Met professor John Hattie

Leren zichtbaar maken - de volgende stap

De Woonindustrie, Nieuwegein

3 & 4 november 2016

Visible Learning plus is the trade mark of, and is distributed under license from Cognition Education Limited

Voor het derde jaar op rij vindt in november dit jaar het Leren zichtbaar maken congres plaats met professor John Hattie. Na de succesvolle eerdere edities een programma, waarin concreet wordt wat voor u de volgende stap kan zijn om het leren op uw school zichtbaar te maken. Dit congres is voor elke geïnteresseerde in Leren zichtbaar maken, of u nu voor het eerst kennismaakt met het werk van prof. Hattie, of meer kennis heeft van/ervaring heeft met Leren zichtbaar maken.

Prof. John Hattie Professor John Hattie is sinds maart 2011 directeur van Melbourne Education Research Institute van de Universiteit van Melbourne.

Hij is tevens bijzonder hoogleraar Onderwijs aan de Universiteit van Auckland. Hattie is

de senior adviseur voor het Leren zichtbaar maken-programma voor scholen.

Prof John Hattie is internationaal één van Nieuw-

Zeeland’s meest befaamde academici. Hij is zowel professor als voorzitter van de Educational Research Methodology aan de Universiteit van North Carolina.

Professor Hattie adviseert regelmatig de overheden in Nieuw-Zeeland, Australië en de Verenigde Staten. Hij is auteur of co-auteur van 17 boeken en meer dan 500 artikelen.

Als u zijn boeken heeft gelezen wordt het u duidelijk, ‘leren zichtbaar maken’ kent veel aspecten:

In beeld brengen wat kinderen leren door een analyse van hun resultaten. U meet de impact van uw lesgeven. Dit stelt u in staat om deze gericht te verbeteren. U kunt daarvoor gebruik maken van effectgroottes, dezelfde

maat om ‘groei’ in beeld te brengen als prof. John Hattie gebruikt in zijn meta-analyses.

Leren zichtbaar maken heeft ook betrekking op welke impact uw lesgeven heeft op het leren van uw leerlingen (actie-reactie). Door op basis van prestaties, vragen, reacties van leerlingen te reflecteren op uw leren,

kunt u uw impact op het leren van leerlingen vergroten. Overtuigd zijn dat

prestaties van leerlingen vooral feedback zijn op uw eigen lesgeven, is de belangrijkste stap om uw impact te vergroten.Kijk naar uw onderwijs door de ogen van uw leerling en help leerlingen hun

eigen leraar te worden; het draait vooral om leren en minder om lesgeven.

Leren zichtbaar maken is ook het doel van het leren helder maken voor

uw leerlingen, leerlingen inzicht geven hoe ver ze zijn in het bereiken van dat doel en wat hun volgende stap is om het doel te bereiken. Om dat te kunnen deelt u het doel op in succescriteria. Dit zijn kleine, concrete stappen die je nodig hebt om na te gaan of je het doel hebt bereikt.

Daarmee bereikt u dat leerlingen steeds meer eigenaar worden van hun eigen leren.

Als het uw doel is om het leren op uw school zichtbaar te maken, krijgt u op dit congres de succescriteria die u helpen dat doel te bereiken: concreet en indien u wenst gericht op actie. Vandaar de titel de volgende stap.

De opzet van het congres is modulair, u kunt kiezen voor 1 of meer onderdelen. Binnen het onderdeel kunt u kiezen voor een op actie gerichte route, een op kennis gerichte route of een route die gericht is op praktijkvoorbeelden.

Programmadonderdagmorgen 3 november

09.00 - 09.30 u- Registratie en ontvangst met koffie en thee

09.30 - 10.30 u- Keynote van professor John Hattie

10.30 - 11.00 u- Pauze

11.00 - 12.00 u- Keuzeprogramma

12.00 - 12.45 u- Lunch

12.45 - 13.15 u- Plenaire afsluiting met professor John

Hattie: de volgende stap voor het onderwijs in Nederland

Programmadonderdagmiddag 3 november

14.30 - 15.00 u- Registratie en ontvangst met koffie en thee

15.00 - 16.00 u- Keynote van professor John Hattie

16.00 - 16.30 u- Pauze

16.30 - 17.30 u- Keuzeprogramma

17.30 - 18.15 u- Borrels en bites

18.15 - 18.45 u- Plenaire afsluiting met professor John

Hattie: de volgende stap voor het onderwijs in Nederland

Dinermet prof. John Hattie

19.30 - 21.30 u

Vorm en interactieDiner waarbij de persoonlijk interactie over

Leren zichtbaar maken centraal staat. Op een unieke locatie met een hoogstaand culinair

aanbod. Professor John Hattie wisselt elke gang van tafel. Let op: maximaal 75 plaatsen beschikbaar.

3 november

Keynote

Visible learning meta-analyse – een dieper inzicht in het onderzoekHet grootste onderwijsonderzoek ooit verricht naar wat werkt in het onderwijs. Samen verkennen we wat dit

onderzoek van prof. John Hattie en zijn team betekent voor lesgeven en leren op scholen wereldwijd. In deze inleiding scannen we 15 jaar onderzoek naar wat het verschil maakt

voor het leren van leerlingen, én hoe u deze informatie kunt toepassen in uw school, en hoe u de impact van uw

verschillende interventies in beeld kunt brengen.

SessiesOnderdeel van deze bijeenkomst is een verdiepende sessie. U heeft daarbij de keuze uit een praktische, op actie gerichte sessie, een op informatie gerichte sessie,

waarin u vooral kennis opdoet, of een op praktijk gerichte sessie, waarin voorbeelden uit de praktijk centraal staan.

3 november - 9.30 - 13.15 uur en 14.30 - 18.45 uur (identiek programma)

1.1 Zichtbaar lerende leerlingen creëren

Zichtbaar lerende leerlingen kunnen 3 vragen beantwoorden: Waar ga ik heen? Waar sta ik nu? Wat is mijn volgende stap? Ze weten wat ze moeten doen wanneer ze niet meer weten wat te doen. Wat doen zichtbaar lerende leerlingen precies om hun eigen leraar te worden en hoe kunnen leraren dit stimuleren in

hun klas?

in actie

informatie

2.1 Van oppervlakkige kennis naar verdieping SOLO (Structure of Observed Learning Outcomes) is een model van Biggs en Collis (1982) dat kan worden gebruikt om leren zichtbaar te maken. Het geeft een indeling voor het niveau waarop een leerling de lesstof begrijpt: oppervlakkig

(kennis), diep (begrip) of conceptueel. We bespreken hoe het model kan worden toegepast in het onderwijs en bij leeractiviteiten, met concrete voorbeelden.

2.2 Feedback die leren zichtbaar maakt Welke feedback wordt er op onze scholen gegeven? Waarom zouden scholen feedback tot een speerpunt moeten maken van hun team én leerlingen? Deze sessie gaat over het geven én ontvangen van effectieve feedback om het leren zichtbaar te maken.

2.3 Metacognitieve strategieën in actie Metacognitieve strategieën verwijzen naar strategieën van leerlingen bij het ‘denken over leren’. Hoe denken leraren een leertaak aan te pakken, hoe evalueren ze voortgang en monitoren ze begrip?

2.4 Ken uw impact Bent u zich bewust van de impact die u wilt hebben? Weet u welke impact uw lesgeven heeft op uw leerlingen? Deze kernvragen voor de onderwijsprofessional zijn dankzij professor Hattie hoog op de

internationale onderwijsagenda geplaatst. Leraren die bewijzen van de door hen beoogde impact verzamelen en analyseren, op basis daarvan hun handelen evalueren en hun programma aanpassen,

bieden hun leerlingen de beste kansen op succes.

2.5 Gebruikmaken van feiten om leren zichtbaar te maken Data (gegevens) en bewijs zorgen voor professioneel leren en ontwikkelen, en praktijkervaring. Hoe krijgen we informatie over de

impact die we hebben op het leren van leerlingen en de prestaties?

3.1 Leren zichtbaar maken in de MBO-praktijk We bespreken een voorbeeld van de toepassing van het Leren zichtbaar maken-programma in het MBO. Het geeft u inzicht in het proces; met de valkuilen, de succesfactoren en voorlopige resultaten.

3.2 Feedback in de praktijk van een basisschool Scholen vertellen over de rol van effectieve feedback in de klas. Welke feedback geven zij leerlingen en wanneer? Geven leerlingen feedback aan de leraren? Hoe zijn ze begonnen, welke stappen hebben ze gezet. Een sessie vol voorbeelden en inspiratie.

praktijk

3.3 Internationale casestudy PO en VO - door Deb MastersWe bespreken twee internationale voorbeelden van de toepassing van het Leren zichtbaar maken-programma.

09.00 - 09.30 u Registratie en ontvangst in

het Atelier met koffie en thee

09.30 - 10.30 u Keynote van professor John Hattie

10.30 - 11.00 u Pauze en verplaatsing naar de sessieruimten

11.00 - 12.00 u Keuzeprogramma

12.00 - 13.00 u Lunch

13.00 - 14.00 u Keuzeprogramma

14.00 - 14.30 u Pauze

14.30 - 15.30 u Plenair:

‘I have a dream’ door prof. John Hattie

15.30 - 16.30 u Informele afsluiting met een drankje

Programma Congres * vrijdag 4 november

Congres Leren zichtbaar maken- de volgende stap

Keynote Leren vanuit het perspectief van de leerlingProfessor Hattie zal in zijn keynote het leerproces

schetsen vanuit het perspectief van leerlingen. Hij start

bij het leren van leerlingen en niet bij het lesgeven, een fundamenteel ander perspectief dan gebruikelijk voor veel onderwijsonderzoekers. Hattie gaat in op vragen

als: Hoe leren leerlingen? Welke fasen kun je in een leerproces onderscheiden? En: wat vraagt een fasering

van eenvoudiger tot complexere opdrachten van het onderwijsgedrag van u als leraar? Deze centrale vragen voor elke leraar zijn de thema’s van de keynote.

SessiesOnderdeel van deze dag zijn verdiepende sessies uit het keuzeprogramma. U heeft daarbij de keuze uit een masterclass van prof. John Hattie, een praktische, op actie gerichte sessie, een op informatie gerichte sessie, waarin u

vooral kennis opdoet, of een op de praktijk gerichte sessie, waarin voorbeelden centraal staan.

4 november - 9.30 - 16.00 uur

0.1 Masterclass door professor John Hattie Het is de verantwoordelijkheid van iedereen in het onderwijs om ervoor te zorgen dat elke leerling minimaal een jaar groei laat zien na een jaar onderwijs. Om dit te bereiken is het nodig dat professionals nauw samenwerken en evalueren wat het effect is van leraren en methodes op het leren van leerlingen. Hoe kijkt u hiernaar?

Hoe gebruikt u de gegevens van bijvoorbeeld CITO om de impact te meten van het onderwijs op uw school? En welke focus heeft u daarbij?En hoe zit dat bij uw leerlingen? In hoeverre en hebben zij zicht op hun groei in leren en wat kan hun actieve rol hierin zijn?

Professor John Hattie neemt u mee in zijn verhaal over impact op leren.

1.1 Zichtbaar lerende leerlingen creërenZichtbaar lerende leerlingen kunnen 3 vragen beantwoorden: Waar ga ik heen?

Waar sta ik nu? Wat is mijn volgende stap? Ze weten wat ze moeten doen wanneer ze niet meer weten wat te doen. Wat doen zichtbaar lerende leerlingen precies om hun eigen leraar te worden en hoe kunnen leraren dit stimuleren in hun klas?

1.2 Relatie leraar en leerling

Een van de verrassende resultaten uit het extensieve onderzoeksprogramma van dr. Pianta is dat de impact van de eerste relaties tussen de leerling en de leraar geldt voor de gehele schooltijd. Welke ervaringen spelen een rol bij het ontstaan van positieve patronen? Wat is een empathiekloof en hoe kun je omgaan met verbondenheid en conflict? In deze sessie gaan we in op deze

vragen.

in actie

masterclass - VOL -

1.3 Je persoon als leraar

Of u nu introvert of extrovert bent, optimist of pessimist, druk of kalm bent, dat is niet echt belangrijk voor uw geschiktheid als leraar. En dat

geldt ook voor het gedrag van de leerlingen tegenover u. Leerlingen moeten voelen dat ze hun leraren kunnen vertrouwen als ze hulp nodig hebben. Wat is het verschil tussen het vragen om hulp en afhankelijk

zijn? Wat wordt bedoeld met taakgerelateerde doelstellingen en op het ego gebaseerde doelen?

1.4 Leren zichtbaar maken in de praktijk: formatief evaluerenIn de top tien van de lijst met effectgroottes staat formatieve

evaluatie. Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat leerlingen die zich bewust zijn van de leerdoelen en die leerstrategieën kunnen toepassen hun kansen op leersucces vergroten, meer zelfvertrouwen hebben en gemotiveerder zijn.

Shirley Clarke schreef een boek waarin ze het formatief evalueren heel concreet heeft uitgewerkt. Hiermee kunt u het Leren zichtbaar

maken, en uw impact op het leren van uw leerlingen vergroten. In deze sessie laten we u concreet zien hoe u formatief evalueert, met voorbeelden en tips.

1.5 Professionele Leergemeenschap Samenwerken aan de impact die we met ons onderwijs voor ogen hebben is de kern van Leren zichtbaar maken. Hoe je zo’n professionele leergemeenschap creëert, staat centraal in de aanpak van Hattie. Zo is PLG geen doel, maar middel binnen Leren zichtbaar

maken. Iemand zei zelfs: het is de motor om met elkaar aan de impact bij ons op school te werken! Hoe dat door scholen, leraren, directeuren

en kinderen ervaren wordt, hoort en ziet u in deze sessie.

2.1 Van oppervlakkige kennis naar verdieping SOLO (Structure of Observed Learning Outcomes) is een model van

Biggs en Collis (1982) dat kan worden gebruikt om leren zichtbaar te maken. Het geeft een indeling voor het niveau waarop een leerling de lesstof begrijpt: oppervlakkig (kennis), diep (begrip) of conceptueel. We bespreken hoe het model kan worden toegepast in het onderwijs en bij leeractiviteiten, met concrete voorbeelden.

2.2 Feedback die leren zichtbaar maakt Welke feedback wordt er op onze scholen gegeven? Waarom zouden scholen feedback tot een speerpunt moeten maken van hun team

én leerlingen? Deze sessie gaat over het geven én ontvangen van effectieve feedback om het leren zichtbaar te maken.

2.3 Metacognitieve strategieën in actie Metacognitieve strategieën verwijzen naar strategieën van leerlingen

bij het ‘denken over leren’. Hoe denken leraren een leertaak aan te

pakken, hoe evalueren ze voortgang en monitoren ze begrip?

2.4 Ken uw impact Bent u zich bewust van de impact die u wilt hebben? Weet u welke impact uw lesgeven heeft op uw leerlingen? Deze kernvragen voor

de onderwijsprofessional zijn dankzij professor Hattie hoog op de internationale onderwijsagenda geplaatst. Leraren die bewijzen van de door hen beoogde impact verzamelen en analyseren, op basis daarvan hun handelen evalueren en hun programma aanpassen, bieden hun leerlingen de beste kansen op succes.

informatie

2.5 Gebruikmaken van data om leren zichtbaar te maken

Data en bewijs zorgen voor professioneel leren en ontwikkelen, en praktijk-ervaring. Hoe kan dat ons informatie geven over de impact die

we hebben op het leren van leerlingen en de prestaties?

2.6 Hoe kennis wordt verworven

Leren is niet altijd een plezierige ervaring. In deze sessie geven we een breed overzicht van de elementen die het leren ondersteunen. Wat zijn oorzaken voor overbelasting? Wat wordt bij het leren

gemakkelijk onthouden en wat wordt weer snel vergeten? Wat zijn efficiënte leerstrategieën?

3.1 Leren zichtbaar maken in de MBO-praktijk We bespreken een voorbeeld van de toepassing van het Leren

zichtbaar maken-programma in het MBO. Het geeft u inzicht in het proces; met de valkuilen, de succesfactoren en voorlopige resultaten.

3.2 Feedback in de praktijk van een basisschool

Scholen vertellen over de rol van effectieve feedback in de klas. Welke feedback geven zij leerlingen en wanneer? Geven leerlingen feedback aan de leraren? Hoe zijn ze begonnen, welke stappen hebben ze gezet. Een sessie vol voorbeelden en inspiratie.

3.3 Internationale casestudy PO en VO - door Deb MastersWe bespreken een internationaal voorbeeld van de toepassing van

het Leren zichtbaar maken-programma. Let op bij uw keuze: in de eerste ronde zal het een voorbeeld uit het primair onderwijs zijn. In de tweede ronde een voorbeeld uit het voortgezet onderwijs.

praktijk

3.4 De zichtbaar lerende leerling: eigenaarschap van leerlingen in de praktijk van een basisschoolScholen vertellen over het proces van het ontwikkelen van zichtbaar

lerende leerlingen. Hoe zijn ze begonnen, welke stappen hebben ze gezet. Een sessie vol voorbeelden en inspiratie.

Combinatie- Morgen of middag op 3 november en congresdag op 4 november:

€ 645,- per deelnemer.

- Morgen of middag op 3 november, congresdiner en congresdag op

4 november: € 745,- per deelnemer.

- Congresdiner op 3 november en congresdag op 4 november:

€ 525,- per deelnemer.

VroegboekkortingBij inschrijven voor 15 juli 2016:

- Morgen of middag op donderdag 3 november: € 245,- per deelnemer.

- Congresdag op 4 november: € 375,- per deelnemer.

- Morgen of middag op 3 november en de congresdag op 4 november:

€ 595,- per deelnemer.

- Morgen of middag en het congresdiner op 3 november en de

congresdag op 4 november : € 695,- per deelnemer.

- Morgen of middag en het congresdiner op 3 november:

€ 345,- per deelnemer.

- Congresdiner op 3 november en congresdag op 4 november:

€ 475,- per deelnemer.

LocatieDe Woonindustrie in Nieuwegein, Symfonielaan 1. De Woonindustrie biedt de beste faciliteiten:

• Goed bereikbaar vanaf A2, A12 en A27 en met tram (stopt voor de deur)• Centraal gelegen in Nederland (naast NBC Blokhoeve/AVS congres)• Gratis openbaar parkeerterrein voor de deur

• Gratis wifi• Inspirerende ontvangstruimte –Atrium- met daglicht

• Ruime sessie ruimtes met stuk voor stuk een huiselijk karakter• Een creatieve culinaire invulling door Catering Lokaal

Deelnamekosten

Donderdag:

Deelnamekosten morgen of middag: € 275,- per deelnemer.

Congresdiner: € 100,- per deelnemer.

Vrijdag:

Deelnamekosten voor de congresdag: € 425,- per deelnemer.

Speciaal aanbod voor lerarenopleidersBent u als docent verbonden aan een van de lerarenopleidingen? De eerste 25 docenten die inschrijven krijgen een gratis studenten-toegangsbewijs voor de congresdag op vrijdag 4 november. Dus toegang voor 2 personen voor de prijs van 1. Vul bij het begin van uw inschrijving code docent in en laat uw student

bij inschrijving code student invullen. Bij uw inschrijving vindt de check op functie en organisatie automatisch plaats. Invoer van deze codes is alleen mogelijk bij de inschrijvingen van de eerste 25 docenten en

studenten.

GroepenVoor groepen vanaf 10 deelnemers geldt een apart tarief. Neemt u contact op met de congresmanager Petra Minderhout voor informatie. Per telefoon (06 46 62 39 64) of email (congres@lerenzichtbaarmaken.nl)

AccreditatieHet congres heeft te weinig contacturen om mee te tellen voor het schoolleidersregister. Het kan echter wel meetellen voor ‘informeel leren’. U ontvangt een certificaat van deelname.

Congress-appSpeciaal voor het congres is een app ontwikkeld. In deze app vindt u alle informatie over het congres. Zo kunt u meer lezen over het programma, de sprekers en de sessies op uw persoonlijk programma. U kunt de app downloaden op uw tablet of smartphone. In oktober

ontvangt u de benodigde gegevens.

Met Leren zichtbaar maken-programma aan de slag op uw schoolWilt u het werk van professor John Hattie toepassen in uw onderwijs? Op dit congres krijgt u suggesties hoe u dat kunt aanpakken.

Een onderdeel van het Leren zichtbaar maken-programma voor scholen is ‘Leren zichtbaar maken: de grondslag’. Deze training van

1 dag is dé basis voor alle teamleden die worden betrokken, zowel leden van het stuurteam als de leraren die het leren van hun leerlingen zichtbaar gaan maken. We organiseren deze training op verschillende

data in verschillende regio’s. Een overzicht van data en locaties vindt u op: www.lerenzichtbaarmaken.nl/trainingsdata.

Ook kunt u een offerte ontvangen voor deze trainingsdag op uw locatie. Neemt u daarvoor contact op met een trainer uit het overzicht op: www.lerenzichtbaarmaken.nl/trainers of telefoonnummer

088 - 55 70 588.

Organisatie-informatieHeeft u een vraag? Neemt u dan contact op met de congresmanager, Petra Minderhout. T 06 46 62 39 64 | E congres@lerenzichtbaarmaken.nl

Graag nodigen we u uit en dagen we u uit om de leerling nog meer centraal te stellen in uw onderwijs.

inschrijven: www.lerenzichtbaarmaken.nl/congres2016

Leren zichtbaar maken is een gezamenlijk project van

E: congres@lerenzichtbaarmaken.nl / info@lerenzichtbaarmaken.nl

I : www.lerenzichtbaarmaken.nl

T: 088 5570588

@lerenzichtbaar

In samenwerking met:

Dit congres wordt georganiseerd in samenwerking met