İşletim Sistemi

• Bilgisayar donanımının doğrudan denetimi ve yönetiminden, temel sistem işlemlerinden ve uygulama yazılımlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem yazılımıdır.

• Bütün diğer yazılımların belleğe, girdi/çıktı aygıtlarına ve kütük sistemine erişimini sağlar.

• Birden çok yazılım aynı anda çalışıyorsa, her yazılıma yeterli sistem kaynağını ayırmaktan ve birbirleri ile çakışmamalarını sağlamaktan da sorumludur.

İşletim Sisteminin Katmanları Uygulama Katmanı

Kabuk (Shell) Katmanı

Çekirdek (Kernel) Katmanı

Donanım Katmanı

Çekirdek (Kernel)

İşletim sisteminin ana bileşeni olan

çekirdek, uygulama programları ile

donanım bileşenleri arasında köprü

vazifesi görür.

İşlemcide çalışan proseslerin yönetimi,

bellek yönetimi ve Giriş/Çıkış cihazlarının

yönetimi gibi birçok temel işlev çekirdek

tarafından gerçekleştirilir.

Kabuk (Shell)

• Çekirdeğin sağladığı servislere erişim sağlayan bir ara katmandır.

• İki farklı kabuk çeşidi vardır: – Komut istemi (CLI: command-line interface)

kullanan kabuk işlemlerin daha hızlı yapılmasını sağlar. (DOS)

– Grafiksel arayüz (GUI: graphical user interface) kullanan kabuk ise kullanıcının yapmak istediği işlemleri daha hızlı tarif edebilmesini sağlar. (Windows)

Proses (Process)

• Bir işletim sisteminde anahtar kavramlardan biri olan Proses temel olarak “çalıştırılmakta olan bir program” dır.

• Bir kaynak program durgun bir komutlar dizisi şeklinde bulunurken, proses bu komutlar dizisinin işletilmesi anındaki durumuna verilen isimdir.

• Çok görevlilik (Multitasking) özelliğine sahip olan işletim sistemleri, aynı anda birçok prosesin çalıştırılmasına izin verir. Tek çekirdekli işlemciye sahip olan bilgisayarlarda bu iş zaman paylaşımı esasına göre yapılır.

Toplu İşleme (Batch

Processing) • Kullanıcıların, bilgisayar sisteminde bağımsız bir

bütün olarak ve belli bir sıra dahilinde işlenmesini istedikleri hizmetler kümesine toplu iş (batch job) denir.

• Bilgisayar sistemlerine gönderilen işler, bir veya birden fazla programın ayrı ayrı işletileceği alt adımlardan oluşabilir. İşler genellikle adımların art arda uygulanacağı biçimde düzenlenir. Her adım, bir öncekinin sonuçlanması üzerine işletime girer.

• Örneğin DOS işletim sisteminde bat uzantılı dosyalarda toplu iş adımları yer alır.

Dosya (File) & Dizin (Directory)

• Dosya, birbiriyle ilişkili veriler topluluğunu (bir bilgisayar programının kaynak kodu, programın derlenmiş olan çalıştırılabilir hali, metin-ses-görüntü verileri, vs.) bir saklama ünitesinde saklamak amacıyla kullanılan yapıdır.

• Dizin (Klasör) ise birbiriyle ilişkili dosyaların saklama birimlerinde hiyerarşik bir yapıda gruplanmasına olanak sağlayan yapıdır.

• Her işletim sistemi dosya/dizin yaratmak ve yok etmek, dosyadan veri okumak ve yazmak için komutlar (sistem çağrıları) içerir.

İşletim Sistemi nedir? İşletim Sistemi Bilgisayar üzerinde çalışan en önemli programdır. Bilgisayar

üzerinde diğer programların çalışması için bir işletim sistemine gereksinim duyar. İşletim sisteminin, klavyeden kullanıcı girdisinin alıp derlenip, çıktının ekrana gönderilmesinden disk üzerindeki dosya ve dizinlerin idare edilmesine, sistemin güvenliğinin sağlanmasından farklı programların aynı anda birbirlerini etkilemeden çalışmasının sağlamaya kadar bir çok görevi vardır.

İşletim sistemleri

- Unix

- Linux

- Windows

- Macintosh

- ….

Kullanımı

- Masaüstü

- Sunucu

Linux’e Giriş

Linux Nedir? Linux Tarihi…

MULTICS

UNICS

UNIX

MINIX

LINUX

Neden Linux? Çok etkili bellek kullanımı

Reboot yapmadan 450 günden fazla çalışır.

Viruslere karşı daha güvenli

Kullanıcı modunda iken bulaşılan virusler sadece o kullanıcı

bölgesini etkiler, haricindeki (root) bölümler etkilenmez.

Linux’te aynı anda aynı bilgisayarda birden fazla kullanıcı çalışabilir.

Düşük donanım gereksinimi

Pentium temelli bilgisayar 30 kullanıcılı hızlı bir mail serveri olarak kullanılabilir.

Çekirdek üzerinde bazı temel sınırlamaları hariç, oynama yapılabilir, isteğe bağlı diğer uygulamalara uyarlanabilir

Hiç bir kanun ihlali olmadan istenen sayıda makineye kurulum yapılabilir

Diğer alternatiflere göre düşük maaliyet Sun,Solaris, Novell, MS Windows

Herkesin ihtiyacı olan genel hazır programlar ücretsizdir.

Birden fazla işletim sistemini destekleme özelliği de bulunur.

Güvenilirlik

Yük Paylaşımı

Kümeleme

Güvenlik

Yüksek Erişebilirlik

Hibrit Ortamlarda Çalışma

Yenilikçilik

…..

Dağıtımlar

Linux, GNU projesinin çekirdeğe verilen isimdir. Dağıtımlar, bu çekirdeğe GNU yazılımlarının da ekleyerek sunan alternatif işletim sistemleridir. Yazılımlar GNU tarafından sağlandığı içinn Linux tabanlı işletim sistemleri GNU/Linux olarak adlandırılır.

En çok bilinen kullanılan dağıtımlar: RedHat, Fedora, Suse, Debian, Mandrake ve Slackware’dir. Bunların yanısıra doğrudan CD’den çalışan Knoppix, Kanotix, Pardus…gibi dağıtımlar vardır.

Dağıtımlar arasındaki farklar nelerdir?

- Kurulum yöntemleri farklı

- İçerdikleri paketler farklı

- Sistem yönetiminde farklar var

Grafik yönetim araçları

Standartlaşma yolunda ilerlemeler

Lisanslar, Özgür Yazılım

Lisans, kullanıcıların yazılım üzerindeki hakları olarak özetlenebilir. Kullanıcılar belirli bir yazılımı kullanma, dağıtma, üzerinde değişiklik yapma ve değiştirdiği şeklini dağıtma haklarına sahip olabilirler. Kullanıcıların yazılımlar üzerinde değişiklik yapabilmeleri için yazılımın kaynak kodunun açık olması gerekmektedir.

GPL (GNU Public Licence)

En yaygın kullanılan özgür yazılım lisansıdır. En çok kullanılan platformlardan birisi Linux işletim sistemidir. GPL kullanımının getirdiği tek kısıtlama, yazılım üzerinde değişiklik yapıp dağıtabilmek için yapılan değişikliklerle birlikte kaynak kodun verilmesi zorunluluğudur.