Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności WSSE w Olsztynie

w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacyjny nr AB 451 dla 50 metod badawczych. w W grudniu 2004 r. rozszerzyło zakres akredytacji o 41 metod.w W listopadzie 2005 r. – o 89 metod, głównie w zakresie badania żywności. w Bliski końca jest proces akredytacji, który potwierdzi kompetencje laboratorium dla 180 kolejnych metod.

Laboratorium Badań Epidemiologiczno- -Klinicznych WSSE w Olsztynie

w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 448 dla 6 metod badawczych.w W 2004 r. rozszerzyło zakres akredytacji o 14 metod.

w Laboratorium Badań Epidemiologicznych, Środowiskowych i Żywności PSSE w Ełku w czerwcu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 614 dla 28 metod badawczych. w Laboratorium Granicznej Stacji Sanitarno- -Epidemiologicznej w Elblągu w lipcu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 618 dla 28 metod badawczych. w Laboratorium Badań Epidemiologiczno- -Klinicznych, Środowiskowych i Żywności PSSE w Kętrzynie w grudniu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 657 dla 21 metod badawczych.

Stan sanitarno higieniczny

województwa

warmińsko-mazurskiego

2005

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie

Opracowano w Wojewódzkiej Stacji

Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie

ul. Żołnierska 16

10-561 Olsztyn

tel.: 0-89 524 83 00, 0-89 527 95 00, fax: 0-89 527 97 88

www.wsse.olsztyn pl

e-mail: wsse@wsse.olsztyn.pl

Redakcja materiałów

Elżbieta Burzyńska-Miszczak

Zdjęcia

Monika Kaczyńska

Rysunki

Jarosław Gach

Projekt, opracowanie graficzne, skład i łamanie

Studio Projekt, Olsztyn, al. Wojska Polskiego 39

e-mail: studioprojekt@data.pl

tel. 0-89 526 10 42

Druk

Zakład Poligraficzny Niestępscy

Olsztyn, ul. Poprzeczna 13B, tel. 0-89 534 83 92

4 Warunki zdrowotne środowiska 9 Higiena żywności, żywienia i przedmiotów użytku15 Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności 16 Środowisko pracy19 Higiena radiacyjna22 Higiena dzieci i młodzieży25 Zwalczanie chorób zakaźnych31 Promocja zdrowia i oświata zdrowotna34 Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny38 Sanitarna ochrona granicy państwa39 Kontakt z nami40 Wykaz adresów PSSE

Szanowni Państwo

Przedstawiamy Państwu doroczny raport o stanie sanitarno-epidemiolo-

gicznym województwa warmińsko-mazurskiego. Rok 2005 był kolejnym,

który nałożył na naszą instytucję wiele nowych zadań wynikających ze zmie-

niającego się prawodawstwa oraz pojawiających się nowych zagrożeń.

Właśnie w związku z potencjalnymi zagrożeniami uaktualniono i zmo-

dyfikowano plan wojewódzki oraz powiatowe plany reagowania kry-

zysowego na wypadek wystąpienia ptasiej grypy i innych szczególnie

niebezpiecznych chorób. Stan naszej gotowości oceniany był przez

przedstawicieli Światowej Organizacji Zdrowia.

Braliśmy aktywny udział w nadzorze nad grypą w systemie SEN-

TINEL. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE

w Olsztynie w dziewiętnastu przypadkach dokonało izolacji wirusa

grypy potwierdzonych przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy, co stawia nas

w czołówce krajowej.

W 2005 roku Laboratorium wdrożyło nowe metody badawcze w za-

kresie biologii molekularnej. Techniką PCR wykonywane są badania

w kierunku WZW B i WZW C oraz grypy, zaś metodami immunoflu-

orescencyjnymi diagnozowane są zakażenia wirusowe górnych dróg

oddechowych, w tym zakażenia wirusem grypy typ A i B. Jako jedno

z nielicznych w kraju laboratoriów Inspekcji Sanitarnej, LBEK jest przy-

gotowane do prowadzenia pełnej diagnostyki wirusa grypy, w tym tak-

że groźnego szczepu H5N1. Możemy się też pochwalić znakomicie wypo-

sażonym Laboratorium Badań Żywności, Gleby i Powietrza, które posiada

certyfikat akredytacji nr AB 451.

W związku z utrzymującym się zagrożeniem bioterrorystycznym podję-

to szereg działań mających na celu zabezpieczenie ludności przed wystą-

pieniem zagrożeń czynnikami biologicznymi. Państwowy Wojewódzki Inspek-

tor Sanitarny oraz inspektorzy powiatowi uczestniczyli w pracach Zespołów

Reagowania Kryzysowego. Inspekcja przejęła wiele materiałów (paczek),

podejrzanych o skażenie bioterrorystyczne zarodkami wąglika.

Realizacja dyrektyw unijnych nałożyła na poszczególne działy meryto-

ryczne Inspekcji Sanitarnej wiele dodatkowych obowiązków. Rozległość

tych zagadnień wymusiła konieczność ciągłego pogłębiania wiedzy

przez pracowników. Efekt jest taki, że dysponujemy obecnie grupą

wysokiej klasy specjalistów wyposażonych w nowoczesny sprzęt.

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny

w Olsztynie

Janusz Dzisko

Warunki zdrowotne środowiskaWojewództwo warmińsko-mazurskie jest czwartym co do wielkości województwem w kraju.

Nasz region wyróżnia się urozmaiconą rzeźbą terenu, bogactwem wód powierzchniowych, dużych

kompleksów leśnych. Można tu wypocząć, oddychając świeżym powietrzem, pijąc zdrową wodę

i korzystając z uroków bogactwa natury. Aby mieszkańcom i turystom żyło się oraz wypoczywało

bezpiecznie, na Warmii i Mazurach nadzór sanitarny nad obiektami użyteczności publicznej, jako-

ścią wody, jakością powietrza sprawują pracownicy Higieny Komunalnej PIS.

Kąpieliska Możliwość skorzystania z kąpieli jest jednym z elementów dobrze zorganizowanego wypoczyn-

ku. Podstawę sanitarnej oceny jakości wody stanowią badania fizyczno-chemiczne i mikrobiologicz-

ne, których zakres i częstotliwość reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 października 2002

r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach. Natomiast rozporządze-

nie Rady Ministrów z 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przeby-

wających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne precyzuje warunki,

jakie muszą być spełnione w kąpieliskach zarówno zorganizowanych, jak i prowizorycznych.

W roku 2005 na terenie województwa warmińsko-mazurskiego funkcjonowały 234 kąpieliska.

Spośród nich wytypowano 22, z których wyniki badania wody będą raportowane do Unii Europej-

skiej. Są to kąpieliska gminne, prawidłowo zorganizowane, posiadające sieć wodociągową i kanali-

zacyjną.

Przed sezonem turystycznym Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Olsztynie wydaje

komunikat dotyczący jakości wody w kąpieliskach. Komunikaty takie wydawane są zawsze, kiedy

jakość wody pogarsza się.

Kąpielisko nad jeziorem Suskim w Suszu

było zamknięte od 1999 roku ze względu

na utrzymujące się zanieczyszczenie mikro-

biologiczne. W czerwcu 2005 roku odwo-

łano zakaz kąpieli. Badania przeprowa-

dzone w latach 2003 i 2004 wykazały

znaczną poprawę jakości wody, a w 2005

wszystkie wyniki – pod względem mikro-

biologicznym – odpowiadały wymaga-

niom sanitarnym. Jednak z uwagi na kwe-

stionowane parametry fizyko-chemiczne,

mianowicie BZT5, kąpielisko dopuszczo-

no do kąpieli warunkowo.

Czasowo odwołano zakaz kąpieli w ką-

pielisku nad jeziorem Domowym w Szczyt-

nie. Jednak z uwagi na zanieczyszczenie bakteryjne i masowy zakwit sinic z dniem 15 lipca 2005 r.

nastąpiło jego ponowne zamkniecie. Masowy zakwit sinic był również powodem okresowego zamknię-

cia kąpielisk nad jeziorem Gołdap (przy ośrodku OSiR i „Leśny Zakątek”) oraz jeziorami Zarybińskim

w Rybnie, Bartąg w Bartagu, Klebark w Klewkach, Drwęckim w Ostródzie i w ośrodku wypoczynko-

wym „Bajka” koło Ostródy. Nad Zalewem Wiślanym, z powodu zanieczyszczeń bakteryjnych, zamknię-

te były kąpieliska w Suchaczu, Tolkmicku i Nowej Pasłęce.

4

Baza noclegowaBazę noclegową stanowią przede wszystkim hotele, motele, pensjonaty. Od kilku lat obserwujemy

systematyczną poprawę stanu sanitarno-technicznego tych obiektów, a także podnoszenie standardu

świadczonych usług.

Oprócz dużych obiektów hotelarskich, turyści mogą korzystać z noclegów w małych gospodar-

stwach agroturystycznych. Kontrole przeprowadzone w tych obiektach wykazały, że pokoje gościnne

zostały właściwie wyposażone i były utrzymywane we wzorowej czystości, prawidłowo przechowy-

wana była bielizna pościelowa, a nieczystości stałe i płynne – wywożone systematycznie. W wielu

gospodarstwach właściciele proponowali turystom szereg atrakcji, np. jazdę konną, pieczenie domo-

wego chleba, atrakcje sportowe, łowienie ryb we własnych stawach.

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznegoW wyniku naturalnych procesów i działalności człowieka do atmosfery przedostają się rozmaite

substancje zanieczyszczające powietrze. W miastach województwa warmińsko-mazurskiego przewa-

ża emisja zanieczyszczeń energetycznych, a wraz ze wzrostem liczby pojazdów mechanicznych, wzra-

sta udział emisji ze źródeł komunikacyjnych.

W ramach monitoringu zdrowia stacje sanitar-

no-epidemiologiczne na terenie naszego woje-

wództwa od ponad 20 lat prowadzą badania zanie-

czyszczenia powietrza atmosferycznego (imisji)

w zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i py-

łu zawieszonego R, a od roku 2002 również pyłu

PM10 uważanego za najbardziej szkodliwy. Bada-

nia prowadzone są metodami manualnymi na

obszarze 10 miast (Olsztyn – 2 stanowiska, Elbląg

– 4, Ełk, Giżycko, Ostróda, Iława, Kętrzyn, Szczyt-

no, Bartoszyce i Działdowo – po jednym).

Dwutlenek azotu

Tlenki azotu tworzą się we wszystkich procesach spalania w wyniku reakcji między azotem i tle-

nem. Na terenie naszego województwa głównym źródłem dwutlenku azotu jest komunikacja samo-

chodowa i energetyka. Najwyższe stężenia średniodobowe dwutlenku azotu zanotowano w Elblągu

(65 µg/m3 na ul. Zajchowskiego i 62 µg/m3 na ul. Kalenkiewicza) oraz w Działdowie (65 µg/m3), głów-

nie na stacjach pomiarowych usytuowanych w okolicach ruchliwych skrzyżowań i dróg tranzyto-

wych.

Średnie roczne stężenia dwutlenku azotu w roku 2005 kształtowały się od 14 µg/m3 w Ełku do

36 µg/m3 w Ostródzie, a więc poniżej średniorocznego stężenia dopuszczalnego. W porównaniu

z rokiem poprzednim wzrosło ono lub utrzymywało się na podobnym poziomie.

Dwutlenek siarki

Na terenie naszego województwa głównym źródłem dwutlenku siarki są paleniska przemysłowe

i domowe, spalające paliwa stałe, zwłaszcza węgiel kamienny zawierający siarkę. Średnioroczne stę-

żenia dwutlenku siarki wahały się od 2 µg/m3 w większości stanowisk pomiarowych do 6 µg/m3 (30%

wartości dopuszczalnej) w Działdowie, a więc znacznie poniżej średniorocznego stężenia dopusz-

czalnego i utrzymywały się na podobnym poziomie jak w roku 2004.

5

Średnie stężenie dwutlenku siarki w okre-

sie grzewczym jest kilkakrotnie wyższe niż

w okresie letnim. Maksymalne stężenie śred-

niodobowe wyniosło 43 µg/m3 (34% war-

tości dopuszczalnej) w Działdowie, w cen-

trum miasta, w ciasnej zabudowie opalanej

głównie przez małe lokalne kotłownie

węglowe. W sezonie letnim większość ozna-

czonych stężeń średniodobowych kształtu-

je się na poziomie 0-1 µg/m3 .

Pył zawieszony

Podobnie jak w przypadku dwutlenku siarki, w naszym województwie głównym źródłem pyłu

są paleniska przemysłowe i domowe spalające paliwa stałe, a zwłaszcza emisja z małych, lokal-

nych kotłowni, które nie mają filtrów przed kominami.

Stopień szkodliwości pyłu zależy od średnicy ziaren – za najbardziej szkodliwe uważa się pył

o średnicy do 10 µm (tzw. pył PM10), które mogą się przedostawać do górnych dróg oddecho-

wych wraz z wdychanym powietrzem.

W roku 2005 średnie roczne stężenia pyłu zawieszonego kształtowały się od 6 µg/m3 w Olsz-

tynie do 23 µg/m3 (57 % wartości dopuszczalnej) w Działdowie. Od trzech lat stężenia pyłu utrzy-

mują się na podobnym poziomie. Średnie stężenie dobowe pyłu w okresie grzewczym jest kilka-

krotnie wyższe niż w okresie letnim.

Najwyższe stężenia wystąpiły w sezonie

grzewczym, w czasie niskich temperatur.

Maksymalne stężenie średniodobowe zano-

towano w Elblągu (147 µg/m3) i w Kętrzy-

nie (99 µg/m3). W siedmiu miastach nasze-

go województwa (Olsztyn, Elbląg, Działdo-

wo, Iława, Bartoszyce, Kętrzyn, Szczytno)

stwierdzono stężenia średniodobowe pyłu

wyższe od normatywnego (50 µg/m3).

Dopuszczalna częstość przekroczenia nor-

my (35 razy) miała miejsce w Bartoszycach

(45 razy) i w Działdowie (40 razy).

Ponadto w pyle PM 10 pobieranym w Olsztynie i Działdowie oznaczane jest stężenie ołowiu, kad-

mu, niklu, miedzi i arsenu. Źródłem emisji metali ciężkich, z wyjątkiem ołowiu, jest przede wszystkim

spalanie paliw stałych. Ponad 10% emisji pochodzi z transportu drogowego (benzyny ołowiowe).

Stężenia średnioroczne metali

Stężenia średnioroczne wszystkich oznaczanych metali są bardzo niskie, kształtują się na poziomie

0,5-5% wartości odniesienia. Wyjątek stanowi stężenie arsenu w Działdowie – w 2005 roku stwierdzono

jego stężenie na poziomie dopuszczalnej wartości odniesienia.

Na podstawie wieloletnich obserwacji można stwierdzić znaczne polepszenie jakości powie-

trza w naszym regionie – od lat osiemdziesiątych nastąpił znaczny spadek stężenia pyłu i dwutlen-

ku siarki. Spowodowały to działania podejmowane przez władze samorządowe i spółdzielnie

6

mieszkaniowe na rzecz ogranicze-

nia niskiej emisji, tj. poprzez likwi-

dację osiedlowych kotłowni i pod-

łączania budynków do miejskiej sie-

ci ciepłowniczej, czy też moderni-

zacje kotłowni i zamiany czynnika

grzewczego na bardziej przyjazny

środowisku – na olej lub gaz.

Niestety, dwutlenek azotu utrzy-

muje się na tym samym poziomie

z lekką tendencją wzrostową, co jest

spowodowane nasilaniem się ruchu

samochodowego. Zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych sprzyja modernizacja i

przebudowa dróg, a zwłaszcza budowa obwodnic umożliwiających wyprowadzenie ruchu tran-

zytowego z zabudowy miejskiej.

Monitoring jakości wodyW naszym województwie wszystkie ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w

większości przypadków pochodzą z utworów czwartorzędowych. W roku 2005 nadzorem sani-

tarnym objętych było 1445 urządzeń służących do zaopatrzenia w wodę, w tym 150 wodocią-

gów w mieście i 1077 na wsi. Pozostałe 218 urządzeń stanowiły studnie.

Z obserwacji wynika, że liczba wodociągów o produkcji wody do 100 m3/dobę systematycz-

nie się zmniejsza. Likwidacja małych wodocią-

gów jest wynikiem prowadzonych prac moderni-

zacyjnych, rozbudowy sieci wodociągowej, pod-

łączania wodociągów wyeksploatowanych do

urządzeń produkujących wodę dobrej jakości.

W roku 2005 w województwie wybudowano

około 500 km sieci wodociągowej. Rozbudowa

wodociągów sieciowych na wsi jest bardzo

korzystna, ponieważ zapewnia powszechny dostęp

ludności wsi do wody o właściwych parame-

trach.

95,9%,mieszkańców województwa korzysta

z wody wodociągowej, pozostali mieszkańcy

korzystają z ujęć własnych. Wodę odpowiadają-

cą wymaganiom produkuje 78% nadzorowanych

urządzeń. W porównaniu z 2004 rokiem liczba

urządzeń produkujących wodę niewłaściwej jako-

ści zmniejszyła się z 32,2% do 22%.

W 2005 roku w urządzeniach tych kwestiono-

wano jakość wody z uwagi na przekroczenia naj-

wyższych dopuszczalnych stężeń zawartości związków żelaza i manganu oraz – związaną z tymi

parametrami – niewłaściwą barwę i mętność wody. Przekroczenie wskaźników nie stanowi zagro-

żenia dla zdrowia konsumentów.

Stężenia średniodobowe metali w pyle PM10 w 2005 r.w województwie warmińsko−mazurskim

stęż

enie

ng/

m3

0

2

4

6

8

10

12

ołów kadm miedź nikiel arsen

Olsztyn ul. ŻołnierskaDziałdowo pl. Biedrawy

7

GlebaMetale zawarte w glebie mogą się kumulować w uprawianych roślinach. Zbyt duże ich stęże-

nie może stanowić zagrożenie dla ludzi. Z tego powodu Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemio-

logiczna w Olsztynie od kilkunastu lat prowadzi monitoring jakości gleb z ogrodów działkowych

na terenie Olsztyna. Bada zawartość ołowiu, kadmu, chromu, niklu, miedzi i cynku. Miejskie ogro-

dy działkowe są zlokalizowane zarówno przy ruchliwych trasach komunikacyjnych, w sąsiedz-

twie zakładów produkcyjnych, jak i z dala od źródeł zanieczyszczeń.

Co roku prowadzone są badania gleby pobieranej z ogrodów działkowych w Olsztynie przy uli-

cach: Sikorskiego, Synów Pułku, Łąkowej (Piłsudskiego), Leonharda oraz w Mykach i Wójtowej Roli.

Z działek pobieranych jest losowo 6 próbek gleby w odległości 10-250 m od pasa drogi.

Prowadzone od kilkunastu lat badania pozwalają na stwierdzenie, że stężenia analizowanych meta-

li w glebie utrzymują się na podobnym poziomie i nie wykazują tendencji wzrostowych. W żadnej

z pobranych próbek ich stężenie nie przekracza dopuszczalnych wartości.

Zanieczyszczenie piaskuOd roku 2000 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna bada zanieczyszczenie biologicz-

ne piasku, który jest szczególnym rodzajem gleby. Początkowo badaniami objęto piaskownice i plaże

w Olsztynie, następnie włączono obiekty z innych miast.

Badania ukierunkowano na obecność jaj Toxocara sp., których obecność wskazuje pośrednio na

zanieczyszczenie kałem psim lub kocim. Skażenie biologiczne piasku stanowi zagrożenie dla ludzi,

a szczególnie dla małych dzieci, ponieważ po połknięciu z jaj pasożytów rozwijają się larwy, które

mogą wywołać liczne zmiany patologiczne.

Co roku do badań pobierany jest piasek z kilkudziesięciu losowo wybranych piaskownic położo-

nych w dużych osiedlach mieszkaniowych. Pobieranie próbek połączone jest z przeglądem stanu sani-

tarno-porządkowego placów zabaw dla dzieci.

Działania prowadzone przez stacje sanitarne uświadomiły osobom odpowiedzialnym za place

zabaw, a także rodzicom i opiekunom, że najskuteczniejszym sposobem zwalczania i zmniejszania

zagrożeń Toxocara sp. jest przestrzeganie zasad higieny oraz zmobilizowały administratorów osiedli

do corocznej wymiany piasku w piaskownicach i porządkowania placów zabaw.

Zanieczyszczenia gleby metalami w ogrodach działkowychw Olsztynie

% w

arto

sci d

opus

zcza

lnej

0

10

20

30

40

50

60

5

15

25

35

45

55

ołówkadm miedźnikiel cynk

ul. Leonhardaul. Łąkowaul. Sikorskiegoul. Synów PułkuMykiWójtowa Rola

chrom

8

Higiena żywności, żywienia i przedmiotów użytku

W województwie warmińsko-mazurskim w 2005 r. nadzorem objęto 13 443 obiekty żywnościo-

wo-żywieniowe. Kontrolowano w nich przestrzeganie przepisów określających wymagania sanitar-

no-higieniczne niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności podczas produkcji, magazyno-

wania, transportu i obrotu. Inspektorów interesowały też materiały i wyroby, które mają kontakt z żyw-

nością oraz jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego.

W 10 115 nadzorowanych obiektach (tj. 75,24%) przeprowadzono 19 962 kontrole sanitarne, wyda-

no 7601 decyzji administracyjnych. W 35 (w 2004 r. – 46) przypadkach, gdy stwierdzono rażące zanie-

dbania zagrażające zdrowiu konsumentów, wydano decyzje o czasowym unieruchomieniu zakładów.

Stanowią one 0,46% (w 2004 r. – 0,96%) wszystkich wydanych decyzji. Świadczy to o znacznie rza-

dziej występujących drastycznych zaniedbaniach sanitarno-higienicznych wymagających natychmia-

stowych, radykalnych działań.

Najwięcej decyzji o unieruchomieniu zakła-

du lub przerwaniu produkcji wydano w odnie-

sieniu do:

sklepów spożywczych – 8

(w 2004 r. – 16)

ciastkarni – 6 (w 2004 r. – 8)

piekarni – 5 (w 2004 r. – 7)

zakładów żywienia typu otwartego – 4

(w 2004 r. – 1)

zakładów małej gastronomii – 3

(w 2004r. – 4).

Sprawców wykroczeń przeciwko zdrowiu ukarano 896 mandatami karnymi na kwotę 143 550 zł.

W trakcie kontroli sanitarnych w obiektach produkcji i obrotu żywnością, kosmetyków, materiałów

i wyrobów kontaktujących się z żywnością koncentrowano się na egzekwowaniu właściwych warun-

ków sanitarno-higienicznych określonych w nowych przepisach prawa żywnościowego.

Szczególnym nadzorem obejmowano zakłady, które od lat wykazują najgorszy stan sanitarny, a więc:

targowiska, kioski spożywcze, sklepy spożywcze oraz te grupy zakładów, które produkują wyroby stwa-

rzające największe zagrożenie o dużym znaczeniu populacyjnym, tzn.: ciastkarnie, zakłady garmaże-

ryjne i zakłady żywieniowe.

W 2005 roku dużo uwagi poświecono m.in. następującym zagadnieniom tematycznym:

ocenie stopnia zaawansowania oraz nadzorowi nad wdrażaniem kontroli wewnętrznej zapewniającej

bezpieczeństwo żywności, opartej na zasadach dobrej praktyki higienicznej (GHP/GMP) oraz

systemu HACCP w zakładach produkcji i obrotu żywnością

nadzorowi nad blokami żywienia w szpitalach oraz w obiektach oświaty i wychowania oraz

ocenie jakości żywienia w tych placówkach

nadzorowi nad obrotem żywnością w obiektach wielkopowierzchniowych (super- i hiper-

marketach)

1128

Rodzaje obiektów żywnościowo−żywieniowych

objętych nadzorem w 2005 r. wg ich liczebności

146 625

37607784

obiekty produkcji żywnosci

obiekty obrotu żywnosci

zakłady żywienia zbiorowego

środki transportu żywnosci

zakłady produkcji i obrotuprzedmiotów użytku

9

warunkom przechowywania nietrwałych środków spożywczych w obiektach obrotu żywnością

ocenie stanu sanitarnego obiektów zlokalizowanych na trasach i w miejscowościach turysty-

cznych oraz jakości zdrowotnej żywności i żywienia w tych obiektach.

Stan sanitarny zakładów żywności i żywieniaOcena stanu sanitarnego zakładów przeprowadzana jest na podstawie jednolitych obowiązu-

jących w kraju kryteriów, tak zwanych arkuszy oceny stanu sanitarnego dla 6 grup obiektów żyw-

nościowo-żywieniowych.

W oparciu o te kryteria w 2005 r. 207

obiektów uzyskało ocenę negatywną, sta-

nowi to 2,1% skontrolowanych obiektów

(w 2004 r. – 8,6%). Tak duża różnica w

porównaniu do roku poprzedniego wią-

że się w pewnym stopniu z wprowadzo-

nym od 2005 r. nowym sposobem oceny

punktowej klasyfikowanych obiektów.

Ocenę negatywną otrzymywały tylko te

zakłady, w których stwierdzono duże

odstępstwa od stanu akceptowalnego.

Zakłady oceniono jako niezgodne

z wymaganiami m.in. z powodu:

zatrudniania personelu bez aktu-

alnych zaświadczeń lekarskich

przez-naczonych do celów sani-

tarno-epidemiologicznych

niewłaściwego przechowywania

produktów łatwo psujących się

w temperaturze otoczenia – brak

wystarczającej liczby urządzeń

chłodniczych

brak doprowadzonej bieżącej ciepłej wody do wszystkich punktów mycia w zakładzie

stosowanie naczyń stołowych wielokrotnego użytku przy braku zapewnionych warunków do

ich mycia i dezynfekcji

wprowadzanie do obrotu środków spożywczych niewłaściwej jakości zdrowotnej (np. przeter-

minowanych bądź zakazanych w handlu obwoźnym (np. nie opakowanych jednostkowo).

Z każdym rokiem zmniejsza się liczba zakładów, które uzyskują ocenę niedostateczną.

Właściciele istniejących obiektów przeprowadzili wiele prac modernizacyjnych, dzięki którym

m.in. poprawiły się warunki magazynowania artykułów spożywczych, wydzielono drogę dostaw,

poprawiono zaplecza sanitarno-socjalne oraz wydzielono miejsca do mycia i dezynfekcji sprzętu

porządkowego.

Zakłady żywnościowe, w których nie ma możliwości modernizacji i poprawy stanu sanitarne-

go – przy małej opłacalności prowadzonej działalności – są przez właścicieli zamykane. Poprawę

stanu sanitarno-higienicznego w stosunku do roku poprzedniego odnotowano we wszystkich

10

grupach obiektów żywnościowo-żywieniowych. W największym stopniu dotyczyła ona zakładów

produkcji żywności (poprawa o 9,8%), następnie zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego

(poprawa o 9,4%) oraz obiektów obrotu żywnością (poprawa o 7,5%).

1. Zakłady produkcji żywności

Spośród 625 funkcjonujących zakładów produkcji żywności skontrolowano 604. Zły stan sani-

tarny stwierdzono w 14 obiektach, tj. 2,3% (w 2004 r. – 12,1%).

Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należały:

utrzymujący się zły stan techniczny pomieszczeń

niewłaściwa funkcjonalność pomieszczeń (krzyżowanie się dróg czystych i brudnych)

nieprawidłowe szatnie

urządzenia, sprzęt i inne składniki wyposażenia nieprawidłowe, zniszczone

brak warunków do mycia i dezynfekcji.

Dotyczy to głównie zakładów zlokalizowanych w pomieszcze-

niach adaptowanych w starych budynkach, gdzie nie ma możliwości

rozbudowy i modernizacji. Wymagań higienicznych najczęściej nie

spełniały: przetwórnie owocowo-warzywne (4,4%), piekarnie (3%),

ciastkarnie (2,9%). Trzeba jednak dodać, że ich stan sanitarny zdecy-

dowanie się poprawił. W nadzorowanych zakładach produkcyjnych

pobrano do badań laboratoryjnych 57 próbek żywności. Zdyskwalifi-

kowano 15.

2. Obiekty obrotu żywnością

Spośród 7784 obiektów prowadzących działalność handlową na terenie województwa, skontrolo-

wano 5146. Zły stan sanitarny stwierdzono w 137 obiektach, co stanowi 2,7% (w 2004 r. – 10,2%).

Najczęściej występujące uchybienia to m.in.:

zły stan techniczny pomieszczeń

brak właściwego magazynu artykułów spożywczych

Stan sanitarny obiektów w latach 2004−2005

% o

biek

tów

nie

dost

atec

znyc

h

0

2

4

6

8

10

12

ogółem obiektyżywnościowo−żywieniowe

2004 r.2005 r.

14

8,6

12,1

2,1 2,3

10,2

2,7

1,7

11,1

obiekty produkcjiżywności

obiekty obrotużywnością

zakłady żywieniazbiorowego

11

brak prawidłowo wyposażonych stanowisk do mycia

sprzętu pomocniczego

nieprawidłowa lub źle usytuowana szatnia i wc

brak wystarczającej powierzchni magazynowej

samowolne rozszerzanie asortymentu sprzedaży przy braku

możliwości zapewnienia prawidłowych warunków sani-

tarno-technicznych

brak bieżącej zimnej i ciepłej wody – szczególnie w małych

wiejskich sklepikach i kioskach.

We wszystkich obiektach obrotu żywnością zaobserwo-

wano tendencję poprawy warunków sanitarno-higienicznych.

Najwyraźniej zaobserwowano ją w odniesieniu do targowisk

(poprawa o 23,3%) oraz sklepów spożywczych (poprawa

o 8,4%).

Szczególnie satysfakcjonująca jest poprawa stanu higie-

niczno-sanitarnego sklepów, gdyż są one najliczniejszą grupą

nadzorowanych obiektów żywności i żywienia. Liczba ich od

lat utrzymuje się na podobnym poziomie i wynosi około 6 tys.

obiektów, co stanowi około 44% wszystkich obiektów.

Od kilku lat są one modernizowane, poprawia się ich

funkcjonalność, a także wyposażenie w sprzęt i urządzenia

chłodnicze, co znajduje potwierdzenie w zmniejszającym

się odsetku obiektów o złym stanie sanitarnym.

W nadzorowanych obiektach obrotu żywnością pobrano do badań laboratoryjnych 2667 pró-

bek żywności, z czego zakwestionowano 56 tj. 2,1%.

3. Zakłady żywienia zbiorowego

Spośród 3760 funkcjonujących zakładów żywienia zbiorowego skontrolowano 3225, z których

56 oceniono jako niespełniające wymagań, co stanowi 1,7% (w 2004 r. – 9,0%) obiektów w tej

grupie. Najczęściej występujące nieprawidłowości, to: niefunkcjonalny układ pomieszczeń, nie-

właściwe warunki do mycia żywności, sprzętu i naczyń kuchennych oraz rąk personelu, zniszczo-

ne naczynia i sprzęt kuchenny.

Stan sanitarno-higieniczny zakładów żywienia zbiorowego poprawia się z roku na rok. W kon-

trolowanych obiektach przybywa nowych urządzeń chłodniczych, niezbędnego sprzętu i urzą-

dzeń kuchennych. Napawa optymizmem fakt, iż największą poprawę (o 9,3%) odnotowano wśród

zakładów, w których dotychczas postęp był najwolniejszy.

Ocena jakości zdrowotnej środków spożywczych, przedmiotów użytku i badań sanitarnychPrzeprowadzono ją w ramach: urzędowej kontroli żywności, monitoringu, granicznej kon-

troli importowanych środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów kontaktujących się z

żywnością. W 2005 r. poddano badaniom laboratoryjnym 3709 próbek w tym: 3306 próbek

żywności, 132 próby przedmiotów użytku, głównie opakowania do żywności, czajniki z two-

rzyw sztucznych, naczynia ceramiczne, 161 prób wymazów sanitarnych, 110 próbek żywności

12

w związku z wystąpieniem zatru-

cia pokarmowego.

W porównaniu do roku poprzed-

niego jakość zdrowotna środków

spożywczych uległa znacznej

poprawie. Jest to tendencja obser-

wowana od kilku lat. W 2005 r.

zdyskwalifikowano 2,2% prób,

w 2004 r. – 4,8%. Na badane 132

próby przedmiotów użytku zdys-

kwalifikowano tylko jedną.

Niepokojącym zjawiskiem jest

utrzymujący się wysoki odsetek kwe-

stionowanych prób wymazów sanitarnych (w 2005 r. – 36,7%), co świadczy o nieskutecznym myciu

i dezynfekcji naczyń, sprzętu oraz rąk pracowników w zakładach żywnościowo-żywieniowych.

Przeprowadzając ocenę jakości zdrowotnej środków spożywczych, wykonano badania prób żyw-

ności należące do 30 grup asortymentowych, zarówno produkcji krajowej, jak i z importu. Zakres

badań obejmował parametry mikrobiologiczne, chemiczne, organoleptyczne, znakowanie, obecność

zanieczyszczeń biologicznych, w tym szkodników i ich pozostałości oraz obecność ciał obcych.

Od 2004 r. znacznie poszerzono zakres parametrów oceny jakości zdrowotnej żywności, m.in.

o pestycydy, mikotoksyny, 3-MCPD, wykrywanie napromieniania żywności, barwników sudan i

para-red, drobnoustrojów chorobotwórczych takich, jak: Listeria, Yersinia, Campylobacter, co

podyktowane było wymaganiami obowiązującego w tym zakresie prawa żywnościowego.

W ostatnich latach zaobserwowano systematyczną poprawę jakości zdrowotnej środków spo-

żywczych. Poprawa ta dotyczy głównie żyw-

ności krajowej. W 2005 r. w województwie war-

mińsko-mazurskim wykonano badania 3010

próbek krajowych środków spożywczych, z któ-

rych zakwestionowano 70 (tj. 2,3%).

Najczęstszymi przyczynami kwestionowania

krajowych środków spożywczych były:

pod względem mikrobiologicznym (2,4%

prób zdyskwalifikowanych) – obecność

drobnoustrojów chorobotwórczych, jak

Escherichia Coli, gronkowce chorobotwór-

cze, pałeczki Salmonella oraz nadmierne

zanieczyszczenia drobnoustrojami wskaź-

nikowymi

pod względem chemicznym (0,9% prób

zdyskwalifikowanych) – przekroczenie

dopuszczalnych zawartości substancji dodatkowych, w tym m.in. substancji konserwujących,

słodzących

niewłaściwe, wprowadzające konsumenta w błąd znakowanie (0,6% prób zdyskwali-

fikowanych).

Rodzaj badanych próbek

% p

rób

kwes

tiono

wan

ych

0

5

10

15

20

25

30

środki spożywcze

7,74,8

35

40

2,23,2

10,9

0,8

rok 2003rok 2004rok 2005

10,8

35,7 36,7

przedmioty użytku badania sanitarne

13

W różnych grupach asortymentowych środków spożywczych ich jakość przedstawia się nieco

odmiennie.

Podobnie jak w latach ubiegłych, stwierdzono wysoki odsetek kwestionowanych prób w nastę-

pujących asortymentach:

mrożonki z wyjątkiem owoców i warzyw – 12,0% prób kwestionowanych

ciastka z kremem – 6,4% prób kwestionowanych

wyroby garmażeryjne – 4,9% prób kwestionowanych

masło – 4,2% prób kwestionowanych.

Wyraźnie poprawiła się jakość zdrowotna napojów bezalkoholowych (o 8,4%), pieczywa

(o 7%), mięsa i przetworów mięsnych (o 4%), mleka spożywczego (o 2%). Jest to zjawisko bardzo

satysfakcjonujące, gdyż są to produkty o dużym spożyciu. Istotny problem stanowi wysoki odse-

tek kwestionowanych prób ciastek z kremem oraz wyrobów garmażeryjnych – są one często przy-

czyną zatruć pokarmowych.

Jakość zdrowotna wybranych grup środków spożywczych w latach 2003−2005

% p

rób

kwes

tiono

wan

ych

0

2

4

6

8

10

13

16

12

15

1819

mię

soi p

rzet

wor

y

mle

ko

prze

twor

y m

lecz

ne(b

ez m

asła

)

mas

ło

lody

piec

zyw

o

owoc

e, w

arzy

wa

i prz

etw

ory

wyr

oby

garm

aż.

mro

żonk

i z w

yjąt

.ow

oców

i w

arzy

w

cias

tka

z kr

emem

napo

jebe

zalk

ohol

owe

1

3

5

7

9

11

14

17

3,9

4,9

0,9

2003 r.2004 r.2005 r.

15,7

3,3

1,3

3,6

2,3

16,7

2,3

4,2

0,3

0,0

3,3

8,5

1,3

5,9

4,3

2,6

4,5

4,9

0,6

14,9

12,0

15,4

11,2

6,4

14,8

12,4

3,0

1,5

9,3

18,3

14

Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności

W jego skład wchodzą cztery oddziały:

– Oddział Badania Wody, Gleby, Powietrza

z dwiema sekcjami: Sekcją Badań Biologi-

cznych Wody, Gleby i Sekcją Badań Fizyko-

Chemicznych Wody, Gleby, Powietrza;

– Oddział Badania Żywności, Przedmiotów

Użytku z dwiema sekcjami: Sekcją Badań

Mikrobiologicznych Żywności, Przedmiotów

Użytku i Sekcji Badań Fizyko-Chemicznych

Żywności, Przedmiotów Użytku;

– Oddział Badania Środowiska Pracy;

– Oddział Aparatury Specjalnej.

Laboratorium posiada certyfikat akredytacji nr AB 451 (zakres akredytacji zamieszczono na

stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji), realizuje Politykę Jakości oraz ciągle dosko-

nali system zarządzania, zgodnie z wymogami normy PN-EN ISO/IEC 17025: 2005.

Laboratorium wykonuje:

badania zanieczyszczenia powietrza i pomiary parametrów czynników fizycznych w środo-

wisku pracy, środowisku mieszkaniowym i obiektach użyteczności publicznej

badania wody przeznaczonej do spożycia oraz wody w kąpieliskach i basenach

badania zawartości tlenków azotu, dwutlenku siarki, pyłu PM 10 – w ramach monitoringu

zanie-czyszczenia powietrza

badania zanieczyszczenia gleby metalami i substancjami ropopochodnymi

badania fizyczno-chemiczne i mikrobiologiczne środków spożywczych, materiałów i wyrob-

ów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

opracowuje opinie z działalności laboratoriów posiadających upoważnienia Państwowego

Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego na prowadzenie badań środowiska pracy na terenie

woj. warmińsko-mazurskiego.

W 2005 roku Polskie Centrum Akredytacji przeprowadziło w Laboratorium audit rozszerzają-

cy zakres badań m.in. o oznaczanie pestycydów, mikotoksyn, 3-MCPD, arsenu i cyny, barwników

(w tym sudan i para-red) w żywności, migracji globalnej z przedmiotów przeznaczonych do kon-

taktu z żywnością oraz migracji kadmu i ołowiu z naczyń ceramicznych, histaminy, azotanów i

azotynów w rybach i przetworach rybnych, fosforu w serach, oznaczania Campylobacter i Salmo-

nella w żywności techniką PCR.

Ogółem w 2005 roku wysokiej klasy specjaliści zatrudnieni w Laboratorium wykonali prawie

20 000 badań. Laboratorium rozszerza zakres badań związanych z wykorzystaniem nowoczesnej

aparatury analitycznej (chromatografów gazowych, cieczowych, chromatografów gazowych z

detekcją mas, spektrometrów absorpcji atomowej), dostosowując metody badań do najnowszych

europejskich i międzynarodowych norm metodycznych. Prace z materiałami niebezpiecznymi

wykonywane są w komorach laminarnych i pod digestoriami chroniącymi próbki i analityka.

Laboratorium ma nowoczesny sprzęt do badania wody na obecność bakterii grupy coli i pacior-

kowców kałowych metodą szybkich testów (Colilert, Enterolert).

15

Środowisko pracyIdentyfikacja i szacowanie skali zagrożeń, sprawowanie nadzoru i kontroli, które mają

zapobiec zagrożeniom zdrowia w wyniku narażenia na fizyczne, chemiczne bądź biologicz-

ne czynniki szkodliwe – to priorytety w działaniu pionu Higieny Pracy PIS w roku 2005.

Liczba podmiotów gospodarczych pozostających pod nadzorem pionu Higieny Pracy,

jak również liczba osób w nich zatrudnionych wzrosła w porównaniu do roku 2004 i wynosi odpo-

wiednio: 5500 i 174 236. Pomimo odnotowanych zmian, struktura zakładów (uwzględniająca wiel-

kość zatrudnienia) nie zmieniła sie i nadal większość (70%) to zakłady małe, zatrudniające do 20 osób

(w tym ok. 50% zatrudnia do 5 osób). Tylko 2% (108) zakładów zatrudnia powyżej 251 osób.

W województwie warmińsko-mazurskim większość zakładów stanowią placówki handlu hurto-

wego i detalicznego oraz zakłady produkcji rolno-spożywczej, drzewnej, meblarskiej, wyrobów

metalowych oraz zakłady służby zdro-

wia. Najczęściej pracownicy narażeni

są szkodliwe dla zdrowia działanie hała-

su, niedostateczne oświetlenie, czynni-

ki chemiczne, pyły, gorący mikroklimat

i drgania mechaniczne. Jednak najlicz-

niejszą grupę stanowią osoby pracujące

w narażeniu na biologiczne czynniki

szkodliwe. Wstępnie ustalono, iż liczba

ta wynosi około 39 tys. osób.

Ocena środowiska pracy i narażenia zawodowego

W wyniku przeprowadzonych w 2005 roku badań i pomiarów stężeń i natężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ustalono, iż w 318 zakładach nastąpiło naruszenie

normatywów higienicznych określających bezpieczne dla zdrowia warunki pracy. Liczba osób

pracujących w warunkach przekroczenia norm wynosi około 4750, z liczby tej około 4370 naj-

częściej narażonych jest na czynniki fizyczne – w tym hałas.

W wyniku przeprowadzonych 4076 kontroli sanitarnych oraz wydanych 1561 decyzji admini-

stracyjnych uzyskano poprawę ogólną higienicznych warunków pracy oraz obniżono stężenia bądź

natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia w przypadku około 1600 stanowisk pracy.

Pracodawcy ponad 400 zakładów nie respektują zapisów Kodeksu Pracy w odniesieniu do obo-

wiązku powiadamiania pracowników o ryzyku zawodowym, nie mają aktualnych badań środo-

wiskowych i opracowanej na tej podstawie oce-

ny ryzyka zawodowego. Inne, nadal powtarza-

jące się niedociągnięcia, to:

brak aktualnych lekarskich badań pro-

filaktycznych

brak rejestru badań i pomiarów

brak prawidłowo zorganizowanych

i odpowiednio wyposażonych

pomieszczeń sanitarno-higienicznych

oraz zły stan sanitarny obiektu

16

zbyt słabe działania ograniczające emisje czynników szkodliwych

niedostateczne wyposażenie pracowników w indywidualne środki ochrony osobistej i odzież

oraz nie stosowanie ich w trakcie wykonywanej pracy.

Odrębny problem stanowi grupa 2068 osób

zatrudnionych w 141 zakładach pracy, które

narażone są na kontakt, bądź wykonują prace

z czynnikami rakotwórczymi. Spośród poje-

dynczych substancji rakotwórczych i mutagen-

nych pracownicy najczęściej narażeni są na

związki chromu VI-wartościowego (310 osób),

WWA (160 osób) oraz benzydynę (75 osób w

laboratoriach). Liczbowo natomiast (697osób)

największe narażenie zawodowe w naszym

województwie wynika z procesów produkcyj-

nych, w toku których dochodzi do emisji pyłów

drewna twardego (PKD 20 i 36) oraz WWA

(PKD 74 – usługi kominiarskie).

Z dokonanych kontroli wynika, iż nadal

nie są dopełnione wymogi odnoszące się do:

rejestru prac i pracowników, instrukcji bezpiecznej pracy z substancjami rakotwórczymi, pomija-

ne są narażenia na czynniki rakotwórcze w ocenie ryzyka zawodowego.

Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmińsko-mazur-

skiego w roku ubiegłym skupiał sie również na kontroli przestrzegania przepi-

sów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, ustawy o produktach

biobójczych oraz nad właściwym obrotem prekursorami narkotyków kategorii

2. i 3. Przeprowadzono 1452 kontrole podmiotów wprowadzających do obro-

tu i stosujących w działalności zawodowej substancje i preparaty chemiczne.

W wyniku prowadzonego nadzoru zewidencjonowano 12 producentów

i 174 dystrybutorów niebezpiecznych substancji chemicznych. Na terenie

województwa nie stwierdzono podmiotów importujących niebezpieczne

chemikalia.

Jednostki PIS zidentyfikowały także dwa podmioty odpowiedzialne za pierwsze wprowadze-

nie do obrotu produktów biobójczych oraz przeprowadziły 32 kontrole podmiotów dokonujących

wprowadzenia tych produktów na rynek. W zakresie wprowadzania do obrotu i stosowania pro-

duktów biobójczych wydano w 2005 r. 73 nakazy w ramach decyzji

administracyjnych.

Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zewidencjono-

wano 9 podmiotów odpowiedzialnych za pierwsze wprowadzenie do

obrotu prekursorów kat. 2 oraz 22 podmioty wprowadzające do obro-

tu prekursory kat. 3. Ponadto przeprowadzono 133 kontrole oraz wyda-

no 31 nakazów w ramach decyzji w zakresie wprowadzania i stosowa-

nia tych związków.

W odczuciu pracowników PIS, znajomość przepisów dotyczących

substancji i preparatów chemicznych, prekursorów narkotyków

17

oraz produktów biobójczych w zakładach stosujących i wprowadzających te produkty do obrotu wyraź-

nie wzrosła, co zaowocowało:

– poprawą jakości dostarczanej informacji na temat chemikaliów (kart charakterystyk),

– poprawą oznakowania niebezpiecznych produktów chemicznych,

– rzetelniejszym wykonywaniem wymagań określonych w przepisach prawnych przez produ-

centów i importerów znajdujących się na terenie województwa.

Choroby zawodoweW porównaniu do roku 2004 zmniejszyła się liczba stwierdzonych chorób zawodowych – ze

120 przypadków w roku 2004 do 79 w roku 2005. Najwięcej zachorowań odnotowano – podobnie

jak w latach ubiegłych – w powiecie olsztyńskim (20 przypadków, co stanowi 25% wszystkich stwier-

dzonych chorób zawodowych w województwie) i elbląskim (11 przypadków – 14%).

Niewątpliwie problemem wojewódz-

twa warmińsko-mazurskiego – z uwagi na

endemiczne występowanie zakażonych

kleszczy – jest wysoki współczynnik zapa-

dalności na boreliozę, w tym również roz-

patrywanej jako choroba zawodowa.

Z 27 przypadków zawodowych zachoro-

wań na boreliozę, 15 dotyczy pracowni-

ków leśnych, a 12 stwierdzono u rolni-

ków indywidualnych.

W 2005 roku, podobnie jak w 2004 r.,

wśród ogółem stwierdzonych chorób zawo-

dowych (79) dominują choroby zakaźne

i pasożytnicze albo ich następstwa – 39 przypadków (49,4%), także przewlekłe choroby narządu

głosu – 14 (17,7%) oraz choroby skóry – 6 (7,6%).

Przyczyn chorób zawodowych należy upatrywać w rodzajach produkcji i stosowanych tech-

nologiach, od których zależy obecność czynników szkodliwych w środowisku pracy. Istotny jest

także sposób wykonywania pracy, ale zasadniczą przyczyną jest brak dostatecznej dbałości o wdra-

żanie elementów profilaktyki zdrowotnej.

Spośród czynników wywołujących choroby zawodowe w województwie warmińsko-mazur-

skim największy procentowy udział mają czynniki biologiczne – 49,4% przypadków, sposób wyko-

nywania pracy – 24% oraz czynniki uczulające – 20,2%.

Z analizy chorób zawodowych według rodzajów działalności gospodarczej wynika, iż najczę-

ściej stwierdzano je w zakładach klasyfikowanych w PKD jako:

– rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo – 41 (51,9% ogółu),

– edukacja – 14 (17,7%),

– ochrona zdrowia i opieka społeczna – 9 (11,4%),

– przetwórstwo przemysłowe – 7 (8,9%).

Są to cztery sekcje działalności gospodarczej dominujące w naszym województwie pod wzglę-

dem stwierdzanej w nich liczby chorób zawodowych (71 przypadków – 89,9%).

18

Higiena radiacyjnaPromieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energia może być

wysyłana w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych lub cząstek.

Promieniowanie jonizujące, będące szczególnym rodzajem promieniowania, od

ponad 100 lat służy człowiekowi. Wykorzystywane niewłaściwie, może jednak stano-

wić zagrożenie dla zdrowia i życia. Promieniowanie jonizujące, które pochodzi ze źró-

deł naturalnych było obecne wówczas, gdy powstawało życie i jest obecne teraz.

Brak zmysłu ostrzegającego człowieka o występowaniu promieniowania nakazuje rozwagę

i ostrożność we wszystkich procesach związanych z jego wytwarzaniem i stosowaniem.

Promieniowanie, które oddziałuje na człowieka pochodzi z kosmosu (głównie Słońca), ze skorupy

ziemskiej (m.in. gleba, powietrze, ściany budynków) oraz wprowadzane jest do naszego organizmu

w procesie oddychania i spożywania

pokarmów. Jest to promieniowanie natu-

ralne. Dawka roczna otrzymywana przez

człowieka w Polsce pochodząca ze źró-

deł naturalnych wynosi 2,5 mSv.

Innym dość znaczącym źródłem

promieniowania są tzw. sztuczne źró-

dła promieniowania. Należą do nich

substancje (np. izotopy) oraz urządze-

nia wytwarzające promieniowanie

wykorzystywane przez człowieka, głów-

nie w medycynie. W Polsce przeciętny

obywatel otrzymuje rocznie ze źródeł

sztucznych dawkę ok. 0,9 mSv.

Promieniowanie rentgenowskieHigiena radiacyjna prowadzi działalność na rzecz ochrony ludzi w zakresie promieniowania

rentgenowskiego stosowanego w medycynie. Oddział Higieny Radiacyjnej WSSE w Olsztynie sta-

nowi organ pierwszej instancji na obszarze całego województwa.

Na Warmii i Mazurach działa 209 pracowni rentgenowskich, w których zainstalowanych jest 314

aparatów. W roku 2005 zainstalowano nową aparaturę rentgenowską: 2 tomografy komputerowe, 20

aparatów stomatologicznych (w tym 1 pantomo-

graf), jeden aparat przewoźny, pięć aparatów do

radiologii konwencjonalnej i jeden aparat do

mammografii. W roku 2005 kontynuowano

nadzór nad jakością aparatów rtg poprzez wyko-

nywanie wybranych testów aparaturą sfinanso-

waną z funduszu PHARE. W ramach ćwiczeń

przeprowadzono 56 testów jakości aparatury

diagnostycznej. Powyższe testy pozwolą w przy-

szłości wyeliminować aparaty nie spełniające

kryteriów bezpiecznego stosowania promienio-

wania rtg określonych w przepisach prawnych.

Udział sztucznych źródeł promieniowania w dawce rocznej

zastosowaniamedyczne0,9 mSv

różne0,1 mSv

opad promieniotwórczy0,01 mSv energetyka jądrowa

0,0002 mSvefekt Czarnobyla

0,005 mSv

19

W minionym roku nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych dawek rocznych osób nara-

żonych zawodowo na promieniowanie rtg. W związku z wdrażanym systemem jakości i sukce-

sywną wymianą aparatury, stan ochrony radiologicznej stopniowo poprawia się.

Promieniowanie niejonizująceOddział Higieny Radiacyjnej prowadzi nadzór nad źródłami emitującymi pola elektromagne-

tyczne w zakresie od 0 Hz do 300 GHz. W roku 2005 zakupiono nowy aparat z zestawem sond

do pomiaru pól elektromagnetycznych. Aparat produkcji włoskiej PMM 8053A ma duże możli-

wości pomiarowe w zakresie częstotliwo-

ści od 5 Hz do 40 GHz. Wyposażony jest

ponadto w analizator widma pola elek-

trycznego od 5 Hz do 100 kHz. Jest to bar-

dzo potrzebna i przydatna funkcja, ponie-

waż umożliwia identyfikację nieznanych

źródeł niskiej częstotliwości.

Aparatura pomiarowa tej klasy spełnia

wymogi unijne, które w niedalekiej przy-

szłości będą nas także obowiązywać. Apa-

rat PMM 8053A służy do oceny warun-

ków bhp na stanowiskach pracy, pozwa-

la na pomiary pól dla celów ochrony śro-

dowiska (np. linie energetyczne, stacje

transformatorowe, stacje nadawcze radio-

wo-telewizyjne itp.)

Na terenie województwa działa 59 zakładów ochrony zdrowia, które stosują 200 urządzeń

(diatermie, lancetrony), 14 zakładów przemysłowych stosujących 35 urządzeń (zgrzewarki, piece

indukcyjne, elektrodrążarki, spawarki). Stwierdza się, że w ostatnim roku w gabinetach fizykote-

rapii odchodzi się od stosowania diatermii krótkofalowych na rzecz zabiegów innego typu.

Odrębną grupę urządzeń stanowią nadajniki w radiokomunikacji i łączności. Na terenie woje-

wództwa warmińsko-mazurskiego pracuje 9 ośrodków radiowo-telewizyjnych (w tym 7 pracują-

cych bezobsługowo). Liczną grupę nadajników stanowią urządzenia stacji bazowych telefonii

komórkowej. Pomiary środowiskowe wokół ośrodków radiowo-telewizyjnych i stacji bazowych

telefonii komórkowej nie wykazały szkodliwego oddziaływania w miejscach przebywania ludzi.

Pomimo tego zauważa się wzrost protestów społeczeństwa wobec budowy (lub rozbudowy) takich

stacji. Wiąże się to głównie z niedostateczną wiedzą na temat ich funkcjonowania oraz zasad emi-

sji promieniowania wokół urządzeń nadawczych.

Skażenia promieniotwórczeZgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 17 grudnia 2002 r. w ramach Oddziału Higie-

ny Radiacyjnej pracują dwie placówki pomiarów skażeń promieniotwórczych z siedzibą w Olsz-

tynie i Elblągu. Placówki te włączone są do krajowego monitoringu radiacyjnego kraju.

Pomiary skażeń promieniotwórczych żywności, wody wodociągowej, zboża i pasz surowych wyko-

nywane są zgodnie z harmonogramem zatwierdzonym przez Państwową Agencję Atomistyki.

20

W 2005 r. kontynuowano pomiary skażeń promieniotwórczych w bezpośredniej próbce spek-

trometrem firmy Canberra. Metoda pomiarów aktywności promieniotwórczej Cs-137 w próbkach

żywności w 2004 r uzyskała certyfikat akredytacji PCA.W listopadzie 2005 roku odbył się kolej-

ny audit potwierdzający wiarygodność metody.

Na podstawie otrzymanych wyników pomiarów ocenia się, że skażenia promieniotwórcze nie

odbiegały od poziomu z roku poprzedniego i utrzymują się na poziomie sprzed awarii w Czarno-

bylu (za wyjątkiem grzybów leśnych).

Aktywność promieniotwórcza Cs−137 w próbkach mleka spożywczegow latach 1985−2005

akty

wno

ść C

s−13

7 (B

q/l)

0

2

4

6

8

10

12

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1985

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

1

3

5

7

9

11

Max aktywność promieniotwórcza Cs−137 w próbkach grzybów

Akty

wno

ść C

s−13

7 (B

q/kg

)

0

200

400

600

800

1000

1200

1986 2001 2004 2005

podgrzybekkurki

1400

1600

21

Higiena dzieci i młodziezyW roku 2005 Państwowa Inspekcja Sanitarna w województwie warmińsko-mazur-

skim objęła nadzorem 1260 zakładów nauczania i wychowania, 15 szkół wyższych

oraz 645 placówek wypoczynkowych dla dzieci i młodzieży.

Stan technicznyEfektem systematycznie prowadzonego nadzoru jest coraz mniejsza liczba jedno-

stek działających w budynkach nieprzystosowanych (z 64 w 2004 r. do 45 w 2005

r.). Liczba placówek o złym stanie technicznym utrzymała się na poziomie ubiegłego

roku i wynosiła – 59 (4,6 %). W naszym województwie wszystkie obiekty oświato-

wo-wychowawcze zaopatrzone były w wodę bieżącą. Tylko 3 filie szkół podstawowych (tj. 0,2%)

nie miały podłączenia do kanalizacji. Z roku na rok zmniejsza się też liczba szkół posiadających

sanitariaty zewnętrzne. W roku 2005 funkcjonowały 4 szkoły podstawowe i 3 filie szkół podsta-

wowych z takimi sanitariatami (w 2004 r. – 10, w 2003 r. – 16).

W minionym roku poprawił się stan sanitarno-techniczny zakładów nauczania i wychowania,

co było skutkiem przeprowadzenia 74 remontów kapitalnych oraz 413 remontów bieżących. W

72 placówkach przeprowadzono remont i wymianę urządzeń sanitarnych. W 64 poprawiono

jakość oświetlenia, a w 107– umeblowanie. Oddano do użytku 8 nowych budynków szkolnych,

rozpoczęto budowę i rozbudowę kolejnych 8 obiektów.

Stopniowo poprawiają się warunki do prowadze-

nia zajęć wychowania fizycznego. Spośród 871 szkół

wszystkich typów, 327 posiadało pełnowymiarową

salę gimnastyczną z zapleczem, a w 554 szkołach

funkcjonowały sale gimnastyczne i boiska. 71 szkół

(tj. 5,6%) nie ma sali gimnastycznej ani zorganizo-

wanego boiska.

Na uwagę zasługuje fakt, że w 2005 r. oddano

do użytku 11 sal gimnastycznych, a 29 poddano

remontom i modernizacji. W budowie pozostaje

9 sal gimnastycznych.

W trosce o zapewnienie uczniom higienicznych warunków nauki, pracownicy Państwowej

Inspekcji Sanitarnej wykonali:

badania oświetlenia światłem elektrycznym 1081 pomieszczeń do nauki w 139 placówkach

oświatowo-wychowawczych,

badania dostosowania stanowiska pracy ucznia do jego wzrostu – w 230 szkołach (prze-

badano uczniów z 1396 oddziałów),

ocenę higieniczną rozkładu zajęć lekcyjnych – w 1652 oddziałach 245 szkół.

Dożywianie w szkołachPosiłek w szkole stanowi niezbędny element racjonalnego żywienia, warunkujący prawidłowy

rozwój dziecka, jego dobre samopoczucie i zdolność do pracy, dlatego konieczne jest zapewnienie

przynajmniej jednego posiłku podczas zajęć. Spośród 709 skontrolowanych szkół podstawowych

i gimnazjów, w 540 placówkach wydawano ciepłe posiłki w postaci obiadów jedno- lub dwudanio-

22

wych, z których skorzystało 60 477 dzie-

ci, w 198 szkołach zorganizowano drugie

śniadania, a 20 346 uczniów w 221 pla-

cówkach skorzystało z wydawanego w szko-

le napoju. Istotną formą pomocy dzieciom

z rodzin znajdujących się w trudnej sytu-

acji materialnej jest dofinansowanie posił-

ków przez ośrodki pomocy społecznej.

Z pomocy takiej skorzystało 45 709 uczniów

szkół podstawowych i gimnazjów.

Opieka medyczna784 szkoły (tj. 98% spośród 803 skon-

trolowanych) zapewniały swoim uczniom

opiekę pielęgniarki lub higienistki szkolnej.

W 280 szkołach funkcjonowały gabinety profilaktycznej opieki zdrowotnej, 97 szkół (tj. 12%) zapew-

niało opiekę lekarza stomatologa, a 109 (tj. 13,5%) – lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Domy dziecka i warsztaty szkolne W roku 2005 kierunki działania nakreślone przez Główny Inspektorat Sanitarny obejmowały

ocenę warunków zdrowotnych w domach dziecka oraz ocenę stanu sanitarno-technicznego warsz-

tatów szkolnych. Pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży naszego województwa skontrolo-

wali wszystkie, tj. 15 domów dziecka (przebywa w nich 701 wychowanków).

Spośród skontrolowanych placówek – jeden dom dziecka funkcjonuje w budynku nieprzystoso-

wanym, budynki dwóch placówek były w złym stanie technicznym, 7 – wymaga remontów. Wypo-

sażenie 13 placówek było właściwe i wystarczające, a stan techniczny nie budził zastrzeżeń.

Pokoje mieszkalne wychowanków są najczęściej 2-4 osobowe, tylko w domu dziecka w Mar-

wicy dzieci mieszkają w większych pokojach – 12-osobowych. W większości placówek pokoje

wyposażone są standardowo: tapczaniki lub łóżka do spania, szafki, szafy na odzież, regały na

książki, stoły, krzesła oraz przybory szkolne. Według wymagań higienicznych wskaźnik powierzch-

ni na jednego wychowanka powinien wynosić 5m2. Biorąc pod uwagę standardy higieniczne,

wskaźnik ten nie jest zachowany tylko w domu dziecka w Stawigudzie.

We wszystkich domach dziecka

są pomieszczenia do nauki, które

są jednocześnie świetlicami prze-

znaczonymi dla poszczególnych

grup wychowanków. Wyposażenie

jest standardowe: stoły, krzesła, rega-

ły, sprzęt rtv, fotele i kanapy. Stan

sanitarno-techniczny pomieszczeń

do nauki nie budził zastrzeżeń.

Podstawową opiekę medyczną

nad wychowankami domów dziec-

ka sprawuje lekarz i pielęgniarka.

Dożywianie w szkołach podstawowych i gimnazjachw województwie warmińsko−mazurskim w latach 2004−2005

liczb

a pl

aców

ek

0

100

200

300

400

500

600

ciepły posiłek

rok 2004rok 2005

drugie śniadanie napój

296

540

137 198 231 221

23

Dziesięć placówek zatrudnia kadrę medyczną. Opiekę sprawuje

zazwyczaj pielęgniarka przez 8 godzin dziennie. W pięciu domach

dziecka opieka medyczna zapewniona jest poza placówką. Z obo-

wiązku posiadania izolatki wywiązało się 9 placówek. Gabinety

medyczne są w 10.

W 2005 r. poddano ocenie stan sanitarno-techniczny 28 warsz-

tatów szkolnych funkcjonujących na terenie województwa, w któ-

rych naukę pobierało 4660 uczniów. W 13 stwierdzono zły stan

sanitarno-techniczny pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych.

W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości wszczynane było

postępowanie administracyjne. W żadnym z warsztatów nie stwier-

dzono przekroczenia dopuszczalnych normatywów higienicz-

nych na stanowiskach pracy. We wszystkich zapewniano uczniom

przerwę śniadaniową, nie wszędzie jednak zapewniono możli-

wość zakupu artykułów spożywczych i gorących napojów. Wszyst-

kie placówki zapewniały uczniom dobrze zorganizowane stano-

wiska pracy.

W 2005 roku pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży

skontrolowali 165 szkolnych gabinetów chemicznych. Intereso-

wała ich gospodarka substancjami i preparatami chemicznymi

oraz sposób ich przechowywania. W wyniku stwierdzonych nie-

prawidłowości wszczęte zostało postępowanie administracyjne

wobec 13 szkół.

Wypoczynek uczniówOprócz stałych zakładów nauczania i wychowania Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2005 r.

swoim nadzorem objęła 645 sezonowych placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży, w któ-

rych wypoczywało 56 434 dzieci. Wszystkie placówki zimowego wypoczynku zapewniały swo-

im uczestnikom właściwe warunki sanitarne. Wśród skontrolowanych 561 placówek letniego

wypoczynku, w 16 stwierdzono zaniedbania dotyczące bieżącego stanu sanitarnego co stanowi

2,8% wszystkich obiektów.

Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2005 przeprowadzili 2553 kontrole sanitar-

ne w zakładach nauczania i wychowania oraz 853 w placówkach wypoczynku dzieci i młodzieży,

wystawili 808 decyzji administracyjnych, ukarali 19 osób grzywnami w drodze mandatu karnego na

sumę 2600 zł.

U wypoczywających dzieci stwierdzono 7 przypadków wszawicy. Świerzbu nie stwierdzono.

Odnotowano również 122 nieszczęśliwe wypadki. 25 osób hospitalizowano.

W dwóch przypadkach odnotowano przekroczenie limitu miejsc, w trzech placówkach nie-

wystarczające wyposażenie, w pięciu stwierdzono niedostateczny stan sanitarny umywalni, a

w dwóch zły stan sanitarny ustępów. W 19 obozach pod namiotami uczestnicy korzystali tylko

z kopanych latryn, w pozostałych przypadkach były to ustępy skanalizowane bądź ekologiczne

typu toi-toi.

24

Zwalczanie chorób zakaźnych

W przypadku większości chorób zakaźnych sytuacja epidemiologiczna w woje-

wództwie warmińsko-mazurskim jest dobra. W ostatnich latach nie rejestrowano

zachorowań na dur brzuszny, błonicę, wściekliznę u ludzi oraz poliomyelitis. W

roku 2005 nie mieliśmy zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A oraz

zachorowań i podejrzeń zachorowań na odrę.

Niewątpliwie problemem województwa warmińsko-mazurskiego – z uwagi na endemiczne wystę-

powanie zakażonych kleszczy – jest wysoki współczynnik zapadalności na boreliozę (ponad dwu-

krotnie wyższy niż w kraju) i kleszczowe zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności prawie sied-

miokrotnie wyższy niż w kraju).

Zakażeniu na boreliozę sprzyjało endemiczne występowanie zakażonych kleszczy oraz wysoki

procent zalesienia terenu. Istnienie wielu ośrodków turystycznych na terenach zalesionych Warmii, a

szczególnie Mazur, maso-

we zbieranie jagód oraz

grzybów latem i jesienią

mogły być także przyczy-

ną zwiększonej ekspozy-

cji na zakażenie. Niestety,

dotychczas nie udało się

wynaleźć szczepionki

przeciw tej chorobie.

Położenie w terenie

endemicznego występo-

wania zakażonych klesz-

czy przekłada się rów-

nież na liczbę zachoro-

wań na kleszczowe zapalenie mózgu. Pod względem liczby zachorowań zajmujemy drugie miej-

sce w kraju, po województwie podlaskim. Przypadki zachorowań koncentrują się głównie w powia-

tach wschodnich województwa. Przed zapaleniem mózgu może nas uchronić szczepionka.

Zapadalność na wirusowe zapalenie mózgu przenoszone przez kleszczew latach 1999−2005

0

2

4

6

8

10

12

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

województwokraj

2,7

0,3 0,4

7,4

3,3

0,50,30,5 0,70,9

4,45,0

2,2

8,8

25

W ubiegłym roku stwierdzono 38 zachorowań na czerwonkę (Shigella sonnei – 4 przypadki,

Shigella flexneri – pozostałe przypadki). Współczynnik zapadalności wynosił 2,7, podczas gdy

w kraju – 0,2. W roku 2005 liczba zachorowań na czerwonkę w woj. warmińsko-mazurskim wzro-

sła o 1/3. Na nasze województwo przypadła prawie połowa zachorowań na czerwonkę stwier-

dzonych w Polsce. Zachorowania wystąpiły w powiatach: olsztyńskim, elbląskim i mrągowskim.

W roku 2005 nastąpił istotny wzrost zachorowań na WZW

B (z 27 do 32 przypadków) i WZW C (z 27 do 51 przypad-

ków) w stosunku do roku poprzedniego. W ubiegłym roku,

pierwszy raz w naszym województwie, stwierdzono więcej

zachorowań na WZW C niż WZW B. Polepszający się stan

sanitarno-higieniczny placówek służby zdrowia, skuteczność

nadzoru nad zakażeniami związanymi z naruszeniem cią-

głości tkanek na drodze zabiegów medycznych i niemedycz-

nych, jest istotnym czynnikiem wpływającym na ogranicze-

nie rozprzestrzenianie się zakażeń wirusem HBV i HCV.

W tym kontekście zastanawiającym jest tak istotny wzrost

zachorowań na WZW, szczególnie WZW C. Wzrost ten sta-

wia nowe wyzwania przed pracownikami Inspekcji Sanitar-

nej nad sposobem sprawowania nadzoru w placówkach służ-

by zdrowia.

Pierwszy raz od wielu lat w 2005 roku wystąpiły zacho-

rowania na wąglik i tularemię. Postać skórną wąglika stwier-

dzono u siedmioletniego chłopca podrapanego przez psa.

Dziecko hospitalizowano w oddziale zakaźnym w Elblągu.

Potwierdzenie laboratoryjne uzyskano po przeprowadzeniu

badań w Puławach. Zachorowanie na tularemię dotyczyło

osoby dorosłej zamieszkałej w Olsztynie. Diagnozę potwier-

dzono po wykonaniu badań w Laboratorium Badań Epide-

miologiczno-Klinicznych w WSSE w Olsztynie.

Wirus grypy w 2005 roku był przyczyną zachorowań

wśród 31 143 mieszkańców naszego województwa. Brali-

śmy aktywny udział w nadzorze nad grypą w systemie SEN-

TINEL. Współpracowaliśmy z 11 poradniami rodzinnymi

znajdującymi się na terenie Olsztyna, Nidzicy, Ostródy, Lidzbarka Warmińskiego, Bartoszyc, Iła-

wy i Szczytna. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych w WSSE w Olsztynie w dzie-

więtnastu przypadkach dokonało izolacji wirusa grypy na hodowli komórkowej MDCK potwier-

dzonej przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie.

W związku z utrzymującym się zagrożeniem bioterrorystycznym podjęto szereg działań mają-

cych na celu zabezpieczenie ludności przed wystąpieniem zagrożeń czynnikami biologicznymi.

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny uczestniczył w pracach Wojewódzkiego Zespołu

Reagowania Kryzysowego, przejął wiele materiałów (paczek), podejrzanych o skażenie bioterro-

rystyczne zarodnikami wąglika.

Uaktualniono i zmodyfikowano plan wojewódzki oraz powiatowe plany reagowania kryzyso-

wego na wypadek wystąpienia ptasiej grypy. Stan naszej gotowości oceniany był przez przedsta-

wicieli Światowej Organizacji Zdrowia.

26

Wdrożono do stosowania nowe wzory zgłoszeń i podejrzeń zachorowań na objęte obowiąz-

kiem rejestracji choroby zakaźne. Od 1 stycznia 2005 roku wprowadzono rejestrację i zgłaszanie

przypadków możliwych, prawdopodobnych i potwierdzonych według zasad określonych w defi-

nicjach przypadków chorób zakaźnych.

Zakłady Służby Zdrowia Dział Epidemiologii w roku 2005 nadzorował 65 placówek lecznictwa zamkniętego oraz 2250

placówek lecznictwa otwartego.

Programy dostosowawcze wynikające z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 czerwca 2005

roku w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym

pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej nadesłały już wszystkie szpitale. Należy

podkreślić fakt, iż sterylizacja sprzętu odbywa się wyłącznie w sterylizatorach parowych, gazo-

wych oraz plazmowych. W roku 2005 przeprowadzono zewnętrzną biologiczną kontrolę skutecz-

ności sterylizacji w 2 693 cyklach, zakwestionowano 28, co stanowi 1,04%.

Wiele przeprowadzonych poważnych inwestycji, takich, jak remonty kapitalne oddziałów szpi-

talnych (w 19 przypadkach), czy powstanie spełniającej wymogi centralnej sterylizatorni w Ełku,

świadczą o stale poprawiającym się standardzie świadczonych usług medycznych.

W roku 2005 zwróciliśmy szczególną uwagę na wyposażenie wszystkich gabinetów zabiego-

wych w armaturę czerpalną uruchamianą bez użycia dłoni, zarówno w zamkniętej jak i otwartej

służbie zdrowia. Odnotowaliśmy poprawę stanu sanitarnego wynikającą z remontów placówek

otwartej służby zdrowia – w 53 przypadkach.

27

Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych Prowadzi pełny zakres badań mikrobiologicznych. Posiada dwa oddziały:

bakteriologiczno–parazytologiczny i wirusologiczno-serologiczny. LBEK wyko-

nuje badania w zakresie: bakteriologii, parazytologii, serologii, wirusologii.

W LBEK wykonywane są również badania środowiska szpitalnego (mikrobio-

logiczna kontrola skuteczności dezynfekcji, czystości powietrza, środków dezyn-

fekcyjnych oraz kontrola chemiczna roztworów dezynfekcyjnych), kontrola sku-

teczności sterylizacji oraz badania materiałów środowiskowych podejrzanych o skażenie biolo-

giczne. LBEK identyfikuje trudne diagnostycznie szczepy bakteryjne dla laboratoriów bakteriolo-

gicznych z całego województwa warmińsko-mazurskiego.

Personel zatrudniony w laboratorium posiada wymagane, wysokie kwalifikacje. Zatrudnieni są

diagności laboratoryjni, a wśród nich mikrobiolodzy posiadający specjalizację w zakresie mikro-

biologii oraz epidemiologii i higieny. Personel systematycznie podnosi kwalifikacje na kursach

zarówno w zakresie mikrobiologii, jak i systemu jakości.

W 2005 roku LBEK wdrożyło nowe metody badawcze w zakresie biologii molekularnej. Tech-

niką PCR wykonywane są badania w kierunku wzw B i wzw C oraz grypy, a metodami immuno-

fluorescencyjnymi diagnozowane są zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych, w tym zaka-

żenia wirusem grypy typ A i B. Jako jedno z niewielu w kraju laboratorium Państwowej Inspekcji

Sanitarnej LBEK jest przygotowane do prowadzenia pełnej diagnostyki wirusa grypy, w tym także

groźnego szczepu H5N1.

W 2005 roku LBEK wdrożyło potwier-

dzanie wyników badań w kierunku bore-

liozy metodą Western blot.

W zakresie bakteriologii wdrożono

badania wód użytkowych w kierunku

Legionella spp., badanie materiału klinicz-

nego w kierunku Campylobacter spp. oraz

rozpoczęto wdrażanie metody oznacza-

nia enterotoksyny gronkowcowej w żyw-

ności oraz szczepach bakteryjnych.

W Przeglądzie Epidemiologicznym

2005 (59: 53 – 58) ukazała się publikacja

„Zakażenia pałeczkami czerwonki rozpo-

znane jako zatrucie pokarmowe w woje-

wództwie warmińsko-mazurskim”, której

autorami są pracownicy LBEK.

Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych współpracuje z Państwowym Zakładem

Higieny, Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego, Centrum Transplantologii Poltransplant

w Warszawie oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim. W LBEK systematycznie szkoleni są stu-

denci Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Laboratorium uczestniczy w krajowych i międzyna-

rodowych sprawdzianach międzylaboratoryjnych, w których uzyskuje pozytywne oceny. W roku

2005 – jako jedno z niewielu laboratoriów w Polsce – oznaczyło kilkanaście izolatów wirusa gry-

py potwierdzonych przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy. W 2005 roku w laboratorium rozpoznano

28

rzadko występujące w Polsce zakażenie Francisella tularensis potwierdzone przez Wojskowy Insty-

tut Higieny i Epidemiologii w Puławach.

Kilka lat temu w LBEK została reaktywowana pracownia parazytologiczna. Systematyczny moni-

toring środowisk dzieci i młodzieży umożliwia ocenę sytuacji epidemiologicznej w zakresie para-

zytoz. Asystenci tej pracowni współuczestniczą w prowadzeniu wykładów na spotkaniach

Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego przy Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim

w Olsztynie.

W Laboratorium systematycznie jest wymieniane i modernizowane wyposażenie. W 2005 roku

zakupiono kolejne komory laminarne, inkubatory oraz sprzęt do diagnostyki grypy. Uruchomio-

no pracownię biologii molekularnej na potrzeby epidemiologii.

LBEK jest jednym z niewielu w Polsce akredytowanych laboratoriów mikrobiologicznych. Ponie-

waż dysponuje pełnym zakresem badań i metod mikrobiologicznych oraz zatrudnia wysoko wykwa-

lifikowaną kadrę, często traktowane jest na terenie województwa warmińsko-mazurskiego jako

laboratorium referencyjne i jako takie laboratorium będzie ubiegać się o poszerzenie zakresu akre-

dytacji w Polskim Centrum Akredytacji w formie dostępnej tylko dla laboratoriów referencyj-

nych.

W minionym roku poprawiono warunki lokalowe i środowiskowe

wykonywania badań:

– zakończono wymianę okien w laboratorium,

– zakończono modernizację pomieszczenia przeznaczonego na muzeum szczepów,

– utworzono pracownię biologii molekularnej oraz niebezpiecznych patogenów.

W 2006 roku uruchomione zostaną badania w kierunku enterotoksyny gronkowcowej oraz

zakończony zostanie proces wdrażania badań czynników biologicznych w środowisku pracy.

29

Sekcja szczepień ochronnychW województwie warmińsko-mazurskim od lat osiąga się bardzo dobre efekty w zakresie reali-

zacji czynnej profilaktyki chorób zakaźnych. Np. w latach 2000-2004 odsetek zaszczepionych w

naszym województwie dzieci był średnio o 8-15% wyższy od średnich krajowych.

Zgodnie z zasadami epidemiologicznymi dotyczącymi profilaktyki chorób zakaźnych, a także

w celu usprawnienia organizacji pracy w punktach szczepień – Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epi-

demiologiczna w Olsztynie opracowała szczegółowy harmonogram szczepień dla województwa

(Wojewódzki Terminarz Szczepień) jako suplement do Obowiązkowego Kalendarza Szczepień.

W 2005 r., zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia i Głównego Inspektora Sanitarnego,

Sekcja Szczepień położyła duży nacisk na efektywność szkoleń z zakresu wakcynologii, dosko-

nalenie wykonywania wakcynacji w placówkach terenowych województwa, poprawę gospodar-

ki szczepionkami oraz prozdrowotne działania medialne.

Służyły temu organizowane przez Sekcję narady, konferencje, kursy i szkolenia dla pracowni-

ków Inspekcji Sanitarnej Województwa. Sami pracownicy organizowali też podyplomowe szko-

lenia lekarzy, pielęgniarek, położnych i innych pracowników medycznych.

Współpraca z PZOZ, NZOZ, NFZ, Polskim Towarzystwem Pediatrycznym i Polskim Towarzy-

stwem Wakcynologii, efektywny system szkoleń oraz skuteczny nadzór nad personelem szczepią-

cym sprawowany przez pracowników epidemiologii do spraw szczepień, dały efekt w postaci naj-

wyższego w kraju poziomu wakcynacji dzieci i młodzieży w 2005 r.

W 2005 r. w województwie:

szczepienia pierwotne przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w pier-

wszym roku życia wykonano w 63,5%

przeciwko odrze, śwince i różyczce w drugim roku życia – w 97,8%

przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w 6 roku życia – w 99,3%

szczepienia przeciwko gruźlicy: procent dzieci bez blizny lub z blizną

< 3 mm w 12 miesiącu życia – 1,1%, w 7 roku – w 99,0% i w 12 roku

– w 99,4 %.

Wykonawstwo pozostałych szczepień obowiązkowych odpowiadało

wymaganym standardom lub znacząco je przekraczało.

W 2005 r. w Punkcie Szczepień Profilaktycznych WSSE w Olsztynie

wykonano prawie 12 tysięcy szczepień ochronnych, zaś w całym województwie – łącznie ze zle-

ceniami wykonanymi w filiach Punktu – prawie 61 tys.

Aktywny udział Sekcji Szczepień WSSE oraz Punktu Szczepień WSSE w realizacji dwóch Pro-

gramów: Programu Zapobiegania i Zwalczania wzw „B” oraz „Świnki” zaowocował odpłatnymi

szczepieniami: przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu „B” (7 583 osób indywidualnych

oraz 840 dzieci – szczepienia, których sfinansowały samorządy miast i gmin województwa) oraz

przeciwko śwince, odrze i różyczce – 4 941 dzieci, młodzieży i osób dorosłych, z czego 3 478

dzieci zaszczepionych zostało na koszt samorządów terytorialnych.

Od chwili uruchomienia – w 1993 – do końca 2005 roku Punkt Szczepień profilaktycznych

WSSE wykonał w województwie blisko 386 tysięcy zabiegów uodpornienia – w tym tzw. szcze-

pienia międzynarodowe.

30

Promocja zdrowia i oświata zdrowotnaKierunki działań oddziału w 2005 roku wynikały z założeń Narodowego Programu

Zdrowia na lata 1996-2005 oraz wytycznych Departamentu Promocji Zdrowia i Oświa-

ty Zdrowotnej w Głównym Inspektoracie Sanitarnym.

Zagadnienia problemowe realizowane były za pomocą:

I. programów edukacyjnych profilaktyki wzw typu A w przedszkolach i zakładach produkujących i

prowadzających żywność do obrotu

profilaktyki HIV/AIDS

pierwotnej profilaktyki wad cewy nerwowej

profilaktyki raka sutka „Różowa wstążeczka”

profilaktyki próchnicy „Radosny uśmiech radosna przyszłość”

profilaktyki astmy „Wolność Oddechu – Zapobiegaj Astmie”

zapobiegania wściekliźnie

zapobiegania zarażeniom pasożytniczym przewodu pokarmowego

wczesnego wykrywania chorób układu krążenia

higieny osobistej

II. kampanii i akcji prozdrowotnych medialnych nt. HIV/AIDS

antytytoniowych

zdrowych wakacji

zapobieganie zatruciom grzybami

Światowy Dzień Zdrowia i Osteoporozy.

Działania skierowane były do: dzieci i młodzieży szkolnej, nauczycieli i rodziców, pracowni-

ków zakładów opieki zdrowotnej, pracowników zakładów pracy produkujących i wprowadzają-

cych żywność do obrotu.

Normalnie żyćZ wcześnie rozpoznaną astmą

oskrzelową, prawidłowo leczoną

można normalnie żyć. W wojewódz-

twie warmińsko-mazurskim w 10

powiatach został wprowadzony pro-

gram edukacyjny „Wolność Odde-

chu – Zapobiegaj Astmie”. W trosce

o drowie dzieci program realizowa-

ny był w 95 szkołach podstawowych

w klasach I-III. Objął 10 286

uczniów.

31

Adresowany jest do rodziców uczniów

klas I-III, samych uczniów, nauczycieli

oraz pielęgniarek szkolnych.

Celem jest edukacja rodziców i opiekunów

dzieci tak, by na podstawie obserwacji

potrafili rozpoznać objawy astmy. Nie-

zwykle ważna jest zmiana postawy chorego

dziecka i jego otoczenia, zrozumienie, że

chory na astmę nie musi być wyłączony

z codziennych zadań.

Pracownicy promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej powiatowych stacji sanitarno-epidemio-

logicznych wspólnie z lekarzami alergologami przeszkolili nauczycieli i pielęgniarki szkolne.

Szkoły otrzymały nieodpłatnie materiały wydawnicze i pomoce dydaktyczne, które ułatwiają

nauczycielowi przeprowadzanie zajęć wśród rodziców i uczniów w sposób atrakcyjny. Z

rozmów przeprowadzanych z rodzicami wynika, że nie zdawali sobie sprawy z zagrożeń jakie

niesie astma i tego, jakie błahe z pozoru objawy mogą świadczyć o napadzie astmy u dziecka.

Program jest bardzo dobrze przyjmowany zarówno przez środowisko szkolne, jak i przez

rodziców. Część z nich po zdobyciu podstawowej wiedzy i zaobserwowaniu u dziecka

niepokojących objawów udała się po poradę do lekarzy specjalistów. Więcej informacji na

temat programu można znaleźć na stronie internetowej www.wolnoscoddechu.pl

Lepiej zapobiegać niż leczyćPracownicy działu promocji zdrowia, wychodząc z założenia, że lepiej

zapobiegać niż leczyć, w ubiegłym roku (już po raz trzeci) przygotowali porad-

nik „Zdrowe wakacje”. Zawarli w nim podstawową wiedzę na temat tego, co

nas może spotkać pod-

czas letniego wypo-

czynku, jak udzielać

pierwszej pomocy.

Wyjaśniają w nim

i uczą jak postępo-

wać np. w przypad-

ku zatrucia pokar-

mowego, poparze-

nia słonecznego,

ugryzienia przez psa czy ukąszenia przez żmiję.

W poradniku znalazły się też adresy placówek,

do których w razie zagrożenia należy się zgło-

sić po pomoc. Kolorowy, atrakcyjnie wydany fol-

der powstał przy wsparciu finansowym Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-

Mazurskiego.

Podczas wakacji pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Powiatowych Stacji

Sanitarno-Epidemiologicznych odwiedzali placówki wypoczynku letniego i przeprowadzili poga-

danki dla prawie 4500 osób.

32

Pasożytom – nie!Wojewódzki program zapobiegania zarażeniom

pasożytniczym przewodu pokarmowego realizowa-

ny jest we współpracy z Pracownią Parazytologicz-

ną WSSE od roku 2002.

Cele programu to:

1. Podniesienie poziomu wiedzy na temat naj-

częściej występujących zarażeń pasożytniczych u

dzieci, zasad profilaktyki tych zarażeń, zasad i spo-

sobu pobierania materiału do badań. Adresatami

działań edukacyjno-informacyjnych są rodzice oraz

pracownicy placówek oświatowo-wychowaw-

czych.

2. Monitorowanie sytuacji zdrowotnej dzieci w

zakresie parazytoz jelitowych poprzez prowadze-

nie bezpłatnej diagnostyki.

Badania przeprowadzone w woj. warmińsko-

mazurskim w latach 2002-2004 wykazały obecność

pasożytów jelitowych u:

29,6% dzieci siedmioletnich – w porównaniu

do wyników otrzymanych w pozostałych

województwach ten odsetek był najwyższy

w Polsce

46% wychowanków domów dziecka.

W 2005 r. programem objęto połowę przedszko-

li w województwie. W zajęciach edukacyjnych

uczestniczyło 5819 rodziców i pracowników. Ponad-

to indywidualnych porad udzielono 273 osobom

zgłaszającym się do stacji sanitarno-epidemiologicz-

nych. Przebadano 548 dzieci. U 72 osób (13,14%)

wykryto owsiki, a u ośmiu osób (1,6%) – pełzaka

okrężnicy.

33

Zapobiegawczy Nadzór SanitarnyZadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru

Sanitarnego określa przede wszystkim art. 3 ustawy o PIS oraz ustawa Prawo ochro-

ny środowiska.

Podstawę dla działalności inwestycyjnej stanowi planowanie przestrzenne. Przy roz-

patrywaniu planów analizuje się m.in. prognozy oddziaływania inwestycji na środowi-

sko, w tym na zdrowie ludzi. Plany powinny też zawierać analizę ewentualnych roz-

wiązań eliminujących lub ograniczających negatywne oddziaływanie na otoczenie.

Większość (90%) uzgadnianych w tym obszarze dokumentów stanowią miejscowe plany zago-

spodarowania przestrzennego Zapisy do tych planów m.in. przewidują zaopatrzenie w wodę z

ujęć o charakterze publicznym (objętych stałym nadzorem inspekcji sanitarnej), odprowadzenie

ścieków do kanalizacji sanitarnej. Miejscowe plany zawierają bardzo często zapisy dotyczące

zakazu stosowania żużla do utwardzania dróg, budowy budynków gospodarczych w zabudowie

mieszkalnej wielorodzinnej, określają zasady lokalizacji parkingów i miejsc parkingowych etc.

Inwestycje o charakterze szczególnym Odrębną kwestię w działaniach zmierzających do poprawy stanu sanitarno-higienicznego (na-

stępny etap w procesie inwestycyjnym) stanowi uzgadnianie przez Państwowego Wojewódzkie-

go i Powiatowego Inspektora Sanitarnego „lokalizacji” szczególnej grupy inwestycji – przedsię-

wzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

W aktualnym stanie prawnym ustawy Prawo ochrony środowiska organy państwowej inspekcji sani-

tarnej określają warunki, które muszą być spełnione w przypadku realizacji przedsięwzięcia znaczą-

co oddziałującego na środowisko. Podstawę do wydania opinii stanowi „Raport o oddziaływaniu przed-

sięwzięcia na środowisko” opracowywany zgodnie z art.52 ustawy Prawo ochrony środowiska.

W naszym województwie w zakresie kompetencji należących do wojewódzkiego inspektora sani-

tarnego w 2005 roku uzgadniano przede wszystkim takie inwestycje, jak: stacje bazowe telefonii komór-

kowej (nowo budowane i przebudowywane), fermy o obsadzie powyżej 210 DJP, drogi krajowe i eks-

presowe, stacje demontażu pojazdów samochodowych.

Stacje telefonii komórkowej

W przypadku stacji telefonii komórkowej analizie pod-

legają anteny tych stacji, które są źródłem promieniowa-

nia elektromagnetycznego, sprawdzany jest zasięg szko-

dliwego dla ludzi promieniowania. Pozytywne uzgodnie-

nie uzyskuje tylko ta inwestycja, w przypadku której obszar

o przekroczonej wartości gęstości mocy mikrofalowej znaj-

duje się w przestrzeniach niedostępnych dla ludzi.

Fermy

Trudnym zagadnieniem z punktu widzenia wymogów

higienicznych i zdrowotnych jest określanie środowisko-

wych uwarunkowań dla ferm (w roku 2005 PWIS w Olsz-

tynie analizował warunki dla 26 ferm; w jednym przypad-

ku wydano opinię negatywną z uwagi na bezpośrednie

34

sąsiedztwo zabudowy mieszkalnej i ujęcia wody). Proble-

mem jest kwestia nieprzyjemnych zapachów: zgodnie

z ustawą Prawo ochrony środowiska standardy jakości

powietrza nie powinny przekraczać terenu, do którego

inwestor posiada tytuł prawny. W praktyce jest to bardzo

trudne do wyegzekwowania – ogromne utrudnienie sta-

nowi brak normy odorowej w Polsce i niemożność stoso-

wania obowiązujących w innych krajach uregulowań

prawnych, np. norm odorowych opracowanych przez

Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Drogi

W roku 2005 uzgodniono szereg inwestycji związanych z przebudową dróg. Przebudowywa-

ne drogi są znacznie lepszej jakości, zatem nawet w terenie miejskim inwestycje (pomimo prze-

widywanego zwiększenia natężenia ruchu pojazdów) przyczyniają się do poprawy stanu aerosa-

nitarnego powietrza (ruch jest bardziej płynny) i nie zwiększa się poziom hałasu.

W wielu przypadkach (po analizie raportu) wnoszono uwagi dotyczące:

zakazu realizacji nowoprojektowanych obiektów kubaturowych, w szczególności zabudowy

mieszkalnej i chronionej (związanej np. z oświatą, ochroną zdrowia) w zasięgu uciążliwego

oddziaływania inwestycji

zastosowania rozwiązań poprawiających klimat akustyczny i aerosanitarny powietrza (pas

zieleni izolującej, ekrany akustyczne, zastosowanie stolarki okiennej o podwyższonej

izolacyjności akustycznej).

Należy podkreślić, że największy

problem generowany przez ten rodzaj

inwestycji stanowi hałas – stąd coraz

częściej wymaga się stosowania ekra-

nów akustycznych.

Natomiast emisja pozostałych

zanieczyszczeń „drogowych ”, jak

pyły, tlenki azotu, tlenki węgla i inne

substancje toksyczne, praktycznie nie

przekracza granicy pasa drogowego.

Pojazdy wycofane z eksploatacji

W świetle masowego importu starych, używanych samochodów istotne zmiany stanowi uporządkowa-

nie postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia

ludzi (na mocy ustawy z 20 01 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Zbierać takie pojazdy mogą wyłącznie przedsiębiorcy prowadzący specjalne punkty i stacje demontażu.

Określono również wymogi, m.in. sanitarne i techniczne dla tych stacji, jak również sposób demontażu.

Ważniejsze inwestycje

Z ważnych dla funkcjonowania regionu inwestycji PWIS w Olsztynie uzgodnił warunki środo-

wiskowe dla rozbudowy zakładu Swedwood Poland sp. z o.o. w Lubawie oraz inwestycję porząd-

kującą gospodarkę odpadami na terenie Elbląga – Zakład Utylizacji Odpadów sp. z o.o. w Elblągu.

35

Był to jedyny przypadek, gdzie konieczne będzie utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania.

PWIS w Olsztynie m.in. nakazał nasadzenie dodatkowego pasa zieleni od strony osiedla mieszkal-

nego oraz wykonanie obudowy i zadaszenia pryzmy kompostowej. W celu eliminacji uciążliwości

zapachowej i emisji szkodliwych dla zdrowia drobnoustrojów nakazano odprowadzić zużyte powie-

trze z linii sortowniczej i pryzmy kompostowej przez biofiltry. Określono również warunki dla maga-

zynowania odpadów niebezpiecznych.

Bardzo ważna, z punktu widzenia warunków higienicznych i zdrowotnych, grupa przedsię-

wzięć znacząco oddziałujących na środowisko podlega uzgodnieniu w zakresie uwarunkowań

środowiskowych z Państwowymi Powiatowymi Inspektorami Sanitarnymi.

W roku 2005 były to przede wszystkim inwestycje porządkujące gospodarkę wodno-ściekową,

w szczególności: sieci wodociągowe dla jednostek osadniczych (36), oczyszczalnie ścieków (14),

stacje uzdatniania wody (6), stacje paliw (3), zakłady przetwórstwo drewna, stolarnie, tartaki (6),

fermy do 210 DJP etc.

Uzgadnianie dokumentacji projektowejKolejny etap w działalności inwestycyjnej stanowi uzgadnianie dokumentacji projektowej w

zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Uzgodnień dokonują powiatowi inspektorzy sani-

tarni oraz – działający na mocy upoważnienia Głównego Inspektora Sanitarnego – rzeczoznawcy

ds. sanitarno-higienicznych.

Należy stwierdzić stopniową poprawę jakości opracowywanych projektów. Wśród uzgadnia-

nych projektów przeważają lokale gastronomiczne. Drugą grupę stanowią zakłady opieki zdro-

wotnej – są to przede wszystkim nieduże przychodnie, ale również przebudowy i rozbudowy szpi-

tali, pomieszczenia prywatnej indywidualnej praktyki lekarskiej. Trzecią grupę stanowią lokale

usługowe adaptowane najczęściej na zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, salony masażu. Uzgadnia

się znaczną liczbę projektów sklepów.

Rodzaj działalnościRok

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Liczba uzgodnionych studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmin

46 9 5 2 2 0

Liczba uzgodnionych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miasta i gmin

97 195 196 140 111 172

Liczba uzgodnionych warunków zabudowy i zagospodarowania terenu przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

206 322 197 146 459 505

Liczba uzgodnionych dokumentacji projektowych

1855 1482 1429 1323 1373 1507

Liczba przeprowadzonych kontroli inwestycji będących w trakcie realizacji

504 318 288 281 249 189

Liczba przeprowadzonych wizji w terenie 504 367 576 473 559 690

Liczba inwestycji odebranych i dopuszczonych do użytkowania

868 857 558 1009 839 854

36

Dopuszczenie do użytku obiektów budowlanychOstatni etap działania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego stanowi uczestnictwo w dopusz-

czeniu do użytku obiektów budowlanych. Sprawdzana jest zgodność wykonania obiektu budow-

lanego z projektem budowlanym.

W roku 2005 odebrano w województwie warmińsko-mazurskim wiele istotnych dla funkcjo-

nowania regionu inwestycji, m.in.: Centrum Handlu Hurtowego ,,Makro” w Olsztynie, Centrum

Handlowo-Usługowe ,,Alfa” w Olsztynie, Centrum Logistyczne Michelin w Olsztynie, Oddział

Kardiochirurgii i Oddział Ratunkowy w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie,

Dzienny Dom Pomocy dla Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie, Laboratorium Galenowe w Dy-

witach, Centrum Handlowo-Rekreacyjne w Elblągu, Zakład Stolarski Kris-Mar w Elblągu, drogo-

we przejście graniczne w Gołdapi, szwalnię w Reszlu, amfiteatr w Biskupcu.

Na uwagę zasługuje najmniejszy powiat w województwie warmińsko-mazurskim – Nowe

Miasto Lubawskie, gdzie w roku 2006 oddano do użytku aż trzy szkoły wraz z salami gimna-

stycznymi.

37

Sanitarna ochrona granicy państwa

Na terenie województwa znajduje się 7 przejść granicznych. W 2005 roku bieżą-

cy stan sanitarny wszystkich przejść nie budził zastrzeżeń. Zarówno pomieszczenia

dla osób przekraczających granicę, jak i dla obsługi utrzymane były czysto, wyposa-

żone w podstawowe środki sanitarne, czystościowe i dezynfekcyjne. Tereny przejść

sprzątane były na bieżąco, nieczystości stałe usuwane w miarę potrzeb. Przed przej-

ściami granicznymi w Bezledach, Gronowie i Fromborku ustawione zostały sanitaria-

ty kontenerowe.

W grudniu zakończono pierwszy etap związany z modernizacją przejścia drogowego w Gołdapi

(oddano do użytku dwa budynki kontroli szczegółowej samochodów osobowych oraz dwa

budynki administracyjne).

W dalszym ciągu trwają prace budowlane na przejściu drogowym w Bezledach.

Nie zakończono, mimo wcześniejszych deklaracji, modernizacji przejścia drogowego

w Gronowie.

W roku 2005 odnowiono budynek odpraw dla podróżnych, ale remontu wymagają jeszcze

pomieszczenia biurowe kolejowego przejścia granicznego w Braniewie.

Lotnicze przejście w Szymanach praktycznie było nieczynne. Odbyło się zaledwie kilka

operacji krajowych.

W znacznie mniejszym stopniu niż w latach ubiegłych, z uwagi na zdecydowanie mniejsze

zainteresowanie rejsami w kierunku Bałtijska, wykorzystywane były morskie przejścia graniczne

w Elblągu i Fromborku.

38

PAŃSTWOWY WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY lek. wet. Janusz Dziskotel. 0-89 52 48 348 lub 0-89 527 55 80sekretariat@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Jolanta Jabłońska tel. 0-89 52 48 424szkola@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK DZIAŁU HIGIENY KOMUNALNEJ mgr inż. Maria Mindrow tel. 0-89 527 20 21 lub 0-89 52 48 306hk_nadzor_wsse@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK ODDZIAŁU ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO inż. Wenancjusz Kamińskitel. 0-89 52 48 378, 0-89 52 48 304zns@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY RADIACYJNEJ mgr Renata Ozgatel. 0-89 527 51 38 lub 0-89 52 48 413or_wsse@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK DZIAU HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU mgr inż. Bożena Tyśnicka-Piotrowskatel. 0-89 527 96 75 lub 0-89 52 48 353hz605@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK DZIAŁU HIGIENY PRACY mgr farm. Barbara Bieńkowskatel. 0-89 527 33 72 lub 0-89 52 48 401hp@wssse.olsztyn.pl

KIEROWNIK ODDZIAŁU PROMOCJI ZDROWIA I OŚWIATY ZDROWOTNEJ KOORDYNATOR PUNKTU KONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNEGO W KIERUNKU HIV lek. wet. Maria Leokajtistel. 0-89 52 48 377ozipz@wsse.olsztyn.pl; m.leokajtis@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH I ŻYWNOŚCI mgr inż. Grażyna Boguszewicztel. 0-89 52 48 416g.boguszewicz@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNO-KLINICZNYCH mgr Małgorzata Dziedzichtel. 0-89 52 48 394m.dziedziech.ep@wsse.olsztyn.pl

GŁÓWNY SPECJALISTA ds. SYSTEMU JAKOŚCI mgr inż. Anna Krupowicztel. 0-89 52 48 337a.krupowicz@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIKA DZIAŁU EPIDEMIOLOGII dr n. med. Feliks Jarockitel. 0-89 527 20 69 lub 0-89 52 48 327epid_chor@wsse.olsztyn.pl GŁÓWNA. KSIĘGOWA mgr inż. Monika Łapińskatel. 0-89 527 97 83 lub 0-89 52 48 366ksiegowosc.monika@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK SEKCJI ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH mgr Izabela Zima, tel. 0-89 52 48 318i.zima@wsse.olsztyn.pl

RADCY PRAWNImgr Ewa Januszkiewiczmgr Anita Ozgamgr Justyna Skowrońskatel. 0-89 52 48 352

KIEROWNIK SEKCJI ds. PRACOWNICZYCH mgr Iwona Kaczortel. 0-89 52 48 331kadry@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK DZIAŁU TECHNICZNEGO mgr inż. Andrzej Małolepszytel. 0-89 52 48 395 KIEROWNIK DZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO Krystyna Marzectel. 0-89 52 48 425k.marzec@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK SEKCJI STATYSTYKI MEDYCZNEJ, INFORMACJI I ORGANIZACJI mgr Krystyna Korejwotel. 0-89 52 48 435k.korejwo.stat@wsse.olsztyn.pl

KIEROWNIK SEKCJI DS. SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCHlek. wet. Marek Behan tel. 0-89 533 14 87 lub 0-89 52 48 451epidemiologia_szczepienia@wsse.olsztyn.pl

ASYSTENT PWISmgr inż. Honorata Kulasa-Łoskotel. 0-89 527 55 80, 0-89 52 48 448, fax. 0-89 527 97 88 sekretariat@wsse.olsztyn.pl ST. SPECJALISTA ds. KONTAKTÓW z MEDIAMI mgr Elżbieta Burzyńska-Miszczaktel. 0-89 52 48 455rzecznik@wsse.olsztyn.pl

WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA10-561 Olsztyn, ul. Żołnierska 16

tel. 0-89 52 48 300, fax 0-89 527 97 88wsse@wsse.olsztyn.pl

39

PSSE Bartoszyce11-200 Bartoszyceul. Boh. Warszawy 12fax. 0-89 762 21 50tel. 0-89 762 32 57

PSSE Braniewo14-500 Braniewoul. Królewiecka 26fax 0-55 243 23 81tel. 0-55 243 25 45

PSSE Działdowo13-200 Działdowoul. Biedrawy 5 fax 0-23 697 26 34tel. 0-23 697 26 34

PSSE Elbląg82-300 Elblągul. Królewiecka 195fax 0-55 232 74 31tel. 0-55 232 32 60

GSSE Elbląg82-300 Elblągul. Bema 17fax 0-55 233 74 09tel. 0-55 232 70 80

PSSE Ełk19-300 Ełkul. Toruńska 6 A/1fax 0-87 621 77 64tel. 0-87 621 77 50

PSSE Giżycko 11-500 Giżyckoul. Suwalska 3fax 0-87 428-58-74tel. 0-87 428-54-98

PSSE Gołdap19-500 Gołdapul. Wolności 11fax 0-87 615 06 77tel. 0-87 615 15 47

PSSE Iława 14-200 Iławaul. Sienkiewicza 10fax 0-89 649 04 21tel. 0-89 649 04 20 PSSE Kętrzyn 11-400 Kętrzynul. J. Piłsudskiego 5fax 0-89 754 21 41tel. 0-89 754 21 40

PSSE Lidzbark Warmiński 11-100 Lidzbark Warmińskiul. Orła Białego 6fax 0-89 767 25 82tel. 0-89 767 23 22

PSSE Mrągowo11-700 Mrągowoul. Królewiecka 60 Bfax 0-89 741 26 34tel. 0-89 741 26 34

PSSE Nidzica13-100 Nidzicaul. Żeromskiego 8fax 0-89 625 83 20tel. 0-89 625 20 81

PSSE Nowe Miasto Lubawskie13-300 Nowe Miasto Lubawskie ul. Grunwaldzka 3fax 0-56 472 64 28tel. 0-56 474 26 92

PSSE Olecko19-400 Oleckoul. Wojska Polskiego 13fax 0-87 520 20 65tel. 0-87 520 30 55

PSSE Olsztyn10-561 Olsztynul. Żołnierska 16 fax 0-89 527 43 10tel. 0-89 524 83 00

PSSE Ostróda14-100 Ostródaul. Kościuszki 2fax 0-89 646 08 80tel. 0-89 646 08 70

PSSE Pisz12-200 Piszul. Warszawska 5fax 0-87 423 27 80tel. 0-87 423 23 78

PSSE Szczytno12-100 Szczytnoul. Skłodowskiej 8fax 0-89 623 24 20tel. 0-89 624 87 31

PSSE Węgorzewo11-600 Węgorzewoul. 3 Maja 17 Bfax 0-87 427 28 83tel. 0-87 427 28 13

Graniczna i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne województwa warmińsko-mazurskiego

40

Badania:

l bakteriologicznel wirusologicznel serologicznel parazytologicznel środowiska szpitalnegometodami tradycyjnymi, komercyjnymi, biologii molekularnej wykonuje Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, tel. 0-89 524 83 97, 0-89 524 83 83, 0-89 524 83 42.

Próby przyjmowane są w dni powszednie: od poniedziałku do piątku – od osób zdrowych (badających się do karty zdrowia) w godz. 7.30-12.00,– od osób chorych w godz. 7.30-16.30,– w soboty, w godz. 8.00-10.00.

Badania:

l zanieczyszczenia powietrza i parametrów czynników fizycznych w miejscu pracy i obiektach użyteczności publicznejl wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz w kąpieliskach i basenachl zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego l środków spożywczych, posiłków, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością wykonuje Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16.

w Oddział Badania Wody, Gleby, Powietrza, tel. 0-89 524 83 14 lub 0-89 524 83 12, 0-89 524 83 09w Oddział Badania Żywności, Przedmiotów Użytku, tel. 0-89 524 83 35w Oddział Badania Środowiska Pracy, tel. 0-89 524 84 30w Oddział Aparatury Specjalnej, tel. 0-89 524 84 36w Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności, tel. 0-89 524 84 16

Punkt Szczepień Profilaktycznych

WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, pok 703 wykonuje stacjonarne szczepienia indywidualne oraz grupowe (stacjonarne i wyjazdowe) przeciw:

– grypie,– haemophylus influenzae typu B,– ospie wietrznej,– kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych

i mózgu,– wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B– różyczce, śwince,– meningokokom typu C,– pneumokokom i innym.

Zaszczepić się można w poniedziałki i czwartki w godz. 10-15.30, w innych godzinach lub pozostałych dniach tygodnia – po uzgodnieniu.tel. 0-89 524 83 64, 0-89 524 84 53fax 0-89 527 99 28e-mail: psp@wsse.olsztyn.pl

Punkt Bezpłatnego i Anonimowego Testowania w Kierunku HIV

czynny we wtorki i czwartki w godz. 15-18 w budynku WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, pok. 15 (parter), tel. 0-89 524 83 59.