Madde ve Özellikleri

3. kısım

KATILARDA DAYANIKLILIK

YÜKTAŞIYICILARDAYANIKLILIK

YÜK VE TAŞIYICILAR

KAVRAM SORULARI

Bir küpün boyutları iki katına çıkarsa kesit alanı kaç katına çıkar?

Bir küpün boyutları iki katına çıkarsa hacmi kaç katına çıkar?

KESİT ALANIHACİM

DAYANIKLILIK NEDİR?

Bir yapının kendisine dışarıdan etkiyen bir takım kuvvetler karşısında şeklini koruyabilmesidir.

BİR YAPININ TÜM BOYUTLARININ 10 KAT ARTIRILMASI

1/1 ölçekli modele ait

değerler

10/1 ölçekli modele

ait değerlerYarıçap = 1 birim

Kesit alanı = 1 birim

Hacim = 1 birim

Kesit alanı / Hacim = 1

Yarıçap = 10 birim

Kesit alanı =102 = 100 birim

Hacim = 103 =1 000 birim Kesit

alanı / Hacim = 1/10

soru

Bir karıncanın tüm boyutlarının 100

katına çıkarıldığını düşünülse, böyle bir

dev karıncanın yaşama şansı neden

yoktur?

SONUÇ

Karınca ve benzeri varlıkların öyle bir vücut yapısı vardır ki, “kesit alanı/hacim” oranı 1’den kat kat büyüktür, işte bu nedenle karınca ve benzeri yapılar kendi ağırlığından büyük yükleri taşıyabilir. Oysa bir fil, daha iri yapılı olmasına karşın, kendi ağırlığı kadar yükü bile taşıyamaz.

Bir fil ile bir fare aynı uçurumdan düşseler, fil daha çokhasar gördüğü hâlde fare pek etkilenmeyebilir.

Görülüyor ki bir yapının tüm boyutları aynı oranda büyütülünce ağırlığa karşı dayanıklılığı azalmaktadır. Tersine, tüm boyutlar aynı oranda küçültülünce de ağırlığa karşı dayanıklılık artmaktadır.

SORU

CEVAP

Bir karıncanın boyutları 3 katına çıkınca KESİT ALANI 9 katına AĞIRLIĞI 27 katına çıkar.

Ağırlıktaki artış daha fazla olduğu için karınca ayakta durmakta zorlanır.

soru

KESİT ALANI / AĞIRLIK

DAYANIKLILIK

Kesit Alanı / Ağırlık

Kesit Alanı / Hacim

DOĞRU /YANLIŞ

Bacak kemiğinin çapı uygun oranda büyürse dayanıklılığı artar.

Bir silindirin çapı 2 katına çıkarılırsa hacmi 4 katına çıkar.

Bir yapının tüm boyutları aynı oranda küçültülürse ağırlığa karşı dayanıklılığı küçülür.

Bir yapının “kesit alanı/ hacim” oranı o yapının dayanıklılığının ölçüsüdür.

Karıncalar kendi ağırlıklarının yaklaşık 20 katı kadar bir yükü taşıyabilir.

DOĞRU /YANLIŞ

Bir filin kendi ağırlığına karşı dayanıklılığı bir fareninkinden büyüktür.

Bir metal telin çekme kuvvetine karşı dayanıklılığı kesit alanıyla doğru orantılıdır.

Katı yapıların dayanıklılığı, o yapının malzeme türüne bağlı değildir.

SORU

Bir ipi koparmak için gerekli kuvvet 15 N ise bu ipin 6 tanesiyle oluşturulan bir demetin koparılabilmesı için gerekli kuvvet kaç N’dur?

Bir yapının dayanıklılığı nasıl artar?

Kesit alanını artırmak Ağırlığı azaltmak

Soru

soru

soru

NEXT WEEK

YÜZEY GERİLİMİ VE KILCALLIK Sözlük, ders kitabı, bilimsel dergi, İnternet gibi

bilgi kaynaklarına başvurarak; Suda yürüyen böcekler, Kohezyon ve adezyon, Yüzey gerilimi, Kılcallık, hakkında bilgi toplayıp defterimize yazalım.

Konu işlenişi sırasında bu bilgilerden yararlanalım.