Leesfragment Weg zonder genade van John Hart

Joh n H a rt

weg zonder genade

Vertaald door henny van gulik

Uitgeverij Luitingh-sijthoff

13923a-v8_Weg zonder genade 28-4-16 14:49 Pagina 3

7

Gisteren

De vrouw was van een zeldzame schoonheid zonder zich bewust te zijnvan haar volmaaktheid. Hij had haar lang genoeg gadegeslagen om daareen vermoeden van te krijgen en de ontmoeting bewees dat zijn gevoel hemniet had bedrogen. Ze was bescheiden en verlegen en makkelijk te beïn-vloeden. Misschien was ze onzeker en niet erg snugger. Misschien was zeeenzaam of verward over haar plek in deze moeilijke wereld.Het deed er niet echt toe.Ze zag er precies goed uit en dat lag aan de ogen.De hare schitterden toen ze over het trottoir aan kwam lopen. De zon-

nejurk zwierde om haar knieën, maar niet onfatsoenlijk. Hij genoot vande manier waarop de jurk danste en hoe keurig ze haar benen en armenbewoog. Ze had een bleke huid en ze was kalm. Hij had het leuker gevon-den als ze een ander kapsel had gehad, maar dat was oké.De ogen waren het belangrijkst.Die moesten helder en diep zijn, met een open blik. Hij bekeek ze dus

nauwlettend om zich ervan te vergewissen dat er niets was veranderd inde enkele dagen sinds ze hadden afgesproken elkaar te ontmoeten. Ze keekverontschuldigend om zich heen, en van een afstand bespeurde hij dedroefheid van verkeerde vriendjes en een f lutbaantje. Ze hoopte op meerin het leven. De meeste mannen zouden dat niet begrijpen, maar hij be-greep het.‘Hallo, Ramona.’Ze sloeg verlegen haar ogen neer nu ze zo dicht bij elkaar stonden. Haar

wimpers staken donker af tegen de welving van haar wang. Ze hield haarhoofd schuin, waardoor hij haar perfecte kaaklijn uit het oog verloor.


8

‘Ik ben blij dat we hebben besloten dit te doen,’ zei hij. ‘Ik denk dat heteen welbestede middag wordt.’‘Bedankt dat je de tijd ervoor hebt vrijgemaakt.’ Ze bloosde, hield haar

ogen neergeslagen. ‘Ik weet dat je het druk hebt.’‘De toekomst is voor iedereen belangrijk, het leven en hoe we het leven,

carrière, familie en persoonlijke voldoening. Het is belangrijk om plannente maken en de dingen goed te overdenken. Dat hoeft niemand in zijn een-tje te doen, niet in een stad als deze. Hier kennen we elkaar. We helpen el-kaar. Dat zul je gaan inzien als je hier langer woont. De mensen zijn aar-dig. Niet alleen ik.’Ze knikte, maar hij begreep het onderliggende gevoel. Ze hadden elkaar

als bij toeval leren kennen en ze vroeg zich af waarom ze zich zo makke-lijk had opengesteld voor een onbekende. Maar dat was zijn gave: zijn ge-zicht en zijn vriendelijke manier van doen, de manier waarop hij ver-trouwen wekte. Sommige vrouwen hadden behoefte aan de schouder, hetgeduld. Zodra ze beseften dat zijn belangstelling niet romantisch bedoeldwas, was het makkelijk. Hij was betrouwbaar en vriendelijk. Ze vondenhem wereldwijs.‘Zullen we dan maar?’ Hij hield het autoportier voor haar open en ze

leek heel even in de war gebracht toen haar blik viel op brandplekken vansigaretten en gescheurde bekleding. ‘Het is een leenauto,’ zei hij. ‘Sorry,maar mijn eigen auto moest naar de garage voor een servicebeurt.’Ze beet op haar onderlip, spieren in een van haar gladde kuiten span-

den zich. Het dashboard zat onder de vlekken. Het tapijt was finaal ver-sleten.Ze had een duwtje nodig.‘We zouden het eigenlijk morgen doen, weet je nog? In de namiddag?

Koffie en een babbeltje?’ Een glimlach deed zijn gezicht rimpelen. ‘Als deplannen niet waren gewijzigd, had ik de andere auto gehad. Maar jij moestde dag veranderen. Het was nogal op het laatste ogenblik, en we doen hetper slot van rekening voor jou...’Hij liet de woorden wegsterven om haar in herinnering te brengen dat

het voorstel om elkaar te treffen van haar afkomstig was en niet van hem.Ze knikte omdat hij gelijk had en omdat ze niet het soort persoon wilde lij-ken dat zich druk maakte om iets zo onbeduidends als een auto, terwijl zete weinig geld had om er zelf een te kopen.


9

‘Mijn moeder komt morgenochtend over uit Tennessee.’ Ze keek overhaar schouder naar het flatgebouw, nieuwe lijntjes verschenen bij haarmondhoeken. ‘Het was heel onverwachts.’‘Ja.’‘En ze is wel mijn moeder.’‘Dat heb je me verteld. Ik weet het.’ In zijn stem klonk een zweem van

frustratie, van ongeduld door. Hij glimlachte om de scherpte eruit te ha-len, al was herinnerd worden aan de hillbillywortels van het meisje in heteen of andere hillbillygehucht wel het laatste wat hij wilde. ‘Het is de au-to van mijn neef,’ zei hij. ‘Hij is student.’‘Dat verklaart het dan.’ Ze bedoelde de stank en het vuil, maar ze lach-

te nu en dus lachte hij ook.‘Jongelui,’ zei hij.‘Wat je zegt.’Hij maakte een nepbuiging en zei iets over een koets. Ze lachte, maar

hij schonk er geen aandacht aan.Ze zat al in de auto.‘Ik hou van de zondag.’ Ze ging rechtop zitten toen hij achter het stuur

kroop. ‘De stilte en de rust. Geen verwachtingen.’ Ze streek haar rok gladen keek hem aan. ‘Vind jij de zondag ook niet heerlijk?’‘Uiteraard,’ zei hij, maar het deed hem niets. ‘Heb je je moeder verteld

dat we hadden afgesproken?’‘Vergeet het maar,’ zei het meisje. ‘Ze zou me de oren van mijn hoofd

vragen. Ze zou zeggen dat ik egoïstisch of onverantwoordelijk bezig wasen dat ik haar had moeten bellen.’‘Misschien onderschat je haar.’‘Mijn moeder? Echt niet.’Hij knikte alsof hij haar isolement begreep. De moeder was dominant,

de vader afstandelijk of dood. Hij draaide het contactsleuteltje om en ge-noot van de manier waarop ze zat: rechte rug, handen keurig gevouwenop haar schoot. ‘De mensen die van ons houden hebben de neiging te zienwat ze willen zien en niet wat we in werkelijkheid zijn. Je moeder zou be-ter naar je moeten kijken. Ik denk dat ze aangenaam verrast zou zijn.’De opmerking maakte haar blij.Hij reed weg en praatte genoeg om haar in die gemoedstoestand te hou-

den. ‘En je vrienden?’ vroeg hij. ‘Je collega’s? Weten zij het?’


10

‘Alleen dat ik vandaag met iemand heb afgesproken en dat het een per-soonlijke aangelegenheid is.’ Ze glimlachte en toonde hem de warme, die-pe ogen die hem hadden aangetrokken. ‘Ze zijn verschrikkelijk nieuws-gierig.’‘Dat zal best,’ zei hij, en ze glimlachte weer.Ze had er tien minuten voor nodig om de eerste zinnige vraag te stel-

len. ‘Wacht eens even. Ik dacht dat we koffie gingen drinken.’‘Eerst neem ik je ergens anders mee naartoe.’‘Wat bedoel je?’‘Het is een verrassing.’Ze keek reikhalzend toe hoe de stad achter hen verdween. Velden en bos-

sen strekten zich naar beide kanten uit. De verlaten weg leek nieuwe be-tekenis te krijgen toen haar vingers naar haar keel gingen, naar haarwang. ‘Mijn vrienden verwachten me terug.’‘Ik dacht dat je ze niks had verteld.’‘Heb ik dat gezegd?’Hij keek haar aan, maar zei niets. De hemel was paars, de zon wierp

een oranje gloed door de bomen. De stadsgrens lag ver achter hen. Op eenheuvel in de verte stond een verlaten kerk, de toren was gebroken als on-der het gewicht van de donker wordende lucht. ‘Ik vind een vervallen kerkprachtig,’ zei hij.‘Wat bedoel je?’‘Zie je hem niet?’Hij wees en ze staarde naar de eeuwenoude stenen, het verwrongen kruis.

‘Ik begrijp het niet.’Ze begon ongerust te worden en probeerde zichzelf ervan te overtuigen

dat alles normaal was. Hij keek naar merels die op de ruïne neerstreken.Enkele minuten later vroeg ze hem om haar naar huis te brengen.‘Ik voel me niet goed.’‘We zijn er bijna.’Ze was nu bang – dat zag hij aan haar – bang voor zijn woorden, de

kerk en de vreemde zachte fluittoon die tussen zijn lippen siste.‘Je hebt bijzonder expressieve ogen,’ zei hij. ‘Heeft iemand dat ooit te-

gen je gezegd?’‘Ik geloof dat ik moet overgeven.’‘Dat gaat wel over.’


11

Hij draaide een grindweg op. De wereld werd gedefinieerd door bomen,schemering en het gloeien van haar huid. Toen ze door een openstaand hekin een verroeste omheining reden begon het meisje te huilen. In het beginstilletjes, even later minder stil.‘Wees maar niet bang,’ zei hij.‘Waarom doe je dit?’‘Waarom doe ik wat?’Ze begon harder te huilen, maar verroerde zich niet. De auto reed tus-

sen de bomen vandaan een door onkruid overwoekerde open plek op die wasbezaaid met oude werktuigen en brokken roestig metaal. Een lege silo doem-de op, rond en vol vegen, de bovenkant roze gekleurd door de ondergaan-de zon. Aan de voet was een kleine deuropening, de ruimte erachter waspikdonker en stil. Ze keek op naar de silo en toen ze weer naar benedenkeek, zag ze handboeien in zijn hand.‘Doe ze om.’Hij liet de handboeien op haar schoot vallen, en een warme, natte plek

spreidde zich onder hen uit. Hij sloeg haar gade terwijl ze vertwijfeld doorde ramen keek, op zoek naar mensen of zonlicht of redenen om te hopen.‘Doe maar alsof het niet echt is,’ zei hij.Ze deed de handboeien om, het metaal rinkelde als nietige belletjes.

‘Waarom doe je dit?’Het was dezelfde vraag, maar hij nam het haar niet kwalijk. Hij zet-

te de motor uit en hoorde die in de stilte tikken. Het was heet op de openplek. De auto stonk naar urine, maar dat vond hij niet erg. ‘Het was debedoeling geweest dat we dit morgen gingen doen.’ Hij drukte een stun-gun tegen haar ribben en zag haar trillen toen hij de trekker overhaalde.‘Ik heb je morgen pas nodig.’



13

1

Toen Gideon Strange zijn ogen opende was het donker en warm.Hij hoorde zijn vader huilen. Hij bleef roerloos liggen, hoewel hetgesnik nieuw noch onverwachts was. Zijn vader zat dikwijls in el-kaar gekropen in de hoek, alsof de slaapkamer van zijn zoon het laat-ste goede plekje ter wereld was. Gideon had zijn vader kunnen vra-gen waarom hij na al die jaren nog steeds zo verdrietig, zwak engebroken was, en als zijn vader ook maar een beetje man was, zouhij waarschijnlijk antwoord geven. Maar Gideon wist wat zijn vaderzou zeggen, dus bleef hij met zijn hoofd op het kussen naar de don-kere hoek liggen kijken tot zijn vader zich overeind hees en de ka-mer door liep. Minutenlang stond hij zwijgend op Gideon neer tekijken. Toen legde hij zijn hand op Gideons haar en probeerde hijzich door te fluisteren sterk te maken. Alstublieft, God, alstublieft.Toen smeekte hij zijn al langere tijd overleden vrouw om kracht, enAlstublieft, God werd Help me, Julia.Gideon vond het een zielige vertoning: de hulpeloosheid, de tra-

nen, de trillende, vuile vingers. Stil blijven liggen was het moeilijkst,niet omdat zijn moeder dood was en geen antwoord had, maar om-dat Gideon wist dat als hij zich zou verroeren, zijn vader zou vra-gen of hij wakker was of verdrietig of net zo verloren. Dan zou Gi-deon de waarheid moeten vertellen. Dat hij niet een van die dingenwas, maar dat hij vanbinnen eenzamer was dan een jongen van zijnleeftijd zou moeten zijn. Maar zijn vader zei niets meer. Hij streekmet zijn vingers door het haar van zijn zoon en bleef roerloos staan,alsof de kracht die hij zocht hem op magische wijze zou vinden. Gi-


14

deon wist dat dat nooit zou gebeuren. Hij had vroegere foto’s vanzijn vader gezien en had enkele vage herinneringen aan een man dielachte en glimlachte en niet bijna de hele dag dronk. Jarenlang hadhij gedacht dat die man terug zou kunnen komen, dat het nog steedskon gebeuren. Maar Gideons vader droeg zijn dagen als een ver-schoten pak, een lege man wiens enige passie werd gewekt door ge-dachten aan zijn lang geleden gestorven vrouw. Dan leek hij weereven op te leven, maar wat had je aan flitsen of hints?De man beroerde nog een laatste keer het haar van zijn zoon en

toen liep hij de kamer uit en trok de deur achter zich dicht. Gideonwachtte een minuut voordat hij zijn bed uit rolde, volledig gekleed.Hij liep op cafeïne en adrenaline en kon zich niet herinneren wan-neer hij voor het laatst had geslapen of gedroomd of gedacht aaniets anders dan wat er nodig zou zijn om een man te doden.Hij slikte krampachtig en opende de deur op een kier. Hij pro-

beerde geen acht te slaan op het feit dat zijn armen broodmager enbleek waren en dat zijn hart zo snel klopte als dat van een konijn.Hij vertelde zichzelf dat hij met zijn veertien jaar mans genoeg wasen dat hij niet ouder hoefde te zijn om een trekker over te halen.Per slot van rekening wilde God dat jongens mannen werden, enGideon deed alleen maar wat zijn vader zou doen als die daar mansgenoeg voor was. Dat betekende dat doden en sterven ook deel uit-maakten van Gods plan. Dit bracht Gideon zichzelf in herinneringin de donkerte van zijn geest, in een poging de delen van hem diebeefden, transpireerden en wilden overgeven te overtuigen.Er waren dertien jaren verstreken sinds zijn moeder was ver-

moord, plus drie weken sinds Gideon de kleine, zwarte revolver vanzijn vader had gevonden, en nog eens tien dagen sinds hij had uit-gedokterd dat de trein van twee uur ’s nachts hem naar de grijze,blokkerige gevangenis zou brengen aan de andere kant van het land.Gideon kende jongens die al eerder op rijdende treinen waren ge-sprongen. Wat je moest doen, zeiden ze, was zo hard rennen als jekon en niet denken aan hoe scherp en zwaar die grote, glimmendewielen waren. Maar Gideon was bang dat hij mis zou springen enzou worden overreden. Elke nacht had hij daar nachtmerries over,een flits van licht en donker en pijn die zo echt was dat hij wakker


15

werd met pijnlijke botten in zijn benen. Het was een gruwelijk beeld,zelfs als hij wakker was. Hij verdrong het dus en deed de deur wijdgenoeg open om te zien dat zijn vader met een kussen tegen zijnborst gedrukt op een oude bruine fauteuil zat te staren naar de ka-potte tv, waarin Gideon de revolver had verstopt die hij twee nach-ten eerder uit de ladekast van zijn vader had gestolen. Hij besefte nudat hij de revolver beter in zijn kamer had kunnen verstoppen, maarhij had gedacht dat er geen betere bergplaats was dan de uitge-droogde ingewanden van een kapotte tv die het niet meer had ge-daan sinds hij vijf was.Maar hoe moest hij de revolver pakken terwijl zijn vader er recht

voor zat?Gideon had het anders moeten doen, maar hij dacht soms een

beetje krom. Niet dat hij bewust moeilijk deed, zo ging het nu een-maal. Zelfs de vriendelijke leraren opperden dat hij zich beter konbezighouden met houten metaalbewerking dan met de ingewik-kelde woorden in al die grote, zware boeken. Nu hij daar in het don-ker stond kwam de gedachte bij hem op dat die leraren misschienwel gelijk hadden, want zonder de revolver kon hij niet schieten ofzich beschermen of God tonen dat hij de wil had om te doen watnodig was.Na een minuut deed hij de deur dicht en dacht: De trein van twee

uur...Maar de klok gaf al 1.21 uur aan.Toen 1.30 uur.

Hij gluurde weer door de kier van de deur en keek toe terwijl eenfles open neerging, tot zijn vader onderuitzakte en de fles uit zijnvingers gleed. Gideon wachtte nog vijf minuten en sloop toen naarde huiskamer. Hij stapte over motoronderdelen en flessen heen enstruikelde bijna toen er een auto voorbijronkte en er licht door eenkier tussen de gordijnen flitste. Toen het weer donker was liet hijzich achter de tv op zijn knieën vallen. Hij verwijderde de achter-kant van het toestel en haalde een revolver tevoorschijn, die zwarten glad was en zwaarder dan hij zich herinnerde. Hij opende de ci-linder en checkte de patronen.


16

‘Gideon?’Het was de kleine stem, de kleine man. Gideon kwam overeind

en zag dat zijn vader wakker was – een manvormige kuil in bevlek-te kussens. Hij leek onzeker en bang, en heel even wilde Gideonweer onder de dekens kruipen. Hij kon ervan afzien, doen alsof ditnooit was gebeurd. Het zou fijn zijn, dacht hij, om geen man te do-den. Hij kon de revolver neerleggen en naar bed teruggaan. Maarhij zag de bloemenkrans in de handen van zijn vader. De bloemenwaren nu verdroogd en broos, maar op haar trouwdag had zijn moe-der ze als een kroon in haar haar gedragen. Hij keek er nog eensnaar – gipskruid en witte rozen, vaal en teer – en stelde zich toenvoor hoe de kamer eruit zou zien als een vreemde er van bovenaf opneerkeek: de man met de dode bloemen, de jongen met de revolver.Gideon wilde de kracht van dat beeld uitleggen, zijn vader doen be-grijpen dat de jongen moest doen wat de vader niet deed. In plaatsdaarvan draaide hij zich om en rende weg. Hij hoorde zijn naamweer, maar hij was de deur al uit, sprong half vallend de veranda afen ging er als een speer vandoor. De revolver voelde warm aan inzijn hand, de schok van het neerkomen op hard beton trok door zijnschenen terwijl hij rennend een half huizenblok aflegde, toen dwarsdoor de tuin van een oude man een dicht bos in, dat van west naaroost liep langs de kreek, en vervolgens een hoge heuvel op naar hetterrein met dichtgeroeste fabrieken omheind door een doorgezakteafrastering van draadgaas.Hij viel tegen de afrastering aan terwijl zijn vader, ver achter hem,

hem keer op keer bleef roepen, zijn stem zo luid dat die brak enoversloeg en hem uiteindelijk in de steek liet. Gideon aarzelde eenseconde lang, maar toen in het westen een trein floot, schoof hij derevolver onder de afrastering door en klom hij eroverheen, waarbijhij zijn huid openhaalde en hard op zijn knieën viel op het over-woekerde parkeerterrein aan de andere kant.Het gefluit van de trein klonk nu luider.Hij hoefde het niet te doen.Er hoefde niemand te sterven.Maar hij wist dat de angst aan het woord was. Zijn moeder was

dood en haar moordenaar moest daarvoor boeten. Hij rende naar


17

een opening tussen de uitgebrande meubelfabriek en het bedrijf waarvroeger garen werd gemaakt, waarvan nu een zijmuur was ingestort.Het was donkerder tussen de gebouwen, maar het lukte Gideon omzonder te vallen over de losse bakstenen naar een gat in de afraste-ring te rennen, vlak bij de grote witte eik in de verste hoek. Er waslicht van een straatlantaarn en enkele laagstaande sterren, maar datverdween toen hij op zijn buik onder het gaas door kroop en aan deandere kant in een greppel afdaalde. De aarde was droog en rul. Hijgleed weg, liet bijna de revolver vallen, ploeterde door een stroom-pje en klauterde aan de overkant de helling op. Buiten adem bleefhij even staan in een strook struikgewas die zich uitstrekte vanaf demetalen rails, die wit afstaken tegen de aarde.Hij boog voorover, verkrampt, maar de trein maakte een bocht

en wierp een lichtbundel de heuvel op.Hij zal vaart moeten minderen, dacht Gideon.Maar dat deed hij niet.Hij denderde de heuvel op alsof die niets voorstelde. Drie loco-

motieven en een muur van metaal raasden voorbij alsof ze hem deadem wilden benemen. Maar met de seconde kwamen meer wagonsde heuvel op, naar Gideons gevoel in het donker wel vijftig, en toennog eens honderd. Het gewicht trok aan de locomotieven, en op-eens besefte Gideon dat de trein nu zo langzaam reed dat hij hembijna kon bijhouden. Dat probeerde hij nu. Hij rende naast de treinmee terwijl de wielen gele vonken afschoten en een vacuüm op-bouwden dat aan de botten van zijn benen zoog. Hij probeerde demetalen sporten op een wagon vast te pakken, toen bij een volgen-de wagon, maar ze waren hoog en glad.Hij wierp een vluchtige blik over zijn schouder en zag de laatste

wagons achter zich opdoemen, twintig misschien, en toen nog min-der. Als hij de trein miste, haalde hij de gevangenis niet. Hij strek-te zijn vingers, maar viel en schaafde zijn gezicht. Hij rende door,reikte en voelde een sport in zijn hand. Een folterende pijn trok doorzijn schouder en zijn voeten bonkten over houten bielzen voordatde wagon eindelijk een huls om hem heen vormde.Hij had het gehaald. Hij zat in de trein die hem naar een man

bracht die hij ging doden, en de waarheid daarvan drukte op hem in


18

de duisternis. Het was niet meer alleen maar praten, wachten of plan-nen.Over vier uur kwam de zon op.De kogels zouden echte kogels zijn.Maar wat dan nog?Hij zat in het donker, vastbesloten, heuvel op, heuvel af, met hui-

zen daartussen die op sterren leken. Hij dacht aan slapeloze nach-ten en honger, en toen de rivier onder de trein glinsterde, zocht hijnaar de gevangenis en zag hij mijlenver weg in de kom van de val-lei een fel licht. Het kwam razendsnel dichterbij, dus maakte hij zichklaar om de trein uit te springen op een plek waar de grond het vlaksten het minst rotsig leek. Hij zocht de kracht voor de sprong, maarstond nog steeds in de wagon toen de grond voorbijflitste en de ge-vangenis als een schip in de duisternis zonk. Hij zou zijn kans mis-sen, dus dacht hij aan het gezicht van zijn moeder, stapte de wagonuit, viel en sloeg als een zak bakstenen tegen de grond.Toen hij bijkwam, was het nog steeds donker, en hoewel de ster-

ren minder fel schenen, had hij genoeg licht om langs de rails testrompelen tot hij bij een weg kwam die leidde naar een groepjebruine gebouwen, die hij een keer had gezien toen hij achter in eenrijdende auto zat. Hij liep tot onder een bord waarop in zwarte let-ters gevangenen welkom stond en bestudeerde de bar van b2-blok-ken met twee ramen aan de andere kant. Zijn gezicht was een wazi-ge vlek in het glas. Er waren geen mensen, geen verkeer, en toen hijzich omdraaide naar het zuiden zag hij in de verte de gevangenis op-rijzen. Hij bleef er minutenlang naar staan kijken, glipte toen desteeg naast de bar in en ging met zijn rug tegen een afvalcontainerzitten die stonk naar kippenvleugeltjes, sigaretten en pis. Hij wildezich tevreden voelen omdat hij zo ver was gekomen, maar de revol-ver op zijn schoot leek misplaatst. Hij probeerde de weg in het oogte houden, maar er was niets te zien, dus deed hij zijn ogen dicht endacht aan een picknick die ze hadden gehouden toen hij nog heelklein was. De foto die die dag was gemaakt stond thuis in een lijst-je op zijn nachtkastje. Hij had een gele broek aan met grote knopenen meende zich te herinneren dat zijn vader hem hoog in de luchthad getild en was gaan ronddraaien, waardoor het leek alsof hij vloog.


19

Hij hield zich vast aan dat idee van die kindertijd, en toen stelde hijzich voor hoe het zou zijn om de man te doden die hem dat had ont-nomen.Pal naar achteren.Arm gestrekt en onbeweeglijk.Hij oefende het in gedachten zodat hij precies wist wat hij moest

doen, maar zelfs in zijn hoofd trilde de revolver en schoot hij niet.Gideon had zich dit al duizend keer in duizend nachten voorgesteld.Zijn vader was niet mans genoeg.Hij zou niet mans genoeg zijn.Hij drukte de loop tegen zijn voorhoofd en bad om kracht, en

toen nam hij het nog eens door.Pal naar achteren.Arm gestrekt.Nog een uur lang probeerde hij zich te vermannen. Toen braak-

te hij in de duisternis en sloeg hij zijn armen om zijn borst, alsof al-le warmte ter wereld hem ook was ontstolen.


20

2

Elizabeth zou moeten slapen, dat wist ze, maar de vermoeidheidwas meer dan alleen fysiek. De uitputting kwam door dode mannenen de vragen die daarop volgden, door een loopbaan van dertien jaarbij de politie die slecht leek af te lopen. Ze speelde de gebeurtenis-sen in haar hoofd af: het vermiste meisje en de kelder, de bloedigemetaaldraad en de knallen van de eerste twee schoten. Twee was teverklaren, misschien zelfs zes, maar achttien kogels in twee licha-men was moeilijk te verkopen, zelfs al was het meisje in leven ge-bleven. Vier dagen waren verstreken sinds de schietpartij, en het le-ven dat daarop was gevolgd voelde nog steeds vreemd aan. Gisterenhad een gezin van vier haar op het trottoir staande gehouden omhaar ervoor te bedanken dat ze van de wereld een betere plaats maak-te. Een uur later had iemand op de mouw van haar lievelingsjasjegespuugd.Elizabeth stak een sigaret op en bedacht dat het allemaal neer-

kwam op waar iemand stond. Voor degenen die kinderen hadden,was ze een held. Een meisje was ontvoerd en slechte mannen kwa-men om. Voor een heleboel mensen leek dat juist. Voor degenendie principieel de politie wantrouwden was Elizabeth het bewijs vanalles wat er mis was met het wettig gezag. Twee mannen waren opeen gewelddadige, beestachtige manier gedood. Vergeet dat hetdrugsdealers, ontvoerders en verkrachters waren. Ze waren door-zeefd met achttien kogels, en voor sommigen was dat onverdedig-baar. Ze bezigden woorden als ‘marteling’, ‘executie’ en ‘politiege-weld’. Elizabeth had sterke gevoelens over de kwestie, maar ze was


21

vooral gewoon moe. Hoeveel nachten had ze al niet echt geslapen?Hoeveel nachtmerries toen ze eindelijk sliep? Hoewel de stad nietwas veranderd en ze nog dezelfde mensen in haar leven had, leekhet met het uur moeilijker te worden om zich vast te houden aan depersoon die ze was geweest. Vandaag was een perfect voorbeeld. Zehad zeven uur in de auto gezeten, doelloos rijdend door de stad endaarbuiten, langs het politiebureau en haar huis, tot achter de ge-vangenis en terug. Maar wat kon ze anders doen?Thuis was een vacuüm.Ze kon niet naar haar werk.Ze reed een donker terrein aan de gevaarlijke rand van de bin-

nenstad op, zette de motor af en luisterde naar de geluiden van destad. Muziek bonkte uit een club twee huizenblokken bij haar van-daan. Op de hoek krijste een ventilatorriem. Ergens werd gelachen.Na vier jaar in uniform en negen met het gouden schildje kende zeelke nuance van elk ritme. De stad was haar leven en ze had er heellang van gehouden. Nu voelde die... ja, wat?Was ‘verkeerd’ het juiste woord? Dat leek te streng.‘Vreemd’ misschien?‘Niet vertrouwd’?Ze stapte de auto uit en zag in de duisternis een straatlantaarn in

de verte tweemaal knipperen en vervolgens uitgaan. Ze draaide lang-zaam om haar as en stelde zich elk achterafstraatje en elke bochtigesteeg binnen een straal van tien huizenblokken voor. Ze kende decrackpanden en luizige hotels, de prostituees en drugsdealers, wistop welke straathoeken je een grote kans liep doodgeschoten te wor-den als je iets verkeerds zei of iemand verkeerd aankeek. Alleen alin de afgelopen drie jaar waren er zeven mensen gedood in dit on-gure deel van de gebroken stad.Ze was honderden keren op donkerdere plekken geweest, maar

zonder de penning voelde het anders. Het morele gezag was be-langrijk, net als het gevoel deel uit te maken van iets groters dan je-zelf. Het was geen angst. Naaktheid zou een goede beschrijving zijn.Elizabeth had geen vriendjes, vriendinnen of hobby’s. Ze was poli-tieagent. Ze hield van de strijd en de achtervolging, de zeldzame,heerlijke momenten dat ze mensen hielp die het goed bedoelden.


22

Wat bleef er over als ze dat kwijtraakte?Channing, zei ze tegen zichzelf.Channing zou overblijven. Dat een meisje dat ze nauwelijks ken-

de er zoveel toe deed was vreemd. Maar dat was wel het geval. Wan-neer Elizabeth zich somber of verloren voelde, dacht ze aan het meis-je. Ook wanneer de wereld op haar drukte of wanneer ze nadachtover de reële kans dat ze in de gevangenis zou belanden voor wat erin dat koude, vochtige hol van een kelder was gebeurd. Channingleefde, en hoe beschadigd ze ook was, ze had kans op een rijk, nor-maal leven. Een heleboel slachtoffers konden dat niet zeggen. Jezus.Elizabeth kende ook collega’s die dat niet konden zeggen.Elizabeth trapte de sigaret uit en kocht een krant bij een auto-

maat naast een leeg eettentje. Terug in de auto spreidde ze de krantuit over het stuur en zag haar eigen gezicht naar haar terugstaren.In zwart-wit zag ze er koel en afstandelijk uit, maar dat leek mis-schien zo door de kop.politieheldin of engel des doods?Na het lezen van twee alinea’s was heel duidelijk wat de verslag-

gever dacht. Hoewel het woord ‘vermeend’ enkele keren voorkwam,gold dat ook voor uitdrukkingen als ‘onbegrijpelijke wreedheid’, ‘on-gegrond gebruik van geweld’, ‘stierven een ondraaglijk pijnlijkedood’. Na jaren van positieve pers leek de plaatselijke krant zich uit-eindelijk tegen haar te hebben gekeerd. Niet dat ze dat iemand kwa-lijk kon nemen gezien de publieke protesten en verontwaardigingen het feit dat de staatspolitie erbij betrokken was. De foto die zehadden gekozen vertelde het verhaal. Ze stond op de trap van hetgerechtsgebouw en keek naar beneden, en ze zag er kil en ontoe-schietelijk uit. Dat kwam door de hoge jukbeenderen en dieplig-gende ogen, de lichte huid die op het krantenpapier grauw leek.‘Engel des doods. Jezus.’Ze gooide de krant op de achterbank, startte de motor en reed de

slechte delen van de stad uit, langs het gemarmerde gerechtsgebouwen de fontein op het plein in de richting van de universiteit, waar zeals een geest langs eethuisjes, bars en luid lachende jongelui glipte.Daarna kwam de betere buurt en reed ze langs koopappartementenen kunstgaleries, pakhuizen die waren verbouwd tot pubs, wellness -


23

centra en vlakkevloertheaters. Op de trottoirs liepen toeristen, en-kele hippies en een paar daklozen. Toen ze de vierbaansweg bereiktewaaraan de ketenrestaurants en het oude winkelcentrum lagen, gingze sneller rijden. Het verkeer daar was minder druk en de weinigemensen die er liepen vielen minder op. Ze zette de radio aan, maarde praatzenders waren niet interessant en de muziekzenders pastenniet bij haar stemming. Ze reed in oostelijke richting en volgde eensmalle weg door hier en daar een stukje bos en buitenwijken methuizen met toegangshekken geflankeerd door stenen zuilen. Binnentwintig minuten was ze de stad uit. Nog eens vijf minuten later liepde weg schuin omhoog. Toen ze de top van de berg bereikte, stakze weer een sigaret op en keek ze uit over de stad, die er van bo-venaf schoon uitzag. Heel even vergat ze het meisje en de kelder. Erwas geen gegil, geen bloed of rook, geen gebroken kind of onher-stelbare vergissingen. Er was licht en er was donker. Geen grijs ofschaduwen. Niets daartussenin.Ze liep naar de rand van de berg, keek naar beneden en probeer-

de een reden voor hoop te vinden. Er was geen aanklacht ingediend.Haar wachtte geen opsluiting in de gevangenis.Nog niet...Ze slingerde de sigaret de duisternis in en belde het meisje voor

de derde keer in evenveel dagen. ‘Hallo, Channing, met mij.’‘Rechercheur Black?’‘Je zou me Elizabeth noemen, weet je nog?’‘Ja, sorry. Ik lag te slapen.’‘Heb ik je wakker gemaakt? Het spijt me. Ik ben er de laatste paar

dagen niet helemaal bij met mijn hoofd.’ Elizabeth drukte de tele-foon tegen haar oor en sloot haar ogen. ‘Ik verlies de tijd uit het oog.’‘Het geeft niet. Ik slik slaappillen. Mijn moeder, snap je.’Er klonk geruis en Elizabeth stelde zich voor dat het meisje over-

eind ging zitten in bed. Ze was achttien, een schat van een meid meteen gekwelde blik in haar ogen en herinneringen die geen enkel kindzou moeten hebben. ‘Ik maakte me zorgen om je.’ Elizabeth kneepin de telefoon tot haar hand pijn deed en de wereld ophield metronddraaien. ‘Met alles wat er speelt helpt het om te weten dat metjou alles oké is.’


24

‘Ik slaap veel. Het is alleen erg als ik wakker ben.’‘Het spijt me zo verschrikkelijk, Channing...’‘Ik heb het aan niemand verteld.’Elizabeth werd opeens stil. Warme lucht dreef de berg op, maar

ze had het koud. ‘Dat is niet de reden dat ik je bel, lieve schat. Jehoeft niet...’‘Ik heb gedaan wat je zei, Elizabeth. Ik heb aan niemand verteld

wat er in werkelijkheid is gebeurd. Dat zal ik ook niet doen. Dat zouik nooit doen.’‘Dat weet ik, maar...’‘Wordt de wereld soms donker voor jou?’‘Huil je, Channing?’‘Voor mij wordt die een beetje grijs.’De stem brak en Elizabeth stelde zich de slaapkamer van het meis-

je voor in het grote huis van haar ouders aan de andere kant van destad. Zes dagen geleden was Channing in een straat in de stad spoor-loos verdwenen. Geen getuigen. Geen motief behalve het voor dehand liggende. Twee dagen later had Elizabeth haar knipperend methaar ogen uit de kelder van een leegstaand huis naar buiten geleid.De mannen die haar hadden ontvoerd waren dood, door achttienkogels geveld. Nu was het middernacht, vier dagen later, en de ka-mer van het meisje was nog steeds roze en zacht en gevuld met al-le spulletjes van haar kinderjaren. Als daar een boodschap in lag, konElizabeth die niet vinden. ‘Ik had niet moeten bellen,’ zei ze. ‘Hetwas egoïstisch van me. Ga maar weer slapen.’De lijn ruiste.‘Channing?’‘Ze vragen me wat er is gebeurd, weet je. Mijn ouders. De raads-

man. Ze vragen het de hele tijd, maar het enige wat ik hun vertel ishoe je die mannen hebt gedood en hoe je me hebt gered en hoe blijik was toen ze dood waren.’‘Het is oké, Channing. Jij bent oké.’‘Maakt dat me tot een slecht mens, Elizabeth? Dat ik blij was?

Dat ik achttien kogels niet genoeg vond?’‘Natuurlijk niet. Ze verdienden het.’Maar het meisje huilde nog steeds. ‘Als ik mijn ogen dichtdoe, zie


25

ik ze. Ik hoor de grappen die ze tussendoor uitwisselden. De manierwaarop ze van plan waren me te doden.’ Haar stem brak weer, ende breuk was dieper. ‘Ik voel nog steeds zijn tanden op mijn huid.’‘Channing...’‘Ik hoorde dezelfde opmerkingen zo vaak dat ik ging geloven wat

hij zei. Dat ik verdiende wat ze met me deden, dat ik ze zou vragenme te doden voordat ze met me klaar waren en dat ik zou smekenvoordat ze dat eindelijk lieten gebeuren.’Elizabeths hand werd nog witter om de telefoon. Artsen hadden

negentien sporen van beten geteld, de meeste door de huid, maarElizabeth wist uit lange gesprekken dat de dingen die ze tegen haarzeiden het meeste pijn deden, het weten en de angst, de manier waar-op ze geprobeerd hadden haar te breken.‘Ik zou hem hebben gevraagd me te doden,’ zei Channing. ‘Als jij

niet was gekomen toen je kwam, zou ik hem hebben gesmeekt.’‘Het is nu voorbij.’‘Ik denk van niet.’‘Jawel. Je bent sterker dan je denkt.’Channing werd weer stil en in de stilte hoorde Elizabeth haar on-

regelmatige ademhaling.‘Wil je morgen bij me langskomen?’‘Ik zal het proberen,’ zei Elizabeth.‘Alsjeblieft.’‘Ik moet morgen met de staatspolitie praten. Als ik het red, kom

ik. Zo niet, dan zie je me overmorgen.’‘Beloof je dat?’‘Dat beloof ik,’ zei Elizabeth, hoewel ze er geen verstand van had

hoe gebroken dingen moesten worden gerepareerd.

Toen ze weer in de auto stapte, voelde Elizabeth zich nog steedslosstaan van de wereld, en net als op andere momenten in haar le-ven wanneer ze niet wist waar ze heen moest gaan en niets te doenhad, ging ze naar de kerk van haar vader, een nederig gebouw datsmal en bleek tegen de nachthemel oprees. Ze parkeerde onder dehoge toren, keek naar de kleine huizen die als blokken op een rijstonden en dacht voor de honderdste keer dat ze in zo’n huis zou


26

kunnen wonen. Hoe arm de buurt ook was, de mensen werkten,brachten kinderen groot en hielpen elkaar. Zulke gemeenschapszinleek tegenwoordig een zeldzaamheid, en ze geloofde dat veel vanwat deze plek zo bijzonder maakte aan haar ouders te danken was.Hoezeer zij en haar vader ook van mening verschilden over het le-ven en hoe je dat moest leiden, hij was een voortreffelijke dominee.Mensen die een relatie met God wilden, waren bij hem aan het goe-de adres. Vriendelijkheid. Gemeenschap. Hij hield de buurt draai-ende, maar dat werkte alleen als het op zijn manier werd gedaan.Elizabeth verloor dat vertrouwen toen ze zeventien was.Ze volgde een smal pad onder zware bomen door naar de pasto-

rie waar haar ouders woonden. Net als de kerk was die klein en een-voudig en wit geverfd. Ze verwachtte niet dat er iemand wakker zouzijn, maar haar moeder zat aan de keukentafel. Ze had dezelfde juk-beenderen als Elizabeth en dezelfde diepliggende ogen, een mooievrouw met met grijs doorschoten haar en een huid die ondanks veeljaren van hard werken nog steeds glad was. Elizabeth bleef een vol-le minuut naar haar staan kijken. Ze hoorde honden, een trein in deverte, het gehuil van een zuigeling in een ander ver huis. Sinds deschietpartij had ze het huis gemeden.Waarom ben ik dan hier?Niet voor haar vader, dacht ze. Dat nooit.Waarom dan wel?Maar dat wist ze.Ze klopte op de deur en wachtte terwijl stof achter de hordeur

ruiste en haar moeder verscheen. ‘Hallo, mam.’‘Meisje van me.’ De hordeur zwaaide open en haar moeder stap-

te de veranda op. Haar ogen schitterden in het licht, haar gezichtstraalde van blijdschap toen ze haar armen spreidde en haar doch-ter omhelsde. ‘Je belt nooit. Je komt nooit langs.’Haar toon was luchtig, maar Elizabeth drukte haar dichter tegen

zich aan. ‘Het waren een paar verschrikkelijke dagen. Het spijt me.’Elizabeths moeder hield haar op armlengte afstand en bekeek haar

gezicht nauwlettend. ‘We hebben boodschappen ingesproken, weetje. Zelfs je vader heeft gebeld.’‘Ik kan niet met papa praten.’


27

‘Is het echt zo erg?’‘Laten we maar zeggen dat er genoeg veroordeling op me af komt

zonder het hemelse soort.’Het was geen grap, maar haar moeder lachte hartelijk. ‘Kom wat

drinken.’ Ze leidde Elizabeth naar binnen, liet haar plaatsnemen aaneen kleine tafel en pakte ijs en een halflege fles Tennessee-whiskey.‘Wil je erover praten?’Elizabeth schudde haar hoofd. Ze was graag eerlijk tegen haar

moeder, maar ze had lang geleden ontdekt hoe een enkel leugentjezelfs de diepste put kon vergiftigen. Het was beter om helemaal nietste zeggen, om het voor jezelf te houden.‘Elizabeth?’‘Neem me niet kwalijk.’ Elizabeth schudde nog eens haar hoofd.

‘Het is niet mijn bedoeling om afstandelijk zijn. Alles lijkt gewoonzo... warrig.’‘Warrig?’‘Ja.’‘O, bullshit.’Elizabeth opende haar mond, maar haar moeder gebaarde dat ze

hem moest sluiten. ‘Jij bent de meest helder denkende persoon dieik ken. Als kind dacht je al als een volwassene. Je hebt altijd eenscherper inzicht gehad dan de meesten. Daarin lijk je op je vader,ook al geloven jullie in totaal verschillende dingen.’Elizabeth keek de donkere gang in. ‘Is hij thuis?’‘Je vader? Nee. De Turners hebben weer problemen. Je vader

probeert ze te helpen.’Elizabeth kende de Turners. De vrouw dronk en werd soms agres-

sief. Ze had een keer haar man mishandeld en Elizabeth had in haarlaatste maand in uniform de oproep beantwoord. Als ze haar ogendichtdeed, zag ze het weer voor zich: het malle huis, de vrouw diehoogstens vijftig kilo woog in een roze ochtendjas.Ik wil de dominee.Ze had een deegroller in haar hand en zwaaide ermee naar scha-

duwen. Haar man lag bloedend op de grond.Ik praat met niemand anders dan de dominee.Elizabeth vond het tijd voor een hardhandige aanpak, maar haar


28

vader wist de vrouw te kalmeren, en de man weigerde – alweer – omaangifte te doen. Dat was jaren geleden en de dominee stond hennog steeds bij. ‘Hij gaat problemen nooit uit de weg, hè?’‘Je vader? Nee.’Elizabeth keek uit het raam. ‘Heeft hij iets over de schietpartij ge-

zegd?’‘Nee, lieve schat. Wat zou hij kunnen zeggen?’Het was een goede vraag, en Elizabeth wist het antwoord. Hij zou

haar de schuld geven van de dood van die mannen, eerst en vooralvan het feit dat ze politieagent was. Hij zou zeggen dat ze het ver-trouwen had geschonden en dat alles voortvloeide uit die ene slech-te beslissing: de kelder, de dode broers, haar loopbaan. ‘Hij kan hetleven waarvoor ik heb gekozen nog steeds niet accepteren.’‘Natuurlijk wel. Maar hij is je vader, en hij treurt.’‘Om mij?’‘Om simpeler tijden, misschien. Om hoe het vroeger was. Geen

enkele man wil door zijn eigen dochter gehaat worden.’‘Ik haat hem niet.’‘Je hebt hem ook niet vergeven.’Elizabeth aanvaardde die waarheid. Ze bleef op afstand, en zelfs

als ze samen in de kamer waren, hing er een ijzige kilte. ‘Hoe kanhet dat jullie zo verschillend zijn?’‘Dat zijn we niet echt.’‘Lachrimpels. Fronsrimpels. Aanvaarding. Veroordeling. Jullie

zijn elkaars tegenovergestelde, en het verbaast me dat jullie zo langbij elkaar zijn gebleven. Dat verwondert me. Echt waar.’‘Je doet je vader onrecht.’‘Vindt u dat?’‘Wat kan ik zeggen, lieve schat?’ Haar moeder nam een slokje

whiskey en glimlachte. ‘Het hart wil wat het hart wil.’‘Zelfs na zoveel jaar?’‘Nou, misschien is het niet zozeer het hart meer. Hij kan moei-

lijk zijn, zeker, maar alleen omdat hij de wereld zo duidelijk ziet.Goed en kwaad, dat ene rechte pad. Hoe ouder ik word, hoe meertroost ik vind in dat soort zekerheid.’‘Kom op, mam, u hebt filosofie gestudeerd.’


29

‘Dat was een ander leven...’‘U woonde in Parijs. U schreef gedichten.’Haar moeder wuifde de opmerking weg. ‘Ik was gewoon een meis-

je en Parijs was gewoon een stad. Je vraagt me waarom we bij elkaarzijn gebleven, en diep vanbinnen weet ik nog hoe het voelde, hetdroombeeld en de vastberadenheid, elke dag het vaste voornemenom de wereld tot een betere plaats te maken. Het leven met je va-der was als naast een brandende open haard staan, alleen maar bru-te kracht, hitte en vastberadenheid. Hij stapte gedreven het bed uiten bleef dat tot het eind van elke dag. Hij heeft me heel veel jarenerg gelukkig gemaakt.’‘En nu?’Ze glimlachte weemoedig. ‘Laten we maar zeggen dat hoe on-

buigzaam hij ook geworden mag zijn, mijn thuis altijd tussen de mu-ren van je vader zal blijven.’Elizabeth was gevoelig voor de simpele elegantie van zoveel toe-

wijding. De dominee. De vrouw van de dominee. Ze liet een mo-ment voorbijgaan en dacht aan hoe het voor hen moest zijn geweest:de passie en het doel, de begintijd en de grote stenen kerk. ‘Het isanders dan de vroegere kerk, hè?’ Ze draaide zich weer om naar hetraam en keek naar met stenen afgezette tuinen en bruin gras, naarde arme, smalle kerk gehuld in zondoorstoofde overnaadse planken.‘Ik denk af en toe aan die kerk, koel en rustig, het weidse uitzichtvanaf de ingang.’‘Ik dacht dat je een hekel had aan de oude kerk.’‘Niet altijd. En ik had er niet echt een grondige hekel aan.’‘Waarom ben je hier, lieve schat?’ De weerspiegeling van haar

moeder verscheen in dezelfde ruit. ‘Zeg eens eerlijk.’Elizabeth slaakte een zucht en wist dat dit de reden was waarom

ze was gekomen. ‘Ben ik een goed mens?’ Haar moeder begon teglimlachen, maar Elizabeth hield haar tegen. ‘Nee, mam, in alleernst. Nu, bijvoorbeeld. Het is midden in de nacht. Dingen in mijnleven zijn onrustig en onzeker, en hier ben ik.’‘Doe niet zo mal.’‘Ben ik een nemer?’‘Elizabeth Frances Black, in je hele leven ben je nooit een nemer


30

geweest. Sinds je klein was heb ik je altijd zien geven, eerst aan jevader en de parochie, en nu aan de hele stad. Hoeveel medailles hebje gekregen? Hoeveel levens heb je gered? Vertel me nou maar waarhet eigenlijk om gaat.’Elizabeth ging weer zitten en staarde in haar glas. Ze trok haar

schouders op. ‘U weet hoe goed ik kan schieten.’‘Ah. Nu begrijp ik het.’ Ze pakte de hand van haar dochter en de

rimpeltjes rond haar ogen verdiepten zich toen ze er een zachtkneepje in gaf, en toen nam ze tegenover haar aan de tafel plaats.‘Als je achttien schoten op die mannen hebt gelost, dan had je daareen goede reden voor. Wat een ander ook zegt, daar zal ik nooit an-ders over denken.’‘Hebt u de kranten gelezen?’‘Algemeenheden.’ Ze snoof minachtend. ‘Verdraaiing.’‘Twee mannen zijn dood. Wat valt er verder nog te zeggen?’‘Meisje toch.’ Ze vulde Elizabeths glas bij en toen ook haar eigen

glas. ‘Dat is zoiets als het woord “wit” gebruiken om een opkomendevolle maan te beschrijven, of “nat” voor de pracht van de oceanen.Je hebt een onschuldig meisje gered. Al het andere valt daarbij inhet niet.’‘Weet u dat de staatspolitie een onderzoek instelt?’‘Het enige wat ik weet is dat je hebt gedaan wat naar je gevoel

juist was, en dat als je achttien schoten op die mannen hebt afge-vuurd, daar een goede reden voor was.’‘En als de staatspolitie daar anders over denkt?’‘Lieve hemel.’ Haar moeder lachte weer. ‘Je kunt onmogelijk zo

sterk aan jezelf twijfelen. Ze stellen een onderzoek in en zuiveren jenaam. Dat moet voor jou toch ook duidelijk zijn?’‘Op het moment lijkt niets duidelijk. Wat er is gebeurd. Waarom

het is gebeurd. Ik doe geen oog dicht.’Haar moeder nam een slokje en stak toen een vinger op. ‘Ken je

het woord “inspiratie”? Weet je wat het betekent? Waar het van-daan komt?’Elizabeth schudde haar hoofd.‘In de Middeleeuwen hadden de mensen geen besef van de din-

gen die iemand bijzonder maakten, dingen als verbeeldingskracht,


31

creativiteit of visie. Ze leefden en overleden in hetzelfde kleine dorp.Ze hadden geen idee waarom de zon opkwam of onderging, of waar-om het winter werd. Ze wroetten in de aarde en stierven jong aanallerlei ziekten. Iedere ziel in die donkere, moeilijke tijd stond te-genover dezelfde beperkingen, iedere ziel, met uitzondering van zonu en dan een enkeling die de dingen anders zag, de dichters en uit-vinders, de kunstenaars en steenhouwers. Gewone mensen begre-pen zulke mensen niet, ze begrepen niet hoe iemand op een dagwakker kon worden en de wereld anders kon zien. Ze dachten dathet een geschenk van God was. Daar komt het woord “inspiratie”vandaan. Het betekent “goddelijke ingeving”.’‘Ik ben geen kunstenaar. Geen ziener.’‘Toch beschik jij over een inzicht dat net zo bijzonder is als de

gave van een dichter. Je kijkt diep en begrijpt de dingen. Je zou diemannen niet hebben gedood als dat niet nodig was geweest.’‘Hoor eens, mam...’‘Inspiratie.’ Haar moeder nam een slokje en had tranen in haar

ogen. ‘Door God zelf ingegeven.’

Een halfuur later reed Elizabeth terug naar het hart van de binnen-stad. De stad was behoorlijk groot voor North Carolina, met een in-wonertal van honderdduizend binnen de stadsgrenzen en tweemaalzoveel verspreid over de county. Op sommige plaatsen was de stadnog rijk, maar na tien jaar recessie begonnen barsten zichtbaar teworden. Winkels waren dicht en afgesloten met luiken waar datnooit eerder was voorgekomen. Kapotte ramen werden niet ver-vangen, gebouwen niet geschilderd. Ze kwam langs haar vroegerelievelingsrestaurant en zag op de hoek van de straat een groep ru-ziënde tieners. Ook dat zag je tegenwoordig steeds meer: woede, on-tevredenheid. Het werkloosheidspercentage was tweemaal het lan-delijk gemiddelde, en het werd elk jaar moeilijker om te doen alsofde beste tijden niet in het verleden lagen. Dat betekende niet datsommige delen van de stad niet mooi waren, want dat waren ze wel:de oude huizen en houten tuinhekken, de bronzen standbeelden diespraken van zekerheid, oorlog en offers. Er waren nog steeds din-gen om trots op te zijn, maar zelfs de voornaamste lieden leken dat


32

niet te durven uiten, alsof dat gevaarlijk zou kunnen zijn, alsof hetmaar het beste was om je hoofd te buigen en te wachten tot de luchtopklaarde.Elizabeth parkeerde voor het politiebureau en keek door het auto -

raam ernaar op. Het gebouw had drie verdiepingen en was gebouwdvan hetzelfde steen en marmer als het gerechtsgebouw. Een Chi-nees restaurant vulde een smal stukje grond in de zijstraat rechts vanhaar. Een huizenblok verderop was de geconfedereerde begraaf-plaats en daarachter lag het treinstation, met rails die van noord naarzuid liepen. Als kind volgde ze die rails als ze op een zaterdagoch-tend met haar vriendinnen de stad in ging om naar de bioscoop tegaan of in het park naar jongens te kijken. Zoiets kon ze zich nu nietmeer voorstellen. Kinderen op het spoor. Vogelvrij in de stad. Eli-zabeth draaide het raampje open en rook asfalt en heet rubber. Zestak een sigaret op en keek naar het station.Dertien jaar...Ze probeerde zich voor te stellen dat ze alles kwijt was: de baan,

de collega’s, het gevoel zinvol bezig te zijn. Sinds ze zeventien was,wilde ze niets anders dan politieagent worden, omdat politieagen-ten niet bang waren voor de dingen waarvoor gewone mensen bangwaren. Agenten waren sterk. Ze hadden gezag en waren kordaat. Zewaren de goodguys.Geloofde ze dat nog steeds?Elizabeth sloot haar ogen en dacht daarover na. Toen ze haar ogen

weer opendeed, zag ze Francis Dyer de brede trap voor het stationaflopen. Hij stak in een rechte lijn de straat over. Zijn gezicht wasvertrouwd, gefrustreerd en triest. Sinds de schietpartij hadden ze fel-le discussies gehad, maar er was geen bitterheid tussen hen. Hij wasouder en medelevend en oprecht bezorgd om haar.‘Hallo, hoofdinspecteur. Ik had niet verwacht je hier nog zo laat

te zien.’Hij bleef naast het open raam staan, keek nauwlettend naar haar

gezicht en de auto in. Zijn blik gleed over sigarettenpakjes, Red Bull-blikjes en een stuk of wat verfrommelde kranten op de achterbank.Zijn ogen bleven ten slotte rusten op de telefoon die naast haar lag.‘Ik heb zes keer je voicemail ingesproken.’


33

‘Sorry. Ik heb hem uitgezet.’‘Waarom?’‘De meeste telefoontjes zijn van verslaggevers. Heb je liever dat

ik met ze praat?’Haar houding maakte hem kwaad. Deels uit bezorgdheid, deels

door haar ‘ik ben rechercheur en heb alles onder controle’-reactie.Ze was rechercheur maar geschorst, een vriendin, maar die vriend-schap was niet zo hecht dat de frustratie die hij voelde gerechtvaar-digd was. De emotie was op zijn gezicht te zien, in de tot spleetjesgeknepen ogen en zachte lippen, in de kleur die hij kreeg. ‘Wat doeje hier, Liz? Het is midden in de nacht.’Ze haalde haar schouders op.‘Ik heb je verteld hoe het zit. Tot het onderzoek is afgerond en

daaruit blijkt dat je juist hebt gehandeld...’‘Ik was niet van plan om naar binnen te gaan.’Hij wachtte even, met dezelfde uitdrukking op zijn gezicht, de-

zelfde bezorgdheid in zijn blik. ‘Je vervolggesprek met de staatspo-litie is morgen. Dat weet je toch nog wel?’‘Natuurlijk.’‘Heb je met je advocaat gesproken?’‘Ja,’ loog ze. ‘Ik ben voorbereid.’‘Dan zou je bij familie of vrienden moeten zijn, mensen die van

je houden.’‘Dat was ik ook. Etentje met vrienden.’‘O ja? Wat heb je gegeten?’ Haar mond ging open en hij zei: ‘Laat

maar zitten. Ik wil niet dat je tegen me liegt.’ Hij keek over de randvan een smalle bril en blikte toen de straat op en neer. ‘Mijn kan-toor. Vijf minuten.’Hij liep weg en Elizabeth nam even de tijd om zich te verman-

nen. Toen ze het gevoel had dat ze er klaar voor was stak ze de straatover en liep haastig de trap op naar dubbele glazen deuren waarinhet licht van straatlantaarns en sterren weerspiegelde.Binnen bij de balie glimlachte ze geforceerd en maakte ze een

‘handen omhoog’-gebaar naar de brigadier achter het kogelvrije glas.‘Ja, ja,’ zei de brigadier. ‘Dyer zei dat ik je door moest laten. Je

ziet er anders uit.’


34

‘Hoezo “anders”?’Hij schudde zijn hoofd. ‘Ik ben te oud voor die shit.’‘Welke shit?’‘Vrouwen. Meningen.’Hij drukte op de zoemer en het geluid volgde haar het trappen-

huis in en de trap op naar de lange, open ruimte die door de groeprechercheurs werd gebruikt. De ruimte was bijna leeg; de meestebureaus waren in schaduwen gehuld. Enkele bitterzoete ogenblik-ken lang merkte niemand haar op. Toen ging de deur met een klikdicht en keek een omvangrijke man op van zijn bureau.‘Yo, yo. Black inda house.’‘Yo, yo?’ Elizabeth stapte de zaal binnen.‘Wat nou?’ Hij leunde achterover op zijn stoel. ‘Bak ik niks van

straattaal?’‘Ik zou het maar houden bij wat je hebt.’‘En dat is?’Ze bleef staan naast zijn bureau. ‘Een hypotheek, kinderen. Vijf-

tien kilo te veel en een vrouw, hoelang al... negen jaar?’‘Tien.’‘Alsjeblieft. Een liefhebbend gezin, dichtslibbende bloedvaten en

twintig jaar tot je pensioen.’‘Heel leuk. Hartelijk dank.’Elizabeth pakte een zuurtje uit een glazen pot, leunde met haar

heup tegen het bureau en keek neer op Charlie Beck etts ronde ge-zicht. Hij was een meter negentig en werd dik, maar ze had hem eenkeer een verdachte van honderd kilo over het dak van een gepar-keerde auto zien slingeren zonder de lak aan te raken. ‘Leuk kap-sel,’ zei hij.Ze streek eroverheen, voelde hoe kort het was, de piekerige po-

ny. ‘Serieus?’‘Ironie, vrouw. Waarom heb je dat jezelf aangedaan?’‘Misschien wilde ik gewoon eens iets anders zien als ik in de spie-

gel kijk.’‘Misschien moet je iemand inhuren die weet wat hij doet. Wan-

neer is het gebeurd? Ik heb je twee dagen geleden nog gezien.’Ze had een vage herinnering aan het knippen: vier uur ’s nachts


35

en dronken, licht uit in de badkamer. Ze had ergens om gelachen,maar het leek meer op huilen. ‘Wat doe je hier, Charlie? Het is namiddernacht.’‘Er was een schietpartij op de universiteit,’ zei Beck ett.‘Jezus, niet weer.’‘Nee, zoiets niet. Een paar kerels probeerden een eerstejaars een

pak op zijn sodemieter te geven van wie ze dachten dat hij gay was.Gay of niet, hij bleek een grote fan te zijn van de wet die het toe-staat een verborgen wapen te dragen. Ze hebben hem de steeg bijde kapperszaak aan de rand van de campus in gedreven. Vier tegenéén, en hij verdedigde zich met een .380.’‘Heeft hij iemand gedood?’‘Hij heeft een van die gasten in zijn arm geschoten. Toen dat ge-

beurde gingen de anderen ervandoor. Maar we hebben de namen.We kijken naar ze uit.’‘Is er een aanklacht ingediend tegen de student?’‘Vier tegen één. Een student met een blanco strafblad.’ Beck ett

schudde zijn hoofd. ‘Wat mij betreft komt het neer op schrijfwerk.’‘Vervelend genoeg.’‘Ja.’‘Hoor eens, ik moet ervandoor.’‘Ja, Dyer zei al dat je kwam. Hij keek niet blij.’‘Hij betrapte me terwijl ik buiten rondhing.’‘Je bent geschorst. Dat weet je toch nog wel?’‘Ja.’‘En je doet je eigen zaak bepaald geen goed.’Ze wist wat hij bedoelde. Er waren vragen geweest over de kel-

der en ze had kortaf geantwoord. De druk nam toe. Staatspolitie.Het om. ‘Laten we het over iets anders hebben. Hoe gaat het metCarol?’Beck ett leunde achterover op zijn stoel en haalde zijn schouders

op. ‘Ze is aan het overwerken.’‘Een of ander noodgeval in de kapsalon?’‘Geloof het of niet, die dingen bestaan. Een trouwpartij, geloof

ik. Of een echtscheidingspartij. Vanavond diepe conditioning. Mor-genochtend knippen en stylen.’


36

‘Wauw.’‘Ik weet het. Ze wil trouwens nog steeds een afspraak voor je re-

gelen.’‘Bij de orthodontist?’‘De tandarts.’‘Wat is het verschil?’‘De ene verdient meer, geloof ik.’Elizabeth wees over haar schouder. ‘Ik geloof dat hij zit te wach-

ten.’‘Hoor eens, Liz.’ Beck ett boog zich dichter naar haar toe en demp-

te zijn stem. ‘Ik heb geprobeerd om je niet af te vallen toen ze menaar die schietpartij vroegen. Dat weet je. Ik heb geprobeerd eenpartner te zijn, een vriend en begripvol. Maar morgen moet je pra-ten met de staatspolitie...’‘Ze hebben mijn verklaring. Op dezelfde vragen krijgen ze echt

geen andere antwoorden.’‘Ze hebben vier dagen gehad om getuigen te zoeken, met Chan-

ning te praten en de plaats delict te onderzoeken. Ze zullen niet de-zelfde vragen stellen. Dat weet je.’Ze haalde haar schouders op. ‘Het verhaal is het verhaal.’‘Het is politiek, Liz. Dat snap je toch wel? Blanke agent, zwarte

slachtoffers...’‘Het zijn geen slachtoffers.’‘Hoor eens.’ Beck ett keek haar bezorgd aan. ‘Ze willen een agent

aan de kaak stellen van wie ze geloven dat die een racist is, instabiel,of allebei. Wat hen betreft ben jij dat. De verkiezingen staan voorde deur en de minister van Justitie wil de zwarte gemeenschap opzijn hand krijgen. Hij ziet dit als dé kans.’‘Dat boeit me niet.’‘Je hebt achttien keer op ze geschoten.’‘Ze hebben dat meisje een dag lang verkracht.’‘Dat weet ik, maar luister nou.’‘Ze hebben haar polsen zo strak vastgebonden dat het ijzerdraad

tot op het bot in haar vlees sneed.’‘Liz...’‘Hou verdomme op met dat ge-Liz! Ze hebben tegen haar gezegd


37

dat ze haar zouden verstikken als ze klaar met haar waren en dat zehaar lichaam in de steengroeve zouden gooien. Een plastic zak enducttape lagen al klaar. Een van hen wilde haar verkrachten terwijlze stierf. Hij noemde het een “blankemeisjesrodeo”.’‘Dat weet ik allemaal,’ zei Beck ett.‘Dan zou dit gesprek niet moeten plaatsvinden.’‘Maar dat vindt het wel. Channings vader is rijk en blank. De man-

nen die je hebt doodgeschoten arm en zwart. Het is politiek. Me-dia. Het is al begonnen. Je hebt de kranten gezien.’ Hij hield zijnduim en wijsvinger een centimeter van elkaar. ‘Het scheelt maar zo-veel tot het landelijk wordt. De mensen willen een veroordeling.’Ze wist wie hij bedoelde. Politici. Volksmenners. Mensen die het

systeem in één woord corrupt vonden. ‘Ik kan hier niet over praten.’‘Kun je met de advocaat praten?’‘Dat heb ik al gedaan.’‘Nee, dat heb je niet.’ Beck ett leunde achterover en keek strak

naar haar gezicht. ‘Hij belt ons en vraagt naar jou. Hij zegt dat jegeen afspraak met hem hebt gemaakt en dat je niet terugbelt. Destaatspolitie wil je pakken voor een dubbele moord en jij lummeltmaar een beetje rond alsof je niet je revolver op twee ongewapendemannen hebt leeggeschoten.’‘Daar had ik een goede reden voor.’‘Daar twijfel ik niet aan, maar daar gaat het niet om. Ook agen-

ten gaan de gevangenis in. Jij weet dat beter dan de meesten.’Zijn blik was net zo scherp als zijn woorden. Het liet Elizabeth

koud. Zelfs na dertien jaar. ‘Ik ga niet over hem praten, Charlie. Nietvannacht. Niet met jou.’‘Hij komt morgen vrij. Ik neem aan dat je de ironie daarvan ziet.’

Beck ett kruiste zijn handen achter zijn hoofd alsof hij haar uitdaag-de de basisfeiten tegen te spreken.Agenten gaan de gevangenis in.Soms komen ze er weer uit.‘Ik moet nu echt naar de hoofdinspecteur.’‘Liz, wacht.’Ze wachtte niet. Ze verliet Beck ett en klopte tweemaal aan voor-

dat ze de deur opende. Dyer zat achter het bureau. Zelfs op dit la-


38

te uur was zijn pak onberispelijk, zijn stropdas keurig geknoopt. ‘Isalles goed met je?’Ze zwaaide luchtig met haar hand, maar kon de woede en teleur-

stelling niet verbergen. ‘Partners. Meningen.’‘Beck ett wil alleen maar het beste voor je. Dat geldt voor ons al-

lemaal.’‘Laat me dan weer aan het werk gaan.’‘Geloof je echt dat dat de oplossing is?’Ze wendde haar hoofd af omdat zijn vraag doel trof. ‘Het werk is

wat ik het beste doe.’‘Ik ga je schorsing niet opheffen tot alles achter de rug is.’Ze liet zich op een stoel vallen. ‘Hoeveel langer gaat dat duren?’‘Dat is de verkeerde vraag.’Elizabeth staarde naar haar weerspiegeling in het raam. Ze was

afgevallen. Haar haar zag er niet uit. ‘Wat is de juiste vraag?’‘Serieus?’ Dyer bracht zijn handen omhoog, met de palm naar vo-

ren. ‘Weet je eigenlijk nog wanneer je voor het laatst iets hebt ge-geten?’‘Dat is niet relevant.’‘En wanneer je voor het laatst hebt geslapen?’‘Oké. Best. Ik geef toe dat de afgelopen dagen... moeilijk waren.’‘Moeilijk? Alsjeblieft, Liz, je hebt kringen onder je ogen die op je

gezicht geverfd lijken. Je bent nooit thuis, voor zover wij kunnennagaan. Je neemt je telefoon niet op. Je rijdt rond in dat barrel vaneen auto.’‘Het is een Mustang uit 1967.’‘Die mag eigenlijk niet meer de weg op.’ Dyer leunde naar voren

en legde zijn verstrengelde handen op het bureaublad. ‘De staats-politie blijft vragen over je stellen en het wordt steeds moeilijker omte zeggen dat je solide bent. Een week geleden zou ik woorden heb-ben gebruikt als “oordeelkundig”, “briljant” en “zelfbeheersing”. Nuweet ik niet meer wat ik moet zeggen. Je bent gespannen geworden,duister en onvoorspelbaar. Je drinkt te veel en rookt voor het eerstsinds – hoelang eigenlijk, tien jaar? Je weigert met de raadsman enje collega’s te praten.’ Hij gebaarde naar haar rattenkop en bleke ge-zicht. ‘Je ziet eruit als zo’n goth, als een schaduw...’


39

‘Kunnen we het alsjeblieft over iets anders hebben?’‘Iets anders dan. Volgens mij lieg je over wat er in die kelder is

gebeurd.’Elizabeth wendde haar hoofd af.‘Je tijdlijn klopt niet, Liz. De staatspolitie gelooft je niet en ik

evenmin. Het meisje is niet consequent met details, wat me doet ge-loven dat ook zij liegt. Je mist een uur. Je hebt je wapen leegge-schoten.’‘Als we klaar zijn...’‘We zijn nog niet klaar.’ Dyer leunde achterover op zijn stoel, ter-

neergeslagen. ‘Ik heb je vader gebeld.’‘Ah.’ In het geluid lag een wereld van betekenis. ‘En hoe gaat het

met dominee Black?’‘Hij zegt dat de barsten in jou zo diep zijn dat zelfs Gods licht de

bodem niet kan bereiken.’‘Ja, nou...’ – ze wendde haar hoofd af – ‘... mijn vader is altijd heel

goed met woorden.’‘Hij is een goed mens, Liz. Laat hem je helpen.’‘Twee keer per jaar een dienst van mijn vader bijwonen geeft je

niet het recht mijn leven met hem te bespreken. Ik wil hem er nietbij betrekken en ik heb geen hulp nodig.’‘Dat heb je wel.’ Dyer legde zijn onderarmen op het bureau. ‘Dat

maakt het zo hartverscheurend. Je bent een van de beste agenten dieik ooit heb meegemaakt, maar je koerst ook langzaam op de afgrondaf. We kunnen geen van allen de andere kant op kijken. We willenje helpen. Laat ons je helpen.’‘Mag ik mijn penning terug of niet?’‘Zorg dat je verhaal klopt, Liz. Zo niet, dan laat de staatspolitie

geen spaan van je heel.’Elizabeth stond op. ‘Ik weet wat ik doe.’Dyer stond ook op, en toen ze naar de deurkruk reikte, zei hij: ‘Je

bent vanmiddag langs de gevangenis gereden.’Ze bleef staan met haar hand op de kruk. Toen ze zich omdraai-

de was haar stem ijskoud. Hij wilde over morgen en de gevangenispraten. Natuurlijk. Net als Beck ett. Net als al haar collega’s. ‘Ben jeme gevolgd?’


40

‘Nee.’‘Wie heeft me gezien?’‘Dat doet er niet toe. Je weet wat ik wil zeggen.’‘Laten we doen alsof ik geen gedachten kan lezen.’‘Ik wil dat je uit de buurt blijft bij Adrian Wall.’‘ Adrian wie?’‘En hou je niet van den domme. Hij wordt voorwaardelijk vrij-

gelaten. Morgenochtend.’‘Ik weet niet wat je bedoelt,’ zei ze.Maar dat wist ze wel, en dat wisten ze allebei.


Documents

Leesfragment Weg zonder genade van John Hart