Lek

syko

n pr

awa

mor

skie

goC

•H

•B

eck

Wydawnictwo C.H. Beck

Leksykonprawamorskiego

100podstawowychpojęć

pod redakcjąDoroty PyćIwony Zużewicz--Wiewiórowskiej

www.ksiegarnia.beck.ple-mail: dz.handlowy@beck.pltel.: 22 31 12 222, fax: 22 33 77 601

ISBN 978-83-255-4362-4

cena 89,00 zł

Leksykon prawa morskiego zawiera 100 podstawowych po-jęć charakterystycznych dla prawa morskiego i prawa morza. Spośród wielu terminów, które przez wymiar morski często łączą prawo międzynarodowe z prawem krajowym, autorzy wybrali zarówno te o znaczeniu podstawowym dla praktyki sto-sowania prawa morskiego, jak i te, które stanowią o jego rozwo-ju. Leksykon jest przeznaczony dla studentów studiów prawni-czych i administracyjnych oraz kierunków pokrewnych, a także wszystkich osób zainteresowanych prawem morskim i prawem morza. Leksykon stanowi pomoc dydaktyczną i lekturę uzupeł-niającą dla poszukujących wiedzy na temat współczesnych wy-zwań stojących przed morską społecznością międzynarodową oraz zasad funkcjonowania porządku prawnego panującego na morzach i oceanach świata.

Leksykon prawa morskiego został przygotowany przez pracowni-ków Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego z za-proszonymi do współpracy autorami z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Europejskiej Agencji Bez-pieczeństwa Morskiego (EMSA) i Ministerstwa Transportu, Budowni-ctwa i Gospodarki Morskiej. Autorami haseł są:

dr hab. Wojciech Adamczak, prof. nadzw. w Katedrze Prawa Morskie-go UG, dr Magdalena Adamowicz, adiunkt w Katedrze Prawa Mor-skiego UG, dr Cezary Łuczywek, kpt. ż.w., radca ministra w MTBiGM, dr Justyna Nawrot, adiunkt w Katedrze Prawa Morskiego UG, dr Małgorzata Anna Nesterowicz z Europejskiej Agencji Bezpie-czeństwa Morskiego, dr Zuzanna Pepłowska-Dąbrowska, adiunkt w Zakładzie Prawa Morskiego UMK, dr hab. Dorota Pyć adiunkt w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego UG, dr hab. Mo-nika Iwona Tomaszewska, prof. nadzw. w Katedrze Prawa Pracy UG, dr Wojciech Rafał Wiewiórowski, adiunkt w Pracowni Informatyki Prawniczej UG, dr Iwona Zużewicz-Wiewiórowska, adiunkt w Ka-tedrze Prawa Morskiego UG.

Leksykon prawa morskiego100 podstawowych pojęć

W sprzedaży z tej serii:

E. Bagińska (red.)LEKSYKON PRAWA CYWILNEGO. CZĘŚĆ OGÓLNA

K. Zeidler, P. Rybiński (red.)LEKSYKON RETORYKI PRAWNICZEJ

J. Stelina (red.)LEKSYKON PRAWA PRACY. 100 PODSTAWOWYCHPOJĘĆ, 2 wyd.

A. Powałowski (red.)LEKSYKON PRAWA KONKURENCJI

A. Powałowski (red.)LEKSYKON PRAWA OCHRONY KONSUMENTÓW

K. Zeidler (red.)LEKSYKON PRAWA OCHRONY ZABYTKÓW

A. Górski (red.)LEKSYKON PRAWA MEDYCZNEGO

www.ksiegarnia.beck.pl

Leksykonprawa

morskiego100 podstawowych pojęć

pod redakcjąDoroty Pyć

Iwony Zużewicz-Wiewiórowskiej

Wydawnictwo C.H. BeckWarszawa 2013

Autorzy leksykonu:

dr hab. Wojciech Adamczak [W.A.], dr Magdalena Adamowicz [M.A.],dr Cezary Łuczywek [C.Ł.], dr Justyna Nawrot [J.N.], dr Małgorzata

Anna Nesterowicz [M.N.], dr Zuzanna Pepłowska-Dąbrowska [Z.P.-D.],dr hab. Dorota Pyć [D.P.], dr hab. Monika Iwona Tomaszewska [M.T.],

dr Wojciech Rafał Wiewiórowski [W.W.],dr Iwona Zużewicz-Wiewiórowska [I.Z.-W.]

Redakcja: Joanna Ablewicz

Projekt okładki: Robert Rogiński

© Wydawnictwo C.H. Beck 2013

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. BeckDruk i oprawa: Elpil, Siedlce

ISBN 978-83-255-4362-4

ISBN e-book 978-83-255-4363-1

�

SpiS treści

wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IXwykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI

ABANDON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1ADMINISTRACJA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7AGENT MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15AKWAKULTURA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23ARBITRAŻ MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30ARESZT STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38ARMATOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45AUTOSTRADY MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51AWARIA WSPÓLNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55BADANIA NAUKOWE MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61BANDERA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67BEZPIECZEŃSTWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71BEZPIECZEŃSTWO MORZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83CIEŚNINY MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89CZARTER BAREBOAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95CZARTER NA CZAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101DOBRA PRAKTYKA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105DOKUMENT ELEKTRONICZNY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108DOKUMENTY STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117E-MARITIME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133EDUKACJA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139ENERGETYKA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142EUROPEJSKA AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA

MORSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145EUROPEJSKA SIEĆ NADZORU MORSKIEGO . . . . . . . . . . 153FRACHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160GLOBALNY ZINTEGROWANY SYSTEM INFORMACJI

ŻEGLUGOWEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165GÓRNICTWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174GRANIC MORSKICH OCHRONA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

SPIS TREŚCI

VI

HIPOTEKA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184HOLOWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188IMMUNITET STATKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198INSPEKCJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202IZBY MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208JURYSDYKCJA PAŃSTWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215KANAŁY MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219KAPITAN STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223KLASTER MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239KLASYFIKACJA STATKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242KODEKS MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248KONOSAMENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254LEGISLACJA MORSKA MIĘDZYNARODOWA . . . . . . . . . . 266MAKLER MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274MIEJSCE SCHRONIENIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278MIENIA Z MORZA WYDOBYWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . 283MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA MORSKA . . . . . . . 292MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ PRAWA MORZA . . . . 296MONITORING MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299MORSKIE PLANOWANIE PRZESTRZENNE . . . . . . . . . . . . 306NIESZKODLIWEGO PRZEPŁYWU PRAWO . . . . . . . . . . . . 315OBSZAR CHRONIONY MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320OBSZARÓW MORSKICH STATUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA . . . . . . . . . . . . . . 338OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI

ZA ROSZCZENIA MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345ORGANIZACJE MORSKIE MIĘDZYNARODOWE . . . . . . . 357PAKIET BEZPIECZEŃSTWA MORSKIEGO UE

– ERIKA III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367PAŃSTWOWA KOMISJA BADANIA WYPADKÓW

MORSKICH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377PILOTAŻ MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386PIRACTWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392PODATEK TONAŻOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400POLITYKA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412POMIAR STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417POMOC PUBLICZNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422

SpiS treści

VII

POROZUMIENIA ŻEGLUGOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431PORT MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439POŚCIGU PRAWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442PRACA NA MORZU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445PRAWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449PRAWO MORZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455PRZEWÓZ ŁADUNKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458PRZEWÓZ MULTIMODALNY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471PRZEWÓZ PASAŻERÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477PRZYNALEŻNOŚĆ STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490PRZYWILEJE NA STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498RATOWNICTWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502REGIONY MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511REJESTR OKRĘTOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514RYBOŁÓWSTWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522SLOTCZARTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532STATEK MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA NADBRZEŻNEGO . . . . . . . . 540ŚRODOWISKO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545TERRORYZM MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549UBEZPIECZENIA MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556UBEZPIECZENIA MORSKIE OBOWIĄZKOWE . . . . . . . . . 565UMOWA ILOŚCIOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575WĘDKARSTWO MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579WRAK STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . 591WYCIECZKA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595WYPADKI MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602ZAŁOGA STATKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610ZANIECZYSZCZENIA MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZANIU MORZA PRZEZ

STATKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 618ZARZĄDZANIE MORSKIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624ZARZĄDZANIE STATKIEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627ZASADY PRAWA MORSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629ZASOBY MORZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643ZDERZENIE STATKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 648

SpiS treści

VIII

ZWYCZAJ MORSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656ŻEGLUGA MORSKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661

Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669

IX

wStęp

Leksykon prawa morskiego stanowi kolejny tom ukazujący się w serii leksykonów prezentujących 100 haseł z różnych ga-łęzi nauki prawa oraz dyscyplin pokrewnych . Seria ta cieszy się uznaniem Czytelników, ponieważ stanowi dobre źródło infor-macji i wiedzy, służąc wyjaśnieniem podstawowych pojęć sto-sowanych w poszczególnych dyscyplinach prawniczych . Leksy-kony zawierają zwięźle opracowane hasła, których autorami są osoby zajmujące się daną dziedziną prawa w ramach uprawianej działalności naukowo-badawczej . Mamy nadzieję, że również ten tom okaże się przydatny w szczególności dla osób zaintere-sowanych problematyką prawa morskiego . Korzystanie z Lek-sykonu ułatwia układ haseł w porządku alfabetycznym oraz odesłania do innych zawartych w nim pojęć .

Wybór haseł stanowi rezultat wielu dyskusji w gronie auto-rów, których zamierzeniem było uwzględnienie specyfiki prawa morskiego we wzajemnej relacji do prawa morza w celu ukazania oddziaływania instytucji prawnych wywodzących się z prawa międzynarodowego i ich wpływu na rozwój prawa krajowego .

Leksykon prawa morskiego został przygotowany przez pra-cowników Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdań-skiego z zaproszonymi do współpracy autorami z Wydziału Pra-wa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA) i Mini-sterstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej .

Hasła zostały opracowane przez autorów zgodnie z ogólnymi założeniami redakcyjnymi . Każdy tekst ma charakter autorski, stąd też ingerencja redaktorów Leksykonu prawa morskiego ograniczona została do drobnych korekt w celu nadania opraco-waniu ujednoliconego kształtu .

wStęp

X

Leksykon prawa morskiego jest skierowany do studentów jako pomoc dydaktyczna, oraz wszystkich osób zainteresowa-nych problematyką prawa morskiego .

Gdańsk, styczeń 2013 dr hab . Dorota Pyć dr Iwona Zużewicz-Wiewiórowska

XI

Wykaz skrótóW

1. Źródła prawaAFS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on the Control of Harm-

ful Anti–fouling Systems on Ships, Konwencja o kontroli szkodliwych systemów prze-ciwporostowych stosowanych na statkach z 5 .10 .2001 r . (Dz .U . z 2008 r . Nr 134, poz . 851)

ASCOBANS . . . . . Agreement on the Conservation of Small Cetace-ans of the Baltic and North Seas, Porozumienie o ochronie małych waleni Morza Bałtyckie-go i Morza Północnego z 17 .3 .1992 r . (Dz .U . z 1999 r . Nr 96, poz . 1108)

BezpMorU . . . . . . . . ustawa z 18 .8 .2011 r . o bezpieczeństwie mor-skim (Dz .U . Nr 228, poz . 1368 ze zm .)

BUNKER . . . . . . . . . . . International Convention on Civil Liability for Bunker Oil Pollution Damage, Międzynarodowa Konwencja o odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane zanieczyszczeniem ole-jami bunkrowymi z 23 .3 .2001 r . (Dz .U . z 2008 r . Nr 148, poz . 939)

BWM . . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention for the Control and Ma-nagement of Ships’ Ballast Water and Sediments, Międzynarodowa Konwencja o kontroli i po-stępowaniu ze statkowymi wodami bala-stowymi i osadami z 13 .2 .2004 r . (nie weszła w życie, Polska nie ratyfikowała BWM)

CBD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Convention on Biological Diversity, Konwen-cja o różnorodności biologicznej z 5 .6 .1992 r . (Dz .U . z 2002 r . Nr 184, poz . 1532 ze zm .)

CCAMLR . . . . . . . . . . Convention on the Conservation of Antarctic Marine Living Resources, Konwencja o ochro-nie żywych zasobów morskich Antarktyki z 20 .5 .1980 r . (Dz .U . z 2001 r . Nr 6, poz . 51)

XII

Wykaz skrótóW

CLC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage, Międzynarodowa Kon-wencja o odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane zanieczyszczeniem olejami z 29 .11 .1969 r ., zmieniona Protokołem z 27 .11 .1992 r . (Dz .U . z 2001 r . Nr 136, poz . 1527)

COLREG . . . . . . . . . . . Convention on the International Regulations for Preventing Collisions at Sea, Konwencja w spra-wie międzynarodowych przepisów o zapo-bieganiu zderzeniom na morzu z 20 .10 .1972 r . (Dz .U . z 1977 r . Nr 15, poz . 61 zał . oraz z 1984 r . Nr 23, poz . 106)

CSC .................... International Convention for Safe Containers, Mię-dzynarodowa Konwencja o bezpiecznych kon-tenerach z 2 .12 .1972 r . (Dz .U . z 1984 r . Nr 24, poz . 118)

FAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Convention on the Facilitation of International Maritime Traffic, Konwencja o ułatwieniu mię-dzynarodowego obrotu morskiego z 9 .4 .1965 r . (Dz .U . z 1969 r . Nr 30, poz . 236 zał .)

FUND . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on the Establishment of an International Fund for Compensation for Oil Pollution Damage, Międzynarodowa Konwen-cja o utworzeniu Międzynarodowego Fundu-szu Odszkodowań za Szkody Spowodowane Zanieczyszczeniem Olejami z 18 .12 .1971 r ., zmieniona Protokołem z 27 .11 .1992 r . (Dz .U . z 2001 r . Nr 136, poz . 1529)

INMARSAT . . . . . . Convention on the International Maritime Satellite Organization, Konwencja o utworzeniu Mię-dzynarodowej Organizacji Morskiej Łączności Satelitarnej oraz Porozumienie Eksploatacyj-ne dotyczące Międzynarodowej Organizacji Morskiej Łączności Satelitarnej (INMARSAT) z 3 .9 .1976 r . (Dz .U . z 1980 r . Nr 7, poz . 19 zał .)

INTERVENTION . . International Convention Relating to Intervention on the High Seas in Case of Pollution Casualties, Międzynarodowa Konwencja dotycząca inter-wencji na pełnym morzu w razie zanieczysz-

XIII

Wykaz skrótóW

czenia olejami z 29 .11 .1969 r . (Dz .U . z 1976 r . Nr 35, poz . 207 zał .)

IzbMorU . . . . . . . . . . . ustawa z 1 .12 .1961 r . o izbach morskich (t .j . Dz .U . z 2009 r . Nr 69, poz . 599 ze zm .)

KC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23 .4 .1964 r . – Kodeks cywilny (Dz .U . Nr 16, poz . 93 ze zm .)

KK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6 .6 .1997 r . – Kodeks karny (Dz .U . Nr 88, poz . 553 ze zm .)

KM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 18 .9 .2001 r . − Kodeks morski (t .j . Dz .U . z 2009 r . Nr 217, poz . 1689 ze zm .)

KomWypMorU . . ustawa z 31 .8 .2012 r . o Państwowej Komisji Badania Wypadków Morskich (Dz .U . z 2012 r . poz . 1068)

KP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26 .6 .1974 r . − Kodeks pracy (t .j . Dz .U . z 1998 r . Nr 21, poz . 94 ze zm .)

KPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 14 .6 .1960 r . – Kodeks postępowania administracyjnego (t .j . Dz .U . z 2000 r . Nr 98, poz . 1071 ze zm .)

KPC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17 .11 .1964 r . – Kodeks postępowania cywilnego (Dz .U . Nr 43, poz . 296 ze zm .)

KNZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Karta Narodów Zjednoczonych z 26 .6 .1945 r . (Dz .U . z 1947 r . Nr 23, poz . 90 ze zm .)

KWPT . . . . . . . . . . . . . . . . Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23 .5 .1969 r . (Dz .U . z 1990 r . Nr 74, poz . 439)

LC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Convention on the Prevention of Marine Pollution by Dumping of Wastes and Other Matter, Kon-wencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu mórz przez zatapianie odpadów i innych substancji z 29 .12 .1972 r . (Dz .U . z 1984 r . Nr 11, poz . 46 zał .)

LL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on Load Lines, Konwen-cja o liniach ładunkowych z 5 .4 .1966 r . (Dz .U . z 1969 r . Nr 33, poz . 282 zał .) wraz z Proto-kołem z 11 .11 .1988 r . (Dz .U . z 2009 r . Nr 46, poz . 372)

LLMC . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on Limitation of Lia-bility for Maritime Claims, Międzynarodowa Konwencja o ograniczeniu odpowiedzialności za roszczenia morskie z 19 .11 .1976 r . (Dz .U .

XIV

Wykaz skrótóW

z 1986 r . Nr 35, poz . 175 zał .), zmienona Proto-kołem z 2 .5 .1996 r . (Dz .U . z 2012 r . poz . 146)

MARPOL . . . . . . . . . . International Convention for the Prevention of Pollution From Ships, Konwencja o zapobie-ganiu zanieczyszczaniu morza przez statki z 2 .11 .1973 r . zmieniona Protokołem uzupeł-niającym z 17 .2 .1978 r . wraz Załącznikami I–V (Dz .U . z 1987 r . Nr 17, poz . 101) oraz Protoko-łem uzupełniającym z 26 .9 .1997 r . – Załącz-nik VI (Dz .U . z 2005 r . Nr 202, poz . 1679)

MLC . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maritime Labour Convention, Konwencja o pracy na morzu z 23 .2 .2006 r . (Dz .U . z 2011 r . Nr 222, poz . 1324)

ObszMorU . . . . . . . . ustawa z 21 .3 .1991 r . o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji mor-skiej (t .j . Dz .U . z 2003 r . Nr 153, poz . 1502 ze zm .)

OPRC . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on Oil Pollution, Prepa-redness, Response and Co–operation, Konwencja o gotowości do zwalczania zanieczyszczeń morza olejami i współpracy w tym zakre-sie z 30 .11 .1990 r . (Dz .U . z 2007 r . Nr 167, poz . 1173)

OSPAR . . . . . . . . . . . . . . Convention for the Protection of the Marine Envi-ronment of the North–East Atlantic, Konwencja o ochronie środowiska północno-wschodnie-go Atlantyku (Polska nie jest stroną konwencji OSPAR)

PAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Athens Convention Relating to the Carriage of Passengers and their Luggage by Sea, Konwencja ateńska w sprawie przewozu morzem pasaże-rów i ich bagażu z 13 .12 .1974 r . (Dz .U . z 1987 r . Nr 18, poz . 108 zał .), zmieniona Protokołem z 19 .11 .1976 r . (Dz .U . z 1994 r . Nr 99, poz . 479)

PodTonU . . . . . . . . . . . ustawa z 24 .8 .2006 r . o podatku tonażowym (Dz .U . Nr 183, poz . 1353 ze zm .)

PortMorsU . . . . . . . . ustawa z 20 .12 .2006 r . o portach i przystaniach morskich (t .j . Dz .U . z 2010 r . Nr 33, poz . 179 ze zm .)

X�

Wykaz skrótóW

PracMorsStatU . . . ustawa z 23 .5 .1991 r . o pracy na morskich stat-kach handlowych (Dz .U . Nr 61, poz . 258 ze zm .)

SALVAGE . . . . . . . . . International Convention on Salvage, Między-narodowa Konwencja o ratownictwie mor-skim z 28 .4 .1989 r . (Dz .U . z 2006 r . Nr 207, poz . 1523)

SAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Convention on Maritime Search and Rescue, Konwencja o poszukiwaniu i ratownictwie morskim z 27 .4 .1979 r . (Dz .U . z 1988 r . Nr 27, poz . 184 i 185)

SOLAS . . . . . . . . . . . . . . . International Convention for the Safety of Life at Sea, Konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu z 1 .11 .1974 r . (Dz .U . z 1984 r . Nr 61, poz . 318 i 319, z 1986 r . Nr 35, poz . 177 oraz z 2005 r . Nr 120, poz . 1016) wraz z Protokołem 1978 r . dotyczącym Międzynarodowej konwen-cji o bezpieczeństwie życia na morzu (Dz .U . z 1984 r . Nr 61, poz . 320 i 321 oraz z 1986 r ., Nr 35, poz . 177) wraz z Protokołem z 1988 r . (Dz .U . z 2008 r . Nr 1991, poz . 1173 i 1174)

STCW . . . . . . . . . . . . . . . . . International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers, Kon-wencja o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świadectw oraz peł-nienia wacht z 7 .7 .1978 r . (Dz .U . z 1984 r . Nr 39, poz . 201 zał . oraz z 1999 r . Nr 30, poz . 286)

SUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Convention for the Suppression of Unlawful Acts against the Safety of Maritime Navigation, Konwencja w sprawie przeciwdziałania bez-prawnym czynom przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej z 10 .3 .1988 r . (Dz .U . z 1994 r . Nr 129, poz . 635)

TFUE . . . . . . . . . . . . . . . . . Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz .Urz . UE C 83 z 30 .3 .2010 r ., s . 47, wersja skonsolidowana)

TONNAGE . . . . . . . International Convention on Tonnage Measure-ment Ships, Międzynarodowa Konwencja o po-mierzaniu pojemności statków z 23 .6 .1969 r . (Dz .U . z 1983 r . Nr 56, poz . 247)

XVI

Wykaz skrótóW

TUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Traktat o Unii Europejskiej z 13 .12 .2007 r . (Dz .Urz . UE C 83 z 30 .3 .2010 r ., s . 13, wersja skonsolidowana)

UNCLOS . . . . . . . . . . . United Nations Convention on the Law of the Sea, Konwencja o prawie morza z 10 .12 .1982 r . (Dz .U . z 2002 r . Nr 59, poz . 543 zał .)

UCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . Convention on the Protection of the Underwa-ter Cultural Heritage, Konwencja o ochro-nie podwodnego dziedzictwa kulturowego z 6 .11 .2001 r ., weszła w życie 2 .1 .2009 r . (Polska nie jest stroną UCH)

WRC . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nairobi International Convention on the Remo-val of Wrecks, Międzynarodowa Konwencja o usuwaniu wraków z 19 .5 .2007 r . (nie weszła w życie)

ZanieczMorzU . . ustawa z 16 .3 .1995 r . o zapobieganiu zanie-czyszczaniu morza przez statki (t .j . Dz .U . z 2006 r . Nr 99, poz . 692 ze zm .)

2. czasopisma i publikatoryDMF . . . . . . . . . . . . . . . . . . Droit Maritime FrançaisGSP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gdańskie Studia PrawniczeKPP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwartalnik Prawa PrywatnegoOSNC . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cy-

wilnaOSP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów PolskichPiP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Państwo i PrawoPM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prawo MorskieRECIEL . . . . . . . . . . . . . . Review of European Community and Interna-

tional Environmental LawRej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RejentRSPiE . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruch Społeczny Polityczny i EkonomicznySP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studia PrawniczeTGM . . . . . . . . . . . . . . . . . . Transport i Gospodarka Morska

3. Organy i instytucjeACF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Komitet Doradczy ds . RybołówstwaACFA . . . . . . . . . . . . . . . . . Komitet Doradczy ds . Rybołówstwa i Akwa-

kultury

XVII

Wykaz skrótóW

CMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Comité Maritime International, Międzynarodo-wy Komitet Morski

DUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . dyrektor urzędu morskiegoEMSA . . . . . . . . . . . . . . . . European Maritime Safety Agency, Europejska

Agencja Bezpieczeństwa MorskiegoFAL IMO . . . . . . . . . . . Facilitation Committee IMO, Komitet Ułatwień

IMO FAO UN . . . . . . . . . . . . Food and Agriculture Organization of the United

Nations, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds . Wyżywienia i Rolnictwa

FONASBA . . . . . . . . The Federation of National Associations of Ship-brokers and Agents, Federacja Narodowych Sto-warzyszeń Maklerów i Agentów Morskich

GESAMP . . . . . . . . . . . Joint Group of Experts on the Scientific Aspects of Marine Pollution, Wspólna Grupa Ekspertów ds . Naukowych Aspektów Zanieczyszczeń Morskich

HELCOM . . . . . . . . . . Helsinki Commission, Komisja HelsińskaICJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Court of Justice, Międzynarodowy

Trybunał SprawiedliwościIGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intergovermental Organization, Organizacja mię-

dzynarodowaILO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Labour Organization, Międzynaro-

dowa Organizacja IMCO . . . . . . . . . . . . . . . . Intergovernmental Consultative Maritime Or-

ganisation, Międzyrządowa Morska Organiza-cja Doradcza

IMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Maritime Organization, Międzyna-rodowa Organizacja Morska

IOC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intergovernmental Oceanographic Organization, Międzyrządowa Organizacja Oceanograficzna

ISBA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . International Seabed Authority, Międzynarodo-wa Organizacja Dna Morskiego

ITLOS . . . . . . . . . . . . . . . . International Tribunal for the Law of the Sea, Mię-dzynarodowy Trybunał Prawa Morza

KKPM . . . . . . . . . . . . . . . . Komisja Kodyfikacyjna Prawa MorskiegoLEG IMO . . . . . . . . . . Legal Committee IMO, Komitet Prawny IMOMEPC IMO . . . . . . . Marine Environment Protection Committee IMO,

Komitet Ochrony Środowiska Morskiego IMO

XVIII

Wykaz skrótóW

MTBiGM . . . . . . . . . . . Minister Transportu Budownictwa i Gospo-darki Morskiej

MSC IMO . . . . . . . . . . Maritime Safety Committee IMO, Komitet Bez-pieczeństwa Morskiego IMO

NGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . Non-governmental Organization, organizacja po-zarządowa

NOAA . . . . . . . . . . . . . . . . National Oceanic and Atmospheric Administration, Narodowa Administracja Oceaniczna i Atmos-feryczna

NZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Narody ZjednoczoneSTSM . . . . . . . . . . . . . . . . . Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynaro-

dowejUE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Unia EuropejskaUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . United Nations, Narody ZjednoczoneUNCITRAL . . . . . . Komisja Narodów Zjednoczonych ds . Między-

narodowego Prawa HandlowegoUNGA . . . . . . . . . . . . . . . United Nations Genral Assembly, Zgromadzenie

Ogólne Narodów ZjednoczonychUNESCO . . . . . . . . . . . United Nations Educational, Scientific and Cultu-

ral Organization, Organizacja Narodów Zjed-noczonych ds . Oświaty, Nauki i Kultury

WCED . . . . . . . . . . . . . . . . . . World Commission on Environment and Development, Światowa Komisja ds . Środowiska i Rozwoju

WTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . World Trade Organization, Światowa Organiza-cja Handlu

WWF . . . . . . . . . . . . . . . . . World Wildlife Fund, Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody

1

aBaNDON

Abandon (ang . abandonment, niem . Abandon, franc . délaissement) jest instytucją → prawa ubezpieczeń morskich, którego istota polega na możliwości zrze-czenia się przez ubezpieczającego na rzecz ubez-pieczyciela praw do przedmiotu ubezpieczenia, z jednoczesnym żądaniem zapłaty pełnej sumy ubez-pieczenia przez ubezpieczyciela (Z. Brodecki, Prawo ubezpieczeń…, s . 82−85) . Abandon uregulowany jest w Kodeksie morskim w tytule VIII dotyczącym ubez-pieczenia morskiego, w jego dziale II poświęconym wykonaniu umowy ubezpieczenia (art . 330−335 KM) .

Roszczenia z umowy ubezpieczenia morskiego mogą być zaspokajane w dwóch formach: po pierw-sze przez wypłatę odszkodowania zgodnie z art . 325 KM, po drugie przez zapłatę pełnej sumy ubezpiecze-nia . Przy wypłacie pełnej sumy ubezpieczenia możli-we są następujące sytuacje:1) wypłata bez zrzeczenia się na rzecz ubezpieczyciela

praw do przedmiotu ubezpieczenia (art . 329 KM),2) wypata ze zrzeczeniem się na rzecz ubezpieczy-

ciela praw do przedmiotu ubezpieczenia – jak ma to miejsce w przypadku abandonu (art . 330 KM)