2047

TARİHSEL SÜREÇTE KOCAELİ KENT YAŞAMINDA SPOR YAYINLARI

Levent ATALI*Sercan KARABACAK**

Giriş

Kent kültürüne yönelik yayınların genellikle kitap, dergi ve kültürel-sanatsal etkinlikler et-rafında tartışıldığı ve üretildiği görülmektedir. Spor alanı da bu alanlardan biri olarak kent

yaşamında yer almaktadır. Spor literatüründe bir yaşam biçimi olarak tanımlanan spor, spor felsefesi, spor edebiyatı ve spor bilimi gibi alanlarda yaşamın her alanına etki eden bir güce sahiptir. Çoğu zaman spor kültürü kendi içerisinde yapıldığı alana göre adlandırılmaktadır. Spor, kent yaşamının her alanında yaşanmışlarla yerini bulmuş, tarihsel bir deneyim ve kültür alanı oluşturmuştur. Kent yaşamında spor, kitapları, dergileri ve diğer basılı materyalleri ile var olmuş ve hatta diğer birçok alandan daha çok yayın üretir hale gelmiştir.

Ülkelerin gelişmişlik düzeyi, farklı yöntem ve biçimlerde gerçekleştirilen bilginin yayınlandığı ortamlardaki fikir ürünlerinde gizlidir.1 Matbaanın Avrupa’da kullanılmasından yaklaşık 300 yıl sonra ülkemize girmesi nedeniyle yayıncılık çalışmalarında diğer batılı ülkelere nazaran büyük bir gecikme yaşanmıştır. Bu nedenle ülkemizde yayıncılıkla ilgili yasal düzenlemeler 19. Yüzyı-lın ortalarında başlamıştır. Cumhuriyetin ilanı sonrası yayıncılıkla ilgili çalışmalara hız verilmiş ve çeşitli kanunlar çıkarılmıştır.2

Kocaeli ilinde ilk matbaa 1860’larda Akmeşe’de kurulmuş ve daha çok dini yayın ve evraklar basmıştır. Kocaeli’nin ilk gazetesi Kocaeli adı ile çıkmış ve 1933’e kadar yayın hayatını sürdür-müştür. Daha sonra 1921’de Türkyolu gazetesi, 1923’de Hürfikir gazetesi, 1938’de Körfez gazetesi,1939’da Marmara gazetesi, 1948’de Hürsöz gazetesi, 1951’de Bizimşehir gazetesi ve 1968 yılında Sesim Dergisi gibi Kocaeli ilinde yayınlanan bu basılı yayınlarda spor ile ilgi-li haberlere yer verilmiştir. Kocaeli tarihinde, özellikle kent yaşamında yer edinmiş ve 1954 tarihinde yayınlanmaya başlayan Seka Postası özellikle Seka Kağıtspor ile ilgili yayınlara yer vermesiyle yazılı spor literatürü için önemli bir kaynak olarak tarihte yer almıştır.3

Tarihsel süreçte Kocaeli kent yaşamında spor ile ilgili yayınlara bakmamız gerektiğinde ilk önce Kocaeli’deki spor tarihini genel olarak ortaya koymamız gerekmektedir. 1973 Koca-eli il yıllığında Kocaeli de spor, 1909-1910 yıllarında futbol ile başlamış ve İzmit’teki Fransız mektebi talebelerinden Ferit ve Süreyya Beylerin öncülüğü ile bir futbol takımı kurulmuş ve talebelerin spor yapmaları sağlanmıştır diye belirtilmiştir. 1927 yılında İzmit Sultaniyesi futbol takımı kurularak faaliyete geçmiştir. Ayrıca mektepler dışında İttihat Spor Kulübü İzmit’te

* Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi** Kocaeli Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı

Levent ATALI – Sercan KARABACAK

2048

kurulan ilk sivil spor kulübüdür. Daha sonra İttihat Sporun ikiye ayrılması ile 1932 yılında İdmanyurdu, 1935 yılında da Akyeşil kulüpleri kurularak futbolla beraber çeşitli spor branşla-rında faaliyet göstermişlerdir.4

Kocaeli spor tarihinde yer almış spor kulüpleri, etkinlikler ve müsabakalar kent hafızasında yer edinmiştir. Sarıoğlu (2015) çalışmasında Kocaeli’nin arkeolojik, endüstriyel ve Osman-lı öncesinden cumhuriyet dönemine taşınan sosyo-kültürel mirası bünyesinde barındıran kentlerden birisi olduğunu ve kent tarihi araştırmacılarına eşsiz malzemeler sunduğunu belirtmiştir.5

Oral (2006) Kocaeli’nin spor kültüründen mahrum kalmış bir il olmadığını ve 1912 yıllarında Kocaelili gençlerin spor kulübü kurduklarını, futbolla beraber sporun bütün dallarında faa-liyetlerde bulunduklarını belirtmiştir. Ayrıca Oral (2006), spor tarihi açısından tarihi kökleri görmek ve kendi tarihine sahip çıkma konusunda ne yazık ki bu güne kadar kayda değer bir çalışma yapılmadığını belirtmiştir.7

Bireyin yaşadığı toplumu tanımasında spor alanı da önem arz etmektedir. Spor içerisinde yaşanmışlar kent yaşamının bir parçasıdır. Karabulut’a (2013) göre birey kendisini, yaşa-dığı toplumu ve yaşamış olduğu çevreyi tanımaya ihtiyaç duyar.6 Sporda bu alanlardan biridir.

Bu çalışmada amaç tarihsel süreçte Kocaeli kent yaşamında yer bulan spor yayınlarının çe-şitliliğini ve içeriklerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda Kocaeli özelinde baskısı yapılan kitap, dergi, bülten gibi basılı yayınların spor ile ilgili olanları incelenmiştir.

Tablo-1. Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları “KİTAP”

Yayın AdıÖlçüleri (Cm)

Yayıncı SayfaYayına Başlama

Yazar

Hergeleci İbrahim 20,5-15 Ahmet Halit Kitabevi 55 1942 M. Sami Karayel

Kuruluşundan Bugüne Kocaelispor

20-14 Sesim Ofset 214 2000 Nasut Kayalı

Sportif Uğraş 20-13,5 Sesim Ofset 116 2003Levent AtalıKürşad Sertbaş

Kocaeli’nin Spor Tarihi 24-17Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları

303 2007 Levent Atalı

Spor Kültürü 20-13,5Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları

227 2009 Yavuz Taşkıran

Er Meydanı Sekapark 22-22Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları

135 2010 Komisyon

Kağıtspor Akademi Eğitim Kitapçığı

15,5-18Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları

80 2013 Turgay Biçer

Çağ Deviren Ahmet Taşçı

13,5-19,5 Zinde Yayıncılık 544 2014 Erdoğan Özdemir

Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları

2049

Tablo-1’de belirtilen kitaplar araştırmacı tarafından kurumsal ve bireysel kütüphanelerden elde edilerek aşağıda içerikleri sunulmuştur.

“Hergeleci İbrahim” Kartepe Sarımeşe bölgesinde adına yarışmalar düzenlenen ilimizin güreş-çilerinden olan Hergeleci İbrahim’in güreş hayatından bahseden, M. Sami Karayel tarafından kaleme alınmış Kocaeli spor tarihi için nadir eserlerden biridir.

“Kuruluşundan Bugüne Kocaelispor” adlı yayın kent sporunda uzun yıllardır görev yapan, özellikle Kocaelispor’un ilk yıllarında kulüp yapısı içerisinde görev almış Nasut Kayalı tarafın-dan kaleme alınmıştır. Kitap içerik olarak Nasut Kayalı’nın spor alanına yönelik bir özgeçmişi-ni içermekte ve bu özgeçmiş içerisinde Kocaelispor tarihini anlatmaktadır.

“Sportif Uğraş” şu an Kocaeli Üniversitesinde akademisyen olarak görev yapmakta olan Le-vent Atalı ve Kürşad Sertbaş tarafından 2001-2002 yılları arasında yerel basında yayınlanan yazarların köşe yazılarından oluşmaktadır. İçerik olarak şu başlıklar yer almaktadır.

• Anayasa ve Spor

• Çocuk ve Spor

• Mesleğim Spor

• Sportif Kültür

• Spor Yönetiminde Kariyer Sahaları

• Sportif Bilinç

• Spor Okulları ve Fair Play

“Kocaeli’nin Spor Tarihi” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanan yerel spor ta-rihimizin, yeni nesillere aktarılması ve spor kültürü ile kentlilik bilincimizin gelişmesine katkı sağlamayı amaçlayan bir eserdir. Kitap içerik olarak yerel spor tarihine değinmekte ve özellik-le kent sporunda yer almış olay ve kişileri anlatmaktadır. Ayrıca belirtilen tarih aralığında spor ile ilgili zengin fotoğraf içeriğine sahiptir.

“Spor Kültürü” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanmıştır. Prof. Dr. Yavuz Taş-kıran tarafından 10 yıllık bir zaman diliminde yerel gazetelerde yer almış köşe yazılarının der-lenmesiyle oluşturulmuş bir yayındır. Kitap içeriğinde yer alan başlıklar şu şekildedir.

• Ailede Spor

• Araştırmaların Spora Katkısı

• Çevre ve Spor

• Eğitim ve Spor

• Okul, Kulüp İşbirliği

• Sporda Bilgi ve Teknoloji

• Spor ve Kültür İlşkisi

Levent ATALI – Sercan KARABACAK

2050

“Er Meydanı Sekapark” Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından her yıl düzenlenen Seka-park Altın Kemer Yağlı Güreşleri ile ilgili bilgi, fotoğraf ve sonuçları içermektedir.

“Kağıtspor Akademi Eğitim Kitapçığı” Prof.Dr. Turgay Biçer tarafından hazırlanmış olan ya-yın, Kağıtspor bünyesindeki yönetici, antrenör ve sporcular için hazırlanmıştır. İçerik olarak sportif başarı ve davranış ile ilgili konuları içermektedir.

“Çağ Deviren Ahmet Taşçı” Erdoğan Özdemir tarafından kaleme alınan ve içerik olarak büyük başarılar elde etmiş Türkiye Başpehlivanı Ahmet Taşçı’nın hayatını anlatan bir yayındır.

Tablo-2. Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları “DERGİ ve BÜLTEN”

Yayın Adı Ölçüleri(Cm) Sayfa Yayına Başlama

Maşukiyespor 28-20 78 2002

Spor Tek 30-21 30 2004

Forza 30-21 18 2005

Darıca Gençlerbirliği 29,5-10,5 47 2006

Akademik Spor 29,5-21 31 2007

Yelken Fora 33,5-24 15 2007

Paten Dünyası 30-23 62 2008

Kocaeli’nde Spor 30-21,5 111 2008

Amatörce 31-25 58 2011

Fortyone 29-20,5 46 2012

Kağıtspor 26-20 88 2015

İzmit Tenis Kulübü 30-21 68 ?

Tablo-2’de belirtilen dergiler ve bültenler araştırmacı tarafından kurumsal ve bireysel kütüp-hanelerden elde edilerek aşağıda içerikleri sunulmuştur.

“Maşukiyespor” Maşukiyespor’un 50.yılı münasebeti ile 2002 yılında bir sefere mahsus ya-yınlanmıştır. İçerik olarak kulüp tarihi, fotoğraflar ve Maşukiye’nin tanıtımı gibi bilgilere yer verilmiştir.

“Spor Tek” süreli bir yayın olarak 2004 tarihinde yayın hayatına başlamıştır. İçerik olarak Geb-ze ve Darıca bölgelerine yönelik ağırlıklı olarak futbol olmak üzere amatör spor branşları haberlerine yer vermiştir.

“Forza” Kocaelisporlular Derneği tarafından Kocaelispor özelinde çıkarılmış bir yayındır. İçe-rik olarak Kocaelispor ile ilgili haberler, ligin durumu, futbolcu ve antrenörlerle ilgili röportaj ve Kocaeli spor tarihinden bahsedilmiştir.

Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları

2051

“Darıca Gençlerbirliği” 2006 yılında Darıca Gençlerbirliği spor kulübünün resmi dergisi olarak yayın hayatına başlamıştır. İçerik olarak Darıca Gençlerbirliği ile ilgili haber, röportaj, lig duru-mu ve kulüple ilgili çeşitli bilgilere yer verilmiştir.

“Akademik Spor” Kocaeli Üniversitesinde eğitim gören öğrenciler tarafından hazırlanan ve 2007 yılında yayın hayatına başlayan bir dergidir. İçerik olarak spor alanına yönelik eğitim, psikoloji, sponsorluk, egzersiz, sağlık ve performans gibi konuları içermekte ve ayrıca spor haberlerine yer vermektedir.

“Yelken Fora” İzmit Yelken Kulübünün aylık yayın bülteni olarak 2007 yılında yayınlanmaya başlamıştır. Yelken Fora bülteni içerik olarak yelken sporu ile ilgili haberleri ve kulüp üyeleri-nin bir araya geldiği etkinlikleri içermektedir.

“Paten Dünyası” Kocaeli ilinde yayın hayatına başlamış ağırlıklı olarak buz sporları haberlerine yer vermesinin yanı sıra ilimizin buz sporları ile ilgili yönetici, antrenör ve sporcuları hakkında haber ve bilgilere yer vermiştir.

“Kocaeli’nde Spor” Kocaeli’nin spor ve taraftar dergisi olarak 2008 tarihinde yerel süreli yayın olarak yayın hayatına başlamıştır. Ağırlıklı olarak Kocaelispor, futbol haberlerine yer verme-sinin yanı sıra, ilin amatör spor branşları ile ilgili haberler de dergi içeriğinde yer almaktadır.

“Amatörce” Kocaeli Amatör Spor Kulüpleri Federasyonu tarafından çıkarılan dergi, ilin ama-tör spor branşları ile ilgili haberlere yer vermekte ve dergi içeriğinde spor eğitimi, sağlık ve spor tarihi konularına da değinilmektedir.

“Fortyone” ağırlıklı olarak kent sporu ile ilgili haberlere yer veren bir dergidir. Sportif röpor-tajlara ve Kocaelispor’a da önem vermiştir.

“Kağıtspor” Kağıtspor kulübü tarafından özellikle Kağıtsporun kendi sportif branşları ile il-gili haberleri kent ile buluşturmak üzere yayın hayatına başlamış bir dergidir. Ayrıca kulüp bünyesinde yönetici, antrenör ve sporcunun birbiri ile ilişkisini geliştirmek ve bilgilendirmek amaçlanmıştır.

“İzmit Tenis Kulübü” İzmit Tenis Kulübü tarafından kulübün resmi bülteni olarak yayın ha-yatına başlamıştır. Kent sosyal yaşamı, tenis sporu ve üyeleri ile ilgili haber ve etkinliklere yer vermiştir.

Tablo-3. Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları “TOPLANTI YAYINLARI”

Yayın AdıÖlçüleri

(cm)Yayıncı Sayfa

Yayına Başlama

2. Raket Sporları Sempozyumu 16,5-24 Kocaeli Üniversitesi-KBB 162 2005

3. Raket Sporları Sempozyumu 29,5-21 Kocaeli Üniversitesi-KBB 120 2007

13. Sualtı Sporları ve Bilimleri Toplantısı 29-20,5 Kocaeli Üniversitesi 59 2015

Kocaeli Spor Şurası 29,5-21 İzmit Belediyesi 130 2015

Levent ATALI – Sercan KARABACAK

2052

Tablo-3’te belirtilen toplantı yayınları adından da anlaşılacağı üzere ilgili alanda akademik veya alana özel bilgilere yer veren yayınlardan oluşmaktadır.

Yukarıda tablolar ile gösterilen ve açıklamaları yapılan yayınlardan başka kurumların ve kulüp-lerin dönemsel olarak yayınladığı broşürler, faaliyet raporları, rehberler, tanıtım kitapçıkları ve tanıtım yayınları da yer almaktadır. Örnek olarak Kağıtspor Faaliyet Kitapçığı, Altın Kiraz Dostluk Futbol Turnuvası Tanıtım Kitapçığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Spor Proje Kitap-çığı ve Kocaeli Doğa Yürüyüş Parkurları Kitapçığı söylenebilir.

Sonuç

Sonuç olarak tarihsel süreçte kent yaşamında, spor ile ilgili farklı türde yayınlar üretilmiş ve spor kültürüne yönelik bir yazılı alan oluştuğu görülmüştür.

Kitap boyutunda spor yayınlarının ağırlıklı olarak futbol ve güreş ile ilgili olduğu görülmüştür. Kocaeli ilinin farklı branşlardaki spor tarihini ve kültürünü ortaya koyan yayın eksikliği dikkat çekmektedir.

Dergiler boyutunda ise spor kulüplerinin bünyesinde çıkarılan dergi ve bültenler olduğu gö-rülmüştür. Ayrıca Kocaelispor ile ilgili dergilerin yer aldığı tespit edilmiş fakat dergilerin sü-rekliliği sağlanamamıştır.

Kitap, dergi ve bilimsel toplantılarla ilgili yayınların yanında spor ile ilgili literatüre tarihsel süreçte Kocaeli il yıllıklarında, gazetelerde, farklı alanlarda yazılan kitapların bölümlerinde ve dergilerde de yer verilmiştir.

Spor yayınlarının farklı spor branşlarında çeşitlenmesi ve tarihsel süreçte yaşananları aktar-ması boyutu ile ayrıca önem kazandığı görülmektedir. Spor dergilerinin sportif alanda sosyal hayatı ve ilişkileri gündeme taşıması, spor kitaplarının bilginin gelişen serüvenini aktarması ile dikkat çektiği bilinmektedir. Bu yönleri ile yerelde spor yayınları önem kazanmakta ve diğer farklı yönleri ile araştırılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

KAYNAKÇA

1. Özdemirci, F., Çelenkoğlu, A., Köseoğlu, S., Düzgün, A., Erdem, İ., Buğuçam, M. Ve di-ğerleri. (1998). Derleme sorunları ve bibliyografik kontrol komisyon raporu. Dördüncü ulusal yayın kongresi komisyon raporları içinde (ss. 81-97). Ankara: Kültür Bakanlığı. (Aktaran Buket, Candan, Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Yayıncılık Ve Kütüphaneci-liğin Gelişiminde Telif Hakkı Ve Derleme Yasalarının Etkileri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2010.)

2. Buket, Candan, Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Yayıncılık Ve Kütüphaneciliğin Geli-şiminde Telif Hakkı Ve Derleme Yasalarının Etkileri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2010.

3. Bayram, Çağlar, Kocaeli’deki Yerel Gazetelerin Tarihsel Ve Teknolojik Gelişimi, Basılmamış Doktora Tezi, Kocaeli, 2007.

Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları

2053

4. Cumhuriyetin 50. Yılında Kocaeli, 1973 il yıllığı, Kocaeli, 1973.

5. Sarıoğlu, Mehmet. Mehmet Ali Kağıtçı Ve Seka’nın Kocaeli’ne Katkıları. S.1459, 1467. Uluslararası Gazi Akça Koca Ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Kocaeli, 2015.

6. Kenan, Karabulut, Yerel Topluluğun Bilgiye Ulaşmasında Halk Kütüphanelerine Erişebilir-liğin Rolü: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Halk Kütüphanesi Örneği, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2013.

7. Atilla Oral, “Kocaeli’de Spor Kulüpleri”, Özgür Kocaeli Gazetesi Pazar Eki, 18 Haziran 2006.

Levent ATALI – Sercan KARABACAK

2054

Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları

2055

Levent ATALI – Sercan KARABACAK

2056

Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları

2057

Levent ATALI – Sercan KARABACAK

2058

Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları

2059