Senior en junior vrijwilliger aan het woord • Anticiperen op deOmgevingswet • Vakmanschapsdagen in Margraten • Met de BrandweerZuid-Limburg op pad • Tweede Loopbaanbeleid

Magazine van de Brandweer Zuid-Limburg

okto

ber

20

17

Een relatief onschuldige grotbrand inde Muizenberg in Maastricht hield degemoederen in juli flink bezig. En zettede grensoverschrijdende samenwerkingnog eens nadrukkelijk op de kaart

De brandweer kan niet zonder

vrijwilligers, maar de werving van vers

bloed blijkt niet overal even gemakkelijk.

Het korps in Gulpen prijst zich gelukkig

met enkele recente nieuwkomers onder

wie Jack Roks. En met trouwe

vrijwilligers zoals Fun Wijnen, al 45 jaar

paraat. Focus sprak met beiden.

Fun Wijnen zegt het haast achteloos. In de zomer ishij geslaagd voor de pittige keuring annexconditietest waardoor hij nog minstens een jaartjedoor mag. Tot zijn officiële pensioen in 2018 als hij66 jaar wordt. ‘Jazeker’, zegt hij in de kleine kantinevan de Gulpense kazerne van de Brandweer Zuid-Limburg. ‘Ik ga net als mijn collega’s gewoon datbrandende huis in. Waarom niet? Zo oud ben ik niet.En ervaring telt ook.’

BypassesKlopt helemaal natuurlijk, maar de Wijlrenaar vertelt erniet bij dat hij in het voorjaar een openhartoperatieonderging. Vier bypasses. De vraag was of hijüberhaupt nog terug zou keren. ‘Een pittige operatie,dat is waar. Vooral het herstel viel me tegen. Mijnconditie was nul, ik had voor geen meter lucht. Ik konnog niet lopen van het bed naar de wc. Het heeft memaanden gekost om weer de oude te worden. Eerlijkgezegd heeft de conditietest me gemotiveerd om nietop te geven. Ik moest en zou die halen. Dat heb ik ooktegen de dokter gezegd. Hij heeft me niet tegen -gehouden.’ En dus is Fun Wijnen weer op zijn post.Altijd bereid om van zijn woonplaats Wijlre naar Gulpente scheuren als de pieper afgaat. Voor de zoveelste keerop de tankautospuit om hulp te bieden. Al 45 jaar, hethoort bij zijn leven. ‘Mijn vader zat bij de vrijwilligebrandweer en ook nog een oom. Het was voor mij eenuitgemaakte zaak dat ik dat ook wilde. Als kleinejongen was ik al gefascineerd door de brandweer.Zeker nadat bij ons de schuur was afgebrand nadat ik

er met mijn zusje vuurtje had gestookt, ik was toenmeen ik zeven jaar. Dat blijft je bij. Hoe dan ook, mijnvader was commandant en dus kwam eenbrandmelding het eerst bij hem binnen. Dan zette hijde sirene bovenop ons dak aan, haalde de spuitwagenuit de garage en als dan de andere vrijwilligers erwaren, rukten ze uit met zwaailichten en sirene. Datduurde gauw een half uur ja, maar dat waren anderetijden. Toen had de brandweer nog geen watertank bijzich. Blussen was in eerste instantie een zaak van deburen en de buurt. De brandweer kwam pas daarnamet beter materieel helpen. Als het een grote brandwas, dan werden andere korpsen opgeroepen want inWielder hadden we maar één voertuig.’

PaniekSinds zijn 20ste mag Fun Wijnen zich vrijwilliger bij debrandweer noemen. Een opleiding was niet nodig, welmotivatie en spierkracht. ‘Ik heb mijn baan in debuitendienst bij de gemeente altijd gecombineerd metde vrijwillige inzet. Vroeger waren er in de dorpenalleen maar vrijwilligers en dan het liefst mannen diedirect van hun werk weg konden in geval van nood.Beroeps worden was voor mij niet aan de orde. Hetging er mij om mensen te kunnen helpen. En nog. Eenbrandweerman moet degene zijn die niet in paniekraakt, die de mensen geruststelt en in actie komt waar

2 Focus

anderen moeten passen. Daarom heb ik het al die jarenmet zoveel plezier gedaan.’

BagageNatuurlijk heeft Fun Wijnen na een carrière van 45 jaar een breed arsenaal aan verhalen enervaringen in zijn bagage. Over de trieste zelfmoordvan een goede bekende, de brand die tweewoonhuizen in Wijlre in de as legde, de dag dat zeeen boerderij moesten blussen met gier, deMaasoverstromingen in 1993 en 1995 waar hij dagenachtereen in touw was. En hij heeft natuurlijk deveranderingen bij de brandweer meegemaakt. Deprofessionalisering, de fusies, de opleidingstrajectenen ook wel de bureaucratie. ‘Met al die Arbo-bepalingen mag er bijna niks meer’, klinkt het eenbeetje spijtig. ‘Vroeger kropen we zomaar het dakop, nu moet er een hoogwerker komen. Hetmateriaal is uiteraard veel beter geworden. Kijk eensnaar de uitrusting van een tankautospuit. Alles eropen eraan, met 2000 liter water aan boord,warmtecamera, AED, een apparaat om auto’s open teknippen, enzovoort. Geweldig. Maar heel soms heb

ik wel eens heimwee naar de tijd dat we zelf aan dewagen sleutelden en na een oefening of uitruk dekroeg ingingen. Dat is wel minder geworden.’

WijlreJack Roks (36) heeft het relaas van zijn colleganatuurlijk al eerder gehoord, maar hij luistert graag nogeen keer naar de verhalen van vroeger. Zeker omdat hijnet als Fun Wijnen geboren en getogen is in Wijlre ener elk hoekje kent. Bij sommige feiten kan hij zichechter weinig voorstellen. ‘Alleen al de opleiding’, zegtde bakker van beroep die zich in 2016 aanmeldde bijde brandweer in Gulpen. ‘Ik heb net het eerste deelvan tien maanden afgerond, er volgen er nog twee.Dan mag ik me brandwacht noemen. Tamelijk pittig dieopleidingen naast een baan, maar ik weet nu al zekerdat ik de juiste keuze gemaakt heb. Een buurman heeftme overgehaald en daar ben ik hem dankbaar voor.Net als Fun wil ik kunnen handelen als er ergens ietsgebeurt. Ik was al BHV’er in de bakkerij waar ik werk,als brandweerman kan ik nog veel meer betekenen.Misschien, als de kans zich voordoet, word ik welberoeps.’

VergoedingenOok de vergoeding is in vergelijking met vroeger welveranderd. Fun Wijnen herinnert zich de enigeuitbetaling per jaar. ‘Net 400 gulden als je geluk had,cash uitbetaald tegen het einde van het jaar. Nu zijnde vergoedingen beter. En terecht.’ Jack Roks knikt.‘Hoewel mij dat totaal niet boeit. Voor mij is despanning belangrijk, mensen kunnen helpen in nood.Totnogtoe heb ik nog geen grote incidentenmeegemaakt en uiteraard gun ik niemand een brand.Maar elke keer als de pieper gaat, dan schiet deadrenalinespiegel omhoog. Ik hoor dat ook van deandere brandweermensen en van Fun. Dit is een heelbijzonder vak, ook als vrijwilliger.’

VoorliefdeHet leeftijdsverschil mag groot zijn, Jack Roks en FunWijnen hebben veel gemeen. Wijlre natuurlijk met eengrote voorliefde voor Brand Bier (‘voor ons geenGulpener’), maar vooral de brandweer. Fun: ‘Na 45 jaaris de teamgeest er nog. Ik zal dit echt missen als ikvolgend jaar afzwaai.’ Jack: ‘Geweldig hoe deze ploegme heeft opgevangen en wegwijs gemaakt. Ik ben vanplan het zeker zo lang vol te houden als Fun.’

Focus 3

Junior: Jack Roks wordt misschien wel beroepsSenior: Fun Wijnen plakt er nog een jaartje aan vastTwee vrijwilligers aan het woord

Fun Wijnen en Jack Roks in detankautospuit in de Gulpense kazerne

De nieuwe Omgevingswet is al

goedgekeurd door de Tweede en

Eerste Kamer. De invoering staat

gepland voor medio 2019, maar

waarschijnlijk is dat niet haalbaar.

Te ingewikkeld, deze wet die alles

rond Ruimtelijke Ordening gemak -

kelijker moet maken. De Brandweer

Zuid-Limburg anticipeert vast op de

mogelijke gevolgen.

4 Focus

Handen vol aan bewustwording’‘Brandweer aan de slag met nieuwe Omgevingswet Het klinkt zo mooi: 26 wetten die worden vervangen

door één wet, 349 wetsartikelen in plaats van 4700stuks. De Omgevingswet regelt de leefomgeving. Rijk,provincies, gemeenten en waterschappen moetensamen één omgevingsvisie maken waarin ze rekeninghouden met de verschillende belangen. Die visie dientals basis voor procedures rond vergunningen diedaardoor korter en eenvoudiger worden. Verschillendebestemmingsplannen zijn verleden tijd, problemenkunnen lokaal worden opgelost. Bedrijven enparticulieren krijgen te maken met één loket.

PraktijkWie kan daar tegen zijn? Niemand, ook niet debrandweer. Maar de theorie vertalen naar de praktijk isweer een ander verhaal. Brandweer Nederland is inieder geval niet gerust op de uitwerking. Rob Frek,

portefeuillehouder Risicobeheersing, liet in BinnenlandsBestuur optekenen bezorgd te zijn over de veiligheidvan de burger. Die is volgens hem niet goed ingebed inde Omgevingswet. ‘Ik begrijp dat wel’, zegt IwanCusters, kazernechef van de post Maastricht-Noord vande Brandweer Zuid-Limburg. ‘Nu is de brandweer hétadviesorgaan van gemeenten als het gaat ombouwprojecten en evenementen, om enkelevoorbeelden te noemen. In de nieuwe situatie mogende gemeenten ook een andere adviseur in de armnemen. Een commerciële partij dus.’

ConcurrerenDat zou betekenen dat we als brandweer moetenconcurreren. ‘Dat zou een grote veranderingbetekenen ja. Goed of slecht? Dat weet ik niet. Iksnap wel de zorgen van Brandweer Nederland. Decontrole wordt minder strak en als er een brand ineen gebouw uitbreekt, is het wel handig als debrandweer de inrichting kent. En weet hoe ze hetgebouw kan betreden en welke gevaren er zijn. ’Over de verdere uitwerking van de wet wordt nogvolop gedebatteerd in Den Haag. Naar verwachting isdefinitieve besluitvorming nog wel een paar jaar weg.‘Voor ons geen reden om af te wachten’, zegt IwanCusters, behalve kazernechef ook nog betrokken bijRisicobe heersing. ‘Samen met de andere partijen inde Veilig heids regio Zuid-Limburg en de RegionaleUitvoerings Dienst gaan we de komende maandenonze visie vastleggen. Uiteindelijk zullen we met elkvan de 18 gemeenten in ons werkgebied afsprakenmoeten maken over de invulling van deOmgevingswet.’

Bewust wordenTijdens een recente workshop van de brandweer Zuid-Limburg is er gewerkt aan de bewustwordingbinnen de brandweer. ‘Niet iedereen is er al meebezig’, zegt Iwan Custers. ‘De invoering van de wetlijkt ver weg. Sommigen denken dat het allemaalzo’n vaart niet loopt, anderen vinden dat we ons alsbrandweer moeten profileren als hétexpertisecentrum op het gebied van brandveiligheid.We moeten ons in ieder geval bewust worden van deveranderingen die op til zijn. Daar hebben we dekomende tijd nog onze handen vol aan.’

OpleidingenDe brandweer, en dus ook die van Zuid-Limburg, zalsowieso de omslag maken van een organisatie meteen min of meer bindend advies naar een orgaan datrisico’s inschat, zo is de gedachte. ‘We spelen daar nual op in met extra opleidingen voor onzemedewerkers Risicobeheersing. In januari gaan alle40 mensen op cursus. Vóór de zomer van 2018moeten we onze visie gereed hebben zodat we metalle gemeenten zaken kunnen doen.’

Focus 5

6 Focus

Een terroristische aanslag: wat nu?

evelvoerders en officieren vandienst van de Brandweer Zuid-Limburg buigen zich minstens

twee keer per jaar over actuelethema’s en ontwikkelingen. Voor debevelvoerders stond in september enoktober het thema terrorismecentraal. Magisch Maastricht. HetVrijthof tjokvol met mensen voor hunlaatste kerst inkopen, een Glühweinmet worst, een rondje op deschaatsbaan of een ritje in hetreuzenrad. Op dat moment klinkt eenexplosie. Een terroristische aanslag,een horrorscenario dat hopelijkonmogelijk is door de genomenveiligheidsmaatregelen.

AandachtMaar tijdens de Vakmanschapsdagenin Margraten wel een reëel draaiboek.

‘Natuurlijk’, zegt Ronald Weening, vanhet team Vakbe kwaam heid bij deBrandweer Zuid-Limburg. ‘Waaromzou Maastricht geen doelwit van eenaanslag kunnen zijn? Een Nederlandsestad en dus onderdeel van de coalitietegen een terreurorganisatie als IS.Bovendien de stad waar het Verdragvan Maastricht is gesmeed. Als hier

ooit een terreurdaad plaatsvindt, dankrijgt die wereldwijd gegarandeerdaandacht. En dat is wat de terroristenwillen; aandacht en in het verlengdeangst zaaien. Daarom moeten wevoorbereid zijn.’ Ben Koetsier,werkzaam bij de afdeling Geweld- enCrisisbeheersing van de politieLimburg, knikt. ‘Als je kijkt naar deserie aanslagen in de laatste jaren, danis het een wonder dat Nederland nogniet aan de beurt is geweest. Het isniet de vraag óf er een aanslag komt,maar eerder waar en wanneer.Hopelijk heb ik ongelijk, maar alshulpverlenende instanties moeten wemet alles rekening houden en zo goedmogelijk voorbereid zijn. Uiteraardheeft de politie Nederland daarspeciale opleidingsprogramma’s vooropgezet. Elke agent in de buiten dienst

In het kader van het

Project Vakmanschap

werden vorig jaar de

Vakmanschapsdagen

in ere hersteld.

B

Focus 7

leert hoe hij of zij moet acteren bij eenterreurdaad.’

TrainingenDesondanks reageerde Ben Koetsierdirect positief op het verzoek vanRonald Weening om aan te schuivenbij de Vakmanschapsdagen. Net alsStef Schoemaker van deAmbulancedienst Zuid-Limburg. ‘Ookwij volgen speciale trainingen hoe tehandelen bij een terreurdaad’, zegt delaatste. ‘We zijn echter niet de enigepartij bij een aanslag of anderextreem geweld. Brandweer, politieen ambulancedienst komen samen terplekke en moeten dan handelen. Danis het belangrijk om samen op tetrekken, elkaar te kennen en precieste weten wat ieders rol is.’‘Juist daarom hebben we besloten omvoor deze ronde Vakmanschapsdagenpolitie en ambulancepersoneel uit tenodigen’, zegt Ronald Weening.‘Tijdens zo’n sessie leer je van elkaar.We zijn er wel allemaal om hulp teverlenen, maar ieders rol is anders.

Een politieman zal eerder naar deplaats des onheils gaan, brandweeren ambulancedienst willen eerst meerinformatie.’ Eigen veiligheid staatvoorop, vult Stef Schoemaker aan. ‘Na een aanslag kan er nog een anderexplosief afgaan. Wij willen eerstzekerheid. Aan een dode hulpverlenerhebben de slachtoffers niets.’

Elf sessiesDe vakmanschapsdagen in hetopleidingscentrum in Margratenwerden opgedeeld in elf sessieswaaraan in totaal ruim 100bevelvoerders van de brandweer, 80 ambulancemedewerkers en 35 politiemensen deelnamen. Na een uitgebreide presentatie overde achtergronden en motieven vanterreurorganisaties en beelden vaneerdere aanslagen werden fictievecases besproken. Zoals een mogelijkeaanslag op Magisch Maastricht.‘Deze dagen dragen bij aanbewustwording’, aldus RonaldWeening. ‘En aan een betere

voorbereiding op mogelijk extreemgeweld. Wat we geleerd hebben?In ieder geval dat communicatiebelangrijk is en onderling vertrouwen.’

Na afloop kregen de deelnemers vande brandweer een account uitgereiktop het nieuwe ElektronischeLeerplatform, de ELO. Dezeelektronische leeromgeving biedt dedeelnemers de mogelijkheid omverdere informatie over hetonderwerp na te lezen. Daarnaastmaakt dit onderdeel uit van eengefaseerde uitrol van de ELO binnenbrandweer Zuid-Limburg.

Vakmanschap Interview

Medewerkers van brandweer,politie en ambulancediensttijdens de presentatie inMargraten. De Vakman -schaps dagen werdengeorganiseerd door RonaldWeening en Math Meisters

8 Focus Focus 9

De complete bovenverdie -ping en de zolder van eenvrijstaand huis in Noorbeek

werden op 1 mei verwoest door eenuitslaande brand. Er vielen geengewonden, de schade was groot.

In de nacht van 13 op 14 mei werdhistorisch Valkenburg

opgeschrikt door een uitslaandebrand in een restaurant aan deGrotestraat. Het vuur werdbestreden met drie blusvoertuigen.

Op 2 juni werd grootmaterieel ingezet om eenbrand op de Brunssum -

merheide te blussen. Dat luktebinnen enkele uren. Tweewandelaars hadden rook ingeademden werden door de opgetrommeldeambulancemensen kort behandeld.

Een loods aan dePlaktijkweg in Stein branddeop 19 augustus helemaal

uit. De brandweer rukte met grootmaterieel uit, omdat het vermoedenbestond dat er paarden in de loodsaanwezig waren. Dat bleek achterafniet het geval.

De posten Bocholtz,Margraten, Mechelen,Mheer en Simpelveld hielden

op zaterdag 16 september hundriejaarlijkse oefencarrousel. Op vijfverschillende locaties werdenverschillende ‘incidenten’nagebootst. Zo werd op deIngberdorpstraat in Gulpen eenslachtoffer van een binnenbrandnaar buiten gehaald.

1

4

5

2

32

1

3

4

5

Brandweer Zuid-Limburg kwam de

afgelopen maandenweer tientallen keren in

actie. Hiernaast eengreep uit de incidenten,

vastgelegd door hetfoto- en videoteam. Op

de website van het teamkunnen geïnteresseerden

terecht voor meerbeeldmateriaal: fvt-

brandweerzuidlimburg.nl

Met BrandweerZuid-Limburg op pad

Focus 11

Een grotbrand in de Muizenberg in

Maastricht bezorgde de Brandweer

Zuid-Limburg en die van België de

nodige hoofdbrekens. Gecontroleerd

laten uitbranden of het brandende hooi

en stro gefaseerd naar buiten trekken,

zo waren uiteindelijk de twee opties.

Het werd de laatste waarmee nog weken

durende overlast werd voorkomen.

Verschillende generaties van de Belgischeboerenfamilie Vrancken maken al jaren dankbaargebruik van het gangenstelsel in de Muizenberg. De runderen vinden er een beschutte plek, hetmaterieel is er veilig en het voer blijft droog. Tot dedonderdagavond de 20e juli het eeuwenoude ritmewordt verstoord. Wandelaars zien op verschillendeplekken rook uit de gangen komen en alarmeren debrandweer. Een tamelijk onschuldig strobrandje, luidtde eerste inschatting. Terwijl de Belgische brandweermet blussen begint, brengt boer Mathieu Vranckenzijn vee in veiligheid. In de veronderstelling dat eendag later het gewone leven weer zijn gang neemt.

KlachtenHet loopt anders. Het brandje woekert voort in de circa800 kubieke meter hooi en stro. Bluswater zorgt enkelvoor meer rookontwikkeling aan de Belgische zijde vanhet uitgestrekte grottenstelsel. Aan Nederlandse kantslaat directeur Peter Harkema van sterrenrestaurantChateau Neercanne alarm. De sfeervolle aperitiefruimtein de grotten staat onder de rook die tegelijk deopgeslagen wijnvoorraad en het handtekeningenpalletvan vele beroemdheden in de mergel aantast. ’s Nachtsom vier uur krijgt Hoofdofficier van Dienst HansGodding een telefoontje dat ‘het stankklachten regent’in Maastricht. Wat begint als een strobrandje groeitsnel uit tot een serieus probleem. Een aantalBelgische gezinnen wordt geëvacueerd vanwege derook, het bovengelegen bos en de wandelroutesgaan op slot, Chateau Neercanne moet feestenverplaatsen of annuleren en langzaam maar zeker

groeit de ongerustheid. Intussen buigen debrandweerkorpsen aan beide zijden van de grens zichover de opties. Van diverse kanten komen ideeën ensuggesties; zelfs uit Zwitserland.

TwijfelMaar bij elke mogelijke oplossing welt twijfel op. ‘Wehebben van vrijdag tot en met de maandag daarop allemogelijke opties overwogen en uitgeprobeerd’, bliktHans Godding terug. ‘Zo hebben we kubieke meterswater naar binnen gepompt, zonder zichtbaar resultaat.Verstikken bleek onmogelijk vanwege de tientallenschachten, zijgangen en verbindingen. Dit is eencomplex stelsel van vele tientallen kilometers. Wehebben nog een enorme ventilator gehaald diegebruikt is bij de bouw van de A2-tunnel om het vuuraan te wakkeren en zo de brand te versnellen. Ook hiergeen resultaat, onder meer omdat de lucht weglekte.’Naar binnen gaan en blussen, al dan niet met schuim,was uitgesloten vanwege instortingsgevaar. ‘Daarwaren onze Belgische collega’s en wij het snel overeens’, vervolgt Hans Godding. ‘Er vielen brokstukken uitde plafonds en de muren. Veel te gevaarlijk. Wehebben nog geprobeerd een blusrobot hierheen tehalen. Helaas, één apparaat was in de reparatie, deandere alleen te bedienen met een mobieledataverbinding die in het grensgebied en in de grottenniet werkt en weer een andere stond in Zuid-Duitslanden was niet zomaar inzetbaar.’

Vast‘We zitten helemaal vast’, constateert Leon Houben,sectorhoofd basiszorg en lid van het managementteamvan de Brandweer Zuid-Limburg, als hij maandag de24e poolshoogte komt nemen. Vier dagen na hetontstaan van de brand. De druk om iets te doen stijgt.‘Je hebt te maken met gezinnen die uit hun huismoeten, een horecaonderneming die wil doordraaienen een toenemende rookoverlast. Er staan verschillendecamerateams en persmensen die willen weten wat debrandweer doet. Op zo’n moment is het zaak omrustig te blijven, afstand te nemen en alles eens goedop een rijtje te zetten. Net als bij de betrokkenleidinggevenden staat dan ook bij mij één ding voorop:de veiligheid van onze mensen. Daar gaat niemandnaar binnen als niet honderd procent zekerheid is overde eventuele risico’s.’ En die risico’s zijn er wel, zo steltook Roland Bekendam vast, geoloog bij GeoControl inMaastricht, net terug van vakantie en inderhaastopgetrommeld om zijn visie over de stabiliteit van hetgangenstelsel te geven. Hij kent het grottenstelsel >>

Onschuldige’ grotbrand bezorgt brandweer overwerk

Door bluswater nam

rookontwikkeling

alleen maar toe

‘

ventilator komen om de rook weg te blazen,vrachtwagens die het smeulende stro verdervervoeren en opruimen, en speciale graafmachinesom het smeulende materiaal weg te halen. ‘Ja’, zegtLeon Houben, ‘en specialisten die ermee om kunnengaan. We hebben daarvoor een team van het bedrijfSint Florian uit Rotterdam ingehuurd. Zij hebbenervaring met het leeghalen van scheepsruimen, ietswat wel lijkt op een grotbrand. We zijn zeker eenvolle dag bezig geweest om alles goed te plannen.De personele bezetting moet op orde zijn, de specialewasunit voor de mensen is geïnstalleerd, want ookhier is Schoon Werken een thema. Er moet gegetenen gedronken worden, gezorgd voor ademlucht enschone pakken, enzovoort. Er is dag en nachtgewerkt.’

BijzonderWoensdagochtend 26 juli start de operatie. Tijdens hetopruimen inspecteren Bekendam en Sluijsmans optoerbeurt regelmatig de gangen op loshangende delen,die de brandweerlieden in gevaar zouden kunnenbrengen. Vrijdagmiddag 28 juli wordt het sein BrandMeester gegeven. Leon Houben kijkt met voldoeningterug op de afwikkeling. ‘Dit was voor mij een heelbijzonder incident. Normaal gesproken werk je samen

met GGD en politie en is er heel vaak sprake vanslachtoffers of schade aan panden. Nu is er desamenwerking tussen brandweerkorpsen van België enNederland, met een particulier bedrijf, een geoloog. Er zijn beroeps en vrijwilligers van zowat alle kazernesbetrokken bij het blussen en opruimen. Er zijn ad hoc teams gevormd, ook apart. Door de duurkrijg je een band met omwonenden. De Belgen warenerg begripvol. En bij Neercanne hebben we regelmatigkoffie gedronken en iedereen bijgepraat. Communi -

ceren en informeren zijn belangrijk. En we waren ergblij dat de geplande bruiloft die zaterdag kon doorgaan.Toevallig trouwde de souschef van Neercanne.’

BeleidDe gevolgen op de langere termijn voor de grotten inde Cannerberg zijn nog niet duidelijk. ‘Ik rapporteermijn bevindingen aan de provincie’, zegt RolandBekendam. ‘Die beslist. Ook over het gebruik doorboer Vrancken.’ Leon Houben: ‘Het zou me nietverbazen als er nieuw beleid komt over het gebruikvan grotten en de veiligheid. We hebben wel geziendat rook een serieus probleem is. Stel dat er ietsgebeurt tijdens een illegale party in zo’n grot.Mensen zitten dan als ratten in de val.’

GecompliceerdHans Godding heeft veel geleerd van de grotbrand.‘Achter de schermen een heel gecompliceerd incident.De samenwerking met de Belgen verliep uitstekend,zeker op praktisch niveau. Burenhulp zoals het hoort.Gaandeweg ontstonden er echter discussies. Wie iswaar precies verantwoordelijk voor? Een deel van degrotten is Belgisch, een deel Nederlands. Bestuurlijkwerd afgesproken dat wij de brand verder zoudenafhandelen met hulp van de Belgen, maar dan moestenwe wel via het Belgisch grondgebied inzetten. Hoe zithet met operationele bevoegdheden en samenwerking.Wat als er schade ontstaat op Belgisch grondgebieddoor Nederlands materieel? Alleen de dubbele COPI-bezetting met Belgische en Nederlandse vertegen -woordigers was al een uitdaging. Op een gegevenmoment hadden we een aggregaat nodig dat deBelgische Civiele bescherming best wilde inzetten, maarniet zonder officieel internationaal bijstandsverzoek. Endat terwijl het aggregaat op Belgisch grondgebiedbleef. Juridisch zitten er heel veel haken en ogen aaneen grensoverschrijdende brand, dat is ons eens temeer duidelijk geworden. Omdat er geen gevaar wasvoor mens en dier konden we over alles rustig nadenkenen overleggen. Maar wat als er slachtoffers dreigen tevallen? Dit leert ons dat investeren in euregionalesamenwerking en goede afspraken essentieel is.’

Focus 13

goed, omdat hij er de afgelopen jaren de reguliereinspecties verzorgt. ‘Ik heb in de jaren negentig aan deTU Delft mijn promotieonderzoek gedaan naar destabiliteit van de mergelgrotten. Uit inspecties enberekeningen vóór de brand was gebleken dat depilaarstabiliteit van de Muizenberg goed was. Van tweepilaren waren ten gevolge van de brand enkele kubiekemeters mergel in de gangen gevallen, maar dezeplaatselijke verzwakking betekende niet dat hetgangenstelsel zou kunnen instorten. De mergel wasafgegleden over natuurlijke vlakken die door de pilarenlopen. Door de warmte is ook daar de mergel gaanuitzetten, waardoor beweging ontstond.’

BrokkenIn dit soort kalksteengrotten bestaat altijd gevaar vanafbrekende stukken mergel uit wanden en plafonds.‘De mergel is een zwakke kalksteen. Bij brand gaathet gesteente vooral aan de buitenkant uitzetten enkomen plakken uit het dak en de pilaarwanden los.Dit wordt thermal spalling genoemd en treedt ook opbij tunnelbranden. Ook kunnen al bestaandescheuren verder open gaan. Bij blussen kan dit gevaarnog groter worden doordat stoomdruk in de poriënvan de mergel het gesteente uit elkaar drukt. Dielosse plakken hoeven niet groot te zijn, maar als jeeen stuk mergel van vijf kilo vanaf een hoogte vanvier à vijf meter op je hoofd krijgt, dan loopt het niet

goed met je af. Zelfs niet met een brandweerhelmop.’ Om het gevaar precies in te schatten, is eeninspectie noodzakelijk. Duitse collega’s uit Aken envan de brandweer van een bedrijf uit Leverkusenleveren speciale warmtecamera’s en meetapparatuurom de situatie in beeld te brengen. Daarna betreedtRoland Bekendam met enkele brandweermensenvoorzichtig de gangen. Het vuur smeult een kleinezestig meter vanaf de ingangen. ‘Een bijzondereervaring’, zegt hij. ‘In brandweerpak met ademluchtde grotten in. Zwaar ook, want het was er warm enbenauwd. We hebben wel precies kunnen vaststellenwaar het veilig was en waar niet. Op sommigeplekken heeft Arnaud Sluismans uit Sibbe, blokbrekeren mergelspecialist, stukken mergel preventiefweggehaald.’

OpruimenMet de bevindingen van de geoloog en de blokbrekerresten de Brandweer Zuid-Limburg twee opties. LeonHouben: ‘Laten uitbranden of stukje bij beetje hetstro en hooi naar buiten halen. De tweede optie is

veel duurder, maar laten uitbranden zou minstensnog vier weken geduurd hebben. Uiteindelijk isgekozen voor het opruimen.’ Hans Godding is hetdaar als HOvD volmondig mee eens. ‘We waren erwel in geslaagd met grote schermen de rookoverlastte verminderen, maar dit had niet nog weken enmisschien maanden moeten duren. De RIVMwaarschuwde voor fijnstof, de mensen wilden terugnaar hun huizen en de schade voor ondernemerszoals Chateau Neercanne zou wel heel erg oplopen.’

SpecialistenMakkelijker gezegd dan gedaan. Er moet een extra

12 Focus

Stafkaart van het gecompliceerdegrottenstelsel met plaats van de brand

‘Thermal spalling komt

ook voor bij tunnelbranden’

CannerbergCannerbergCannerbergCannerbergCannerbergCannerbergCannerbergCannerbergCannerberg

AardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotjeAardappelgrotje

Neercanne, putNeercanne, putNeercanne, putNeercanne, putNeercanne, putNeercanne, putNeercanne, putNeercanne, putNeercanne, put

Keel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve deKeel, Groeve de

IJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotjeIJsgrotje

BarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotjeBarbecuegrotje

Muizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven deMuizenberg, Tunnel boven de

Keel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuweKeel, Groeve de nieuwe

Eerste evaluatie:veel geleerdNatuurlijk zijn er zaken die een volgendekeer beter kunnen, maar in zijn algemeen -heid kan gesteld worden dat betrokkeneneen positief gevoel hebben overgehoudenaan hun optreden en de samenwerking metexterne partijen tijdens dit incident.

De dagelijkse praktijk evalueren, verbeterpunten

vastleggen en kennis delen. Dat zijn kernwaarden van het

Project Vakmanschap waarmee de Brandweer

Zuid-Limburg vorig jaar een begin maakte. En dus werd

de grotbrand in Maastricht uitgebreid geëvalueerd door

de betrokken brandweermensen. Binnenkort verschijnt de

rapportage. ‘Natuurlijk zijn er zaken die een volgende keer

beter kunnen’, licht Elma Wolters van de Projectgroep

Vakmanschap alvast een tipje van de sluier op. ‘Maar in

zijn algemeenheid kunnen we stellen dat de betrokkenen

een positief gevoel hebben overgehouden aan hun

optreden en de samenwerking met de verschillende

externe partijen. Dit was een bijzonder incident waar we

veel van kunnen en moeten leren.’

ideaal. Ik ben altijd twee dagen thuis om met ze teeten, naar school te brengen en ‘s avonds thuis omze naar bed te brengen.’ Dat geeft voor Andy ookaan hoe moeilijk het is om na te denken over eenandere carrière. ‘Ik ben 47 jaar als ik die twintig jaarin deze functie erop heb zitten. Ik zal dan zeker nog

eens twintig jaar moeten werken. Het is eenworsteling. Ik voel me dan waarschijnlijk nog fitgenoeg om met uitrukken mee te gaan, dus waarommoet ik dat opgeven?’ Toch realiseert Andy zich dat hij nu actie moetondernemen. Hij gaat daarom binnenkort een

loopbaantraining volgen die door de organisatieaangeboden wordt. ‘Ik ben echt niet te beroerd omweer de boeken in te duiken, om iets te leren, ik heballeen geen idee waar ik moet beginnen. Ik heb nueen prachtig beroep. Ga ik iets vinden dat net zogoed is? Wat is over tien jaar interessant, waar zitdan toekomst in en past dat ook bij mij?’

VaartAndy Biesmans is niet de enige die hiermeeworstelt. Hij heeft binnen zijn kazerne, nog zo’n 18 collega’s in dezelfde situatie. ‘Sommigen zijn almet een opleiding begonnen, eentje is zelfs aan hetstuderen voor binnenhuisarchitect. Maar anderenwillen liever afwachten en geloven dat het niet zo’nvaart zal lopen straks.’ Andy staat er niet alleen voor. Bij zijn ploegchef kan hij terecht met zijn zorgen en vragen. En dat is belangrijk. ‘Ik merk dat het voor de organisatiezelf ook moeilijk is. We zijn allemaal zoekende. Maar we moeten ergens beginnen natuurlijk. Hetliefst wil ik hier mijn werk blijven doen, maar debanen zijn schaars. Dus ik moet uitzoeken hoe ikmijn ervaring en kwaliteiten kan inzetten in eenandere baan. Dat is stap één. En tot welke baan enwelke opleiding dat leidt, daar hoop ik snel achterte komen.’

Focus 15

Om een beeld te geven van het

hoe en wat rondom het tweede

loopbaanbeleid bezwarende functie

laten we in een nieuwe reeks

collega’s aan het woord. Collega’s

die over pakweg tien jaar een nieuwe

weg moeten inslaan. Een van hen is

de 37-jarige Andy Biesmans,

werk zaam bij de brandweerkazerne

Maastricht-Noord.

‘Nee, het is geen jongensdroom die uitkwam’, lachtAndy. ‘Maar ik kan me, nu na ruim tien jaar, nietsanders meer voorstellen. Ik heb een prachtbaan.’ Na de LTS begon zijn carrière bij een autospuiterij.Een bevriende brandweerman vroeg of Andy geeninteresse had om bij de brandweer te komen werken.Tot dat moment had Andy daar nog nooit overnagedacht. Maar hij solliciteerde en werd enige tijdlater aangenomen. Het was 2007, Andy was 27 jaar. ‘Bij mijn aanstellingsgesprek werd me al aangegevendat deze nieuwe wettelijke regeling er was. Dat ikdus maximaal twintig jaar deze functie alsbrandweerman kon uitoefenen. Maar ja, op datmoment leek dat nog zo ver weg. Ik heb er nooit bijstilgestaan.’

IdeaalNet als zijn collega’s werkt Andy Biesmans 24 uurs-diensten. ‘Zeker met kleine kinderen thuis is dat

14 Focus

‘Afwachten is geen optie meer’ Tweede Loopbaanbeleid start met training

Andy Biesmans: ‘Ik ga binnenkort een loopbaantraining volgen’

TweedeloopbaanbeleidbezwarendefunctieSommige functies zijn fysiek en psychisch te zwaarom een heel werkleven te kunnen volhouden. Dat geldt ook voor brandweermensen in eenuitvoerende functie. Sinds 2006 gelden landelijkwettelijke afspraken voor brandweermensen die na1 januari 2006 in dienst zijn gekomen: het tweedeloopbaanbeleid voor bezwarende functies. Dit houdt in dat deze groep medewerkers binnende brandweer na 20 dienstjaren moetenoverstappen naar een niet bezwarende functie. De banen binnen de brandweer liggen niet voor hetoprapen. Er zal gekeken moeten worden naar eenfunctie in een ander vakgebied. Een tweede carrièredus. Dat is geen gemakkelijke opgave, voor geenvan de betrokkenen.

De situatie bin nen Brandweer Zuid-LimburgMomenteel zijn er zo’n 60 brandweermensen dievallen in de wettelijke regeling van tweedeloopbaanbeleid. Van deze groep zijn er een tientalmedewerkers al ruim tien jaar onderweg. Zij moetendus nu echt gaan nadenken over een nieuweloopbaan en daarnaast ook echt actie gaanondernemen. Gedacht moet worden aan het volgenvan bijvoorbeeld een opleiding of stage in een andervakgebied. Binnen de Brandweer Zuid-Limburg is eenwerkgroep actief die de implementatie van het tweedeloopbaanbeleid stimuleert.

‘Ik ben echt niet te beroerd om

weer de boeken in te duiken’

Brandweer Zuid-Limburgwww.brandweer.nl/zuid-limburg

Mag

azin

e va

n de

Bra

ndw

eer Z

uid-

Limbu

rg. T

ekst

en: B

Cco

mm

unica

tie&

Teks

t Mee

rsse

n. E

indr

edac

tie L

eon

Eum

mel

en. I

nter

view

s: Jo

s C

orte

nraa

d, N

ancy

Wijn

en (a

rtike

l Tw

eede

Loo

pbaa

nbel

eid)

. Fot

ogra

fie: J

ohan

nes

Tim

mer

man

s, FV

T Br

wZL

De kazerne in Born bestaat dit jaar 175 jaar. Dat werd onder meer gevierd met een drukbezochte

open dag op zaterdag 24 juni. Er waren diverse spectaculaire demonstraties en natuurlijk kon de

jeugd zelf eens testen hoe zwaar zo’n brandweerslang wel is

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa