MÔ ĐUN TẠO HÌNH CƠ BẢN CHO CÂY CẢNHcaodangthanglong.edu.vn/wp-content/uploads/2017/05/GT...mà quan trọng nhất là gợi ý, gợi ý về một điều gì đó hơn

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

MÔ ĐUN

TAO HINH CƠ BAN

CHO CÂY CANH MA SÔ: MĐ 02

Nghề: Tạo dáng và chăm sóc cây cảnh

1

TUYÊN BÔ BAN QUYỀN

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được

phép dùng nguyên bản hoặc trích dẫn dùng cho các mục đích về đào tạo và tham

khảo.

Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh

doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

MA TÀI LIỆU: MĐ 02

2

LỜI GIỚI THIỆU

Những năm gần đây tình hình dạy nghề của nước ta đã có những đổi mới,

từ cách đào tạo theo truyền thống, hàn lâm chuyển sang đào tạo theo phương

pháp mới dạng Môđun, giảng dạy công việc. Nhằm đáp ứng nhu cầu học tập,

giảng dạy; nhóm biên sọan chúng tôi đã bám sát theo yêu cầu đào tạo, sản xuất,

nhu cầu của người học và bản chất công việc để biên soạn tập tài liệu bài giảng

tích hợp làm tài liệu giảng dạy cho giáo viên và tài liệu học tập cho học sinh

trong quá trình đào tạo nghề.

Tập bài giảng tích hợp và bộ phiếu phân tích công việc sẽ là cẩm nang

của người học nghề. Chúng tôi tin rằng tập bài giảng tích hợp sẽ góp phần đáp

ứng công tác dạy nghề cho chương trình nghề Tao dang va chăm soc cây canh .

Mô đun này giúp các học viên có được những kiến thức, kỹ năng cơ bản

về Các dáng thế cơ bản của cây cảnh, kỹ thuật cắt tỉa, uốn nắn tạo hình cho cây

cảnh nghệ thuật. Mô đun được chia làm 3 bài:

Bài 1. Xây dưng y tương tao hinh cây cảnh

Bài 2. Cắt tỉa tạo hình cho cây

Bài 3. Uốn nắn tạo hình cho cây

Phương pháp biên soạn bài giảng theo phương pháp tích hợp là một

phương pháp mới đối với giáo viên nhà trường, quá trình biên soạn vẫn bị ảnh

hưởng của phương pháp truyền thống đồng thời biên soạn trong một thời gian

ngắn nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, mong được sự góp ý của các

đồng nghiệp, bạn đọc để tập giáo trình được hoàn chỉnh hơn.

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn./.

Nhóm biên soạn

Lê Hoài Nam

Nguyên Đưc Ngoc

3

PHU LUC

ĐỀ MUC TRANG

LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................... 1

PHU LUC .......................................................................................................... 2

Bài 1. Xây dựng y tưởng tao hinh cây ................................................................ 4

1.1. Khái quát chung về cây cảnh, cây cảnh nghệ thuật ...................................... 4

1.1.1. Cây cảnh, Cây dáng thế, Cây bonsai .................................................... 4

1.1.2. Triết lý – tinh thần của cây cảnh, cây dáng thế ..................................... 5

1.2. Phân loại cây cảnh ....................................................................................... 6

1.2.1. Dựa vào tình trạng của cây................................................................... 6

1.2.2. Dựa vào trọng lượng hay kích cỡ.......................................................... 6

1.2.3. Dựa vào dáng thế của cây .................................................................... 7

1.3. Các dáng thế cơ bản .................................................................................... 7

1.3.1. Dáng cơ bản ......................................................................................... 7

1.3.1.1. Dáng trực (thế đứng) α = 0o .......................................................... 7

1.3.1.2. Dáng xiên (xiêu)/ nghiêng hay dáng tà (Hình 2.2) ......................... 8

1.3.1.3. Dáng hoành (hình 2.3) ................................................................... 9

1.3.1.4. Dáng huyền .................................................................................. 10

1.3.2. Môt sô thê cơ bản ............................................................................... 11

1.3.2.1 Thế từ cây một thân ...................................................................... 11

1.3.2.2 Thê từ cây 2 thân một gốc ............................................................. 17

1.3.2.3 Nhưng thê từ cây môt gôc ba thân hoăc ba thân trông ghep trơ lên

................................................................................................................. 20

1.3.2.4. Môt sô thê khac ............................................................................ 21

1.4. Quy ước thẩm mỹ về cây cảnh nghệ thuật ................................................. 24

1.4.1. Nhưng quy ươc cơ sơ .......................................................................... 24

1.4.2. Một số quy ươc cu thê ......................................................................... 24

1.4.2.1. Rễ cây .......................................................................................... 24

1.4.2.2 Thân cây ....................................................................................... 25

1.4.2.3. Cành, tán lá ................................................................................. 26

1.5. Ý nghĩa một số con số dùng trong nghệ thuật cây cảnh ............................. 27

Bài 2: Cắt tỉa tạo hình ....................................................................................... 33

2.1. Những cơ sở để uốn nắn, cắt tỉa cây .......................................................... 33

2.1.1. Các tính hương ................................................................................... 33

2.1.2. Ưu thế ngọn ........................................................................................ 34

4

2.1.3. Tăng trương ........................................................................................ 34

2.2. Dụng cụ cắt tỉa cây cảnh ............................................................................ 34

2.2.1. Cưa ..................................................................................................... 34

2.2.2. Keo ..................................................................................................... 35

2.2.3. Kìm ..................................................................................................... 35

2.3. Cắt tỉa tạo hình cho cây ............................................................................. 35

2.3.1. Nguyên tăc chung khi căt tao hinh dang ............................................. 36

2.3.2. Ky thuât căt thân, ngọn ....................................................................... 37

2.3.3. Ky thuât căt cành ................................................................................ 38

2.4. Cắt tỉa giữ dáng - tu bổ .............................................................................. 39

2.4.1. Tia thưa .............................................................................................. 40

2.4.2. Tia ngọn ............................................................................................. 40

Bài 3. Uốn, nắn tạo hình cho cây ...................................................................... 44

3.1. Dụng cụ vật tư dùng đề uốn, nắn tạo hình cây cảnh ................................... 44

3.1.1. Uôn băng dây đông , dây kem.............................................................. 44

3.1.2. Sử dụng dây chằng xoắn ..................................................................... 45

3.1.3. Sử dụng nẹp uốn ................................................................................. 46

3.1.4. Khóa uốn cành .................................................................................... 46

3.1.5. Nẹp ba chân ........................................................................................ 46

3.2. Kỹ thuật uốn nắn cây cảnh ..................................................................... 47

3.2.1. Phương phap buôc dây ...................................................................... 47

3.2.2. Chăng buôc băng dây kim loai .......................................................... 48

3.2.3. Phương phap dung ke săt .................................................................. 50

3.2.4. Phương phap keo co gây chông ......................................................... 50

3.2.5. Phương phap xuyên thâu trơ cong .................................................... 50

3.2.6. Phương phap căt răng cưa trơ cong .................................................. 51

3.2.7. Phương phap xe ranh ........................................................................ 51

HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN/MÔN HỌC ...................................... 54

I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN .......................................................... 54

II. MUC TIÊU CỦA MÔ ĐUN ....................................................................... 54

III. NỘI DUNG CỦA MÔ ĐUN ...................................................................... 55

IV. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN BÀI TẬP, THỰC HÀNH ............................ 55

V. YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP ..................................... 56

VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 57

5

MÔ ĐUN: TAO HINH CƠ BAN CHO CÂY CANH

Mã mô đun: MĐ 02

Giới thiệu mô đun

Mô đun Tạo hình cơ bản cho cây cảnh là mô đun là một trong số các mô

đun kỹ năng quan trọng của nghề tạo dáng và chăm só c cây canh . Sau khi học

xong mô đun này, sinh viên sẽ được trang bị những kiến thức và kỹ năng cơ bản

của kỹ thuật Cắt tỉa tạo hình cho cây cảnh.

Bài 1. Xây dƣng y tƣơng tao hinh cây

Mục tiêu:

- Nhận thức được giá trị thẩm mỹ và giá trị kinh tế của cây cảnh nghệ

thuật trong đời sống và trong sản xuất kinh doanh

- Trình bày được đặc điểm của các dáng thế cơ bản của cây cảnh nghệ

thuật

- Phân biệt được các dáng thế cây

A. Nội dung của bài

1.1. Khái quát chung về cây cảnh, cây cảnh nghệ thuật

1.1.1. Cây cảnh, Cây dáng thế, Cây bonsai

- Cây cảnh: Cây cảnh là những cây trồng để trang trí, thưởng thức vẻ đẹp

của hoa, lá, dáng...

- Cây dáng thế: Là cây cảnh nghệ thuật với sự tác động của con người tạo

thành tác phẩm thể hiện ý nghĩa văn hoá phù hợp với thời đại.

- Cây Bonsai: Là cây được trồng trong chậu, khay, được cắt tỉa tạo dáng

theo một phương pháp đặc biệt, mang đầy đủ những yếu tố thẩm mỹ và ấn tượng

thiên nhiên sẵn có, hay nói một cách khác, Bonsai là một cây hay một nhóm cây

trong thiên nhiên được thu nhỏ lại trong gang tấc nhưng vẫn mang nét cổ thụ,

6

được trồng trong chậu, khay hay trên đá bằng một kỹ thuật, và nghệ thuật riêng

biệt.

Vì thế người ta nói Bonsai là một nghệ thuật, là một tác phẩm sống, hay là

một tác phẩm điêu khắc sống. Cái đẹp ở Bonsai là đơn giản, vừa đủ, hóa cách,

mà quan trọng nhất là gợi ý, gợi ý về một điều gì đó hơn là khẳng định.

Cũng có quan niệm cho rằng Bonsai là một hình thái nghệ thuật đơn nhất

vì nó là sự hòa hợp giữa nghệ thuật và nghề làm vườn. Cũng có người cho

Bonsai là nghệ thuật của cái đẹp, có người thì nói Bonsai là một hình thức đặc

trưng của nghề làm vườn.

Tóm lại tùy theo quan niệm, trong khi người này xem Bonsai như là một

trong những lẽ sống đầy ý nghĩa thiêng liêng cao cả của tư tưởng, triết học, tôn

giáo, thì người khác lại xem đó chỉ là một thú vui lúc nhàn rỗi.

Bon: cái khay, cái chậu.

Sai: cây, trồng cây.

1.1.2. Triết lý – tinh thần của cây cảnh, cây dáng thế

Cây cảnh không chỉ thuần tuý là bức tranh phác thảo thiên nhiên, mà là sự

kết hợp tài tình giữa thiên nhiên và nghệ thuật. Tính triết lý của cây cảnh nghệ

thuật có thể là:

- Hoà hợp với thiên nhiên, thiên nhiên là bà mẹ nuôi dưỡng chúng ta chứ

thiên nhiên không phải là kho vô tận của con người.

- Con người là một phần trong thiên nhiên, sống hài hoà với thiên nhiên

chứ con người không phải là trung tâm của vũ trụ.

- Khi làm và chơi cây dáng thế nghĩa là rèn luyện đức tính khiêm nhường,

giản dị, kiên nhẫn tin tưởng vào cuộc sống vượt qua mọi khó khăn trong cuộc

sống hiện tại.

7

Cây dáng thế, Bonsai là kết quả của một quá trình lao động chuyên môn

và nghệ thuật vất vả từ cắt tỉa, uốn nắn, chăm sóc với các nguyên tắc tạo hình,

thẩm mỹ phù hợp để tạo nên một tác phẩm mang tính nghệ thuật cao.

Cây dáng thế Bonsai với nghệ thuật thể hiện ở mức đơn giản vừa đủ song

rất tinh tế, gợi ý về một điều gì đó hơn là khẳng định.

Việc tạo cho cây nhỏ, lùn lại không phải là bỏ đói hành hạ cây, mà chúng

ta có biện pháp kỹ thuật tạo cho cây dáng vẻ cổ thụ với sức sống khoẻ mạnh thể

hiện sự từng trải phong sương của cây.

Thiên nhiên liên tục vận động biến đổi và tiến hoá hoàn thiện, nghệ thuật

cây cảnh Bonsai luôn hướng tới sự sang tạo hoàn thiện. Sự sâu xa nhất của nghệ

thuật cây cảnh “Con người chỉ có thể góp phần hoàn thiện thiên nhiên chứ

không thể tạo ra thiên nhiên”.

1.2. Phân loại cây cảnh

Hiện nay ở Thế giới và Việt Nam có nhiều cách phân loại cây dáng thế.

Tuỳ theo từng mục đích có cách phân loại khác nhau:

1.2.1. Dựa vào tình trạng của cây

- Cây nguyên liệu: Chưa được uốn tỉa

- Cây sơ chế: Mới uốn tỉa sơ bộ

- Cây thành phẩm: Là cây đã định hình có thể trưng bày

1.2.2. Dựa vào trọng lương hay kích cỡ

- Bonsai 1 tay: Loại bonsai mini

- Bonsai 2 tay : Dễ di chuyển, cao 15 – 70cm thịnh hành nhất

- Bonsai 4 tay : Hai người khiêng, còn gọi là bonsai sân vườn, cao 70 –

180 cm. Ở Việt Nam rất thịnh hành loại Bonsai này.

8

1.2.3. Dựa vào dáng thế của cây

Để phân loại dnág thế, trước hết chúng ta cùng nhau phân biệt và làm rõ

dáng, thế là gì ?

- Dáng cây : là phương của cây (chiều dọc của thân cây) so với mặt

phẳng nằm ngang hay so với mặt chậu.

VDeo : Dáng thẳng, dáng nghiêng...

- Thế/kiêu : Thế cây là nghệ thuật biểu đạt sự ẩn dụ ý nghĩa, tinh thần, tư

tưởng th truyền thống văn hoá và được thể hiện qua một tên nào đó hay thế mà

tác giả muốn gửi gắm tâm tư, tình cảm của mình vào tác phẩm.

VD : Thế nhân văn, thế ngũ phúc...

1.3. Các dáng thế cơ bản

Phân loại cây dáng thế dựa vào dáng thế cây và số lượng cây trên gốc mà

người ta chia thành các loại như sau :

1.3.1. Dáng cơ bản

1.3.1.1. Dáng trực (thế đứng) α = 0o

Là cây có trục thân cây thẳng

góc với mặt đất (hình 2.1). (nhìn tổng

thể giữa ngọn và gốc hình thành đường

thẳng hoặc gần thẳng đứng).

* Ý nghĩa : Dáng trực trong nghệ

thuật cây cảnh nó được nghệ thuật hoá

để ẩn dụ thế hiên ngang, bất khuất...

Hình 2.1a: Cây thông dang trưc thê

trương phu

9

Hình 2.1b: Si dang trưc Hình 2.1c: Sanh dang trưc

1.3.1.2. Dáng xiên (xiêu)/ nghiêng hay dáng tà (Hinh 2.2)

Là dáng mà trục của thân cây hơi nghiêng so với phương nằm ngang

khoảng α = 200 – 70

o.

* Ý nghĩa : Ngoài thiên nhiên những cây này gặp trắc trở, thiên tai làm đổ

nghiêng nhưng cây vẫn sống và vươn lên.

Về mặt thẩm mỹ các cây có dáng xiêu thường trông rất mềm mại, duyên

dáng nhã nhặn, thường thể hiện hình tượng của người phụ nữ.

Hình 3.2a: Cây Sanh dáng nghiêng Hình 3.2b: Cây Hoa giây dáng nghiêng

10

Hình 2.2c: Cây Sanh dang nghiêng canh

phóng

Hình 2.2d: Cây Sanh dang nghiêng

1.3.1.3. Dáng hoành (hình 2.3)

Là dáng cây mà trục của thân cây nằm ngang so với mặt chậu. Dáng

hoành ở ngoài tự nhiên thường là những cây có điều kiện sống khó khăn nhưng

cây vẫn sống và nảy lộc đâm chồi (cây nằm ngang trên mặt đất α = 70 ≤ 900)

* Về thẩm mỹ : Dáng

cây này khá khác thường,

ngoạn mục biểu hiện sự

mềm mại dịu dáng, duyên

dáng...

Hình 2.3a: Cây Hoa giây dang hoanh

11

Hình 2.3b: Cây Cân thăng dang hoanh Hình 2.3c: Cây Sanh dang hoanh

1.3.1.4. Dáng huyền

Cây có gốc trong chậu nhưng thân cây trườn qua mép chậu đổ xuống phía

dưới như dòng thác đổ (hình 2.4). Ngọn cây dài hơn đáy chậu và có xu hướng

ngóc lên. Cây mọc vách đá α > 900.

Hình 2.4a: Cây sanh dáng huyên

Hình 2.4b: Cây Hoa giây dang

huyên

* Ý nghĩa : Ngoài thiên nhiên những cây này thường sống trong điều kiện

khí hậu nghiệt ngã nhất (cây ở sườn núi, vách đá...) nhưng cây vẫn có thể sống,

gốc cây bám chắc vào đá, treo leo giữa trười mây, ngọn cây vươn lên tạo hình

ảnh của sự kiên trì nhẫn nại vượt qua phong ba bão táp hướng tới tương lai phát

triển.

12

Về mặt thẩm mỹ : Dáng cây thể hiện sự mềm mại, dịu dàng, sự tươi trẻ...

song tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt.

1.3.2. Môt sô thê cơ ban

1.3.2.1 Thế từ cây một thân

a. Thế trương phu

Cây dáng trực thân nhỏ đều từ gốc đến

ngọn, bộ rễ to, khoẻ, vững trắc. cây có 2

hoặc 4 cành và ngọn, cành số 1 có chiều

dài bằng 2/3 chiều cao của cây (hình 2.5).

Cây trong chậu nhưng có cảm giác cao

ngút ở đại ngàn phỏng theo cây thông ngạo

nghễ, hiên ngang đứng trên núi cao. Cây

nói nên khí tiết của đấng trượng phu, thẳng

thắn, cương trực...

Hình 2.5: Tùng la hán Thê trương

phu

b. Thế nhất trụ kình thiên

Là cây dáng trực, khoẻ khoắn,

vững chắc, cành và ngọn tập trung ở

trên cao, để lộ thân cây to cho ta một

cảm giác khoẻ khoắn (hình 2.6).

Ý nghĩa nói về thế lực nhỏ bé nh-

ng dũng ảm chống lại thế lực tiêu cực

rất to lớn

Hình 2.6: Sanh-Thê nhât tru kinh thiên

13

c. Thế tam đa (Phúc – Lộc – Thọ)

Tam đa gồm: đa phúc (nhiều con), đa lộc (nhiều tiền của), đa thọ (sống

lâu). Đó là ước muốn chung của con người xa xưa .

Thế được tạo hình từ cây 2 cành 1 ngọn (cây 3 thân cũng gọi là thế tam đa).

Kiểu cổ các tán được cắt tả tròn trịa như hình đĩa xôi, theo quan niện quả phúc

thì phải tròn. Ngày nay, cành và ngọn đẫ được cắt tỉa phóng thoáng , linh hoạt,

tự nhiên hơn. và dáng sử dụng là trực biến hoá.

Hình 2.7: Thê tam đa

- Ngày nay, quan niệm về thế tam đa cũng thay đổi:

“Nhiều con – Túng thiếu – Giảm thọ

Ít con – Dư dật – Trường thọ”

d. Thế ngũ phúc

Cây thế ngũ phúc (4 cành 1 ngọn) cũng tương tự như cây tam đa. Thế này

thường ở dáng trực biến hoá Thế tam đa và thế ngũ phúc đi đôi với nhau, hai thế

này đều là cây trực thọ, cây ngũ phúc năm tầng, có thể uốn như cây tam đa rồi

nuôi thêm hai tán nữa y như vậy là đạt

14

Hình 2.8: Thê Ngu phuc

Nhưng cũng có thể đối thành 5 tầng theo lối chiết chi tứ diện cũng được.

Thế ngũ phúc to cao đẹp hơn thế Phước,Lộc, Thọ, ý muốn chúc tụng cao hơn

nữa là Phước, Lộc, Thọ, An, Khang, nghĩa là có phúc, tốt lành may mắn, có lộc

giàu có nhiều ruộng đất, có thọ là sống lâu trăm tuổi, An là sống yên ổn không

bị xáo trộn, có khang là vui vẻ, chết êm ải thoải mái. Đúng là câu chúc tụng đầy

đủ đẹp đẽ nhất.

e. Thế bạt phong

Hình 2.9: Thê Bat phong

15

Thường là cây dáng xiêu(hình 2.9), thường gọi là xiêu phong. Trong tạo

hình các nhánh, cành được kéo xuôi về phía sau trái chiều với dáng của cây. Các

tán thưa, rõ tán, nhánh, cành lượn sóng có cảm giác gió đang thổi mạnh

Thế cây như một con người đang vượt qua bão táp để đi tới đích, nói nên

khí phách quả cảm, ý chí kiên cường của con ngời trước mọi bão táp của cuộc

đời.

f. Thế bạt phong hồi đầu

- Tương tự như thế bạt phong chỉ khác là cổ cây quặt về phía sau, ý nghĩa thể

hiện con người cố gắng vượt qua bão táp nhưng còn ngoảnh nhìn về phía sau

đầy luư luyến và hứa hẹn đối với quê hương

Hình 2.10: Thê bat phong hôi đâu

g. Thế long thăng

- Cách thứ nhất: Uốn đầu rồng ở trên ngọn cây. Cách này hợp lý vì rồng

bay lên thì đầu phải ở trên, nhưng rất khó uốn, làm sao ngọn cây nhỏ hơn gốc

cây mà uốn đầu nằm trên ngọn cho đạt. Rồng lúc nào cũng đầu to, đuôi nhỏ, cho

nên phải tìm cách cưa cắt cách nào để cho đầu rồng to, lại thêm mũi miệng nữa

thật là khó tạo dáng cho đẹp. Thân rồng thì dễ, chỉ cần uốn cong cong, các

nhánh làm chân làm mây ôm lấy thân cây không mấy khó, nhiều người vẫn uốn

được.

16

- Cách thứ hai: Thăng lên nhưng

đầu năm dưới gốc cây, phải tạo

dáng làm sao khi nhìn là thấy rồng

cất đầu bay lên mới tài. Phải tạo

dáng cho rồng vươn lên, mắt, mũi,

miệng xừng lên, hai chân trước làm

hai chân vươn móng chòm lên, hai

chân sau hạ thấp đuôi vẫy đập để

cất cánh bay bổng lên. Nghệ thuật

trong thăng là thân mình phải quật

khởi mới mới đúng điệu.

Hình 2.11: Thê Long thăng

Thế này đẹp hơn vì đầu to đuôi nhỏ, tàn nhánh cân đối. Thế này tượng trưng cho

lòng cương quyết, lúc nào cũng vươn lên tiến bộ.

h. Thế thác đổ

Hình 2.12: Thế thác đổ

Thế này cây cảnh cổ ít có thấy, là thế huyền độc thụ thân nằm bò qua

miệng chậu (hình 2.12), như bị trận cuồng phong xô ngã xuống ao, nên ngọn cây

bẻ cong, thòng xuống thấp hơn đáy chậu. Dáng thật mềm mại uốn cong hợp lý

17

theo luật hồi đầu tự nhiên, vươn lên lúp búp có từng bậc rất đẹp, biều hiện cho

sức sống làm cho người xem có cảm giác dễ chịu.

i.Thế Hạc lập

Thế này biến đổi từ thế phượng vũ, nhưng hai cánh không xòe ra, đầu

ngẩng lên cao hơn nữa, đuôi cũng không xòe ra, cành hầu cũng ôm lấy thân cây

làm cho mình chim hạc hơi dài ra, ngọn vươn cao và hồi đầu hạ để làm mỏ hạc.

Thế này gọn gàng, nhưng oai vệ rất đẹp. Biểu hiện lòng tự tin, tính khiêm tốn,

nhưng nhất định sẽ thành công.

Hình 2.13: Thế Hạc lập

k. Thế phương vũ

Thế này sửa theo dáng hình chim phượng đang múa. Là cây độc phụ chân

phượng có hai rễ nổi cao lên thành 2 chân, thân ngắn vặt làm mình ngọn hồi đầu

làm đầu chim. Cành thứ nhất uốn xèo ra phía sau làm đuôi chim, hai cành tả hữu

uốn xèo ra thành hình cánh chim đang múa, đây là phân hay giở của nghệ nhân,

phải uốn sao cho uyển chuyển mềm mại như cánh chim múa. Cành phụ che thân

làm hầu, ức ngắn gọn. Thế này phải có nét mỹ thuật, khi nhìn là biết chim

phượng bay múa, tượng trưng cho tính yêu đời vui tươi.

18

Hình 2.14: Thế phượng vũ

1.3.2.2 Thê tư cây 2 thân một gốc

a. Cây thế phụ tử, mẫu tử

Cách làm cây: Cây có 2 thân cùng gốc. Đường kính thân cây con tối đa

bằng 2/3 đường kính cây cha mẹ. Chiều cao thân cây con không vợt quá 1/2

chiều cao cây cha mẹ

Hình 2.15: Thê phu tư

19

+ Cây thế phụ tử có dáng trực, khoẻ khoắn.Thân con thường ở giữa canh số 1 và

số 2

Hình 2.16: Thê mâu tư

+ Cây thế mẫu tử có dáng xiêu, mềm mại, uyển chuyển.

+ Vị trí thân cây con không bị các cành của thân cha mẹ che lấp

+ Thân cha mẹ có thể lấy 2 hoặc 4 cành 1 ngọn tuỳ theo nét đi của cha mẹ.

Thân tử sẽ phân cành ngọn tuỳ theo cành ngọn của cha mẹ làm sao cho tổng số

cành của 2 thân là số lẻ.

b. Cây thế huynh đệ

Người chơi cây thế quan tâm tìm những cây hai thân một gốc để tạo thế

huynh đệ với ý nghĩa về giáo dục đạo đức. Ông cha ta có câu

“Quyền huynh thế phụ – Anh thay mặt cha

Huynh đệ như thủ túc – Anh em như chân tay”

- Yêu cầu đối với thế này

+ Chạc cây liền cùng với gốc

20

+ Chạc cây phải khép sát nhau

+ Độ lớn và chiều cao hai cây vào khoảng một 10 một 8

- Chú ý:

+ 2 cây dáng trực, khoẻ khoắn – anh em trai

+ Thân to thẳng khoẻ, thân nhỏ mềm mại – Anh trai, em gái...

Hình 2.17: Tùng cối-Thê Huynh đê Hình 2.18: Sanh – Thê huynh đê đông

khoa

Hình 2.19: Bỏng lẻ – Thê ty muôi

Hình 2.20: Ngâu – Thê ty muôi

21

1.3.2.3 Nhưng thê tư cây môt gôc ba thân hoăc ba thân trông ghep trơ lên

a. Thê tam đa.

Theo truyện dân gian TQ,

thì Phúc – Lộc – Thọ là 3 vị

thần chăm lo cho dân về các

mặt phúc, lộc, thọ có tên là

“Phúc tinh, Lộc tinh và Thọ

tinh”

Cấu tạo của thế này là cây

1 gốc 3 thân hoặc 3 cây trồng

ghép lại hoặc 3 cây liền nhau

qua bộ rễ (liên căn)

Hình 2.21: Thê tam đa

b. Thế Ngũ phúc

Cây 1 thân 5 tán( 4 cành, 1 tán ) hoặc là cây 1 gốc 5 thân (trồng ghép) thể

hiện: Phúc, Lộc, Thọ, Khang, Ninh

Thế này trồng bằng năm

cảnh trong một cái chậu hay cái

khay to làm cảnh núi rừng, mỗi

cây có một dáng riêng biệt có

thể đứng hết, hoặc cây đứng

cây xiêu, cây nằm, nhưng phải

có lớn có nhỏ như sơn thủy mới

đẹp

Hình 2.22: Thê ngu phuc

Thân cành nhánh phải hài hòa, làm sao có tính cách giao chi, hỗ tương với

nhau, nếu thiếu một cây thì thấy không đẹp.

22

c. Thế rừng cây

Các cây cao thấp khác nhau được trồng sao cho nhìn giống như 1 khu rừng.

Hình 2.25: Thế rừng cây

1.3.2.4. Môt sô thê khac

a. Thế lưỡng long tranh châu

Thế này phải uốn với song thọ

trồng chung vào một chậu, uốn đối

xứng thành hai con rồng uốn khúc,

giao đầu tranh hạt minh châu nằm ở

giữa,

Hình 2.26: Thế lưỡng long tranh châu

23

b. Thế long đàn phương vũ

Thế này bay bướm hơn, có nghĩa

là chim phượng hòang múa trên mình

rồng. Đây là thế có thể uốn với một

cây, hoặc hai cây trồng chung một

chậu. Phải cây cổ thụ gốc to, uốn nằm

trên miệng chậu, gốc ngẩng lên làm

đầu rồng.

Thân uốn cong hạ thấp, các chi xòe

ra bốn phía làm chân và mây, ngọn

ngã về phía sau làm đuôi rồng, cây thứ

hai có hai rễ chẻ ra làm chân phượng,

Hình 2.27: Thế long đàn phượng vũ

thân ngã ngang qua ôm lấy mình rồng, các cành hậu thân uốn làm đầu và đuôi

chim phượng, hai cành tả hữu xòe ra làm hai cánh chim uốn với dáng đang múa,

ngọn làm mây. Thế này uốn cho thật dịu dàng mềm mại như phượng đang múa,

tán nhánh xòe ra, trên mình rồng uốn khúc nhịp nhàng. thế chim phượng múa

trên lưng rồng là tuyệt đẹp, biểu tượng cho quyền uy của vua chúa , ngày xưa

chỉ có ở trong cung đình.

c. Thế bàn hổ phục

Thế này cũng có thể uốn với một cây cảnh to có hai thân hoặc với hai cây

trồng chung một chậu.Thế long bàn hổ phục có nghĩa là rồng nằm uốn khúc và

hổ cũng nằm sát đất chịu khuất phục để chầu chủ nhân.

Thế này rất khó uốn, phải có bộ rễ thành hình chân thú nằm xòe ra phía

trước, tả thanh long, hửu bách hổ, hai chân hổ chồm ra, hai chân rồng ngấu

xuống:cây thanh long, gốc nằm trên mặt chậu, đầu ngẩng lên, thân uốn cong làm

mình rồng, cành tả hữu uốn theo lối chiết chi làm mây, hai cành trước sau làm

chân xòe móng ra, ngọn hồi đầu làm đuôi, uốn dáng mềm dẻo, uỷên chuyển

24

Cây bên phải, gốc thân bò

trường lên chậu, đầu cúi mọp

xuống, các chi tỉa nhỏ ôm lấy thân

để trang trí, ngọn vươn lên làm

đuôi, tỉa theo tàn chổi nhỏ. Thế

long bàn hổ phục có hình dáng

nằm chầu khuất phục hiền hòa,

nhưng không kém phần uy nghi,

biểu tượng cho quyền.

[email protected]

Ảnh 2.28: Thế bàn hổ phục

d. Thế long mã hồi đầu

Thế này gồm hai cây to riêng biệt hay cùng gốc, nhưng một cây cao một

cây thấp, rễ xòe ra theo chân thú, cây thấp thân to, ngắn nằm ngang, ngọn làm

đầu ngẩng lên, không tán nhánh, tạo dáng con ngựa nằm quay đầu trở lên.

Cây cao uốn thân long, cong cong

văn vẹo, phân chi theo lối tứ diện,

xòe ra bốn phía làm chân và mây,

ngọn uốn tán to như bông sen rồi bẻ

cúp xuống làm đầu rồng quay trở lại.

Thế này rất khó uốn, phải lựa

những cây mềm dẻo, có nhiều rễ để

uốn chân thú nằm xòe ra như chân

ngựa, uốn làm sao cho khỏi phải giải

thích người khác xem mà biết mới

hay, cho hài hòa mới đẹp.

Hình 2.29: Thế long mã hồi đầu

25

1.4. Quy ƣớc thẩm mỹ về cây cảnh nghệ thuật

Một cây dáng thế bon sai đẹp là cây có sự cần đối hài hoà toàn diện từ việc

tạo dáng, kỹ thuật uốn nắn cây đến sự lựa chọn chậu và trưng bày. Để có những

yêu cầu có một số nguyên tắc tạo hình sau

1.4.1. Những quy ươc cơ sở

- Quy tắc cân đối hài hoà: Quy tắc này thể hiện sự cân đối hài hoà về đường

kinh gốc, thân và cành, hài hoà với kích thước chậu, màu sắc chậu tạo sự phối

màu, đường nét được tôn thêm..

- Quy tắc tỷ lệ - kích thước: Kích thước thân, cành, chiều dài thân cành, độ lớn

của tán... kích thước của cây so với chậu, vị trí trồng cây trong chậu.

- Quy tắc thị giác:

+ Mặt tiền: Đề cập đến điểm quan sát cây hay mặt tiền của cây, vì mỗi cây chỉ

có một điểm thể hiện hết vẻ đẹp của cây từ gốc rễ đến thân cành và lá cây.

+ Màu sắc: hình dáng, màu lá, vỏ cây với màu sắc chậu, sự phối hợp màu sắc

các vật che phủ, trang trí như cỏ rêu hay ngôi chùa, hòn đá...

+ Quy tắc trồng cây, bố trí cây: Vị trí trồng cây trong chậu (Cây to trồng ở gần,

cây nhỏ trồng xa, các cây không trồng cùng trên một dường thẳng ngang theo

chậu...), sự phân cành( cây bên ngoài cành tàn ngả ra ngoài để đón ánh sáng),

phông nền khi trưng bày cây.

1.4.2. Một số quy ươc cụ thể

1.4.2.1. Rễ cây

- Rễ nổi trên mặt đất (hình 2.30), thấy rõ nơi xuất phát (lộ căn- phơi căn)

- Rễ phân bố đều quanh gốc thân tạo sự vững chãi cho thân và sự kiếm tìm thức

ăn.

Riêng với dáng hoành - bán huyền hay huyền - thác đổ; ... thì rễ tập trung phía

đối diện với hương nghiêng tạo sự cân bằng.

26

- Rễ không mọc quặt vào thân, mọc bên này vòng sang bên kia.

- Rễ không chỉ mọc ở 1 phía của thân

1.4.2.2 Thân cây

- Vỏ cây thể hiện sự già nua (hình 2.31), trưởng thành như mốc mác, sần sùi u

bướu, nứt nẻ...tạo vể từng trải sự phong sương đây chính là vẻ đẹp của cây

- Vỏ không có vết sẹo dây cuốn trên vỏ

- Màu sắc, hình dạng vỏ phù hợp với màu chậu

Hình 2.31: Thân cây thê hiên sư gia

nua

[email protected]

Hình 2.30: Bô rê cây đep

- Gốc to hơn thân và ngọn (thân bồ

ngọn chỉ) phần dưới đầy đặn càng

tăng thêm vẻ trưởng thành cho cây

(hình 2.32)

- Thân có các hình dáng nhất định,

phù hợp với cấu trúc cành và màu

sắc vỏ

Hình 2.33: Thân cây cân đôi

27

1.4.2.3. Cành, tán lá

Cành là cấu trúc thể hiện rõ dáng thế muốn thể hiện của cây, cây dáng thế

đẹp cành phân bố như sau;

- Cành phân bố xoắn trôn ốc từ dưới lên trên

- Kích thước cành có độ lớn giảm dần từ dưới lên trên, cành to phía dưới cảnh

nhỏ ở trên

- Chiều dài cành có độ dài giảm dần từ dưới lên trên

- Độ lớn của mỗi cành theo quy luật to ở gốc và thon dần về phía ngọn cành

- Các cành không xuất phát từ 1 điểm, cành mọc song song không phát triển,

cành không được mọc kiểu xương cá

- Cành không mọc ở chỗ lõm của thân (phần âm của thân)

- Cành/ nhánh 1 bố trí gần vuông góc với mặt tiền, nhánh thứ 2 tạo voí mặt tiền

nửa góc vuông (góc 450), nháh 3 nằm phía mặt sau của thân tạo cho cây chiều

sâu

- Các cành tán của cây tạo thành 1 hình tam giác

* Cách lấy cành

- Lấy cành nằm sát góc chuyển của thân hoặc ngay đỉnh của góc chuyển

- Không lấy cành ở ngay sau góc chuyển

- Không lấy cành ở giữa 2 góc chuyển

- Không lấy cành ở trên góc chuyển

+ Khi cắt vát thân để tạo ngọn mới

- Lấy cành liền sát mặt cắt đối diện với ngọn mới

- Không lấy cành đối diện với mặt cắt vì cùng phía với ngọn

+ Cành dưới cùng lấy 2/3 chiều cao cây

28

+ Cành dưới cùng to nhất rồi giảm dần lên trên theo độ giảm của thân cây

(dường kính cành = 2/3 đường kính thân nơi tiếp giáp)

+ Khoảng cách các cành giảm dần từ dưới lên trên

+ Hai cành liên tiếp không được trùng hướng

Tán cây là một trong những yếu tố tạo thành vẻ đẹp hoàn thiện cho cây, căn cứ

theo dáng cây, ý tưởng định thể hiện mà có một số kiểu tán:

* Các kiểu tán cây bố trí tán lá theo dáng thế cây

- Dáng thẳng, dáng nghiêng, hơi nghiêng nhìn các cành tán nằm ngang

- Dáng huyền nhai- thác đổ bố trí cành tán nằn 2 bên cành uốn lượn, ngọn hơi

vươn lên tạo sự mềm mại uốn lượn

- Kiểu gió đùa- bạt phong: Thân nhánh tạt về một bên, thân nghiêng theo hướng

gió. Nếu bạt phong hồi đầu thì ngọn hơi quay ngược lại hướng gió thổi

- Kiểu văn nhân: Thân cao mảnh song vững chắc, các nhánh thưa, mảnh và dài

chia thành các khối rõ rệt. Nhằm tạo sự mảnh khảnh nhưng kiên cường vững

chãi.

- Kiểu đa thân một gốc nhiều thân); có thân chính là trung tâm của bố cục, lớn

hơn các thân con, các nhánh năng ngang, song che lấp nhau, mỗi cây có một

không gian riêng, ngọn cao thấp khác nhau nhăng tạo cảm giác sâu xa.

- Dáng rừng cây nhiều thân từ nhiều gốc): Số thân là số lẻ, thân to ở mặt tiền

thân nhỏ phía sau, ngọn cây cao thấp khác nhau

1.5. Ý nghĩa một số con số dùng trong nghệ thuật cây cảnh

Trong nghệ thuật cây cảnh thì số cành, số thân thường được lấy theo số lẻ,

đó là theo quan niệm phương đông số lẻ tương trưng cho sự trường tồn vĩnh

cửu, ngoại trừ số 2 đó là sự thể hiện sự hoà hợp trời đất, âm dương.... Đồng thời

số chẵn thường không sử dụng là do quan niệm Sinh- Lão - Bệnh - Tử..

29

Chúng tôi giới thiệu một số ý nghĩa của các con số có thể thường dùng

trong nghệ thuật cây cảnh để bẻ cành tạo tán, hay bày trí cây theo bộ..

* Số 2:

Thể hiện sự đối lập nhưng mang tính hài hoà bền lâu.

Âm và Dương đối lập nhưng hài hoà: Trời - Đất; Ngày - Đêm; Nam- Nữ..

* Số 3:

Thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, những nét truyền

thống văn hoá trong quan hệ trên dưới, gia đình... và mong muốn của con người

trong cuộc sống

+ Tam tài: Thiên - Địa - Nhân

+ Tam tai: Thuỷ - Hoả - Phong

+ Tam đa: Phúc - Lộc - Thọ ( Nhiều con cháu- tiền tài nhiều - sống lâu

dùng 3 cây hay 1 cây có 3 tán hoăc 3 cây cùng gốc...)

+ Đông tàn tam hữu: Tùng - Trúc - Mai ( Đại phu Tùng- Ngự sử Mai-

Quân tử trúc)

+ Tam cương: Trung - Hiếu - Nghĩa (3 nguyên tắc của người đàn ông

trong mối qua hệ Vua - tôi; trên dưới ... )

+ Tam tòng: Phụ - Phu - Tử (3 nguyên tắc của người phụ nữ trong quan hệ

gia đình)

* Số 4:

Thể hiện sự chuyển giao tiết trong năm, những niềm tin của con người

trong cuộc sống vói những con vật linh thiêng trong đạo phật, mối quan hệ trong

của sống

+ Tứ thời: Xuân- Hạ - Thu - Đông (Tùng - Cúc - Trúc - Mai; Lan - Sen -

Tùng - Cúc)

30

+ Tứ linh: Long- Ly/ Lân- Quy - Phượng (Trúc hoá long- Mai hoá phượng-

Liên hoá quy- Lựu hoá lân hay Đa - Sung - Sanh- Si )

+Tứ đức: Công - Dung - Ngôn - Hạnh (Nữ công gia chánh- Dung nhan-

Lời ăn tiếng nói- Đức hạnh. )

* Số 5

Thể hiện quy luật vạn vật của trời đất, niềm tin tôn giáo, quy tắc cương

thường của người con trai, ước mong của con người trong cuộc sống

+ Ngũ hành: Kim - Mộc - Thổ - Thuỷ - Hoả

+ Ngũ phương - ngũ đế : Đông - Tây - Nam - Bắc - Trung tâm

+ Ngũ phúc: Phúc - Lộc- Thọ- Khang - Ninh (Nhiều con cháu- tiền tài

nhiều - sống lâu- gia dình an lành- sức khoẻ tốt; thường dùng thế cây 5 tán hay 1

bộ 5 cây)

+ Ngũ thường, ngũ luân : Nhân - Lễ - Nghĩa - Trí/ Tri - Tín ( quan hệ đồi

thường quan hệ trên dưới xã hội, hiếu nghĩa, tri thức kiến thức, tín nghĩa trong

cuộc sống quan hệ)

* Số 7

Thể hiện mong uớc đối của con người đối với cuộc sống và xã hội

+ Thất hiền: 7 nhà hiền triết không màng đến công danh lợi lộc sống ở rừng

Trúc lâm ( Kê khang, Nguyễn Tịnh, Sơn đào, Hương tú, Lưu linh, Nguyễn Hàm,

Vương mậu)

+ Bảy điều răn:

- Dưỡng nội khí: ít nói

- Dưỡng tinh khí: Kieng sắc dục

- Dưỡng tạng khí: Kiêng nhổ nước bọt

- Giũ huyết khí: ít ăn thức ăn cây nóng

31

- Giữ can khí: Không gianạ hờn

- Giữ vị khí: không ăn uống quá độ

- Giữ tâm khí: Không lo nghĩ quá độ

* Số 9

Cửu phẩm: Thể hiện uớc mong gia đình dòng tộc được danh giá, có cuộc

sống giàu sang được cậy nhờ khi khó khăn" Một người làm quan cả họ được

nhờ"

32

B. Câu hỏi và bài tập thực hành

Câu hỏi:

- Kể tên các dáng, thế cây cảnh?

- Liêt kê cac dang thê cơ ban cua cây canh ?

- Liêt kê cac quy ươc thâm my đôi vơi cây canh ?

Thực hành:

Bài 1: Nhân biêt dang thê va sƣ phân bô canh tan trên cây canh

1. Mục đích

- Hướng dẫn học viên thực hành viêc nhân biêt cac dang thê cơ ban va sư phân

bô canh tan trên cây canh

2. Yêu cầu

- Học viên nắm vững các dáng thế cơ bản cua cây canh

- Biết cách phân tich sư phân bô canh tan

- Thực hiện tốt viêc kê tên va phân tich sư bô tri cua canh tan cây canh

3. Dụng cụ, vật tƣ

- Cây phôi, cây canh, vươn cây canh

- Bảo hộ lao động.

4. Hình thức tổ chức: Chia lớp thành các nhóm nhỏ: 5 người/nhóm.

5. Sản phẩm ứng dụng: 100% học viên biết cách gọi tên dáng thế của mỗi cây

cảnh và sự phân bố cành tán trên nó ,

6. Nội dung thực hành

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ, nguyên vật liệu

Bước 2: Thực hành phân biêt dan thê va sư phân bô canh tan trên cây canh

33

7. Tổ chức thực hiện

- Có thể tiến hành buổi thực hành tại các cơ sở sản xuất cây canh . Học

viên quan sát các vươn cây, lưa chon, đánh giá và đưa ra kêt qua.

- Từng nhóm trình bày mô hình và phương án của mình.

- Nhóm học viên tiến hành thực hiện các nội dung trên dưới sự giám sát và

uốn nắn của giáo viên.

8. Đánh giá cho điểm

- Tập hợp các nhóm học viên rút kinh nghiệm về các nội dung thực hành.

- Giáo viên đánh giá cho điểm kỹ năng theo nhóm với các công việc sau:

+ Kiểm tra quá trình quan sát của học viên.

+ Kiểm tra quá trình quan sát mẫu của học viên.

+ Đánh giá lựa chọn các thao tác của từng nhóm .

C. Ghi nhớ:

- Dáng là nhìn tổng thể bề ngoài của cây

- Thê đươc phat triên trên dang cây va đươc chung ta thôi hôn vao no .

- Sư phân bô canh tan tuy thuôc vao tưng dang thê cây cu thê .

34

Bài 2: Cắt tỉa tạo hình

Mục tiêu:

- X¸c ®Þnh được các đặc điểm cần lưu ý khi cắt tỉa cây cảnh

- Trình bày được quy trình các bước trong kỹ thuật cắt tỉa tạo hình cây cảnh

đúng thời vụ và các yêu cầu khác, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật

- Thực hiện cắt tỉa tạo hình dáng một số cây cảnh theo nguyên tắc tạo hình

- Sử dụng thành thạo các dụng cụ, thiết bị trong quá trình cắt tỉa tạo hình dáng

- Rèn luyện tính kiên trì, tỷ mỉ, vệ sinh, an toàn lao động


2.1. Những cơ sở để uốn nắn, cắt tỉa cây

2.1.1. Các tính hương

- Trọng lực: Cây mọc các vách đá, than cành mọc buông xuống nhưng ngọn

cây luôn có xu hướng mọc hướng lên. Cây mọc nghiêng thì hầu hết hệ rễ phát triển

mạnh ở hướng đối diện. Đây là điểm lưu ý để bố trí than cành, rễ cho phù hợp kiểu

dáng cây.

- Hướng quang: Cây luôn có xu hướng ngả về nơi có nhiều ánh sang. Từ

đặc điểm này khi tạo cảnh rừng cây, tiểu cảnh hay trồng cây ở non bộ thì các

cành của cây bên ngoài nghiêng ra như than cây.

- Hướng dinh dưỡng: Thân, cành, rễ cây luôn hướng về phía có nhiều

nước và dinh dưỡng. Lợi dụng tính hướng này để tạo bộ rễ chum hay nhử rễ ký

sinh ở các cây đa, sanh, si…

- Hướng gió: Do tác động của gió, than cây thường bị mọc nghiêng thep

hướng gió. Rế cây thường mọc trội hơn về phía gió để kháng lại lực nghiêng của

than cây. Vân dụng kiểu dáng gió đùa…

35

2.1.2. Ưu thế ngọn

Khi chồi ngọn phát triển thường ức chế khả năng sinh trưởng của chồi

nách. Vận dụng ưu thế này ta có thể tiến hành ngắt chồi ngọn để tạo bong tán,

hay ngắt đỉnh chồi sẽ làm than cành lùn và to ra.

2.1.3. Tăng trưởng

Nhịp tăng trưởng của cây là biểu hiện cây lớn về kích thước, tăng chiều

cao, tạo hoa và quả… Vận dụng điều này để xác định thời gian để quấn dây uốn

nắn, quấn đúng thời điểm để tránh ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển dinh

dưỡng trong cây.

2.2. Dụng cụ cắt tỉa cây cảnh

Mục đích chính của việc cát tỉa là tạo hình dáng cho cây cảnh theo ý ta

định. Tuy nhiên các biện pháp này cũng có hiệu quả làm giảm sự tăng trưởng

của các phần trên mặt đất (khí sinh), nhâm duy trì sự cân bằng với sự tăng

trưởng của rễ.

Khi căt tia cây canh đòi hỏi bạn phải lựa chọn những một số dụng cụ cần

thiết để tiến hành căt tia , dạng lưỡi nhỏ như kìm bấm, tỉa những cành mọc sai

hoặc cắt cành hoa mang vào sử dụng. Có dạng lưỡi dài như một con dao để tỉa lá

tạo dáng cho bonsai sau đây la môt sô thiêt bi căt tia điên hinh :

2.2.1. Cưa

Cưa sư du ng đê căt thân ,

ngọn có đường kính tương đối

lơn hoăc đê căt cac canh khô ...

[email protected]

a

b

Hình 2.34: Môt sô loai cưa

36

2.2.2. Keo

Tùy vị trí và

mục đích cắt tỉa ,

chúng ta sử dụng các

loại kéo cắ t khac

nhau:

a - Kéo cắt tỉa cây

24"-32" - Thương sư

dụng để cắt tỉa tán

Hình 2.35: Môt sô loai keo

b - Kéo cắt cành – Thương sư dung đê căt canh , căt chuyên thân ...

c,d - Kéo tia – Thương sư dung đê căt tia ngon , tỉa la, tỉa nhánh, tỉa rễ...

2.2.3. Kìm

Sau khi sư sung cưa căt chuyên

thân hay cân tao vêt chuyên nhip uyên

chuyên cho cây , chúng ta sử dụng k ìm

Hình 2.36: Các loại kìm cắt cây

2.3. Cắt tỉa tạo hình cho cây

Để có một cây dáng thế đẹp, ngay từ đầu chúng ta cần có kế hoạch dài lâu

để thực hiện uốn tỉa tạo hình cho cây. Trước hết chúng ta cần quan sát tổng thể

cây một cách kỹ càng về : Loại cây, hướng mà dáng cây có vẻ đẹp nhất ( mặt

tiền), cấu trúc phân cành, hình dạng kích thước lá...Sau đó cân nhắc và xây dựng

37

nên dáng thế cuối cùng cần đạt được. Từ đó tiến hành thực hiện uốn nắn cắt tỉa

đã định.

Mỗi một cây đều có hình dáng nào đó song chưa rõ nét, cắt tỉa là việc tạo

hình dáng cho cây dáng thế, cắt tỉa làm giảm sự phát triển của bộ rễ, sự phát

triển của cành lá.

2.3.1. Nguyên tăc chung khi căt tao hinh dang

- Quan sát tổng thể cây, chọn mặt tiền cho cây

- Hình dung cấu trúc cành theo hình dáng thân, tiến hành cắt ngắn các cành, tỉa

bớt tán lá làm thân lộ ra.

- Trước hết xác định nhánh nào cần phải bỏ, chất lượng của Bonsai phụ thuộc

vào việc này, dĩ nhiên là thế dáng đã gợi ý cho ta quan sát cây nguyên liệu. Nếu

sai lầm, nhầm lẫn trong việc này sẽ làm cây mất giá, biến cây có thế đẹp thành

cây tầm thường.

Công việc cắt tỉa phải tuân theo nguyên tắc:

+ Nhánh to ở dưới, các nhánh nhỏ dần lên trên, nhánh để phải phân bố theo hình

xoắn ốc quanh thân, tạo tán lá thành khối chóp.

+ Cắt bỏ những nhánh ở vị trí không đẹp hoặc nhánh vô ích.

+ Hai nhánh mọc đối nhau phải cắt đi một, để cho các nhánh mọc xen nhau.

+ Bỏ các nhánh mọc chằng chịt làm cây rườm rà, nặng nề.

+ Cắt ngắn những cành nhánh lớn, quá dài.

+ Cắt những chồi mọc đứng từ cành để tạo dáng già nua cho cây. Vì cây già,

cành cây thường oằn xuống.

+ Không nên chọn các chồi mảnh mai làm đầu của các cành lớn, mất vẻ tự

nhiên.

38

+ Cắt bỏ nhánh đã chết, đã héo trừ trường hợp nếu giữ nhánh đó sẽ tăng thêm

vẻ đẹp, vẻ già nua của cây.

+ Vết cắt phải ngọt , chéo và lõm vào thân để mặt cắt mau lành sẹo và tạo thành

sẹo trên thân.

2.3.2. Ky thuật căt thân, ngọn

Viêc căt tia cây canh chung ta nên băt đâu tư thân chinh cua cây , nó quyết

đinh Dang – Thê cây, trươc khi căt cân quan sat ti mi tư nhiêu goc đô khac nhau .

Vì vậy, phải căn cứ vào hình dáng bên ngoài của thân cây cảnh , kêt hơp vơi y đô

sáng tạo của mình , mà lựa chọn mặt ngắm đẹp nhất . Đồng thời phải xem xét tới

quan hê tương hô giưa thân chinh va cac chac cây , để quyết định thế phát triển

của cây.

Trình tự cắt tỉa phải từ thân chính tới cành chính , rôi tư canh chinh đên

cành nhỏ (hình 2.37)

Hình 2.37a: Căt chuyên cây phôi thanh

cây dang hoanh

Hình 2.37b: Căt chuyên cây phôi thanh

cây dang xiên

Tư môt cây nguyê n liêu, tùy thuộc vào cách nhìn nhận của chúng ta , mà ta

có thể tạo thành cây cảnh có dáng thế khác nhau (hình 2.38)

39

Hình 2.38: Tư cây phôi co thê tao cây dang thê khac nhau

2.3.3. Ky thuật căt cành

Cành chính là khun g gia đơ cơ ban cua cây canh , nó cũng làm phong phú

sư biên hoa tao hinh chinh thê cây , vì thế sự phối hợp giữa nó với chạc mẹ bắt

buôc phai phu hơp vơi chinh thê đê đat đươc sư thông nhât hai hoa cua toan cây .

Cành tán thứ nhất thông thường ở vào vị trí 1/3 thân chinh , khoảng cách

giưa cac canh tan bên trên day hơn khoang cach canh bên dươi đê đat yêu câu

lùn hóa cây (hình 2.39)

Hình 2.39: Cách bố trí cành tán

40

Đối với nhữn g canh không phu hơp vơi tao hinh tông thê như canh đan

nhau , mọc vòng , mọc gối , đôi xưng va song song phai kip thơi căt bo (hình

2.40).

Hình 2.40: Các cành nên cắt khi tạo hình

Đối với một số

dáng thế cây cụ thê

như: “kiêu gio lua” ;

cành rủ ; cành đối xứng

ta nên tân dung cac

cành có sẵn không cắt

bỏ chúng (hình 2.41).

Hình 2.41: Môt sô canh không căt theo dang thê cây

2.4. Cắt tỉa giƣ dang - tu bổ

Mục đích của việc căt tia giư dang la tu bổ và hoàn thiện dáng thế đã định,

đồng thời tạo điều kiện cho cây sinh trưởng tốt và góp phần làm cây lùn đi.

41

2.4.1. Tỉa thưa

Trong qua trình sinh trương cua cây canh , tư thân cây moc ra nhiêu canh

nhánh không hợp v ới ý đồ khi tạo thế cây , nó vừa phá vỡ hình tượng tổng thể

vưa lam tiêu hao dinh dương cua cây và ảnh hưởng tới chiếu sáng và thông gió

của cây . Tỉa thưa chính là biệ pháp thường xuyên được sử dụng để giải quyết

vân đề này.

Chúng ta tiến hành tỉa thưa

chính là muốn kịp thời cắt bỏ

nhưng canh thưa (hình 2.42),

công viêc nay đươc tiên hanh suôt

thơi ky sinh trương cua cây .

Hình 2.42: Tỉa thưa giữ dáng thế cây

2.4.2. Tỉa ngọn

Chính là khi cắt tỉa chạc cây , tiên hanh tia bơt môt phân cua chac cây va

giư phân con lai theo nhu câu tao hinh , viêc căt tia nay giup lun hoa dang cây ,

đông thơi khiên canh dan xen , nhâp nhô , khúc khủy tăng tinh nghê thuâ t va sưc

truyên cam cho cây canh .

Viêc căt tia tiên hanh khi ngon cây sinh trương tơi đô cưng cap dư đinh ,

căt ngăn lai (thông thương giư lai 2-5cm chac cây ), đông thơi giư lai it hât hai

chô đâm trôi

Sau khi căt tia , sau môt thơi gian nhât đinh , ngọn - cành mới phát triển ,

đơi khi canh mơi nay phat triên cưng cap nhât đinh chung ta lai tiên hanh căt tia

như trên , thông qua phân tâng căt tia môt canh , hai canh , ba canh ...,cành nhánh

42

cây sẽ hình thành từ khô cứng biến thành uốn lượn , tinh tê đat đươc hiêu qua

nghê thuât (hình 2.43).

Hình 2.43: Căt tia ngon

Chú y : Viêc căt tia cây canh rât cân sư kiên tri va nghi lưc , vì mỗi cành

sau khi căt tia , đơi no cưng cap tơi mưc đô yêu câu cân môt thơi gian nhât đinh ,

đơi tơi khi hoan thiên viêc căt tia nay co thê la chuyên cua vai năm hoăc mươi

mây năm sau . Viêc tia canh, nhánh tiến hành trước khi cây đâm chồi để tránh tôn

thât cành, yêu thân cây. Nhưng canh to sau khi căt cân kip thơi dung nh ựa mủ để

bịt vết cắt, giảm lượng nước bay hơi và vi khuẩn xâm nhập .

43


Câu hỏi:

- Nguyên tăc chung khi tao hinh cây canh ?

- Trình bày kỹ thuật cắt thân, ngọn, cành tạo dáng (đưa vào thế)?

- Trình bày kỹ thuật cắt tỉa tu bổ (duy trì đúng thế đã chọn)?

Thực hành:

Bài 2: Thƣc hanh căt tia tao dang va căt tia tu bô cho cây canh

1. Mục đích

- Hướng dẫn học viên thực hành viêc căt tia tao dang thê cơ ban cho cây canh

- Hương dân hoc viên thưc hanh viêc căt tia tu bô giư danh thê cho cây canh

2. Yêu cầu

- Học viên nắm vững các dáng thế cơ bản của cây cảnh


- Năm vưng ky thuât căt thân , ngọn tạo dáng thế

- Năm vưng ky thuât căt canh , và cắt tu bổ giũ dáng thế cho cây cảnh


- Các dụng cụ cắt tỉa : Cưa, kéo, kìn, dao




5. Sản phẩm ứng dụng: 100% học viên biết phân tich đươc tinh hinh cây phôi

và cắt tỉa chúng đưa vào dáng thế cụ thể .


44


Bước 2: Thực hành đanh gia thưc trang cây

Bươc 3: Thưc hanh căt tia

Bươc 4: Trình bày sản phẩm .



viên quan sát các vươn cây, lưa chon, đánh giá và căt tia.










C. Ghi nhớ:

- Khi căt tia thân , cành cần phân tích , đanh gia ty mi , cân thân đưa ra phương an

tôi ưu nhât cho cây canh

- Khi căt canh cân chu y đên vi tri , kích thước của cành và sự phù hợp với dáng

thê cây canh..

45

Bài 3. Uốn, nắn tạo hình cho cây

Mục tiêu:

- Trình bày được các kỹ thuật uốn, nắn tạo hình cho cây cảnh

- Xác định được các loại dụng cụ, vật tư cần dùng trong quá trình uốn,

nắn tạo hình cho cây

- Thực hiện được thao tác uốn, nắn tạo hình cho cây đúng kỹ thuật và

phù hợp với từng loài cây

- Sử dụng thành thạo các dụng cụ, vật tư, thiết bị trong quá trình uốn tạo

hình cho cây cảnh


3.1. Dụng cụ vật tƣ dùng đề uốn, nắn tạo hình cây cảnh

Việc uốn cành, tạo dáng cho cây cảnh là một việc làm thường xuyên mà

bất kỳ người chơi cây canh nào cũng phải thực hiện. Thông thường, tùy vào loại

cây mà người làm cây canh sẽ biết nên chọn thời điểm nào, cách thức nhất định

để uốn và xác định mức độ tác động

3.1.1. Uôn băng dây đông , dây kem

Có nhiều phương pháp uốn

cành, hiện nay người ta thích dùng

dây kẽm hơn dây đông . Hầu hết

người yêu bonsai đều uốn cành

bằng dây kẽm, vì nhanh chóng và

tiện lợi hơn. (hình 2.44)

[email protected]

a

b

Hình 2.44: Sư dung dây đông , kẽm

để uốn cành cây cảnh

46

3.1.2. Sử dụng dây chằng xoắn

Sử dụng dây chằng xoắn để uốn các cành to và khó uốn vì phương pháp

cuốn dây đối với những trường hợp này gần như không thể thực hiện được. Dây

chằng xoắn thường được sử dụng là loại dây đồng mảnh có đường kính từ 1-

1,5mm. Bạn có thể buộc đầu kia của dây chằng vào các điểm neo khác nhau,

chẳng hạn như một cành cây khác, hoặc một nhánh cây gãy, hay là cái lỗ bên

hông chậu, hoặc cũng có thể buộc vào một sợi rễ to nào đó, hay thậm chí vào

một cái móc, cái đinh vít được đóng vào thân cây. Điều lưu ý đầu tiên khi sử

dụng dây chằng để uốn cành là để ý đến phần đệm. Sợi dây mảnh sẽ cứa đứt

thân cành nếu bạn không đệm vào đó 1 miếng cao su. (hình 2.45)

Hình 2.45: Sử dụng dây chăng xoăn đê cac canh to

Bạn dùng một thanh kim loại chắn ngay điểm giữa để xoắn dây. (Ở đây để

hình được rõ, chúng tôi không thể hiện phần đệm, nhưng bạn vẫn phải luôn chú

ý đến vấn đề đó). Lợi thế của biện pháp này là hai phần dây ở hai bên xoắn vào

nhau, do đó đoạn dây ngắn đi, và kéo các cành cây lại với nhau với một lực rất

mạnh. Nó đặc biệt hữu ích khi bạn dùng để uốn những cành cây cực kì "khó

nắn", tốt hơn nhiều so với cách dùng tay. Hơn nữa, đối với những cành cây giòn

hoặc có nguy cơ dễ bị nứt, bị gãy, dây chằng xoắn có thể giúp giữ được chúng

trong vòng nhiều tuần, giảm nguy cơ làm hỏng cành cây

47

3.1.3. Sử dụng nẹp uốn

Nguyên tắc uốn của dụng cụ này giống như phương pháp dùng dây chằng

xoắn, chỉ khác ở chỗ thay vì kéo cành cây cần uốn và điểm neo lại với nhau

bằng cách xoắn sợi dây chằng, thì bạn dùng 1 thanh kim loại để siết chặt 2 đầu

của nẹp uốn lại (hình 2.46). Nẹp uốn có ưu điểm là (nếu đủ dài), nó có thể kéo

được cành cây nhiều hơn so với khoảng cách giới hạn mà biện pháp dây chằng

xoắn mang lại.

Tuy nhiên, nếu dùng trong

khoảng không gian chật hẹp thì hơi

bất tiện, và thậm chí không thể áp

dụng được cách làm này.

Hình 2.46: Nẹp uôn

3.1.4. Khóa uốn cành

Khóa uốn cành (hình 2.47)là

một loại dụng cụ bằng kim loại có

hai răng giúp kẹp chặt cành cây,

cho phép người dùng có thể tác

động mạnh hơn đến cành, uốn

chúng vào đúng

Hình 2.47: Khóa uốn cành

vị trí mà mình mong muốn (sau đó chúng ta sẽ buộc dây chằng vào vị trí đo.

3.1.5. Nẹp ba chân

Nẹp ba chân cũng là một dụng cụ để uốn các cành cứng (hình 2.48). Với

hai chân bên ngoài được móc vào cành, chân chính giữa từ từ (bằng cách điều

khiển mức ren) sẽ uốn cong cành cây.

48

Tuy nhiên dụng cụ uốn này

ít được ưa chuộng vì nó rất dễ làm

thương tổn đến thân cây, ngay cả

khi đã dùng miếng lót cao su. Thêm

nữa, những cành cây khả dĩ dùng

"nẹp ba chân" được thì cũng có thể

dùng dây quấn, dây chằng là những

phương pháp thông dụng hơn.

Hình 2.48: Sư dụng nẹp 3 chân đê

uôn canh

3.2. Kỹ thuật uốn nắn cây cảnh

3.2.1. Phương phap buôc dây

Chính là việc dùng những sợi

dây mêm khac nhau đê tiên hanh đan ,

chăng, bóp chặt thân cành , ép cành –

thân uôn thanh hinh dang mong muôn.

Đặc điểm của phương pháp này là ít

làm tổn hại đến vỏ cây , tháo thuận tiện

Hình 2.49: Buôc dây đê uôn cây

Đối với các loại cây khác

nhau, đô gia non khac nhau thi chon

nhưng điêm tiêp xuc lưc khac nhau .

Cây dê uôn thi khoang cach giưa cac

điêm tiêp xuc lưc ngăn , đô cong nho

và ngược lại .

Hình 2.50: Sư dung dây chăng đê uôn cây

49

Khi buôc , chọn loại dây phù hợp với độ cứng của cây , buôc dây vao phân

gôc hoăc phân chia nhanh , sau đo tư tư uôn thân cây hoăc canh tơi đô cong

mong muôn , rôi keo chăt đây va buôc dây (hình 2.49; 2.50)

3.2.2. Chăng buôc băng dây kim loai

Sư dung nhưng sơ dây đông ,

nhôm, thép với độ to nhỏ khác

nhau, lơi dung kha năng uôn deo

của chúng để cuốn quanh thân cành

cây khiên no uôn thanh hinh dang

nhât đinh . Đặc điểm của phương

pháp này là thao tác thuận tiện , uôn

năn dê dang , tôc đô chinh hinh

nhanh, nhưng thao gơ phiên phưc

và hay lưu lại vết trên thân cây .

Hình 2.51a: Cách quấn dây kim loại

Chọn loại dây có kích thư ớc

phù hợp với đ ường kính thân va đô

cưng cua cây , tránh cây không bị

tôn hai chung ta cs thê dung vo cây

đay, giây bac , vải thô ... làm lơp

đệm bảo vệ trước

Hình 2.51b: Chiêu quân dây kim loai

A.Thân cong phai quân theo kim đông hô

B. Thân cong trai quân ngươc kim đông hô

Khi quân cây , trươc tiên cô đinh môt đâu dây kim loai ơ phân gôc , sau đo

men chăt vo cây theo hình xoắn trôn ốc từ dư ới lên trên ngọn , từ gốc nhánh ra

ngọn nhánh , dân dân quân cong thân , cành cây (hình 2.51).

50

* Lưu ý khi quấn dây:

- Không tưới nước trước khi

quấn và uốn ít nhất 10 giờ

- Không quấn dây uốn những

cây non còn yếu, cây mới sang chậu,

không thay chậu những cây vừa uốn

Hình 2.51c: Quân dây kep

- Cây lá rộng quấn vào thời kỳ sinh trưởng, cây lá kim ( họ bách, thông)

quấn vào thời kỳ cây ngủ nghỉ (cuối thu đầu xuân quấn cho tùng bách)

- Quấn trực tiếp vào vỏ thân, tránh các chồi non, lá

- Để cây trong bóng râm ít nhất 1 tuần sau khi quấn và uốn nắn thân cành

- Với những cây có vỏ thân mềm thì nên bọc dây trong nylon rồi mới

quấn

Hình 2.52. Cây canh

đươc sư dung dây nhôm đê uôn

.

Hình 2.52

51

3.2.3. Phương pháp dung ke săt

Khi tiên hanh uôn cho nhưng

thân, cành khó tìm ra điểm tiếp xúc lực

hơp ly thi chung ta xư dung ke săt đê

làm điểm trợ lực .

Quân cô đinh ke săt ơ vi tri thich

hơp trên thân , cành rồi tiến hà nh uôn

cong keo cây va buôc dây (hình 2.53)

Hình 2.53: Sư dung ke săt đê uôn cây

3.2.4. Phương phap keo co gây chông

Do phương phap nay la cô đinh

điêm tiêp xuc lưc hai đâu thân (cành)

nên đô cong cua thân chiu anh hương

bơi đô dai vong cung , để đạt được độ

uôn cung vong lơn , có thể chọn dùng

phương phap keo co gây chông (hình

2.54)

Hình 2.54: Kéo có gậy chống

3.2.5. Phương phap xuyên thâu trơ cong

Đối với những thân hoặc càn h

khá khô cứng , chúng ta dùng dao nhỏ

nhọn xuyên chinh giưa thân (cành) theo

chiêu doc , trên phân muôn uôn , sau đo

căt doc xuông phân đinh uôn , sau đo

dùng vỏ cây (vỏ cây đay ) bọc bảo vệ ,

dùng thừng hoặc dây kẽm quấn thân t ừ

dươi lên trên , cuôi cung chung ta uôn

thân va cô đinh dây (hình 2.55)

Hình 2.55: Xuyên thâu trơ cong

52

3.2.6. Phương phap căt răng cưa trơ cong

Phương phap nay sư dung khi

uôn thân (cành) khá khô cứng , chúng

ta dung cư a hoăc dao đê tao khoang

đưt trên thân . Căn cư vao kich thươc

và độ cứng thân cây mà xác định độ

sâu va sô lương vêt cưa , điêm cưa đăt

phía trong của phần uốn , khoảng cách

Hình 2.56: Căt răng cưa trơ cong

đều nhau, phân giưa co thê sâu hơn môt chut . Sau khi uôn chung ta cô đinh băng

dây va dung vo cây đay boc toan bô phân răng cưa (hình 2.56)

3.2.7. Phương phap xe ranh

Dùng dao khắc xẻ một rãnh dọc

trên phân thân muôn uôn cong , đô sâu

của rãnh khoảng 2/3 đương kinh thân

uôn, đô rông không đươc qua lơn , Sau

khi xe ranh xong chung ta co thê đêm

vỏ cây đay, sau đo dung thưng vưa uôn

cong vưa quân quanh thân , cuôi cung

cô đinh điêm tiêp xuc (hình 2.57).

[email protected]

PhảiTrái

Dao

Hình 2.57: Phương phap xe ranh

53


Câu hỏi:

- Trình bày những cơ sở tính toán thời điểm thích hợp để uốn cây?

- Trình bày kỹ thuật uốn cây bằng dây chăng, dây kim loai?

- Trình kỹ thuậ t uôn cây băng ke săt , dùng dao trợ cong, xuyên thâu?

- Trình bày những nguyên tắc cơ bản để làm yếu cành cây trước khi uốn?

Thực hành:

Bài 3: Thƣc hanh kỹ thuật uốn cây canh

1. Mục đích

- Hướng dẫn học viên thực hành viêc uôn năn tạo dáng thê cho cây canh

2. Yêu cầu

- Học viên nắm vững các dáng thế cơ bản của cây cảnh


- Năm vưng các kỹ thuật uôn khăc tao dang va tu bô cây canh


- Các dụng cụ uôn năn: dây chăng, dây kim loai , ke săt, dao, cưa, nẹp




5. Sản phẩm ứng dụng: 100% học viên biết phân tích được tình hình cây phôi

và uôn năn chúng đưa vào dáng thế cụ thể .



54

Bước 2: Thực hành đanh gia thưc trang cây

Bươc 3: Thưc hanh uôn năn

Bươc 4: Trình bày sản phẩm .



viên quan sát các vươn cây, lưa chon, đánh giá và căt tia.










C. Ghi nhớ:

- Chọn đúng tời điểm thích hợp để uốn cây

- Chọn dụng cụ uons phù hợp

- Uôn đân dân tưng bươc môt , tỉ mỉ và kiên nhẫn

55

HƢỚNG DẪN GIANG DAY MÔ ĐUN/MÔN HỌC

I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN

- Vị trí:

+ Mô đun Cắt tỉa tạo hình cho cây cảnh là mô đun chuyên môn nên được

bố trí sau khi học viên đã học xong chương trình các mô đun 01.

- Tính chất:

+ Đây là một trong những mô đun kỹ năng quan trọng của nghề tạo

dáng và chăm sóc cây cảnh. Yêu cầu học viên cần phải đảm bảo đủ số giờ lý

thuyết và thực hành.

II. MUC TIÊU CỦA MÔ ĐUN

- Về kiến thức

+ Nhận biết được các dáng thế cơ bản và nêu được ý nghĩa của nó

+ X¸c ®Þnh được c¸c bước trong tiến trình cắt tỉa, uốn nắn tạo hình

cho cây cảnh nghệ thuật

+Trình bày được các bước trong quy trình chăm sóc cây cảnh ở giai đoạn

cắt tỉa tạo hình.

- Về ky năng

+ Thực hiện được các thao tác cắt tỉa, uốn nắn tạo dáng cho cây cảnh

+ Sử dụng thành thạo các dụng cụ, thiết bị trong cắt tỉa, uốn và chăm sóc

cây cảnh đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật

- Về thái độ

+ Tuân thủ theo đúng quy trình đảm bảo tiết kiệm vật tư, an toàn lao

động, và bảo vệ môi trường

+ Tỷ mỷ và có trách nhiệm đối với công việc

+ Có ý thức và trách nhiệm đối với các sản phẩm mà mình làm ra

56

III. NỘI DUNG CỦA MÔ ĐUN

Mã bài Tên các bài trong

mô đun

Loại bài

dạy

Địa

điểm

Thời gian (h)

Tổng

số

Lý

thuyết

Thực

hành

Kiểm

tra*

MĐ 02

– 01

Các dáng thế cơ

bản của cây cảnh

nghệ thuật

Tích hợp

Lớp +

vườn

trồng

16 4 11 1

MĐ

02- 02

Cắt tỉa tạo hình

cho cây Tích hợp

Lớp +

vườn

trồng

38 10 27 1

MĐ 02

- 03

Uốn nắn tạo hình

cho cây Tích hợp

Lớp +

vườn

trồng

40 10 28 2

Kiêm tra hết mô đun 6 6

Cộng 100 24 66 10

* Ghi chú: Thời gian kiêm tra định kỳ được tính vào giờ thực hành.

IV. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN BÀI TẬP, THỰC HÀNH

- Nguồn lực cần thiết: Vườn cây canh, Dụng cụ, nguyên vật liệu để thực hiện,

Bảo hộ lao động.

- Cách chức tổ chức thực hiện: Chia lớp thành các nhóm nhỏ (5 người/nhóm)

- Tiêu chuẩn sản phẩm:

Phân biệt được các dáng thế cây cảnh

57

Sử dụng thành thạo các dụng cụ, thiết bị trong cắt tỉa, uốn và chăm sóc

cây cảnh đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật

V. YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

Bài 1. Các dáng thế cơ bản của cây cảnh nghệ thuật

Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá

- Kỹ năng nhận biết các dáng thế cây

cảnh cơ bản

Theo dõi đánh giá mức độ chính xác

- Kỹ năng phân tich sư phân bô canh

tán trên cây cảnh


Bài 2. Cắt tỉa tạo hình cho cây


- Kỹ năng cắt tỉa thân, ngọn, cành tạo

dáng

Theo dõi đánh giá mức độ chính xác, tỉ

mỉ

- Kỹ năng cắt tỉa tu bổ (duy trì đúng

thế đã chọn)

Theo dõi đánh giá mức độ chính xác, tỉ

mỉ

Bài 3. Uốn nắn tạo hình cho cây


- Kỹ năng xác định thời điểm thích

hợp để uốn cây


- Kỹ năng uốn cây bằng dây Theo dõi đánh giá mức độ chính xác,tỉ

mỉ

- Kỹ năng khắc và uốn thân cây Theo dõi đánh giá mức độ chính xác, tỉ

mỉ

58

VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1 ]. Trần Văn Huân, Văn Tích Lượm, 2003. Ky thuât trồng Bonsai, NXB mỹ

thuật .

[2 ]. Nguyễn Xuân Cầu, 1996. Ky thuât trồng hoa và cây cảnh, NXB nông

nghiệp

[3 ]. Hải Phong, 2007. Nghệ thuât Bon sai, cây cảnh. NXB Hà Nội

[4 ]. Ban quản lý quảng trường Ba Đình, 2004. Kết quả nghiên cứu về ky thuât

trồng và duy trì cây hoa cây cảnh.

[5] Trang web. Yeucaycanh.com

59

DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG CHƢƠNG TRINH,

BIÊN SOAN GIÁO TRINH DAY NGHỀ TRINH ĐỘ SƠ CẤP

(Theo Quyết định số 1415/QĐ-BNN-TCCB, ngày 27 tháng 6 năm 2011

của Bộ trương Bộ Nông nghiệp và Phát triên nông thôn)

1. Chủ nhiệm: Ông Trần Văn Dư - Phó hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nông

nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Bộ

2. Phó chủ nhiệm: Ông Phùng Hữu Cần - Chuyên viên chính Vụ Tổ chức cán

bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

3. Thƣ ky: Ông Lê Trung Hưng - Phó trưởng phòng Trường Cao đẳng Nông

nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Bộ

4. Các ủy viên:

- Ông Nguyễn Đức Ngọc, Giảng viên Trường Cao đẳng Nông nghiệp và

Phát triển nông thôn Bắc Bộ

- Ông Lê Hoài Nam, Giảng viên Trường Cao đẳng Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn Bắc Bộ

- Ông Nguyễn Văn Vượng, Trưởng phòng Trường Đại học Nông - Lâm

Bắc Giang

- Ông Nguyễn Ngọc Sử - Hội sinh vật cảnh huyện Lương Sơn, Hoà

Bình./.

DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU

CHƢƠNG TRINH, GIÁO TRINH DAY NGHỀ TRINH ĐỘ SƠ CẤP

(Theo Quyết định số 1785 /QĐ-BNN-TCCB ngày 05 tháng 8 năm 2011

của Bộ trương Bộ Nông nghiệp và Phát triên nông thôn)

1. Chủ tịch: Ông Nguyễn Thành Vân, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề

Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc

2. Thƣ ky: Ông Lâm Quang Dụ, Phó trưởng phòng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

3. Các ủy viên:

- Ông Nguyễn Quang Chung, Phó trưởng phòng Trường Cao đẳng nghề

Công nghệ và Nông Lâm Đông Bắc

- Ông Trần Đức Thưởng, Giáo viên Trường Cao đẳng Trường Cao đẳng

nghề Công nghệ và Nông Lâm Nam Bộ

- Ông Phạm Văn Đại, Trạm trưởng Trạm Bảo vệ thực vật huyện Lương

Sơn, Hoà Bình./.

Documents

MÔ ĐUN TẠO HÌNH CƠ BẢN CHO CÂY CẢNHcaodangthanglong.edu.vn/wp-content/uploads/2017/05/GT...mà quan trọng nhất là gợi ý, gợi ý về một điều gì đó hơn