Embed Size (px)
Citation preview
Leren in de Leren in de buitenschoolse opvangbuitenschoolse opvang
Nynke van der SchaafNynke van der Schaafkenniskring Integraal jeugdbeleidkenniskring Integraal jeugdbeleid
Docent P.A.Docent [email protected]@pl.hanze.nl
WorkshopWorkshop
WelkomWelkom Waarom dit onderzoek?Waarom dit onderzoek? Wat houdt het onderzoek in?Wat houdt het onderzoek in? Wat is het doel van dit onderzoek?Wat is het doel van dit onderzoek? Eerste resultaten veldverkenningEerste resultaten veldverkenning Raadpleging / discussieRaadpleging / discussie
Waarom dit onderzoek?Waarom dit onderzoek?
De bso is een nieuwe praktijk/wereld voor De bso is een nieuwe praktijk/wereld voor kinderenkinderen
Interesse beleidsmakers voor Interesse beleidsmakers voor buitenschoolse tijd van kinderen:buitenschoolse tijd van kinderen:- verlengde schooldag, naschoolse - verlengde schooldag, naschoolse activiteiten, dagarrangementenactiviteiten, dagarrangementenVanwaar deze interesse?Vanwaar deze interesse?
Vanwaar deze interesse?Vanwaar deze interesse?
Achterstanden wegwerkenAchterstanden wegwerken- binnen school- binnen school- voor school: vve- voor school: vve
Talenten van kinderen stimulerenTalenten van kinderen stimulerenwww.talentenkracht.nl, SIRIUSprogrammawww.talentenkracht.nl, SIRIUSprogramma
Maar nu ook na school: buitenschoolse Maar nu ook na school: buitenschoolse opvang én naschoolse activiteitenopvang én naschoolse activiteiten
Nieuw idee?Nieuw idee? Vroeger: Rijkens, R.G. (1845). Vroeger: Rijkens, R.G. (1845). De bewaarschool: De bewaarschool:
praktische handleiding, ten diensten van hen, die praktische handleiding, ten diensten van hen, die bewaarscholen wenschen op te rigten en daarin bewaarscholen wenschen op te rigten en daarin werkzaam moeten zijn.werkzaam moeten zijn. Leeuwarden: G.T.N. Suringar Leeuwarden: G.T.N. Suringar
““Tot de schoonste inrigtingen van weldadigheid onzer Tot de schoonste inrigtingen van weldadigheid onzer eeuw behooren ongetwijfeld de Bewaarscholen, eeuw behooren ongetwijfeld de Bewaarscholen, inzonderheid voor kinderen uit de meest behoeftige inzonderheid voor kinderen uit de meest behoeftige volksklassen, waarbij de beschaving nog zoo veel te volksklassen, waarbij de beschaving nog zoo veel te wenschen overlaat. […] …krachtig gewerkt kan worden wenschen overlaat. […] …krachtig gewerkt kan worden op de zedelijke verheffing van nagenoeg de helft der op de zedelijke verheffing van nagenoeg de helft der bevolking.”bevolking.”
http://books.google.nl/http://books.google.nl/
Nu: Nu: - opvangen van kinderen vanwege - opvangen van kinderen vanwege werkende ouders;werkende ouders;- wegwerken achterstanden- wegwerken achterstandenén én het het stimuleren van talenten van álle stimuleren van talenten van álle kinderenkinderen
Wat Wat houdthoudt het onderzoek in? het onderzoek in?
thuis - school - BSOthuis - school - BSO Wat is leren:Wat is leren:
- Gee (2004): natuurlijk leren, cultureel - Gee (2004): natuurlijk leren, cultureel leren en instructioneel lerenleren en instructioneel leren- Lave & Wenger (1991): gesitueerd leren- Lave & Wenger (1991): gesitueerd leren
Leren in de bsoLeren in de bso
Natuurlijk, instructioneel en Natuurlijk, instructioneel en cultureel lerencultureel leren
J. Gee (2004)J. Gee (2004) Natuurlijk: moedertaalverwerving, lopenNatuurlijk: moedertaalverwerving, lopen
Dit is een proces dat biologisch Dit is een proces dat biologisch gefaciliteerd wordt en dat alle mensen gefaciliteerd wordt en dat alle mensen ongeveer evengoed verwer-ongeveer evengoed verwer-ven.ven.
Rijping Rijping
Instructioneel: schoolvakken, soc.studiesInstructioneel: schoolvakken, soc.studiesGeen biologisch erfelijke support en Geen biologisch erfelijke support en enkelen leren het heel goed en veel leren enkelen leren het heel goed en veel leren het matig.het matig.
Cultureel lerenCultureel leren Cultureel leren: koken, fietsen, lezen, Cultureel leren: koken, fietsen, lezen,
voetballenvoetballenSommige processen worden door een Sommige processen worden door een cultuur zo belangrijk cultuur zo belangrijk gevonden dat de groep zich gevonden dat de groep zich ervan verzekert dat iedereen ervan verzekert dat iedereen die het nodig heeft dat pro-die het nodig heeft dat pro-ces leert. ces leert. Iedereen die het nodig heeft, Iedereen die het nodig heeft, leert het goed genoeg.leert het goed genoeg.
Situationeel lerenSituationeel lerenLave & Wenger (1991)Lave & Wenger (1991)
Gesitueerdheid van leren: de situatie waarin de Gesitueerdheid van leren: de situatie waarin de activiteit plaatsvindt heeft gevolgen voor het activiteit plaatsvindt heeft gevolgen voor het leren. Iedere activiteit is gesitueerd:leren. Iedere activiteit is gesitueerd:- relationele/sociale karakter van leren- relationele/sociale karakter van leren- betekenisonderhandeling- betekenisonderhandeling- betrokkenheid van deelnemers op elkaar en op - betrokkenheid van deelnemers op elkaar en op de activiteitde activiteit
Algemene kennis werkt alleen maar in specifieke Algemene kennis werkt alleen maar in specifieke omstandigheden: dus als die alg. kennis omstandigheden: dus als die alg. kennis specifiek wordt gemaakt.specifiek wordt gemaakt.
Situationeel lerenSituationeel leren
Leren: legitieme perifere participatie leidt Leren: legitieme perifere participatie leidt tot volledige participatietot volledige participatie
Kinderen zijn legitieme perifere Kinderen zijn legitieme perifere deelnemers aan onze maatschappij, die deelnemers aan onze maatschappij, die zich ontwikkelen tot volledige zich ontwikkelen tot volledige participanten.participanten.
Maar ook binnen BSO: nieuwkomers Maar ook binnen BSO: nieuwkomers worden ingewijd door ‘ervaren’ bso-worden ingewijd door ‘ervaren’ bso-kinderen (Vygotsky).kinderen (Vygotsky).
Leren in een BSOLeren in een BSO
Cultureel en situationeel leren:Cultureel en situationeel leren:- rijke leeromgeving- rijke leeromgeving- onervaren leerders werken met ervaren l- onervaren leerders werken met ervaren l- benodigde informatie wordt precies op - benodigde informatie wordt precies op tijd gegeventijd gegeven- leerders krijgen continu feedback: - leerders krijgen continu feedback: verbaal en non-verbaalverbaal en non-verbaal- de onervaren leerder is zich bewust van - de onervaren leerder is zich bewust van de kwaliteiten van de ervarene/masterde kwaliteiten van de ervarene/master
Leren is gesitueerd: leerders leren sociale Leren is gesitueerd: leerders leren sociale praktijken = de manieren waarop praktijken = de manieren waarop mondelinge en schriftelijke taal worden mondelinge en schriftelijke taal worden gebruikt wanneer mensen samen dingen gebruikt wanneer mensen samen dingen doen.doen.
Leren heeft alles te maken met identiteit Leren heeft alles te maken met identiteit en identificatie: mensen willen bij een en identificatie: mensen willen bij een bepaalde groep horen en willen een bepaalde groep horen en willen een gewaardeerd en geaccepteerd lid van die gewaardeerd en geaccepteerd lid van die groep worden. Al het leren is gevoelig voor groep worden. Al het leren is gevoelig voor zaken als macht, status, solidariteit.zaken als macht, status, solidariteit.
Mijn onderzoekMijn onderzoek
Op zoek naar communicatieve situaties waarin Op zoek naar communicatieve situaties waarin sociale praktijken worden geleerd.sociale praktijken worden geleerd.Hinkelen van Goodwin (20..)Hinkelen van Goodwin (20..)
Communicatieve situaties moeten aan Communicatieve situaties moeten aan kenmerken cultureel en gesitueerd leren kenmerken cultureel en gesitueerd leren voldoen:voldoen:- onervaren met meer ervaren kind/leider- onervaren met meer ervaren kind/leider- rijke betekenisvolle omgeving, waarbij kinderen - rijke betekenisvolle omgeving, waarbij kinderen betrokken zijn op de activiteit en betrokken zijn betrokken zijn op de activiteit en betrokken zijn op elkaarop elkaar- betekenisonderhandeling- betekenisonderhandeling
Voorbeeld comm. act. Voorbeeld comm. act. HinkelenHinkelen
HinkelenHinkelen Zullen we hinkelen?Zullen we hinkelen? Twee jongens knikken en er komt een meisje Twee jongens knikken en er komt een meisje
aanlopenaanlopen Meisje schrijft de cijfers 1-10 op de tegels.Meisje schrijft de cijfers 1-10 op de tegels. Anderen zoeken geschikte steen om te werpen. Anderen zoeken geschikte steen om te werpen.
Meisje keurt de steen goed.Meisje keurt de steen goed. Meisje 1 heeft de leiding en wijst jongen aan die Meisje 1 heeft de leiding en wijst jongen aan die
begint en zij noteert met een krijtje de begint en zij noteert met een krijtje de tussenresultaten.tussenresultaten.
Discussiëren of de steen wel in het vak ligt.Discussiëren of de steen wel in het vak ligt. Volgende neemt de beurt, anderen kijken.Volgende neemt de beurt, anderen kijken.
VeldverkenningVeldverkenning
Op zoek naar comm.situaties t.b.v. focusOp zoek naar comm.situaties t.b.v. focus Sociale praktijken worden zichtbaar in Sociale praktijken worden zichtbaar in
mondelinge en schriftelijke taal, maar ook mondelinge en schriftelijke taal, maar ook non-verbaal in lichaamshouding, non-verbaal in lichaamshouding, gezichtsuitdrukkingen en posities t.o.v. gezichtsuitdrukkingen en posities t.o.v. elkaar.elkaar.
Onderzoeksmethode: conversatie-analyseOnderzoeksmethode: conversatie-analyse
Doel van dit onderzoekDoel van dit onderzoekWat wil ik eigenlijk?Wat wil ik eigenlijk?
Door meer zicht te krijgen op het culturele Door meer zicht te krijgen op het culturele leren van kinderen in de buitenschoolse leren van kinderen in de buitenschoolse opvang, kunnen we bekijken hoe we deze opvang, kunnen we bekijken hoe we deze vorm van leren binnen én buiten de BSO vorm van leren binnen én buiten de BSO beter kunnen stimuleren.beter kunnen stimuleren.De BSO is een (explosief) groeiende De BSO is een (explosief) groeiende wereld voor kinderen en zou een bijdrage wereld voor kinderen en zou een bijdrage kunnen leveren aan het stimuleren van de kunnen leveren aan het stimuleren van de ontwikkeling en de talenten van die ontwikkeling en de talenten van die kinderen. kinderen.
Zicht krijgen op een nieuwe wereld:Zicht krijgen op een nieuwe wereld:- betekenis voor kinderen- betekenis voor kinderen- betekenis voor ontwikkeling, ontplooiing - betekenis voor ontwikkeling, ontplooiing en leren van kinderenen leren van kinderen- -
VeldverkenningVeldverkenning
10 BSO’s in Groningen, Friesland, 10 BSO’s in Groningen, Friesland, Drenthe: Drenthe: - Voorlopers en traditionele- Voorlopers en traditionele- Stad en platteland- Stad en platteland- Achterstandswijk en welgestelde wijk- Achterstandswijk en welgestelde wijk- Één grote heterogene groep en twee - Één grote heterogene groep en twee leeftijdsgroepenleeftijdsgroepen
Observaties, interviews ped. medewerkers Observaties, interviews ped. medewerkers en interviews met kinderenen interviews met kinderen
Eerste resultatenEerste resultaten
Interviews ped.medewerkersInterviews ped.medewerkers ObservatiesObservaties Interviews met kinderenInterviews met kinderen FocusFocus
Waar ga ik me op richten?Waar ga ik me op richten?
Doelen BSODoelen BSO Hattum, M.v. & Haterd, J. v.d. (2006) Hattum, M.v. & Haterd, J. v.d. (2006)
Groepsleidster buitenschoolse opvang, NIZW Groepsleidster buitenschoolse opvang, NIZW beroepsontwikkelingberoepsontwikkeling::
“Core business: Creëert een gezonde, warme en “Core business: Creëert een gezonde, warme en veilige omgeving voor opvang en veilige omgeving voor opvang en vrijetijdsbesteding van groepen kinderen en vrijetijdsbesteding van groepen kinderen en stimuleert de brede ontwikkeling van kinderen stimuleert de brede ontwikkeling van kinderen op het gebied van sport en bewegen, kunst en op het gebied van sport en bewegen, kunst en creativiteit, natuur en techniek en samen spelen. creativiteit, natuur en techniek en samen spelen. Ontwikkelt vertrouwensrelatie met de ouders van Ontwikkelt vertrouwensrelatie met de ouders van het kind.” het kind.”
Doelen BSO 2Doelen BSO 2
Wet kinderopvangWet kinderopvang (2005),artikel 49 (2005),artikel 49 “Een houder van een kindercentrum biedt “Een houder van een kindercentrum biedt verantwoorde kinderopvang aan, waaronder verantwoorde kinderopvang aan, waaronder wordt verstaan: opvang die bijdraagt aan een wordt verstaan: opvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving”een veilige en gezonde omgeving”
Hierbij is het stimuleren van persoonlijke Hierbij is het stimuleren van persoonlijke competenties, sociale competenties en het competenties, sociale competenties en het overbrengen van normen en waarden van overbrengen van normen en waarden van belang (Riksen-Walraven 2000)belang (Riksen-Walraven 2000)
Doelen BSO 3Doelen BSO 3 Interviews groepsleidsters:Interviews groepsleidsters:
- in overeenstemming met literatuur: opvang én - in overeenstemming met literatuur: opvang én stimuleren van de ontwikkelingstimuleren van de ontwikkeling- veilige omgeving bieden- veilige omgeving bieden- vrije tijd- vrije tijd- accentverschillen:- accentverschillen:
- angst voor overvragen kinderen: ze mogen zich - angst voor overvragen kinderen: ze mogen zich niet meer vervelenniet meer vervelen
- expliciete visie op ontwikkeling: Reggio Emilia - expliciete visie op ontwikkeling: Reggio Emilia bijv.bijv.
- aandacht voor zelfstandigheid- aandacht voor zelfstandigheid- aandacht voor sociale vaardigheden: oplossen - aandacht voor sociale vaardigheden: oplossen
conflictenconflicten
ObservatiesObservaties
Betrokken enthousiaste groepsleidstersBetrokken enthousiaste groepsleidsters Verschil tussen kindgerichte en werkgerichte Verschil tussen kindgerichte en werkgerichte
oriëntatie groepsleidingoriëntatie groepsleiding Verschil veel regels zonder kinderen erbij te Verschil veel regels zonder kinderen erbij te
betrekken met regels opgesteld mét kinderenbetrekken met regels opgesteld mét kinderen WachtenWachten BotsingenBotsingen Interactie leidster – kind(eren)Interactie leidster – kind(eren) DaginvullingDaginvulling
Leren: bewust en onbewustLeren: bewust en onbewust Arjan Ederveen (Trouw 050909) op de vraag wat Arjan Ederveen (Trouw 050909) op de vraag wat
hij geleerd heeft van zijn ouders:hij geleerd heeft van zijn ouders:“Wat ik van ze geleerd heb? Pff, dat is nou zo’n “Wat ik van ze geleerd heb? Pff, dat is nou zo’n moeilijke vraag. Ik ging in mijn jeugd helemaal moeilijke vraag. Ik ging in mijn jeugd helemaal niet vaak naar het theater. Mijn ouders hebben niet vaak naar het theater. Mijn ouders hebben me niet gestimuleerd om deze kant uit te gaan, me niet gestimuleerd om deze kant uit te gaan, maar ze zeiden ook niet: ‘doe het niet’. Ik vind maar ze zeiden ook niet: ‘doe het niet’. Ik vind dat ik een hele goede jeugd heb gehad.dat ik een hele goede jeugd heb gehad.Misschien heb ik voor mijn werk wel het meest Misschien heb ik voor mijn werk wel het meest geleerd van het feit dat ik thuis de jongste was. geleerd van het feit dat ik thuis de jongste was. Ik keek de kat uit de boom, was altijd aan het Ik keek de kat uit de boom, was altijd aan het observeren hoe mijn broers zich gedroegen.’observeren hoe mijn broers zich gedroegen.’
Interviews met kinderen
Nog te weinig interviewgegevens PA/SASS-studenten gaan t.b.v.
onderzoeksopdracht interviews afnemen Literatuur:
- lange wachttijden door groepsproces zijn vervelend;- aanwezigheid van leeftijdsgenoten van belang- participeren in een (gemengde) groep- waardering pos.pers.aandacht groepsleiding- activiteiten die kinderen waarderen
Focus van het onderzoekFocus van het onderzoek
Graag zou ik het met u hebben over de Graag zou ik het met u hebben over de focus van mijn onderzoek: waar ga ik mij focus van mijn onderzoek: waar ga ik mij op richten en waarom?op richten en waarom?
Voorbeeld focusVoorbeeld focus Effect van uitleggen van kinderen aan Effect van uitleggen van kinderen aan
elkaar: D. Denessen (2009) Radboud elkaar: D. Denessen (2009) Radboud UniversiteitUniversiteit- scholieren (11- en 12-jarigen bij rekenen) - scholieren (11- en 12-jarigen bij rekenen) leren meer van zelf uitleggen, dan van leren meer van zelf uitleggen, dan van uitleg krijgen. uitleg krijgen. - Dit is een vorm van instructioneel leren. - Dit is een vorm van instructioneel leren. Zou dit op dezelfde manier werken in Zou dit op dezelfde manier werken in vergelijkbare situaties in de BSO?vergelijkbare situaties in de BSO?Bijv. Inwijden nieuwe kinderen|Bijv. Inwijden nieuwe kinderen|door ‘ervaren’ BSO-kinderen?door ‘ervaren’ BSO-kinderen?
Maar er zijn veel mogelijkheden:Maar er zijn veel mogelijkheden:
- interactie leiding - kinderen- interactie leiding - kinderen- interactie kinderen onderling- interactie kinderen onderling- doenalsof-spel: hoe is de rolverdeling?- doenalsof-spel: hoe is de rolverdeling?Wie is de baas?Wie is de baas?- conflicten - conflicten - relaties- relaties- academisch/schools taalgebruik in - academisch/schools taalgebruik in sociale praktijken: komen deze voor en sociale praktijken: komen deze voor en hoe dan?hoe dan?
Uitgangspunt van belang: Wat zou de BSO voor kinderen moeten zijn?
1 een veilige uitdagende omgeving waarin kinderen zich in eigen tempo kunnen ontwikkelen 2 een verrijkte omgeving waarin gewerkt wordt aan het stimuleren van alle talenten van alle kinderen en het wegwerken van achterstanden
Gevolgen voor focus onderzoek:1 BV hoe bouwen kinderen relaties op en leren zich te hechten…2 BV welke comm.act. Lenen zich voor het terugdringen van achterstanden?
Dus mijn vraag aan u:
Welk uitgangspunt kiest u?
Welke focus kiest u?
LiteratuurLiteratuur Gee, J.P. (2004). Gee, J.P. (2004). Situated language and learning, a critique of Situated language and learning, a critique of
traditional schoolingtraditional schooling. New York: Routledge.. New York: Routledge. Gilsing, R. (2007), Gilsing, R. (2007), Liefst zoals thuis, ouders en kinderen over Liefst zoals thuis, ouders en kinderen over
buitenschoolse opvangbuitenschoolse opvang. Den Haag: SCP.. Den Haag: SCP. Hattum, M. van & Haterd, J. van de (2006). Hattum, M. van & Haterd, J. van de (2006). Groepsleidster Groepsleidster
buitenschoolse opvang, NIZW beroepsontwikkelingbuitenschoolse opvang, NIZW beroepsontwikkeling. Utrecht: NIZW.. Utrecht: NIZW. Lave, J. & Wenger, E. (1991), Lave, J. & Wenger, E. (1991), Situated learning. Legitimate Situated learning. Legitimate
peripheral participationperipheral participation, New York: Cambridge., New York: Cambridge. Lusse, M. & Spierings, F. (2009). Kinderen beoordelen opvang. In: Lusse, M. & Spierings, F. (2009). Kinderen beoordelen opvang. In:
Pedagogiek in praktijkPedagogiek in praktijk, p.20-23, p.20-23 Rijkens, R.G. (1845). Rijkens, R.G. (1845). De bewaarschool: praktische handleiding, ten De bewaarschool: praktische handleiding, ten
diensten van hen, die bewaarscholen wenschen op te rigten en diensten van hen, die bewaarscholen wenschen op te rigten en daarin werkzaam moeten zijn.daarin werkzaam moeten zijn. Leeuwarden: G.T.N. Suringar Leeuwarden: G.T.N. Suringar
Riksen-Walraven, M. (2000). Riksen-Walraven, M. (2000). Tijd voor kwaltiteit in de kinderopvang. Tijd voor kwaltiteit in de kinderopvang. OratiereeksOratiereeks. Amsterdam: Vossiuspers.. Amsterdam: Vossiuspers.
