ªØ´Ë¹Ñ§Ê×Í ¡ÒÃÊÓÃǨͧ¤�¤ÇÒÁÃÙ�à¾×èÍ¡Òû¯ÔÃÙ»»ÃÐà·Èä·Â　

ชดหนงสอ การสำรวจองคความรเพอการปฏรปประเทศไทย

ระบบคาปรบทางอาญา

อสรกล อณหเกต

ระบบคาปรบทางอาญาอสรกล อณหเกต

ขอมลทางบรรณานกรมของสำนกหอสมดแหงชาต

อสรกล อณหเกต.

ระบบคาปรบทางอาญา.-- กรงเทพฯ : เปนไท, 2556.

56 หนา.

1. คาปรบ. I. ชอเรอง.

364.68

ISBN 978-616-329-013-7

ทปรกษา: สม ศกด ชณห รศ ม สม เกยรต ตง กจ วา น ชย ยวด คาด การณ ไกลบรรณาธการสำนกพมพ: อธคม คณาวฒบรรณาธการเลม:อาทตย เคนมบรรณาธการศลปกรรม: ณขวญ ศรอรโณทยออกแบบปก: จนจรา แกวตาพสจนอกษร: ครบน วงษชนบรรณาธการโครงการ:ปกปอง จน วทย กองบรรณาธการโครงการ: สกล ฤทธ จนทร พม ภท ชา ดวง กลด ตะวน มานะกล

จดพมพและเผยแพรโดยสำนกงานปฏรป (สปร.) 126/146 ชน 4 อาคาร 10 ชนสถาบนบำราศนราดร ซอยตวานนท 14 ถนนตวานนท อำเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000โทรศพท 0 2965 9531-3 โทรสาร 0 2965 9534 www.reform.or.th www.v-reform.org

หนงสอ ชด น เปน สวน หนง ของ โครงการ

การ สำรวจ องค ความ ร เพอ การ ปฏรป ประเทศไทย

โดย คณะ ทำงาน เครอ ขาย วชาการ เพอ การ ปฏรป

คณะ กรรมการ สมชชา ปฏรป

1บทนำ

5อสรกล อณหเกต

‘โทษ ปรบ’ เปน โทษ อาญา ฐาน หนง ซง ใช ลงโทษ

ผ กระทำ ผด ตาม ประมวล กฎหมาย อาญา นอก เหนอ ไป จาก

โทษ ปรบ ใน ประมวล กฎหมาย อาญา แลว โทษ ปรบ น ยง

บญญต ไว ใน กฎหมาย ฉบบ อนๆ ดวย เชน ประมวล รษฎากร

หรอ พระ ราช บญญต ฉบบ ตางๆ ทงน ใน ป 2553 ศาล ชน ตน

ใน กรงเทพฯ และ ศาล ใน ภาค 1-9 ตดสน ลงโทษ จำเลย โดย

การ ปรบ อยาง เดยว 219,339 คด และ ลงโทษ โดย ทง จำ

ทง ปรบ 30,918 คด คด เปน รอย ละ 35.5 และ รอย ละ 5.0

ของ คด ท ม การ ตดสน ลงโทษ ทงหมด ตาม ลำดบ (สำนกงาน

ศาล ยตธรรม, 2554)

เมอ เปรยบ เทยบ โทษ ปรบ กบ โทษจำ คก แลว โทษ

ปรบ ม ขอด กวา หลาย ประการ ประการแรก การ ใช โทษ ปรบ

ม ตนทน ใน การ บรหาร จดการ ตำ กวา โทษจำ คก รวม ถง การ

คม ประพฤต และ การ กก บรเวณ ประการทสอง สงคม ไม

ตอง สญ เสย ทรพยากร มนษย จาก แรงงาน ท ตอง โทษจำ คก

และ ประการ ท สาม โทษ ปรบ ไม กอ ให เกด ผลก ระ ทบ ดาน

ลบ หรอ ‘ตราบาป’ (Social Stigma) แก ผ กระทำ ผด เหมอน

โทษจำ คก ดง นน การ ใช โทษ ปรบ แทน โทษจำ คก โดย เฉพาะ

ใน กรณ ท มได เปน ความ ผด อกฉกรรจ จง เปน ทาง เลอก หนง ท

ควร พจารณา เพอ การ ปฏรป กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา

ของ ไทย (สม เกยรต, ธราธร และ ทรง พล, 2554)

อยางไร กตาม ปญหา สำคญ ของ การ ใช โทษ ปรบ ใน

กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา ของ ไทย ใน ปจจบน คอ วธ

6 ระบบคาปรบทางอาญา

การ กำหนด คา ปรบ ใน กฎหมาย ฉบบ ตางๆ นน ไมม มาตรฐาน

ท ชดเจน ใน กฎหมาย หลาย ฉบบ กำหนด ให ลงโทษ ผ กระทำ

ความ ผด โดย การ จำ คก หรอ ปรบ หรอ ทง จำ ทง ปรบ กฎหมาย

ท กำหนด บท ลงโทษ ใน ลกษณะ น กอ ให เกด ความ ลก ลน กน

ระหวาง กฎหมาย ท ออก ตาง เวลา กน โดย กฎหมาย ท ตรา ขน

ภาย หลง มก กำหนด คา ปรบ ไว สง กวา แม จะ กำหนด โทษจำคก

ไว ไม ตาง กน ตวอยาง เชน ประมวล กฎหมาย อาญา มาตรา

269/5 ซง แกไข เพม เตม เมอ ป 2547 บญญต วา “ผ ใช บตร

อเลกทรอนกส ของ ผ อน โดย ม ชอบ ตอง ระวาง โทษจำ คก ไม

เกน 5 ป หรอ ปรบ ไม เกน 1 แสน บาท หรอ ทง จำ ทง ปรบ”

ขณะ ทมา ตรา อนๆ ตาม ประมวล กฎหมาย อาญา พ.ศ. 2499

เชน มาตรา 117 วรรค 3 มาตรา 140 วรรค แรก ฯลฯ ซง

กำหนด โทษจำ คก ไม เกน 5 ป เทา กน นน กำหนด โทษ ปรบ ไว

ไม เกน 1 หมน บาท เทานน เปนตน

นอกจาก น โทษ ปรบ ท บญญต ไว ใน กฎหมาย ฉบบ

ตางๆ มก เปน โทษ ปรบ ท ระบ จำนวน เงน คา ปรบ ไว ชดเจน

การ กำหนด โทษ ปรบ โดย มได คำนง ถง เงนเฟอ ทำให คา ปรบ

ทแท จรง เมอ ปรบ ดวย เงนเฟอ (Inflation-adjusted Fines) ม คา

ลด ลง เมอ เวลา ผาน ไป ดวย เหต น ผล ใน การ ปอง ปราม การ

ก ระ ทำ ผด (Deterrence) จง ลด ลง ตาม ไป ดวย และ มก นำ

ไป ส การ ลงโทษ ดวย การ จำ คก เปน หลก โดย ใน ป 2550

ประเทศไทย ม นกโทษ ใน เรอน จำ 165,316 คน หรอ คด เปน

สดสวน นกโทษ 253 คน ตอ ประชากร หนง แสน คน ซง สง กวา

7อสรกล อณหเกต

ประเทศ พฒนา แลว สวน ใหญ จำนวน นกโทษ ดง กลาว น มาก

เกน กวา ความ สามารถ ท เรอน จำ จะ รองรบ ได ทำให นกโทษ

ตอง อย กน อยาง แออด และ เปน แรง กดดน ตอ การ เพม

งบ ประมาณ เพอ เพม ความ สามารถ ของ เรอน จำ ใน การ รองรบ

นกโทษ (สม เกยรต, ธราธร และ ทรง พล, 2554)

จาก ปญหา ทง สอง ประการ ขาง ตน ทำให ม ความ

จำเปน ท จะ ตอง ปฏรป ระบบ คา ปรบ เพอ ลด ความลก ลน ของ

คา ปรบ ใน กฎหมาย ฉบบ ตางๆ และ เพอ ให สามารถ ปรบ เพม

คา ปรบ ตาม การ เปลยนแปลง ของ เงนเฟอ และ รกษา มลคา

ทแท จรง ของ คา ปรบ ไว

ใน งาน ศกษา ฉบบ น ได แบง เนอหา ออก เปน 4 สวน

สวนแรก คอ บทนำ ดง ท ได กลาว มา ขาง ตน สวนทสอง

กลาว ถง สภาพ ปญหา เกยว กบ ระบบ คา ปรบ ทาง อาญา ใน

ประเทศไทย สวนทสาม กลาว ถง ประสบการณ และ บท เรยน

จาก ตาง ประเทศ วา ดวย การ สราง ระบบ คา ปรบ และ สวน

สดทาย เปน ขอ เสนอ เพอ การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ ทาง อาญา

ใน ประเทศไทย

8 ระบบคาปรบทางอาญา

2สภาพปญหาเกยวกบระบบคาปรบ ทางอาญาในประเทศไทย

9อสรกล อณหเกต

ผ ทำการ ศกษา รวบรวม โทษ ปรบ ทาง อาญา จาก

กฎหมาย ฉบบ ตางๆ ทง ประมวล กฎหมาย อาญา รวม ไป ถง

พระ ราช บญญต อนๆ ท ม ความ สำคญ รวม ทง สน 46 ฉบบ

(ด ภาค ผนวก)1 ซง ประกอบ ดวย ขอ บท ท ม โทษ ปรบ ทาง อาญา

จำนวน 1,1322 มาตรา เพอ ใช ศกษา สภาพ ปญหา เกยว กบ

ระบบ คา ปรบ ทาง อาญา ใน ประเทศไทย โดย เนอหา ใน สวน น

จะ แบง ออก เปน 3 สวน ยอย สวน แรก กลาว ถง ภาพ รวม

ของ โทษ ปรบ ทาง อาญา สวน ท สอง เปนการ อธบาย ปญหา

เกยวกบ ความ ลก ลน ระหวาง คา ปรบ ใน กฎหมาย ท ออก ตาง

เวลา กน และ สวน สดทาย เปนการ อธบาย ปญหา เกยว กบ

โทษ ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน โดย มได คำนง ถง

เงนเฟอ

2.1 ภาพ รวม ของ โทษ ปรบ ทาง อาญา ใน ประเทศไทยจาก การ รวบรวม โทษ ปรบ ทาง อาญา จาก กฎหมาย

ฉบบ ตางๆ ทง ประมวล กฎหมาย อาญา รวม ไป ถง พระ ราช

บญญต อนๆ ท ม ความ สำคญ รวม ทง สน 46 ฉบบ พบ วา

1 การ เลอก กฎหมาย ดง กลาว อางอง จาก การ จำแนก ขอหา ท ขน ส การ พจารณา ใน ศาล ชน ตน ตาม รายงาน สถต คด ศาล ทว ราช อาณาจกร (สำนกงาน ศาล ยตธรรม, 2554) โดย ใน ป 2553 นน กฎหมาย ท เลอก มา ทำการ ศกษา ดง กลาว ครอบคลม คด ท ขน ส การ พจารณา ใน ศาล ชน ตน 616,986 คด คด เปน ประมาณ รอย ละ 96.9 ของ จำนวน คด ท ขน ส ศาล ชน ตน ทงหมด

2 กรณ ท ใน แตละ วรรค ของ มาตรา ม การ กำหนด โทษ ตาง กน ผ ทำ การ ศกษา จะ นบ แยก แตละ วรรค ออก เปน หนง มาตรา

10 ระบบคาปรบทางอาญา

รป แบบ การ บญญต โทษ ปรบ ทาง อาญา สามารถ แบง ออก เปน

3 ประเภท ไดแก โทษ ปรบ ท ใช ทดแทน โทษจำ คก โทษ ปรบ ท

ใช ควบค กบ โทษจำ คก และ โทษ ปรบ เพยง อยาง เดยว

(1) โทษปรบทใชทดแทนโทษจำคก

ใน กฎหมาย ฉบบ ตางๆ ท เลอก มา ทำการ ศกษา นน รป

แบบ หลก ของ โทษ ปรบ คอ โทษ ปรบ ท ใช ทดแทน โทษจำคก

โดย ใช คำ วา ‘หรอ’ ใน การ บญญต โทษ เชน มาตรา 117 วรรค

แรก แหง ประมวล กฎหมาย อาญา บญญต วา “ผ ใด ยยง หรอ

จด ให เกด การ รวม กน หยด งาน การ รวม กน ปด งาน งด จาง หรอ

การ รวม กน ไม ยอม คาขาย หรอ ตดตอ ทาง ธรกจ กบ บคคล ใดๆ

เพอ ให เกด การ เปลยนแปลง ใน กฎหมาย แผนดน เพอ บงคบ

รฐบาล หรอ เพอ ขมข ประชาชน ตองระวางโทษจำคกไมเกน

เจดปหรอปรบไมเกนหนงหมนสพนบาทหรอทงจำทงปรบ”

ใน ฐาน ความ ผด ท กฎหมาย บญญต โทษ ไว เชน น โทษ ปรบ จง

ถอ เปน โทษ ท ใช ทดแทน (Substitution) โทษจำ คก

โทษ ปรบ ท ใช ทดแทน โทษจำ คก อาจ เปน ได ทง โทษ

ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน หรอ เปน คา ปรบ ตาม

จำนวน เทา ของ ความ ผด เชน มาตรา 27 ตร วรรค แรก แหง

พระ ราช บญญต ศลกากร บญญต วา “หาม ม ให เรอ ขน ถาย

สง ของ ใดๆ ใน ทะเล นอก เขต ทา โดย ไมม เหต อน สมควร หรอ

ไม ได รบ อนญาต จาก พนกงาน เจา หนาท ถา นาย เรอ หรอ

บคคล ใด ฝาฝน ม ความ ผดตองระวางโทษจำคกไมเกนสองป

11อสรกล อณหเกต

หรอปรบเปนเงนสามเทาของราคาของหรอปรบเปนเงนหนง

แสนบาทแลวแตจำนวนใดจะมากกวาหรอทงจำทงปรบ”

(2) โทษปรบทใชควบคกบโทษจำคก

ใน บาง ฐาน ความ ผด นน กฎหมาย อาจ บญญต ให ใช

โทษ ปรบ ควบค ไป กบ โทษจำ คก โดย ใช คำ วา ‘และ’ ใน การ

บญญต โทษ เชน มาตรา 135/4 แหง ประมวล กฎหมาย อาญา

บญญต วา “ผ ใด เปน สมาชก ของ คณะ บคคล ซง ม มต ของ หรอ

ประกาศ ภาย ใต คณะ มนตร ความ มนคง แหง สหประชาชาต

กำหนด ให เปน คณะ บคคล ท ม การก ระ ทำ อน เปนการ กอการ

ราย และ รฐบาล ไทย ได ประกาศ ให ความ รบรอง มต หรอ

ประกาศ ดง กลาว ดวย แลว ผ นน ตองระวางโทษจำคกไมเกน

เจดปและปรบไมเกนหนงแสนสหมนบาท” ใน ฐาน ความ ผด

ท กฎหมาย บญญต โทษ ไว เชน น โทษ ปรบ จง ถอ เปน โทษ ท ใช

ควบค หรอ ประกอบ กบ (Complement) โทษจำ คก

โทษ ปรบ ท ใช ควบค กบ โทษจำ คก อาจ เปน ได ทง โทษ

ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน หรอ เปน คา ปรบ ตาม

จำนวน เทา ของ ความ ผด เชน มาตรา 14 แหง พระ ราช บญญต

ไพ บญญต วา “ผ ใด ฝาฝน มาตรา 5 ตองระวางโทษจำคก

ไมเกนสบป และปรบตามจำนวนไพของกลางเปนเงนสเทา

ของราคาไพทกรมสรรพสามตขายในประเภทเดยวกน แต

ใน กรณ ทำไพ ตอง ไม ตำ กวา สอง พน บาท”

(3) โทษปรบเพยงอยางเดยว

12 ระบบคาปรบทางอาญา

นอก เหนอ ไป จาก การ ใช โทษ ปรบ เพอ ทดแทน หรอ

เพอ ควบค ไป กบ โทษจำ คก แลว ใน บาง ฐาน ความ ผด นน

กฎหมาย อาจ บญญต ให ใช โทษ ปรบ เพยง อยาง เดยว มาตรา

3 ทศ แหง ประมวล รษฎากร บญญต วา “ผ ใด ไม ปฏบต ตาม

คำ สง เจา พนกงาน ประเมน หรอ พนกงาน เจา หนาท ตาม

ความ ใน มาตรา 3 ฉ ม ความ ผด ตองระวางโทษปรบไมเกน

หาพนบาท”

เชน เดยวกน กบ การ ใช โทษ ปรบ เพอ ทดแทน หรอ เพอ

ควบค ไป กบ โทษจำ คก โทษ ปรบ บาง ฐาน ความ ผด อาจ มได

เปน โทษ ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ชดเจน แต เปน คา ปรบ

ตาม จำนวน เทา ของ ความ ผด เชน มาตรา 91 แหง พระ ราช

บญญต ศลกากร บญญต วา “ของ ใด ปรากฏ วา ได เกบ ไว ใน

คลง สนคา และ เปน ของ ยง มได ตรวจ และ สง มอบ ถก ตอง

ถา ผ ปกครอง คลง สนคา ไม แสดง ของ นน ใน เมอ พนกงาน

เจา หนาท ศลกากร รองขอ ไซร ทาน วา ผ ปกครอง คลง สนคา

นน ม ความ ผด ตองระวางโทษปรบครงหนงๆไมเกนหนงหมน

บาท สำหรบหบหอหนงๆ ทไมไดแสดง นอกจาก คา ภาษ

ท ตอง เสย สำหรบ ของ นน”

ขอ สงเกต เบอง ตน ของ การ ใช โทษ ปรบ ใน กระบวนการ

ยตธรรม ทาง อาญา ของ ไทย ใน ปจจบน จาก การ ศกษา

กฎหมาย ตางๆ ขาง ตน ม 2 ประการ ดงน

ประการแรก เมอ พจารณา แยก ตาม รป แบบ การ

13อสรกล อณหเกต

บญญต โทษ ปรบ ทาง อาญา แลว จะ พบ วา กฎหมาย จำนวน

ประมาณ 500 มาตรา หรอ ประมาณ รอย ละ 44 ของ โทษ

ปรบ ททำการ ศกษา กำหนด ให ลงโทษ ผ กระทำ ความ ผด โดย

การ จำ คก หรอ ปรบ หรอ ทง จำ ทง ปรบ กฎหมาย ท กำหนด บท

ลงโทษ ใน ลกษณะ น กอ ให เกด ความ ลก ลน ระหวาง กฎหมาย

ท ออก ตาง เวลา กน โดย กฎหมาย ท ตรา ขน ทหลง มก กำหนด

คา ปรบ ไว สง กวา แม จะ กำหนด โทษจำ คก ไว ไม ตาง กน ซง

ผ ทำการ ศกษา จะ ได อธบาย เพม เตม ตอ ไป ใน หวขอ 2.2

ประการทสอง โทษ ปรบ ทาง อาญา จำนวน 1,086

มาตรา หรอ ประมาณ รอย ละ 96 ของ โทษ ปรบ ททำการ ศกษา

เปน โทษ ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน การ กำหนด คา

ปรบ โดย มได คำนง ถง เงนเฟอ ทำให คา ปรบ ทแท จรง เมอ ปรบ

ดวย เงนเฟอ (Inflation-adjusted Fines) ม คา ลด ลง เมอ เวลา

ผาน ไป ดวย เหต น ผล ใน การ ปอง ปราม การก ระ ทำ ผด (Deter-

rence) จง ลด ลง ตาม ไป ดวย และ มก นำ ไป ส การ ลงโทษ ดวย

การ จำ คก เปน หลก ซง ผ ทำการ ศกษา จะ ได อธบาย เพม เตม

ตอ ไป ใน หวขอ 2.3

14 ระบบคาปรบทางอาญา

รปแบบการบญญตโทษปรบทางอาญา จำนวนมาตรา

โทษปรบทใชทดแทนโทษจำคก

✓ โทษปรบทระบจำนวนคาปรบไวชดเจน

✓ คาปรบตามจำนวนเทาของความผด

488

15

โทษปรบทใชควบคกบโทษจำคก

✓ โทษปรบทระบจำนวนคาปรบไวชดเจน

✓ คาปรบตามจำนวนเทาของความผด

217

10

โทษปรบเพยงอยางเดยว

✓ โทษปรบทระบจำนวนคาปรบไวชดเจน

✓ คาปรบตามจำนวนเทาของความผด

381

21

ตารางท1สรปจำนวนมาตราในกฎหมายทมโทษปรบทางอาญา

ทมา: รวบรวมโดยผทำการศกษา

2.2 ปญหา เกยว กบ ความ ลก ลน ระหวาง โทษ ปรบ ใน กฎหมาย ท ออก ตาง เวลา กน

ปญหา เรอง ความ ลก ลน ระหวาง โทษ ปรบ ใน กฎหมาย

ท ออก ตาง เวลา กน เกด ขน เนองจาก การ กำหนด คา ปรบ ใน

กฎหมาย ฉบบ ตางๆ นน ไมม มาตรฐาน ท ชดเจน ทำให คาปรบ

ม การก ระ จาย ตว สง โดย คา ปรบ ท เปน ตว เงน (Nominal Fine)

เทยบ เทา โทษจำ คก 1 ป ม คา ตงแต 1,000-3,000,000

บาท (ด ภาพ ท 1 และ ตาราง ท 2) แม กระทง คา ปรบ ท ออก

ใน ป เดยวกน ก อาจ ม คา แตก ตาง กน มาก เชน ใน ป 2550

คา ปรบ ท เปน ตว เงน เทยบ เทา โทษจำ คก 1 ป ม คา ตงแต 2,000-

3,000,000 บาท (ด ภาพ ท 2)

15อสรกล อณหเกต

2.3 ปญหา เกยว กบ โทษ ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน โดย มได คำนง ถง เงนเฟอ

ภาพท1การกระจายตวของคาปรบทเปนตวเงน

ในกฎหมายฉบบตางๆ

ภาพท2คามธยฐานและพสยของคาปรบทเปนตวเงน

(FominalFine)เทยบเทาโทษจำคก1ปของกฎหมายท

ออกในปตางๆ

16 ระบบคาปรบทางอาญา

โทษ จำ คก

คาปรบตำสด กฎหมาย

กฎหมาย โทษปรบ กฎหมาย โทษปรบ

ไมเกน1 ป

ประมวล กฎหมาย อาญา หลาย มาตรา

ไม เกน2,000 บาท

พ.ร.บ.นำมน เชอ เพลง• มาตรา 35

ไม เกน 3,000,000 บาท

ไมเกน2 ป

พ.ร.บ.การ พนน • มาตรา 14 (2)

ไม เกน2,000 บาท

พ.ร.บ.หลก ทรพย• มาตรา 281/1 วรรค สอง• มาตรา 281/10• มาตรา 285 ทว วรรค ส• มาตรา 285 ตร วรรค สอง• มาตรา 286 ทว วรรค สองพ.ร.บ. ธรกจ นำ เทยว• มาตรา 80• มาตรา 84พ.ร.บ.ฟอก เงน• มาตรา 63

ไม เกน500,000 บาท

ไมเกน3 ป

ประมวล กฎหมาย อาญา หลาย มาตรา

ไม เกน6,000 บาท

พ.ร.บ.แขงขน ทางการ คามาตรา 51

ไม เกน 6,000,000 บาท

ไมเกน4 ป

ประมวล กฎหมาย อาญามาตรา 139

ไม เกน8,000 บาท

พ.ร.บ.โรงงานมาตรา 50 วรรค สองมาตรา 52 วรรค สอง

ไม เกน400,000 บาท

ไมเกน5 ป

ประมวล กฎหมาย อาญา หลาย มาตรา

ไม เกน 10,000 บาท

พ.ร.บ.จด แจง การ พมพมาตรา 26

ไม เกน 5,000,000 บาท

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาปรบตำสดและสงสดของ

กฎหมายทกำหนดโทษจำคกไวเทากน

ทมา: รวบรวมโดยผทำการศกษา

17อสรกล อณหเกต

โทษ ปรบ ทาง อาญา จำนวน 1,086 มาตรา หรอ

ประมาณ รอย ละ 96 ของ โทษ ปรบ ททำการ ศกษา เปน โทษ

ปรบ ท ระบ จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน การ กำหนด คา ปรบ โดย

มได คำนง ถง เงนเฟอ ทำให คา ปรบ ทแท จรง เมอ ปรบ ดวย

เงนเฟอ ม คา ลด ลง เมอ เวลา ผาน ไป โดย เฉพาะ กฎหมาย ท ม

ผล บงคบ ใช มา เปน เวลา นาน เชน ประมวล กฎหมาย อาญา

ท ม ผล บงคบ ใช มา ตงแต ป 2499 หรอ เกน กวา 50 ป มา แลว

เปนตน

ผ ทำการ ศกษา สำรวจ โทษ ปรบ ทาง อาญา ใน กฎหมาย

ฉบบ ตางๆ พบ วา คา ปรบ ทาง อาญา ใน กฎหมาย ซง บญญต

ขน ภาย หลง ม แนว โนม ท จะ เพม ขน ตาม เวลา โดย คา มธยฐาน

ของ คา ปรบ ท เปน ตว เงน (Nominal Fine) เทยบ เทา โทษจำคก

1 ป3 เพม ขน จาก 2,000 บาท ใน ป 2499 เปน 20,000 บาท

ใน ปจจบน (ด ภาพ ท 2) อยางไร กตาม แมวา คา ปรบ ดง ท กลาว

มา ขาง ตน จะ เพม สง ขน แต ใน กฎหมาย บาง ฉบบ คา ปรบ ยง คง

อย ใน ระดบ ตำ นอกจาก น คา ปรบ ใน กฎหมาย ซง บญญต

ขน กอน กลบ มได ม การ ปรบปรง แกไข ให เพม สง ขน ตาม ไป

ดวย แต อยาง ใด

3 เนองจาก ใน แตละ ป อาจ ม การ ออก กฎหมาย ท ม โทษ ปรบ ทาง อาญา มากกวา 1 ฉบบ ผ ทำการ ศกษา จง ใช คา มธยฐาน เพอ เปน คา กลาง สำหรบ คา ปรบ ใน ป นนๆ

18 ระบบคาปรบทางอาญา

ผ ทำการ ศกษา ใช ดชน ราคา ผลตภณฑ มวล รวม ภายใน

ประเทศ (GDP deflator)4 เพอ ปรบ คา ปรบ ท เปน ตว เงน ใน

กฎหมาย ฉบบ ตางๆ ให เปน คา ปรบ ทแท จรง (Real Fine)

เมอ เปรยบ เทยบ คา ปรบ ท เปน ตว เงน กบ คา ปรบ ทแท จรง พบ

วา คา ปรบ ทแท จรง ใน ปจจบน ม มลคา ตำ กวา คา ปรบ ท เปน

ตว เงน คอน ขาง มาก เชน คา ปรบ 2,000 บาท ใน กฎหมาย ท

ออก เมอ ป 2499 ม มลคา ทแท จรง ใน ปจจบน ประมาณ 225

บาท เทานน โดย วธ การ คำนวณ คา ปรบ ทแท จรง ม สตร การ

คำนวณ ดงน

เพอ เปรยบ เทยบ คา ปรบ ท เปน ตว เงน กบ คา ปรบ ทแท จรง

ใน ปจจบน ให เหน ภาพ ชดเจน ผ ทำการ ศกษา จง เปรยบ เทยบ

คา ปรบ ทแท จรง ใน ปจจบน ให เปน สดสวน รอย ละ ของ คา ปรบ

ท เปน ตว เงน (ดภาพท 3) พบ วา คา ปรบ ทแท จรง ใน ปจจบน

ของ กฎหมาย ท ออก กอน ป 2535 ม มลคา คด เปน สดสวน

เพยง ประมาณ รอย ละ 10-50 ของ คา ปรบ ท เปน ตว เงน เทานน

การ บงคบ ใช โทษ ปรบ ใน กฎหมาย เหลา น จง เปน ไป อยาง ไมม

4 เชน เดยวกน กบ งาน ของ สม เกยรต, ธราธร และ ทรง พล (2554) งาน ศกษา น ใช GDP deflator ใน การ คำนวณ แทนท จะ เปน ดชน ราคา ผ บรโภค ซง ม ความ เหมาะ สม กวา ใน ทาง ทฤษฎ เนองจาก ขอมล ดชน ราคา ผ บรโภค ใน ประเทศไทย มได ม อนกรม ท ยาว เพยง พอ เทากบ GDP deflator

คา ปรบทแทจรง (real GDP) = คาปรบทเปนตวเงน (nominal GDP)

GDP deflator

19อสรกล อณหเกต

ภาพท3สดสวนรอยละของคาปรบทแทจรงในปจจบน

เมอเทยบกบคาปรบทเปนตวเงนของกฎหมายทออกใน

ปตางๆ

ประสทธภาพ เนองจาก ผล ของ เงนเฟอ ทำให คา ปรบ ทแท จรง

ตำ ลง ทกๆ ป ผล ใน การ ปอง ปราม การก ระ ทำ ผด (Deterrence)

จง ลด ลง จาก ชวง เวลา ท ออก กฎหมาย และ มก นำ ไป ส การ

ลงโทษ ดวย การ จำ คก เปน หลก

เนอหา ใน สวน ตอ ไป ผ ทำการ ศกษา จะ ทบทวน

ประสบการณ และ บท เรยน จาก ตาง ประเทศ วา ดวย การ สราง

ระบบ คา ปรบ เพอ หา แนวทาง ท เหมาะ สมใน การ ปฏรป ระบบ

คา ปรบ ใน ประเทศไทย

20 ระบบคาปรบทางอาญา

3ประสบการณ และ บท เรยน จาก ตาง ประเทศ วา ดวย การ สราง ระบบ คา ปรบ

21อสรกล อณหเกต

การ แกไข ปญหา ใจกลาง ของ ระบบ คา ปรบ ใน

ประเทศไทย ประกอบ ดวย ประเดน หลก 2 ประเดน ประเดน

แรก คอ จะ แกไข ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ใน แตละ

ฐาน ความ ผด ได อยางไร และ ประเดนทสอง จะ แกไข ปญหา

คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม เงนเฟอ ได อยางไร คำ ตอบ ตอ

ปญหา ทง สอง ประเดน ดง กลาว คอ การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ

ซง สามารถ กระทำ ได 2 แนวทาง คอ การ ใช ระบบ มาตรฐาน

คา ปรบ (Standard Fine System) หรอ การ ใช ระบบ คา ปรบ

แบบ แปรผน (Variable Fine System)

เนอหา ใน สวน น จะ กลาว ถง ประสบการณ และ บท เรยน

วา ดวย การ สราง ระบบ คา ปรบ จาก 3 ประเทศ ไดแก สห ราช

อาณาจกร ออสเตรเลย และ เยอรมน โดย แบง เนอหา ออก

เปน 3 สวน ยอย สวนแรก กลาว ถง ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ

สวนทสอง กลาว ถง ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน และ สวน

สดทาย เปนการ อภปราย เปรยบ เทยบ ขอด-ขอ เสย ของ ระบบ

คา ปรบ ทง สอง ดง กลาว

3.1 ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ (Standard Fine System)ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ เปน ระบบ ท ใช กน โดย ทวไป

ใน นานา ประเทศ เชน สห ราช อาณาจกร ออสเตรเลย

เนเธอรแลนด และ เบลเยยม เปนตน การ สราง ระบบ

มาตรฐาน คา ปรบ อาจ กระทำ ได 2 วธ วธแรก เปนการ จด

ทำ ดชน คา ปรบ ผาน การ จำแนก ระดบ (Level) หรอ หมวด หม

22 ระบบคาปรบทางอาญา

(Category)5 และ วธทสอง เปน กำหนด หนวย การ ลงโทษ

(Penalty Unit) สงสด สำหรบ แตละ ฐาน ความ ผด แทนท การ

กำหนด คา ปรบ สงสด

• การ จด ทำ ดชน คา ปรบ ผาน การ จำแนก ระดบ หรอ

หมวด หม

ตวอยาง ของ ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ ท ใช การ จด

ทำ ดชน คา ปรบ ผาน การ จำแนก ระดบ หรอ หมวด หม คอ

มาตราสวน คา ปรบ มาตรฐาน (Standard Scale) ใน กฎหมาย

ของ สห ราช อาณาจกร ซง เปน สวน หนง ของ การ ปฏรป ระบบ

คา ปรบ ใน ชวง ปลาย ค รสต ทศวรรษ 1970 ถง ชวง ตน ค รสต

ทศวรรษ 1980

การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ ของ สห ราช อาณาจกร เรมตน

ขน จาก การ ออก พระ ราช บญญต กฎหมาย อาญา ค.ศ. 1977

(Criminal Law Act 1977) ซง นบ เปนการ แกไข เพม เตม โทษ

ปรบ ทาง อาญา ครง ใหญ มาตรา 30 และ 31 แหง พระ ราช

บญญต กำหนด ให ม การ แกไข คา ปรบ สำหรบ ความ ผด ฐาน

ตางๆ จำนวน มาก โดย กระทำ เปน ราย มาตรา ซง ปรากฏ

อย ใน ตาราง รายการ (Schedules) ท 1 และ 6 แหง พระ ราช

บญญต

5 ใน กรณ ของ ประเทศไทย นน ตาม มาตรา 5 แหง พระ ราช บญญต ให ใช ประมวล กฎหมาย อาญา พ.ศ. 2499 ม การ จด กลม คา ปรบ สำหรบ ความ ผด ฐาน ตางๆ เชน กน แต กำหนด ไว เฉพาะ สำหรบ ความ ผด ลหโทษ ท ม โทษจำ คก ไม เกน หนง เดอน หรอ ปรบ ไม เกน หนง พน บาท หรอ ทง จำ ทง ปรบ เทานน

23อสรกล อณหเกต

ภาย หลง การ แกไข เพม เตม คา ปรบ ดง กลาว ระบบ คา

ปรบ ของ สห ราช อาณาจกร เปลยนแปลง ไป ส ระบบ คา ปรบ

มาตรฐาน จาก การ ออก พระ ราช บญญต ความ ยตธรรม ทาง

อาญา ค.ศ. 1982 (Criminal Justice Act 1982) ระบบ

ดง กลาว เปนการ จด ทำ ดชน คา ปรบ สำหรบ ความ ผด แตละ ฐาน

ความ ผด ตาม ระดบ ความ รนแรง6 เพอ ใช แทนท การ กำหนด

คา ปรบ สงสด โดย หลก การ สราง ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ

มาตรฐาน ภาย ใต พระ ราช บญญต ฉบบ ดง กลาว อาจ สรป ได

4 ขน ตอน ดง ตอ ไป น

6 ฐาน ความ ผด ท อย ภาย ใต มาตราสวน คา ปรบ มาตรฐาน น กำหนด ไว เฉพาะ ฐาน ความ ผด ซง สามารถ พจารณา คด โดย รวบรด ได (Sum-mary Offences) เทานน

ขนตอนแรก กำหนดระดบมาตราสวนคาปรบไว 5

ระดบ และกำหนดคาปรบทเปนตวเงนสงสดสำหรบแตละ

ระดบ ดงน

ระดบมาตราสวนคาปรบ จำนวนคาปรบ

1 25 ปอนด

2 50 ปอนด

3 200 ปอนด

4 500 ปอนด

5 500 ปอนด

24 ระบบคาปรบทางอาญา

คา ปรบ สงสด สำหรบ ความ ผด แตละ ระดบ น ถก

ออกแบบ มา เพอ สะทอน ระดบ ความ รนแรง ของ ความ ผด

กลาว คอ ความ ผด ลหโทษ (Minor Offences) จะ ถก จด ไว ใน

ระดบ ตำ สด (ระดบ ท 1) และ ความ ผด ท รนแรง ทสด เทา ท ยง

ควร ใช โทษ ปรบ จะ ถก จด ไว ใน ระดบ สงสด (ระดบ ท 5) โดย

การ จด ทำ ดชน คา ปรบ น วด ระดบ ความ รนแรง ของ ความ ผด

จาก จำนวน คา ปรบ ท บญญต ไว ใน กฎหมาย ท กำหนด ความ

ผด นนๆ

ขนตอนทสอง สำหรบ คา ปรบ ท ยง มได รบ การ แกไข

ภาย ใต พระ ราช บญญต กฎหมาย อาญา ค.ศ. 1977 (Criminal

Law Act 1977) หรอ ใน กฎหมาย ฉบบ อน ท ออก หลง จาก

นน ให ปรบ เพม คา ปรบ นนๆ ให อย สง ขน จาก เดม หนง ระดบ

เชน หาก คา ปรบ เทากบ 400 ปอนด หรอ มากกวา แต ไม เกน

500 ปอนด (ระดบ ท 4) ให เพม คา ปรบ เปน 1,000 ปอนด

(ระดบ ท 5)

ขนตอนทสาม เมอ กำหนด ระดบ มาตราสวน คา ปรบ

และ คา ปรบ ท เปน ตว เงน สำหรบ แตละ ระดบ แลว จง แทนท

การ กำหนด คา ปรบ สงสด ดวย ระดบ มาตราสวน คา ปรบ และ

ใช ระดบ มาตราสวน คา ปรบ น เปน ดชน อางอง คา ปรบ สำหรบ

ฐาน ความ ผด นนๆ

ขนตอนสดทาย สราง กลไก ใน การ ปรบปรง จำนวน คา

ปรบ เพอ แกไข ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม เงนเฟอ

25อสรกล อณหเกต

นน โดย กำหนด ให รฐมนตร (Secretary of the States)7 ม

อำนาจ ใน การ ออก คำ สง แกไข เปลยนแปลง จำนวน คา ปรบ

ใน แตละ ระดบ ตาม การ เปลยนแปลง มลคา เงน

การ ปรบ เพม จำนวน คา ปรบ ภาย ใต ระบบ มาตราสวน

คา ปรบ มาตรฐาน ของ สห ราช อาณาจกร น เกด ขน 2 ครง ใน

ป ค.ศ. 1984 และ 1991 โดย การ ปรบ เพม จำนวน คา ปรบ

ครง แรก เกด ขน จาก การ ออก คำ สง การ ลงโทษ ทาง อาญา

และ อนๆ (เพม โทษ) ค.ศ. 1984 (Criminal Penalties etc.

(Increase) Order 1984) โดย แกไข จำนวน คา ปรบ สงสด ใน

แตละ ระดบ ดงน

7 พระ ราช บญญต ฉบบ ดง กลาว มได กำหนด ไว วา รฐมนตร ผ รกษา การ ตามพ ระ ราช บญญต คอ รฐมนตร กระทรวง ใด แต จาก การ ออก คำ สง การ ลงโทษ ทาง อาญา และ อนๆ (เพม โทษ) ค.ศ. 1984 (Crimi-nal Penalties etc. (Increase) Order 1984) นน ประกาศ โดย Leon Brittan ซง ดำรง ตำแหนง รฐมนตร วาการ กระทรวง มหาดไทย ใน ขณะ นน

ระดบมาตราสวนคาปรบ จำนวนคาปรบ

1 50 ปอนด

2 100 ปอนด

3 400 ปอนด

4 1,000 ปอนด

5 2,000 ปอนด

26 ระบบคาปรบทางอาญา

ขณะ ท การ ปรบ เพม จำนวน คา ปรบ ครง ท สอง เกด ขน

จาก การ ออก พระ ราช บญญต ความ ยตธรรม ทาง อาญา ค.ศ.

1991 (Criminal Justice Act 1991) โดย กำหนด ให ม การ แกไข

จำนวน คา ปรบ สงสด สำหรบ แตละ ระดบ ดงน

ระดบมาตราสวนคาปรบ จำนวนคาปรบ

1 200 ปอนด

2 500 ปอนด

3 1,000 ปอนด

4 2,500 ปอนด

5 5,000 ปอนด

• การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ

โทษ ปรบ ใน กฎหมาย อาญา ของ ออสเตรเลย เปน

ตวอยาง ของ ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ ท ใช การ กำหนด หนวย

การ ลงโทษ (Denalty Unit) การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ

เรมตน ขน ครง แรก ใน รฐ วคตอเรย เมอ ป ค.ศ. 1981 ผาน การ

ออก พระ ราช บญญต การ ลงโทษ และ การ ตดสน ลงโทษ ค.ศ.

1981 (Penalties and Sentences Act 1981) และ ถก นำ ไป

ใช ใน รฐ แทสเมเนย ใน เวลา ตอ มา

ใน ป ค.ศ. 1988 คณะ กรรมการ ปฏรป กฎหมาย แหง

ออสเตรเลย (Australian Law Reform Commission) เสนอ

รายงาน วา ดวย การ ตดสน ลงโทษ (Report on Sentencing)

27อสรกล อณหเกต

โดย ระบ วา ปญหา สำคญ ประการ หนง ของ การ ใช โทษ ปรบ

คอ ผล ของ เงนเฟอ ทำให มลคา ของ คา ปรบ ลด ลง ทำให ตอง

ม การ แกไข เพม เตม คา ปรบ ใน กฎหมาย ฉบบ ตางๆ อย เสมอ

คณะ กรรมการ ชด ดง กลาว เหน วา การ กำหนด หนวย การ

ลงโทษ จะ ทำให การ แกไข โทษ ปรบ งาย ขน เนองจาก สามารถ

กระทำ ได โดย การ ออก กฎหมาย เพอ แกไข คา ปรบ ตอ หนวย

การ ลงโทษ เพยง ฉบบ เดยว จง เสนอ ให นำ ระบบ หนวย การ

ลงโทษ ท ใช อย ใน รฐ วคตอเรย และ รฐ แทสเมเนย มา ใช กบ ทง

ใน สหพนธรฐ และ มณฑล นครหลวง ออสเตรเลย (Australian

Capital Territory) รายงาน ฉบบ ดง กลาว นำ ไป ส การ ออก

พระ ราช บญญต แกไข เพม เตม บทบญญต ทาง อาญา ค.ศ.

1992 (Crimes Legislation Amendment Act 1992) เพอ

บงคบ ใช ใน เครอรฐ ออสเตรเลย กอน ท จะ เรม ออก กฎหมาย

เพอ ใช ใน แตละ รฐ

การ กำหนด หนวย ลงโทษ น เปนการ แทนท การ กำหนด

คา ปรบ สงสด สำหรบ แตละ ฐาน ความ ผด ดวย การ ระบ จำนวน

หนวย การ ลงโทษ ซง แปรผน ไป ตาม ระดบ ความ ราย แรง ของ

ความ ผด และ กำหนด มาตรฐาน คา ปรบ สำหรบ ความ ผด ตอ

หนวย การ ลงโทษ ซง วธ การ คำนวณ คา ปรบ ภาย ใต ระบบ

มาตรฐาน คา ปรบ ท ใช การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ อาจ เขยน

เปน สตร การ คำนวณ ได ดงน

คา ปรบ = จำนวน หนวยการลงโทษ X

คาปรบสำหรบความผดตอหนวย

28 ระบบคาปรบทางอาญา

วธ การ กำหนด หนวย ลงโทษ ของ รฐ วคตอเรย และ ของ

เครอรฐ ออสเตรเลย นน ม ความ แตก ตาง กน โดย การ กำหนด

หนวย การ ลงโทษ ภาย ใต พระ ราช บญญต การ ลงโทษ และ การ

ตดสน ลงโทษ ค.ศ. 1981 ของ รฐ วคตอเรย นน ใช วธ การ เทยบ

ความ ราย แรง ของ การก ระ ทำ ผด จาก โทษจำ คก โดย กำหนด ให

โทษจำ คก 1 เดอน เทากบ หนวย การ ลงโทษ 5 หนวย โทษจำ

คก 6 เดอน เทากบ หนวย การ ลงโทษ 25 หนวย ฯลฯ และ

กำหนด คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ ไว เทากบ 100 ดอลลาร

ออสเตรเลย

ขณะ ท พระ ราช บญญต แกไข เพม เตม บทบญญต ทาง

อาญา ค.ศ. 1992 ของ เครอรฐ ออสเตรเลย ใช วธ การ เทยบ

ความ ราย แรง ของ การก ระ ทำ ผด จาก คา ปรบ ท บญญต ไว ใน

กฎหมาย ท กำหนด ความ ผด นนๆ โดย กำหนด มาตรฐาน

คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ เรม ตน ไว เทากบ 100 ดอลลาร

ออสเตรเลย และ นำ ไป หาร จำนวน คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด

เพอ แปลง เปน จำนวน หนวย การ ลงโทษ เชน ฐาน ความ ผด ท

กำหนด คา ปรบ ไว เทากบ 1,000 ดอลลาร ออสเตรเลย จะ ม

หนวย การ ลงโทษ เทากบ 10 หนวย เปนตน

แมวา คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ จะ สามารถ นำ ไป

ใช เพอ แกไข ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม เงนเฟอ ได

แต การ ออก กฎหมาย เพอ แกไข คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ

29อสรกล อณหเกต

กลบ ไม เกด ขน จน กระทง ใน ป ค.ศ. 2004 เมอ รฐ วคตอเรย

ออก พระ ราช บญญต หนวย เงน ค.ศ. 2004 (Monetary Units

Act 2004) เพอ สราง กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย อตโนมต

โดย กำหนด ให รฐมนตร วาการ กระทรวง การ คลง (Treasurer)

ประกาศ คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ ภายใน วน ท 1 มถนายน

ของ ทก ป กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย อตโนมต น ทำให

มลคา ทแท จรง ของ คา ปรบ ยง คง รกษา มลคา เดม ไว เมอ เวลา

ผาน ไป โดย ไม จำเปน ตอง ออก กฎหมาย เพอ แกไข คา ปรบ ตอ

หนวย การ ลงโทษ (ด ภาพ ท 4)

ภาพท 4 เปรยบเทยบคาปรบตอหนวยการลงโทษของรฐวคตอเรย

กบดชนราคาผบรโภคชวงปค.ศ.2004-2011

ทมา: เวบไซตสำนกงานสถตแหงออสเตรเลย (Australian Bureau of Statistics)

และเวบไซตราชกจจานเบกษารฐวกตอเรย (Victoria Government Gazette)

30 ระบบคาปรบทางอาญา

3.2 ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน (variable fine system)ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน เปน ระบบ ท แตก ตาง ไป

จาก ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ เนองจาก มได ม การ กำหนด

จำนวน คา ปรบ ไว ชดเจน ดง เชน ใน ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ

หาก แต ใช วธ การ กำหนด โทษ เปน หนวย ความ ผด และ นำ

ราย ได ของ ผ กระทำ ความ ผด มา ใช คำนวณ คา ปรบ ควบค ไป

ดวย การนำ ราย ได ตอ วน ของ ผ กระทำ ความ ผด มา ใช ใน การ

คำนวณ น ทำให ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน รจก กน โดย ทวไป

ใน ชอ ‘ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได’ (Day-fine System) ระบบ

คา ปรบ ดง กลาว เรม ตน ใช ใน ประเทศ แถบ สแกน ดเนเวย ไดแก

ฟนแลนด สวเดน และ เดนมารก ตงแต กอน สงครามโลก ครง

ท 2 และ แพร หลาย ใน ประเทศ แถบ ยโรป ใน เวลา ตอ มา

ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน ม สวน คลายคลง กบ ระบบ

มาตรฐาน คา ปรบ ท ใช การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ ท ได กลาว

มา ขาง ตน กลาว คอ ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน ใช วธ การ ระบ

จำนวน หนวย ความ ผด ซง แปรผน ไป ตาม ระดบ ความ ราย แรง

ของ ความ ผด แต สวน ท แตก ตาง ออก ไป ก คอ แทนท จะ กำหนด

คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ ให เปน มาตรฐาน ดง เชน ระบบ

มาตรฐาน คา ปรบ ท ใช การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ ระบบ

ดง กลาว ใช วธ การนำ ราย ได ของ ผ กระทำ ความ ผด มา ใช คำนวณ

คา ปรบ คา ปรบ จง แปรผน ไป ตาม ฐานะ ทาง เศรษฐกจ ของ

31อสรกล อณหเกต

ผ กระทำ ความ ผด ซง วธ การ คำนวณ คา ปรบ ภาย ใต ระบบ

คา ปรบ ท แปรผน ตาม ราย ได ตอ วน ของ ผ กระทำ ความ ผด อาจ

เขยน เปน สตร การ คำนวณ ได ดงน

คา ปรบ = จำนวน หนวย ความ ผด (วน) X

ราย ได สทธ ตอ วนของ ผ กระทำ ความ ผด

คา ปรบ ท แปรผน ไป ตาม ฐานะ ทาง เศรษฐกจ ของ

ผ กระทำ ความ ผด น ม จด เดน ตรง ท สามารถ สราง ความ

เปนธรรม (Fairness) ใน การ ลงโทษ คน ท ม ระดบ ราย ได ตางๆ

กน ได ด กวา ระบบ คา ปรบ แบ บอนๆ และ ปอง ปราม การ

ก ระ ทำความ ผด ของ คน ทก ระดบ ราย ได อยาง เทา เทยม กน8

ตวอยาง ของ ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน ท จะ กลาว ถง ใน ท น

คอ ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได ของ เยอรมน รากฐาน ของ การ ใช

ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได ใน เยอรมน เรม ตน จาก การ แกไข เพม

เตม ประมวล กฎหมาย อาญา ใน ป ค.ศ. 1962 โดย อนญาต

ให ใช โทษ ปรบ ใน การ ลงโทษ แทน การ จำ คก ระยะ สน ได โดย

การ ใช โทษ ปรบ นน ตอง ตง อย บน พน ฐาน ของ การ คำนวณ

คา ปรบ ราย วน

การ ปฏรป ระบบ กฎหมาย ดง กลาว ปรากฏ เปน รป ธรรม

ชดเจน จาก การ ผาน รฐ บญญต การ ปฏรป กฎหมาย อาญา

8 ดรายละเอยดใน สมเกยรต และสนทร (2554)

32 ระบบคาปรบทางอาญา

(Criminal Law Reform Act) 2 ฉบบ ใน ป ค.ศ. 1969 โดย รฐ

บญญต ฉบบ แรก เปนการ กำหนด ให ศาล สามารถ ใช โทษ ปรบ

ทดแทน การ ลงโทษ จำ คก ระยะ สน ได ขณะ ท รฐ บญญต ฉบบ

ตอ มา วาง กรอบ สำหรบ ศาล ใน การ คำนวณ คา ปรบ ราย วน

โดย เปด ชอง ให ศาล แตละ แหง สามารถ พฒนา แนวทาง ใน การ

กำหนด จำนวน วน ปรบ และ การ ออกแบบ วธ การ คำนวณ คา

ปรบ ราย วน ได เอง รฐ บญญต ทง สอง ฉบบ นำ ไป ส การ ใช ระบบ

คา ปรบ ตาม ราย ได โดย สมบรณ ใน ป ค.ศ. 1975

แมวา หลก การ ของ ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได ใน

เยอรมน จะ คลายคลง กบ ใน ประเทศ ตนแบบ เชน สวเดน

แต วธ การ ใช ระบบ คา ปรบ ดง กลาว ใน ทง สอง ประเทศ ม ความ

แตก ตาง สำคญ ท สมควร กลาว ถง 2 ประเดน ดงน

ประเดนแรก ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได ใน ทง สอง

ประเทศ เรม ตน จาก แนวคด พน ฐาน ท ตาง กน โดย สวเดน ใช

โทษ ปรบ ตาม ราย ได กบ การก ระ ทำความ ผด ท ไม รนแรง นก

ซง สามารถ ยต ได ใน ชน พนกงาน อยการ โดย ไม จำเปน ตอง

ขน ส ศาล แนวคด ดง กลาว ทำให จำนวน วน ปรบ ไม มาก นก คอ

อย ระหวาง 1-120 วน (180 วน สำหรบ การก ระ ทำความ ผด

ซำ) ขน อย กบ ความ ราย แรง ของ การก ระ ทำความ ผด ขณะ ท

เยอรมน ใช โทษ ปรบ ตาม ราย ได กบ การก ระ ทำความ ผด ท ม

33อสรกล อณหเกต

ความ รนแรง มาก ขน เพอ เปน ทาง เลอก แทน การ ตดสน ลงโทษ

จำ คก จำนวน วน ปรบ จง อาจ สง ถง 360 วน

ประเดนทสอง การ คำนวณ ราย ได สทธ ตอ วน ของ

ผ กระทำ ความ ผด ใน สวเดน นน ม ความ ซบ ซอน9 มากกวา ใน

เยอรมน เนองจาก ศาล สามารถ เขา ถง ขอมล ราย ได และ การ

จาย ภาษ ของ ผ กระทำ ความ ผด ได ใน เยอรมน นน ศาล จะ ใช

การ ประมาณ การ ราย ได สทธ จาก รายงาน ขอมล ผ กระทำ

ความ ผด ของ เจา หนาท ตำรวจ และ การ ซก ถาม

การ บงคบ ใช ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได เพอ ทดแทน

การ ลงโทษ ดวย การ จำ คก ใน ทง สอง ประเทศ คอน ขาง ประสบ

ความ สำเรจ โดย ใน สวเดน นน การ ลงโทษ ดวย การ ปรบ คด เปน

สดสวน ประมาณ ครง หนง ของ การ ลงโทษ ผ กระทำ ความ ผด

ทง ใน คด ความ ผด ตอ ทรพยสน และ ความ ผด ตอ บคคล ขณะ ท

ใน เยอรมน คด เปน สดสวน ประมาณ 3 ใน 4 ของ การ ลงโทษ

ผ กระทำ ความ ผด ใน คด ความ ผด ตอ ทรพยสน และ ประมาณ

2 ใน 3 ใน คด ความ ผด ตอ บคคล (Hillsman, 1990)

9 เชน หาก ผ กระทำ ความ ผด ม สถานภาพ สมรส จะ หก ราย ได สทธ ท นำ มา คำนวณ ออก รอย ละ 20 แต หาก ค สมรส ของ ผ กระทำ ความ ผด ม งาน ทำ จะ บวก เพม ราย ได ของ ค สมรส รอย ละ 20 เขา กบ ราย ได สทธ เปนตน

34 ระบบคาปรบทางอาญา

สวเดน เยอรมน

ป ท เรม ตน ใช ค.ศ. 1931 ค.ศ. 1975

แนวคด พน ฐาน

ใช กบ การก ระ ทำ ความ ผด ท ไม รนแรง นก ซง สามารถ ยต ได ใน ชน พนกงาน อยการ โดย ไม จำเปน ตอง ขน ส ศาล

ใช กบ การก ระ ทำความ ผด ท ม ความ รนแรง มาก ขน เพอ เปน ทาง เลอก แทน การ ตดสน ลงโทษ จำ คก

จำนวนวนปรบ1-120 วน (180 วน สำหรบ การก ระ ทำ ความ ผด ซำ)

5-360 วน

การ คำนวณ ราย ได สทธ ตอ วน ของ ผ กระทำ ความ ผด

ม วธ การ คำนวณ ท ซบ ซอน เนองจาก ศาล สามารถ เขา ถง ขอมล ราย ได และ การ จาย ภาษ ของ ผ กระทำ ความ ผด ได

ใช การ ประมาณ การ ราย ได สทธ จาก รายงาน ขอมล ผ กระทำ ความ ผด ของ เจา หนาท ตำรวจ และ การ ซก ถาม โดย ผ พพากษา ใน ศาล

สดสวน การ ลงโทษ ผ กระทำ ความ ผด ดวย การ ปรบ

ประมาณ ครง หนง ของ ผ กระทำ ความ ผด ทง ใน คด ความ ผด ตอ ทรพยสน และ ความ ผด ตอ บคคล

ประมาณ 3 ใน 4 ของ ผ กระทำ ความ ผด ใน คด ความ ผด ตอ ทรพยสน และ ประมาณ 2 ใน 3 ใน คด ความ ผด ตอ บคคล

ตารางท3เปรยบเทยบระบบคาปรบตามรายไดของ

สวเดนและเยอรมน

ทมา: สรปจาก Hillsman (1990)

35อสรกล อณหเกต

นอกจาก คา ปรบ ท แปรผน ไป ตาม ฐานะ ทาง เศรษฐกจ

ของ ผ กระทำ ความ ผด น จะ สามารถ สราง ความ เปน ธรรม

ใน การ ลงโทษ คน ท ม ระดบ ราย ได ตางๆ กน ดง ท ได กลาว มา ขาง ตน

แลว ระบบ คา ปรบ แปรผน น ยง สามารถ แกไข ปญหา คา ปรบ

ท ไม เปลยนแปลง ตาม เงนเฟอ ได เนองจาก รายได สทธ ตอ วน

ของ ผ กระทำ ความ ผด ยอม สะทอน คา เงน ท เปลยนแปลง ไป

ใน ตว มน เอง

3.3 ว วา ทะ วา ดวย ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ กบ ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน

ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ และ ระบบ คา ปรบ แบบ

แปรผน ท กลาว มา ขาง ตน ตาง สามารถ นำ มา ปรบ ใช เพอ การ

ปฏรป ระบบ โทษ ปรบ ใน ประเทศไทย ได เนอหา ใน สวน น

จะ เปรยบ เทยบ ขอด-ขอ เสย ของ ระบบ คา ปรบ ดง กลาว ใน

ประเดน ปญหา หลก 2 ประเดน ไดแก การ แกไข ปญหา

ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด และ การ

แกไข ปญหา คาปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม เงนเฟอ เพอ นำ

ขอ คน พบ ดง กลาว ไป ส ขอ เสนอ ใน การ ปฏรป ระบบ โทษ ปรบ

ใน ประเทศไทย ใน เนอหา สวน ตอ ไป

• การ แกไข ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ใน แตละ

ฐาน ความ ผด

การ จด ทำ ดชน คา ปรบ โดย วด ระดบ ความ รนแรง ของ

ความ ผด จาก จำนวน คา ปรบ ท บญญต ไว ใน กฎหมาย ท กำหนด

36 ระบบคาปรบทางอาญา

ความ ผด นนๆ เปน วธ ท งาย และ สะดวก ทสด จาก ตวอยาง

ท กลาว มา ขาง ตน นน สห ราช อาณาจกร เลอก ใช วธการ

ดง กลาว เพอ แกไข ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ทำให คา ปรบ

สำหรบ ความ ผด ฐาน ตางๆ ถก จด กลม ให เหลอ เพยง 5 กลม

ตาม ระดบ ความ รนแรง ของ ความ ผด ซง งาย ตอ การ แกไข

เปลยนแปลง คา ปรบ ตาม เงนเฟอ อยางไร กตาม วธการ

ดง กลาว สามารถ กระทำ ได เนองจาก สห ราช อาณาจกร ม การ

แกไข เพม เตม โทษ ปรบ ทาง อาญา ครง ใหญ กอน หนา การ

จด ทำ ดชน คา ปรบ แลว การ จด ทำ ดชน คา ปรบ โดย ไมม การ

ตรวจ ชำระ คา ปรบ ท ม อย เดม อาจ ไม ชวย แกไข ปญหา ดง กลาว

เนองจาก มได คำนง ถง มลคา ทแท จรง ใน ปจจบน ของ คา ปรบ

ตวอยาง หนง ของ วธ การ แกไข ปญหา ดง กลาว คอ ขอ

เสนอ ใน การ จด ทำ ดชน คา ปรบ ของ ไอรแลนด ตาม รายงาน

วา ดวย การ จด ทำ ดชน คา ปรบ (Report on the Indexation

of Fines) ของ คณะ กรรมการ ปฏรป กฎหมาย (Law Reform

Commission) ซง เผย แพร เมอ ป ค.ศ. 1991 (Law Reform

Commission of Ireland, 1991) โครง ราง ขอ เสนอ ดง กลาว

เปนการ จด ทำ ดชน คา ปรบ ซง ม ความ ซบ ซอน มาก ขน โดย วด

ระดบ ความ รนแรง ของ ความ ผด จาก จำนวน คา ปรบ ท จำแนก

ตาม ชวง เวลา ท ออก กฎหมาย

37อสรกล อณหเกต

ป ค.ศ. ทออกกฎหมาย

หมวด A(ไมเกน 100

ปอนด)

หมวด B(ไมเกน 500 ปอนด)

หมวด C(ไมเกน 1,500

ปอนด)

1980- 100 ปอนด หรอนอยกวา 100-500 ปอนด มากกวา 500 ปอนด

1975-1979 50 ปอนด หรอนอยกวา 50-250 ปอนด มากกวา 250 ปอนด

1965-1974 25 ปอนด หรอนอยกวา 25-125 ปอนด มากกวา 125 ปอนด

1945-1964 10 ปอนด หรอนอยกวา 10-50 ปอนด มากกวา 50 ปอนด

1915-1944 5 ปอนด หรอนอยกวา 5-25 ปอนด มากกวา 25 ปอนด

-1914 2 ปอนด หรอนอยกวา 2-10 ปอนด มากกวา 10 ปอนด

ตารางท 4 โครงรางขอเสนอการจดทำดชนคาปรบของไอรแลนดของ

คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย

ทมา: Law Reform Commission of Ireland (1991)

ขณะ ท ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ ท ใช การ กำหนด หนวย

การ ลงโทษ และ ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน สามารถ แกไข

ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ โดย การ ระบ จำนวน หนวย

ความ ผด ซง แปรผน ไป ตาม ระดบ ความ ราย แรง ของ ความ ผด

วธ การ น อาจ ยง ยาก และ ซบ ซอน กวา การ จด ทำ ดชน คา ปรบ

แต เหมาะ สม กวา ใน กรณ ท คา ปรบ ใน กฎหมาย ฉบบ ตางๆ นน

ไม ได รบ การ ตรวจ ชำระ มา เปน เวลา นาน

การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ อาจ ทำได 2 วธ ไดแก

(1) เทยบ ความ ราย แรง ของ การก ระ ทำความ ผด จาก โทษจำ คก

38 ระบบคาปรบทางอาญา

หรอ (2) แปลง จำนวน คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด ให เปน

จำนวน หนวย การ ลงโทษ ใน ชวง การ เรม ตน ปฏรป ระบบ

คา ปรบ นน การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ ดวย วธ เทยบ ความ

ราย แรง ของ การก ระ ทำความ ผด จาก โทษจำ คก เปน วธ ท

เหมาะ สม กวา วธ แปลง จำนวน คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด

เพราะ วธ แปลง จำนวน คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด ให เปน

จำนวน หนวย การ ลงโทษ ดง เชน ท ใช ใน เครอรฐ ออสเตรเลย

นน สามารถ กระทำ ได เนองจาก ม มาตรฐาน คา ปรบ ตอ

หนวย การ ลงโทษ ท ใช ใน รฐ วคตอเรย เปน คา ปรบ อางอง อย

กอน แลว

• การ แกไข ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม

เงนเฟอ

ระบบ โทษ ปรบ แกไข ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง

ตาม เงนเฟอ ใน ระบบ คา ปรบ ขาง ตน สามารถ แบง ออก ได

เปน 3 แนวทาง ไดแก (1) การ กำหนด อำนาจ หนาท ใน การ

แกไข เปลยนแปลง คา ปรบ (2) การ สราง กลไก การ ปรบ เพม

คา ปรบ โดย อตโนมต และ (3) กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย

อตโนมต ตาม ราย ได

การ กำหนด อำนาจ หนาท ใน การ แกไข เปลยนแปลง คา

ปรบ ดง เชน ใน ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ ของสห ราช อาณาจกร

ม จด ออน สำคญ ตรง ท การ แกไข เปลยนแปลง จะ เปน ไป ตาม

ดลพนจ ของ ผ ม อำนาจ เทานน โดย เฉพาะ เมอ มได ม การ

กำหนด คาบ เวลา ใน การ แกไข เปลยนแปลง จำนวน คา ปรบ

39อสรกล อณหเกต

จง มได สะทอน มลคา ใน ปจจบน อยาง แทจรง

ขณะ ท การ สราง กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย

อตโนมต ดง เชน ระบบ คา ปรบ ของ รฐ วคตอเรย นา จะ เปน

แนวทาง ท เหมาะ สม กวา เนองจาก กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ

โดย อตโนมต น ทำให มลคา ทแท จรง ของ คา ปรบ ยง คง รกษา

มลคา เดม ไว เมอ เวลา ผาน ไป โดย ไม จำเปน ตอง ออก กฎหมาย

เพอ แกไข คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ แต หาก เลอก การ ปฏรป

โดย การ สราง ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได ระบบ ดง กลาว จะ เปน

กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย อตโนมต เนองจาก ราย ได สทธ

ตอ วน ของ ผ กระทำ ผด ยอม สะทอน คา เงน ท เปลยนแปลง ไป

ใน ตว เอง

ตารางท 5 เปรยบเทยบระบบมาตรฐานคาปรบกบระบบ

คาปรบแบบแปรผน

ปญหา/ ระบบ คา ปรบ

ระบบ มาตรฐาน คา ปรบ ระบบ คา ปรบ แบบ แปรผน

ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด

การ จด ทำ ดชน คา ปรบ ผาน การ จำแนก ระดบ หรอ หมวด หม

ใช การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ หรอ จำนวน วน ปรบ สงสด สำหรบ แตละ ฐาน ความ ผด แทนท การ กำหนด คา ปรบ สงสด

ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม เงนเฟอ

• ปรบ เพม คา ปรบ ใน แตละ หมวด หม หรอ• ปรบ เพม คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ

คา ปรบ จะ เปลยนแปลง ไป ตาม ราย ได ของ ผ กระทำ ความ ผด โดย อตโนมต จง ไม จำเปน ตอง ปรบ เพม คา ปรบ

40 ระบบคาปรบทางอาญา

4ขอเสนอเพอการปฏรประบบคาปรบ ทางอาญาในประเทศไทย

41อสรกล อณหเกต

จาก ประสบการณ และ บท เรยน จาก ตาง ประเทศ วา

ดวย การ สราง ระบบ คา ปรบ ท ได กลาว มา ขาง ตน สามารถ

สรป ทาง เลอก ใน การ ปฏรป ระบบ โทษ ปรบ ทาง อาญา ใน

ประเทศไทย ได ดงน

(1) มาตราสวน คา ปรบ มาตรฐาน ของ สห ราช

อาณาจกร

(2 ) ระบบ การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ ของ

ออสเตรเลย

2.1) ระบบ การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ ของ รฐ

วคตอเรย

2.2) ระบบ การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ ของ เครอรฐ

ออสเตรเลย

(3) ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได

สง ท ม ความ จำเปน อยาง ยง ใน การ ปฏรป กระบวนการ

ยตธรรม ทาง อาญา คอ การ ลด บทบญญต ท กำหนด โทษ ทาง

อาญา ให เหลอ เทา ท จำเปน (Decriminalization)10 การ ปฏรป

ระบบ คา ปรบ ทาง อาญา เปน ขน ตอน ตอ มา เพอ สราง เสรม ให

สามารถ ใช โทษ ปรบ เพอ เปน ทาง เลอก ใน การ ลงโทษ ผ กระทำ

ความ ผด ได อยาง ม ประสทธภาพ มาก ขน โดย แนวทาง ใน การ

ปฏรป ระบบ โทษ ปรบ ทาง อาญา อาจ แบง ออก ได เปน 4 ขน

ตอน (ด ภาพ ท 4) ดงน

10 ดรายละเอยดใน สมเกยรต, อสรกล และทรงพล (2554)

42 ระบบคาปรบทางอาญา

ขนตอนแรก เปน ขน ตอน การ เลอก วธ การ แกไข ปญหา

ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ท ม อย ใน ปจจบน ระหวาง การ จด ทำ

ดชน คา ปรบ ดง เชน ใน กรณ ของ สห ราช อาณาจกร หรอ ใช การ

กำหนด หนวย การ ลงโทษ

ขนตอนทสอง ใน กรณ ท เลอก การ กำหนด หนวย การ

ลงโทษ นน ขน ตอน ตอ มา คอ การ เลอก วธ การ กำหนด หนวย

การ ลงโทษ สำหรบ ความ ผด ฐาน ตางๆ ระหวาง วธ การ เทยบ

ความ ราย แรง ของ การก ระ ทำความ ผด จาก โทษจำ คก ดง เชน

กรณ ของ รฐ วคตอเรย หรอ วธ การ แปลง จำนวน คา ปรบ ใน

แตละ ฐาน ความ ผด ให เปน จำนวน หนวย การ ลงโทษ ดง เชน

กรณ ของ เครอรฐ ออสเตรเลย

ขนตอนทสาม เมอ กำหนด หนวย การ ลงโทษ สำหรบ

ความ ผด ฐาน ตางๆ แลว ขน ตอน ตอ มา คอ การ เลอก วา จะ

ใช โทษ ปรบ ตาม ราย ได หรอ ไม หาก ใช โทษ ปรบ ตาม รายได

คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ จะ แปรผน ไป ตาม ราย ได ของ

ผ กระทำ ความ ผด แต หาก ไม ใช โทษ ปรบ ตาม ราย ได จะ ตอง

กำหนด มาตรฐาน คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ

ขนตอนสดทาย ใน กรณ ท มได ใช โทษ ปรบ ตาม ราย ได

ทง กรณ การ จด ทำ ดชน คา ปรบ และ กรณ การ กำหนด หนวย

การ ลงโทษ จำเปน ท จะ ตอง ม กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ ซง

43อสรกล อณหเกต

อาจ เปน ได ทง การ ให อำนาจ หนาท ใน การ ออก ประกาศ แกไข

เพม เตม คา ปรบ ดง เชน ใน กรณ ของ สห ราช อาณาจกร หรอ

การ สราง กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย อตโนมต ดง เชน กรณ

ของ รฐ วคตอเรย

ภาพท4ทางเลอกในการปฏรประบบโทษปรบทางอาญา

44 ระบบคาปรบทางอาญา

จาก ขอด-ขอ เสย ท ได กลาว มา ใน หวขอ ท 3.3 ขาง ตน

ผ ทำการ ศกษา เหน วา ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได นา จะ เปน

ทาง เลอก ท ด ทสด เนองจาก ระบบ ดง กลาว ชวย สราง ความ

เปน ธรรม ใน การ ลงโทษ ผ กระทำ ความ ผด ท ม ระดบ ราย ได

ตาง กน ทง ยง สามารถ แกไข ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ใน

แตละ ฐาน ความ ผด และ ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม

เงนเฟอ ได อยางไร กตาม การนำ ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได

มา ใช เพอ ปฏรป ระบบ โทษ ปรบ ใน ประเทศไทย ใน ปจจบน

อาจ ประสบ ปญหา สำคญ หลาย ประการ โดย เฉพาะ ปญหา

เกยวกบ การ ประมาณ การ ราย ได ของ ผ ท ทำงาน ใน ภาค

เศรษฐกจ นอก ระบบ11 ดง นน ผ ทำการ ศกษา จง เสนอ ให

เรม ตน ปฏรป ระบบ คา ปรบ โดย ใช วธ การ กำหนด หนวย การ

ลงโทษ (ซง สามารถ เปลยนแปลง ไป ส ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได

ใน อนาคต) โดย ม ขน ตอน ดงน

ขนตอนแรก นำ วธ การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ มา ใช

แทนท การ กำหนด คา ปรบ สงสด สำหรบ แตละ ฐาน ความ ผด

เพอ แกไข ปญหา ความ ลก ลน ของ คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ

ผด ซง ผ ทำการ ศกษา เหน วา วธ การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ

นา จะ เหมาะ สม กบ ประเทศไทย มากกวา การ จด ทำ ดชน คา

ปรบ เนองจาก คา ปรบ ใน กฎหมาย ฉบบ ตางๆ นน ไม ได รบ

11 ดรายละเอยดใน สมเกยรต และสนทร (2554)

45อสรกล อณหเกต

การ ตรวจ ชำระ มา เปน เวลา นาน

ขนตอนทสองกำหนด หนวย การ ลงโทษ โดย ใช วธ การ

เทยบ ความ ราย แรง ของ การก ระ ทำความ ผด จาก โทษจำ คก ซง

วธ การ ดง กลาว นา จะ เหมาะ สม กบ ประเทศไทย มากกวา วธ

การ แปลง จำนวน คา ปรบ ใน แตละ ฐาน ความ ผด ให เปน จำนวน

หนวย การ ลงโทษ เนองจาก ยง ไมม มาตรฐาน คา ปรบ ตอ หนวย

ท สามารถ ใช เปน เกณฑ อางอง สำหรบ ประเทศไทย ได

ทงน เพอ ใหการ กำหนด หนวย การ ลงโทษ สามารถ

ปรบ ใชได กบ ระบบ คา ปรบ ตาม ราย ได ใน อนาคต อาจ กำหนด

หนวย การ ลงโทษ เปน จำนวน วน ปรบ โดย เทยบ ความ ราย แรง

ของ การก ระ ทำความ ผด จาก โทษจำ คก เชน กำหนด ให โทษ

จำ คก 1 เดอน เทากบ หนวย การ ลงโทษ 30 วน ปรบ โทษจำ

คก 6 เดอน เทากบ หนวย การ ลงโทษ 180 วน ปรบ โทษจำ คก

1 ป เทากบ หนวย การ ลงโทษ 360 วน ปรบ ฯลฯ

ตวอยาง เชน มาตรา 295 แหง ประมวล กฎหมาย อาญา

บญญต วา “ผ ใด ทำราย ผ อน จน เปน เหต ให เกด อนตราย แก

กาย หรอ จตใจ ของ ผ อน นน ผ นน กระทำ ความ ผด ฐาน ทำราย

รางกาย ตอง ระวาง โทษจำ คก ไม เกน สอง ป หรอ ปรบ ไม เกน

ส พน บาท หรอ ทง จำ ทง ปรบ” จะ ถก แกไข เปน “ผ ใด ทำราย ผ

อน จน เปน เหต ให เกด อนตราย แก กาย หรอ จตใจ ของ ผ อน นน

ผ นน กระทำ ความ ผด ฐาน ทำราย รางกาย ตอง ระวาง โทษจำ

คก ไม เกน สอง ป หรอ ปรบ ไม เกน ส พน บาท หรอ ปรบ ไม เกน

46 ระบบคาปรบทางอาญา

720 หนวย วน ปรบ หรอ ทง จำ ทง ปรบ” เปนตน

อยางไร กตาม ตวอยาง ท ยก มา ขาง ตน มได หมายความ

วา การ กำหนด หนวย การ ลงโทษ นน จำเปน จะ ตอง แกไข

โทษ ปรบ ใน กฎหมาย ตางๆ ท ละมา ตรา ท ละ ฉบบ หาก แต

สามารถ ออก พระ ราช บญญต เพยง ฉบบ เดยว เพอ กำหนด

วธ การ แกไข โทษ ปรบ ทงหมด ได

ขนตอนทสาม กำหนด คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ

โดย คำนวณ คา ปรบ จาก ตนทน คา เสย โอกาส ของ ผ กระทำ

ความ ผด จาก โทษจำ คก หาก ผ กระทำ ความ ผด ได รบ คา จาง

เทากบ คาแรง ขน ตำ ท 300 บาท ตอ วน และ ทำงาน ทง สน

240 วน ใน แตละ ป ตนทน คา เสย โอกาส จาก การ ได รบ โทษจำ

คก อยาง นอย จะ เทากบ 72,000 บาท ตอ ป ดง นน คา ปรบ ตอ

หนวย การ ลงโทษ จะ เทากบ 200 บาท ตอ หนวย

คา ปรบ ท กำหนด ขน จะ ตอง ม มลคา อยาง นอย เทากบ

คา ปรบ ทแท จรง ใน ป ท ออก กฎหมาย ทงน โทษ ปรบ จำนวน

ประมาณ 1 ใน 3 ของ โทษ ปรบ ท เลอก มา ทำการ ศกษา นน

เปน โทษ ปรบ ท บญญต ตงแต ป 2499 โดย ม คา ปรบ ท เปน

ตว เงน เทยบ เทา โทษจำ คก 1 ป อย ท 2,000 บาท เมอ ปรบ

คาปรบ ท เปน ตว เงน ดง กลาว ให เปน คา ปรบ ทแท จรง โดย ใช

ดชน ราคา ผลตภณฑ มวล รวม ภายใน ประเทศ แลว จะ พบ วา คา

ปรบ ทแท จรง เทากบ ประมาณ 18,000 บาท ดง นน คา ปรบ

ตอ หนวย การ ลงโทษ อยาง นอย ทสด ควร จะ เทากบ 50 บาท

47อสรกล อณหเกต

ตอ หนวย จาก วธ การ คำนวณ ขาง ตน ผ ทำการ ศกษา เสนอ

ให กำหนด คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ เรม ตน ท 200 บาท

ตอ หนวย หรอ อยาง นอย ทสด ตอง ไม ตำ กวา 50 บาท ตอ

หนวย

นอกจาก น จาก การ กำหนด คา ปรบ ตอ หนวย การ

ลงโทษ ขาง ตน จะ พบ วา โทษ ปรบ จำนวน ประมาณ 1 ใน 6

ของ โทษ ปรบ ท เลอก มา ทำการ ศกษา นน จะ ม คา ปรบ ท ลด ลง

กวา คา ปรบ ใน ปจจบน ซง อาจ จำเปน ตอง พจารณา แกไข หรอ

กำหนด ให เปน ขอ ยกเวน

ขนตอนสดทาย สราง กลไก การ ปรบ เพม คา ปรบ โดย

อตโนมต เพอ แกไข ปญหา คา ปรบ ท ไม เปลยนแปลง ตาม

เงนเฟอ โดย กำหนด ให รฐมนตร ประกาศ คา ปรบ ตอ หนวย การ

ลงโทษ ทก ป กลไก ดง กลาว จะ ทำให มลคา ทแท จรง ของ คา ปรบ

ยง คง รกษา มลคา เดม ไว เมอ เวลา ผาน ไป โดย ไม จำเปน ตอง

ออก กฎหมาย เพอ แกไข คา ปรบ ตอ หนวย การ ลงโทษ

แนวทาง การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ ใน งาน ศกษา ฉบบน

เปน ขอ เสนอ เบอง ตน ใน การ แกไข ปญหา ของ โทษ ปรบ ท ใช

ทดแทน โทษจำ คก เทานน ขณะ ท โทษ ปรบ ท ใช ควบค กบ

โทษจำ คก และ โทษ ปรบ เพยง อยาง เดยว ก ควร ใช แนวทาง การ

ปฏรป ดง กลาว เชน เดยวกน

48 ระบบคาปรบทางอาญา

อยางไร กตาม การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ เปน เพยง

สวนหนง ของ การ ปฏรป กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา

เทานน โดย ใน ขน ตอน กอน การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ นน การ

ปฏรป กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา ใน สวน อนๆ ม ความ

จำเปน อยาง ยง โดย เฉพาะ การ ลด บทบญญต ท กำหนด โทษ

ทาง อาญา ให เหลอ เทา ท จำเปน (Decriminalization) ขณะ ท

ใน ขน ตอน หลง จาก การ ปฏรป ระบบ คา ปรบ นน สง ท จำเปน

ตอง คด และ หา แนวทาง ใน การ ปฏรป ตอ ไป คอ การ สราง

ระบบ การ จด เกบ คา ปรบ ท ม ประสทธภาพ รวม ทง การ สราง

มาตรการ ทาง เลอก ใน การ ลงโทษ อยาง อน นอก เหนอ ไป จาก

มาตรการ กกขง ใน กรณ ท ผ กระทำ ความ ผด ไม สามารถ จาย

คา ปรบ ได

49อสรกล อณหเกต

เอกสารอางอง

Hillsman, Sally T. (1990), “Fines and day fines”, in Tonry, Michael and

Norval Morris (eds.). Crime and Justice: A Review of Research, vol.

12., Chicago, IL: University of Chicago Press.

The Law Reform Commission of Ireland (1991), “Report on the Index-

ation of Fines”.

The Law Reform Commission of Ireland (2002), “Report on the Index-

ation of Fines: A Review of Developments”.

สม เกยรต ตง กจ วา น ชย, ธราธร รตน นฤมต ร ศร และ ทรง พล สงวน จตร (2554),

“ปญหา ของ ระบบ ยตธรรม ทาง อาญา ของ ไทย”, บท ท 2, ใน

สม เกยรต ตง กจ วา น ชย และ คณะ, นต เศรษฐศาสตร ของ ระบบ ยตธรรม

ทาง อาญา ของ ไทย, รายงาน ฉบบ สมบรณ เลม ท 1, โครงการ การ วเคราะห

กฎหมาย และ กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา ดวย เศรษฐศาสตร,

นำ เสนอ ตอ สำนกงาน กองทน สนบสนน การ วจย (สกว.).

สม เกยรต ตง กจ วา น ชย, อสร กล อณห เกต และ ทรง พล สงวน จตร (2554),

“ทาง เลอก ใน การ เพม ประสทธภาพ ใน กระบวนการ ยตธรรม ทาง

อาญา”, บท ท 4, ใน สม เกยรต ตง กจ วา น ชย และ คณะ,

นต เศรษฐศาสตร ของ ระบบ ยตธรรม ทาง อาญา ของ ไทย,

รายงาน ฉบบ สมบรณ เลม ท 1, โครงการ การ วเคราะห กฎหมาย และ

กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา ดวย เศรษฐศาสตร, นำ เสนอ ตอ สำนกงาน

กองทน สนบสนน การ วจย (สกว.).

สม เกยรต ตง กจ วา น ชย และ สนทร ตน มน ทอง (2554), “การ ใช โทษ ปรบ ใน

การ ลงโทษ ผ กระทำ ผด ทาง อาญา”, บท ท 5, ใน

สม เกยรต ตง กจ วา น ชย และ คณะ, นต เศรษฐศาสตร ของ ระบบ ยตธรรม

ทาง อาญา ของ ไทย, รายงาน ฉบบ สมบรณ เลม ท 1, โครงการ การ วเคราะห

กฎหมาย และ กระบวนการ ยตธรรม ทาง อาญา ดวย เศรษฐศาสตร,

นำ เสนอ ตอ สำนกงาน กองทน สนบสนน การ วจย (สกว.).

สำนกงาน ศาล ยตธรรม (2554), รายงาน สถต คด ศาล ทว ราช อาณาจกร

ประจำ ป พ.ศ. 2553, กรงเทพฯ: สำนกงาน ศาล ยตธรรม

กระทรวง ยตธรรม.

พระ ราช บญญต ให ใช ประมวล กฎหมาย อาญา พ.ศ. 1.

2499 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 21 ฉบบ (ป ลาสด

2551)

พระ ราช บญญต ให ใช บทบญญต แหง ประมวล รษฎากร 2.

พทธศกราช 2481 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 37

ฉบบ (ป ลาสด 2552)

พระ ราช บญญต ศลกากร พ.ศ. 2469 และ พ.ร.บ. แกไข 3.

เพม เตม รวม 20 ฉบบ (ป ลาสด 2548)

พระ ราช บญญต วตถ ออก ฤทธ ตอ จต และ ประสาท พ.ศ. 4.

2518 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 4 ฉบบ (ป ลาสด

ภาค ผนวก: ราย ชอ กฎหมาย ท นำ มา ศกษา

2543)

พระ ราช บญญต สรา พ.ศ. 2493 และ พ.ร.บ. แกไข เพม 5.

เตม รวม 7 ฉบบ (ป ลาสด 2534)

พระ ราช บญญต การ พนน พ.ศ. 2478 และ พ.ร.บ. แกไข 6.

เพม เตม รวม 8 ฉบบ (ป ลาสด 2505)

พระ ราช บญญต ไพ พ.ศ. 2486 และ พ.ร.บ. แกไข เพม 7.

เตม รวม 3 ฉบบ (ป ลาสด 2534)

พระ ราช บญญต บตร ประจำ ตว ประชาชน พ.ศ. 2526 และ 8.

พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป ลาสด 2554)

พระ ราช บญญต รบ ราชการ ทหาร พ.ศ. 2497 และ พ.ร.บ. 9.

แกไข เพม เตม รวม 4 ฉบบ (ป ลาสด 2516)

พระ ราช บญญต หาม เรยก ดอกเบย เกน อตรา พ.ศ. 10.

2475

พระ ราช บญญต หลก ทรพย และ ตลาดหลกทรพย พ.ศ. 11.

2535 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 4 ฉบบ (ป ลาสด

2551)

พระ ราช บญญต กำหนด ความ ผด เกยว กบ หาง หน สวน จด 12.

ทะเบยน หาง หน สวน จำกด บรษท จำกด สมาคม และ

มลนธ พ.ศ. 2499 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 4 ฉบบ

(ป ลาสด 2551)

พระ ราช บญญต อาวธ ปน เครอง กระสน ปน วตถ ระเบด 13.

ดอกไม เพลง และ สง เทยม อาวธ ปน พ.ศ. 2490 และ

พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 9 ฉบบ (ป ลาสด 2543)

พระ ราช บญญต การ ทะเบยน คน ตางดาว พ.ศ. 2493 และ 14.

พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป ลาสด 2497)

พระ ราช บญญต ปองกน และ ปราบ ปราม การ คา ประเวณ 15.

พ.ศ. 2539

พระ ราช บญญต ยา เสพ ตด ให โทษ พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. 16.

แกไข เพม เตม รวม 5 ฉบบ (ป ลาสด 2545)

พระ ราช บญญต คน เขา เมอง พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. 17.

แกไข เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป ลาสด 2542)

พระ ราช บญญต ธรกจ นำ เทยว และ มคคเทศก พ.ศ. 18.

2551

พระ ราช บญญต วา ดวย ความ ผด อน เกด จาก การ ใช เชค 19.

พ.ศ. 2534

พระ ราช บญญต การ ทำงาน ของ คน ตางดาว พ.ศ. 255120.

พระ ราช บญญต มาตรา ชง ตวง วด พ.ศ. 2542 และ พ.ร.บ. 21.

แกไข เพม เตม รวม 2 ฉบบ (ป ลาสด 2549)

พระ ราช บญญต จด แจง การ พมพ พ.ศ. 255022.

พระ ราช บญญต การ สาธารณสข พ.ศ. 2535 และ พ.ร.บ. 23.

แกไข เพม เตม รวม 2 ฉบบ (ป ลาสด 2550)

พระ ราช บญญต โรค ตดตอ พ.ศ. 252324.

พระ ราช บญญต ดอกเบย เงน ให ก ยม ของ สถาบน การ เงน 25.

พ.ศ. 2523 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป

ลาสด 2535)

พระ ราช บญญต โรค ระบาด สตว พ.ศ. 2499 และ พ.ร.บ. 26.

แกไข เพม เตม รวม 2 ฉบบ (ป ลาสด 2542)

พระ ราช บญญต สง เสรม และ รกษา คณภาพ สง แวดลอม 27.

แหง ชาต พ.ศ. 2535

พระ ราช บญญต ปา ไม พ.ศ. 2484 และ พ.ร.บ. แกไข เพม 28.

เตม รวม 7 ฉบบ (ป ลาสด 2525)

พระ ราช บญญต ปา สงวน แหง ชาต พ.ศ. 2507 และ พ.ร.บ. 29.

แกไข เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป ลาสด 2528)

พระ ราช บญญต อทยาน แหง ชาต พ.ศ. 250430.

พระ ราช บญญต การ ประมง พ.ศ. 2490 และ พ.ร.บ. แกไข 31.

เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป ลาสด 2528)

พระ ราช บญญต แร พ.ศ. 2510 และ พ.ร.บ. แกไข เพม 32.

เตม รวม 5 ฉบบ (ป ลาสด 2545)

พระ ราช บญญต ควบคม แรดบก พ.ศ. 251433.

พระ ราช บญญต การ ขนสง ทาง บก พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. 34.

แกไข เพม เตม รวม 11 ฉบบ (ป ลาสด 2550)

พระ ราช บญญต จราจร ทาง บก พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. 35.

แกไข เพม เตม รวม 8 ฉบบ (ป ลาสด 2551)

พระ ราช บญญต ทางหลวง พ.ศ. 2535 และ พ.ร.บ. แกไข 36.

เพม เตม รวม 2 ฉบบ (ป ลาสด 2549)

พระ ราช บญญต รถยนต พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. แกไข 37.

เพม เตม รวม 15 ฉบบ (ป ลาสด 2551)

พระ ราช บญญต การ คา นำมน เชอ เพลง พ.ศ. 2543 และ 38.

พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 2 ฉบบ (ป ลาสด 2550)

พระ ราช บญญต ให ใช ประมวล กฎหมาย ทดน พ.ศ. 39.

2497 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 12 ฉบบ (ป ลาสด

2551)

พระ ราช บญญต ควบคม อาคาร พ.ศ. 2522 และ พ.ร.บ. 40.

แกไข เพม เตม รวม 4 ฉบบ (ป ลาสด 2550)

พระ ราช บญญต โรงงาน พ.ศ. 253541.

พระ ราช บญญต สถาน บรการ พ.ศ. 2509 และ พ.ร.บ. 42.

แกไข เพม เตม รวม 4 ฉบบ (ป ลาสด 2546)

พระ ราช บญญต เรอ ไทย พ.ศ. 2481 และ พ.ร.บ. แกไข 43.

เพม เตม รวม 7 ฉบบ (ป ลาสด 2550)

พระ ราช บญญต การ เดน เรอ ใน นาน นำไทย พ.ศ. 245644.

พระ ราช บญญต ปองกน และ ปราบ ปราม การ ฟอก เงน 45.

พ.ศ. 2542 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 3 ฉบบ (ป

ลาสด 2552)

พระ ราช บญญต วา ดวย ธรกรรม ทาง อเลกทรอนกส พ.ศ. 46.

2544 และ พ.ร.บ. แกไข เพม เตม รวม 2 ฉบบ (ป ลาสด

2551)