96
Jan-Peter Frahm Die Lebermosoe Deutschlands Jan-Peter Frahm Bildatlas der Lebermoose Deutschlands Archive for Bryology Special Volume 3, 2011 ISSN 0945-3466

Lebermoose Deutschlands 1 Volume 3.pdf · 2011. 2. 25. · Plagiochila porelloides Phaeoceros carolinianus 66 P. 67 Plagiochila asplenioides P 67. 68 Pleurocladula albescens Porella

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1

    Jan-Peter Frahm

    Die Lebermosoe Deutschlands

    Jan-Peter Frahm

    Bildatlas der LebermooseDeutschlands

    Archive for Bryology Special Volume 3, 2011ISSN 0945-3466

  • 2

    Copyright

  • 3

    Vorwort

    Bilder sind eindrucksvoller als Texte. Dieser journalistischeGrundsatz trifft auch auf Pflanzenbestimmung zu. Fotos sind„illustrativer“ als Beschreibungen. Eine halbseitige Beschreibungeiner Art kann keine gute Illustration ersetzen. Das waren frühergute Abbildungen und sind heute Farbfotos. Voraussetzung istallerdings, dass man auf diesen Fotos die charakteristischen Detailsder Art erkennen kann, und das wird zumeist erst bei größerenAbbildungsmaßstäben erreicht, d.h. in der Regel im vergrößertenBereich. Diese Aufnahmen heißen nicht umsonst Lupenfotos, mansieht die Objekte wie unter einer Lupe.Inzwischen hat Michael Lüth in einer anerkennungswürdigen Arbeitalle deutschen Laubmoose mit mikroskopischen undmakroskopischen Details in seinem „Bildatlas“ abgebildet, einweltweit einmaliges Projekt. Der Bildatlas erlaubt sehr schön, seineBestimmungsergebnisse aus textlichen Schlüsseln an Hand derAbbildungen zu überprüfen. Es fehlen nun die Lebermoose.Wenngleich ich diese Lücke nicht adaequat füllen kann, schon garnicht mit entsprechenden Tafeln, so würden doch Habitusfotos derArten hilfreich sein. Auch wenn ich nicht gerade einLebermoosspezialist bin, habe ich versucht, diese Lücke zuschließen. Nach eigener Erfahrung ist es schon von Vorteil, sichden Habitus der Arten beim Durchblättern einzuprägen. Auf dieseWeise assoziiert man den Namen der Art, wenn man diese imGelände sieht. Man kann aber auch die Fotos gezielt zur„Bilderbuchbestimmung“ benutzen. Somit sind hier ca. 2/3 derLebermoose Deutschlands in Fotos abgebildet, darunter natürlichdie häufigsten, doch d arunter auch ausgesprochene Raritäten wieCryptothallus oder Haplomitrium.

  • 4

  • 5A 5

    A Anastrepta orcadensis Anastrophyllum michauxii

    Anastrophyllum minutum

  • 66 A

    Aneura pinguisnguis

  • 7

    Aneura pinguisnguis

    A 7

  • 88 A

    Aneura maximaAnthelia juratzkana

    Anthelia juratzkana

  • 9A 9

    Anthoceros neesii Anthoceros agrestis

    Anthoceros caucasicus

  • 1010 A

    Asterella saccata Asterella lindenbergiana

    Athalamia hyalina

  • 11

    Barbilophozia attenuata

    Barbilophozia barbata

    B 11

  • 12

    Barbilophozia floerkei

    Barbilophozia hatcheri

    Barbilophozia quadriloba

    12 B

  • 13

    Barbilophozia lycopodioides

    B 13

  • 14

    Bazzania flaccida Bazzania tricrenata

    Bazzania trilobata

    14 B

  • 15

    Blasia pusilla

    Blepharostoma trichophyllum

    B 15

  • 16

    Calypogeia arguta

    Calypogeia azurea

    16 C

  • 17

    Calypogeia integristipula Calypogeia fissa

    Calypogeia muelleriana

    C 17

  • 18

    Calypogeia sphagnicola Cephalozia catenulata

    Cephalozia connivens

    18 C

  • 19

    Chiloscyphus pallescens

    Chiloscyphus polyanthus

    C 19

  • 20

    Chiloscyphus polyanthus var. rivularis

    Cladopodiella francisci

    20 C

  • 21

    Cololejeunea rossettiana

    Cololejeunea calcarea

    C 21

  • 22

    Conocephalum conicum

    Conocephalum salebrosum

    22 C

  • 23C 23

    Cryptothallus mirabilis

    Diplophyllum obtusifolium

  • 24

    Diplophyllum albicans

    24 D

  • 25D 25

    Douinia ovata Fossombronia foveolata

    Fossombronia pusilla

  • 2626 F

    Fossombronia wondraczekii

    Frullania dilatata

  • 27F 27

    Frullania tamarisci

    Frullania fragilifolia

  • 2828 H

    Harpanthus scutatus

    Haplomitrium hookeri

  • 29G 29

    Gymnocolea inflata

    Geocalyx graveolens

    Gymnomitrium concinnatum

  • 3030 I

    Isopaches bicrenatus

    Isopaches decolorans

  • 31J 31

    Jamesoniella autumnalis

    Jungermannia atrovirens

  • 32

    Jungermannia cordifolia

    Jungermannia gracillima

  • 33

    Jungermannia hyalina

    Jungermannia lanceolata

  • 3434 J

    Jungermannia pumila

    Jungermannia sphaerocarpa

  • 35L 35

    Leiocolea badensis

    Leiocolea bantriensis

  • 3636 L

    Leiocolea alpestris

  • 37

    Leiocolea heterocolpos

    Leiocolea turbinata

    L 37

  • 38

    Lejeunea cavifolia

    Lejeunea lamacerina

    38 L

  • 39

    Lepidozia pinnata

    Lepidozia reptans

    L 39

  • 40

    Lophocolea bidentata

    Lophocolea cuspidata

    40 L

  • 41

    Lophocolea fragrans

    Lophocolea heterophylla

    41 L

  • 42

    Lophocolea minor

    Lophocolea semiteres

    42 L

  • 43L 43

    Lophozia ascendens

    Lophozia capitata

  • 44

    Lophozia grandiretis

    Lophozia incisa

    44 L

  • 45L 45

    Lophozia laxa

    Lophozia opacifolia

  • 46

    Lophozia sudetica

    Lophozia ventricosa

    46 L

  • 47L 47

    Lunularia cruciata

    Mannia fragrans

  • 48

    Mannia triandra

    Marchantia alpestris

    48 M

  • 49

    Marchantia aquatica

    Marchantia polymorpha

    M 49

  • 50

    Marsupella alpina

    Marsupella brevissima

    50 M

  • 51M 51

    Marsupella emarginata

  • 52

    Marsupella sparsifolia

    Marsupella sphacelata Marsupella revoluta

    52 M

  • 53M 53

    Metzgeria conjugata

    Metzgeria furcata

  • 5454 M

    Metzgeria pubescens

    Metzgeria fruticulosa

  • 55

    Metzgeria temperata

    Microlejeunea ulicina

    M 55

  • 56

    Moerckia blyttii

    Moerckia flotowiana

    56 M

  • 57M 57

    Mylia anomala

    Mylia taylori

  • 58

    Nardia compressa

    58 N

  • 59

    Nardia geoscyphus

    Nardia scalaris

    N 59

  • 60

    Notothylas orbicularis

    Nowellia curvifolia

    60 N

  • 610 61

    Odontoschisma sphagni

  • 62

    Odontoschisma denudatum

    Pallavicinia lyellii

    62 O

  • 63

    Pedinophyllum interruptum

    Pellia endiviifolia

    O 63

  • 64

    Pellia epiphylla

    Pellia neesiana

    64 P

  • 65

    Peltolepis quadrata

    P 65

  • 66

    Plagiochila porelloides

    Phaeoceros carolinianus

    66 P

  • 67

    Plagiochila asplenioides

    P 67

  • 68

    Pleurocladula albescens

    Porella arboris-vitae

    68 P

  • 69

    Porella cordaeana

    Porella platyphylla

    P 69

  • 70

    Preissia quadrata

    70 P

  • 71

    Ptilidium ciliare

    Ptilidium pulcherrimum

    P 71

  • 72

    Radula complanata

    Radula lindenbergiana

    72 P

  • 73

    Reboulia hemisphaerica

    P 73

  • 74

    Riccardia chamaederyfolia

    Riccardia incurvata

    74 R

  • 75

    Riccardia latifrons

    Riccardia multifida

    R 75

  • 76

    Riccardia palmata

    Riccardia sinuata

    76 R

  • 77

    Riccia beyrichiana

    Riccia bifurca

    R 77

  • 78

    Riccia canaliculata

    Riccia cavernosa

    78 R

  • 79

    Riccia ciliata

    Riccia ciliifera

    R 79

  • 80

    Riccia croszalsii

    Riccia fluitans

    80 R

  • 81

    Riccia glauca

    Riccia gothica

    R 81

  • 82

    Riccia huebeneriana

    Riccia ligula

    82 R

  • 83

    Riccia rhenana

    Riccia sorocarpa

    R 83

  • 84

    Riccia subbifurca

    Riccia subinermis

    84 R

  • 85

    Riccia warnstorfii

    Ricciocarpos natans

    R 85

  • 86

    Sauteria alpina

    Saccobasis polita

    86 S

  • 87

    Scapania aspera Scapania compacta

    Scapania aequiloba

    S 87

  • 88

    Scapania curta

    88 S

  • 89

    Scapania cuspiduligera

    Scapania helvetica

    S 89

  • 90

    Scapania irrigua

    Scapania uliginosa

    90 S

  • 91

    Scapania umbrosa

    Scapania undulata

    S 11

  • 92

    Sphaerocarpus michelii

    Sphaerocarpus texanus

    92 S

  • 93

    Targionia hypophylla

    Tetralophozia setiformis

    T 93

  • 94

    Trichocolea tomentella

    Tritomaria exsecta

    94 T

  • 95

    Tritomaria exsectiformis Tritomaria quinquedentata

    T 95

  • 96