‘Levensvaardigheid moet schoolvak worden’

Skills for Life-programma’s bevorderen de sociale, emotionele en cognitievevaardigheden van kinderen en jongeren, blijkt uit het proefschrift van psycholoogCarolien Gravesteijn. Deelnemers gaan ook beter presteren op school, ontdekteze.

In haar proefschrift geeft Gravesteijneen literatuuroverzicht van alle in Ne-derland gebruikte Skills for Life-pro-gramma’s voor kinderen en jongerendie nog geen probleemgedrag vertonen.Vooral haar constatering dat de pro-gramma’s positieve effecten hebben opde leerprestaties en schoolhouding isvolgens haar van maatschappelijk be-lang. ‘De politiek neigt ernaar het on-derwijs terug te brengen tot basisken-nis als taal en rekenen. Dat gaat tenkoste van programma’s waarmee jepersoonlijke vaardigheden bijbrengt.Nu is er een goed argument voor scho-len om daar systematisch aandacht aante blijven besteden.’ Haar grootste wensis dat ‘levensvaardigheid’ een verplichtvak wordt op school.

Samen met psycholoog Rene Diekstraontwierp Gravesteijn vanaf 1997 eenserie klassikale lessen voor leerlingenvan 13 tot 17 jaar, die later de basis wasvoor het programma Levensvaardighe-den. ‘Ons programma gaat natuurlijkover effectief communiceren, voor je-zelf opkomen en contacten leggen,maar centraal staat toch het kritischedenken. Jongeren ervaren, onder meeraan de hand van videomateriaal, dat jeeerst moet stilstaan bij je gedachten engevoelens voordat je handelt. Ze lerenhun emoties analyseren en omgaan metstress, angst en boosheid. Ze krijgenpraktijkvoorbeelden te zien van han-

dige en minder handige reacties. Op diemanier ontdekken ze dat ze controlekunnen uitoefenen over moeilijke situ-aties en over hun gedrag.’

Een cruciale succesfactor is de op-bouw van algemene naar probleemspe-cifieke vaardigheden. ‘Onderzoek laatzien dat die volgorde belangrijk is’, legtGravesteijn uit. ‘De eerste lessen leggende basis, maar daarna moet je je nieuwevaardigheden oefenen in stressvolle si-tuaties, omdat je anders vergeet ze toete passen. Dat doen we met rollenspe-len waarin thema’s als roddelen, pesten,conflicten met anderen en seksualiteitaan bod komen. In een latere fase vol-gen de thema’s agressie en omgaan metsombere gedachten.’

Een tweede succesfactor is het be-trekken van de omgeving. ‘Je moetdraagvlak in de buurt en thuis creeren,onder meer om jongeren aan de opschool gemaakte werkafspraken te her-inneren. Het mooiste is als je hunouders dezelfde training kunt geven.Wanneer je ouders weet uit te dagen omde vaardigheden zelf te oefenen, heefthet hele gezin ze straks in huis en be-reik je een sterker effect. Met zo’nouderprogramma zijn we nu bezig.’J.C. Gravesteijn, Skills for Life programs in school.

Universiteit Utrecht, 17 december 2010. Te down-

loaden via www.uu.nl > Bibliotheek > Igitur >

Igitur Archief (zoek ‘Gravesteijn’).

BSL - JEC - 0000_JEC

Jeug

denC

o|

|Ke

nnis

01|

2011

7

Uit onderzoek