Literacka Nagroda Nobla 2011

Laureatem Literackiej Nagrody Nobla za rok 2011 został 80-letni Tomas Tranströmer, wybitny szwedzki poeta od lat wymieniany wśród kandydatów. Jego prace zostały przetłumaczone na kilkadziesiąt języków (m.in. na język duński, fiński, węgierski i angielski).

„Oto nadchodzę ja, niewidzialny człowiek, może zatrudniony przez wielką Pamięć, żeby żyć właśnie teraz”.

Grudniowy wieczór (1972), tłum. Roman Kaźmierski

Szwedzki twórca do nagrody Nobla zbliżył się już w 1996 roku. Wtedy jednak lepszą w literackim starciu okazała się Wisława Szymborska. Tym razem nie miał jednak godnej siebie konkurencji.

„Poprzez swe poetyckie, przejrzyste obrazy, Tranströmer daje nam niezmiennie świeży wgląd w rzeczywistość” – uzasadniała swą decyzję Komisja Noblowska.

Biografia

Urodzony 15 kwietnia 1931 roku w Sztokholmie w rodzinie nauczycielki i dziennikarza, studiował historię literatury i religii a także psychologię na uniwersytecie sztokholmskim.

Po studiach został asystentem w Instytucie Psychometrii na macierzystej uczelni. W latach 1960-1966 pracował jako psycholog.

W 1990 poeta przeżył udar mózgu. Częściowo sparaliżowany w następstwie choroby,poświęcił się odtąd twórczości poetyckiej.

Mimo niedowładu oraz przejściowej utraty mowy nie zaprzestał prowadzenia aktywnego trybu życia i spotykania się z czytelnikami. Jego rzecznikiem jest żona Monika, która towarzyszy mu w podróżach i spotkaniach publicznych.

Twórczość

Tranströmer pisze o przeżyciach religijnych, o zagubieniu człowieka we współczesnym świecie. W jego wierszach słychać muzykę. Poeta grał na fortepianie i organach. Krytycy wskazują, że język jego wierszy jest zwięzły i wyciszony a jednocześnie pełen paradoksów.

Łuki romańskie

We wnętrzu ogromnego kościoła romańskiego cisnęli się turyści.Rozpościerało się sklepienie za sklepieniem bez prześwitu.Drgało kilka płomyków świec.Objął mnie anioł bez twarzyi zaszeptał przez całe ciało:„Nie wstydź się tego, że jesteś człowiekiem, bądź dumny! W twoim wnętrzu otwiera się sklepienie za sklepieniem bez końca. Nigdy nie będziesz gotowy i tak jest słusznie.”Byłem ślepy od łezi wyprowadzono mnie na buzującą od słońca piazzęwraz z Mr i Mrs Jones, Panem Tanaką i Signorą Sabatinia we wnętrzu ich wszystkich otwierało się sklepienie za

sklepieniem bez końca. przełożył Leonard Neuger

W Polsce ukazały się takie tomy wierszy jak m.in. "Moja przedmowa do ciszy" (1992),"Muzeum motyli" (1994), "Gondola żałobna" (1996), "Późnojesienny labirynt" (1997), "Niebieski dom" (2000), "Podsłuchany horyzont" (2005).

Poezja Tomasa Tranströmera jest mądra, głęboka i otwarta na świat. To poezja wrażliwa na rzeczywistość, a zarazem wyraźnie metafizyczna. Cieszy mnie bardzo ta nagroda, bo od wielu lat się jej spodziewano. Tomas Transtroemer należy do międzynarodowej grupy poetów najwyższej rangi - powiedział krytyk literacki i wydawca Jerzy Illg.

Polacy o twórczości Noblisty

To poeta, który już od paru dziesiątków lat czarował czytelników poezji, w bardzo wielu krajach. Za każdym razem kiedy przyznawano Nobla, czyniono wyrzuty Akademii Szwedzkiej, pytając z jakich powodów tak opóźniają laur, który się temu poecie od bardzo dawna należy - powiedziała poetka Urszula Kozioł.

Moje życie... Kiedy o tym myślę, widzę przed sobą smugę światła. Przy bliższym spojrzeniu smuga ta przybiera kształt komety, z głową i ogonem. Głowa o najsilniejszym świetle, to dzieciństwo i dorastanie. Dalej ku tyłowi kometa rozrzedza się. Ta najdalsza część, ogon, staje się coraz bardziej rozproszona, ale i szersza. Teraz jestem daleko z tyłu, w ogonie komety...

Z roztopów (1966), tłum. Roman Kaźmierski

Poeta o sobie

Dość mając wszystkich, którzy przychodzą ze słowami,ze słowami, ale nie mówiąc nic,wyjechałem na zaśnieżoną wyspę.Pustkowie nie zna słów.Niezapisane stronice ciągną się na wszystkie strony!Natrafiam na ślady sarnich kopytek w śniegu.Mowa, choć żadnych słów.

przełożył Czesław Miłosz

7 marca 1979

Zapewne wielu osobom nazwiskoTomasa Gösta Tranströmera było dotąd nieznane. Zapraszam do zapoznania się z jego wierszami. Dostępne są one na stronie: http://silvarerum.eu/transtromer .Miłej lektury!

Opracowała Katarzyna Staniszewska-Koc

Bibliografiahttp://cyfrowaliteratura.blogspot.com/2011/10/literacki-nobel-2011.html (dostęp 20.10.2011) http://ksiazki.wp.pl/tytul,Literacka-Nagroda-Nobla-2011-dla Tomasa-Transtroemera,wid,18418,wiadomosc.html (dostęp 20.10.2011)http://krakow.naszemiasto.pl/tag/literacki-nobel-2011.html (dostęp 20.10.2011)http://niecodziennikliteracki.blox.pl/2011/10/Literacki-Nobel-2011.html (dostęp 20.10.2011)http://silvarerum.eu/transtromer (dostęp 03.11.2011)http://swiatksiazek.blox.pl/2011/10/Tomas-Transtrmer-literacki-Nobel-2011.html (dostęp 20.10.2011)http://www.google.pl/imgres (dostęp 03.11.2011)