MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ

MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ

ISINMA-SOĞUMA

Isı enerjisi alan maddenin sıcaklığı artar. Maddenin sıcaklığının artması ısınma sonucunda

gerçekleşir


Özel karışımlı toprakların pişmesi ile seramik,porselen,kiremit,tuğla…vb. malzemeler yapılır.

Sıcak su ile temizlik iyi sonuçlar verir.


Isı enerjisini kaybeden maddeler soğur. Madde yeterince soğursa donma ve yoğunlaşma

olur. Karayolları soğumanın yol açtığı buzlanma

nedeniyle bozulur.


Soğuk havada mikroplar etkinlik göstermez,yaşamaz.

Soğuyan maddeler sertleşir. Isınma ve soğuma olayları art arta gerçekleştirir ve sütteki mikroplar yok edilir.(Pastörize sütler)

Dondurulmuş besinler uzun süre saklanır.


Havadaki ısınma ve soğuma; Yağışların Rüzgarların Toprak oluşumunun Şimşek ve yıldırımların oluşmasına neden olur


HAL DEĞİŞİMLERİ

Maddeler bir halde diğerine geçebilirler Örneğin su sıvıdır.Buzluğa koyduğumuzda

Donar ve katılaşır.Isıttığımızda ise gaz halini alır.


İşte bu değişime Hal değişimi denir. Hal değişimleri

• Erime• Donma• Buharlaşma• Yoğunlaşma ve • süblimleşme şeklinde olur.


Erime ve Donma Katı haldeki bir madde yeterince ısı alırsa

sıvı duruma geçer.Bu olaya erime denir. Her madde kendine göre bir sıcaklık derecesinde erir.


Yeterince soğuyan sıvı maddelerin katı hale geçmesine de Donma (katılaşma) denir.

Donma olayı erimenin tersidir.Bir maddenin erime ve donma sıcaklıkları aynıdır.


Eriyen maddenin hacmi büyür.Donan maddenin hacmi küçülür.Erime ile çözünme olayı çok farklıdır.

Erime ısı etkisi ile gerçekleşir.Çözünme ise katı maddelerin sıvı içinde çok küçük parçacıklar biçiminde dağılmasıdır.


Buharlaşma ve Yoğunlaşma

Yeterince ısınan sıvı maddelerin gaz haline geçmesine buharlaşma denir. Buharlaşma her sıcaklık derecesinde gerçekleşir.Bundan dolayı buharlaşma derecesi yoktur


Islak maddelerin kuruması; bu maddedeki suyun buharlaşarak uzaklaşması sonucunda olur. Buharlaşma sırasında gerekli ısıyı veren madde ısı kaybeder;soğur.

• Karpuz dilimi bir süre dışarıda bekletilirse yüzeyi soğur.

• Suyu sızdıran testiler suyu soğuk tutar.


Bazı etkenler buharlaşmayı hızlandırır.Bunlar;• Sıcaklığın artması• Yüzeyin büyümesi• Basıncın azalması• Havanın rüzgarlı olması• Havanın kuru olması


Doğada Su Döngüsü Yeryüzündeki sular yerle gök arasında durmadan

devam eden bir döngü içindedir. Bunun nedeni suyun halden hale geçmesidir. Güneşin etkisiyle buharlaşan sular gök yüzünde bulutları oluşturur. Bulutlar çok küçük su damlacıklarından oluşur. Soğuk bir hava tabakasına rastlayınca ısı kaybettikleri için bulutlardan yoğuşma çoğalır


Yoğuşmayla ağırlaşan su damlacıkları yer yüzüne doğru düşmeye başlar. Buna yağmur denir.Bazen soğuk hava tabakası buluttaki su damlacıklarını doldurur. Bu durum kar yağmasına neden olur.


Dolu ise yağmur damlalarının daha soğuk bir hava tabakasına rastlayarak donması sonucu oluşur.

Yeryüzüne yağışlarla tekrar dönen su yine Güneşin

etkisiyle buharlaşarak gökyüzüne yükselir. Böylece yeryüzündeki su, dengesi sürekli olarak korunmuş olur.


Gaz maddelerin ısı vererek sıvı duruma geçmelerine Yoğunlaşma (yoğuşma) denir.Kışın odadaki havada bulunan su buharı soğuk cam yüzeyine çarpar ve yoğunlaşır.Bu durumda camda sulanmalar meydana gelir.Bulutlar; havadaki su buharının yoğunlaşması sonucu oluşurlar. Yoğunlaşan madde ısı verir.


Yoğunlaşma olayı; Suyun doğal döngüsünü Soğutma devrelerinin çalışmasını Suyun arıtılarak içme suyu olarak kullanılmasını sağlar.



Kaynama Kaynama; buharlaşmanın hızlı

halidir.Kaynamakta olan bir sıvının ise her noktasında buharlaşma görülür.Her madde belli sıcaklıklarda kaynar. Örneğin su 100°C de, Hava -191°C de, Civa 357°C de kaynar..


Basıncın artması kaynama hızını arttırır.Örneğin; düdüklü tencereler basınçlı olduğundan yemekler daha hızlı pişer.İstanbul’da hava basıncı Ankara’dan daha yüksek olduğundan; İstanbul’da sıvılar daha yüksek sıcaklıkta kaynar.


Yabancı maddeler kaynama sıcaklığını arttırır.

Saf su 100°C de kaynarken; kireçli,şekerli,tuzlu su daha yüksek derecelerde kaynar.

Çorbanın kaynama sıcaklığı suyunkinden yüksektir


Bozunma (Bozulma) Isı bazı maddelerin yapısında değişikliğe yol açar.

Isı etkisiyle maddenin yapısında olan bu değişikliğe bozunma(bozulma)denir. Örneğin; pişirilen yiyeceklerin yapısı değişir.Oda sıcaklığında bekletilen bazı yiyecekler kokuşur


Isıtılan şeker kömürleşerek bozunur. Odun kömürü odunun ısıtılması sonucunda

oluşur. Kullandığımız kömür,petrol canlı yapılarının

milyonlarca yılda bozunmasından oluşur


NOT Kaynama, Buharlaşma ve erime için maddenin ısı

alması gerekir.Yoğunlaşma olayında ise maddenin ısı vermesi gerekir.


Documents

MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ