Labourt. De Timotheo I, Nestorianorum patriacha (728-823) et Christianorum orientalium condicione sub chaliphis Abbasidis. 1904

8/6/2019 Labourt. De Timotheo I, Nestorianorum patriacha (728-823) et Christianorum orientalium condicione sub chaliphis A

1/112


2/112


3/112


4/112


5/112


6/112


7/112

DE TIMOTHEO INESTORIANORUM PATRIARCHA

(728-823)


8/112

Digitized by the Internet Archivein 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/detimotheoinestoOOIabo


9/112

DE TIMOTHEO INESTORIANORUM PATRIARC1IA(728-823)

ET CHRISTIANORUM ORIENTAUUM CONDICIONESUB CHALIPHIS ABBASIDIS

ACCEDUNTXCIX ELUSDEM TIMOTHEI DEFINITIONES CANON1CAE

E TEXTU SYRIACO INED1TONUNC PRIMUM LATINE REDD1AE

THESIM FACULTATI LITTERARUM PARISIENSI PROPONEBATHIERONYMUS LABOURT

EIUSDEM FACULTATIS QUONDAM ALUMNUS, SOCIETATIS ASIATICAE SODALIS.

PARISIISAPUD V1CTOREM LECOFFRE, BIBLIOPOLAM

VIA DICTA BONAPARTE, 90

1904


10/112

OCT 2 1951


11/112

P1ISSIM1S PARENTIBUS


12/112


13/112


14/112

X DE TIMOTHEO I.rexil, vitamnarrabimus, et resab eo gestas quantum poteri-mus ordine digeremus ; quod non lantum ccclesiasticae scdetiam profanae historiae studiosis nonnihil prof'uturum essesperamus. Cum enim omnibus notum sit Bagdadensiumchalipharum imperiosubiectos omni vita atquc cultuexpo-litos fuisse, a multis ignoratur Christianos orientales dootrinarum et artium quibus Arabum fama nostra adhucaetate splendet, non solum sectatores et fautores, etiammagistros proprie dici debere. Id quoque fortasse maiusest, quod dum philosophiet medici cbristiani Musulmanos afera agrestique vita ad humaniorem cultum magisque ci-vilem deducunt, missionarii et monacbi Sinarum Indo-rumque finitimas regiones indefessi peragrant, cum fidevera cultarum gentium mores consuetudinesque secumdfrentes.Ad ea demonstranda et illustranda, praeter documenta

historica aut hagiographica quae ulterius recensebimus,inedita opra Timothei saepius adbibuimus. Epistulas etiameius in publico proponere statueramus, quas sedulo per-lustravimus 1 . Sed cum simile consilium cl. prof. 0. Braunincepisset, ab eo rogati, destinatum exequi clestitimus, etcanones tantum eiusdem Patriarchae vulgare cogitavimus,quos latine versos infra reperies.

Praeter opra Timothei inedita his libris usi sumus :Baiuiebraeus : Chronicon ecclesiasticum, pars II, d. Abbe-

loos-Lamy. Lovanii, 1877.l. Epistulae Timothei, et maior pars operum eius quac supersunt, inve-niuntur in codd. Mus. Borgiani K. VJ. 3, p. 243-719 et K. VI. 45, p. 745-778,quorum apographa cl. J.-B. Chabot mini benignissime commodavi.


15/112

PRAEFATIO. XILiber Turris, seu Maris Atari et Slibae de patriarchis Ns-

torianorum commentaria, d. Gismondi (Textus arabicus,versio latina). Romae, 1897-1899.Synodicon orientale, d. Chabot. Parisiis, 1903.Thomae Margensis : Hisloria monastica, d. Budge (The Book

of Governors : Syriac tcxt, English translation). Londini, 1893.R. Duval : Littrature syriaque. Parisiis, 1899.W. Wright : A short History of Syriac Literature. Londini,

18940. Braun : Der Katholikos Timothcos I und seine Briefc.

Oriens Christ ianus, n- 1, p. 138-152. Romae, 1901.


16/112


17/112


18/112

XIV DE TIMOTHEO l.2) Torni synodici* : p^joyjcn icnio^. Quid his verbis intellexerit

'Abdiso' aegre assequi possumus cum numerum tomorum prorsusignoremus. Forte significantur : 1) Synodicon orienlalf curis Timotheicollectum et ordinatum 2 , 2) Synodus anni 782 qua pacem cumEphraemo metropolila Elamitarum iniit 3 , 3) Ganones supra recitatiel translatio iudicionim Isobokt metropolitae Persidis, 4) Varii cano-nes quos incerto tempore Timotheus coni'ccit. Novem memoral etrcitt 'Abdio' in Nomocanone a Mai edito (IV, 1-2 : G, 16, VIII, 14,10, 18, IX, 4, 5, G).

Ganones in breviorem formam redacti et arabice versi ab ibuat-Tayyib, Isobarnun tribuendi sunt non Timotheo 4 . Et codex Parisi-nus 332 (208-216) non hos canones, sed canones synodi priorisTimothei continet.

Certo quidem errt cl. Braun cum existimat hoc opus credibiliteresse eumdem ac tractatum contra synodum Chalcedonensem quenimemorat R. Duval 5 . Is tractatus non Timotheo nostro sed TimotheoAlexandriae patriarchae monophysitae tribuendus est.

4) jjcu. ^5. pupo j|^^ 1-poj.io : Homiliae de festis dominicis loliuscirculi (id est : anni liturgici) 6 .

5) ^


19/112

INDEX OPERlM TIMOTHET. XVI. Timothei ki'isti i.ak. eAbdiso c in Catalogo 1 ait : Habel prae

terea biscenum circiter epistulas in duos tomos distributas .Quinquaginta el novem epistulae inveniuntur in codice Borgiano K.

VI. 3, p. 243-719 : Eorum indicem tradit Braun 2 . Ibidem enumei'alepistulas deperditas quas transcripserunt Thomas Margensis, Marc,'Abdiso' Sobensis.

1. Ribl. orient., III, p. 163.2. Art. cit., p. 149-181. Epistularum quae nohis servatae sunt maior pars ad

Sergium missae sunt, sive cum rector scholae Abrahami esset, sive cum uetro-politanam Elamitarum sedem occuparet. Priores liis verbis : ad Sergium mona-cfium, posteriores autem illis : ad Sergium Elamitam, distinximus.


20/112


21/112

CAPUT IDE VITA TIMOTHE

Timotheumanno Dni 726 natum esse opinatur D. Braun 1 ,Mare auctoritatc fretus ~. 'Amr dicit patriarcham annoGraecorum 1134 lunari -205, id est anno Domini 823, e vitadeccssisse 3 . Porro ex multis fontibus notum est eum tunenonaginta quinque annis natum fuisse 4 , unde erni po-test anno Domini 728 nostrum patriarcham ortum habuisse.Ycrum id cum altra notitia parum congruit. Ipse Timotheusinprolegomenis decretorum suorum de matrimonio et he-reditatibus 5 ait se tum temporis (805) annis plus minussexaginta quinque natum fuisse ; unde annus 740/1 nati-vitatis eius fuisset. Gontroversiam dirimere non possumus,nisi forte in prolegomenis decretorum pro : sexaginta quin-ginta quinque, septuaginta quinque legendum esse cen-seamus.

Ilazzae (i in vico Arbelis vicino vitam accepit Timotheus.Arbelae, quondam Adiabenae provinciae caput, erant un aex amplissimis civitatibus wilayati Mossulensis quem postdirutum Sassanidarum imperium Arabes constituerant.Adiabenam nondum intgre penetraverant Musulmanorumreligio et consuetudines; eam provinciam Ghristiani

1. Oriens Christianus, n 1, p. 139.2. Mare, vers., p. 65.3. Vers., p. 38. Cf. Chabot, Synodicon, p. 603, n. 5.4. Exempli gratia Mare, vers., p. 65.5. Vide infra, p. 52.6. Cf. Hoffmann, Auszge ans syrischen Ahten persischer Mtirtyrer,

p. 237.DR TIMOTHEO I. 1


22/112

1 DE TIMOTHEO I.quam primam occupaverant, ultimam sibi retinuerunfc.Maxima pars incolaruiri saeculo octavo veterum religionilinguae moribus obstricta pcrmanebat; tam in ditissimiscanipis ad inferiorem Zab sitis, quam in longinquis re-gionibus quas nostris temporibus Kurdi occupant, etianiapud pastores qui incertis sedibus per montes asperrimosvagabantur innumerae ecclesiae et permulta monasteriaeaque eremifis et coenobitis referta florebant, quantumsaltem sinebant Musulmanorum praefectorum crebraeexactiones et direptiones.

Patrem et matrem Timothei quorum nomina non traditinter optimates Hazzae fuisse non sine probabilitate asseritMare chronographus j . Avunculus eius Georgius sedemepiscopalem Beit Bagas 2 ad laevam ripam Zabi maiorisobtinebat 3 .Ibi fere sine dubio educatus est puer, sive quodparentes eius mox diem obierant, sive quod matureclero destinatum patruo eius commendarant Ubi primisJitterarum rudimentis imbutus est, a Georgio ad insignemmagistrum missus est, ut in sacris profanisque discipliniseducaretur. Ille doctor praeclarissimus inter eos qui basregiones incolebant Mar Abraham Interpres vocabatur 4 .Basos pagum inSafsafae vallibus habitabat. Ut a Beit Bagain Basos contenderet Timotheus insigne Beit 'Abe 5 monas-terium ingressus est, quod a Iacobo Abrahami Kaskarensisdiscipulo alibi fundatum esse rettuli G ; saeculo septimoet octavo tam numro monachorum quam scholae famamaxime claruit.Cum ergo illac Timotheus transiret, occurrit illi veter-rimus coenobita et quae de eo futura essent praedixit. Bem

1. P. 03.2. Hoffmann, op. cit., p. 227 sqq.3. Thomas Marg., Hist. monast., d. Budge, I, p. 195; II, p. 380.4. Ifist. monast., loc. cit.5. De hoc monasterio, cf. The Book of Governors, I. Introd., p. xli-lxix.6. Le Christianisme dans VEmpire Perse, ch. xi.


23/112

DE VITA TIMOTHEI. Xita narrt Thomas Margensis in Bistoria monastica ' : Eratinmonasterio vtus monachus aetate provectus cuiusnomenincertuin mihi est Cum hic sencx in coenobium deve-nisset, adulescentemque illac transeuntcm conspexisset,Dominus noster lesus Christus hune iuvenem clarissimumfuturuni esse ei revelavit, eumque magnum in Ecclesia Deifore cognovit. Offcio divino peracto cum (Timotheum) duxitin cellam suam, iussitque sedere et cum interrogavit : Undces tu, et quo vadis? Respondit Timotheus et dixit : Egosum filius fratris Georgii episcopi Beit Bagas, misitque meinscholam apudRabban Abraham in vicum Basos. Tune,ut ferunt, granorum modius una drachma (zuz) venum-dabatur. Senex autem extraxit drachmam deditque Timo-theo; postea monuit eum, dicens : Vade nunc, granaeme et manduca, et fulge plenissime in mditationScripturarum. Ab omni impuritate cave; fies enim pa-triarcha totius terrae Orientis, inclitumque adeo te facietDominus noster ut ante te nemo sicut te fuerit, nec post lesimilis fet. Quadraginta duohus annis omnibus Christigregibus praeeris. Cum vero manu Dei ad illam dignitatemelatus fueris, sanctam hanc donium honorare cor tuumstudeat, ubi tibi revelatum est te nec vilem nec despectumesse coram Deo. Vade nunc in pace, et quae tibi man-davi observa. Ex lepida fabula recte conicere licet monachos Beit

'Abenses summo studio curavisse ut postquam electus estTimotheus amicitiam gratiamque eius sibi conciliarent. Idetiam verum esse potest : monachos Beit 'Abenses re veraiuvenem Timotheum bnigne accepisse, eique deinde,maxime cum ad thronum patriarchalem accedere tentavit,plurimum favissc. Quidquid id est, Timotheus mox coeno-bium reliquit ut in Basos perveniret magistrumqueAbraham adiret.

1. The Book ofGocemors, text.,p. 9b; Iransl, p. 380.


24/112

k DE T1MOTHE0 I.Non tcmcre suspicamur euni non solum fama doctoris

allectum Basospetiisse,sedquiaAbraham pag Beil Sa\ yadeArbelis vicino oriundus erat ac proinde fortasse Timotbconotissimus. Bccentiores scriptores bunc Abrahamumeumdem quem Al)rabam Bar Dasandad esse putant l .Assemani 2 eum cum Abrahamo Bar Liphe qui expositionemLiturgiae fecit, confundebat. Verum Thomas Margcnsis 3 quipaene eius aequalis fuit eum tantum Glaudum aut Beitsayyadensem appellat. In epistulis autem Timotheipassim uno Interpretis 4 cognomine insignitur, aut verbo Babban simpliciter designatur. Nullum ergo indiciumfrmum erui potest quo nobis manifestum fit utrumAbraham Interpres unus sit cum Bar Dasandad vel BarLiphe necnc. Bes parvi quidem momenti est, cum utrius-que doctoris opra omnino sint deperdita. Id unum certumest : Abraham illum inter viros huius temporis doctosdoctissimum exstitisse, Babaeique iunioris discipuluminsignissimum fuisse.

Saeculi octavi initio Babaeus ille, iunior 5 dictus ut ab alteroBabaeo archimandrita 6 saeculo septimo secerneretur, inpristinum statum res liturgicas penitus dirutas Musulmano-rum invasione et praesulum incuria restituere conatus est inAdiabena et vicinis provinciis. Maximas curas in instaurandocantu ecclesiastico impendit, quem postquam Isoyahb IIIpatriarcha Hodram seu ordinem totius anni instituerat,paulum profecisse verisimile est. In vico Kefar 'Uzzel pro-vinciae Adiabenae primam scholam fundavit; deinde veroMargensem regionem peragravit, ibique viginti quattuor

1. Braun, p. 138.2. Bibl. orient.^ III, p. 19G. Eiassentitur Budge, The Book of Gov.,\>. 380,

n. 3.3. Loc. cit.

5. liibl. orient., III, p. 107 sqq. Hist. monast.,1. TU, ch. i-vr.G. Duval, Lilt. syr., p. 222.


25/112

DE VITA TIMOTHEI. >scholas constituit in quibus praeter cantum ecclesiasticum,etiara Scripturas sacras artesque profanas discipulos doceriiussit. Thomas Margeasis quem portenta narrare multumdelectat refert Babaeum fortunam Abrahami Interprctispraedixisse 1 .Abraham claudus crat ab utero. Dum aliqua die per

vicum Kefar 'Uzzel Babaeus pertransit, mater Abrahamifilium ei praebuit plorans et dicens : Magister, ora prohoc dimidio homine quem genui . At doctor puerumpectori admotum perdiu considrt, et matri respondet : Non hic est dimiclius homo, sed pater patrum, princepsdoctorum cuius nomen et scientia toto Oriente celebra-buntur . Addit chronographus : Iles ita cessisse unus-quisque nosse potest .

Timotheus in schola Abrahami nonnullos condiscipuloshabuit quorum nomina nobis nota sunt : Isobarnun 2 quipost eum patriarchatum rexit, Abu Nuh anbarensem 3 quiscriba clarus factus est, et praefecto Mossulensi a secretisfuit, Sergium qui Abrahamo scholae rector successit, et pos-tea a Timotheo metropolita Elamitarum creatus est. ApudAbrahamum non tantum Scripturam et Liturgiam didi-cerunt sed reliquas disciplinas, praecipue philosophiamAristotelis. Patrum Ecclesiae opra summo studio Abraha-mus conquirebat, neque eorum tantum qui Nestorianorumsectae adhaeserant aut faverant, sed doctorum graecorumquorum pluries exemplaria transcribenda et syriace adiscipulis utraque lingua peritis vertenda curavit 4 . Intermulta testimonia locum afferemus quintae epistulae ad

1. HisL monast., I, p. 145; II, p. 301.2. Bibl. orient., III, p. 165. Duval, FAtt. syr., p. 387.3. Bibl. orient., III, p. 212. Duval, Litt. syr., p. 382.i. Nuin et quatenus graece noverit Timotheus nobis adhuc incertum est.

El locis cod. nostri : p. 440, 639,677, 699, colligimus eum adeo graecis etarabicis litteris imbutnm esse ut de grammatica dispulare posset; ex. gr. :de gnre norninum et vi verbonun. Graece autetn et arabiceloqui, rnea quidemscntentia, Timotheus non poterat.


26/112

() DE TIMOTHEO I.Scrgium monachum ubi Timothcus mcmorat Chrysostomitractatum 1 ad Tlicodorum lapsum ciusdcmque ad Olym-piadem cpistulas ab Abraliamo cuin adliuc in Margamorarctur conscriptas esse. Unde ctiarn liquet pro-vinciam Margae magistrum rcliquisse et alio abiisse, idest, in coenobium Mar Gabrielis prope Mossul, ubi mor-tuus est 2 . Quantum autem tempus imotheus apud eumexegerit, sive Basos sive Mossuli nec scire ncc suspicaripossumus. Probabile tamen est eum studiis operam d-disse usque dum loco patrui aevo fatiscentis episcopalemsedem Beit Bagas occupavit.

Si Thomae Margensis verba recte intellegimus 3 , in ma-gnam difficultatem negotium incurrit, nec facile Maran-'ammeh Adiabenae metropolita assensum suum praebuit.Bes tamen Timothei prospre cesserunt, et in dioecesi BeitBagas avunculo successit. Quae ibi gessit prorsus ignora-rem us, nisi Marc narravisset 4 Timotheum tan ta eum

4praefecto Mossulensi amicitia coniunctum esse, ut vir Mu-sulmanus tributorum quae sibi singuli episcopi solveredeberent episcopo Beit Bagas immunitatem concederet, adquod impetrandum deprecatore Abu Nuh usus est qui, utdiximus, eius condiscipulus fuerat et pro tempore AbuMusa ibn Mus'ab a secretis erat. Fatendum tamen estrem a consuetudinibus Musulmanorum magis abhorrerequam ut in dubium eam vocare vix non adducamur. Siquid tamen veri ex ea notitia eruendum est, inde probaturTimotheum iam anno 769/70 episcopum fuisse, eum tuneibn Mus'ab Mossulanam praefecturam occupaverit 5 .Decem circiter annos provincialem et ignobilem Bagas

1. Ms., p. 443.2. Inter inulla loca epistularum, cf. epistulam ad monachos Mar Gabriel,

p. 657 et sqq.3. Hist. monast., 1. IV, eh. m; t. II, p. 381.4. P. 03.5. Braun, art. c^.,p. 139, n. ?.,


27/112

DE VITA TIM0T11E1. 7ecclesiam rexit, nam annu 779, Henaniso* Catholicus, post-quam pcr quattuor annos innumeris calamitatibus aerum-nisque obnoxius regnavisset, repentina morte periitvenenosublatus '.

Nuntio allato, Timotbeus patriarchatum petere sibiproposuit. Aegre tune Catholicus creabatur. Multi enimcompetitores tum a magistratibus musalmanis, tum a pri-moribus ebristianorum adiuvabantur. Henaniso' II per lon-gum tempus episcopum kaskarensem quem Mare la'qobbarlazdin, Synodicon vero Isaac appellat,adversarium ha-buerat. Is episcopus a Mahdi chalifa coactus est ut mona-chum qucmdam Beit-Haleusem nomine Georgiuin qui, sedevacante, populi christiani utilitatem et commoda tutatuserat, catholicum ordinaret et consecraret. Kaskarensis iussurgis obtemperavit, cum in Gorgie- nullum scelus inveniretquo indignus fieret qui eligeretur, atque Urbium (id estSeleuciae et Ctesipbontis) incolae, et Kaskarenses et aliimulti eum gratum haberent, princeps autem nullo modoliaeresim aut sebisma in Ecclesiam introducere in mentehaberet. Itaque respondit duci Muhziz ibn Ibrahim :


28/112

8 DE TIMOTHEO I.nondum cum kakarensibus pax perfecte ftrmata erat cumipse morluus est. Inde factum est ut Tiraotheus in easdemdifficultates ac HenanisV dclal)eretur.

Patriarcha mortuo, Thomas qui in Isaaci locum sufFectuserat collegas suos convocavit in coenobium Mai* PethionBagdadi. Bairawi archidiaconus lacos fidles congregavit 1 .Sive quod loca nimium distabant, sive quod iter asperri-mum pessimumque erat, sive quod pro temporc in angus-tiis calamitatibusque versabantur, sive quod sui iuris essecontendebant, episcopi Pcrsidis proprie dictae cum nietro-polita suo Ephraemo Gondisapurensi episcopo abstinueruntquominus ad contionem venirent.Synodo igitur tantum interfuerunt episcopi eparchiae

patriarchalis et Nisibitae, et scholastici, ei forte qui in urbeBagdado commorabantur. Kaskarenses et Nisibitae denuoGeorgium illum Beit-Halcnsem qui antea Henaniso' com-petitor fuerat eligere volebant. Abu Qorais medicus et cumeo Ninivitae, Haditenses et Ma'altenscs cius partes tueban-tur, ab eoque postulavcrunt ut in synodum honoris suicausa veniret et episcopos ipse ambiret. Sed, ubi legati adBeit-Hale pervencrunt, Georgium mortuum invenerunt.

Monachi Beit-'benses nomen collegac sui Isoyahb prae-ferebant. Sed Timotheus et Abu Nuh scriba qui eum adiu-vabat, seni persuaserunt ut patriarcali dignitati renun-tiaret, metropolitana Adiabcnae praefectura decorandus siepiscopus Bagasensis catholicus electus esset 2 .At scholastici Ephraemi Gondisapurensis nomen procla-

mabantnec minimi ponderis erat eorum auctoritas. Saeculooctavo sub Pethione patriarcha magnam potestalem sibicomparaverant quae in tantum crevit ut catholico MarabaeIl aperte obstare non dulutavissent ;j . Infelix ille vir aufu-

1. Marc, p. G3. Amr, ]>. 37. Barhebr., col. 165 et sqq. Hist. monast., I. IV,c. m.

'>. ffist. monast., II, p. 383.3. Baihcbraeus, col. 153. lies aliter a Mare narratur, p. 5'J.


29/112

DE VITA TIMOTHEI. )gre coactus est et coenohium quoddam ingredi. Il li au tempioclamationem liturgicam patriarchae supprimere ausisunt, eosque non paucis epistulis placare dchuit. Multumintererat homines praevalidos quibus nihil unquam nefasfuit fan to res potius quani inimicos haberc. Eorum aniniossibi devinciendos esse ratus est Timothcus ratione quaeparum probitati consona omnibus vidcbitur. Quantum-cumque octavo saeculo in cclesia orientali fuit lapsa dis-ciplina inccptum Timotbei adeo sceleratum et infmeiudicabatur, ut Thomas Margensis ' patriarchae aliunde lau-dator immoderatus, lacobi notissimam fraudem hic afi'e-rendam esse arbitraretur, in modum excusationis.Turpe negotium Barhebraeus 2 fuse narrt, Mare 3 autem

brevius. Ex eorum notitiis certum est Timotheum scholas-ticos eorumque sectatores domum adduxisse, eisque saccosargento auroque refertos ostendisse quos eis se daturum sipatriarcham eum elegissent spopondit. Homines avari etdivitiarumcupidi ab Ephracmodesciscuntet in partes Timo-Uiei statim transgrediuntur. Tum adveniunt metropolitaeDamasci, Holwan, Beit-Garmai, Merw 4. Porro canonibusecclesiasticis indictum erat ordinationem patriarchae sia tribus metropolitisconfceretur lgitimant esse 5 . Postquamigitur sedes Seleuciae octo tnenses vacaverat, Timotheuscatholicus consecratus est, die dominica septima maii 780.Be autem peracta episcopi et scholastici praemia promissadcpoposcerunt. Verum Timotheus cos derisit et saccosaperiri iussit qui saxis lapidibusque refei'ti omnium oculisapparucrunt, simulque ludibria et iocos addidit quibuspudore suffusi sunt, iratique discesserunt.

Interca Ephraem Elamilicus Bagdadum tandem con-1. Hist. monasl., I. IV, c. iv.2. Citron, eccl., II, col. 1G7.3. P. 63.. Mare, loc. cit.

'). Syn. orient., p. 305, :>5 j.


30/112

10 DE TIMOTHEO I.tenderat. Aegre tulit rcliquos episcopos adventum siiumnonexspcctassc, et Timothei electionem noluit comprobare.Ei adhaeserunt clcrici quorum animuin patriarchac dolusoilenderat, in primis vero Ioseph ibn Mari metropolita Ma-ruensis, vir arabici syriaci persici sermonis acque peritus,at moribus minus quam doctrina commendabilis. Quaspartes egerit episcopus Kaskarensis, non satis certo no-vimus. Barhebraeus l asserit Thomam cum tredecim aliisBagdadum contendisse et synodo rebellium interfuisse.Sed indicium lev est, et aliundc, ex actis dico synodali-bus ipsius Timothei, novimus episcopum Kaskarensem quicum Ephraemo subscripsit Berik vel Sabih-Baroyeh nonvero Thomam fuisse 2 . Forte Thomas interierat nec quis-quam in eius loco sufl'ectus erat.Timotheus magnis angustiis difficultatibusque preme-

batur, bellumque cuius exitus incertus erat rebellibusindicere coactus est. Ut condicionem suam meliorem potio-remque facerent Ephraem et Ioseph venerabilem quemdamcollegam, Salomonem episcopum Hadithae, sibi adiunxe-runt. Episcopus ille, aetate grandaevus et vitae sanctimoniacommendatus, pro fide multa passus erat subehalifa al-x\lan-sur 3 ut fidles suos a direptionibus praefecti Ibrahim ibnYahia tueretur. Iterum cum christianos depravatos primumadmonuisset, deinde monitis non parentes excommunicas-set, ei Salomonem apud medicum Isa ibn Sahlafa accusa-runt a quo Mansuro abbasidae delatus est quod pecuniamOmiadae Merwan ibn Muhammed obtulisset cum is ad-versus Abbasidam pugnaret, et iubente Mansuro fustibuscaesus est. Sergium episcopum Maaltaia simul ac Salo-monem Haditensem Ephraemo adhaesisse refert fAmrus 4 .

1. Col. 169.2. Syn. orient., p. 607.3. Mare, p. 60. Cf. Bibl orient., III, p. 205 sqq.4. P. 37.


31/112

DE VITA TIMOTHEI. 11Episcopi Timotheo adversi synodum congregaverunt in

Beit-Hale ', urbicula Mossnli vicina, non longe ab Haditha,in monasterio Luti 2 , patriarcliamquc deposuerunt quod,ex rgula a Maraba I in constitutione quae Practicadicitur edicta, electio catholici non valida esset nisinietropolitac Beit Lapt, Maian, Arbel, Bcit Slokh, autsaltem trs ex illis metropolitis adfuissent : . Non negan-dum est argumenta tionem eorum frmissimara gravissi-mamquc exstitisse. Deinde cum Maran'emmeh Adiabenaenietropolita e vita cessissct, Kostamum 4 in loeum eiusordinaverunt, virnm nobilem, et, quod credimus, veteriPersarum stirpe oriundus. Num Ephraemus synodo Beit-l.lalensi ad lue rit neque affrmare nec negare possumuscum de eo nostra documenta prorsus sileant. Verumconicimus eum potius Bagdadi aliquod tempus reman-sisse posteaque in Persidem reversum esse, Iosephumautem ibn Mari et Salomonem Haditensem demandasse quia patriarcha septentrionales dioeceses seiungerent.

Sed Timothei virtus neutiquam fracta est. Quindeciinepiscopos Bagdadi congregavit qui Ephraemum excommu-nicaverunt, fautores eius anathemate percusserunt etIosepbum ibn Mari deposuerunt in cuius locum Gregoriumaliquem elegerunt r> . Adiabenicae autem secli praefecitcatbolicus Isoyabbum Beit 'Abensem ut sibi monasteria tamincolarum numro quam opibuspraestantiaconciliaret. Gre-gorius a Maruensibus bnigne exceptus est. Sed Isoyahb vixeparchiamsuamingredipotuit. Primoresenim (sahrign)qui circa Arbelas et Kefar' ( Tzzel habitabant eum eieceruntquod Timotheus praeter eorum consensum mtropolitaineligere praesumpsisset, Kostamumque vocaverunt. Montana

1. Mare, p. C3.?.. Deiret-Tn. Cf. The Boo/, of Govemon, t. II, p. 102, n. 7.3. Syn. orient., p. 554.i. Hist. monast., 1. IV, p. 384.1s Rostamus episcopuserat Ilrnaithae.5. Mare, p. 64.


32/112

12 DE TIMOTHEO I.tantum Baniqaia et Hefton et Margensis regio 1 Isoyahboadhaeserunt. Scnis tirnidiquc viri animus fractus est; et adTimotheum scripsit epistulam qucrimoiis plenam (ju;ise paratum esse ut episcopali dignitate abnegata in coeno-bium suum secederet indicavit. Gui Timotheus respondit : Necesse esse eum quicta mente consistere et finem exspec-tare ; se autem Bagdadi manere ut apud chalifam ageret - Rerum eventus spem eius non fefellit. Rostamus eumdioecesim suam peragraret et in viciniam monasterii BeitMar Qardagh pervenisset, feris canibus appetitus, collapsamula, dilaceratus est, et Isoyahb competitoris morte soinsextra certamen metropolitanam sedem rbelarum tenuitet rexit.Interdum fortuna rebellium Bagdadi quoque in peius

declinabat. Abu Qorais et Abu Nuh scribae precibus etforte minis Ephraemum eo adduxerunt ut de pace eumTimotheo mentionem faceret, tandem ad congressum eiuscolloquiumque veniret. Timotheus cuius multum intereratpotentis metropolitae gratiam sibi conciliare, satis gravi-bus condicionibus assensum praebuit. Agnovit se illegiti-mam consecrationem olim aecepisse, et iterum consecratusest ab Epliraemo Bagdadi in ecclesia cAbbad. Mare jrefert mtropolitain Elamitarum humilitatem Timotheianitnique demissionem admiratum deflevisse et ad pedespatriarchae cecidisse. Postea synodum ambo tenueruntin qua pacis condiciones in lucem datae sunt,

Post prooemium satis prolixum * ex quo eruimus bel-lum inter Ephraemum et Timotheum vix non duobus annisperdurasse, sequuntur duae definitiones. In primo canoneiterantur dcrta Marabae de modo recte eligendi patriar-

1. Ilist. tiLonast., I. IV, cb. vi.2. fflsf. monast.,1. IV, ch. vu.3. P. 64.i. Synodicon orientale, i>. (io?".


33/112

DR VITA TIMOTHEI. 13chae : id est de convocaiiono a Kakarensi cpiscopo fa-cienda et de congregatioue synodi generalis cui adessedebeant metropolitae Beit-Lapat, Maisan, Arbel, Beit-Slokh,aut saltem h'es ex illis. la secundo canone simonia dam-ii fur, et clare ipsius Timothei agendi ratio respuitur.ertius canon anno 790 additus est, sed ex secundo canoneconstat synodum Ephraemi et Timothei anno 782/3 con-gregatam esse.

Pace cum Elamitarum metropolita composita facile Ti-motheus rcliquos adversarios superavit. Salomon Haditen-sis epistulam ad catholicum misit ut ab eo veniam peteret, etepiscopatu relicto in coenobium sancti Aharonis ] secessit :Iosephus ibn Mari a sede sua Maruensi pulsus frustra apudMahdi patriarcham insimulavit 2 quod cum Byzantinisinsidias Arabibus pararet. Cum autem nihil proficeret etaliunde, si fidcs chronographis adhibenda est, ne christianiquidem hominis, nedum episcopi indignam vitam ageretet catholicus ea ratione il li anathema minaretur, Musulma-norum sectam ingressus est. Apostatam chalifa beneficiiscumulavit eique latifundia in vicinia Basrae donavit.Ephraemum ipsum dicitur postea Timotheus reiecisseet ignominiose sede sua expulisse ludibriisque affecisse.

Verum quae hic Mare 3 narrt vix credi possunt. In decretoenim quod infra ex 'Abdiso' Nomocanone referemusEphraemus Elamiticus cum Abu Nuh dicuntur patriar-chae iudicio arbitrioque libros suos priusquam ede-rentur obtulisse. Eius depositionis ne verbum quideml'acil 'Amr '' cuius narratio etsi brevior melior tamen nobisvidetur. Ttcumque se ea res habuit, post annum 78*2 Ec-clesia orientalis tranquilla pace usa est.

1. Cf. Liber Castitalis, n. 117.2. Barhebr., roi. 171 et sqq.3. Loc. su/). c)t.4. P. 37.


34/112

14 DE TIMOTHEO l.Gesta Timothei suum quaeque in annum referre non

possumus cum in epistulis suis tempora notare paene om-nino neglexerit. Duas synodos convocavit : unam anno 790in qua damnatus est error Messalianistarum ] , alteramanno 804/5 in qua decisiones quas infra repciies pro-mulgavit. Anno 792 Turcarum gens et NedjranitarumMonophysitarum tribus ad fidem Nestorianam conversaesunt 2 . Anno 799 a chalifa in aulam vocatus est 3 , et intrautrumque eventum, amicum suum Sergium mtropolitainGondisaporis creavit. Denique die septima maii anni 823defunctus est, annis natus nonaginta quinque 4 . Quo-modo autem patriarchatum rexerit, dogmata nestorianavindicaverit, canonicas leges sanxerit, disciplinas ecclesias-ticas foverit et auxerit, cum chalifs de rbus christiano-rum gesserit, sequenti capite dicemus.

1. Ms., p. 706.2. Ms., p. 650, 657. Cf. 461.3. Ms., p. 698. Cf. 409.!\. Mare, p. 65.


35/112

CAPUT SEGUNDUMDE INTERIORE REGIMINE ECCLESIAE NESTORIANAE SUR

PRINCIPATU T1MOTHEI.

I. Quomodo dogma Nestorianum illaesum Timotheusab adversariis exterioribus et interioribus servaverit.Cum dolo simul ac virtute Timotheus hostes acerrimos

pessum dedisset, firmissimum animum intendit ad EcclesiaeNestorianae infortunio temporis et internis externisquedifficultatibus laborantis rem restituendam augendamque;in primis vero dogma nestorianum contra monophysitastueri et defendere conatus est. Incipiente saeculo septimo,doctrina monophysitarum orientales provincias e quibussaeculo quinto Rarsaumae et Narsetis opra penituseradicata eiectaque erat denuo invasit, Gabrielis Siga-rensis rgis Chosrois II medici consilio auxilioque, etquia Syrorum infinitam multitudinem, iacobiticae sectaeasseclarum, in omnes regiones Sassanidarum imperiosubiectas rex ipse et duces eius, impetu in terras Romanorumiterum atque iterum facto, relegaverunt et deportaverunt 1 .

Inde factum est ut monophysitae qui ante annum G00vix unam urbem in dicione Persarum occupabant, anno6*28/9 plures episcopos supremumque metropolitam ma-frianum appellatum consecrare potuerint.

Octavo quidem saeculo minore alacritate adversus Nesto-rianos decertabant, immo alterius sectae in alteram

1. Cf. Le Christianisme dans l'Empire Perse, cli. vin.


36/112

H) DE TIMOTHEO I.odium ita decreverat ut anno 767, catholicahim gerentelacobo patriarcha, monophysifis in urbe Nisibi, Nestoria-norum hactenus inviolata arce, rursusque Nestorianis inurbe Tagrit qnae a tribus saeculis uni Philoxeni doetrinaeaddicta crat, ecclesiam sibi aedificaro licuisset. Quod sicrefert Barhebraeus in Clironico Ecclesia.stico 1 : Eius(lacobi) tctnpore, a Nestorianis aedilicata est ecclesia inTagrit, opra Slibazeka episcopi Tirhani. Is enim unacum Iacobo catholico in vincula conicctus est, cumqueliber evasisset, coepit ecclesias suas instaurare Tirhani,atque etiam Tagritum advenit apud Panlum mafrianumcui suasit ut Nestorianis aedificandac Tagriti ecclesiaeiicentiam daret. Respondit il li mafrianus : Ad me quodattinet, nullum ex hoc mihi erit detrimcntum : ast pa-triarcham et Tagritenses vereor; quare auctor tibi sum utNisibin concdas, ibique Nestorianis suadeas ut Iacobitisecclesias ab illis ereptas restituant : tum sane permittentTagritenses ut vobis apud ipsosquoque ecclesia exstruatur .Itaque curn Slibazeka Nisibin perrexisset et Cyprianometropolitae seni supplicasset atque Nestorianis nisibenis,illi populo nostro celebrem Mar Domitii ecclesiam restitue-runt; ac tune e mercatoribus Iacobitis quiNisibi degebant,decem abierunt Tagritum postulantes ut illic a Nestorianisaedificaretur ecclesia. Perrexit quoque Slibazeka ad Geor-gium patriarcham qui etiam fum Bagdadi versabatur incarcere, iique Tagritensibus in hune finem scripserunt.Porro etsi iuvenes quidem fervidiores repugnabant, histamen minime obsecuti sunt senes, sed Nestorianis adpartem moenium civitatis exteriorem ad Tigridem con-cesserunt locum, illisquc ibi parva exstructa est ecclesia.

Timotheus eadem ratione ac decessor suus Iacobus ergaMonophysitas se habuit. Saepe vetuit Iacobitas qui Nes-

1. Pars II, col. 155.


37/112

DE 1XTERI0RE REGIMENT ECCLESIAE. 17torianismo nomen ddissent iterum baptizari, quasi quiminime christianae militiae antea adscripti essent. Epi-stulam integram hac de re ad Salomonem Basrensem epi-scopum misit, in qua sedulo nott baptismum et eucha-ristiam et ordinationem omnibus Christianis esse com-munia, eosque de sola union e Verbi seu potius de modo quoYerbum naturae humanae uniatur inter se litem movere *.Saepe etiam Sergium monet ut monasterium IacobitarumMar Mattai adeat codices requirendi aut Dionysii Magnivel Gregorii Theologi versiones a Monophysitis exaratastranscribendi causa 2 .Ouanquam vicinitatis et quodammodo amicitiae con-

iunctione nonnunquam miscebantur, non ideo minore zeloet industria quam veteres Nestoriani adversus eos disputabatTimotheus. In plurimis locis epistularum fuse exponitet refellit argumenta quae in gratiam suae doctrinae Iaco-bitae afferre consueverant, desumpta praecipue ex pis tu-lis Gregorii Nazianzeni ad Cledonium et eiusdem doctoristractatu De Filio 3 . Neque ipsum solum contra Monophy-sitas decertare satis esse existimabat, sed ubicumque respostulabat viros ad controversiam idoneos mittendoscuraljat '.

Chalcedonenses minus formidandi erantNestorianis quamMonophysitae. Gum Arabes Antiochia etDamasco ubi ortho-doxi seu ut in Syria vocabantur Melcliitae numerosidegel)ant potiti essent, multi in orientales partes migrave-runt quorum in dies tantum accrevit copia ut Bagdadipatriarcha Melchitarum crearetur Elpr^our.bkiq titulo insi-gnitus, quo nomine ad litteram vertitur Arabica Bagdadiappellatio : Medinat-as-SalAm. Timothei tempore Melcbi-

1. Ms., p. 262. Cf. 455.2. Ms., p. 434, 466.3. Cf. etiam Barhebraeum, col. 185.4. Aoyr/.ov. Ep. ad Sergium. Ms., \>. i53.

Dr. TIMOTHEO I.


38/112

18 DE TIMOTHEO I.tarum primatum in urbe regia obtinebat verisimiliterTlicodoritus illc cuius gesta Barhebraeus narrt 1 . Eumsimul atquc Iobum aliquem Chalcedoncnsem de vi ver-borum graecorum quae in opcribus Aristotclis occurrebantintcrrogabat Nestorianorum Catholicus 2 .

Ad Maronitas Timothei amplissima exstat epistula ! , exqua, si qnidem de ea re dubitatio prudens unquam moveripotuit, manifeste apparet monachos Mar Maronis octavo sae-culo monotheletarum errori adhaesisse. Postquam enim sequaternitatem in trinitatem inducere negavit haec addit 4 : Etiam dualitas hypostaseon in Christo et naturarum nullomodo efficit dualitatem fliorum aut quaternitatem. Namhypostases constringit et adunat unitas filiationis naturaliset personae, et in unam vep-yetav et proprietatem duasbypostases ego colligi censeo. Non enim secundum im-pietatem quorumdam in duas voluntates et duas opera-tiones et proprietates ita dividimus Filium Dei ut fat (inChristo) pugna perptua propter oppositionem operatio-num et voluntatum et proprietatum.

Deinde multis verbis eam opinionem exponit et dfendit;ostenditque argumentis historicis ecclesiam orientalemnunquam fidem suam mutare potuisse; denique has con-diciones ut eosin suam communionem recipiat, proponit 5 : Quae necesse est vos recipere haec sunt : confessio dua-litatis hypostaseon naturalium in una persona filiationisnaturalis in Christo. Secundo : Genetrix Christi Domininostri qui est Deus super omnia, id est, genetrix Dei simul

i. Chron. ecclesiasticum, pars'. II, col. 1G2-1G4. Saeculo sequenti patriar-chatus Melchitarum bagdadensis abolitus est, cum Nestorianorum catholicusAbraham III a chalifa impetrasset ut Chalcedonensibus episcopum tantum reli-nere Bagdadi licerel : col. 237.

2. Ms., p. 689, G90.3. Ms., p. G11-G57.4. Ms., p. 624.5. Ms., p. G5G.


39/112

DE INTERIORE REGIMINE ECCLESIAE. 10et hominis. Tertio : auferatur verbum illud : qui crucifixuses a sanctification e Seraphim sanctorum. Quarto : reci-piantur Ncstorius, Theodorus Diodorusque, et respuaturCyrillus ille haereticus. Quomodo eis litterisresponderiutmonachi sancti Maronis omnino ignoramus; verisimile esteascondiciones graviores visas esse quam ut acciperentur.Non solum Nestoriani diversa a Chalcedonensium Maroni-

tarum lacohitarumque commentis dogmata proitebantur,sed etiani inter se de theologicis rbus minime consentie-bant. Controversiis quibus ab exeunte saeculo sexto Eccle-sia orientalis agitabatur ! et disceptationibus Henanen-sium aliorumque dissidentium finem imponere nequiveratIsoyabl) III Adiabenus quamvis violentissimum in adversa-rios impetum fecisset. lmmo vero in coenobiis non paucitheologi supererant quorum alii strictim nimis nestorianamdoctrinam interpretabantur, alii eamdem ita mitigabant utin Gbalcedonenses propensiores esse viderentur.

Priorum sententiam ut rigidiorem tribus epistulis impu-gnavit imotheus quarum primam ad sacerdotes etfidles Basrae et Hobollat de Incarnatione Verbi Dei etdeificatione humanitatis eius; et quod non servus seddominus est Dominus noster Ghristus etiam in natura hu-manitatis , reliquas ad fidelem aliquem insignem Nasrnomine qui Basrae degebat 2 , misit. Pauli Samosateni,Marcionis Manetisque fautores esse dclart qui hanc doc-trinam teneant. Suspicamur inter eos theologos non defuissequi ita Cliristianae religionis partes adversus Musulmanosse facilius acturos esse arbitrarentur si Christum, quantumviro Christiano licerct, merum hominem esse profterentur,eaque de causa naturam humanam Ghristi propria sub-sislentia frui, nostraeque omnino similera, nulla allata

1. Cf. Le Christianisme dans l'Empire l'erse, ch. vin cl ix.2 Ms., p. i66, 510, 541.


40/112

20 DE TIMOTHEO 1.dillerentia, opinarentur. Fortasse etiam cum haereticis seupotius semipaganis qui in Adiabenac et Assyriae provinciissahrigan dicebantur affinitatc quadam coniuncti erant.

At quamvis error ille Neslorianismo repugnet, minus pe-riculosus imotheo esse videbatur alia doctrina apud mona-chos longe lateque diffusa cui nomine Messalianismi appel-latae adversatur. Eam opinionem tuebantur etiam viri doctis-simi inter quos Abu Nuh scriba condiscipulus patriarchaeeiusque necessariusetNestoriusepiscopusNuhadrensis. Iose-phumHazzayam 1 Ioannem Sabam 2 loannemque Daliathen-sem 3 patronos habebant qui saeculo septimo vixerant et abIsoyahbo 111 eiusque successoribus iterum atque iterumdamnati erant. Anonymi canonistae ab Assemani recitativerba referimus. Timotheus catholicus Ioannem cogno-mento Daliathensem et Ioannem Apameensem atqueloseph in synodo condemnavit in qua Patribus de illorumtemporum statu deque errorum quibus involvebanturtenebris disseruit Deinde subdidit monachos quosdampersonam angelorum induere, et hominibus illuclere etmirum in modum illis errores varios propinare; ex quibusesse Ioannem Daliathensem qui Sabellium secutus crediditFilium et Spiritum sanctum non esse personas sed virtutestantummodo, et Verbum filium appellari non quod aPtre sit sed quod per ipsum Pater mundum condidisset :adiecitque a creatura Greatorem ipsius videri. Alium prae-terea ex eodem grege Iosephumdictum inter cetera dixisse :Si donum Spiritus accipere cupitis, nolite ad orationem etministerium vos convertere, sed hominum congressum fu-gite, atque tenebricosa loca petite, ubi ne aviculae quidem

1. Bibl. orient., III, 100. Cf. 'Abdiso*, Epiiome Cqnonum, pars IX, o. vi.Lib. Cast., n. 124.

2. Bibl. orient., loc. cit. Lib. Cast., loc. cit.3. Liber Castitatis, n. 120. Hist. monast., 1. II, c. x\m. Bibt. orient.,m, p. 182.


41/112

J)K INTERIORE REGIMINE ECCLESIAE. 21vox audiatur Alicubi etiam ab eodem Iosepho haec prae-terea iactari : cum quispiam ad perfectionem pervenerit,illum oratione minime indigere neque Psalmis, neque lec-tione, neque labore manuum quia iam perfectus est. Com-pertum autem esse Domini corpus et sanguinem, Spiritusopra per continuam orationem consecrari. Illum quoqueaffirmare, animam una cum corpore nequaquam creatamesse, sedeamdem cum Deo praeexstitisse ; eumdem insuperadversusdivinitatem blasphmasse cum affirmareteam essevisibilem Praedicti itaque Patres cum Timotheo con-gregati anathemati subiecerunt asserentem ab humanitateDomini divinitatem ipsius videri, aut ab alia quacumquecreatura, decreveruntque animas post separationem omnisensu carere donec ad sua corpora regrediantur, nequeullampraeterChristihumanitatem perfectionem attigisse insaeculo ; eos praeterea condemnarunt qui Iosephi praedictiet Ioannis Daliathensis et loannis Apameensis libros lege-rent, aut in bibliotheca monasterii seu in cella sua habe-rent, praeceperuntque ut canonicae preces oratione domi-nica inchoarentur et terminarentur.

Ex his liquet Timotheum eos triplicis erroris reos existi-masse. Primo loco : Henanae Adiabeni sententiam seque-bantur de modo quo in Christo naturae adunarentur;docebant enim ab humanitate Iesu Ghristi divinitatemeius videri posse, quod omnino non intellegi potest quindicatur etiam naturam humanam Ghristi propria hypostasidestitui et in hypostasi Verbi Dei subsistere. Qua re per-specta Sahdonas olim opinionem Nestorianorum quiunionem naturarum h -pos^o) (parsop) seu personalemesse existimant, deseruit, ut Orthodoxis Chalcedonensibusquieamdem unionem Iv ico


42/112

22 DE TIMOTHEO l.Secundo loco Origenis doctrinam de corpore sidereo

(ayaipozioic) Christi, ut quondam llcnana, Daliathensissectatores profitebantur, simukjue hypnopsychiam seusomnum in quo, secundum Nestorianorum placitum,animae mortuorum ad ultimum usque iudicium mergun-tur, negabant.

Tertio loco, immoderatum mysticismum professi bap-tismum, cucharistiam, cetera sacramenta nullius pretiiesse credebant, eamque, quam mentalem vocantsolam orationis nomine dignam esse contendebant; ideoqueMesallin, id est : orantes (graece e^frai) ab adversariisnuncupabantur. Hic iuvabit instrumentum synodi anno 17VArabum, Christi 790, consecrandi Nestorii in episcopumNuhadrensem causa congregatae, breviter describere K

Nestorius presbyter et monachus coenobii Mr Iozedeq 2conftetur primum se a patriarcha invitatum esse utantequam sedem sibi adscriptam occuparet, crimine Mes-salianismi se purgaret, et pactionem cum episcopis defide et disciplina ecclesiastica conficeret. Anathematizatdeindc Marcionitas, Manichaeos, Paulum Samosatenum,Photinum, Severianos, Messalianos, eos qui nunc dicuntdivinitatem Unigeniti ab eius humanitate videri, huma-nitatem autem eius simplicem esse et sine compositione,et blasphmant secundum opinionem perversam et atheamManichaeorum. Natura enim Dei est incorporea, infinitaet invisibilis. Natura vero et hypostasis humanitatis Do-mini nostri corporea iinitaque, videri potest ab omni-bus rationabilibus creaturis, ideoque fieri non potest utipsa [videat] naturam divinitatis eius. Cum enim huma-nitas Domini nostri non sit sine termino aut sine prin-cipio aut sine fine sicut eius divinitas; nec sicut eademinvisibilis, increata, incorporea, consubstantialis Patri, se-

1. Ms., p. 706-708.2. Liber Caslitatis, n. 125, 90.


43/112

DE INTER1QRE REGIMINE EGGLESIAE. 23cundiini verbum Spiritus sancti, itanecfieri potest ut videathumanitas Domini nostri divinitatem eius, quomodo FiliusVerbum et Spiritus procedens vident naturam divinam.Dixit enim Dominus noster : Patrem nemo vidit . Illesolus qui a Deo generatur aut procedit videt Patrem.Anathematizo igitur omnes qui tenuerunt aut tenent auttenebunt opinionem istam corruptam dum hallucinanturmutationem reciprocam naturarum in Domino nostrolesu Chiisto. Similiter infamia noto et anathematizoomnes qui dicunt humanitatem Domini nostri a compo-sitione sua separatam fuisse, et spiritum simplicemexstitisse,non compositum, secundum Verbum Domini nostri quidixit apostolis suis : Tangite me, et scitote quod spirituscarnem et ossa non habet, sicut viole tis me habere .Damnt deinde eos qui credunt perfectionem absolutamdari in hoc mundo, sacramenta despiciunt, canones eccle-

siasticos transgrediuntur, hypnopsychiam negant 1 , ani-mae a corpore separatae operationem gloriam virtutes tri-])uunt : non enim est eis aliquid de illis rbus antequam(iterum) induantur corpore suo 2 .

In eadem synodo aut in alia, decretum tulit Timotheusquod cAbdiso' refert in Nomocanone 3 . Eam legem sanxitne quis scriptor librum in publicum dare praesumeretquin prius eum ad Patriarcham vel transmittendum cu-ravisset vel per se detulisset, a quo in disquisitione pone-retur :

Antiquus invaluit mos qui etiamtum in Dei Ecclesiaviget ut nemo magistri munus sua sponte sibi praesumat,neve interpretem agere, aut libros componcre absquepermissu et praecepto illius qui universatis Ecclesiae

1. De Hypnopsychia cf. doctrinam Aphraatis expositam in : Le Christia-nisme dans l Empire Perse, ch. il.2. Subscribentium nomina dedit J.-B. Chabot, Synodicon orientale, p. 608,n. 3.3. Bibl. orient., III, p. 81 et sqq.


44/112

2fc DE TIMOTHEO I.regimen et gubernacula obtinet. Et hac quideni lege,quiumque commentaria tractatusve clucubrarunt sesccontinuere. Libros enim quos componebant, expositioneset interpretationes quas claborabant antequam ad vulgmanus venirent, ad Patriarcham aut transmittebant, autipsi per se deferebant : qui si ad id idoneus foret, suoipse ingenio intellegentiaque eorum libros examinabat :factaque inquisitione, si quidem eae lucubrationes appro-bationem et coronam mererentur, approbabantur etcoronabantur. Sin vero approbatione illa indignas Pa-triarcha censuisset, reiciebat velut ecclesiasticis legi-bus contrarias, damnabatque : quemadmodum Sabriso*catholicus Henanae Adiabeni scripta condemnavit etIsoyahbus Sahdonae fabulas commentaque Isaae Tahalen-sis. Nosque similiter blasphemias Ioannis illius Apameensis,et Iosephi, atque Ioannis Daliathensis proscripsimus. Sivero patriarcha ab defectu scientiae examen perfcerenon sufficeret, ad id operis episcopos eruditos et doctoresexercitatos advocabat; et collata opra defniebant,utrum libri suscipiendi an reiciendi viderentur. Et haecsane fuit antiquorum rgula, quae nostris quoque tem-poribus obtinet. Nam Ephraemum qui cathedram etthronum Elamitarum tenet, et ille alter pudicus castusqueHabban Moses presbyter et doctor, tertius etiam doctuset acutns Abu Nuh lucubrationes ab ipsis elaboratas an-tequam a quopiam viderentur, ad nos transmisere,scripseruntque in haec verba : Cognitionis tuae fornaceeas explorato, et sapientiae tuae ign expurgato. Etsi quideni in Ecclesiae tabulario recipiendas iudicaveriseasdem recipi iubeto. Sin hoc honore indignos censueris,fac ut in marc proiciantur aut ign absumantur. Et istiquidem viri Dei amantes sic fecerunt.

Etsi vero omni ope atque opra nisus est Timotheus or-thodoxiam tueri, non tamen conata perfcere potuit. Frustra


45/112

DE INTERIORE REGIMINE ECGLESIAE. 25Origenismi Sabellianismive aut Mcssalianismi nsimulavitdoctrinam illam quac Indorum Musulmanorumque faki-risnio adeo vicina erat. Kc quidem vera , libros quosdamnavit, quantum novimus, soli monophysitac sci'vave-riint conscripseruntquc denuo, sed oanncm Daliathensemeiusquc sodales paucis annis postquam Timotheus e vitadecessit, Thomas Margensis, quamvis orthodoxus, utsanctos viros miraculorumque patratores summa venera-tione prosequebatur ; aitque se opellam Abu Nuh , quemlegum ecclesiasticarum observantissimum in decretosynodali quod attulimus ipse Timotheus commendabat,vidisse, qua Ioannem lauclibus extollebat'. Nestorius Nu-hadrcnsis vitam Iosephi Iazzayae scripsit. Isodenah Bas-rensis in Libro Castitatis 2 illum episcopum praedicat,quem a Gatholico invidentiae causa damnatum esse opi-natur. Notandum tamen est Ecclesiam orientalem genera-tim, post Timothei tempora, rigidiori Nestorianismo,abiectis mitioribus sententiis, adhaesisse.

S H. Quid Timotheus bonarum artium fovendarumgratia egerit? Timotheus quidem coram hominibus orationes habere

non poterat, sed complures de qualibet facultate scripsitiractatus 3 . Haecde Gatholico nostroscribit Mare chronogra-phus, satis frigide, ut opinor ; nam inter patriarchas Orien-tis, nullusest, si Isoyahbum III excipias, qui optimis studiiset rtibus magis eruditus imbutusque sit. Apud Abra-hamum educatus cum omnibus paene viris qui illo tem-porc cul tus humanitatisque laude maxime floruerunt :

1. Ilist. monasL, I. IF, c. xim, texl., p. 07,'1. X. 125, cf. 124.3. Mare, p. 65.


46/112

2(> DE TIMOTHEO 1.Abu Nuli, Pethionc, Scrgio, ab ingenio excolendonondesti-tit, vel postquam ad cathedram patriarchalem cvcctuscst.Sic cnim Mar Gabrielis scliolasticos adloquitur se nimiisncgotiis distentum et a liberalibus studiis abductum con-questus 1 : Mihi vero nullum relinquitur tempus ut rbusistis (philosophiae) admovear. Sum enim in urbe regia, etdiu noctuque mundanis curis obnoxius; neque superestmihi vel una hora qua non in agone et pugnis proiec-tus sim, modo in cogitationibus, modo in laboribus,modoetiam in operibus. Tantis tamen curis non impeditus estquin opra quae supra memoravimus conscriberet , etepistulas innumeras accuratissime diligentissimeque con-ficeret, taies quidem quae ab omnibus legi possent, et adposteros servari 2 .

Philosophiam, Scripturam sacram et Theologiam maximecoluit. Opra Aristotelis quae syriace versa erant per-legit, alia ab amicis vel a graeco in syriacum vel a syriacoin arabicumvertenda curavit. In eius epistulis proferuntur :Aristotelis Topica 3 , Sophistarum confutatio, Rhetorica, Poe-tica, De existentia et corruptione ; aliorum philosopborum :Porphyrii Isagoge,Olympiodori, Stephani, Sergii, Alexandrilibri, principia naturalia corporum quae scripta sunt aquodam Platonico , Nemesii de constitutionehominis 4 .Textus emendatissimos summa cura inquirit, et, quanquamipse graece non novit, si de quodam verbo graeco contro-versia movetur, pertinaciter peritos interrogat donecdubium elucidaverit.

1. P. 660.2. Cf. epistulam tertiam ad Sergium monachum in qua eum deprecatur ut

litteras quasdam de agricultura quas ei mandaverat, non transciberet quodnon satis politae essent. Ms., p. 437.3.Ep. adPethionem : AbuNuh vertil toutx Aristotelis a syriaco inarabieum.

Ms., p. 688, 689, 699 ibid. : Timotheus patiiarcham Melchitarum interrogat devi verbi aOXyiTptoa.4. llomerum poetam rcitt, p. 465.


47/112

DE INTEUIORE REGIMlNE ECCLESIAE. Tllu epistula V7 ad Sergium Elamitam de Hexaplaris

versionis codice Gabrielis cura conscripto verbum facit 1 ,novosque libros Vetcris Testamenti 2 in vicinia lerichuntisdeccm ante annos casu inventos esse ei nuntiat additquese Iudaeos quosdam eruditos rogasse ut partes horumlibrorum etiamtum ignotas ab hebraica lingua in syriacamverterent. In epistula sccunda ad Nasr fidelem bebraicisermonis vim adducitut probetduo verbain syriacis exem-plaribus varia quibus nitebatur Nasr ut lesum Christumsecundum humanitatem suam servum appellaret, eidemverbo in hebraicis exemplaribus respondere ;! .

Inter scriptores ecclesiasticos neminem saepius commen-tatur aut explicat quam Gregorium Theologum, quemlegebat tum in iacobitica versione Pauli Cyprii ab Atha-nasio emendata cum in nova interpretatione lamborum'1curis Gabrielis medici exarata. Praeter Iambos alia opraTheologi affert : epistulas ad Cledonium, tractatus DeFilio De Pentecoste Contra Eunomianos et Arianos Contra Apollinarem. De Patribus quorum nomina sequun-tur mentionem facit Timotheus :

Ambrosii, De fide;(pseudo) Amphilochii, Adversus Apollinarem ;

Athanasii, Ad Iovianum Contra Apollina-rem Disputatio contra Arianos Epistula ad Aegyptios;

Basilii magni, Ad Diodorum Tarsensem.Chrysostomi : Ad Theodorum lapsum, Ad

Olympiadem ;Diodori Tarsensis : De Spiritu sancto;Dionysii Areopagitae opra (in recensionc Atha-

nasii et Phocae) ;1. Braun, Oriens Chrisliauust p. 301 sqq. Ms., p. 450, 694.2. R. Duval, Revue smitique, 1902, p. 173 et suiv.3. Ms., p. 5i2.i. P. 442.


48/112


49/112

DE INTERORE REGIMINE ECCLESIAE. 29epistula tertia ad Sergium monachum 1 , qui tmii scholamAbrahami Interpretis regebat liacc scribit : Tu verosemper mihi scribe omnia quae ad te et fratres tuosscholasticos speciant. Servi enim et faniuli eorum, nondomini sumus, et ad fonientum eorum niisit me illucDominus. Et ad eumdem Sergium cum ad sedem metro-politanam translatus esset haec mandat 2 : Curam scho-larum habe ex tota anima tua. Recordare enim scholamgenetricem filiorum Ecclesiae et nutricem esse 3 ; et alibi : Cura fratres scholasticos ut pupillam oculi 4 .

Circa annum 799 Bagdadi, prope coenobium patriar-chale Keliliso* scholam constituit. Rogavimus, inquit ',Rabban Gabrielem syncellum rgis nostri qui ddit nobistria milia (zuzarum), et alium fidelem qui nobis tria miliaddit quae ab altero 6 habuerat, ipse autem quattuor milialargitus est : quae omnia summatim decem milia efficiunt.Emere autem statuimus in gratiam scholasticorum apo-thecam et xenodochium quod dicitur Baba . In epistulasequenti addit se tertiam partem redituum magistro, etduas partes discipulorum sumptibus tribuisse.Cum scholasticum quemdam acutum subtilemque praeceteris fore suspicaretur, eum in urbem Beit Lapatam 7 mit-

tebat, aut ad amicum Sergium, apudquem inphilosophicisdisciplinis proficeret, aut, qui metropolitae intercessione,inflorentissimammedicorum scholam admitteretur 8 . Si quemadulescentem summo iogenio praeditum et eruditissimuminvenisset, eum, nulla iuvenilis aetatis adhibita ratione.

1. P. 331.2. P. 403.3. Ms., p. 408.4. Ms., p. 430.5. Ms., p. 441.0. cAim el Djawari. Ms.. |. 447; cf. Marc, p. 05, 00.7. M s., p. 424.s. Ei scliolae praeerat Zistaq.


50/112

30 DE TIMOTHEO I.ad amplissima mimera destinabat 1 : Mit te mihi, iuvenemhune Xoywtiv. Fortasse enm creabo mtropolitain Heriu(llerat) : ibi enini adsunt Severiani, et opus est pugnatorefortissimo.

[, III. Qua ratione Timotheus ius ecclesiasticumordinaverit et exercuerit.

Canonici iuris monumenta Timotheus collegit et ordina-vit, haec sunt : synodicae constitutionesconciliorum patriar-chalium ab Isaaco (410) usque ad IJenaniso' Il (775). IpseXCIX quaestiones de ordinibus ecclesiasticis, de matrimonioet de hereditatibus proposuit et solvit. Isobokt metropo-litae Persidis decisiones syriace vertendas curavit; militaetiam dcrta in synodis generalibus aut particularibustulit quae in Historla Monastica Thomae Margensis etfAbdiso' Nomocanone servata sunt, eaque singula in indiceoperum Timothei notavimus 2 .

Sed doctrinam nihil valere nisi usu conirmetur apprimenoverat, ideoque totis viribus nisusest ut auctoritas catho-lici et episcoporum ei subditorum ubique semper abomnibus agnosceretur. Exconimunicationem et interdictumnon seniel minatur eis qui ei non parent sive clerici autmonachi sunt sive laci. Haec scribit ad Sergiunr' mtro-politain Elam de quodam Abrahamo episcopo Gai qui,propria relicta, sedem episcopalem Susterin ambibat : Abraham rcliquit thronum Ga cui unctus erat, cum

Vthronum Susterin concuperet contra legem ecclesiasticam...VFecit in Susterin ordinationes et perfectiones illegitimas.Cum ergo ea didicerimus per viros Sustrenses qui erant

1. Ad Scrgium Elamitam. Ms., p. 453.2. Cf. supra, p. xm.3. Ms., p. 396, 397.


51/112

DE 1XTERI0RE REGIMINE ECCLESIAE. 31in urbe rgia, scripsimus ei et exclusimus euni ab omniministerio gradus ecclesiastici Frustra Abraham venitBagdadum et sibi quaerit potentissimos adiutores : Kabban Moysen fratrem nostrum et Stephanum Damasce-num et Rabban Bokti&o' et fratrem nostrum Gabrielem .Timotheus illicitam sedis mutationem non comprol)at.Tum dixit Abraham : Ncque Ga, neque Susterin cupio,sed in cellam meam monasticam inquit redeo. Egovero ei respondi : Non potes ita agere dignitatis et graduscausa quae accepisti. Et sic ei definivi in verbo Domini :Extra sedem Ga cui unctus es, non poteris ne in unoquidem ordinum ecclesiasticorum ministrare .

Multo studio et labore Elamiticam provinciam ad oboe-dientiam et subiectionem redegit. Pluribus iam a saeculisepiscopi Elam et Persidis suislegibus vivere potestale catho-licispretaconabantur. Ne schismata quae sub Isoyahbo IIIet Georgio evenerant hic afferamus, satis erit in memoriamredigere Ephraemum Gondisapurensem cum praesulibuseparchiac suae electioni Timothei obstilisse. MortuoEphraemo (circa 795) catholicus Sergium doctorcm neces-sarium suum ecclesiae Elamiticae praefecit. Sed scholasticiqui medicinam theologiamque in urbe discebant, ducibusMaraba et Pethione, iussis catholici aperte restiterunt,multis lacis eos adiuvantibus quod vererentur ne novusmetropolita eorum vitia castigaret et pravas consuetudinesin re matrimonii emendandasexigeret. Postquam clementiaet benignitate rebelles ad bonam frugem adducere frustraconatus est, minacissimas litteras misit, imperatoria utaiunt J)revitate insignes 1 :

Timotheus servus et minister sedis apostolicae et pa-triarchalis quae est in urbe regia presbyteris et fidelibusurbis fdelis et magnac Bilafat Pacem Domini (mittit).

1. Ms., p. 417.


52/112

32 DE TIMOTHKO I.Oboedite praepositis vestris, dicit Spiritus sanctus, et sub-diti estote eis. Ipsi enim pro animabus vestris vigilant,quasi de vobis rationem reddituri. Hoc est enim mandatumet rgula Spiritus sancti. Porro didicimus esse inter vosclericos qosdaui et viros de ordine scliolasticorum qui au-dacter adversentur mandatis venerabilis metropolitae, etpraeter eius voluntatem remanere in ecclesia et in scholavelint. Decrevimus ergo et definivimus : Si quis clericustemere adeo adversatur metropolitae, ut ministerium or-dinis sui impleat vel mysteriis vivificis participet antequamid visum sit metropolitae, in verbo Domini non potest,etiamsi sit ex scholasticis vel ex magistris, ita metropolitaeresistere ut ministret in uno ex ordinibus .ecclesiasticis etsumat mysteria vivitca et habitet intra muros urbis Bilafafpraeter mandatum metropolitae : in verbo Domini nonpotest (ita agere). Si quis vero fidelium clam aut palamadiuverit eos qui contra metropolitam rebellantur, in verboDomini (id facere) non potest. Firmi estote in Domino etpro nobis orate.

Perterriti adversarii j a contumacia sua destiterunt Ser~gioque subiectisunt. Sed reliqua provincia bello fam cala-mitatibusque adeo laborabat ut episcoporum alii muneresuo fungi abnuerent, alii ditiores dioeceses ambirent, autvicos alienae dioecesis occuparent. Res incompositas inordinem adducere catholicus tentavit. Plures epistulas con-scripsit ut contentionem sedaret quae orta erat inter episco-pum Hormizdardasiri Barsabde et collegam eius Ramhormiz-denscm de quodam pago Duraq quem uterque suae clicionisesse affrmabat. Sergium primum commiserat qui rem indisquisitione poneret. Omni vero dubio sublato, cum Bar-sahde etiamtum parre recusaret, haec ei minatus est

1. Enter eos Sergii adversarios eranl liaba (p. 424, f>99, 711) et Maraba[p. 692).


53/112

DE 1MKR10RE REGIMINE ECCLESIAE. 33Timotheus ' : Tu eum (collegam) probris affcis in urbeHormizdardasir. At ego sum in urbe magna, et facile possumcontra te agere quidquid volo. Aniinum superbum et verbaarrogantia depone, et humiliare coram omnibus ac corammetropolita tuo. Ad Duraq noli manum admovere nequeingrediaris eius fines, didicimus enim a veteribus hunevicum non esse episcopi Hormizdardasirensis 2 . Quantacumque in eo erat vis imperii non infifiandum est

patriarchae saepe consilia Tracta esse, tum propter mona-cliorum insolentiam, utevenitcum Magni Monasteriiincolaese in partes Severianorum transituros minati sunt si Isobar-nun condiscipulus Timothei adsedem metropolitanam Nisi-bis eveheretur ! , tum quia simoniacis artibus indigni com-petitores optimatum benevolentiam captabant, eisquevalidissimis adiutoribus utebantur ut in expetita munerainvaderent 4 .

g IV. Quae fuerit Timothei agendi ratio cura chalifis etproceribus?

Christiani orientales qui sub Omiadis chalifis persecutio-nem nonnunquam passi erant, aliquantulum cjuieveruntcum Abbasidae Islamitico imperio potiti sunt; nonita tamenut vexationibus et exactionibus innumeris non essent obno-xii. Sed cum al-Mansur eiusque successores rem publicamcomponere insfituissent, in immensum crevit scribarumchristianorum potestas, quorum opra illitcrati Arabes ad

1. Bis., p. 71G.2. Quas mutationes ipse induxerit in partitionem divisionum ecclesiastica-rum ignoramus. 'Abdiso' in Nornocanone {Bibl. orient., III, p. 3ifi) asseritTimotheum plures sedes rnetropolitanas crasse. De una tantum sede Raziqi-

tarum (Rai) in epistulis suis verbum faeit. (Ms., p. 444.)3. Inier plura epistnlarum loca, cf. p. 443, 445, 446; 718, 719.. Aedes patriarcales Bagdadi a praedio 'Umm Dja carar in coenobium Kr-liliso' transtulit, eisque adiinixit liospitium in aegrotaiitiiiiii gratiam (l)iina-

ridan) pro quo aedilicando viginti milia zuzarmn expendit. (Ms., [>. 691.)DE TIMOTIll'O 1. 3


54/112

3V de ri \ion n.o i.tributa perslvenda cctcraque mimera obeunda necessarioutebantur. Medici etiam et astrolog et philosopbi omnesante saeculum nonum ebristiani erant, et facile intellegiturquantum apud rudes incultosque et superstitiosos Musul-manos eorum valeret auctoritas 1 . Unde ei ceterorum chris-tianorum et praesulum ipsorum patroni apud chalifasfiebant. Yix unum patriarebam octavo saeculo reperias cuiuselectionem medicus aut scriba non procuraverit.

Timotheus inter aulicos noimullos amicos habuit ex quibusnobis noti sunt Abu Nub scriba, 'Aun al-Djauhariargenta-rius, Ioannes BoktisV, Michael, Merdansab. Cum GabrieleBoktiso medico huius temporis inclitissimo coniunctissi-mus fuit, eoque intercessore apud chalifas saepe usus est.


55/112

DE INTERIORE REGIMINE ECCLESIAE. 35gimus 1 prolixior et subtilior videtur quam ut a Mahdi rcapscaudita sit. Harun ar-Rachld qui post Hadi 2 in locum Mahdisuffectus est (786-809) in Gliristianos minime propensuserat. ntequam regnum obtineret, reliquias martyrum quaein urne Hadita asservabantur comburi et in flumen proiciiusserat, quod propositumne absolveret sive pecunia oblatasive alia de causa detcrritus est. Cum autem thronum con-scendisset, in cbristianos saeviit, calumniis pulsus fami-liaris cuiusclam, nomine Ilamdn 3 , qui eos accusavit quodossa mortuorum adorarent. Rex iratus omnes ecclesiasdirui mandavit quod et factum est Basrae, Ailae, et inaliis locis . Scribae vero et medici apologiam suae reli-gionis fecerunt chaliphainque placaverunt. Si Mare chro-nographo fides est adhibenda, Zubaida mater Emn sub-scribi a Rasido obtinuit diploma de restituendis dirutismonasterii aedibus, novisque addendis; palmarum ramoscrucesque ex auro ac argento efmgi fecit, opem praetereapraestitit Sergio metropolitae Basrae ad ecclesiam in eaurbe condendam, atque Gabrieli auxilio fuit pro eius inhanc rem peroratione .Idem annalium scriptor hanc causam refert cur Timo-

theus favorem reginae sibi concilia sset 4 . Cum Rasidumpaenituisset iurisiurandi de Zubaida repudianda, doctorumunanims sententia fuit ut ipsa alicui nuberet quocum nup-tias contrahere eidem ipse permitteret : Timotheus autemcomperiens hoc Rasidum apprime fastidire, suggessitillam christianae religioni apud se nomen dare quapropteream morti damnaret , mox eamdem mahumetanismumrepetere, quo pacto illam retinere Rasido fas futurum :hoc Timothei scitum doctores Musulmani ratum habue-

I. Ms.,i>.

308-396.:>.. Hadi unum annuin tanluni thronum occupavit (785-6):; Mare, p. 66.4. Loc. cit.


56/112

36 DE T1M0THE0 I.nuit; huius rei ergo Timotheus feminae gratiam conse-eutus est. Vcrumne sit an lopida fabula aliis decernendum relin-

quimus. Quidquid id est, Harimo acceptissimus fuit pa-triarcha. In epistula quinta ad Sergium Elamitam ' refert sea chalifa tribus diebus admissum esse et ab eo quattuoi*octoginta milia dracbmarum dono accepisse. Alibi Ser-gium monet se ab Haruno vocatum esse dum chalifa interras Romanorum bellum inferret (die prima maii 799),iumentisque publicis usum esse quo celerius iter confi-ceret; addit denique : Oret igitur sanctitas tua ut vo-luntas Domini nostri perficiatur in nobis, et bnficie- com-muni copiose, non vero detrimento cedat iter nostrum 3 .

Verisimile est Emin et Mmun aliunde in christianospropensos bnigne senem Timotheum tractavisse, prae-sertim cum rgnante Mmun (813-833) Georgius Boktiso,Gabrielis nepos, medicus regius, summam a chalifa gra-tiam iniit. Non tamen sine aliqua amplificatione scribitMare 3 : Vixit itaque dominantibus Mahdi, Hadi, Rasid,Amn, Mmun, nec fuit rex ad quem non scripserit, autquem ad fdem non perduxerit docueritque christiana in-stituta. Satis Timotheo laudi estquod variorummobilium-que principum gratiam sibi Ecclesiaeque conciliaverit,auxilium quidem scribarum et medicorum christianorumnactus, quorum tamen potestatem et auctoritatem in pro-tervitatem et contumaciam mutari nunquam permisit.

1. Ms., p. 409.2. Ms., p. 698.3. P. 65.


57/112

CAPUT TERTIUMDE NESTORIANORUM MISSION1BUS APL1D EXTERAS

GENTES ET CIV1TATES.

Quanquam in provinciis orientalibus Christianis perpe-tuum a vexationibus iniuriisque Musulmanorum pericu-lum erat, eorum tamen nomen perstudiose propagabatur;immo vero, eo magis extra fines dicionis Abbasidarunidiffundebatur quod domi sors incolarum peior ac duriorin dies fiebat. Hoc etiam notationc dignum est quod saeculooctavo intra fines imperii ipsius Nestorianismo multi fau-tores adhaeserunt in provinciis in qui bus olim vix pauciNestoriani reperiebantur. Postquam enim exeunte saeculoquinto magistri scholae Persarum Edessenae ab episcopoCyro Zenonis imperatoris adiutore eiecti erant ex urbe,inque terras Sassanidarum aufugerant, soli monophysitaeMesopotamiae Syriaeque 1re totius civitates obtinuerunt,et, ut alibi narravimus, Iacobi Baradaei opra in orientalespartes invaserunt 1 . Sed bella a Chosroe II rege suscepiacausa fuerunt cur iterum Mesopotamiam et Syriam et Pa-laestinam post persicos exercitus Nestorianorum missio-narii secure possent peragrare.Anno 628 Isoyahb II Gadalensis patriarcha a multis

clericis et monachis comitatus, inter quos erant lsoyabbAdiabenus et Martyrius-Sahdona, legationis causa apud He-raclium imperatorem a Boran Persarum regiua missus est.

1. Cf. Le Christianisme dans l'Empire Perse, th. vu et mu.


58/112

:8 de timotheo i.Ihim autem catholicus Alcpi apud imperatorcm remanct,cius socii regiones vicinas circumquaquc percurrcrunt, mo-nastcria insigniora ditioresque ccclesias visitantes, etoccasione data de pretiosissimis thesauris opima spolia re-portantes. Testatur Thomas Margensis in Historia Monas-tica { Isoyahb diabenum Antiochiae capsam auream inqua sanctorum Apostolorum reliquiae servabantur doloabstulisse, et in eoenobium Beit 'Abense transferendumcuravisse.

In Damascum contenderunt viatores; et antequam urbemingrederentur, senem quemdam inviserunt qui Nestoria-norum doctrinam in illis locis diffundebat, viresque cumeo coniunxerunt. Inde factum est quod post paucos annosin amplissimis civitatibus Syriae Nestoriani sectatorum suo-rum cohortem saltem modicam congregare potuerunt(circa 640). Hoc autem multo facilius contigit cum Meso-potamia dicioni Byzantinorum ab Arabibus erepta, Persa-rum regno deleto, legionibus post Taurum montem rece-dentibus, ut quondam sub Seleucidis Aramaei omnesuni imperio paruerunt. Chaldaeo viro iam impune li-cebat Edessae, Alepi aut Damasci mercaturas facere quinexplorator Rgis Regum haberetur. Libre poterat subchalipbarum potestate ubicumque volebat domiciliumcollocare, ecclesiam ritu suo dedicare, societatem a reli-gione huius loci praecipua diversam ac distinctam com-ponere.

His addas principes ecclesiasticos civilibus pariter mu-neribus sub chalifis fungi et nationis suae, ut nuncaiunt, in iudiciis publicis aut privatis sive ad aulam regiamsive ad praefectorum fora solos rem agere posse ; unde fac-tum est ut ubicumque fidelium non neglegendus numerusrepereretur, ibi quoque orientalis patriarchac iurisdic-

1 . L.1T, cap. v.


59/112

DE NESTORIANORUM MISSION1BUS. 39tio vigeret. Maxime vero Ncstorianae ccclesiae n'omitcondicio cum, ex quo Abbasidae regnum accepissent, aJ)aniasco inBagdadum caput impcrii translatum est. Orien-talium Syrornm et Pcrsarum multum inde crevit potestas;ingensque copia seribarum notariorum publicanorum Nes-torianae sectae adscriptorum praepositos Musulmanos co-mitati sunt quos ad regendam Syriam et Palaestinam cha-lil'ae designabant.Certum igitur est longe ante Timolhei tempus in magnisurbibus nestorianam ecclesiam vel saltem parochiam exsti-

tisse. Hierosolymis, Alepi, et sine ullo dubio Damasci, epi-scopales sedes erectae erant l . eAbdiso e Sobensis 2 asseritepiscopi Damasceni dignitatem Timotheum in metropoli-tanam auxisse; quod tamea rpugnt notitiae Mare 3 exqua metropolita Damasci unus fuit inter eos metropolitasqui Timotheum consecraverunt. Ibidem 'Abdiso* affirmtmetropolitanam provinciam a catholico nostro in Armeniacreatam esse, quod satis probabile est. Multos enim Chris-tianos in Armenia vel Nestorianismo vel Melkitismo adhae-sisse aliunde notum est. Ceterum in monte dicto Tur'Abdinet altiore valle fluminis Zab, quae in Armeniorum finibussita sunt, orientalis Ecclesia multa coenobia ecclesiasqueflorentissimas constituerat, et nunc etiam meridionalis Ar-meniae incolarum magna pars Catholici Nestoriani iurisdic-tioni subiecta est.Non iniucundum esset plane scire quae fuerit, saeculo

integropost Musulmanorumirreptionem exacto, Cliristiano-rum condicio in provinciis Arabiae quondam Persarumimperio subditis. Eo tempore ad ripam mridionalem sinusPersici quam Bcit-Qafraye vocabant 4 permulti christiani

1. Bibl. orient., I. III, p. ii6.2. Ibid.. V. 6 ;.i Bibl. orient., III. p. 133-134, 136-143.


60/112

40 DE TIMOTHEO I.incolehant : Jsoyahb III complurcs ecclesias nommt : Di-rin, Mcsamhig, Taiwan, Natta, Ilagar, in quibus tamen negraviora tributa persolvcrcnt non pauci christianam fidemdeseruerant. nno 676 (icorgius catholicus synodum ha-])uit in regione Qatarcnsium { cui quinque cpiscopi huiusprovinciae subscripserunt; hi sunt : metropolita Qalaren-sium et episcopi Dirin, Mazon, Hagar, Plat ta. In mediter-raneis provinciis quaedam tribus Arabum ante MahumetumChristianismo nomen dederant 2 . Septimo saeculo Hiraecivitas fere tota Christianorum erat,sive Nestorianorum siveMonophysitarum 3 . Eadem de Nedjran et Yemen dicendasunt.

Timotbei tempore suspicamur numerum Christianorumin his regionibus in multo minorem redactum esse;nec dubitandum est vix paucos Nestorianos tune inveniriapud Arabes vagos, praeterquam in vicinio Hirae. In urbi-bus vero ad mare positis, ecclesiae nondum dirutae erant.Timotheus in Yemen et Sen'a episcopos ordinasse certumest. Urbs autem Nedjran de qua bis in epistulis Timothei '*agitur, utrum sit civitatis Nedjranitarumin Arabia meridio-nali sitae caput an colonia eorumdem ad latus Hiraeposita , id est in vicinia Hirae, ignoramus.

Saeculo sexto notissimus viator Cosmas Indicopleustesdictus apud Indos christianos invenit 5 : In Taprobanainsula ad Interiorem Indiam, ubi Indicum pelagusexstat, Ecclesia Christianorum habetur, ubi clerici etfidles reperiuntur. An ulterius etiam, ignoro. Similiterin Maie, ut vocant, ubi gignitur piper. In Calliana vero(sic nuncupant) episcopus est, in Perside ordinari solitus.

i. Synodicon orientale, d. Chabot, p. 482.2. Cf. Evagrii, //. E: % 1. VI, cap. xxn.3. Cf. Le Christianisme dans l'Empire Perse, \). 206, n. 4,4. Ep. Ad Sergium monachum, p. 461 ; ep. AdMaronitas, p. 656.5. Topographia chrisliana, Patrol. graec, t. LXXXVI1I, 1. III, col. 170;

1. XI, COl. 446.


61/112

DE NESTORIANORUM MISSIONIBUS. K\Similiterque in insula quae Dioscoridis vocatur, in eodemmari Indico sita clerici reperiuntur ex Persidc, ubiordinantur, eodem transmissi, ibi etiam Christianorummultitudo versatur Itemque apud Bactios, Hunnos,Persas, reliquos Indos... Magna est oceani insula, in mariIndico sita, quae ab Indis Siedeliba, a Graecis Taprobanavocatur... exstat ea in insula Ecclesia Christianorum adve-narum ex Perside, ac presbyter in Pcrsideordinatus, eoquemissus; diaconus item cum reliquoecclesiastico ministerio .Isoyahb III Adiabenus patriarcha (circa 600) exprobransSimeonem Rewardasirensem metropolitam quod in se re-bellis esset, haec scribit [ : (( Hoc etiam in memoriam re-voces vclira, frater Deum diligens, quod sicuti fores im-positionis manus episcopatus coram multis Indiae populisocclusistis, donum Deipropter corruptibile lucrum ad alen-dam corporis libidinem prohibentes; ita et superi foresdoni Domini coram vestra indigentia occlusere... At investra regione ex quo ab ecclcsiasticis canonibus defecistis,interrupta est ab Indiae populis sacerdotalis successio; necIndia solum quae a marilimis regni Persarum finibus usquead Colon, spatio ducentarum supra mille parasangarumextenditur, sed et ipsa Persarum regio... in tenebrisiacet .

Saepe in epistulis suis Timotheus memorat monachosqui in pera et baculo tantum mare transeunt 2 in Indoset Sinas . Eorum exemplum affert ut episcopum quemdamvituperet cui sedem longinquam Sahrbazih assignaverat,is autem profectionem in dies differebat quod nondumsufficientem pecuniae copiam collegisset. Quanquamtamen Ecclesiae in India multae florcntesque exstabant 3 ,notanda sunt quae Cosmas Indicopleustes primus animad-

l Bibl. orient., t. III, p. 12 (J et 131.9.. Cf. IIIS., p. i'>3 sqq.3. Cf. ras., p, 647. Canones, quaestio xxxi.


62/112

\1 DE II MOUI KO I.vertit, et ea historiarum scriptores postea comproba-runt : Indigenae vero et rcges alicni cullus sunt '. Nec mirum est. lndorum enim religio antiqua et arcanaerat ; eorum liturgia amplissima et bene ordinata. Cas-tarum , ut aiunt, regimini maxime adversabatur doctrinachristiana quae omnes hommes apud J)eum pares esse in-dicit; denique prae ceteris gentibus humanitate se prae-sfare existimabant et reliqaos populos ut rudes et incultosdespiciebant.Musulmani etiam quanquam gladio non minus ac lingua

praedicabant operose et aegre apud Indos penetrare eos-que ad fidem suam adducere potuerunt : inde iudicandumest quanto diffcilior exstiterit monachorum orientaliumopra. Re quidem vera tam Nestoriaui qui prius, quamIacobitae qui serius advenerunt, lilora tantum occupave-runt nec mediterraneas provincias ingressi sunt.

Melior fuit Christianorum condicio in regionibns adorientem et septentrionem Khorasani persici sitis. Iam aquinto saeculo in urbe Merw constituta est Ecclesia quaeomnium harum provinciarum metropolis fuit. EpiscopusBarnabas vel Barsabas concilio Dadiso' subscribit anno424 ? , simul ac eius collega urbis Herat. Inde tamen nonvidentur ante saeculum septimum missionarios in gentesquae Persis non erant subiectae profectos esse. Chronicona Guidi editum sub Maremmeh catholico (ann. 643/6) me-morat 3 Eliam metropolitam urbis Merw permultas e Turcisaliisque gentibus ad fdem convertisse. Multa miraculade eo narrabantur ; dicebaturque eum flumen quoddamattigisse (forte Oxum), tribus finitimasbaptizasse, deinde sa-

1. Pair. Crare, 1. LXXXV1I1, col. 146.2. Synodicon orientale, p. 285.3. Chronicon anonymum, d. Guidi, in Corp. Script, orient., versio lat.,

p. 25-26. Cf. Noeldeke, Die von Guidi herausgegebene syrische Chronik,ber.setzt und commentiert, p. 39. Vindobonae, 1893.


63/112

DE NESTORIANORUM MISSIONIBUS. &3cerdotil)iis diaconisque constituas in suam regionem re-versum esse.

Saeculo octavo christiana fides adeo profecit ut patriar-cha Slibazeka duas eparchias metropolitauas praeter epar-chiam Maruensem : llcrati et Samarkandac ' constituent.Ncc dubitandum est quin plures dioeceses singulae epar-chiae confinrent; inter quas certissime Bactrorum sedesepiscopalis numeranda est.Timothcus sollicite operam ddit ut ecclesiae ante seapud Hunnos et Turcas creatae maximum incrementum

acciperent. Haec scribit Marc ' : Timotheus liaqnumregni Turcarum regesque alios ad fidem adduxit a quibusepistulae ei adveniebant . Cuius rei Timotheus ipse ver-bum facit ad Maronitas 3 : Etiam in diebus nostris [iiaevenitj. Ante hos decem annos servi! utis ministerii nostri,duodecim enim abhinc annis plus minus sum in hac ser-vitute, rex Turcarum cum omni paene dicione sua erroremantiquum atheum reliquit et christianitatis domesticusfactus est... petivit a nobis epistulas (forte corrigendum :per epistulas) ut metropolitam crearemus in eiusregione;quodquidem fecinms 4 . Epistulam nostram mittemus vobis,si Deo placuerit . Multos post annos idem palriarcha adSergium mtropolitain scribit : Spiritus his diebus me-tropolitam pro regione Turcarum unxit 5 .

iMissiones etiam direxit ad maris Caspii oras, in Hyrca-niam, Deilm et Mqn, monachosque Beit Abenses qui-buscum summa amicitia coniungebatur hue deputavit.Missionariorum nomina et gesta fuse descripsit ThomasMargensis tum ex epistulis Timothei quorum magna parsdeperdita aut nondum inventa est, cum ex annalibus coe-

1. Bibl. orient., 111, p. 346.2. P. 64.!. Ms., p. 656; cf. p. 647.4. Id igitur evenit anno 782/3.5. Ed. Braun, Oriens Chris tianus, n" 2, p. 308.


64/112

kk DE TIMOTIIKO I.nobii Beit 'Abensis l . Omnium primns in bas provinciasSubhaliso' profectus est, quem quod syriace, arabicc,persice doctus esset, patriarcha in Deilm et Gurgn misit.Multas urbes et loca ad fdem convertit, ecclesiasquenonnullas constituit et ordinavit. Quibus compositis etpresbyteris diaconisque instructis , ipse in extremasorientis partes perrexit. Dum vero in ssyriam ad visen-dum patriarcham suosque redit a barbaris occisus est.Facinus ita memorat Timotheus in epistula quam suprarecitavimus : Subhaliso' (metropolita) Deilomitarum cinxitcoronam martyrii ,

Sine mora addit : Alium (metropolitam) misimus inGurgn... misimus eius (Subhalisoe ) loco decem monachosex Beit Ab 2 . Rem paullo aliter narrt Thomas : Duo alii monachi 3 , Qardag et Iahbalaha nomine postmortem SubhalisV in easdem regiones missi sunt, et mo-nachos ex eodem coenobio Beit Abensi quindecim secumduxerunt e quibus posteaseptem episcopos consecrarunt 4 :Thomam, Zachaeum, Sem,Ephraemum, Simonem, AnaniamDavidemque. Sed magna difficultate Qardag et Iahbalahaaffciebantur. Adeo enim sedes episcopales inter se dista-bant ut, cum novus episcopus crearetur, aegre trs epi-scopi qui ad eum consecrandum canonibus ecclesiasticisrequirebantur convenirein unum possent. Qua de re Timo-theum certiorem fecerunt ut nodum expediret. Kescripsitcatholicus ad Iahbalaham : Quandoquidem episcopi or-dinatio trium episcoporum praesentiam omnino exigit; vosautem in eis terris estis, in quibus habere hune episcopo-rum numerum non potestis, haec facultas vobis a verbo Do-mini nostri quo omnia constant et gubernantur conce-

1. Hist. monast., 1. V, cap. i-xii.').. Oriens Chrislianus, n 2, p. 305.3. Historia monastica, lib. V, cap. vi.4. IMd., lib. V, cap. vu.


65/112

T)E NESTORIANORUM MISSIONIBUS. 45ditur : episcopum quemcumquc elegeritis tibi simal etepiscopo Qardag fas sit consecrare, et pro tertio episcopocodex evangelioruni super sella ad dextrum latus colloce-tur; et hoc rilu per virtutem Dei primi episcopi consecra-tionem perficitote. Alius autem nonnisi a tribus episcopisconsecretur '. lahbalaha in dissitis regionibus evan-gelium praedicavit 2 ,ubi, secundum traditionem monacho-rum Beit 'Abensiuru, nec frumcntum nec hordeum semina-batur, sed oryza tantum qua panem incolae conficiebant.Alius monachus eiusdem coenobii 3 , Elias nomine, pro-fectus est in provinciam Mqn quae est planities ab infe-riore Araxe rigata. Huius regionis cives arbores colebant etidolum Iazd vel lazdad adorabant, si fides Thomae Mar-gensis adhibenda est. Gum vero Iazd sit nomen Dei ser-mone persico, conicimus cum rerum naturalium cul tu,etiam religionem Mazdaeorum incolas Mqn professosesse. Quidquid id est, Elias nihil veritus ilicem immensamquam summo honore prosequebantur arrepta securi sub-vertit et deiecit, surculos quoque eodem ferro succiclit.Ecclesiam deinde florentem apud eam gentem constituit.A Turkestano profecti, missionarii alii eodem temporeMongoliam et Tibetum peragraverunt. Hoc aperte dicit Ti-

motheus 4 ad Maronitas ubi de additamento ad Trisagioncum eis controversiam movet : in omnibus provinciisBabel, Pars, et Atur, in omnibus regionibus ubi sol oritur,et apud Indos et apud Sinas, et apud Tibetas, sicut apudTurcas et in omnibus civitatibus (luoXiTeia) quae sub thronoillo patriarcali stant... hoc trisagion semper sine addita-mento... dictum est. Unde liquet emendationem quamloco cuidam alius epistulae 5 proponit Braun inutilem esse,

1. Bibl. orient., t. III, p. lf>3, n. I.2. The Book of Governors, d. ludge, text., p. 2G9.3. tlist. monast., lit. V, cap. vm, x, si.4. Ms., p. 647.5. Oriens Chrisiianus, n 2, p. 308.


66/112

46 DE TIMOTHEO 1.et vocabulo : Beit Tnptay significari rcgioncm quamgallica lingua Thibet nuncupamus. Ita ergo liunc locuminterpretamur : Spiritus (sanctus) in liis diebus mtropo-litain ad Beit Turhaye (Turkcstan) unxit, et in promptsumus ut ungamus alium (metropolitam) ad Beit Tuptay(Thibet). In hisce provinciis missionarii nestorianinonsolum fidem christianam s

Documents

Labourt. De Timotheo I, Nestorianorum patriacha (728-823) et Christianorum orientalium condicione sub chaliphis Abbasidis. 1904