөөгүйг харуулав. дизель түлшний хэрэглээ багассан ч нүүрсний хэрэглээ өслөө. Ялангуяа байгалийн хийн нөөцгүй тайланд нүүрсний зүг улам эргэсээр.

Зүүн өмнөд азийн орнуудад тулгарч буй нийтлэг бэрхшээл бол олон улсын худалдаанд төлбөрийн тэнцэл барих явдал. Бүс нутгийн орнуудад автомашины хэрэглээ эрс өссөнөөс үүдэн нефтийн бүтээгдэхүүн импортлох нь

ихэссээр. иймд газрын тос импортоор авдаг эдгээр орон хямд нүүрсийг цахилгааны станцуудаа тэжээх ганц арга хэмээн үздэг.

Зүүн өмнөд азийн орнууд 2040 он гэхэд 2016 оны үзүүлэлтээс хоёр дахин их буюу 2.2 их наяд квт­цаг эрчим хүч үйлдвэрлэх тооцоог IEA гаргаад байна. энэхүү эрчим хүчний 40 хувь нь нүүрсэнд оногдох юм.

уур амьсгалын өөрчлөлтөд түгших түгшүүр дэлхий нийтийн бодлыг нүүрсний эсрэг эргүүлсэн ч Зүүн өмнөд азийн орнуудын Засгийн газар тусдаа бодлого баримталсаар. дэлхийн банк зэрэг олон улсын байгууллага нүүрсээр ажилладаг цахилгаан станцуудад үзүүлдэг санхүүгийн дэмжлэгээ багасгаж байна.

харин вьетнамд тайландынх шиг төлөвлөгөө байхгүй. ганц намын удирдлага дор хөгжиж буй тус улс 2030 он гэхэд нүүрсний цахилгаан станцынхаа тоог 40 хүргэх зорилттой. гэхдээ тус улсад хэрэгжүүлэх төслүүдийн 90 хувийг хятадын компаниуд гартаа авсан нь төлөвлөлт, аюулгүйн механизмын хувьд учир дутагдалтай. эдүгээ Зүүн өмнөд азийн орнууд эрчим хүч импорт лохоосоо илүүгээр экспортолдог. тус бүс нутагт шатдаг хийн эрэлт 2020 он гэхэд нийлүүлэлтээ гүйцэж түрүүлэх тул экспортлохоосоо илүү импортлогч болж хувирна. Нүүрсний экспорт, импорт ч 2040 он гэхэд бүс нутагт мөн адил өөрчлөгдөнө.

Дон Уэйнландтэрбум ам.доллараар хэм­

жигдэх, банкны бүргэлтэй, бүрт гэлгүй хувьцааны зах зээл хятадын онлайн үнэ хаял­цуулах худалдааны сайтуудад нэвтэрсэн нь транзакцийн үнэ, зохицуулалтын асуудалд сэтгэл түгших шалтгаан боллоо.

орон нутгийн шүүхээс хураан авсан хувьцаа, бусад хөрөнгийг борлуулах зөвшөөрлийг БНхау­ын дээд шүүх таван онлайн аукционд 2016 онд олгосон юм. тэр үеэс Alibaba­гийн Taobao, JD.com болон бусад худалдааны сайтад банкны хувьцааг үнэ хаялцаж борлуулах явдал эрс өсөв.

Зохицуулалтын “цоорхой”­гоор өнгөрч, хэмжээ нь ихэссээр буй хятадын хадгаламжийн байгуул­лагуудын наймаанд хөрөнгийг үнэлэх, хөрөнгө оруулагчдыг хамгаалах тодорхой заавар удир­дамж дутагдаж байгааг экспертүүд анхааруулсаар. “хөгжингүй орнуудад ийм юм олж харахгүй” хэмээн S&P global Ratings­ийн санхүүгийн институц хариуцсан захирал ляо Чян тайлбарлав. “хөрөнгийн зах зээлийн өнцгөөс авч үзвэл сэтгэл зовоох зүйл бий. Нэгдүгээрт ил тод байдал, хоёрдугаарт үнэ болон шударга байх зарчим” хэмээн захирал өгүүлж байна.

орон нутгийн шүүхүүдээс борлуулахаар тавьсан банк, даат­галын байгууллага, зөвшөөрөлтэй зээлдүүлэгчдийн хувьцааны хэмжээ арванхоёрдугаар сард 2.07 тэрбум юаньд хүрсэн нь жилийн өмнөх үеэс хоёр дахин өссөн үзүүлэлт боллоо.

Taobao­гоос эрхэлдэг шүүхийн аукционд аварга том хаш чулуунаас

авахуулаад пиротехникийн үйлд­вэр хүртэл санаанд оромгүй олон зүйл үнэ хаягчдыг хүлээж байна. Сүүлийн хэдэн сард тус үнэ хаялцуулах худалдаанд найдваргүй зээлийн илрэл болсон ачаа тээврийн хоёр ч аварга Boeing онгоц, дуусгаж амжаагүй өндөр цамхаг худалдахаар тавьжээ. том наймаанд өрсөлдөх тэнхэлгүй нэг нь хятад ханзны уран бичлэг, уран зургийн бүтээлд 700 юаниас эхлэн үнэ хаяж болно.

үнэ хаялцуулахаар тавьсан хувь цаанууд нь хөдөөгийн жи­жиг зээлдүүлэгчийнхээс эхлээд хонконг, шанхайн хөрөн гийн биржид бүртгэлтэй орон нутгийн даатгалын компани, Жун­юань (zhong Yuan) зэрэг том банкуу­дынх. хонконгийн биржид дол дугаар сард хувьцаагаа нээлт ­тэй арил жиж, нэг тэрбум ам.дол лар хуримт луулсан Жун­юань банк ны хувь цааг таobao дахь 300 гаруй дуудлага худалдаанд тавьжээ. Санхүүгийн активын онлайн худалдаа нь хятадад сүүлийн хэдхэн жилд үүссэн зохицуулалт муутай сул платформд суурилж буйг BNP Paribas Asset Manage­ment­ын ахлах эдийн засагч Чи ло тайлбарласан юм.

Ноён ло ийм аукционыг үнэт цаасны зохицуулах байгууллага шууд хянадаггүйг анхааруулан байж “Бээжинд тун ч таагүй санхүүгийн инноваци” хэмээн тодорхойлов. таоbao тайлбар өгөхөөс тат галз сан. гэхдээ тус компанийн вэбсайтад тавьсан хувьцаа арил жих дүрэмд бич­сэнээр бол бүх үнэ хаялцуулах худалдаа БНхау­ын дээд шүүхэд захи рагдаж явагдах ёстой.

Онлайн аукционууд сэтгэл түгшээв

Бүгд дүрмээ баримталж байж дэлхийн худалдааны систем оршин тогтноно

төлөө манай улсын үйл хэрэг, ард түмэн, бизнесийнхэнд амин чухал глобал болон эдийн засгийн асуудлаар хятадтай хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлнэ.

ийм хамтын ажиллагааны үр дүнг хятадтай тогтоосон манай харилцаа харуулдаг. азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банкийг анхлан дэмжигч та бид тус байгууллагыг олон улсын шилдэг ажиллагааны жишиг болгоход чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. энэ нь нийт азийн ард түмэнд эдийн засгийн бодит ач тус бүхий, бүс нутгийн дэд бүтцийн том төслүүд хэрэгжүүлэх банкинд, Британийн бизнест тустай. худалдааны энэхүү даацтай боломж цаашид ч өснө.

их Британи, хятадын хооронд санал зөрөх үе гарна. гэхдээ дэлхийн чөлөөт худалдааны түн шүүдийн хувьд хоёр орны эдийн засагт нөлөөтэй бэрх­шээлийг шийдвэрлэхэд бид

хамтран ажиллаж чадна. ган төмөрлөг зэрэг дэлхийн нийлүүлэлт хэтэрсэн салбарт юу хийж болохыг судалж, манай компаниуд шинэ бүтээгдэхүүн санаачилж хөгжүүлэх, оюуны өмчлөх эрхийг нь бүрэн хамгаалахад анхаарах болно.

Найдвартай, тогтвортой, чөлөөтэй эргэлт бүхий дэлхийн худалдааг сахин дэмжиж чадахуйц тийм дүрэм журамд суурилсан арга барилыг та бид хамгаалах ёстой. том эдийн засагтай бүх улс манлайлагчийн үүрэг хүлээх ёстойг мэдэгдэж ирсэн бид дэлхийн худалдааны байгууллагаар дамжуулан хамтран ажиллаж, зохих дүрэм журмыг хүндэтгэн, нээлттэй зах зээл, шинэ боломж бололцоог эрэлхийлэх болно.

Зах зээлээ нээлттэй болгон, хөгжин цэцэглэж, чөлөөт зах зээлийг дэмжиж буй хятад улстай тогтоосон манай харилцааг миний бие улам идэвхжүүлэх хүсэлтэй. энэхүү эрмэлзэл бидний үнэт зүйлийг сахин хамгаалж, дэлхийн аюулгүй байдлыг баталгаажуулан, та бидний идэвхтэй зүтгэж ирсэн тэрхүү олон талт тогтолцоог урагшлуулахад чиглээсэй.

Нэг айлчлалаар шийдчихгүй энэ бүх зүйл цаашдын он жилүүдэд та бидний хамтын зорилго байх ёстой. БНхау нээлтэй, хамтран ажиллагч, идэвхтэй болох тусам дэлхийн тавцанд гүйцэтгэх үүрэг нь тус улсад өөрт нь төдийгүй их Британи, дэлхий ертөнцөд ихэснэ гэдэгт миний бие бат итгэж байна.

Тереза Мэй, Ши жиньпин нар Ханжоуд 2016 онд. Хатагтай Мэй БНХАУ-д гурав хоногийн айлчлалаа эхэллээ.

нь. дэд бүтцийн хувьд хам гийн тохиромжтой учраас Багануурын хүрэн нүүрсийг сонгосон. Нүүрсээ шингэрүүлж хий үйлдвэрлээд, үлдсэнээс нь дизель түлш гаргаж авдаг. гэхдээ дизель түлш их биш. хийгээ хямд гаргаж байгаа тул өртгийн зөрүүг нь дизель түлшнээс олохоор төлөвлөсөн. энэ зөрүүгээр төсөл өөрийгөө санхүүжүүлнэ гэсэн үг юм.

-Хөрөнгө оруулалтаа найман жилд нөхнө гэхээр хэр зэрэг ашигтай ажиллана гэсэн үг вэ?

­тэЗү­ээр ойролцоогоор 10 хувийн ашигтай тул зээлээ найман жилд төлөх боломжтой гэсэн тооцоо гарсан. улаанбаатар хотын худалдааны танхим айл өрх болоод төсөвт дарамтгүй байдлаар нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах гарцыг бид эрэлхийлсэн. түүнээс биш өндөр ашигтай төсөл биш. хамгийн гол нь төслийн нэгдүгээр шат хэрэгжиж дуусахад 100 мянган айл нүүрснээс хийн түлшинд

бүрэн шилжсэн байна. хоёр дахь шатанд агаарын бохирдлын 80 хувийг үйлдвэрлэж буй гэр хорооллыг тэр чигт нь хийн түлшинд шилжүүлэх юм.

-Өргөн хэрэглээнд нэвт-рүүлэхэд юунд анхаарах вэ?

­Бид технологио 2011­2013 онд гурван өвөл дараалан гэр хорооллын бүсэд монгол гэр, байшин, тансаг зэрэглэлийн байшинд амьдардаг айлуудад туршсан. аюулгүй ажиллагаа, дулаан хангалттай үйлдвэрлэх чадвар, хоол хийх үеийн туршилт,

дэлхийн төсвийн нээлттэй байдлын индексээр Монгол улс 100­аас 46 оноогоор үнэлэгд жээ. энэ нь төсвийн мэдээлэл 2010 оноос хойших хамгийн хаалттай түвшинд хүрс нийг харуулж байна. International Budget Partnership байгуул лага энэхүү индексийг тодор хойлох доо

Засгийн газар найман төрлийн төсвийн үндсэн мэдээл лийг олон нийтэд нээлттэй мэдээлж буй эсэхийг олон улсын төсвийн нээлттэй байдлын сайн туршлагын стандартын дагуу судалж тогтоодог.

Цаашид төсвийн ил тод байдлыг хангахын тулд Монгол улс илүү идэвхтэй ажиллах хэрэгтэйг онцолжээ. тухайлбал, хагас жил тутам төсвийн мэдээлэлд дүгнэлт

хийж мэдээлэх, оны эцэст онлайн сүлжээнд байршуулах, мөн цаг хугацааны дарааллаар урьдчилсан гүйцэтгэлийн мэдээллийг танил цуулах, иргэдэд цахимаар төсвийн мэдээллийг олгоход ан хаарах зэрэг зөвлөмжийг International Budget Partnership байгууллага өгсөн байх юм. Мөн Монгол улс олон нийтэд төсөв батлах үйл явцад санал, дүгнэлт өгөх боломжийг хязгаарладаг гэж дүгнэжээ.

аНу болон БНСу чөлөөт худалдааны хэлэлцээртээ нэмэлт өөрчлөлт оруулах хоёр дахь шатны яриа хэлэлцээг эхлүүллээ. хоёр өдөр үргэлжлэх энэхүү уулзалтаар талууд чөлөөт

худалдаанд үүсэж байгаа асуудлыг голчлон хэлэлцэх юм. аНу­ын тал экспортын саад бэрхшээлийг бууруулах чиглэлд анхаарахаар төлөвлөж байгаа аж. харин Сөүл энэ сарын 7­ноос эхлэн хэрэгжих аНу­ын импортын татварын зохицуулалтыг хөндөнө гэдгийг “Yonhap” агентлаг мэдээллээ. дональд трамп импортын зарим

бараа, бүтээгдэхүүнд татвар ногдуулахаар шийдвэрлэсний улмаас хоёр улсын худалдааны харилцаанд таагүй байдал үүсээд байна. үүнээс гадна аНу­ын Ерөнхийлөгч өмнөд Солонгостой хийж буй худалдаанаас ихээхэн хэмжээний алдагдал хүлээж байгаад шүүмжлэлтэй хандсаар байгаа юм.

Монголын хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй компаниуд 2017 оны дөрөвдүгээр улирлын санхүүгийн тайлангаа танилцуулж эхэллээ. тухайлбал, ногдол ашгаа тогтмол олгодог “гермес центр” компани 2017 оны жилийн эцсийн татварын

дараах цэвэр ашиг нь 2016 оныхоос 6.4 хувиар буюу 42.9 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. хүүгийн орлого нь 35 орчим сая төгрөгөөр нэмэгдэж, удирдлагын зардал 10 сая төгрөгөөр буурчээ. “гермес центр” компани 2006 оноос эхлэн ногдол ашгаа тарааж эхэлсэн бөгөөд сүүлийн таван жил дараалан хувьцаа эзэмшигчдэдээ хувь олгоод байгаа аж.

Мөн 2017 оны цэвэр ашгаас нэгж хувьцаанд таван төгрөг буюу нийт 392.7 сая төгрөгийг ногдол ашиг хэлбэрээр тараах аж. тус компанийн хувьцааны ханш 2017 онд 150 төгрөг орчимд хэлбэлзэж байжээ. тэгвэл 2018 он гарснаас хойш есөн төгрөгөөр өсөж, зах зээлийн үнэлгээ нь сүүлийн байдлаар 11.8 тэрбум төгрөгөөр хэмжигдэж байгаа аж.

2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

Эдийн засаг

11

ЗГМ ТОВЧХОН

АНУ доллар 2,417.71

Евро 3,009.32

Япон иен 22.25

ОХУ рубль 43.07

БНХАУ юань 383.92

БНСУ вон 2.26

ВАЛЮТыН ХАНШ

»ТҮҮхИЙ ЭД

0.9 Хувь. лондоны металлын биржид зэсийн ханш 0.9 хувиар өсөж, тонн нь 7113 ам.долларт хүрлээ.

»ИнДЕКС

0.3Хувь. АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп конгресс дэх анхны илтгэлээ тавьж, “Америк мөрөөдөл бодит болоход хамгийн тохиромжтой үе ирлээ” хэмээн мэдэгджээ. Д.Трампын илтгэлийн дараа ам.долларын ханш уруудлаа. Bloomberg-ээс тооцдог ам.долларын спот индекс 0.3 хувиар буурсан байна.

»УУл УУрхАЙ

0.4Хувь. Олон улсад унц алт 0.4 хувиар дээшилж, 1343 ам.доллартай тэнцэв.

0.6 Хувь. Газрын тосны ханш уруудлаа. Тухайлбал, West Texas төрлийн газрын тосны ханш гэхэд 0.6 хувиар суларч, 64 ам.долларт хүрэв.

»хӨрӨнГИЙн ЗАх ЗЭЭл

43Мянга. Монголын хөрөнгийн биржийн I, II, III ангиллын 32 хувьцаат компанийн 43 мянган ширхэг хувьцаа арилжлаа. Үүнээс 16 компанийн хувьцааны ханш өслөө.

»хУвЬцАА

5.8 Хувь. “Хөх Ган” компанийн хувьцааны ханш 14.9 хувиар өссөн бол “Монгол савхи” компанийнх 5.8 хувиар уруудав.

»хӨрӨнГӨ орУУлАлТ

300Сая ам.доллар. Японы Softbank компани Wag Labs гарааны компанид 300 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийхээр боллоо. Wag Labs нь нохойтой хүмүүсийг нохой салхилуулдаг үйлчилгээний хүмүүстэй холбож өгөх аж.

»ДЭлхИЙД

0.6 Хувь. Евро бүсийн эдийн засаг 2017 онд сүүлийн 10 жилийн дээд цэгт хүрч өслөө. Тус бүсийн эдийн засаг өнгөрсөн улиралд өмнөх улирлаас 0.6 хувиар өсчээ.

ТөСөЛ

Төр, хувийн хэвшлийн түнш­лэлийн хүрээнд агаарын бохирдлыг бууруулахаар санаачилсан хийн түлшний төслийн талаар Улаан­баатар хотын Худалдааны танхимын ТУЗ­ийн гишүүн Б.Батсайхантай ярилцлаа.

-400 гаруй сая ам.долларын санхүүжилт шаардлагатай байгаа ctL төсөл анхаарал

Б.Батсайхан: Хямд үнээр хий нийлүүлж, зөрүүг нь дизель түлшнээс нөхнө

Хийн түлшний хэрэглээнд нэвтрэхэд нэг өрхөд 258 ам.доллар шаардлагатай

З.ГэрэлЗГМ

О.ОдгэрэлШинжээч

Б.Ариунболд Шинжээч

Б.ДөлгөөнзулШинжээч

ажиглалт гээд бүхий л судалгааг хийсэн. тиймээс санхүү, аюулгүй байдал, хэрэглээний хувьд ямар нэгэн эрсдэл байхгүй. хийгээр ажилладаг плитка, халаагуурт хийн баллоноо холбоод л болно. төслөө хүмүүст танилцуулахаар Монголын хөрсөнд буусан шийдэл гэдгийг нь ойлгодог.

-Хоёр ч удаа ТЭЗҮ баталсан байсан. Технологи нь хаанахынх вэ?

­хийн түлш бол дэлхийн II дайны дараа өмнөд африкт анх хэрэглэсэн технологи. одоо бол хятад, герман, Япон зэрэг улс хөгжүүлээд явж байна. Бидний хувьд стратегийн ач холбогдолтой төсөл учраас япон компанитай хамтарсан. энэ нь цаашдаа ЖайКа зэрэг олон улсын байгууллагын шугамаар орж ирсэн хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдахад давуу тал болох болов уу. албан бусаар бол Японы тал төслийг маш их сонирхож байгаа. хамгийн гол нь манай Засгийн

газар албан ёсоор хүсэлт тавьж байж бүх ажил албажина.

-Анх суурилуулахад тухайн айлаас хэдий хэмжээний зардал гарах вэ?

­плитка, баллон, халаагч гээд хийн түлшинд шилжихэд шаардлагатай бүх тоног төхөө­рөмж нийлээд 258 ам.доллар болно. 100 мянган айлд 258 ам.долларын тоног төхөөрөмж суурилуулна гэдэг үндсэндээ 25­26 сая ам.доллар шаардагдана гэсэн үг. Бүх зардлыг тухайн өрхөд үүрүүлэхгүйгээр агаарын бохирдлыг шийдэхэд дэмжлэг үзүүлэх хүсэлтэй олон улсын байгууллагуудын шугамаар орж ирсэн боломжуудыг ашиглах хэрэгтэй.

-Нэг өрхийн хийн түлшний дундаж хэрэглээ жилд ямар байх бол?

­Жилийн хэрэглээ дунджаар 950 кг орчим, тонн арай хүрэхгүй. Мэдээж дийлэнх нь хүйтний улиралд зарцуулагдана.

Төсвийн мэдээлэл улам хаалттай болжээ

АНУ, БНСУ чөлөөт худалдааны хоёр дахь шатны яриа хэлэлцээ эхэллээ

“Гермес центр” 392.7 сая төгрөгийн ногдол ашиг тараана

Шингэн түлшний үйлдвэр

10 хувийн ашигтай

ажиллана

ТөСөВ

ХУДАЛДАА

ХөРөНГИйН ЗАХ ЗЭЭЛ

БНхау­ын төрийн өмчит Chalco компанийн 2017 оны цэвэр ашиг 239 хувиар өсөж, 1.3 тэрбум юаньд хүрнэ гэсэн урьдчилсан тооцоог тус компани танилцууллаа. энэ нь хоёр тэрбум юаниас давна гэсэн шинжээчдийн таамгаас доогуур дүн юм. БНхау­ын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй нийлүүлэлтийн шинэчлэл хөнгөн цагааны зах зээлийн төлөвийг тодорхойлж байгаа аж. Ерөнхийдөө зах зээлийн суурь

хүчин зүйлс болон эрэлт богино хугацаанд сул байхыг тус компани анхааруулж байна. Мөн хөнгөн цагааны ханш төдийлэн өсөхгүй гэж тооцоолон энэ оны ашгийн төлөвийг 67 хувиар буулгаж, 2.7 тэрбум юань болгожээ. түүнчлэн хонконгийн хөрөнгийн биржид хувьцааны ханш нь 26 хувиар буурч, 4.8 хонконг доллар орчимд хэлбэлзэнэ гэж тус компанийн удирдлагууд үзэж байна.

Chalco-ийн цэвэр ашиг 239 хувиар өснө

УУЛ УУРХАй

ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН

С.Батсайхан / ЗГМ©

Төслийн нэгдүгээр шат хэрэгжиж дуусахад 100 мянган айл нүүрснээс хийн түлшинд бүрэн шилжсэн байна.

ЗГМ: ИНфОГРАфИк

ГЕГ©

1.8

1.6

2.8 196.1

1.9 15.3

15.1 61.5

ГААлИЙн ТАТвАрЫн орлоГЫн ӨӨрчлӨлТ

Татварын 2017 оны орлого 2016

оныхоос 28. 2% өсөж

429.5 тэрбумд хүрсэн

Татварын төрөл (тэрбум төгрөгөөр)184.1 347. 5

ОАТ (Тамхи) ОАТ (Архи) ОАТ (Суудлын автомашин)

Автобензин, дизель

ОАТ (Шар айраг) ОАТ (Автобензин, дизель)

Өөрийн орлого

Хураамж

Гаалийн - НӨАТ -

татаж байна. Төслийн эдийн засгийн гол үр өгөөж юу вэ?

­Бизнесийн үр өгөөж өндөр биш. гэхдээ өөрөө өөрийгөө аваад явах бүрэн боломжтой. төслийн эхний шатыг 474 сая ам.доллараар хэрэгжүүлнэ. эх үүсвэрийг нь Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр шийдвэл хөрөнгө оруулалтаа найман жилийн хугацаанд нөхөж, цаашдаа төсөвт ямар нэг дарамтгүйгээр урт хугацаанд өөрөө өөрийгөө аваад явах боломжтой юм. хамгийн гол нь гэр хорооллын өрхүүдэд санхүүгийн нэмэлт дарамтгүй. үндсэндээ нэг өрх жилд түлээ, нүүрсэнд зарцуулж байгаа төсвөөрөө хийн хангамж авах боломжтой.

-Нүүрснээс шингэрүүлсэн хий гаргаж авах технологид суурилсан энэ үйлдвэрийн бүтээн байгуулалт хэзээ эхлэх вэ?

­Манай хамгийн элбэг түлш болох хүрэн нүүрс гол түүхий эд

12 ЗаСгийН гаЗрыН Мэдээ СоНиН 2018.02.01, пүрэв ~ №026 (825)

Эдийн засагУУЛ УУРХАй

ЛИТИ

Нэг лити ион батарейд

Tesla-гийн нэг цахилгаан машинд

Бусад цахилгаан автомашин (Ford Focus,

Chevrolet Bolt)-д

50-65 кг лити

60-63 кг

50-51 кг

ханш олборлогч орнуудхэрэглээ(Өмнөд Америкт)(тонноор)

14.300

12.000

5.700

2.000900

300

160

Mining.com©

2013 2014 2015 2016 2017

1400$1200$1000$8000$6000$4000$2000$0

Австрали

Чили

Аргентин

ХятадЗимбабвеПортугал

Бразил

◄1уг нь Монгол улс литийн

бага гүй нөөцтэй. хэдийгээр бидэнд дэлгээд харуулчих, дэл хийд таниулчих тогтоосон тооцоо, нарийн нөөц байх гүй ч гэлээ Монгол улс литигүй орон биш. Ялангуяа, воль­фрам молибденитой грейзений төрлийн ордуудтай харьцуу лахад литийн нөөц өндөр болохыг эрдэмтэн суд лаачид хэлдэг. тиймээс литийн үнэр авсан хөрөнгө оруулагчид Монголыг онилж, сүүлийн жилүүдэд манай орд, илэрцүүдийг сонирхоод эхэлжээ.

литийн хэд хэдэн илэрц бийгээс увс аймгийн Завхан суманд литийн хайгуул хийж байгаа аж. Манай геологийн салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг geo­In­fo компани уг ордод хайгуул хийх тусгай зөвшөөрөлтэй. одоогоор судалгаа, хайгуулын ажил үргэлжилж буйг ашигт малтмал, газрын тосны газраас мэдээлэв. Мөн нэг аж ахуйн нэгж өнгөрсөн онд литийн 14 мянган тонн нөөц батлуулжээ. ийнхүү литийн үүцийг нээгээд эхэлсэн.

үүнээс гадна дундговь аймагт байрлах хөх дэлийн литийн ордод хайгуул хийхээр япончууд сонирхож байгаа гэх мэдээллийг зарим эх сурвалж өгч байна. дундговь, дорноговь, Сүхбаатар аймагт литийн илэрц тогтоогдсон. эдгээр таамаг болон батлагдсан нөөцийг нэгтгээд үзвэл Монголд наанадаж 203 мянган тонн литийн нөөц бий гэсэн таамгийг салбарынхан тооцжээ. ийм нөөц бий гэж үзвэл ирэх жилүүдэд Монгол улсын төсөв, экспортын орлогод багагүй дэмжлэг болох “идэш” манайд бэлэн байна.

учир нь лити бол хямд металл биш. Сүүлийн жилүүдэд литийн эрэлт нэмэгдсэнээр ханш нь үржихийн хүрдээр өссөн. 2013 оноос хойш өмнөд америкт литийн ханш 2­3 дахин өссөнийг графикаас харна уу. эрэлт хэрэгцээ нь нэмэгдэх хэрээр хөрөнгө оруулагчид, бизнес эрхлэгчид ч литид татагдаж байна. литийн эрэлт 2025 он гэхэд гурав дахин өснө хэмээн дэлхийн эдийн засгийн гол

Нуугдсан эрдэнэс ирээдүйг хаанчилнасэтгүүл Economist­д мэдээлэв.

Нэг тонн нь 7000­10000 ам.доллар, түүнээс ч давж өсдөг энэ металл Монголын эдийн засагт чамлахааргүй дэм болох боломжтой. Нягт багатай учир тээвэрлэхэд харьцангуй хялбар төдийгүй худалдан авагч нь ч бэлэн. учир нь биднийг тойроод дэлхийн технологийн тэргүүлэгч гүрнүүд оршиж буй. Монголтой хил залгадаг урд хөрш гэхэд литийн дэлхийн хамгийн том хэрэглэгчийн нэг. иймээс олборлосон литигээ хэнд худалдах вэ гэж толгой гашилгах шаардлагагүй.

Биднийг ийнхүү газрын доор байгаа литигээ тооцож, хэмжиж ч чадалгүй суух зуур бусад улс хэдийнэ зах зээлийн эрэлтийг мэдрэн, хөдлөөд эхэлжээ. өнөөдөр Монголтой адил түүхий

Сүүлийн жилүүдэд литийн эрэлт нэмэгдсэнээр ханш нь үржихийн хүрдээр өссөн

эдээр орлого олдог олон орны мөнгөний шинэ эх үүсвэр нь лити болчихоод байна.

литийн зах зээл одоогоор хэдхэн тоглогчийн гарт багтдаг. дэлхийн таваарын зах зээлийн томоохон экспортлогчид болох аргентин, Чили, Боливи, австрали зэрэг улс энэ талбарт ид өрсөлдөж байгаа. Ялангуяа, Монгол улстай урд хөршийн зах зээлд өрсөлддөг Чили улс нийт зах зээлийн 30 гаруй хувийг дангаар хангаж, зарим түүхий эдийн үнийн уналтаас алдсан орлогоо литигээс нөхөж байна. Чили литийг бараг өнгөрсөн зуунаас анхаарч эхэлсэн бөгөөд өдгөө үр шимийг нь хүртэж буй нь энэ. уг түүхий эд тус улсад зөвхөн экспортын орлого авчирсангүй.

хөрөнгө оруулалт, ажлын байрыг ч өмнөд америкийн баруун эргийн энэ улсад татаж байна.

Чилийг литийн үүц болохыг ойлгосон хөрөнгө оруулагчид цэнэг хураагуурын үйлдвэр байгуулахаар хэлэлцэж буй. БНхау болон БНСу­ын хөрөнгө оруулагчид хоёр тэрбум ам.долларын үйлдвэр байгуулахаар Чилийн Засгийн газартай хэлэлцээ хийгээд эхэлжээ. эхний ээлжинд 500 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтыг шууд хийнэ хэмээн хоёр тал Чилийн Засгийн газарт амласан байх юм. үүгээр зогсохгүй, цахилгаан автомашины үйлд­вэрлэл литигүйгээр урагшлахгүйг ойлгосон алдарт бизнес эрхлэгч элон Маск хүртэл Чилийг

сонирхсоор. тэрбээр Чили дэх литийн хамгийн том олборлогч SQM компанид хөрөнгө оруулах санал тавьжээ.

Сүүлийн үед Чили улс шинэ нэртэй болсон. дэлхийн хөрөнгө оруулагчид литийг “цагаан түлш” хэмээн нэрлэж, Чили улсыг “литийн Саудын араб” хэмээн цоллож байна. Чилийн Засгийн газрын тооцоогоор лити тус улсад ойролцоогоор 10 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруу лалт авчирч, 10 мянган шинэ ажлын байр бий болгоно.

хямралын хөлд олон жил чирэгдэж буй Боливи улсыг та дуулсан байх. ажилгүйдэл, ядуурал газар авсан энэ улсын эдийн засагт лити багагүй орлого авчирч, дэлхийн хөрөнгө

оруулагчдыг Боливийн зүг татаж эхлээд байна.

ийнхүү энэ металл мөнгийг соронзон мэт татаж байна. гэтэл цагаан таваарын нөөцтэй гэх Монгол улс энэ дундаас хоцорсоор л сууна. дор хаяж бидэнд дэлгээд харуулчих тооцоо судалгаа, нотолгоо ч алга. одоо дөнгөж эрчимжиж буй литийн хайгуул, судалгааны ажилд дор хаяж 5­10 жил зарцуулна. ин­гээд ашиглах, олборлох ажил өрнө нө. энэ дунд гацаж, зогсох, удааш рах гээд уламжлалт үе шатуу дыг дамжиж магадгүй. ингээд лити олборлох салбарт бид хоорондоо хөлөө жийлцсээр суух зуур дэлхийн хувьсал, хөгжил биднийг хүлээхгүй, ашиг орлогоо олоод эхлэх нь.

лити Чилид зөвхөн экспортын орлого авчирсангүй. Хөрөнгө оруулалт, ажлын байрыг ч Өмнөд Америкийн баруун эргийн энэ улсад татаж байна.

• литийн эрэлт 2025 он гэхэд гурав дахин өснө хэмээн Economist-д мэдээлэв.

• Батлагдсан нөөцийг нэгтгээд үзвэл Монголд хамгийн багадаа 203 мянган тонн литийн нөөц бий гэж таамагладаг. • Өнөөдөр Монголтой адил түүхий эдээр орлого олдог олон орны мөнгөний шинэ эх үүсвэр нь лити болчихоод байна.

BBM©

AsiaMining©

2018.02.02 18:00