LƯU KÝ CHỨNG KHOÁN

1

1.KHÁI NIỆM:1.KHÁI NIỆM:1.1. Lưu ký1.1. Lưu ký : : Là việc gửi chứng chỉ chứng khoán tờ cổphiếu,trái phiếu, hoặc các loại giấy tờ hợp phápchứng minh quyền sở hữu chứng khoán vào hệthống lưu ký chứng khoán.1.2. Lưu ký chứng khoán :1.2. Lưu ký chứng khoán :Lưu ký chứng khoán thực chất là việc lưu giữ,bảo quản chứng khoán và các chứng từ có giácủa khách hàng, đồng thời thực hiện các quyềncủa khách hàng đối với chứng khoán.

2

2.Lợi ích của nhà đầu tư khi tham gia lưu 2.Lợi ích của nhà đầu tư khi tham gia lưu kýký

chứng khoánchứng khoánTiết kiệm thời gian và giảm thiểu chi phí đốivới nhà đầu tư Tránh được các rủi ro, hư hỏng, mất mát, giảmạo... khi nhà đầu tư tự cất giữ chứng khoán

tạinhà.Được hưởng các dịch vụ thuận tiện, nhanhchóng khi gửi và rút chứng khoán.Được đảm bảo bí mật.

3

Được đảm bảo các quyền lợi của người sở hữu chứng khoán (quyền bỏ phiếu, mua cổ phiếu,quyền cổ phiếu thưởng và cổ tức, chuyển đổi trái phiếu, tách gộp cổ phiếu.... ).

4

33. Vai trò của LKCK. Vai trò của LKCK LKCK là việc lưu giữ, bảo quản chứng

khoán của khách hàng cả chứng khoán vật chất và chứng khoán ghi sổ. Đồng thời đối với các chứng chỉ vật chất, TTLK còn phải thực hiện cả việc quản lý nhập, xuất và bảo quản an toàn chứng chỉ chứng khoán tại kho chứng chỉ chứng khoán. Để theo dõi và quản lý luồng ra vào chứng khoán của khách hàng ký gửi tại TTLKCK.

5

TTLKCK phải thực hiện mở tài khoản lưu kýchứng khoán cho các tổ chức lưu ký thành viênvà cho khách hàng, tương tự như việc ngân

hàngthương mại (NHTM) mở tài khoản vãng lai đểquản lý luồng tiền cho khách hàng của mình. LKCK thực hiện các dịch vụ liên quan đến mởtài khoản, nhận gửi, rút, chuyển khoản chứngkhoán lưu ký. Ngoài ra, TLKCK cũng như các tổchức lưu ký còn cung ứng bất cứ dịch vụ nào

khác được pháp luật cho phép liên quan đến

6

tài khoản lưu ký chứng khoán, chẳng hạn như dịch vụ làm trung gian trong các giao dịch bảo đảm như cầm cố, giải tỏa cầm cố chứng khoán.

7

4. 4. Phương thức lưu giữ chứng khoán Phương thức lưu giữ chứng khoán Nhận gửi, rút và cầm cố chứng khoán theo

yêucầu của khách hàng và bên nhận cầm cố Cung cấp thông tin về các quyền lợi phát

sinhđối với chứng khoán và thay mặt khách

hàngthực hiện các quyền này. Thanh toán cho khách hàng các thu nhập

phátsinh đối với chứng khoán họ sở hữu. 8

5.Hệ thống lưu ký chứng khoán5.Hệ thống lưu ký chứng khoán bao gồmbao gồm: : Trung tâm lưu ký và các thành viên lưu ký Trung tâm giao dịch chứng khoán hiện nay

đóng vai trò là Trung tâm lưu ký. Việc lưu ký chứng khoán chỉ được thực hiện tại các thành viên lưu ký của Trung tâm giao dịch chứng khoán.

9

5.1. Các thành viên lưu ký bao gồm:5.1. Các thành viên lưu ký bao gồm: Các công ty chứng khoán và các ngân hàng

thương mại. Hiện nay Trung tâm giao dịch chứng khoánThành phố Hồ Chí Minh có 14 thành viên lưu

ký, trong đó 11 thành viên lưu ký là các công ty chứng khoán và 3 thành viên lưu ký là các ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.

10

5.1.1. Hoạt động của TVLK:5.1.1. Hoạt động của TVLK: Thủ tục mở tài khoản lưu ký chứng

khoán tạiTVLK. Các chứng khoán sau khi được lưu tạiTVLK sẽ được TVLK tái lưu ký tại TTGDCK. Chứng khoán lưu ký của nhà đầu tư được

cấtgiữ tại kho của Trung tâm giao dịch chứng

khoándưới dạng quản lý tổng hợp và được quản lýriêng biệt với chứng khoán của chính TVLK.

11

5.1.2. Điều kiện hiện hành5.1.2. Điều kiện hiện hành TVLK:TVLK: Muốn đổi sang một TVLK khác, nhà đầu

tư sẽmở tài khoản lưu ký mới đồng thời làm thủ

tục đóng tài khoản lưu ký cũ. Người đứng tên lưu ký chứng khoán phải

chính là chủ sở hữu chứng khoán. Các tờ chứng chỉ chứng khoán bị hỏng, bị

nhòe không thể nhận diện được các thông tin cơ bản trên đó sẽ bị từ chối lưu ký.

Các chứng chỉ chứng khoán thuộc diện bị thông báo mất cắp hoặc giả mạo sẽ bị tạm giữ 12

Cổ phiếu của cổ đông mua chịu vẫn được lưu ký nhưng không được phép giao dịch.Được phép

giao dịch khi các điều kiện hạn chế được bãi bỏ và được xác nhận từ tổ chức này.

Các chủ sở hữu cổ phiếu theo hình thức ghi sổ muốn lưu ký vẫn tiến hành các thủ tục lưu ký

bình thường tại TVLK. TTGDCK là người được ủy quyền thay

mặt người đồng sở hữu chứng khoán lưu ký nhận các quyền được hưởng từ tổ chức phát hành như cổ tức, lãi trái phiếu, cổ phiếu thưởng. 13

5.2. Trung tâm lưu ký chứng khoán:5.2. Trung tâm lưu ký chứng khoán: Ngày 7/7/2007, TTLKCK chính thức đi vào hoạt

động với nhiệm vụ tạo ra một định chế tài chính mới, hoàn thiện hơn thị trường chứng khoán trong việc đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho việc giao dịch chứng khoán.

14

5.2.1 Vai trò của LKTTCK5.2.1 Vai trò của LKTTCKGiảm thiểu rủi ro và chi phí liên quan đến việc

thanh toán trong giao dịch cho nhà đầu tư và doanh nghiệp; hiệu quả của nghiệp vụ sau thanh toán đối với các thành viên cũng từng bước được nâng cao, gián tiếp hỗ trợ dịch vụ cho nhà đầu tư...

15

5.2.2. Hiệu quả của LKTTCK5.2.2. Hiệu quả của LKTTCKTTLKCK đã đề xuất cải tiến quy trình lưu

ký ghi sổ thay cho sự phức tạp trước đó, rút ngắn thời gian và tạo tiện lợi trong quy trình lưu ký.

Số lượng đăng ký lưu ký tại Trung tâm cũng đã đạt trên 21.000 tỷ đồng giá trị theo mệnh giá của 154 loại cổ phiếu; ngoài ra là trên 500 loại trái phiếu do Kho bạc Nhà nước và Ngân hàng Phát triển phát hành thực hiện đăng ký lưu ký Trung tâm đứng ra thực hiện quyền lợi của nhà đầu tư để nhận cổ tức từ doanh nghiệp

16

phát hành ,giảm tối đa thời gian và những thủ tụcphức tạp giữa các đầu mối. Hiện tại đã có trên 1.300 đợt thực hiện quyền nói trên với lượng cổtức, trái tức đạt tới 8.700 tỷ đồng. Trong hoạt động thanh toán bù trừ, sự ra đờicủa TTLKCK được gắn với trách nhiệm bảo đảman toàn, chính xác, được đảm bảo, tạo niềm tincần thiết đối với một tổ chức mới với những hoạtđộng còn khá mới mẻ.

17

Thông qua sự phối hợp với TTGDCKTp.HCM và Hà Nội, các ngân hàng chỉ địnhthanh toán và thành viên lưu ký và đến thời

điểmnày chưa một trường hợp nào mất khả năngthanh toán xảy ra.

18

5.2.3.5.2.3. Chuyển đổi mô hình hoạt động và thựcChuyển đổi mô hình hoạt động và thựchiện đăng ký lưu ký cho cả cổ phiếu của cáchiện đăng ký lưu ký cho cả cổ phiếu của cáccông ty đại chúng chưa niêm yết. công ty đại chúng chưa niêm yết. Đây là hai kế hoạch lớn, một chưa có tiền lệ, mộtchưa có sự thống nhất khi thực hiện. Thứ nhất, theo Luật Chứng khoán, muộnnhất đến tháng 6/2008, TTLKCK phải thực hiệnchuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp với loạihình công ty TNHH. Thứ hai là thực hiện vai trò đầu mối đăng kývà lưu ký cổ phiếu của các công ty đại chúng.

19

6.Hướng dẫn thủ tục LKCK.6.Hướng dẫn thủ tục LKCK.LKCK là hoạt động nhận ký gửi, bảo quản,

chuyển giao chứng khoán cho nhà đầu tư và thực hiện các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán.

Việc lưu ký chứng khoán được quản lý theo hai cấp:

- Nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký tại thành viên lưu

ký (các công ty chứng khoán) để lưu ký chứng

khoán.- Thành viên lưu ký mở tài khoản lưu ký tạiTTLKCK để tái lưu ký chứng khoán của nhà

đầu đầu tư tại Trung tâm lưu ký .20

6.1. 6.1. Hướng dẫn các thủ tục LKCKHướng dẫn các thủ tục LKCKChứng từ cần thiếtChứng từ cần thiết :- Đối với khách hàng cá nhân:

CMND hoặc hộ chiếu Bản chính chứng khoán có nhu cầu lưu ký (sổ

cổ đông, sổ chứng nhận sở hữu cổ phần, giấychứng nhận sở hữu cổ phần, chứng chỉ quỹ, tráiphiếu...).- Đối với khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp:

Người đại diện tổ chức mang theo CMND/ hộ

21

chiếu và con dấu.Bản chính chứng khoán có nhu cầu lưu ký (sổ

cổ đông, sổ chứng nhận sở hữu cổ phần, giấychứng nhận sở hữu cổ phần, chứng chỉ quỹ, tráiphiếu...).

22

Quy trình lưu kýQuy trình lưu ký:Bước 1.Nhà đầu tư xuất trình chứng từ cần thiết.Bước 2.Ký tên trên phiếu gửi chứng khoán theo hướng dẫn của nhân viên lưu ký.Bước 3.Thành viên lưu ký lập chứng từ lưu ký gửi đi Trung tâm lưu ký Chứng khoán.Bước 4.Sau khi nhận chứng từ có xác nhận của

TTLK, Thành viên lưu ký sẽ báo chứng khoán

vào tài khoản của nhà đầu tư. Nhà đầu tư bắt đầu thực hiện được mọi giao dịch và hưởng đầy

đủ quyền lợi liên quan đến chứng khoán đã lưu ký.

23

6.2.Các dịch vụ về lưu ký chứng khoán :6.2.Các dịch vụ về lưu ký chứng khoán :Ký gửi chứng khoán Rút chứng khoánChuyển khoản chứng khoánCầm cố và giải tỏa cầm cố chứng khoánChuyển nhượng quyền sở hữu chứng khoán:Tặng cho, thừa kế (theo quy định của pháp

luật)Thực hiện quyền bao gồm: Quyền hưởng cổtức (bằng tiền, bằng cổ phiếu), đăng ký mua cổphiếu phát hành thêm, chuyển nhượng mua.....

24

7. Cải cách quy trình lưu ký chứng khoán:7. Cải cách quy trình lưu ký chứng khoán:7.1. Những cải tiến:7.1. Những cải tiến:Theo quy trình cũ, việc lưu ký chứng khoánphải tiến hành qua 3 khâu: nhà đầu tư yêu cầucông ty chứng khoán lưu ký, CTCK chuyển hồsơ cho tổ chức phát hành (TCPH) để kiểm traxác nhận, rồi TCPH mới gửi hồ sơ đến TTLK đểhoàn tất.Hiện nay, quy trình sẽ bỏ qua khâu xác nhậncủa tổ chức phát hành và thông tin sở hữu chứngkhoán của nhà đầu tư sẽ được TTLKCK kiểm

25

tra, đối chiếu để thực hiện lưu ký trên cơ sở uỷ

quyền của tổ chức phát hành và căn cứ trên danh

sách người sở hữu chứng khoán mà tổ chức phát

hành đã đăng ký ban đầu với trung tâm. Phải có sự đồng thuận của các thành viên,

đặcbiệt là tổ chức phát hành. Theo quan điểm củaTTLK, không cần thiết phải qua công đoạn

xác nhận của tổ chức phát hành vì Trung tâm đã có danh sách người sở hữu chứng khoán và không có lý gì lại phải bắt xác định lại một lần nữa.

26

7.2. Ý nghĩa:7.2. Ý nghĩa:Việc lược bớt một khâu trong quy trìnhLKCK ghi sổ là biện pháp nhằm giúp tiếnđộ lưuký của nhà đầu tư nhanh hơn.Tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa

haiđơn vị CTCK và TCPH.Tuy nhiên, nếu như thờigian xử lý hồ sơ của TTLK được quy địnhnhanh gọn trong 1 ngày,thì thời hạn xử lý hồ sơcủa CTCK không có quy định cụ thể. Trên thựctế, việc chậm trễ lưu ký không phát sinh từ

27

TTLK mà phát sinh từ khâu trung gian nằm ở

CTCK.Có 2 luồng quan điểm về vấn đề này.

Quan điểm thứ nhất là phải quy định rõ thời hạn chậm nhất mà CTCK phải chuyển hồ sơ lưu ký của nhà đầu tư lên TTLK. Quan điểm thứ hai là không quy định thời hạn, đây có thể là quan điểm tương đối linh hoạt trên cơ sở thông cảm cho hoạt động quản trị kinh doanh của các CTCK.

28

Tốc độ xử lý nhanh hay chậm của các thành viên lưu ký nên để cho thị trường tự điều tiết theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường giữa các thành viên lưu ký.

29