Laŝtonaurbo

LAŜTONAURBO

AnnaLöwenstein

Kovrilo:junulinokunpleto(murpentraĵoelStabia,apudPompejo,1anjarcentonpK).

LaŜtonaUrbo

EldonodeFlandraEsperanto-Ligo

n-ro23enlaserio"Stafeto"

Tiuĉie-libroestasnekompletaprovversiokajrajtasestikopiitalaŭvole.

MemorealmiapraonkloJuliusLöwensteinelNurenbergo,esperantisto

AntaŭparoloTremultnombrajestaslaromanojtraktantajpriokazaĵojenlafruaRomaImperiokajlakomenciĝodelakristanaepoko–pensuekzemplepriQuovadis.Laŝtonaurboestasunueltiuj.Sedlaŭmiaspertoĝiestasunika,ĉarĝiajrolantojestasneksenatanojnekkorteganojnekarmeanoj,kajlaimperiestro–Neronodumlalastajĉapitroj,sedapenaŭeĉnomitaenlalibro–estasnurflankealudita.Ne,larakontopriskribaslavivonkajspertojndesklavigitakaptitino,britavirinotransportitaalRomokajtieaĉetitadesufiĉeordinaravilaoposedanto.Nividaslaimperion,do,kvazaŭdesube.EĉenladiversajromanojpriSpartakokajlaribelintajsklavojmankasfaktetiuperspektivo.

Niaaŭtorotrelerteenscenigasnin.EnlaunuapartodelaromanonikonatiĝaskunkeltasocioenBritujo,kajnilernasmultonprilatieajmorojkajkutimoj.PostenikunvojaĝasalRomokajlasklavasorto.TrelerteAnnaLöwensteinsentigasalnilakonfuziĝondevirinoperfortefortrenitaalsociofundamentefremda,kuntutealiajmorojkajkutimoj,kieslingvonŝitutenekomprenas.Iompostiomsiadaptiĝasallanovajcirkonstancoj.Postkelkajjarojŝidevastranslokiĝialla“ŝtonaurbo”mem,alRomo,kieŝiestasliberigitakajpasigaskelkajnjarojnkieledzinodekopiisto,ĝisiliimplikiĝasenlakonataurbaincendiodumlaNeronaregotempo.

GrandameritodeLöwensteinestas,keŝisukcesaskroĉinianatentonkajstimulinianinteresonsenlatrudodefantaziajsensaciaĵojaŭverakatastrofo(esceptedelakaptiĝokajlafajrego).Rezulte,larakontoefikaskielaŭtentikapriskriboderealavivo.

Aliameritoestas,kelafruajnkristanojnŝitraktastuteneŝablone.Ŝiaprotagonistomemnekonvertiĝas,kajŝineniamtuteaprobastiessintenojn–precipekiamŝiaproprafilofirmealiĝasallasekvantarodePetro;sedlaaŭtoronemisprezentastiujnfruajnkristanojn,destinitajnpereienlaamfiteatrokajalilokeprolaNeronapersekutado.Historiaaŭtentikokarakterizasĉitiuntutanverkon.

Kajfine,grandanlaŭdonmeritasŝiajstilokajlingvaĵo.ŜiaEsperantoestaslakomunalingvaĵo,kajonilegasĝinflue,seniuajnriskokaramboli

kunlagroteskajentrudaĵoj,perkiujtromultajelniajnuntempajverkantojmakulaskajstumbligassianprozon,pretendemekajsinlaŭde.Veraplezuroestas,ensorbitiunĉiromanon,kiunmisenblagetaksasestontaklasikaĵodenialiteraturo.GratulonĉiurilatealAnnaLöwenstein!

WilliamAuld

AntaŭparoloalladuaeldonoPostlaaperodeLaŝtonaurboenEsperanto,ĝiaperisankaŭenlaangla.Laŭpetodelaanglalingvaeldonejo,CitronPress,miiommallongigislaoriginalantekston;precipeĉeladuaduonodelakvinaĉapitromifarissufiĉedrastajntranĉojn.Protiujtranĉoj,laintrigocertedisvolviĝaslaŭpliceltrafamaniero,aliflankeperdiĝasplurajscenoj,kiujlaŭmitamenkontribuasallaĝeneralaetoso.Tialmiĝojas,keenEsperantoeblaslegilaplenan,kvankammalplirapidemoviĝantan,tekston.

Preparantelaverkonporlaanglaeldonejo,mikaptislaokazonporpartereverkilascenonenkiuromiajkomercistojvizitaslakeltanvilaĝon(p.23-32).Larezulto,laŭmi,estasplitrafakajkoncizaolantaŭe.TialmidecidisenprenitiunplibonigitantekstonenĉitiunduanEsperantaneldonon.

Midankaslaplurajnlegintojn,kiujatentigisminprilingvajeraretoj,kajprecipelaitalanesperantiston,kiuafableinformismin,kelaantikvajbritojnekonisdomajnkatojn(kvankamjasovaĝajn!).Tiujnmalglataĵojnminunkorektis.

AnnaLöwenstein

BRITUJO

UNUAĈAPITRONiĉiamdiris,keMorimanosestaslaplejlertarakontistoenlakvarvilaĝoj.Neoftelivizitisniandomaron,sedkiamlivenis,niakabanoĉiamestisplenega.Latutafamiliodemiaonklovenisporaŭskulti,kajeĉkelkajparencojdemiaonklinoellanajbaradomaroĉelaaliaflankodelamonteto.

Miapartememorasunutianokazon,kiammiestisnurknabineto.Estismalvarma,grizavespero.Postplurajtagojdasenĉesapluvado,ladukabanojenniakortokaŭrismalgajesubsiajrondajtegmentojeltrempitapajlo.Niinfanojtimis,keMorimanosnevenos,sedbonŝancelapluvoiommalpliiĝisantaŭnoktiĝo,kajjeniaĝojoliaperis.Nirigardisdumliatentepaŝistralakotagrundodeniakorto,kiuestismuelitadetagojdapluvoĝisĝiiĝismarĉosulkitajeakvoplenajkavojkajtruoj.

Haladzodefumoŝvebisenlatroplenakabano,kromkiesentiĝiskruelatrablovodelapordo,nefermitaporenlasilamalfortanlunbrilon.Lamalvarmaaerofalĉisvojoninterlahomoj,kiujkunpremiĝisenlaplivarmajpartojdelaĉambro.Apartesidisnurmiapatro,sola,rekteenlatrablovo,kunsiamantelofirmestreĉitaĉirkaŭlaŝultroj.Neniamĝenislinlamalvarmo,kondiĉekelipovisenspiribonan,freŝanaeron.Lunradiobrilisjelaflankodeliavizaĝo,kajmirigardiskunfascinokielĉiumovodeliakapolumigisaliantrajton:lianostecannazonenunumomento,kajpostelatremantanekstremaĵondeliajlongajlipharoj.

LongharanhundofelononijametendisporMorimanosenlaplejbonaloko,proksimeallafajrosedeksterlafumo,kieĉiujpovisvidilinperlaflagralumodelaflamoj.Apudliestismiapatrino,nigrakonturokontraŭlaruĝaardodelafajro.Laplejmultodelahomojsidiskunkrucitajkrurojsurlagrundo,sedŝipreferissidisurmalaltaarbostumpo,kieŝipovisŝpiniĉelafajrolumodumŝiaŭskultadislarakonton.Ŝivolvislaŝpinilonkajrekaptisĝinperregulajmovoj,paŭzantenurporfortiriunuelsiajlongajharplektaĵojdesiavizaĝoaŭporalkroĉimianfraton,Tasgjon(noto1),plifirmeallamamo.

Mikuŝissurpajlamasoapudmiapreferatakuzo,Kaljakos.Niĉiamelektis

unuellaplimallumajanguloj,laŭebleplejforedelamalfermitapordo,kienipovisludikajsekreteflustrisublamalaltategmento.Ĉi-noktetamenniaatentoestiskompleteokupataprolarakontodeMorimanos.LiestisparolantapriRomo.

Ladomoj,laŭli,estastielmultajkajtielmultegajkiellafiŝojenlariveroj,kiellaŝtonetojĉelabordo,kiellaondojdelamaro,kiellastelojenlaĉielo.Iliestasplialtajollapintojdelaarbojkajtielproksimajintersi,keseonividusputondagreno,lagrenerojentiuputoneestusplikunpremitajolladomojenRomo.Laurboetendiĝastiomeenĉiudirekto,keseoniprenuslatutanteritoriondeniapopolo,tamenĝinekovruspliolunuanguletondelateritoriodeRomo.Kajtiujdomojhavasunueganstrangaĵon:iliestaskonstruitajnenurflank-al-flankesedankaŭunusuperlaalia.Enkelkajlokojtroviĝaseĉtriaŭkvarsupermetitaj,tielkelaloĝantojpaŝassuperlakapojdesiajnajbaroj.

“Kajlakampoj,ĉuankaŭilitroviĝassupreenlaaero?”demandismiafratinetoVinda.Ŝiestistrojunaporscii,keonineinterrompularakontiston.Morimanospaŭzisensiarakonto.“Tuteneestaskampoj,”lidiris.“Ladomojestasplistreĉekunpremitajollahaŭtokontraŭviajripoj,kajeĉnearbo,eĉnebranĉeto,eĉneherberopovasinterpuŝiĝiinterili.Neniupunktodaverdoestasvideblaentiututaurbo,eĉnepunktetotielet-etakiellaungetodeviafingreto.Ĉarentiuurbo,ĉioestasfaritaelŝtono.”

“Sedkionlahomojmanĝas?”miafratinopersistis.Miapatrinokomencissilentigiŝin,sedMorimanosrespondis,“Mankaskampojentiuurbo,kajtamenallaromanoj(noto2)neniammankasmanĝaĵoj.Ĉartietroviĝaskonstruaĵojtielgrandegaj,keeĉunuelilipovuskovriĉitiuntutanmontetondelapiedojĝislaharoj.Kajĉiukonstruaĵoestasplenajemanĝaĵoj.Launuaenhavasnenionkromgreno,laduanurviandon,enlatriaviciĝaskruĉojdavinokajbiero.Kajtietroviĝasankaŭaliajkonstruaĵoj,ŝtopitajperĉiokiononipovusbezoni.Unuenhavassitelojnkajpotojnkajvazojn,kajenaliaestasĉiajmultvalorajjuveloj:broĉojkajbrakringojkajorajtrezoroj.Sedentiukonstruaĵoneestastorditajkolringoj,ĉarneniuromano,eĉnelareĝodeĉiujromanojmem,portastorditanringonĉirkaŭsiakolo.Aliakonstruaĵoenhavasŝtofojn,nenurenmallarĝajstrioj,sedengrandegajrulaĵojlongajcentulnojn.Ĉiujkolorojvideblastie:sangaruĝo,brilverdo,nigro,violo,enkvadratetojkajstrioj

kajpunktetoj.Kelkajŝtofojestasplidelikatajolaraneaĵojkajbrilaskiamlalumotuŝasilin,kiellasunoflagretasĉelapintojdelaondoj.Kajestasaliaŝtofotieldikakajmola,keĝiaportantoneniamsentaslamalvarmon,eĉentiajtagojkiamlabirdojprofrostofiksiĝasallabranĉojkajlapluverojglaciiĝasantaŭolatingilagrundon.”

TiamMorimanosplurakontisprilaaliajkonstruaĵojtroveblajenRomo.Tiomgrandegajiliestas,keiliŝajnaslaborodegigantoj;kajtamenkonstruisilinhomoj.Ĉarlaromanojposedastiomdasklavoj,kesendicentsklavojnporleviunuŝtononporiliestasnurabagatelaĵo.Troviĝastievastegajhaloj,sufiĉegrandajporentenitutanlagon,enkiujfluasriveroj.Enkelkajlaakvoagitiĝaskajbolas;ĉealiajglacioformiĝissurlasupraĵo.

SedplistrangaolĉioestaslahomojkajbestojvideblajenRomo.Lahomojestasnenurblankajaŭpalbrunajkielni,sedankaŭmalhelbrunaj,nigraj,bluajkajverdaj.Kajlabestojestaseĉplieksterordinaraj.Kelkajhavasnazonsufiĉelonganportuŝilateron;aliajhavassurlahaŭtostrangajndesegnojnkielstrioj,cirklojaŭspiraloj;estasbestojkundukapojaŭseskruroj;kajaliajkuntiellongakolo,keilipovasmanĝilafoliojnĉelapintodelaarboj,eĉdelaplejaltaj.

FinparolinteprilaurboRomo,Morimanosekrakontispriĝiaarmeo,kajkvankamlaurboenhavasegajnmirindaĵojn,laarmeomirigaseĉpli.Kompreneble,niĉiujjamaŭdistiunrakonton,sedniaŭskultisseneĉabruetodumlafajropreskaŭestingiĝis,esploranteenniajmensojlabildondetiujmilojkajmilojdahomoj,ĉiujvestitajprecizesame.

“Ĉiuhomoentiuarmeo,”Morimanosdiris,“eĉĝislaplejmalgravaelĉiujsoldatoj,portaskompletanarmilaron,kajneniuherooenlaantikvaepokoestushontintaaperikuntiajarmiloj.Ĉarĉiuunuopasoldatointertiujmilegojportasferajnkirasonkajkaskon,fajroharditanglavon,duakrepintajnlancojn,kajbonefaritanŝildon.Kajtiuarmeohavasunueganapartaĵon:ĉarĝiekmarŝasnurjelasonodetrumpeto.Kajekmarŝinte,ĝinehaltas,eĉseĝirenkontasaltanmontonaŭprofundanvalon,ĝissonorasaliatrumpeto.Kajkiamunuhomoentiuarmeomovassiandekstrankruron,ĉiualiamovassiandekstrankruron;kajkiamunuhomomovaslamaldekstrankruron,ĉiualiamovaslamaldekstran.Kiamtiuarmeomarŝadas,ĝisimilasarbaregon,kiukovrasvastanebenaĵon;kaj

kiamtiuarmeoekbatalas,ĝisimilasnehaltigeblanŝtormondon,kiufuriozasantaŭenpromilitardo.”

Aŭdintelafinondelarakonto,mikuŝisvarmekajkomfortesurlapajlo,aŭskultantelaregulanspiradondemiakuzo,kiujamendormiĝisapude.Miagravedegaonklinoalproksimiĝiskajkovrisninperŝafofelo.Miŝatismianonklinon,kiuestisnekutimetrankvilakajbonhumora,kajĉiampoviskvietigilahomojnpersiamildavoĉo.Ŝiestislerteelektitaedzinopormiaonklo,ĉarmalkielŝi,liestissenpaciencakajkverelema.Ofteaŭdeblisliakoleravoĉo,muĝanteellaaliakabanotranslakorto,verŝajnekunakompanodeplorantajinfanoj.Sedĉiamsekvislatrankviligajvortojdemiaonklino,kiurespondismallaŭte.

“Ĉuviankoraŭnedormas,etaruĝkapulino?”ŝidemandis.Ŝinomismintielpromiajharoj.Ruĝajharojestistreoftajenmiafamilio;ankaŭmiapatrinohavisilin,kvankamŝiajestisplimalhelajollamiajkajnetielbelkoloraj.

Miapatrorevivigislamortantanfajron.Lalumodenoveekbrilis,kajkuŝantesurmiaflankomidormemerigardisdummiapatrinoprenisfelondabieroporlaviroj,kiujinterparolisĉirkaŭlafajro.Miafratetoestisfirmevolvitaenŝalo,kiupendisdeŝiaŝultro,kajliakapodaŭrebalanciĝetisdumŝimoviĝis.

Miapatroleviĝisporaliĝialmiaonklokajnianajbaro,Alaŭnos,kiujsidisproksimealmiapajlanesto.Alaŭnosloĝisenladomarosurlaaliaflankodeniamonteto,plimalproksimedelavilaĝoolni.Liestislafratodemiaonklino,kajhavissimilankarakteron,bonhumorankajtolereman.Liestistreŝercema,kajkiamlividismin,liĉiamtirismiajnlongajnruĝajnharplektaĵojnkajŝajnigis,kelibruligissianmanon.Nunlavirojinterparolisekscite,kajiliajvoĉojplilaŭtiĝadis,malgraŭlaklopodojdelavirinojtrankviligiilin.

“PrilapopolodeKunobelinosmiparolasnun,”dirismiapatro.“Ĉuniaŭdis,aŭĉunineaŭdis,kiookazasnuntempeeniliateritorio?Eblasmarŝilaŭiliajbordojdeunufinoĝislaalia,kajĉiuŝipokliniĝantatiesurlasablokajlaŝtonojvenisdetranslamaro.Tiujŝipojalvenadastielsenĉesekajtielsenpaŭze,keonipovuspaŝideunuferdekoalalialatutanvojontranslamaronĝisGaŭlujo.”

Miaonklokonsentis.“KajkiamhomomanĝasĉelatablodelareĝoKunobelinos,kajvidaslalumonbrilegidelaorajkajarĝentajteleroj,lisupozussinenRomomem.‘Ŝovualmitiunarĝentanvazon,knabo,midevasurini.’”

Miaonklohavisdanĝeranlangon,kiujamplurfojeenkaĉigislin.EĉokazisiamkelikvereliskunkurbadorsaBodvokosellavilaĝo,kiamlidiriskeunuelliajbovinojaspektastielaĉemalgrasa,keBodvokosevidentemanĝasmemĝianfojnon.Postnelongatempo,labovinokomencisforvelki.Finfineĝimortis,kajBodvokosplendisalladruido.KomprenebleDumnovalossubtenislinkajdiris,kemiaonklodevospagikompensonprolabovino.Komencemiaonklorifuzisagnoskisiankulpon,kvankamĝiestisabsoluteklaraalĉiuj.Liproviseliriellasituacioperinsultojkajblekoj,kriantekelabovinoestissenkarnamalsaniĝemabestaĉojamdelakomenco,kajkelidirisnurtion,kioestisevidentaalĉiesokuloj.Tiahomoliestis.

Finfinemiapatrosukcesiskonvinkilin,kelidevospagi;dolifaris,sednurtremalvolonte.Postelirestisrelativeneparolemadumkelkatempo,ĝisliiompostiomdenovecedisalsiatrorapidakoleremo.

Neplaĉisalmiajpatrokajonklolaŝanĝiĝoj,kiujokazadistiutempeenlamalproksimareĝlandodeKunobelinos,orientedeni.SedtrankvilaAlaŭnoshavisalianopinion.“NemalhelpisKunobelinon,kajjenlavero.Kestojndaorajmonerojlihavastie,kajlatintadodetiujoraĵojtrafaskieldolĉajharpojlaorelon.”

“Orajmoneroj,dolĉajharpoj...”miaonklogruntis.“Preferelasonondeŝtonojelĵetilojliaŭdu.TiusononeaŭdiĝisenlateritoriodeKunobelinosdepostliajuneco.”

“Jes,”aldonismiapatro,“kiammiestisknabo,eĉneunutribestroenlasudajreĝlandojpovisĝuitrankvilandormondumlanokto,protimodeKunobelinos.Lisimilissovaĝanvirbovontiutempe,kiufuriozaskajmuĝasenkampodetimemajbovinoj.Sedĉioŝanĝiĝisdekiamlipermesisaltiujrikanantajromanojgvidilinpermane,kunsiajbankedojkajmolajlitoj.”

“Lipensigasminpriporko,kiunonigrasigasporSamono(noto3),”dirismiaonklo.“Sedekzistasplimalbonajolli.”

“Verika,”dirismiapatro.

“Verika,”miaonklokonsentis.“JentribestrokiuplivolonteaŭskultusnudkruranmesaĝistonelRomoolsiajnproprajndruidojn.Lineelirasporpisisursterkejon,selinericevispermesondeRomo.Seĉiujtribestrojenĉitiuregiononeestustieltimema,kaŭremaularo,niestuspovintajsendilinallamortoantaŭlongajjaroj.Sediliĉiujpaliĝaskajtremasprotimodelavaka,senvalorakolerodeRomo.”

“ĈuVerika?”kriisAlaŭnos.“JenstranganomoporkomparikunlagloranomodeKunobelinos.Baldaŭviprenossekiĝintanmaljunanbovinonkajvolosprezentiĝinkielvirbovon.Estasvere,keKunobelinosmaljuniĝasnun,sedlipostlasosdubelajnmanplenojndabatalpretajfilojkajvartofiloj(noto4),kiujanstataŭoslinkiamliforiroselĉitiuvivo.”

“Romajfestoj,arĝentajpokaloj...Belanarondafilojlipostlasos,kiamliestosfor,”dirismiapatro.“Lasolaaferokiunilisciasfari,estasmarĉandikuneksterlandajvinkomercistoj.”

“Jes,kajmiaŭdis,keilisciasfaritioneĉperlalingvodelaromanojmem,”aldonismiaonklo.

“Vinedirustion,sevividusKaratakon,lapropranfilondeKunobelinos,ensiatutamilitistagloro,antaŭviajokulojenĉitiuĉambro,”Alaŭnosdiris.

“Elbarelodaputrajpomojĉiameblaselfosiunuaŭdumanĝeblajn,”dirismiaonklo.“Kiamtemasprilaaliaj,estaskelkajinterilikiujmordassiajnlipojnprohasto,atendantenurlaforpasondelapatroporforrazisiajnlipharojnkajekparadisenpantalono.”

Ĉiujvirojridisproliakomento,kajeksidiĝisplikomforteporĝuisianbieron.Poste,iliekkantis.Kuŝanteagrablevarmeenmiamallumaangulo,mirigardisenlaflamojndummimenseripetislaĵusaŭditanrakonton.MiŝatistiujnbelsonajnfrazojnkiujnuzisMorimanos,precipekiamlidiris“lafiŝojenlariveroj,laŝtonetojĉelabordo,laondojdelamaro,lastelojenlaĉielo”.Miredirisalmilafrazon,kajprovisigiĝineĉplilongakajbelsonaolantaŭe.Mipensis,kemipovusaldoni,“laflorojsurlamontoj,lafoliojenlaarboj”.Midecidismeminventilapostantagonrakonton,kiuenhavostiunfrazon,kajdiriĝinalmiakuzo.Mibedaŭris,ke

miapatroneestasrakontistokielMorimanos,porkemilernulianspecialanmanieronkunmetilavortojn.Sedmiapatronefarisionapartan.Linurkultivadislateronkajprizorgadislabrutaron,kielĉiujaliaj.

Aliajdetalojellarakontovagisenmiamenso:lastrangajbestoj,ladomojmetitajunusurlaalia.Miendormiĝis,pensantepriRomo.

***

Estisbelamatenodusomerojnposte,kiamromanojvenisalniavilaĝo.Miunuekonstatis,keokazasioaparta,kiammiekvidismiankuzonKaljakon.Lihastegissuprenlaŭlamallarĝakalkavojeto,kiusekvislaflankondelamontetoĝisniadomaro.Kutimeninepovisvidilahomojnalproksimiĝi,ĉarladomaronĉirkaŭislongateraltaĵosurkiukreskisheĝo.Sedtiumateneokazis,kemisidisenlaenirejodeniakabano,pretigantefabojnpormiapatrino.Lapordofrontislaĉefanbreĉonenlaheĝo,kajkiamlalignabariloestisflankenŝovita,nenioblokismiansuperrigardonallasubadeklivo.

“Bivana,”Kaljakosvokismin,tujkiamlivenissufiĉeproksimen:“estasdustrangajvirojsurlavojo.Ilineportaspantalonojn.Ilimarŝaslaŭlariveroallavilaĝokajpelasĉaregon.”

Aŭdintelanovaĵon,miapatrinotujsendismianfratinonVindanallapaŝtejoporvokimianpatron.Almiŝidiris,“Irusciigivianonklinon,kajpostevipreferefinupritiujfabojkajmetuilinsublacindrojnporbakiĝi.Tiamvirajtosiriallavilaĝo.”

“Sedlafremdulojestosforantaŭolmieĉvidosilin!”miprotestis.

“Ĉufremdulojaŭne,”dirismiapatrino,“viekkriosĉi-vesperekiammankoseĉunubuŝplenopormanĝi,kajviastomakogrumbloskielŝtonoruliĝantalaŭdeklivo.Kajtamennimanĝosfabojnsenpano,ĉarminehavostemponporhejtilafornon,seankaŭmivolasrigardiĉitiujnfremdulojn.Vinda,iruenŝlosilakokinojn,kajcertiĝukelakokinejoestasbonefermita.Ninepovaslasiilineksterelatutantagonkunneniuĉitie

porgardiilin.”

Kielebleplejrapide,nifinislaplejesencajntaskojn.Miapatrinogrumblislatutantempon,dumŝihastepakiskelkajnmanĝaĵojnenkorbon.“Kiaamasodaĝenokajkonfuzo,keniĉiujforkurasĉitiel,kvazaŭlaspiritojninpelusdemalantaŭe!Kajlaakvositelojestasplimalplenajoldusekiĝintajnuksoŝeloj.Ĉumineripetadasalviknabinoj,kenecesasĉerpilaakvonfrueenlatago?Nunvidevosirienlamallumo,doneplorukajplendukiammisendosvin.”

Preskaŭneniamokazis,keĉiujenladomaroelirissamtempe.Ĉiamiurestishejmeporprizorgilabestojn.LasolaesceptoestisjeBelteno,lagrandafestokomencedelasomero,kajtiam,kompreneble,necesisgrandiozajpreparlaborojdumlaantaŭajtagojporpretigiĉion.

Kaljakosaperisĉelapordokunsiajdujunajfratinoj.“Rapidu,Bivana,”livokismin.“LafremdulojmalaperostranslamontetojnantaŭolvikajVindamoviĝos.Haste,aŭniekirosallavilaĝosenatendivin.”

“Kianamasondatempovibezonasportiujfaboj,”miapatrinodiris.“Estassufiĉeĉitiepornutrifamiliondebirdetoj,eble.Do,ekkunviajgekuzoj.Mifinosilinmem.”Mirapidiseksteren,sedŝirevokismin.“Tasgjosploraskajpetegas,porkevikunportulin.”

Malvolonte,mirigardismalantaŭenkajvidismianfrateton,kiuplorisenlapordo.“Libezonosduonantagonporfarilavojon,”midiris,“dumniĉiujvokoskajalkrioslinporkelirestukunni.Kajkiellipovostranssaltilariveronperlaŝtonegoj?Nivolisirilaŭlamallongavojo.”

“VineiroskunBivanaĉi-foje,”miapatrinodirisalTasgjos.“Vivenoskunmi,kunonjokajlabebo.”MiforkurisĝustatempeporaŭdiTasgjoneligiplenvoĉanlamentadon.

Frontealniadomaro,lavidaĵontranslariverosuperregisgrandamonteto,kiustarisaltesuperlatutaregiono.Ĝiajflankojleviĝiskrutesubmaldensakovraĵodemallongaherbo,kiuapenaŭkaŝislasubankalkon.Jamvidiĝislaĉarego,peneantaŭenirantelaŭlamalsuprajdeklivoj.Ĝisekvislaplifacilanvojon,kiuzigzagiskunmalurĝoĉirkaŭlaflankojdelamontetoantaŭoliompostiomalproksimiĝiallavilaĝoĉelapinto.Nifacilepreterpasosĝin,selaŭlarektavojoniirossupren.

Vindakajmi,kunniajtrigekuzoj,kurisallarandodelaakvoporaliĝialgrupodeinfanojellanajbarajdomaroj.Nipaŭzismallongeĉelabordoporpetipermesondelariveroantaŭoltransiri.Normaleĝiestisbonhumorakajdonema,sedĝipovusekkoleriseninealirusĝinkunĝustarespekto.Nitranssaltisperlagrandajŝtonoj,treatenteĉelatria,ruzaŝtono,kiuĉiamprovisglitigininenlaakvon.Niestuspovintajplifaciletransirisekvantelariverfluonĝispunkto,kiearbotrunkokuŝisinterunubordokajlaalia,sedtiodevigusninfariplilonganvojon.

Delakontraŭabordo,mallarĝavojetoirisrektesuprenlaŭlamontetoĝislavilaĝo.Ĝiestissufiĉefacilaenlakomenco,sedrapideiĝistrekruta.Lakretajŝtonojofteforruliĝissubpiede,kajnidevishelpinin,kaptantetufojndelamallonga,raspaherbo,treatentepornesamtempeekprenimanplenondakardojaŭdaurtikoj.Anhelante,niatingislaeksteranremparon.Kaljakoshavisŝvitogutojnsurlasupralipo.Ĉiujinfanojdelavilaĝojamstarissupernilaŭlongedelaremparokajvokisporurĝininsupren.Perlastafortostreĉonigrimpislakrutanremparon–neestisfacile,sednimalestimerifuzuslapropononeniriperlapordego–kajĵetisninsurlaherbon.

Delapintoonividislatutanregiononkiuetendiĝismalsupre:vastanareondamalkrutaj,ondosimilajmontetoj.Lamalplialtajndeklivojnkovrismultenombrajflavajkajverdajkampetojdividitajdemalhelajarbaretoj.Domarojestisdissemitajtralamontetoj,kajjenkajjensurladeklivojbriliskielblankafadenounuellamultajkalkajvojetoj.Enlamalproksimonipovisvidikielakultivatajareojkomencasmaldensiĝikajlagrupojdearbojiĝaspligrandajkajplioftajĝisilikunfandiĝasensolidanamason.

Laduoblaremparokonsistiseldulongajteraltaĵojapartigitajdeprofundafosaĵo,kiujformiskompletancirklonĉirkaŭlavilaĝo.Onirakontis,kevivantainfanoestissubterigitaenkavosublainternaremparo,kajketioestaslasekretodeĝiafortikeco.Certeestisvere,keenlatempodemiaavinorabobandovenintalaŭlariveroellasudofojesukcesisatingilasuprondelaeksteraremparo,sedankoraŭneniumalamikoiamajntransirislainternan.Estisunupunktoĉelabazodelainternaremparo,kielateroestisiommalaltiĝinta,kajmiĉiamimagis,ketiuestaslalokokiekaŝiĝaslakavo.Miapatrinodiris,kelaknabinetosciis,keestasgrandahonoroelektiĝikieltiu,kiugardoslaĉiamansekurecondeniavilaĝo.Mitamennepovisforigilapenson,keŝiverŝajnetimis,kiamoni

lasisŝintutesolaentiumallumakavo.

Plimalproksimelaŭlaremparonividismianpliaĝanfraton,Atepilon,kungrupodegrandajknaboj,kajalirisliniomtimeme.Liŝajnisalmiĉiamplialtakajplenkreska,kajeĉekvideblisdelikatalanugosurliasupralipo.Atepilosneloĝishejmekunni,sedenlavilaĝoĉelakuzodemiapatrino.Lirakontisalni,keduvilaĝanojestisriparantajlaŝtonanmuronsurlakrestodelainternaremparo,kiamilikielunuajvidislafremdulojnalvenielforapunktoplimalsupralaŭlarivero.IlitujirisporinformiKatumandon.Kiamlafremdulojproksimiĝis,onividiskenetemasprilakutimajkomercistoj,kiujvizitadasnindetempoaltempo,kajKatumandossendissianjunannevonKunignonsurĉevaleporsciigiDumnovalon.Dumnovalos,kunsiajfamilianojkajlernantoj,loĝisiomfordelavilaĝoengranda,izolitadomaroĉelarandodelaarbaro.Kunignosbezonossufiĉedatempoporrajditienkajreen,sedneniueĉpensusentreprenigravanaferonnealvokinteladruidon.

Deniaaltagvatejosurlaremparo,nirigardislahomojnpluropealfluadiellaĉirkaŭajdomaroj.Lainfanojgrimpissuprenporaliĝialniagrupo,dumlaplenkreskulojirissalutilavilaĝanojn,kiujjamstarisatendopleneenlaspacointerladupordegoj.Ĉiuenlaregionojamaŭdislanovaĵonaŭvidislafremdulojndemalproksime,kajĉesigisĉianlaboronporhastisuprenallavilaĝo.Komercistojvizitadisninnurunuaŭdufojojnjare,kajiliĉiamapartenisalniaproprapopoloaŭalunuellapliriĉajreĝlandojenlaoriento.Ĉiujkonsentis,keladufremdulojevidentevenisdetranslamaro;iliportispalkolorajnmallongajnvestojn,kajlaŭmalproksimataksoŝajnishavinudajnkrurojn.

Senspirenispektislapenanprogresondelaĉarego,dumĝiskuiĝiskajsaltetismalrapidesuprenlaŭlaflankodelamonteto.Enkelkajlokojlavojoneestisvideblaprokurbiĝo,kajnisenpacienceatendisĝislafremdulojreaperisĉelapostaangulo,paŝantemalrapideapudsiajbovoj.Finfineniekvidisilinsurlafinastadio,kiukondukisallaĉefaenirejo.Dumilialproksimiĝisallaeksterapordego,niinfanojkurgrimpismalsuprenkunmalfaciloenlafosaĵonkajresuprenĉelaaliaflankoĝislapintodelainternaremparo,dekieeblosbonevidikiamlafremdulojeniroslapordegon.(Legulanoton.)Laplenkreskulojintertemperetiriĝismalantaŭlainternanenirejon.

Laspacointerladupordegojestuspovintaestimortigakaptiloporladufremduloj,kajmidemandismin,ĉuilinehezitosjelalastamomento.Sedne,ilipromenissenĝeneinternen,laŭŝajnetutetrankvilajsublaaltajremparoj,dumĉiuinfanoenlavilaĝorigardisilinscivole.Kiamiliatingislainternanpordegon,iliegeinteresiĝisprilakraniojmuntitajenlafostojkajekzamenisilintredetale,ŝajnetutenekonsciajprilaamasiĝintajvilaĝanoj,kiujatendis,apenaŭbridantesianmalpaciencon,interne.Sedkompreneble,ilipraveadmirislakraniojn,kiujapartenisalmalamikajmilitistojkaptitajdumrabekspediciojkontraŭlavilaĝojplimalsuprelaŭlariverfluo.Niinfanojprofitisdelapaŭzoporgrimpitranslamalaltanŝtonanmuronsurlainternaremparokajmalsuprenenlavilaĝon,kienipuŝisnintralahomamasoĝislaantaŭavico.

Kiamladufremdulojfinfineenvenislapordegon,iliŝajnistutenekonsciajprilagrandaintereso,kiuniliekscitis.Ilisenĝenepromenisĉemalsamajflankojdelaĉarego,parolantesuperĝiperlaŭtajvoĉoj,kvazaŭtroviĝusnurilienlatutaloko.Iliparolisnekonatanlingvonpersenesprimamonotono,kiunniinfanojimitadispostedummonatoj.

Miĉiamimagis,keromanojestasnekredeblealtajkungrandiozaj,ŝtormoblovitajhararoj.Sedĉitiujhomojestisrelativemalaltaj,kvankamfortikaj,kajiliajharojestismallongetonditaj.Iliestissufiĉejunaj,kunforrazitajlipharoj,kajiliajharojkajhaŭtoestismulteplimalhelajollaniaj.Iliajvestojestisridindaj:ilisimilistrokreskintajninfanojnkunsiajtunikojsuperlagenuokajnudajkrurojkieldumaldikajbastonoj.Iliajtunikojeĉneestistinkturitaj.

Lasolahomoenlavilaĝokiuneestisimponataprolaokazoestis,kielkutime,frenezaDumna.Ignorantemaltrankvilanmurmuradondelaapudajhomoj,ŝinunelstarisellaamasokajekmarŝispergrandajpaŝojantaŭladufremduloj,dumelsiabuŝoŝieligissenĉesanfluondasensencaĵoj,surprizesimilanaliliaparolmaniero.Tielŝiĉiamkondutis.Kiamokazisceremonio,ŝikutimisstariantaŭĉiuj,imitantelamovojndeladruidokajmimanteliajnvortojn,ĝisforkondukisŝinunuellamilitistoj.Kompreneble,kiamŝifaristion,Dumnovalossimpledaŭrigiskvazaŭlirimarkasnenion.Kromenunufamaokazo–mitiamankoraŭnenaskiĝis,sedmimultfojeaŭdislarakonton–kiamlamiskondutodeDumnaiĝispliolnormaleprovoka.Dumnovalossimpletuŝisŝinpersiakverkabastonetokajrigardisenŝiajnokulojn,jekioŝifiksiĝiskielfosto

kunlabuŝomalfermitakajlabrakojetenditajenglaciiĝintagesto,ĝisliliberigisŝinpostlaoferado.

Lareagodelafremdulojestistutemalsama.IlirigardisDumnankunsenkaŝamiro.Bonŝance,antaŭolŝipovispluhontiginin,unuellamilitistojdeKatumandosaperisenlaenirejodeliakabano,kajindikisalladuviroj,keilialproksimiĝu.

Atendiginteĉiujndumplurajminutoj,KatumandoskajRigandrikaaperis,sekvatajdelamilitistaro.Katumandosportistunikonelverdokajbrunokunruĝbrunapantalonokajfranĝohavaverdamantelo,kiunfermisgrandabroĉo.Rigandrikahavisrobonkundesegnoelflavajkajviolajkvadratoj,kajmalhelviolanmantelonkunborderoelblankabrodaĵo,fiksitanperdekoritapinglo.Ambaŭportistorditankolringon.Katumandosaspektisaparteimponaprolaharojdiskrispigitajkajelstarantaj,lalongajpendantajlipharoj,kajlaglavoĉesiaflanko.Liestissufiĉeplialtaollafremduloj.

Laduvirojsalutisnianĉefonkajlianedzinon.Unueliliparoletisnianlingvon,sedtielmalbonekajpertielmonotonaprononco,keestismalfaciledistingilavortojn.Tiamilitransdonisiommalgrandaspektandonacon.Miaŭdispostekioĝiestis,kajkvankammalgrandaĝimontriĝistrevalora.Temisprivazetoelbelegatravideblamaterialo.LakuzodemiapatrinoestislabatalĉaristodeKatumandos,dopostelihavisokazonplidetaleekzameniladonacon.Lidiris,kelaflankojdelavazoestistielklaraj,kevereeblisviditraili.Sednecesistraktiĝinzorge,ĉarlamaterialoestistredelikatakajpovisrompiĝiplifacileolargilo.

Lafremdulojportisdonacojnankaŭporlainfanoj.Iliĵetisalnikelkajnĉifonojn,enkiujestisplurajrondajkuketoj.Misukcesiskaptinurunu,kajopiniisĝinlaplejbongustaaĵo,kiunmiiamajnmanĝis.Ĝiestiskrakaeksteresedmolakajfrandindainterne,kunapartagusto,kiunmineniamforgesis.KiammialvenisalRomo,miĉiamesperisdenovegustumitiankuketon,sedkvankammifojericevasion,kiomemorigasminpriĝi,nenioposteiamajnprecizerekaptistiunperfektankombinondekrakecokajfandiĝantadolĉeco.Kajcetere,homojnekutimemalŝparastiajnfrandaĵojn,donanteilinalsklavo.

KatumandoskajRigandrika,akompanatajdelamilitistoj,nunmalaperis

ensiankabanonkunlafremduloj.Estisseniluziiĝoporni,kelaĉaregononifermisenlaapudakorto,dumiliajunavartofiloricevislataskongardiĝin.Midemandismin,kiujnvarojnmiajgepatrojportosporlakomercado.Niposedisneniunmononkajmalmultedaĉioalia,kioimageblepovusinteresilafremdulojn.Oniankoraŭnerikoltislagrenon,kajestisapenaŭverŝajne,keilideziroslarestaĵondelapastintjararikolto.Iliakceptusfelojnaŭsalitanviandon,sedninebuĉisbestojnlastatempe.

Miankoraŭgapisallaĉarego,premanteminkontraŭlabarilokiuĉirkaŭislakorton,kiamalvenismiajpatrokajonklo.Miapatroportisplenŝtopitansakondalanosurlaŝultroj.Certeneestisfacilesuprengrimpilakrutandeklivonsublasunokuntielpezaŝarĝo,sedliaspektis,kielkutime,trankviledigna.Tiotamentuteneimponismianpatrinon.Ŝihazardestarisapudekunkelkajaliajvirinoj,kajnunŝisubiteekpaŝisellagrupoporalfrontilin.“Sedtiunlanonmibezonasporfarivintrajnvestojnporlaknabinoj!”ŝiprotestiskolere.

Miapatroforturnissinindiferente.“Kiamnidenovevidosromanojnenniavilaĝo?”estisliasolarespondo.Miapatrinodiriseĉneplianvortonsedreirisalsiajamikinoj,streĉekunpremantesiajnlipojn.Misciis,kehejmelinetielfacilesilentigusŝin,sedsendubeambaŭnevolisekkvereliantaŭlavilaĝanoj.

LaalvenondeDumnovalossignalisvigliĝointerlahomoj,kiujstarisapudlapordegoj.Lienmarŝispergrandajpaŝoj,mallongeĉirkaŭrigardis,kajeĉnesalutantetransirisrekteallakabanodeKatumandoskajRigandrikakajmalaperisinternen.Lialvenisplifrueoloniatendis,sedmontriĝis,keKunignosrenkontislinsurvoje.Ladruidojamantaŭvidislavizitondelafremdulojkajekirispiedeallavilaĝo.PrecizetianaferonniatendisdeDumnovalos.Liestistrepotencadruido,kajlahomojvenisdeĉiujkvarvilaĝojĉeniapartodelariveroporkonsultilin.Liestispeza,stumpahomokundecidemamaniero,sedliajspecialajpovojneestisevidentajunuavide.Ŝajnisstrangealmi,kemalkielKatumandoskajRigandrikalinesurmetissiajnplejbonajnvestojnporrenkontilafremdulojn.Liportispaliĝintanbluantunikonkunkvadratadesegno,kajflikitanpantalononkungrandamakuloĉelagenuo.

NunkiamĉeestisDumnovalos,lakomercadopoviskomenciĝi.Laĉaregononitirisellakortokajlaplenkreskulojavideamasiĝisĉirkaŭe.

Kiellaaliajinfanoj,mifarismianeblonporpuŝiminantaŭen,ĝismifineatingismalkomfortanpozicion,prematekontraŭlaflankodelaĉarego.Ĝiestisplenajealtajpotojkunstrangajformoj,endiversajnuancojdemalhelaruĝo.Mirigardadiskunfascino,eĉnerimarkantelakubutojnkiujpikadismin,ĝismiestisflankenŝovitadelahomamasokajmalvolontecedismianlokon.

Estismalfrueenlaposttagmezokiammimarŝismalrapidehejmenkunmiajpatrinokajonklino.Niestislacaj,malsatajkajŝarĝitajdeladuplejjunajinfanoj;laaliajjamkurisantaŭenkunlaviroj.Laplejetainfanodemiaonklinopendisenŝalodeŝiaŝultro,kajmiproponisportiTasgjon,porkompensimianrifuzonkunportilinenlamateno.Efektiveliestistropezaporkemiportulintiellongandistancon,kajpormalbonigilasituacioneĉplie,liendormiĝis,tielkeliakapokonstanteglitisdemiaŝultro.Miesperis,kemiapatrinorimarkoskajreprenoslin,sedŝiparoladisindignealmiaonklino.

“Kionliimagas,kelaknabinojportosĉi-vintre?Liestaspliegoismaolhundokunosto,kiuformorduslamanon,seoniprovusforpreniĝin!Tiulanoestislavitakajkombitatielbele,keĝiestustaŭgakuŝejoeĉporlareĝoKunobelinos-kajkromeestistiujfeloj,kiujnalportisviaedzo-kajliforĵetisĉionkontraŭkelkajgutaĉojdavino,kiujestosforantaŭlavenontanovluno!Niaproprabierosufiĉisporliantaŭlaalvenodetiujromanoj,kajliestiskontentaakceptiduantason,kajtrian,elmiamano.Tiuvinomalaperosenduvesperoj,dumlaknabinojfrostoskajtremoslatutanvintronprolaneĝokajlamordamalvarmo.”

Niplumarŝisiometeensilento,tiammiapatrinorekomencis.“Tiujhomojŝajnisimagi,keiliestaslareĝoKunobelinosmem,keilivagastieltraniatero,ridetantealjunulojkajmaljunulojseneĉunupensoprilaproprasekureco.Iliestisbonŝancaj,keoninemortigisilin,aŭalmenaŭforprenislaĉaron.”

“Ŝajnisstrange,tioestascerta,”miaonklinokonsentis.“Verŝajneilivagismalproksimendesiavojo.IliintencisiritranslamontetojnallaDobonoj(noto5),eble.”

“Do,ilialvenospostlarikolto,kiamlavilaĝanojjamsidosĉirkaŭlafajroenlanigraj,longajnoktojdelavintro.”

“Ilihavissufiĉemalmultepormontrisurtiuĉaro,kromlapotoj,”miaonklinokomentis.“Miesperis,keilialportosankaŭaliajnaĵojn,tiujnkolorajnŝtofojneble,prikiujMorimanosĉiamrakontadasalni.”

“Kialiliĝenusinportikolorajnŝtofojnalhomojkielni?Neniuĉitiehavasmononportiajaĵoj,neksufiĉangrenonporpagipecondabrilantaŝtofo,kiuvenislatutanvojonelRomo.Kajcetere,estaslongavojaĝodelamarokajmalfacila,portitiunĉarondumĝiskuiĝetaskajsaltetaslatutanvojontralamontoj,kajilicerteiristraĉiujaliajvilaĝojantaŭolatingiĉitianmalproksimansolecanlokon,kieniloĝas.Jen,miprenosTasgjon,”ŝialdonis,finfinerimarkinte,kielmipenassubmiaŝarĝo.“Kialvinevokismin,anstataŭĝemikajŝvitiprolapezo?Sedvisciaskiookazis:tiomĉagreniskajturmentisminlamenso,kemitutenehavisliberanpenson.Ĉarlabonajspiritojhelpumin,semiscias,kionviportosĉi-vintre.”

“Ankoraŭrestasalmibelamanplenodalano,”miaonklinodiris.“Eblevipovusnuralkudripeconaliliajmalnovajrobojanstataŭfarinovajn.”

“Verŝajnemidevosfarition.Sedkiabedaŭro,keiliportosmalnovajn,flikitajnvestojnlatutanvintron,kiammihavissakondelaplejmola,blankalano,kiunonitrovusĉi-flankedelarivero.”

Alvenintehejmen,nitrovisĉionenmalordo,precizekielnilasisĝinmatene.Necesispelilabovinojnallariveroantaŭolmelkiilinkajellasilakokinojn;kromelaakvositelojestismalplenaj,lafornomalvarmakajlapastotrofermentinta.Miapatrinoirisallafajrejokajlevislakovrilondelapotoporkontrolilafabojn.Eskapisbonegaodoro.“Nu,jenlasolabonaaferokiuokazisdekiamnileviĝisĉi-matene,”ŝidiris.“Bedaŭrindekelasolapanokiurestasestasplimalmolakajsekaolmalnovaŝafosto.Bivana,kuruĉerpilaakvon.Nu,”ŝialdonis,dummiprenislasitelojn,“finfinenividis,kiajestasromanoj,kajmizeravidaĵoiliestis.Miesperas,keilineniamplurevenosĉitien,ĉarilihavasnenion,kionnibezonas,kajjenlavero.”

***

Kiamajnmihaviseblecon,plaĉisalmipasiapudlaherbejo,kielavirojperfektigissiajnbatallertojn.Temispriebenaĵoenladirektodelariverfluo,kajdummipreteriris,mirigardislavirojnkajknabojn,kiujekzercissinperdiversajarmiloj.Iliĵetislancojnkontraŭsakoplenajepajlo,svingisŝtonĵetilojnsupersiajkapoj,aŭmanipulissiajnlongajnglavojnkunsovaĝajkrioj.Neĉiufamilioenniavilaĝoposedisglavon,sednegravis,ĉarenlertajmanojĵetilopovisestisameefika.Kelkfojeeĉpliefika,ĉarmalkielglavoĝiestisuzeblademalproksime.

Laherbejoestislapreferatarenkontejodelaviroj,kajmiajpatrokajonkloiristiennetiomporperfektigisianuzondelaŝtonĵetilo,kiomporaŭdilanovaĵojn.Laplejmultodelaknabojpasigistieĉiunposttagmezon,seneestistrodalaboroporfarienlakampoj.Estisgrave,keililertiĝuprilamanipuladodearmiloj,ĉaroniĉiamtimis,keiamrabekspediciovenossuprenlaŭlariveroellamalgrandagrupodetrivilaĝojsudedeni.

Estisvere,keneokazisseriozajrabadojdemultajjaroj,faktenepostlaepokodemiajgeavoj,kajladeklivojneksterniavilaĝonunkovristrankvilajdomaroj.Sednikreskiskunlamemorodetiujmalicajrabekskursoj,kunrakontojprimortigojkajbruligojkajperfortoj,prilabrutojforpelitaj,priinfanojŝtelitajkajvenditajkielsklavoj,kajpriplenkreskulojforportitajkieloferaĵoj.Nature,niavilaĝojagajnissianjustanvenĝon.Aliajrakontojtemispriglorajkontraŭekspedicioj,prikaptadodemalamikajvilaĝanoj,kajpribrutojforportitajporindekompensimortigojnkajperdojn.Sedĉioĉiokazisantaŭlonge,kajintertempelarilatokunniajsudajnajbarojrelativeplipaciĝisĝisstatodenurasuspektado.Kvankammultajjarojpasisdepostlalastajrabadoj,ĉiujenmiavilaĝoopiniis,kenecesosnurmalgrandamisaĵo-kelkajmalbonajrikoltoj,ekzemple,aŭekaperodebovinmalsano-porkelatutaaferoekflagrudenove.Certe,iunajnsignondemalforteconiaflankeilitaksuskielinvitonalnovajrabatakoj.Tiallavirojplupasigissiajnposttagmezojnenlaherbejo,kvankampraktikenurlapliaĝajiamhavisokazonsvingiglavonkontraŭveramalamiko,kajlaŝtonĵetilojestispliofteuzatajkontraŭbirdojolkontraŭrabistoj.

Iamokazis,kerabobandoatakisladomarondemiapatro,kiamliestisnurknabeto.Likajliafamiliovekiĝisdumlanoktoprofrenezabojadodelahundoj.Perlalumodeplenalunoilividisgrupondearmitajrajdantoj,kiujalproksimiĝistenantebrulantajntorĉojn.Kvankamladomaranojestis

senesperemalplinombraj,lavirojviciĝisantaŭlaenirejo,pretajdefendisianhejmonperglavojkajŝtonoj.Intertempe,ĉelaaliaflanko,lavirinojtrarompislaheĝonkajforglitiskunlainfanoj.Lalunosuperverŝislamontetojnpersiaklaralumo,doilicelislaombrojn,kurantekuntimotranslaliberajnspacojnĝisiliatingislasekurecondemalhelaarbareto.Tieilikuŝiskajanheliselstreĉitajbrustoj,ankoraŭtenantelahakilojnkajsarkilojn,kiujniliekkaptisenlalastajterurajmomentojantaŭolfuĝi.Senhelpeiliaŭskultislakriegojn,kiujeĥistranslavaloeliliadomaro,dumsamtempelahundojbojegis.

Poste,torĉojbalanciĝistienkajreentralamontetoj,kvazaŭlarajdantojserĉasion.Bonŝance,iliafuĝejoneestismalkovrita.Iliaŭdislakriojndelaviroj,kiujelpelislabrutojnkajaliajnbestojn,kajpostelanoktaĉieloheliĝisprolalumodelabrulantadomaro.Ilinekuraĝismoviĝiĝislalastarajdantomalaperispreterlahorizonto,kajtiamilifinfinereirisallarestaĵojdesiahejmo.Sublafuriozaardodelaflamojatendisilinhororavidaĵo:lakadavrojdelaviroj,senkapigitaj.

Laavinodemiapatrorekonstruisladomaronpliproksimeallavilaĝo,kieestismalplidarisko,keĝifariĝoscelodenovarabatako.Unuelŝiajbofilinojreirisallaproprafamilio,sedlaaliajdurestis,kajilikunekultivislakampojnkajedukissiajnjunajninfanojn.Temisprilasamadomaro,kiunintertempeheredismiajpatrokajonklo.

Larestaĵojdelaantaŭadomaroestisankoraŭvideblaj.Mivizitisilindetempoaltempokunmiajgekuzojkajfratino,kajniludisinterlaherbokovritajteraltaĵoj,kiujindikislalokojn,kieiamstariskabanojkajstaloj.Fojeniludis,keniestasladomaranoj,kiujrigardaslaalvenondelarabobandokunsiajbrulantajtorĉoj.Sedenniaversio,ĉiamladomaranojforpelislarabantojnkajrevenistriumfekuniliajkapoj.Niopiniis,kelavivoestiscertepliekscita,kiamniajgepatrojestisinfanoj.Ilialmenaŭhavislaebleconmontri,kiellerteiliuzaslalanconkajlaglavon:eblecon,kiuŝajnisalnitiutempetremalproksima.

Unuaferonmineniamkomprenis:kiallaavinodemiapatroforŝteliĝistralaheĝokunsiajbofilinoj,anstataŭprenisianlokonapudlaviroj.Miapatroĉiamrakontisalni,keŝiestiskuraĝa,fortikavirinokunmuskolajbrakojkajsovaĝatemperamento.Ŝimemplugislakampojn,lerteuzislaŝtonĵetilon,kajmiestiscerta,keŝiestistutekapablamanipuliankaŭ

glavon.

Fojemiimagis,kionmifarus,serabobandovenusalniadomaro.Mistarussolaenlaenirejokajsvingusmianglavontiellerte,kemiajpatrokajonkloretiriĝuskunmiro,senbezonofariionajnkromrespekterigardidummisolabataluskontraŭtriaŭkvarrabistojsamtempe.AnkaŭKaljakosrigardus,kajmiafratoAtepilos.Estisvere,kelinekutimeloĝisĉeni,sedlijavenisporhelpidumlarikolto.Efektiveestusmalverŝajne,kerabatakookazusdumtiuperiodo,sednu,tielmiimagislaaferon.

Postemikomprenebleforhakuslakapojndelarabistoj,kajnipendigusilinsuperlapordodeniakabano.LaplejsovaĝankaponnirezervuskieldonaconporKatumandoskajRigandrika,kajlapostantagonmikunmiapatroportusĝinallavilaĝo.Tiemiaŭskultusdumlifiererakontusalilikielmitutsolavenkistutanrabobandon.Tiamiliinvitusminaliĝialiliamilitistaro,kajmiiĝusunuellaplejfamajelĉiujherooj,kajlapoetojverkusprimikantojn.

Plaĉegisalmiaŭdipribatalojkajmilitoj.KiamMorimanosvizitisnin,lirakontisbelegajnhistoriojnkieltiunprilaheroo,kiupovisŝveliĝikielnigranubokunlahararokiuelstarisdelakapo,kajfrontistutesolatrioblekvindekĉampionojn.Sedmiapreferatarakontoestistiuprilareĝino,kiudesiaĉarokondukissianarmeonallabatalo,dumŝifrapegissiajnlancojnkontraŭsiaŝildo.Kielmi,ŝihavisruĝajnharojn,sedŝiportisilinmalplektitajĝislagenuoj.Ĉitiajrakontojtiomekscitismin,keaŭskultinteilinminepovisdormi.Ilidonisalmidezironkuregikielfrenezulotralamontetojĝismiliberiĝosdelapasiajsentoj,kiujnilivekisenmi.Dumlapostajtagojmiserĉisĉiajnpretekstojnporelirisola,porkemipovuripetadiilinenmiamensokajteksielilinovan,propranfantazion.Kiamneniurigardis,mikuristienkajreen,imagantekemiestaslaruĝharareĝinoensiabatalĉaro.

Minemalkaŝisaliuajnmiajnsentojnpritiurakonto,sedmihavisĝenanimpreson,kemiapatrinodivenismiansekreton.“Kiabelahistorioporrapidigilasangondejunaknabino,”ŝidiris.“Kiammihavisvianaĝon,miestuspovintaaŭskultiĝinĉiunoktedeSamonoĝisBeltenokajtrovikelatempopasisrapide.Ĝinedonasalmilasamanplezuronnunkiammiplenkreskis.”

Lamilitistojdeniapopoloestisfamajprosialertecoperlabatalĉaro,kajiliscipovisplenumitiajnmanovrojn,kielmarŝilaŭlatimonodelaĉarodumlaĉevalojgalopisjeplenaimpeto.Enmiavilaĝotroviĝisnurunuiommalnovaĉaro,uzitadeKatumandosenliajuneco.LiaĉaristoestisIsarninos,lakuzodemiapatrino,kiusciisĉionprilaprizorgadokajbredadodeĉevaloj.IsarninoskajliaedzinovartismianfratonAtepilonkielfilonekdelianaskiĝo,porkeIsarninospovutransdonialliĉiujnsiajnkonojn.Tiononioftefarisĉemiapopolo.NunKatumandospludonislaĉaronalsianevoKunignos,kajKunignoselektisAtepilonkielsianĉariston.

Preskaŭĉiuposttagmeze,AtepiloskajKunignosmalsuprenirisallaherbejokunlaaliajjunulojporelprovikelkajnheroaĵojnperlaĉaro.TioestisnemalplipostulaporAtepilosolporKunignos,ĉarlidevistenilaĉevalojnkielebleplejfirme,dumiliimpetisĉirkaŭlaherbejokajKunignosstarisenekvilibrosurlatimono.SeKunignosperdislaekvilibronkajdesaltis,kielkelkfojeokazis,Atepilosdevismalrapidiĝikajreiri,porkeliensaltudemalantaŭe.Laruzaĵotroviĝisentio,kedevisaspektikvazaŭlidesaltisintence.Lacelodeĉitiumanovroestiselmontrisianlertonallamalamikoeĉantaŭlakomencodelabatalo.Miapopoloestistrekonsciaprilanecesokreiĝustanimpreson,aperantesurlabatalkampo,kajnikredis,kesemilitistosukcesastremigisianmalamikon,lipraktikejamvenkis.Tialniajmilitistojĉiamatakissiajnmalamikojnperfanfaronojkajinsultojantaŭoleĉtuŝiarmilon.

Iamokazis,kemivagismalrapideapudlaherbejokunkorbodanaturajkuirherboj,kiamalproksimiĝismiakuzoKaljakos.Liestisanhelantakajhavisruĝanvizaĝon,ĉarliĵuskuregiskunlaaliajknabojlaŭladeklivojmalantaŭlaĉaro.“ĈuvividisKunignon?”lidemandisentuziasme,dumniirishejmen.“Nurimagukielliaspektus,kunlaharojelstarantajkieltranĉilojdelakapo,kajlaglavobrilantaperruĝalumo!Mibedaŭras,kelineniamhavaslaŝanconelmontrisiajnheroaĵojnenbatalo.”Niplumarŝisiometekajlialdonis,“Sedvenosliamomento,eble,kiammortosKunobelinos.TiamlafilojdeKunobelinosdiskuroskielhundaro,kajbojoskajblekoskajfuriozostralareĝlandodeVerika,ĝisrestosneniokromamasodaruboj.”

“SedneniurajtastuŝiVerikan!”mikriiskunhororo.“Liestasamikodelaromanoj!”Jedekdujarojmihavisnurlaplejmalklaranideonprila

okazaĵojenapudajreĝlandoj,kiujŝajnishavinenianevidentanrilatonkunmiajproprajinteresoj.Sedeĉmisciis,keVerikahavaslasubtenondeRomo,kajkeseoniatakuslin,iliareĝoverŝajnesendusarmeonporhelpilin.

“Kialvimienastiel,kieltimigitaŝafo?”Kaljakosdemandis.“Nevivasromano,kiukuraĝusekpaŝiennianlandon.Iliscias,keniajmilitistojestaslaplejaŭdacajenĉitiuflankodelamaro.Kajnegravas,seiliaarmeoestastielgrandakajimpona:ilieĉnehavasbatalĉarojn.Nurimagu,kielilitremuskajtimus,seilividuslaĉarondeKunignospreterflugi,kajlinkiukuruslaŭlatimonoaŭstarussenmovedumlaventoplenblovuslianmantelonkajliajharojelstarusdeliakapo!”

Kompreneble,misciis,kelipravas.Miofteaŭdismiajnpatronkajonklonaserti,keniajmilitistojestaslaplejbatalemajenĉiujsudajreĝlandoj.Cetere,jaentuziasmigisminlapenso,keebleokazosionovakajmalsama,iokioskuosnianvivonellakutima,facileantaŭvideblarutino.Ŝajnismaljuste,kenineniamhavasebleconmontriniankuraĝonfrontealminaco.LaheroojenlarakontojdeMorimanoskonstantefrontisterurajn,eĉnesupereblajn,danĝerojn,sediliestiskompletesentimaj.Iliekirisallabatalosciante,keilimortos,sedalilitiotutenegraviskondiĉeketemosprigloramortokajkeposteilianfamondiskonigoslapoetoj.

***

DumlatagojantaŭBelteno,niinfanojplikajpliekscitiĝis.Laŭlakutimonirajtisekkolektilalignonporlafajrojnurjelaantaŭvesperodelalastanovlunoantaŭlafesto,sedniajplanojestisjamdelongepretaj.Tujkiamvenislaĝustatago,nikuregisallaarbaretojkielhundojsenĉenigitaj.

Beltenoestaslacentrapunktodelajaro.Ĝiokazasentiuperiodokiamlamondoankoraŭtremasintervintrokajsomero.Ja,laveteroestasmalvarmakajpluvemakajankoraŭsentiĝaskotosublapiedoj,sedjamlaplivarmajtagojoftiĝas,lafrostojpasis,onifinislaprintempansemadon,kajlafreŝajverdajfolietojmontras,kebaldaŭvenoslasomero.

Enlaantaŭvesperodelafesto,estisgraveestingiĉiujnfajrojnenlavilaĝo.Eĉneunuflamorajtisresti,ĉarlapostantagonnidevisrekomencipernovafajro,kiesflamojnutrosnindumlatutasomerokajdaŭredumSamonokajlasekvontavintro,ĝisrevenosBelteno.Sednetemisnurpritio:lafajrodonosnovajnlumonkajfortonallapalaprintempasunokajcertigos,keĝiplubrilossuperniateritoriodumlavenontajaro.

NiinfanojĉiamatendiskunapartaentuziasmolaantaŭvesperondeBelteno,kiamonikutimisdormiekstereenlakampoj.Evidentenenecesis,keeĉlainfanojdormuenlakampoj,sedĉiujplenkreskulojfaristionkajkomprenebleankaŭnivolispartopreni.Eĉkiampluvis,kielkelkfojeokazis,tiotutenemalkuraĝigisnin.Niportiseksterengarbojndapajlokajkovrisninperfeloj,subkiujnirestissufiĉevarmajkajsekaj.Neestisfacileendormiĝi.Unueniflustradiskajsubridadisinterni,kajpostenirapidepasisalpliekscitajludoj,kielenfosiĝiprofundeenlapajlamasonaŭforŝoviunulaalian,ĝisfinfinelafaskodisfaliskajnecesisleviĝiporreĝustigiĝin.Nisciis,keneniuplenkreskuloĝenosninentiunokto.Iliestisokupatajenlagrenokampoj,kieilikuŝisinterlanovajverdajburĝonojporcertigibonanrikolton.Elspirojnkajkrietojnportisalnilaventotralamontetoj:lasamajnsonojn,kiujnmikelkfojeaŭdisnokteenniamallumakabano,kiammiajgepatrojsupozis,kenidormas.

Ankaŭĉi-jareniekdormistremalfrue,sedapenaŭeklumiĝislapostanmatenon,kajlalastajstelojankoraŭvideblisenlaĉielo,kiamninvekismiapatrino.“Ĉuvikuŝasankoraŭ,kunpajlotigojenlaharoj,kiamnidevastransirilamontetojnantaŭlasunleviĝo?”ŝidiris.“Kajlabovinojmuĝaskajlakokinojfalasdesiajstangojpromalsato.Hastu,aŭoniekbruligoslafestofajrondumniankoraŭpromenetostrankvilelaŭlavojo.”

Nirapidishejmenalladomaro,tremetanteprolamalvarmaaerodefruamateno,pormanĝigilabestojnkajmelkilabovinojn.Mikurisallariveroporĉerpilaakvon,dummiajpatrinokajfratinoplenigiskorbonperlamanĝaĵoj,kiujnnipretigisjamlaantaŭantagon.

Kielebleplejbaldaŭ,latutafamilioekiris.Estismalvarmetekuniomdavento,sedlaĉieloestissennuba.Ŝajniskeposteestossufiĉebelatago.Miajpatrinokajonklinopelislaporkojn,dumnialiajgvidislabovinojn.La

plejmalfacilamomentovenis,kiamnecesiskonvinkiilinenirilaakvon.Bonŝancelariveroestisenbonahumoro:estisjamsufiĉemalfacileokupiĝiprilabestoj,senlanecesotraktiankaŭkunlarivero.Ĉelaaliabordotroviĝislavojeto,kiukondukisĉirkaŭlamalaltajdeklivojsubniavilaĝokajtiamlaŭlongedelariverokontraŭflueĝislaKresto,kiedevisokazilaceremonio.Multajvilaĝanojkajbrutojjamvidiĝissurlavojo.

LaKrestoestismalaltamonteto,laŭdirelatombodegiganto.Ĝitroviĝisproksimumeduonvojeinterniavilaĝokajlaposta.Estisdumalpligrandajvilaĝojiomplinorde,kajeĉeltiujkutimeveniskelkajhomojporpartoprenilafeston.Beltenoestislaĉefaokazoporrenkontihomojnellaaliajvilaĝoj,porrevidiparencojnkajporaranĝigeedziĝojn.Estismultajintimajfamiliajligojinterniajkvarvilaĝoj.Miestiskontentaestiankoraŭiomtrojuna,porkemiajgepatrojekserĉupormiedzon,sedfaktemiesperis,kemipovosedziniĝikuniuelmiapropravilaĝo.Minevolisiriloĝienfremdaloko.

ĈelaKrestosvarmisgrandahomamaso.Kelkajhomojarigislabestojnmalantaŭpalisaro,aliajpreparislafajrojn,sedlaplejmultoĉefeinteresiĝisretrovisiajnparencojnkajinterŝanĝisalutojnkunmalnovajgeamikoj.Miapatrinomalaperisinterlahomamasoporserĉisianfratinon,kiuedziniĝisalvirodelaapudavilaĝo.Postmallongatempoŝirevenis,gvidantesianfratinonkajaretondamalgrandajinfanoj.Nisalutisniajngekuzojniomreteneme;nilastevidisilinjeBeltenoantaŭunujaro.UnuellaplijunajhavismaltrankviligansimileconalTasgjos,kajmidemandismin,ĉumiapatrinorimarkistion.Postliamortoantaŭduvintroj,ŝineniammenciisliannomonseŝipovistioneviti.Sedŝajneŝineĉagreniĝis.Ŝigajebabiliskunsiafratino,kajridisdumŝimontrislanovanbebon,mianfratetonMakaron.

Subiteĉiujsilentis.NiĉesisparolikajrigardisallaKresto.Dumnovalosaperisĉelaflankodelamonteto,sekvatededugrupojdenaŭviroj.Kverkafostojamstarisantaŭlafestofajro,kunaliafostokrucetrametitatratruoenlapinto.Ladugrupojdevirojekkaptislaekstremaĵojndelatrametitatrabokajkomencisrapideŝoviĝintienkajreenkvazaŭilisegus.Dumililaboris,latamburojeksonismallaŭte,porhelpiilintenilaritmon.

Malgrandajnubetojdefumobaldaŭelpafiĝis,sedlavirojestislaciĝantaj

kajankoraŭneaperiseĉunufajrero.Miaonklo,kiuĉiamimagismalbononpriĉiuj,komencislaŭteesprimisiansuspekton,keiuenunuellaaliajvilaĝojneestingissianfajron.Tioklarigus,kiallalignoneekbrulas.Bonŝance,entiumomentosubiteflagrisflamokajlasekalignorapidebrulegis.

Tujoniaplikisardantantorĉonallafestofajro,kajdumĝiekflamis,latamburojsilentis.Tiuabruptasilentoestiskiellongaenspiro.Neniuparolis.Niajnokulojntirislafajro,kajtiamleviĝantemalantaŭĝi,aperislaSpiritodelaSuno.Temisprijunulo,ankoraŭnetutematura,kiellasunoenlakomencodelasomero.Liportisflavankajruĝanrobonkajenambaŭmanojtenistorĉojn,kiujnliekbruligisenlaflamojdelafestofajroĵuspretigitaporli.TiamliturnisalniladorsonkajmarŝismajestesuprenĝislapintodelaKresto,kiellasunomalrapideleviĝasenlaĉielo.BedaŭrindelaimponondelamomentodetruisfrenezaDumna,kiuaperissenavertekajpaŝegissuprenflankedelaSuno,engroteskaimitodeĉiuliagesto,ĝisdumilitistojrapidisantaŭenkajfirmeforkondukisŝin.“Do,ŝiimagas,keŝipovasaperikiellaSunoenliatutagloro,”miaonklokomentis.“Tiurolopostulaskuraĝon,kajplidaĝioliamajnhavostiamalgrasaostokolektokiaŝi.”

SedlaSuno,kieldecis,nepermesisalsiĝeniĝiprolaokazaĵo.LidaŭrigissianmalrapidanvojonsuprenĝislapintodelaKresto,kielilevisaltenlatorĉojnkajturnissinporfrontinin.Nikovrisniajnokulojnperlamanojkajĵetisninteren,blindigiteproliabrilego.

Sekvisnunlamomento,kiuaparteplaĉisalniinfanoj.DulongajliniojdebrulaĵojestisjamaranĝitajlaŭlaflankodelaKresto.Ilikonsistisellabranĉojkajaliajlignaĵoj,kiujnnikolektadisdumlaantaŭajtagoj.Dumnovalosprenisbrulantantorĉonellafestofajroĉelapinto,kajekbruligisladuliniojn.Laflamojkuregislaŭlongedelafaskojdeunufinoallaalia,kajatendinteiometeĝisiliperdislaunuanforton,niliberigislaporkojnellapalisarokajpelisilinperkriojkajbatojenladirektodelafajroj.Laporkojestisdevigatajenirilamallarĝankoridoroninterladuflamantajstrioj,kajiligalopisfrenezeĝislaaliafino,kieilitrovislaelirejonparteblokitaprolagrandafestofajro.Aliagrupodevilaĝanojreĉasisilinlaŭlasamavojo,ĝisfinfineilisukcesiseskapiellafermitaejo.Kelkajestisbrulvunditajtielserioze,keilikriegisprodoloro.Tiujnniintencisbuĉiporlafesto,sedintertempelaceterajnnirepelisinternende

lapalisaro.Sekvislavicodelabovinoj,kajlastetiudelaĉevaloj.

Postĉitiupartodelaceremonio,DumnovalosgrimpisĝislapintodelaKresto,kielaSunobriladissuperlaokazaĵoj.Ankaŭliportisruĝan-flavanrobon,porkelaSunorekonulianrajtonaliri.SedeĉladruidonekuraĝisalproksimiĝiallaSunoentiestutagloro.Lihaltisjeiomadistanco,ŝirmantesiajnokulojn,kajĵetissinterendumnifarissameplimalsupre.TiamDumnovaloslevislakaponkajhumilepetegislaSunon,kelivenubrilisurniajkampoj.UnuelaSunoignorislin,sedfinfineliŝajniscedikajmalrapidesekvisDumnovalonmalsuprenlaŭladeklivo,dumnieksaltiskajkriisproĝojo.

Engrandagruponiĉiujsekvisjesekuradistanco,dumDumnovaloskondukislaSunontralakamparo,kajlaSunolevisaltesiajntorĉojnkajsvingisilinsuperĉiukampo.Tiodaŭrisgrandanpartondelatago,ĉarnecesisvizitiankaŭlakampojndelaaliavilaĝo,kajninerevenisĝislongepostlatagmezo.

Intertempelajunajvirinojjamrostislaporkojn,kajnunnisidiĝissurlaherbonporĝuigrandiozanfeston.Laplejbonajpecoj,kompreneble,estisrezervitajporlaSuno,kiuankaŭkonsumisgrandankvantondabiero.Oniatendis,kelisufiĉeebriiĝu,ĉartiohelposlinalfrontilalastanpartondelaceremonio.

Dumlamanĝoproksimiĝisalfino,labruokajekscitababiladomalpliiĝisĝisobtuzazumado.Laplijunajinfanojjamdelongeenuisprimanĝadokajforkurisporludi.Miapatrinovokismin,porkemiforpakularestantajnmanĝaĵojnenlakorbojn,kajmiirisalŝimalvolonte.FaktemivolisserĉimianamikinonElvisan,sedmisciis,kemiapatrinoneliberigosminĝiskompletigodelatasko,domihastisporfiniĝin.

Miajpatrokajonklostarisapudesurlaherbokajvigleinterparolis.Ŝajnis,keiliaŭdiskelkajninteresajnonidirojndelaaliajviroj.Kutimeiliajdiskutojnetuŝismin,sedhodiaŭmikaptision,kioaŭskultigisminpliatente.

“Romoestaslaĝustalokopormolventrarampulokielli,”miaonklodiris.“Kutimiĝintalatutanvivonalmolalitokajplenastomako.LisentossinplihejmeenRomooliamajnenlaproprareĝlando.”

“Estasstrangeimagitianmilitistonintertiujromanoj,kuniliajrazitaj

vizaĝojkajafektakonduto,”miapatrodiris.

“LienmarĉiĝosenromajporkaĵojĝisliestospligrasaolporkoenlaantaŭvesperodeSamono,”miaonklodiris.“Kunobelinosneniampluvidoslin,pritionipovasesticertaj,neklisentoslamankon.”

“Niesperu,”dirismiapatro.“Selijarevenostranslamaron,livenoskunromaarmeoĉedorse.”

Enlavoĉodemiaonklovibrismalestimo.“Neimagu,ketiujromanojmalŝparossiajnlancojnproiufeĉulo,kiesproprajfratojkontraŭaslin.Pornemenciilianpatron,selanovaĵoestasvera.”

“Laŭmiaopinio,Kunobelinosnepluokupiĝaspritiajaferoj,”miapatrodiris.“Tiujliajfilojnedonaseĉunusekiĝintantigonporlatradiciojdesiajpatroj,aŭdesiajavojdeantaŭajjaroj,kajKunobelinosfarasmalplipormalhelpiilinolmaljunakaprino.Midirasalvi,ketiuhomoperdisĉianregonsupersiajfiloj.”

“Jenvi,”dirisvoĉoĉemiadorso,“kajmipuŝiĝistralahomojporserĉivin.”MiturnisminkajtrovismianamikinonElvisan,altanknabinonkunmalhelaj,krispajharoj,kiujnŝinurperterurapenosukcesisligienplektaĵojn.Preskaŭĉiamvidiĝiseskapintajbukloj,kiujnesubpremebleelstarisenlamalĝustajlokoj.Tamenestisevidente,kehodiaŭŝifarisseriozanprovonglatigiilin.

Mikurisapudŝiporaliĝiallaaliajjunulinoj.MalgrandarondojamformiĝisĉirkaŭKanda,diketaknabino,kiuĉiamvolisestienlacentrodelaagadokajdiriallaaliaj,kionilifaru.Miestuspreferintasidiĝialiloke,sedjamElvisapuŝiĝissenceremonieallamezodelagrupo.Kajmideviskonsenti,keestastreagrablesidikunlaaliaj,sciantekealmenaŭdumunutagomiliberiĝisdelamueladokajportadokajsarkadokajdelamultenombrajaliajtaskoj,kiujkutimeokupasmiantempon.Enaliajtagojtuteneeblisripozi;semihaltiseĉmalmultajnminutojnporrevi,lamaldolĉavoĉodemiapatrinorapiderevenigisminallarealeco:“Ĉuvidenovesidasfarantenenion,dumlagrenokreskasenlakampoj?Sevihavasnenionpliutilanporfari,iruprenivianŝpinaĵon.”

Laveteroestispreskaŭperfekta,eventualekuniomtrodavento,sedkromtio,precizekielBeltenoĉiamrevenasalmiamemoro,kunbrilanta

sunokajpufajblankajnubetojenbluaĉielo.Mibedaŭrisvidi,kelaombrojlongiĝas,montrantekelatagobaldaŭfiniĝos.Sednunalproksimiĝislavespero.Niiĝismaltrankvilajkajniaentuziasmababiladoiompostiomestingiĝis.Niplusidiskunedumkelkatempokajtiamleviĝisporre-aliĝialniajfamiliajgrupoj.

Ĉieenmiaĉirkaŭaĵolafestantojrevigliĝiskajkomencisorganizisin.Patrinojvokissiajninfanojnpervoĉoj,enkiujaŭdiĝisurĝanuanco.Lafinajmomentojdelafestoestisalproksimiĝantaj.Lasunoestisbaldaŭsubironta.

Minetujrimarkis,kelatamburojjameksonis.Ilisonistielmallaŭtekajmalrapide,keiliestisapenaŭrimarkeblaj,kajiliaritmabam-bam-bamaŭdiĝisnurkielobtuzabasosublazumodevoĉoj.Sedeĉenlamomento,kiammiekkonsciispriĝi,tiumalklarabasokomenciselstariellaĉirkaŭajsonoj,ĝiiĝisiompostiomplilaŭtakajrapida,kajekekzistiskielioaparta.

Ĉitiunmomentonniatendadislatutantagon.Mipreskaŭforgesisĝindummiparoliskunlaaliajknabinoj,sedĉiammiduonkonsciispriiaanticipo,priiasentokelakulminodelafestoankoraŭnealvenis.

MiahaŭtopiketisĉiufojekiammirigardislaSunon.Kiajestasliajpensojnun?Miesplorislianvizaĝon,serĉanteiansignonpritio,kiookazasinternedeliakapo,sedliaesprimomalkaŝisnenion.

Kiammiestismalgranda,miĉiamimagis,kelaSunoielsuperistiajnnormalajnhomajnemociojn,kiajtimokajdoloro.Tiusupozodefinitiveeksplodiskelkajnjarojnplifrue,kiamlaSunopanikis.Limanĝistremalmultedumlafesto,kajkiamalproksimiĝislavesperolipaliĝisplikajpli,kajnervaspasmoaperisenunuflankodeliavizaĝo.Lahomojenmiaproksimecorigardisunulaalianmaltrankvile.Kajefektive,kiamniatingislakulminondelaceremonio,likomenciseligiorelŝirajnkriojndeterurokajprovislastmomentefuĝitralahomamaso.Liajkunulojdeviskaptilinkajfinilaaferonperforte.

Mimemoraslamalestimondemiapatrinoprotiumalindakonduto.“Kiamanieraĉoagi!”ŝiabruptekriisdumnimarŝishejmen.“Tiujunulohontigissinmemkajsianfamilion.Kiamalĝojoporliapatrino,devi

aŭskultisianfilonplorikajvekriiantaŭlageanojdekvarvilaĝoj!Homonedevusproponisinporfariaferon,sepostemankaskuraĝoporfiniĝin.Selirenaskiĝoskiellimako,tioneestosmalplibonasortoollimeritas.”

Kajkielonipovusantaŭatendi,kiamlaSunorifuzissekvisianĝustanvojon,tiuestistremalbonajaro.Lasunobriliskiamnibezonispluvon,kajestisŝtormojkuntorentapluvodumlarikolto.Tial,kiamlaĉi-jaraSunoreirisalsiapozicioĉelapintodelaKresto,nirigardislinzorge.Negravusseliverŝuskelkajnlarmojnenĉitiumomento:tiosignifus,kelapluvodumlajaroabundos.Sedselisenbrideplorkrius,tioestustremalbonasigno.

LaSunostarisĉelapintodelaKresto,altetenantesiajntorĉojn,kajdumelamalrapidabatadodelatamburojplilaŭtiĝis.Labatadoestisporli;neniellipovusrezistitiunregulanritmon.Liplonĝigissiajntorĉojnenlateron,kajiliestingiĝis.Tiam,tremalrapide,liekmarŝismajestemalsuprenlaŭladeklivo.Samtempe,lajunulojsenbrueariĝismalantaŭliadorso.EĉlaplejkuraĝaSunopovusŝanceliĝijelalastamomento,kajentiukazoiliestospretajpordirektilinalliacelo.Sedĉiofunkciisglate.Seneĉiomahezitonektuŝodemalantaŭe,laSuno,tutesola,paŝisfiereenlafajron.Liakorpotordiĝisinterlaflamoj,donantelastanbrilonallavesperaĉielo,dumlasunosubiris.

***

LatagopostBeltenoĉiamŝajnisalmilaplejtedadelatutajaro.Postmonatodapreparojkajatendadoĉiofiniĝis,kajnunrestisnenioporantaŭĝuiĝisSamonopostduonajaro.Mirigardisellamalfermitapordokajpensis,kelaŭdireBeltenoestaslaunuatagodelasomero.Onicerteneimagustion.Laveteroestismalvarma,pluvakajgriza.

Mimuelisgrenon:tasko,kiunmiapartemalŝatis.Ĉeniakabanotroviĝisankaŭmiaonklino;ŝikajmiapatrinokunepretigislegomojnantaŭolhejtilafornon.Laplijunajnknabinojnilijamsendiseksterenporgardilaporkojn,kiujfosumisenunuellanekultivitajkampoj.Miajpatrokajonkloestisforĉelavilaĝo;iliirisporricevitiunporciondelacindrojdelaSuno

destinitanporniadomaro.Venisalmilapenso,keiliprefereŝutukelkajncindrojnsurniandomaronanstataŭverŝilatutankvantonsurlakampojn.Utilusalniiomdasunbrilo.

Dummilaboris,revenisalmiamensokelkajfrazojdelakonversacio,kiunmiaŭdisinterlavirojlaantaŭantagon.Ŝajnisalmibonaokazopormenciilatemon.Sedmiapatrinoneestistreklarigema.

“Ĉuminejamhavassufiĉeporpripensiprolabakadokajlasarkado,senkemiankaŭĝenuminpriĉiujstultaĵoj,kiujokazasenlamondo?Viapatroestaslahomokuntempoportiajaferoj.”

Miaonklinoestispliboneinformita.“TiujfilojdeKunobelinoshavisgrandankverelon,laŭtiokionmiaŭdis.UnueliliĵusforlasissianpropranlandonkajtransirislamaronalRomo.”

“Kiabelafratecakonduto,”miapatrinokomentismalŝate.“Onituteneimagus,keilinaskiĝisfratoj,seonirigardaslaamemanmanieron,laŭkiuilitraktasunulaalian.Kajkionfarasiliapatro,tionmivolusscii,kelipermesasalsiajfilojkverelikajdisputaĉikajforpuŝiunulaaliantranslamaron?”

“Detiomdajarojilifarasprecizekionilivolas,keilituteneplupretasaŭskultisianpatron,nunkiamlimaljuniĝis,”miaonklinorespondis.“Sednetiomaltrankviligasmin.Minurdemandasmin,kiookazos,kiamKunobelinosforlasosĉitiunvivon.”

“Tiamilifrenezoskajfuriozoskielbovojenkampo.SamekielfarisKunobelinosensiajunaĝo.Estasfamilioj,kiujvidossiandomaronekbrulipostjarojdalaboro,kajlagreno,kiuputrosenlakampoj,kajlabovinojkajŝafojforpelitaj...”

Iliplutranĉislalegomojnsilente.Miapatrinoekstaris.“Nu,neutilasmaltrankviliĝiprotio,kionenepreokazos.Kiomdatempovibezonasankoraŭporfinmuelitiungrenon,Bivana,tieltiklekajtuŝetekajludete,kemiperdasĉianpaciencon?Vinefarissufiĉepornutrimortantankokinon.Rapidu,knabino,mivolasekhejtilafornon.”

Misaltetiskulposentekajkomencisfrotigilamuelŝtononkontraŭĝiabazokunnovaenergio.Fakte,miestisrevanta.Dekiammiestismalgrandami

ĉiamaŭdisprilamitareĝoKunobelinosenlaoriento,kiuestasfabeleriĉakajmanĝasdearĝentajtelerojvenintajlatutanvojonelRomo.MiapenaŭpovisimagilavivonkiamnepluestoslareĝoKunobelinos.

Miajbrakojdoloriskajlamueladoankoraŭneestisfinita,kiamenvenismiaamikinoElvisakunsiajakvositeloj.“Ĉuvivenasĉerpiakvon?”ŝidemandis.

“Ĉuvipreskaŭfinis?”miapatrinodirisalmi.“Laspiritojprotektunin!Ĉunurtiomvifaris?Nimalsatmortusseniadubo,senidependusdeviporniajmanĝaĵoj.Vinemoviĝoselĉitiudomoĝismividostiunpotonplenajefaruno.”

“Miatendosvin,”Elvisadirisafable.ŜiestislafilinodeAlaŭnos,lafratodemiaonklino,kiuloĝissurlaaliaflankodelamonteto.Ŝisufiĉesimilislin:kielli,ŝihavistolereman,netropostulanalironallavivo,kajserĉislaamuzanflankonenĉio.Fojemidemandismin,ĉuŝinetrovasminiomteda.Estisvere,keŝikelkfojeincitiĝis,kiamminekomprenisunuelŝiajŝercoj,sedŝiĉiamforgesislaaferontujposte.

Nineestisaparteintimajkielinfanoj,ĉarmipreferisludikunKaljakos,dumŝiĉiamimpetispostsiajpligrandajfratoj.Plenkreskante,ninuntrovisplidakomunajinteresoj,kvankamduonesurpriziskajflatisminŝiaevidentapretecoamikiĝikunmi,kajmidemandismin,ĉunetemasprieraro.Minepluĝuislaantaŭanintimeconkunmiakuzo,kiununpasigissiantemponĉefekunaliajsamaĝajknaboj,kajliajfratinojestisamikinojplideVindaoldemi.

SpronatedelaperspektivoakompaniElvisanallarivero,milaborisplientuziasme,kajbaldaŭpovismontrialmiapatrinomontetondagrajnecabrunafaruno.“Minevidisvinpuŝitiunŝtonontielrapidedumlatutamateno,”estisŝiakomento.“Do,ekirununkajnerestutielatutantagon.Necesassarkilahordeon,seninevolaskreskigikampondaherbaĉoj.”

“Mikajpanjoelirosfruemorgaŭmateneportranĉialnobranĉojn,”Elvisaanoncis,dumnimarŝismalsupren,svinganteniajnsitelojn.“Ĉuvivenoskunni?”

“Mivenos,”mipromesis,“sepanjopermesos.Enĉitiumomentoŝitiomkriaĉas,keŝitimiguslakorvojn.”

Venisvesperoantaŭolmikuraĝisaludiallatemo.Neatendite,miapatrinoŝajnissufiĉekontentaprilaafero.“Vihavasbonanŝanconnun,kajvimultelernosdelapatrinodeElvisa,seviuzosviajnokulojn.Neniuenlavilaĝosciaspliolŝi,kiamtemasprimiksadodekoloroj,kajkielfiksiilinallalano.Estucertafariĉion,kionŝidirosalvi,kajebleŝiinvitosvinalifoje.”

LapatrinondeElvisa,Svadvan,onikonisenlatutavilaĝoproŝialertecopritinkturado.Ŝiajkolorojestisĉiamapartebrilajkajpuraj,kajŝisciis,kielfarilaplimalfacilajntinkturojn:labluonkajlaruĝon,kiujnlaplejmultoellahomojeĉnekuraĝisprovi.Mioftevidisvirinojnellavilaĝo,kiujpretermarŝisnianheĝonportantefaskojndejamŝpinitalano,porkeŝitinkturuilinkontraŭkompensodekokoaŭkorbodaovoj.

MipasigislapostantagonkunElvisakajSvadvaenlaarbaretojapudlarivero,kiemikunplezurotranĉislaalnobranĉojnkajforigislasekigotanŝelon.Temisprinurlaunuaelmultajekspedicioj,ĉekiujmiakompanisilintiusomereporrikoltifoliojn,florojn,radikojn,berojn,ŝelojn,kajĉiunalianpartondeplanto,prikiuonihavusesperonpersvadiĝinliberigisiankaŝitankoloronportinkturilanonaŭlinon.Multajnposttagmezojnmipasigisĉeiliadomaro,babilantekunElvisadumnitralaborismontondaŝelojaŭradikoj,kiujnnidevistranĉientutemalgrandajnpecetojnantaŭoltrempiilinenpluvakvo.Seentuteeblis,Svadvainsistispripluvakvoporsiajtinkturoj,ĉarlaŭŝi,perriverakvoneekzistusesperofiksilakolorojnunuforme.Sedŝiuzisriverakvonporlafinalavado,doestisplisimplefarilaboligadonkajtrempadonĉelariverbordo.Elvisakajmipasigistiemultajnsomerajnposttagmezojn,prizorgantelafajronsublakaldronoporkelakoloramiksaĵodaŭreboletujelaĝustaintenseco.

Kompreneble,mijamkonislaplejmultonellapliuzatajtinkturplantoj-lavirinojdemiavilaĝofierisprisiakapabloproduktikolorajnteksaĵojnkundesegnojdestriojkajkvadratoj-sedSvadvahavisfundondasekretajscioj,kiusuperisĉion,kionmiakirisdemiapatrino.Ŝipovisdiri,kiunplantononiplejverŝajnetrovosenlaombrodedifinitaarbo,kiujnoniprefereplukuenlafruamatenoaŭdumlamalkreskafazodelaluno,kiunonitranĉunurperostatranĉilo.Nurflarantelakaldronon,ŝipovistaksikiamvenislamomentoporkirliĝinaŭporaldonikelkajnmanplenojndabranoaŭdakalkopulvorigita.

LakapablojdeSvadvafascinismin,kajbaldaŭmiaĉefadeziroestisiĝisamelertakielŝiprilaproduktadodetinkturoj.Sedmividis,keŝisciasmultepliolŝipretasmalkaŝialmi.Kiamŝiplukisdifinitajnplantojn,mikelkfojerimarkis,keŝimurmurassorĉonsubvoĉe.Nekonanteŝiajnsorĉojn,misciis,kemihavasneniunesperonakirikompareblanlertecon.Mipovisdivenilacelondelasorĉoj,ĉarankaŭmikonisplurajn,kiujnmilernisdemiapatrino.Niripetisilinkiamnilasislapastonporpufiĝiaŭlabieronporfermenti.Sedtiujestossenutilajporlatinkturoj.Misciis,keSvadvacertetransdonissiajnsorĉojnalElvisa,kajplurfojemirimarkisElvisanmurmuriiondumnikunerikoltisplantojn.Miestistentataalproksimiĝiporsubaŭskultilavortojn,sedmisciis,kesemifarostion,ilinepluinvitosmin.Neestiskialoporsupozi,keSvadvakajElvisaestospretajdividikunmisiajnsekretojn.

Dumnivagisekstere,niofterenkontisvilaĝanojn,kiujserĉisherbojnaŭfungojn,aŭplantojnporfaritinkturojn,samekielni.FojenividisDumnovalonenlamalproksimo,kiumurmurissubvoĉedumliserĉissublaheĝoj,sedniĉiamzorgeevitislin.Estiskonsilindenetrointeresiĝiprilaradikojkajfloroj,kiujnlibezonisporsiajmiksaĵoj,kajkomprenebleliajsorĉojestiseĉplisekretajoltiujdeSvadva.Morimanoshavisrakontonprihomo,kiuŝtelrigardisdruidon,esperantemalkovriliajnmagiaĵojn.Ladruidorimarkisnenion,sedplurikoltisplantojnkajdistranĉisilinkajboligisilinsuperlafajro;dumlatutatempolavirorestiskaŝitamalantaŭarboporrigardikajaŭskulti.Subitevenisbirdeto,kiueksidissurlaŝultrodeladruidokajparolisenlianorelon.Ladruidonelevissiajnokulojn,sedplukirlislakaldronon.Dumlikirlis,lidirisklarvoĉe,“Neniuhomohavasokulojnporvidition,kionmitenasenlamano.”Tiamlaviroensiakaŝejofalis,kajkiamlivekiĝis,litroviĝissurlaherbo,kajliestiskompleteblinda.

Dumtiujposttagmezoj,kiujnmipasigiskunElvisaapudlariveroporprizorgilaboletantantinkturaĵon,nioftevidislafrenezanDumnan,kiuvadisenlamalprofundaakvokunaltekroĉitajupoporrikoltijunkojn.Kiamniestissolaj,niŝajnigisnerimarkiŝin;onineniamsciis,kiajnstrangaĵojnŝidirosaŭfaros.SedseSvadvaĉeestis,ŝiĉiamsalutisDumnanperĝentilatono.TiamDumnarespondispersiaraspavoĉokajplejoftevenisallabordoporalparolinin.Elvisakajmimoviĝetismalkontente,kiamnividisŝinalproksimiĝi.Nisciis,keŝialparolosninperduonkompreneblajdemandoj,kiujnninepovosrespondi,kajkeŝiridosmoke,dumnisenespereserĉostaŭganreagon.Posteŝiprezentos

alnipounufloronperceremoniagesto,dirantekonfuzanfrazon,kiuŝajnosimplici,keŝiadonacohavasianprofundan,kaŝitansignifon.Setioefektiveokazis,niĉiamdankisŝinĝentilekajakceptislaflorojn,kiujnnifiksistralamaldelikataŝtofodeniajvestojporespriminiankontentonproladonaco.

Unufojon,anstataŭflorojnDumnadonisalnitutemalgrandajn,sedperfektajn,korbetojn.Mikonservislamiantrelonge.Ĝiestistromalgrandaporhaviiunajnpraktikanutilon,sedmimetisenĝinkelkajnspecialajnobjektojnkajamuletojn,kiujnmiakirisdumlajaroj:blankanŝtononpreskaŭenlaformodeapro;brilebluanplumon,kiunmiiamtrovisapudlarivero;lignopeconkunkrudeĉizitavizaĝosupre,kiundonisalmimiafratoAtepilos.

NeniuenniavilaĝofarisplibelajnkorbojnolDumna,kajŝiestispretafordonaciilinkontraŭunupanoaŭkelkajovoj.Kiamniestisapudlarivero,Elvisakajmioftevidisŝinordigadijunkojnenfaskojnlaŭlongecokajdikeco,antaŭoldismetiilinporsekiĝisublasuno.Dumnadediĉisnenecesankvantondatempoalĉitiuagado.Ŝiprenisĉiunjunkonlaŭvice,ekzamenisĝinnekredebledetale,tiamkomparisĝinkunĉiuunuopafaskodejampretigitajjunkoj,pordecidi,kieĝiplejtaŭgealiĝu.Ŝikapablismalŝpariplenanmatenonporpenekompletigitiunsenutilantaskonkunpersistoformika.Sedeblenetemispritutevanalaboro,ĉarlarezultojcerteŝajnispravigilaatenton,kiunŝidediĉisalsiatasko.KorbofaritadeDumnaestistujrekonebla:ĝiestisperfekteprilaboritakunlatranĉitajfinaĵojdelajunkojbelordearanĝitaj.

Enlakomenconeĝenismianpatrinonlafakto,kemipasigastiomdatempokunElvisakajSvadva.Enladaŭrodelasomero,tamen,kiammioftemalaperisdumplenajtagoj,ŝikomencisgrumbli.“ĈelafamiliodeElvisavidevusloĝi,anstataŭĉeni.Minevidasvinintersunleviĝokajlamallumanokto,kajsemiserĉasiunpormanĝigilaporkojnaŭforpelilaŝafojnellahordeo,labeboestaspliutilaolvi.Ĉunetroviĝassufiĉeporfariĉitie,senkeviĉiamforkurukunviakapoplenajeŝtofojkajkoloroj?Kialvinefinasvianteksaĵon,kiupendasjamtutanmonatonenlakadro,anstataŭreveniĉitien,ĉufrue,ĉumalfrue,kunlamanojmakulitajverdeaŭlamanojmakulitajflave?”Sedmalgraŭsiajplendoj,ŝiŝajniskontentaprimiajnovajscioj.Kondiĉekemifinismiajnproprajntaskojnenlamateno,ŝikutimepermesis,kemikurualladomarodeElvisapostla

tagmezo.

Mitamenhavisdubojn,kielŝireagos,kiamSvadvaproponis,kemiakompanuilinallaarbaroporserĉidifinitajnŝelojnkajlikenojn,kiujnŝibezonis.Lainvitoneimagebleentuziasmigismin;mitremalofteiristielmalproksimen,kajlaarbarotroviĝiseĉpreterladomarodeDumnovalos.Kutime,miiristiennurenlaaŭtuno,kiamĉiujinfanojirisdumplurajsinsekvajtagojporrikoltinuksojnkajberojn,kajglanojnporlaporkoj.Ĉiamplaĉegisalnitiujmalmultajtagoj,kiujtieleksciteinterrompisnianĉiutaganrutinon.Sedirimezedelasomeroestisplezurotuteneatendita.

Fakte,miapatrinoŝajnissufiĉekontentaprimiabonŝanco.“ViveremultehelpislapatrinondeElvisa,kajŝievidentetrovasvinutila,alieŝineinvitusvinkuniri,”ŝidiris.“Estasbedaŭrinde,keŝinevidasvianmalkontentanmienon,kiammipetasvinforigipotondelafajroaŭleviĝidevialokoporkirlilasupon.Sednunatentu:estucertarestituteproksimealŝikiamvitrairoslaarbaron,kajneforvagulaŭfremdajvojoj.”

Misciisprikioŝipensas,kompreneble.NievitisparoliprilaMalbonaLoko.Fakte,mijamiristienunu-dufojojnporapartajoferojkiammiestisplijuna,kajmihavismalklaranmemoronpritimigegajduonformitajfigurojkajmontojdahomajkranioj.Estistieankaŭaliajaferoj,neaferojvideblaj:potencajfortojkiujŝvebissuperlaejokielmalhelajnuboj.Laŭmiaimago,neniubestoaŭbirdoloĝastie,kajlaherboestasŝlimakajnigriĝinta.EĉDumnovaloskuraĝisvizitilaLokonnurenlafiksitajtagojaŭjedifinitajapartajokazaĵoj.SemirestoskunSvadva,tamen,neestuskialoporkemitroviĝuentiupartodelaarbaro.Neniunormalahomovolusvagialtiujvojoj,kieeĉlaarbojmaliceerarigusŝin.

Laceterapartodelaarbaroestistutemalsimila.Ĝiestisdonemakajamika;ĝiĉiammontrissianbonvolonallahomojdemiavilaĝokajprovizisninperĉio,kionnibezonis.Kondiĉekemialirosĝinkunlaĝustarespekto,miestostiesekurakielenlabrakojdemiapatrino.

Niekirisfrumateneentago,kiupromesisposteiĝibelakajsomereca.Lasunoankoraŭneestisplenealtiĝintakiamniatingislarandondelaarbaro.Baldaŭnipovisvagitralalongaherbodemultenombrajmaldensejoj,varmiganteninsublasuno,duminsektojzumiskajpapiliojflirtissuperlaflorojenlabrilalumo.Miaĉiutagavivoŝajnismalproksima,

kajlapensoprimiadomaroŝvebisantaŭmikvazaŭmimemorusionelaliavivo.Labruetojdelakampojneatingisminĉitie,kajmiaŭdisnurlapepadondebirdoj,lasusuradondefolioj,fojelavokondestrigo,subitanagitiĝonsublaarbustaro,aŭlakrakonderompitabranĉoieenlamalproksimo.Ebletiujmalmultajtagoj,enkiujankoraŭnetuŝitedekonscioprilaestontecomiplenigismiankorbonperŝelojkajlikenoj,branĉetojkajfolioj,estislaplejfeliĉaj,kiujnmiiamajnspertis.

***

Kvankammiapenaŭinteresiĝispritiajaferoj,estismaleblenekonstati,keenlagrandamondoeksterniavilaĝookazasŝanĝoj.Estisnunevidente,keKunobelinosestasmortanta,sedeĉliaŝvelintareĝlandonesufiĉosporkontentigiĉiujnliajnfilojn.Lihaviskvaraŭkvin,senkalkulitiun,kiuirisalRomo.Estissufiĉeverŝajne,keiujelilidirektossianatentonalapudajteritorioj,ĉiukunlaesperogajnisianpropranreĝlandon.SedlafilojdeKunobelinostroviĝismalproksimeenlaoriento,kajestismalfacileimagi,ketiajaferojrektetuŝosnin.

Precizenunokazisekscitanovaevoluoenmiapersonasituacio.Elvisavenisserĉiminentagodemalfruasomero,kajnikuneportisniajnsitelojnmalsuprenallarivero.Mividis,keŝivolasdirialmiion,sednecesisatendiĝisnipasislaizolitanspindelarbon(noto6),kiukreskisapudlavojeto.Niĉiamsuspektisĝinprimalbonavolokajatentisporneofendiĝin,tamennipreferisnediskutiniajnsekretojnenĝiaproksimeco.Elvisaatendisĝisŝiestiscerta,keniajvoĉojnepluatingaslaarbon,kajtujdiris,“Ĉuvineopinias,kemiafratoestasbelaviro?”

Miestiskonsternita,sedankoraŭnecerta,ĉulademandosignifastion,kionmisuspektas.“Kiufrato?”midemandissingarde.

“Prikiufratomiparolunun?”ŝirespondissenpacience.“Belinos.”

“Miapenaŭvidislin,kromkiammirestasmalfrueĉevikajlirevenasdelakampoj.”Tioneestisabsolutevera.MalantaŭlakabanodeElvisaestisputodaurino,kiunSvadvauzisporfiksisiajntinkturojn.Unufojonmiiris

malantaŭenkajtrovislin,kiustaristiekunlarĝemalfermitajkrurojporpisienlaputon.Mitutekonfuziĝiskajforkuristuj,sedneantaŭolkaptilamalafablanrigardeton,kiunlipafisalmi.

Elvisakajmiplumarŝisensilentodumkelkajminutoj,tiamŝidiris,“Miaŭdispanjondirialmiapatro,kevihavaslertanmanonjelatinkturoj.Ŝidiris,keviestusbonabofilino.”

Minerespondistuj;miamensoestistrookupataproĉioimplicitaenŝiajvortoj.Kompreneblemisciis,kemidevosedziniĝipostkelkajjaroj,sedĉiufojekiamvenisalmitiupenso,miforpelisĝin.Minevolisekloĝienladomarodealiafamilio,sublaregodebopatrino,kajebletielmalproksimedemiaproprafamilio,kemividosilinnurjeBelteno.Sedseminepredevosedziniĝi,minepovisimagiplibonansolvonolaliĝiallafamiliodeElvisa.Neestuskvazaŭmiekloĝusĉenekonatoj,kajiliadomaroestistielproksima,kemipovusvizitimianfamilionĉiutage,semidezirus.Sedpormilaplejgravaafero,kajlaunuakiutrafismin,estistio:kesemiiĝoslabofilinodeSvadva,certeŝidividoskunmiĉiujnsiajnsekretojn.KiamtemispriBelinos,mimalmultonsciisprili:nurkeliestasaltakajmaldikakunaknojsurlavizaĝo.Kromtiuembarasarenkontiĝoĉelaurinputo,mineniamentutepripensislinĝistiumomento.

“Nu,ĉuvistarostiellatutantagon,kunlaokulojfiksitajalviasitelo?”demandisElvisa.“Midirasalvi,keestasverabonŝanco.Vipovosveniloĝiĉeni.Kajsevikraĉusellapordo,vitrafusvianproprandomaron.Liestastrankvilakajsilentema,miafratoBelinos;lineestosĉiamĝenantakajmuĝanta,kielfaraskelkajedzoj.”

“Jes,sedankaŭviedziniĝostrebaldaŭkajtransloĝiĝosalaliafamilio.Kajtiammalgrandanplezuronvidonosalmikielbofratino.”Sedmalgraŭmiajprotestoj,miestisjamtutekonvinkita.Elvisakajmiŝerciskajridisdumniplenigisniajnsitelojn.

Dumniinterparolisekscite,surprizisninvidimianfratonAtepilon,kiuglitismalsuprenlaŭlavojetodelavilaĝo.Limansvingisalni,kajbaldaŭalvenisĉelaaliabordodelarivero.“Venualladomo,”lidiris,dumlisaltistranslariveronperlaŝtonegoj.“Estasnovaĵoj.”

Nisekvislinsuprenkielebleplejrapide,kunlapezajsitelojkiujfrapadis

kontraŭniajkruroj.Alveninteĉeladomaro,nitroviskeĉiujparolassamtempe.Ŝajnis,keKaratakos,lafilodeKunobelinos,kondukisarmeonenlareĝlandondelaDobonoj,tujnordedenialando.Miapatrinogrumbliskoleredumŝikirlisgrandankaldronon.“Ĉuminejamantaŭvidisĉitiajnafliktojn,kuntiomdajunulojkiujdiskurassvinganteglavojnkajsvingantelancojn,tielkverelaĉajkajkriaĉaj,keilitimigaseĉlaspiritojn?Iliapatroankoraŭneforlasisĉitiunvivon,kajjamlaĝenojkomenciĝas.Ekzistashomoj,kiujneeltenasvidilaaliajnĝuitrankvilanvivon,sedtujvolasdetruikajdistretiiliajnkampojn.”

Intertempe,miajpatrokajonklostrebiseltiripliajninformojnelAtepilos.ŜajneliricevislanovaĵojndeIsarninos,lakuzodemiapatrino,kiuaŭdisĝinenlakabanodeKatumandoslaantaŭanvesperon.Sedneplurestismultoporrakonti.AlmenaŭduonamonatojampasisdekiamlaarmeoenirislalandondelaDobonoj,sedankoraŭnealvenissciigojprilasekvo.Atepilossciisnur,kekelkajvilaĝojjamcedisallainvadintoj,dumenaliajregionojoniforterezistas.

BaldaŭnianajbaroAlaŭnosalvenisporpludiskutilaaferonkunmiajpatrokajonklo.Ililongestariskuneenlamezodelakabano,enlaprecizalokokieiliplejemalhelpismianpatrinondumŝiproviskuiri.

“TiujfilaĉojdeKunobelinostroigisĉi-foje,”miaonklodiris.“Ilikuŝislatutanvivonsurmolajplumoj,plenigantelafaŭkonperromavino,kajnunilikredas,keilitriumfossuperlaDobonoj.Kiamiliaŭdoslalancojnsiblipreteriliajoreloj,iligrakoskajdisflugoskieltimigitajkokinoj.”

“Neproromavinoviroperdassianforton,”Alaŭnosdiris.“Karatakosestassamebravakieliuajnmilitistoennialando,kajmineniamaŭdis,kemankasallikuraĝo.LidiskurigoslaDobonojnseniaajnĝeno.Kajcetere,ĉunetemisprilareĝodelaDobonoj,kiufordonacissianglavonkontraŭvazodavinokajmalgrandaarĝentabovletoeltranslamaro?”

“KionvihavaskontraŭlaDobonoj,”miapatrodemandisAlaŭnon,“kiujestissufiĉebonajnajbarojenĉitiujjaroj,kajloĝastrankviletranslamontetojsenentuteĝeninin?”

Alaŭnosignoristiundemandon.“Estastrofrueporaŭdi,kiellaaferofiniĝis,”lidiris.“Lanovaĵojvojaĝosankoraŭduonmonatonantaŭolatingi

nin.”

Finfinemiapatrinosukcesispuŝiilineksterlapordon,kajilireirisallakampoj,plulaŭtediskutante.

Dumlapostajtagoj,lavirojpasigissufiĉedatempoĉelaherbejo,parteporrepolurisiajnbatallertojn,sedĉefeportenipretanorelonporkaptilalastajnnovaĵojn.KomenceŝajniskelaarmeodeKaratakossuperosniajnnajbarojn;ĝisukcesiskaptigrandanregiononenlaorientakajcentrapartojdelareĝlando.Posteniaŭdis,keonihaltigisĝianantaŭenpuŝon.LaDobonojplutenislanordankajsudanpartojndelareĝlando,sedmankisalilisufiĉafortoporpelilainvadintojnforellacentraregionokajreenaliliapropralando.Laŭniavidpunkto,tiosignifis,kealmenaŭprovizorelasituaciorestastrankvila.Lastrio,kiutuŝislateritoriondeniapopolo,restisenlamanojdelaDobonoj.Kajmi,intertempe,havismultepliinteresajnaferojnporokupimianmenson.

Iunposttagmezon,miapatrinosendisminmalsuprenallaherbejokunkelkajmanĝaĵojporlaviroj.Revenante,mividishomonantaŭmisurlavojo.EstisBelinos.Limarŝistielmalrapide,keminepovisneatingilin.Miintencistujpreterpasi,sedlisalutismin,kajmikomprenis,keĝusteminliatendis.Miresalutis,provanteneruĝiĝi,kajniplupromeniskune.Miestiskontenta,keneĉeestasElvisa,aliemicerteeksploduspronervaridado.

“Troviĝasamasodahomojĉelaherbejonuntempe,”lidirispostiomdatempo.

Mikonsentiskajtrakribrismiancerbon,serĉanteplianfrazonporaldoni.“Miĵusportismalgrandankorbondamanĝaĵojalmiapatro,”estislarespondo,kiunmifinfinesukcesiselpensi.

Niplupromenisiomete,ĝislidiris,“Nu,midevashasti.”Misalutislinkunsentodeliberiĝo,kajlireturnissinallaherbejo.

Misaltiskajkurislatutanvojonĝismiahejmo,kantantekajbabilantealmimem.Misenpacienceatendislamomenton,kiammipovosrakontiĉionalElvisa.Efektiveliestistremaldika,kajliajorelojtromulteelstaris,sedlihavisafablan,amikemanmienon.Liajaknoj,kiujantaŭeiommallogismin,ielneplugravis.

Nelongeposttiurenkontiĝoalvenislanovaĵo,kiunniatendisdetiomdatempo:lareĝoKunobelinosmortis.Mikomenciskomprenikunmaltrankvilo,kiommiapersonafeliĉodependasdeeksterajfaktoroj.Tieloftemiaŭdislavirojndiskuti,kionfaroslafilojdeKunobelinos,kiamlinepluĉeestosporreteniilin,kajlainvadodeladobonareĝlandoŝajnisantaŭavertodetio,kionnipovosatendi.Antaŭmallongatempo,misenpaciencesopirisnovajn,pasiajnspertojn:danĝeronkajbatalojn.Sednunmikomenciskomprenilamalentuziasmondemiapatrinopritiajaferoj.Enlamomento,kiammiavivoŝajnisekmarŝilaŭnovakajplenekontentigadirekto,ioekokazis,kiocertepovusdevojigiĝinaltutealiatrako.Miestisankoraŭmultetrojunaporedziniĝi;necesisatendialmenaŭtripliajnjarojn.Multopovosokazidumtiutempo,precipenunkiamlafilojdeKunobelinosĉirkaŭvagaskajflaretaskielĉashundoj,ĉiuserĉantelaspuron,kiukondukosalekposedodelaproprateritorio.

Frueenlaaŭtuno,miapatrorevenisdelaherbejokunmaltrankviliganovaĵo.LaŭŝajnenesufiĉisalKaratakosgrandapecoellateritoriodelaDobonoj;linunkondukisarmeonankaŭenlareĝlandondeVerika.KvankamKaratakosnenielpovisestikonsiderataamikodeniapopolo,tamenmisciis,kelavirojadmiraslin;certemiofteaŭdisilindiskutiliajnmeritojn.Ilitrovislinkuraĝakajmilitema,kajkonsiderislinsubtenantodelatradiciojdesiapopolo.AnkaŭKunobelinosestistiaensiajunaĝo,antaŭollicedisallaplezurojdelafacilavivokajallafluodeluksaĵojelRomo.

Aliflanke,mineniamaŭdisbonankomentonpriVerika,kiesreĝlandotuŝislateritoriondemiapopoloenlaorientaflanko.LiĉiamsubiĝisalladezirojdeRomo,kajĉiujkonsentis,kenurtiallisukcesistenilapotencondumtiomdajaroj.Perdintesianjunaĝanimpulsiĝemon,Kunobelinospreferislasilinenpacoolriskiincitilaromanojn.SedtiaprudentapolitikoapenaŭtaŭgusporbatalemajunamilitistokiaKaratakos.Ĉemiapopolo,niadmirisaŭdacan,senhezitankonduton,netimemankalkuladondesekvoj.

Nelongepostealvenislainformo,kiunĉiujatendis:lareĝlandodeVerikafalisalKaratakos.Verikaeĉneproviskontraŭstarilin.Launuopajvilaĝojdevismempripensisiandefendon,kajtujkiamevidentiĝis,kiellaaferofiniĝos,Verikamalaperis.

Neniusciis,kienliiris,sedabundisonidiroj,laŭkiujlijamtroviĝassurlavojoalRomo.Tamen,malpliinteresisninVerikaollademando,kionKaratakosfarosnun.Almenaŭprovizore,liŝajniskontentiĝiperlareĝlandodeVerika,sedestismalverŝajne,kelihaltostie.Pliamovoportoslinalniapropralando.Lavirojkomencispasigieĉplidatempoĉelaherbejo,kajestisiomdadiskutadopritio,ĉuonikonstruukromanremparonĉirkaŭlavilaĝo.

***

EnposttagmezomallongeantaŭSamono,miapatrovenishejmendelakampojkunlainformo,keAlaŭnoskajliajfratojvenosĉeninlapostanvesperon.Lapretigadookupisminkajmianpatrinondumlatutasekvontatago.Vindannisendiskunkorbodaovojplisuprenlaŭlariveroalfamilio,kiubredisabelojn.Iliadomaroneestisaparteproksima,kajiritienkajreenpostulistutanmatenon.SedVindaestiskontentaprilakomisio,kvankampluvis.Estispliamuzepromenitienolhelpiminkajmianpatrinonŝanĝilapajloninternedeniakabano,kajnibonesciis,keŝicertekaptoslaokazonporsufiĉelekilamielondumlareveno.

Dumlaposttagmezonibakismielkukojn,kiujnnikutimefarisnurporfestoj.Intertempenivarmigisgrandankaldronondaakvosuperlafajro,kajpostemiapatrinohelpisminlavimiajnharojnperherbamiksaĵo.Sekigintemiajnharojnapudlafajrokajkombinteilin,misurmetismianbonanrobon.

Miapatrorevenisfruedelakampoj,tutetratrempite.Miapatrinotujproponisallitasondabierokajpretanmanĝon.Postlamanĝo,ŝisendisminkajVindanallakabanodemiaonklinotranslakorto.Lapluvointertempeiommalpliiĝissednekompleteĉesis,donitranskurisrapide;miaparteatentispornemakulimianrobonperkoto.

Tujkiamnienirislaaliankabanon,miajgekuzojekkaptisVindan,kajĉiujkomencisflustrikajridaĉiintersi.Misentisminsufiĉeidiota,kajpasigislatemponpernetrekonvinkaprovohelpimianonklinonkardilanonĉelafajrolumo.

MiajgekuzojkajVindakonstanterigardiseksteren,porvidikiookazastranslakorto.“JenAlaŭnosnun,kunfelodabierosublabrako.LivenaskunsiajdufratojkajlakoramantodeBivanjo.Kianvizaĝplenondaaknojtiuhavas,kajsufiĉegrandajnorelojnporenvolvivinambaŭdumlamalvarmaj,longajnoktojdelavintro.KianbelanrasondeinfanojproduktosBinjo,aknulojnkunsvingiĝantajoreloj!”

Misentismianvizaĝonvarmiĝi.“Ho,neĝenuminperviabruo!”midiris.

“Tenuviajnlangojnnun,kajlasuBivananenpaco,”miaonklinoriproĉisilin.Ŝiforsendisilindelapordokajmalsuprentirislafelanklapon.“Ŝihavaspligravajnaferojnolviajnstultaĵojnporpripensiĉi-nokte.”

Finfineenirismiapatrinopordiri,keonivokasmin.Ekstere,lapluvetojampasis,sedlamalvarmaaerotranĉisminĝisoste.Laĉieloestiskompletesennubakajenĝibrilissennombrajsteloj.“Ĉiujhomojkomplimentasminpromiaadmirindafilino,”ŝidiris,dumnitransirisalniakabano.“Levuviankaponaltekajfiere,kiamvieniros.”

Perlamalfortalumoenniakabano,mividisĉiujnturnisinporrigardimianalvenon.MiapatrovenisalmikajgvidisminpermanealAlaŭnoskajBelinos,kiujsidiskunkrucitajkrurojsurhundofelojenlaplejbonalokoproksimeallafajro.Misidiĝisapudedummiapatroklarigisalmilakondiĉojn.IlipagosdumelkobovinojnkajkonstruospormikajBelinosnovankabanonĉeladomarodeAlaŭnos.Laŭlakutimo,lapagononitransdonoskiamnigeedziĝospostkvarjaroj.IntertempemilaborosreguleporSvadva,kajŝiekinstruosalmilasekretojndesiametio.

Tiamlavirojpasigisintersilabieron,kajmiirissidiĝiapudmiapatrino.Mividis,keŝiestastrekontenta.“Alportulamielkukojn,”ŝidiris,“kajmidirosalĉiujkevifarisilinperlaproprajmanoj.Ilikomprenos,keilineforĵetislapagonkontraŭiuajnknabino,kiunonifaciletrovusplektantanjunkojnapudlarivero.”

Kielkutime,lavirojdiskutisKaratakon.Estisjammalfrueenlajaro,kajseliintencasenirinianteritorion,plejverŝajneliatendosĝispostlavintro.Iliainterparoladovekisenmimalagrablajnpensojn,kiujsubfosismianfeliĉon.Miprovisforpuŝilamaltrankviligansenton.Finfine,niajmilitistojjaestisfamajprosiakuraĝo,kajcetere,estistutenecerte,ke

Karatakosvereintencasinvadinianlandon.Miapatroopiniis,kene,kajminedubis,kelipravas.Sedmitiomdezirissciikuncerteco.Ĝislastatempe,niajvivojŝajnistielseninteresajkajrutinaj.Nun,eĉlavenontajnmonatojnkaŝisnetravideblavualo.

***

Tiunvintron,launuanfojonengeneracio,okazisrabatako.Larabistojvenisnokte,kajatakisgrupondesendefendajdomarojmalsupredelavilaĝolaŭlarivero.

Duelladomaranojestismortigitaj;iliajnsenkapajnkadavrojnonitrovislapostantagon.Sedlaplejmultoellaloĝantoj,senemenciilabovinojnkajaliajnbestojn,estistutsimplemalaperintaj.

Neniuspurorestisporklarigiladevenondelarabintoj,sedneniueĉdubetis,keilivenisdeLugos-kresto.Tiuestislaplejgrandakajpotencaellatriplimalproksimajvilaĝojlaŭlarivero.Ŝajnisstrange,tamen,keposttiomdajarojilisubitedecidisrevivigitiunantikvanmalamikecon.Laantaŭasomerojaestissufiĉebonakunkontentigarikolto,kajninericevisraportojnpribovinmalsanoaŭaliajproblemoj,kiajeventualedecidigusilinkompensisiajnmalgajnojnalimaniere.

Tujkiamlanovaĵoatingisniandomaron,lavirojekkaptissiajnarmilojnkajformarŝis.Urĝajnmesaĝojnonijamsendisallanajbarajvilaĝoj,kajdumlatutamatenonividissenĉesanfluondearmitajviroj,kiujgrimpisladeklivojnfrontealniadomaroĝislavilaĝo.Vindakajmiajplijunajgekuzojdiskurisenstatodefrenezaekscito,kajhakegisperbastonojĉion,kionilitrovis,dummiapatrinoplufarisladomtaskojnkunmultajmalbonvolajkomentoj.Eĉmiapacemaonklinokriismalbenojnkontraŭtiujmonstroj,kiujdetruissendefendanfamilion.Unuellamalaperintajvirinojestislafratinodeŝiabofratino.

Miestisriparantakorbonkiamlanovaĵoalvenis,sednunmiapenaŭplukomprenis,kionmifaras.Estismaleblekoncentriĝiprimialaboro,kajminurplektadislajunkojntramiajfingrojdummipripensistion,kiookazisĉelamalfeliĉadomaro.Miajiamajheroajfantaziojjamkompleteforvaporiĝis.Mikonsideristionpurabonŝanco,kelarabintojneatingisnianmonteton.

UnuellamalaperintojestisMelikja,junulinodeproksimumemiaaĝo.ŜiestisunuellagrupokunkiumikajElvisasidisjeBelteno.Efektiveminekonsiderisŝinapartaamikino;minesufiĉeofterenkontisŝinportio.Tamenmijakoniskajŝatisŝin,kajnunmiapenaŭpoviskredi,keveretrafisŝinsortotielterura.Estusplifacileakceptilaaferon,seŝiestusmortintapromalsano.Tiojakelkfojeokazisalknabinojdemiaaĝo,kajestisplifacileadaptiĝialĝi,precipeseonijamricevisantaŭaverton.

SedtreverŝajneMelikjavivasankoraŭ.Ilineforportusŝinnurpormortigiŝin.Krom-laideotrafisminkunhororo-seiliintencasoferiŝin.Tielonioftetraktaskaptitojn.Kompreneble,estisankaŭeble,keilisimpletenosŝinkielsklavon.Entiukazo,neestosmalfacileporŝieskapi,kiamlasituacioretrankviliĝos,kajtiamduonmatenapromenadoreportosŝinhejmen.Lugos-krestoneestismalproksima.

Sedekzistisankaŭaliaebleco.Enlamalnovatempo,kiamrabatakojestisplikutimaj,onioftevendisgekaptitojnalkomercistoj,kiujtuteforportisilin,eventualeallaorientajreĝlandoj,aŭeĉtranslamaronalGaŭlujo,aŭalRomomem.Minepovisliberigimindetiulastaideo.MiimagisMelikjanalvenienRomo,entiuŝtonalokokievidiĝasnekarbonekherbero,porkeonivenduŝinkielsklavonaŭmanĝiguŝinaliueltiujmonstrajbestoj.Necesismemorigimin,keplejverŝajneilisimpletenosŝinenLugos-kresto,ĝisiunbelanmatenonŝireaperos,promenanteinterlamontetoj.Midevistamenkonfesi,kemiiugradeseniluziiĝus,setiookazus.Lapasiajscenoj,kiujnmikreisenmiaimago,jatiklismianfantazion,kajmibedaŭrusmalhaviilin.

Lavirojrevenisantaŭolmallumiĝis.Ilirakontis,keiliperdisplurajnanojndesiakompanio:ĉefeellaaliajtrivilaĝoj,sedmortisankaŭduelniapropravilaĝo.TemispriVisumarkos:maldika,silentemahomo,kiuestisanodelamilitistarodeKatumandos;kajKatarnos,porkobredistoeldomaroplisuprelaŭlarivero.LaLugosanoj,kielonipovusimagi,antaŭvidislaalvenondelakontraŭekspedicio,kajrifuĝisinternedesiavilaĝo.Niajhomojmortisenrektasturmatako:senesperaentrepreno,nepremalsukcesonta.LavilaĝodeLugosestisbonelokitasurkrutamonteto,kajĉirkaŭisĝinaltaremparo.Tamen,postlainsultoalniapopolo,rektasturmatakoestislasolaakcepteblareago,kiomajnĝikostus.Entiasituacio,onirigardusnurkunmalestimotianhomon,kiapaŭzusportaksisiajnŝancojn.

Niajhomojalmenaŭsukcesisdetruikelkajnellaapudajdomaroj,kvankamilireportisnenionhavindan.Kielantaŭvideble,labrutojnkajĉiujnaliajnvaloraĵojnonijampelisinternendelaremparoantaŭolilialvenis.Ĝeneralenecesisagnoski,kelakontraŭekspedicioneestisapartesukcesa,sedalmenaŭĝimontris,keĉiuatakoestostujvenĝita.

Kajilireportisunukaptiton:junanvirinon.Minescias,kialŝitroviĝiseksterlaremparo.Laproblemoestistio,kekaptinteŝin,neniusciis,kionfaripriŝi.Iujsugestis,keKatumandoskajRigandrikatenuŝinkielsklavon,sedmontriĝis,ketiuideoneaparteentuziasmigasRigandrikan.Finfine,onidonisŝinalunuellamilitistoj,kiesedzinomortislastatempe.Tiupostlasisallikvarinfanojn,senkalkulitiun,kiumortisjelanasko,kajlibezonisiunporprizorgiilinkajporestrilianhejmon.

Vindakajmiekirislasekvontanposttagmezonkunniajgekuzojporvizitiladomaron,kiuestiscelodelarabatako.Neestismultoporvidi,kiamnialvenis.Lakonstruaĵojrestissendifektaj,kajniseniluziiĝis,keilimontrastielmalmultajnpostsignojndeladramajokazaĵoj,kiujdisvolviĝistieantaŭnurdunoktoj.Lakadavrojdelavirojestisforigitaj,kajĉioprenindaestisjamforportita.Nivagistralasenhomajkabanojkajrigardiskunscivololamalmultajnrestintajnspurojndelaantaŭajloĝantoj:unu-durompitajnpotojn,kelkajnkotajnĉifonojn,pecondeŝpinilo.Estismakuloantaŭlapordodeunuellakabanoj,kajlaplijunajknabinojinsistis,ketemasprisango,sedmineestiskonvinkita.Cetere,ĝipovussameverŝajnemontrilalokon,kieonibuĉisŝafon,kieltiun,kieonimortigishomon.

Oniantaŭvidis,kelaLugosanojsendosduanrabobandon,porrepaginiankontraŭatakon.Dumlasekvantajtagojmiofterigardissudenallamontetoj,duonatendantekemividosgrupondearmitajrajdantoj,kiujsubiteaperosĉelahorizonto.Ninemaltrankviliĝisĝistiugrado,kenidecidiskondukilabrutojnallavilaĝo,ĉartiononicertenefarusfacilanime,sedlaplenkreskulojdeĵorislaŭviceporgardostaridumlanokto.Tamen,larabantojnerevenis,kajiompostiomonirezignisprilanoktagardado.

Mividislakaptitinonunufojon,plurajnmonatojnposte,kiammiirisallavilaĝoproiukomisio.Enlamomentokiammipreterpasis,ŝiveniselunuellagrenejojkunkorboenlamano.Ŝiaaspektohavisnenionporapartedistingiŝindelaaliajjunajvirinoj,kromeblelamalkontentamieno.Mi

rigardiskunscivoloŝianrobon,kiesdesegnoestismalsamaoltiukiunninormaleuzisenniavilaĝo,pronekutimaaranĝodelakolorajstrioj.Mipensis,kemiprovosiamkopiiĝin.

Ŝieskapispostnelonge.Ŝiforŝteliĝiselsiakabanoennoktoplenluna,dumĉiujdormis,kajgrimpistranslaremparon;estismalfacilegrimpilaremparon,sedcertenemaleble,eĉporgravedavirino.Ŝiestistuteneplutroveblakiamonimalkovrisŝianmankon.Komprenebleoniserĉisŝin,sedverŝajneŝiintertempejamatingislasekurecondelapropravilaĝo.

***

LarabatakoforigiselniajmensojlamalpliurĝanminacondeKaratakos,kiuintertempeinstaliĝisenlaeksareĝlandodeVerika,tujorientedeniapropralando.Cetere,eĉseliplanisatakon,malverŝajneliekmoviĝosĝispostlaprintempasemado.Alvenislaprintemposenraportoj,kelipretigasarmeonpormarŝikontraŭniapopolo.Postlaunuajkonvulsiojsekvedelamortodeiliapatro,lafilojdeKunobelinosielsukcesisrepaciĝiintersi.Ĉiuelilijamelhakissianpropranteritorieton,kajeĉsenurprovizore,iliĉiujtrankvileokupiĝisprilaregadodesiajnovajreĝlandoj.

Antaŭlasomeroalvenislanovaĵo,keVerikaefektivefuĝisalRomo.Niatendisdummultajmonatojeventualanreagondelaromanoj,sedokazisnenio.Ŝajnis,keilineintencasprovireinstalilinkielreĝonnekpuniKaratakon,kiuforigisunueliliajaliancanoj.

“Malplenajn,pufitajnvezikojnnitimas,nehomojn,”miaonklogrumblis,dumlidiskutislanovaĵonkunmiapatro,“kajmisciaslaverondelasituaciojamdemultajjaroj.DelajunaĝodeKunobelinosniatentasĉiunpaŝonprotimoincitilaromanojn.NunKaratakosforbalaisilianmalgrandanetanpendaĵon,tiunVerikan,kajkionilifarisprilaafero?Nunmidirosalvi:ilifarisnenion!”

Certe,minememorisperiodonenmiatutavivo,kiamlaminacodeRomo,seĝiiamentuteekzistis,ŝajnisplimalproksima.Preskaŭĉiujella

orientajreĝlandojestisnunenlamanojdelafilojdeKunobelinos,kajmalgraŭiliaromecaeduko,estisevidente,keneniuelilipretasakceptiordonojndetranslamaro.Fakte,ilieĉfarision,kionKunobelinosmemneestusaŭdacintafaridumsiavivo:iliekspedismesaĝistonalRomoporpostulikeoniresenduVerikan,porkelisubmetiĝualproceso.Lavirojridegisdumtutavespero,kiamalvenisĉitiuinformo.Kompreneble,laromanojneresendisVerikan,tamenestisklarealĉiuj,kekontraŭtiarektadefioaliliaaŭtoritato,ilireagasnurpermalplenajblufoj.Tiujimponegajarmeoj,prikiujnitiomaŭdis,evidentenekapablisorganizimilitekspediciontranslamaron.

Kiamlasituacioiompostiomretrankviliĝis,miapatrokajlaaliajvirojneplupasigistiomdatempoĉelaherbejo,kvankamlaknabojkajjunulojankoraŭŝatisiritienenlaposttagmezoj.Miestiskontenta,kelavivorenormaliĝis,kajmidediĉisminentuziasmeallaĉiutagarutino.Sciante,kepostmalmultajjarojmidevosmastrumimianpropranhejmon,mifariskonscianprovonperfektigimiajnkapablojn.Miapatrinojamekdonisalmiplirespondecanlaboron,kielhejtilafornon.AnkaŭmiafratinoVindaestiskreskanta,kajmultajelmiajantaŭajtaskojestistransdonitajalŝi.

MipasigismultantemponenladomarodeSvadvaporlernilasekretojndeŝiametio.Kielemasokazientiajsituacioj,nunkiammifarisĝinregule,lalaboroiĝisplipostula.Svadvaestismalpliindulgaolantaŭe,kajmividis,keŝihavasdemiplialtajnatendojnolkiammisimplehelpetisproamuzo.SeElvisakajminekoncentriĝispriniatasko,tielkelatinkturaĵosuperbolisaŭtrosekiĝis,ŝikolereriproĉisnin.Unu-dufojojnŝieĉekkaptismaldikanvergon,kiunoniuzisporpelilabovinojn,kajsukcesisfaligisurninplurajnpikajnvundetojnantaŭolnieskapiseksterenallakorto.Mineprenistiontreserioze.Miapatrinojafarussame.

MalrapideSvadvaekmalkaŝisalmisiajnsekretajnsciojn.Ŝijamkomencisinstruialmikelkajnelsiajmalpligravajsorĉoj,kvankammisuspektis,keestasaliaj,kiujnŝiretenasankoraŭ.Lasorĉojestisensiapropramisteralingvo,kunstrangajsensignifajvortojinterplektitajkunpromesojaŭminacoj,perkiujonicelispersvadilaplantojnelverŝisiankaŝitanbrilonenlatinkturon.Kelkajnsorĉojnonidevisflustrikiamoniplukislaplanton,kajaliajnoniripetisdumlatinkturaĵomalrapideekbolis.

Laplejmalfacilapartoestislernirekonilaapartajnodorojn,kiujneligislatinkturaĵojdumlafermentado.Svadvabezonisnurmalkovrilaputonkajrapideflareti,poraserti,“Ĝibezonaspliantagon,”aŭ“Necesaskirliĉitiun”.Mikliniĝissuperlaputokunprofundaenspiro,envanaprovorekaptilaapartajnsignojn,kiujtiklisŝiansentemannazon.Vidantetion,Svadvaĉiamridiskajkomentis,“Laspiritojdefendunin,ĉuvivolastordiviancerbonperlaodoraĉodetiuputo?Mijamokupiĝisprilatinkturojenaĝokiammiankoraŭpostĉasismianpatrinonporŝialakto,kajvinelernosĝinenunutago-nekenunumonato.”

Dumĉitiuperiodo,miplibonekonatiĝiskunmianovafamilio.Ĉiamplaĉisalmimiaestontabopatro,Alaŭnos.Kiamlivizitismiankabanon,likutimisŝerceincitiminkajtirimiajnharplektaĵojn.Vidantelinenliaproprahejmo,tamen,mikonstatiskekvankamliestasĝeneralebonhumora,litraktassiajnproprajninfanojnsufiĉesevere.Iliĉiamobeislintujekajsenhezite.

FojeBelinosrevenisdummiĉeestis,kajentiujokazojliĉiamvenisporsalutimin.Sedĝeneraleniiomembarasiĝiskiamnirenkontiĝis,kajnesciis,kiondiriinterni.Troviĝisankaŭkonfuzaarodapliaĝajfratoj,bofratinoj,geonkloj,gekuzoj,nevojkajnevinoj,pornemenciilaplijunanfratinondeElvisa,kiunaskiĝisnelongepostTasgjos.

Iliadomaroestispligrandaollania.Ĝienhaviskvinkabanojnkromlabovinejokajaliajkonstruaĵoj.MikajBelinosdevisricevinovankabanon,sedmankisliberaspaco.Alaŭnosintencisaldoninovanpeconĉeunufinodelakorto.Tiopostulossufiĉegrandanlaboron,ĉarnecesosplilongigilateraltaĵonĉirkaŭladomarokajplantisurĝinovanheĝon.TialAlaŭnosŝerceriproĉismin:“Kialmiserĉastiomdaĝenojkajĝemado,tionmidemandasmin,porkemiakceptunovanbofilinonenĉitiumomento?Jenmi,tutetrankvilakajkontenta,kiupovissenstreĉiĝiapudlafajrokajtrinkimianbieron.Pornemenciilapagon:miankoraŭnetransdonisĝin,kajĝipliolsufiĉas,laŭmi,porjunaknabinokiavi.”Sedmisciis,kelineparolasserioze.Miapatrinojamdirisalmi,keSvadvaestastrekontentaprimialaboro,eĉseŝikolerasdetempoaltempo.

Konsideranteĉion,mimemorastiunkajlapostanjaronkieltrefeliĉanperiodon.Laŭŝajneforvaporiĝislaobtuzajminacoj,kiujmaltrankviligisnindetiomdajaroj,kajmisentisminliberaporkoncentriĝiprilaaferoj,kiuj

vereinteresismin.LakaŝitasciarodeSvadvaĉiamplientuziasmigismin,kajvidantemianlernavidon,ŝikomencismalavaredividikunmisiajnsekretojn.

AnkaŭlaamikecokunElvisadonisalmigrandanplezuron.Ŝiiĝispreskaŭkielfratino,kioiomkompensislafakton,kemineniamrilatisapartebonekunmiaverafratino.Kajkrome,plimalrapidemikonatiĝiskunmiaestontaedzo,tielkemipovisatendimianedziniĝonkunsentodeplaĉaanticipoanstataŭkunmaltrankvilo.

Kiamajnmimemorastiunperiodon,ĉiamrevenasalmidifinitaposttagmezoenlafruasomero,kiammielirissolaporserĉikuirherbojnsublaheĝoj.Mividasmin,kiamitiamestis,kunlalongajruĝajharplektaĵoj,laflikitarobokajlanudajkrurojsunbrunaj.Estistagodebrilasuno,kajlaaerokvazaŭvibrisprolavarmo.Ellatutaĉirkaŭaĵoatingisminladormigazumadodeinsektoj,dummipromenislaŭvojetoelsekiĝintakotosublaaltaheĝo.Lalongaherboestisplenajefloroj:flavajgencianoj(noto7),veronikoj,timianokajkloŝfloroj.

AnkaŭenlakamparoapudRomotroviĝasfloroj;multajestassamajkieltiuj,kiujnmikutimisvidienmiapropralando.Sedĉitielasomerojestasplilongajkajvarmaj;lasunoardastagonposttago,kajapenaŭfalaspluvo.Tiammalaperasladelikatajprintempajfloroj,laherbosekiĝas,kajlaverdocedasalflavojkajbrunoj.Kiammiunuealvenis,misopiregistiujnaliajnkolorojn:tiujnpliriĉajn,malhelajnverdojn,kiujnmimemoriselmiapropralando.Ilineplutiommankasalmikiomantaŭe,sedeĉnunlamemorofojerevenas,kajentiujmomentojmikonstataskunapenaŭelteneblaintenseco,kemiperdisĉianesperoniamajnrevidilamontetojnkajlaherbejojndemiainfaneco.

DUAĈAPITRORestisankoraŭunujaroĝismiaedziniĝo-mijampreskaŭatingismiandekkvinanjaron-kiamalvenislanovaĵoj.Iunprintempanposttagmezon,Kaljakosirisallaherbejo,sedtrebaldaŭlireaperis,anhelantesuprenlaŭladeklivokiukondukisalniadomaro.Liiĝislastatempeiompezajunulo,kiujamekproviskreskigisiajnlipharojn,kajpostlakrutamarŝosuprenalladomarogutojdeŝvitovideblissurliavizaĝo.

“Kieestasmiapatro?”lidemandisminabrupte.

“Ĉelalongapaŝtejo,”mirespondissameabrupte.Minedemandis,prikiotemas.Kaljakosevidenteneintencisklarigi,domipreferisatendi.

Nurkiamlatutafamiliojamamasiĝisenlakorto,Kaljakosanoncislanovaĵon.“Laromanojestastransirontajlamaron,”liinformisnin.“IlikunmetasgrandeganŝiparonenGaŭlujo.”

Aŭdantetion,mifrostotremis.Sedmividis,kemiapatroneprenaslanovaĵontreserioze.“Ĉufinfine?SeiliesperasforigiKaratakon,ilitrovoslaaferonmalplifacilaoliliimagas.”

“Tamen,estosbelaaferoporni,”miaonklodiris.“Kunlaromanojĉeliadorso,mankosallitempoporĝenininceterajn.Ĉuniirumalsuprenallaherbejoporaŭdilanovaĵojn?Restasankoraŭtempoĝislasunsubiro.”

Sedlatagojkajlamonatojpasis,kajniaŭdisnenionpliprilaromaŝiparo.LaŭdireĝiankoraŭneekvelisdeGaŭlujo.Intertempe,Karatakospretiĝiskontraŭĝiaalveno.Likunigisarmeon,kiujamstarispreta,kajobservistojdeĵorislaŭlongedelasudamarbordo.

Enlavesperoj,lavirojsenĉesediskutis,kielaromaŝiparoplejverŝajnealbordiĝos.Estiseble,keĝividiĝosieajnlaŭlasudaaŭorientabordoj,verŝajnetutemalproksimedeniapropralando.Ilitamenestisenĝeneralakonsento,kelaŝiparoverŝajneprovosalbordiĝiĉeunuellamalpligrandajreĝlandojenlaoriento.TiujfrontiskonstantanminaconprolafilojdeKunobelinos,kajsendubeiliajreĝojkajtribestrojbonvenigosla

romanojnperentuziasmabrakumo.

“Intertiujtribestrojestaskelkaj,kiujatendaskajtremas,atendantelatagon,kiamKaratakosturnossianrigardonaliliajteritorioj,”miaonklodiris.“Nunilifinfinevidaslaokazonporliberiĝideli,kajsevenoslaromanojporfarilaaferon,tiunhelponilinerifuzos.”

Laprintempoalproksimiĝisalfino,sedankoraŭlavirojrevenadisdelaherbejosennovajinformoj.“Ĉuminejamdiristion?”miaonklokomentis.“NesufiĉasVerikaporkonvinkitiujnromanojntransirilaakvon.Kiabedaŭroportiuj,kiujatendadasdemonatojporekviditiunfamanŝiparegon,prikiunitiomaŭdis.Ilimaltrafislasemadon,kajankaŭlanaskadondelaŝafidoj:ĉiopronenio.”

Postlaunuaŝokoprolainformokelaromanojplanastransirilamaron,mikonstatisketutenepraviĝistiomdatimo.Morimanosofterakontisalniprilaaliafojo,kiamromaŝiparoalbordiĝisenunuellasudajreĝlandoj.Tiookazisantaŭmultaj,multajjaroj,trelongeeĉantaŭlanaskiĝodemiaavino.Kajtemispritielgrandakatastrofoporlaromanoj,keilineniamplurevenis.

GrandegaŝiparotransiriselGaŭlujo,gvidatadelaromakomandantoenliapropraŝipo.Tiujmilojdaŝipojestisteruravidindaĵo,Morimanosrakontisalni,kiamunueekvidisilinlatribestroj,kiujatendisporrenkontiilinĉelabordo.Jenlarĝajplatajŝipoj,jenlongajmaldikajrapidajŝipoj,jenaltajŝipojkunrektajflankoj,kungrandajkvadratajsvingiĝantajveloj,kajvicopostvicodalongegajpoluritajremiloj.

Kiamtiuŝiparoekaperisĉelahorizonto,ĉiujtribestrojsurlabordomalkuraĝiĝis;nektroviĝismilitestro,kiunekonsterniĝiskajtremis.Vidante,keilinesufiĉasporkontraŭstaritielmultenombransoldataron,iliretiriĝisenlaarbarojn,tielketiugrandiozaarmeopovistrankvilealbordiĝi.Enlaunuatagolaromaarmeodisvagistralakampoj;ĝirabiskajbruligiskajdetruis.Sedlaromanojkaptisneniun,nekilitrovismanĝaĵojnportiuvastaarmeo,ĉarlavilaĝanojkaŝissinkajsiajnbrutarojnenlaarbaroj.

Dumlaromanojokupissinperŝteladokajrabado,ladruidojvokisgrandeganŝtormon,kiuskuiskajĵetisiliajnŝipojnsurlasablonkvazaŭ

malplenajnkonkojn.Eltiujmilojdaŝipoj,restiseĉneunusendifekta.Iliajtabulojelsaltis,tordiĝislaboltoj,lavelojŝiriĝis,laŝnurojimplikiĝis,laferdekojpleniĝisperakvo,kajiliestistiombatitajkajdraŝitajkajfrakasitajkajrompitaj,keŝajnismalebletrovimanieronreportiĉiujnhomojntranslamaronalGaŭlujo.

Laromanojrapidisallabordoporriparisiajndisrompitajnŝipojn,kajintertempelatribestrojdelasudajreĝlandojkunigisgrandanarmeon.Ilielektisunusolangvidanton,kajĉiujtribestrojkonsentissekvilin.TiuestisKasivelaŭnos,kiunehavisegalulonkiamtemispriheroaĵojkajruzajartifikoj.LiestislapraavodelareĝoKunobelinos.

Kasivelaŭnossendisgvatistojnporspionilaromanojndumiliokupiĝisprisiajŝipoj,kajporreportisciigonpriĉiokionilifaras.Tiamlikonsultissiajndruidojn,kajilikonsilis,kelievitufrontilaromanojnrektesurlabatalkampo.Ĉarkiamlaromanojmarŝasalbatalosurvastaebenaĵo,malmultajestaslaarmeoj,kiujkapablasrezistiilin.Anstataŭe,ladruidojrekomendisalKasivelaŭnos,keliturmentularomanojndumilitranĉasvojontralaarbarojkajmarĉoj.Ilinekonaslaterenon,kajkrome,ilihavasunuĉefanmalfortecon:enĉiujmomentojdevasgvidiiliniliakomandanto.Senliasignalo,ilieĉneelingigosglavon.Sedseonisukcesostrafiilinpersurprizatako,tielkeilinehavostemponporalprenisiajnbatalpoziciojn,ilidiskurosenkonfuzokielŝafaroatakatadelupoj.

TielladruidojkonsilisKasivelaŭnon,kajtiellifaris.Kiamlitrovisbandonderomanoj,kiujvagistromalproksimedesiakompanio,liajmilitistojpikiskajincitisilinkielvespojkiujĝenasdormemanvirbovon.FojeKasivelaŭnosinstigissiajnhomojnalruzatrompo:kredigante,keiliforkuras,ilikondukislasoldatojnaldanĝerajirejojtralamarĉojaŭembuskisilinentiujlokoj,kielaarbojdensekreskisapudlavojo.Konanteĉiujnsekretajnvojetojntralaarbaroj,ilipovisatakilaromajntrupojnsubitedelaflanko,tielkepartorestufortranĉitadesiajkamaradoj.Baldaŭlaromanojtimismoviĝikromengrandajgrupoj.

Jampasislasomermezo,kajlaromakomandantovidis,keligajnisneniompersiavojaĝotranslamaron,sedlimultonperdis.KajladruidojinformisKasivelaŭnon,keselisukcesosretenilaromanojnĝislaaŭtuno,ilireiroskunmalplenajmanojalGaŭlujo,ĉareĉdetruinteĉiujnvilaĝojn,iliankoraŭnetrovissufiĉajnbrutojnkajgrenonpornutrisianarmeondum

lavintro.Ilidirisalli,kenurunuaferonlidevastimi:laperfidon.

Kajtielestis.Kasivelaŭnoshavismultajnmalamikojnenlaapudajreĝlandoj,ĉarlaaliajtribestrojtimislin,kajnemalmultajestistiuj,kiujvolonteliberiĝusdeli.Kelkajfarisinterkonsentonkunlaromaarmeolaŭkiuiliprovizosgrenon,kajeĉpli:ilimontrislasekretajnvojojn,kiujkondukistralaarbarojkajmarĉojallafortikaĵodeKasivelaŭnos.Tielokazis,keliafortikaĵoestiskaptita,kunĉiujbrutojkiujestisarigitajinterne.

SedeĉtiamKasivelaŭnossukcesistrompilaromanojn.Neniupovisegalilin,kiamtemispriruzaĵojkajlertamensogado.LiintertraktiskunilikajpromesissendiostaĝojnkajtributonalRomo.Tiutraktaĵoestisrapidepreta,kajlaromakomandantoneatendisporpolurilanodojnkajnitojn.Lienŝtopissiajnhomojnenlaŝipojn,kajreportislatutanbandonalGaŭlujoenunusolanokto.Kajkiamtemisprilaostaĝojkajtributo:ilineniamestissenditaj,nekiamajnrevenisromanoporpostuliilin.

Ĉitiunrakontonniripetiskajreripetisdumtiujmonatoj,kiamniatendissciigonprilaromaŝiparo.Miaonklolaŭteesprimissianmalaltanopinionprilaafero:“Ĉuminedirislatutantempon,ketemaspristultaĵo?Laromanojjaestasmalsaĝaj,sednetiommalsaĝajkeilivolasveniĉitien,sciantekearmeoatendasĉelabordoporbonvenigiilin.Kajcetere,nevivastiureĝo,kiuposedassufiĉajnŝipojnportransportitutanarmeonenunufojo.”

Beltenoestislongepasinta,kiamnifinfineaŭdis,kiookazis.Miaonklopravis:laromaŝiparoefektiveneekveturos.Lasoldatojtimis,kajilirifuzisenirilaŝipojn.KomercistojportislanovaĵojnelGaŭlujo,kajnunlaarmeodeKaratakosjamdisiĝis.Laarmeanojestismaltrankvilajprosiajneprizorgatajkampoj,kajilisenpaciencediskurisporreatingisiajnvilaĝojnkajdomarojn.

***

Lagrenojamstarisalteenlakampoj,kiamniaŭdiskelaromaarmeotamentransvenislamaron.Ĝiaperistielsenaverte,keKaratakostuteneprovismalhelpiĝianalbordiĝon.Lilasislaromanojnkompleteliberaj,

dumlihasterekunigissianarmeon.Intertempe,kelkajellamalpligrandajreĝlandojenlaorientodecidisintertrakti.Kielmiapatroantaŭvidis,iliajtribestrojjamenuispriKaratakoskajliajkverelemajfratoj,kajvolontemalfermisallaromaarmeovojontrasiateritorio.

Postnelongeniaŭdis,kelaarmeodeKaratakosrenkontiĝiskunlaromajtrupoj.Sedlabatalofiniĝismalboneporli,kajliestisdevigataretreti.Tamenlaaferoankoraŭapenaŭkomenciĝis,kajmividis,keneniutaksasĉitiununuanmalvenkontroserioza.Karatakosankoraŭnehavistemponporkunmetisianplenanarmeon,kajkromelinepovisrenkontilaromanojnenloko,kiunlimemelektis.Ĉiujvirojopiniis,kekiamliestosretiriĝintaalplitaŭgaejo,lireturnossinporfrontilaromanojndenove-kajĉi-fojelidishakegosilin.

Nurkelkajntagojnpostealvenissurprizanovaĵo.AnkaŭlafratodeKaratakos,Togodumnos,marŝaskontraŭlaromanoj.Ladufratojnehavisapartebonanrilaton,sedŝajneilidecidis,almenaŭprovizore,enterigisiajnkverelojn.Lainformo,keTogodumnosplanaselrampiellamolakokonokiuĉirkaŭvolvaslindetiomdajaroj,instigismianonklonalkelkajelsiajplejmordajkomentoj.“Kiodonisallilaideon,keliekportuarmilojn:tiahomo,kiaiĝispligrasakajmolaolbarelodasebo?Liromposladorsondesiaĉevalopersiapezo,aŭeblekrevoslaradojdeliabatalĉaro.”Kajverŝajnemiaonklopravesuspektis,keTogodumnosnesenkosteĝuistiujnlongajnjarojndeneniofarado,ĉarbaldaŭalvenislanovaĵo,keankaŭli,kiellafrato,devisretreti.

Sedĉiujkomprenis,keĝisnuntemasnurprienkondukaskermado.Ladufratojankoraŭbatalisunuope.Kunigintesiajnfortojn,ilicertekomandosduobletiomdahomoj,kiomlaromanoj.Kajkonanteplibonelaterenon,ilisengrandajpenojsukcesosrepelilainvadantojnaliliajŝipoj.

Dumtiuperiodo,KatumandoskajRigandrikaregulesendishomojnallaamikajvilaĝojĉeniasudo,kajenpreskaŭĉiutriaaŭkvaratagounueliliregalopissuprenlaŭlarivero,porreportialnisciigojnpritiokiookazisnurkelkajntagojnplifrue.Lanovaĵojvojaĝislaŭnekutimarapidecoentiuperiodo:ilivastedisflugisinterunuvilaĝokajlapostatraĉiujsudajreĝlandoj.Lakonstantaalfluodenovaĵojnervigisninĉiujn.Ninekutimisjetiomdaekscitajokazaĵojentielmallongatempo.Apenaŭlaviroj

komencisprimaĉiunuraportondumsiajvesperajkunsidojĉelafajrokiamalvenislaposta,kiuforpuŝislaunuanantaŭolonihavistemponpleneensorbiĝin.

Proekscitominepoviskoncentriĝijemiajtaskoj,kajdummilaborisenladomaromikonstanterigardismalsuprenallavalo.Miatendadisenĉiuajnmomentovidiĉevalonkunnovamesaĝisto.Finfinemiapatrinoperdispaciencon.“Kioestasalvi,kevistrabaseksterendudekfojojntage,kvazaŭvividuslareĝonKaratakosskuiĝisuprenenbatalĉaro,aŭebleeĉlaromanojnmem,unupostlaaliakielmarŝantajnarbojn?Lavirojmartelastruonenviakranio:iliparolas,parolas,latutantagonanstataŭokupiĝiprilafojnado,kajsenetemaspriKaratakos,temaspriTogodumnos.Okazaskruelajaferojenaliajlandoj,tioestasvera,sedilinekoncernasnin,kajniesperukeilineniamvenospliproksimenolilitroviĝasnun.”

Entiuperiodo,nineplenekompreniskionvolaslaromanoj,sedniankoraŭkredis,ketiokoncernasnurKaratakon.Nisupozis,kelaromareĝosendissiajnsoldatojnporforigilinkajrestarigiVerikan,aŭ,pliverŝajne,poranstataŭigilinperaliaamikareĝo.Tamen,estismaltrankviligakonstato,keromaarmeonuntroviĝasniaflankedelamaro,kiuĝisnunŝajnisnetransireblabariloprotektantalasudajnreĝlandojnkontraŭeksteraatako.Estisvere,kelaromanojestastremalproksimajdenialando,sedtamenniĉiujfartosplitrankvilekiamilifinostion,kionilivolasfari,kajreirostranslaakvonalsiaĝustaloko.

Konsternisninankaŭtio,ketiomdatribestrojenteritoriojproksimajallania,decidisalianciĝikunili.Mimemoraslatagon,kiamalvenislaonidiro,kelaDobonojsendissekretajnmesaĝojnallaromageneralokunpromesosubtenilin.

“Estasfacilekompreni,kionilihavasenlamenso,”miapatrodiris,dumlisidiskunmiaonklokajAlaŭnosenniamallumakabano.Estisvarmetavespero,kajililasislafajronpreskaŭestingiĝi.“DekiamKaratakosdistranĉisilianreĝlandonendupartojn,linepluserĉutiesiajnamikojn.Selipetosilianhelpon,ilisendosalliklingonportranĉilaproprangorĝon.”

Miaonklokonsentis.“Iliscias,keliestastrookupataprolaromanojpor

malŝparitemponpriili.IlivolasliberiĝideKaratakos,kajilidankosiunajn,kiufarostionporili.”

“Entiukazolavenontanreĝondonosalililaromanoj,”miapatrodiris,“kajjenmalfeliĉafinoporhomoj,kiujfierismemelektisianreĝonantaŭnetiomdatempo.”

“Kajkiareĝoestostiu,”miaonkloaldonis,“kiuobeosordonojneltranslamaro?Kiononipovusdiripriviro,kiuaĉetussianreĝeconjetiaprezo?”

“Estasnurĝuste,kereĝointertraktu,”Alaŭnosdiris.“Kajsagacareĝofarostionkunaliaplifortaollimem:kuniukiuhavaslonganbrakonporhelpilinkiamtionecesos.Tioestassaĝa,kajtioestasĝusta.Neniumalestimasreĝonaŭtribestron,kiurigardasĉirkaŭeportrovisiajnamikojn.”

Miaonklosaltisdesiasidloko,frapantesiankaponkontraŭbierfelo,kiupendisdelatrabotujsupre.“Kioestasalvi,”likriis,dumliavizaĝoruĝiĝisprokolero,“kevisidastrankvilekajkomforteapudniafajropordirialni,keestasĝustekajestasdeceintertraktikunbandodarazitajfremduloj?”

Miapatro,kiellapliaĝa,repuŝissiankoleremanfratonallialoko,kajmemekstarisporfrontiAlaŭnon.“Jen,aŭskultukionmivolasdirialvi.Estasunuaferointertraktikuntribestro,kiunonikonaskajrespektas:kuniu,kiusubtenosoninenĉiujokazoj.Aliaaferoestastraktikunfremduloj:kunhomoj,kiujnoninekonas,kiujnoninepovasfidi,kiujenirislaaferonprosiajproprajmotivoj,kajprikiujoninecertas,keilinerompossianvortoneniuajnmomento.Kajkiomvalorastiahelpo,kianoniricevaskontraŭpagodefelojkajsekaviando,kvazaŭonimarĉandaĉusprivarojĉelavostodeĉarego?Preferelaĉielofalu,antaŭolnividuKatumandonfaritiantraktaĵon.”

***

Nelongeantaŭlarikoltado,niaŭdisprigrandabataloĉerivero.

KaratakoskajTogodumnosfinfineunuigissiajnarmeojn,kajrenkontislaromanojnenbatalokiudaŭrisdutagojn.Laraportoj,kiujatingisnin,neestistreklaraj.Ŝajneladufratojvolisalfrontilaromanojnĉelarĝariveroieenunuellaorientajreĝlandoj.Sedlaromanojsukcesistransiri,kajnunimpetadisantaŭenallainternodelateritorioregatadeTogodumnos.LaŭdireilitrompisKaratakonkajTogodumnonpertio,keilikontraŭbatalisilianarmeonenunuloko,dumiliajtrupojsekretesvarmistranslariveronĉealiapunktoplisupre.

Tiunovaĵosufiĉekonsternisnin.Ĝistiumomento,niĉiamkredis,kelaunuiĝintajfortojdelaKunobelinidojsufiĉosporhaltigilaromanojn.Iliaarmeoestispligrandakajilikonislaterenon.Cetere,ililuktispordefendilaproprajnlandojn,dumlaromanojtroviĝismalproksimedesiahejmoenfremdalando,kiusignifisalilineniom.Kajtamensukcesislaromanoj,dumKaratakoskajTogodumnosretretis.

“Nurpertrompoilitransiristiunriveron,”miaonklodiris,“kajpertrompo,kiunbezonusneniuveramilitisto,kiufiduslafortondesiajproprajbrakoj.Seilihavusverajnbatalantojn,iliestusfrontintajlaarmeondeKaratakosvizaĝ-al-vizaĝe.Ilinebezonusŝtelirimalantaŭiliajdorsoj.”

“Nu,ilirektefrontosilinlavenontanfojon,”miapatrodiris,“kajtiamnividos,kielilifartos,kunsiajordonojkajsiajtrumpetosignaloj.IlidevostransiriankoraŭunuriveronporatingilafortikaĵondeKamulos,kajilinepovosuzilasamanruzaĵonduafoje.”

“Ĝustetiel,”miaonklokonsentis,“kajtemaspritimigaloko,laŭtiokionmiaŭdis,kunkotokajmarĉojĉieenladuflankoj,kajlaprofundamalhelaakvokiukirliĝasĉirkaŭe.Selaromanojnescioskielalparolilariveronperlaĝustajvortoj,ilienmarĉiĝosĝislakolo,kajlahomojdeKaratakosnebezonoseĉtuŝiilin.”

Doniatendismaltrankviledumlatagojpasis.CertelaKunobelinidojneestisaparteŝatatajdemiapopolo,kajneniuenniateritorioestissendintaalilihelponkontraŭlainvadintoj.Tamen,vekismalagrablansentonlakonstato,kelaromanojpuŝiĝasĉiampliinternen.Ŝajnis,keilicelaslafortikaĵondeKamulos,laplejgrandanurbonenlareĝlandodeTogodumnos.Miofteaŭdisgrandiozajnpriskribojnpritiufortikaĵo:ĝiestispreskaŭnevenkebla,ĉarprotektisĝinpartemasivajremparoj,parteakvo

kajmarĉoj.

Baldaŭalvenislanovaĵo,kelaromaarmeotransirisankaŭladuanriveron,kajnunrestisneniumalhelpo,porkeĝimarŝurekteallafortikaĵodeKamulos.Togodumnosestismorta,kajKaratakosmemfuĝis.Multajelliajtribestrojkajmilitistojakompanislin,kajvenissciigoj,keilinunmoviĝasokcidenten.Onidiris,keKaratakosplanaskunmetinovanarmeonenlaokcidentajreĝlandoj.Ladruidojestistrepotencajentiuregiono,kajseilikonsentussubtenilin,liricevustiomdabatalantoj,kiomlibezonas.Kiamtemisprilahomoj,kiujkonsistigislaplejgrandanpartondeliabatalfortoenlaoriento,laplejmultoelilijamfuĝiskunsiajfamiliojallamarĉojaŭlaarbaroj.Neniurestisporkontraŭstarilaromanojn,kiujtrankvilepovisforportilagrenonkajvenĝisinkontraŭlasenhomajvilaĝoj.

Sedevidente,ĉioĉiokazisenlandojmalproksimaj,kajintertempeokupisninpliurĝajaferoj.Prolafojnadokajlarikoltado,tiuestislaplejlaborplenaperiododelajaro,kajestissenutiletromultepensipritio,kiookazasenaliajlandoj.Miapatrinonaskisnovanbebonenlafinodelaantaŭavintro,kajŝipliolkutimebezonismianhelpon.SedmiankoraŭkuradisalladomarodeSvadva,kiamajntioeblis,porkunlaboriĉelafaradodetinkturoj.Pripensantelaaferonnun,ŝajnasstrangerakonti,kenipluokupiĝisprilatinkturojentiasituacio.Sedninepovisantaŭvidilafinon,dointertempenidaŭrigisniankutimanlaboron,samekielnifarus,selaromanojrestustrankvileĉesiapropraflankodelamaro.

Estisfamilioenlavilaĝo,kiuinteresiĝispriElvisaporsiaduafilo.Alaŭnosamikiĝiskunlapatrodumsiaposttagmezaekzerciĝadoĉelaherbejo.Misciis,keElvisahavasmiksitajnsentojn.Efektivevenislamomentoekpensiprilageedziĝo,kajkiamjunulinoenniavilaĝoatingissiandekkvinanaŭdeksesanjaron,ŝikomencismaltrankviliĝi,seneaperispropono.Aliflanke,neniuvolasadiaŭisiajnhejmonkajfamilionporekloĝiĉehomoj,kiujnoniapenaŭkonas.Tamen,laanojdelaaliafamilionejamalvenispordiskutilakondiĉojn.Dumlaromanojankoraŭvagisliberetralasudajreĝlandoj,estismalfacilekoncentriĝipriplanojporlaestonteco.

Niatujazorgoestislarikolto.Lalastaduonmonatoestisĉiamnervigatempo,kiamniatendislamaturiĝondelagrenokajrigardadislaĉielon,

timanteŝtormojn.Sufiĉuspezapluvoentiuperiodopordetruigrandanpartondelagrenoprovizoporlavenontajaroenunusolamateno.Bonŝancelaveterorestisbona,kromfojajpluvetoj,kajdummultajtagojkompleteokupisninlataskorikoltilamilojnkajmilegojndamaturajspikoj.Ĉiuenladomaropartoprenis,eĉmiafratetoMakaros,kiuestisnunproksimumekvarjara.Miajpatrinokajonklinolaborisĉiukunbebopendantaenŝalodelaŝultro,aŭkelkfojeilisternistukonsurlagrundokajlasistieladuinfanojnporruliĝetinudajsublavarmetasuno.

Enportintelatritikonnipovisiomsenstreĉiĝi,kvankamlapajloankoraŭstarisenlakampoj.Tionniintencisprizorgiposte.Intertempe,niekokupiĝisprilahordeo.Kajĝusteentiuperiodo,nelongeantaŭlasomerfino,nividismesaĝistonpenesuprenirilakrutandeklivonallavilaĝo.

Posteentiusamatago,nevodeIsarninosvenisalniadomaro.Tujkiamnividislintranssaltilariveronperlaŝtonegoj,nisciis,ketemaspriurĝanovaĵo.NurtialIsarninossenduslin.Lalastafojo,kiamlisendisalniapartansciigon,estispostlaatakodetiujbrutorabistoj,kiujvenisriversuprendeLugos-krestoantaŭtrivintroj.

Miapatromalsuprenirisladeklivonporrenkontilajunulon.Niĉiujstariseksterlaheĝokajmaltrankvilerigardisilininterparoli.Nividislapalanvizaĝondelajunulo,dumlirespondislademandojndemiapatro.Lainterparoloŝajnistrelonga,sedfinfineliturnissinporreiri,dummiapatrovenissuprenalladomaro.

“TiumesaĝistoestiselLugos-kresto,”liinformisnin.“Romanojenirisnianteritorion.”

Do,jenĝiokazis.Jenlanovaĵoj,kiujnniatendadisdetiomdamonatoj,samtempeinsistante,keĉitionekoncernasnin.Strange,minesentistimon,nurgrandaninternankvieton,kvazaŭmiestussenigitajeĉiaemocio.Efektive,ŝajnisalmiplirimarkinde,kelamesaĝistonsendisalnilaLugosanoj,kiujneniamredonislahomojn,kiujnilikaptisdumlarabekspedicio.Seddummipripensisĉionĉi,miapatroklarigislasituacion.Grandakompaniodaromajsoldatojalvenissenaverteenlateritoriondeniapopolo,kajjamruinigisplurajnurbojnkajvilaĝojnproksimeallamarbordo.Ilivenisdelamaro,kajmarŝissufiĉan

distanconallainternoantaŭollaloĝantojeĉkonstatiskiookazas.Plurajnvilaĝojnilitrafispersurprizaatako,kajtiujfalispostsovaĝasedmallongedaŭraprovodefendisin.

Laromanojintertempekonstruisporsifortikaĵonenlasudo,kajpasigissiantemponserĉanteprovizojnkajrabantelalokajnkamparanojn.Oniatendis,keilibaldaŭprovostranslokiĝiriversupren.Tiosignifis,keiliverŝajnealvenospostnelongeĉelamalgrandagrupodevilaĝojarigitajĉirkaŭLugos-kresto.KajpostLugos-krestosekvosniajkvarvilaĝoj.LapopolodeLugosjamhastepreparissinkontraŭatako,kajsendisalnisianmesaĝistonkunpacproponokajpromesokompensilalastanrabatakon.Ladetalojnnecesospritraktiposte,ĉarlasituacioestistrourĝaporperditempon.LaLugosanojpetisninsendikielebleplejmultedahomojporhelpiilindefendisianvilaĝon.

Lavirojdediĉislaceteranpartondelatagoallanecesajpreparoj,kajlapostanmatenoniliekiris.Nivirinojakompanisilintranslariveron,kiegrandegakompanioamasiĝissurlamalplialtajdeklivojsublavilaĝo.Prolaaliĝodelavirojellaaliajtrikomunumoj,troviĝistieplurajcentojdahomoj.Neniamantaŭemividistielgrandanbatalantaronkuniĝintanenunusolaloko,kajimponegisminlavidodetiujcentojdaarmitajviroj,ĉiujportantajsiajnplejbrilkolorajnvestojn.Multajelilihavistinkturitanhararon,hirtigitankiellapikilojsurerinaco.Estismalfacileimagi,kelaromanojneestossameimponataj,kiamilividosalproksimiĝitielgrandiozankajmultekolorankompanion.

Dumiomatempoĉiujĉirkaŭvagisenkonfuzo,kajneniuŝajnistutecerta,kiodevasokazi.LaaferoiomsimilisBeltenonprolahomojkiujserĉissiajnparencojnkajgeamikojninterlaamaso,kvankamenĉitiuokazo,evidente,ĉeestismalmultajvirinojellaaliajtrivilaĝoj.Finfinelakompanioielsukcesisorganiziĝikiellonga,malregulakolumnokajpretigissinporekmarŝimalsuprenlaŭlarivero.EstisgvidontajĝinsurĉevaleDumnovaloskajdualiajdruidoj.PostilivenisKatumandoskajlatribestrojdelaaliajvilaĝojsekvatajdesiajmilitistoj.TroviĝisankaŭKunignosensiabatalĉaro,kajnisentisfieron,kiamnividisAtepilon,kiustarisapudlikielunuellaplejantaŭajanojdelakolumno.Unuviroportisaltantrumpetonkunlongakolo,kiuserpentissuprenkajfiniĝisperbronzakapoenlaformodegapantaapro.Sedtio,kiovereentuziasmigismin,estisvididuvirinojn,kiujprenissianlokoninterlamilitistoj.Iliestis

fratinoj:ambaŭestisfilinojdelatribestroenunuellaaliajvilaĝoj.Miofteaŭdis,keilisciasbatalikielviroj,sedneniamantaŭemihavisokazonvidiilineniliaarmilaro.Iliportisglavojnkajŝildojn,kajiliajlongajharojpendismalplektitaj,precizekieltiujdelareĝinoenmiapreferatarakonto.Malantaŭlamilitistojsekvislarestantajviroj,aŭsurĉevaleseiliposedisĉevalon,aŭpiede.Lavirinojkajinfanojelniavilaĝomarŝisapude.Antaŭĉiuj,kielkutime,venisDumna,kiugestadiskajbabiletisalsimem.

Lavirojelniajdudomarojtrovissianlokonenlaĉefapartodelakolumno.Estismiajpatrokajonklo,Kaljakos,Alaŭnoskunsiajfratojkajfiloj,kajkompreneble,Belinos.Niakompanisilinĝislakurbodelarivero,kielaplejmultodelavirinojreturnissin.Niajvirojbrakumisnin,kajtiamfiermieneplumarŝis;iliaspektiskvazaŭilijampensasnurprilavenontabatalo.Nistarisporrigardiilinankoraŭunumomentonantaŭolmalrapidereirikunlaaliajvirinoj.

Delaplialtagrundodeniadomaro,onipovisvidilavojetonkiutrairislavalonapudlarivero.Alvenintehejmen,niirisĉirkaŭlaeksteraflankodelaheĝoporrigardilastanfojonlakompanion,ankoraŭgvidatandeunuopamalgrandafiguro.

“TiuDumna,”miapatrinokomentis.“ĈuŝiiroskunililatutanvojonĝisLugos-kresto?”

“Mineniamaŭdis,keŝikaŭzasmalbonon,”miaonklinorespondis.Tiamnireirisalnialaboro.

Entiusamanoktovekisninlahundoj,kiujbojegisenlakorto.“Aŭskultuilin,”miapatrinodiris.“Venisiu,kiunilikonas.”Mividisŝianmalhelanfiguronleviĝikajtransirilaĉambronallaardantajrestaĵojdelafajro.Dumŝiankoraŭklopodisspirerevigligilaflamojn,iutirisflankenlafelon,kiukovrislapordon.

“Estasmi,”dirislavoĉodemiapatro.

“Ĉuvirevenastielmalfrue?”miapatrinokriis.“Certetemisprigrandegabatalohodiaŭ.”AnkaŭVindanunvekiĝis,sedMakaroskajlabeboankoraŭdormistrankvile.

Miapatrobrakumisnin.“Labatalojamfiniĝiseĉantaŭolniatingis

Lugos-kreston,”lidiris.“Donualmikelkajnbuŝoplenojnpormanĝi.”

Mipalpeserĉisperlamalfortalumo,kajsukcesistroviiomdapanokajfromaĝo.Nurfinmanĝinte,miapatrorakontis,kiookazis.

“Nimarŝislaŭlariverokuntiufrenezulino,Dumna,kiusaltiskajsaltetislatutanvojonantaŭni,kielmuŝoĉefadeno.Ĉiuhomopovasvidilanigranmalbonŝancon,kiurikanasĉirkaŭŝiakapo,kajestisŝi,kiumisigisnin.Seminurscius,kialDumnovaloseltenasŝiajnstultaĵojn,anstataŭplatigiŝinkielranonsubradego.Nu,nimarŝisĝispostlatagmezo,kajnipreskaŭatingisLugos-kreston,kiamrevenistiumesaĝistogalope.”

“Kiumesaĝisto?”miapatrinodemandis.“Ĉutiuulo,kiuvenishieraŭ?”

“Mineaŭdis,ketroviĝasaliajmesaĝistojenĉitiuregiono.Plifrueenlatagoligalopisantaŭen,sednunlireveniskunvizaĝopligrizaolladorsodemaljunaŝafino.Kiamlividisnin,lisvingissiajnbrakojnkielfrenezulokajkriis,‘Estastromalfrue!Reiru!Laromanojjamdetruislavilaĝon!’

“Do,ladruidojkajtribestrojekmurmurisintersi,kajilidecidissendiiunporkontroli,ĉuestasveroenlaafero.Kvankamestisevidentealĉiujkelaulonemensogis,precipeseonividislianvizaĝon.Kajcetere,nehavussencon,portininlatutanvojonpornenio.Dojennideviskaŝininenlaarbaretojkajfosaĵojpreskaŭĝislasunosubiris.FinfinerevenisKunignos-linonisendis-sedlinehavismultonporaldoni.Laremparoĉirkaŭtiuvilaĝosuperrigardaslatutanvalon,kajapenaŭhundopovusĉasileporonlaŭlamonteto,senkeonividuĝindesupre.Dolihavisproblemonporalproksimiĝi,kajlidevisrampiinterlaarbustojkajlarokoj-tionlidiris-atendanteĉiumomenteaŭdialarmkrionenlavilaĝo.Sedunuaferonlividisklarekajcerte:lidiriskepartodelaremparoestisfaligitaĉelasudaflanko.”

“Sedkieleblas?”miapatrinodemandis.“Remparoestasgrandega,masivaaĵo.Oninepovassimplefaligiĝintiel,kvazaŭpajlantegmentonkiunforblovuslavento.”

“Povasesti,sedlidiris,keĝiestistutemalkonstruita,kungrandegajŝtonojrulitajlaŭlamonteto.Certenecesisduoncentodahomojporfarition.Tiamlividisarondafremdajhomoj,kiujmarŝissuprenĝislapordego,trankvilajkvazaŭĉelaproprahejmo.Lidiris,keiliajarmiloj

similisnenion,kionliiamajnvidis.Kajlitrovisbruligitandomaron.”

“Bruligitandomaron?”miapatrinointerrompis.“Mankistielahomoj,laŭmiaimago.”

“Certemankislahomoj,kajlacindrojestisankoraŭvarmaj,kunlaventokiudisblovisilinĉirkaŭlakorto.Ankaŭlabrutaromankis.Dolirevenisalni.Kajtiam...nu,estasmalfacilescii,kionfarientiasituacio:kunlaromanojĉelapinto,dumnidevisŝteliĝiinterlamontetojsublaluno.Donireiris.Nitrovisunu-dualiajnhomojnlaŭlavojo,kiujvagistralakampojkielperditajŝafoj.Ilidiris,keiliestiseksterlaremparo,kiamlaromanojatakis.Lamesaĝistoestasunu.Ligastasnunenlavilaĝo.”

“Kiookazosnun?”miapatrinodemandis.“Baldaŭnividosĉitielaromanojn,supozeble.”

“Ĉiujdiras,keilialvenospostnelonge,”miapatrorespondis.“Morgaŭnitransloĝiĝosallavilaĝo.”

***

Tujjelasunleviĝonikomencismalplenigiladomaron.Ĉiujnniajnposedaĵojnnidevisportiallavilaĝo,kieniestisgastontajĉeIsarninos.Nisciis,ketreverŝajneonibruligosladomaron,precizekielokazisenlatempodemiapraavino.Sednipovisalmenaŭsaviniajnhavaĵojn.Ankaŭlatutanbrutaronnidevisforkonduki.Nipovospaŝtilabovinojnkajlaŝafojnenlaspacointerladuremparoj,kajkiamlaromanojaperos,estoseblemoviilininternenenlavilaĝon,almenaŭpormallongatempo.

Nijamrikoltislaplejgrandanpartondelahordeo,sednenioestisfareblaprilafaboj.Mankistempoporrikoltiilin,kromlamalgrandakvantonecesaporcertigilavenontjaransemadon.Sedninevolislasiilinenlakampojporlaromanoj;lasolasolvoestisbruligiilin.Niiomhezitisprilalinplantoj,kiujnemulteutilosalinvadantaarmeo.Sed,kielkomentismiapatrino,senimemnebruligosilin,sendubetionfarospornilaromanoj.Donimalvarmsangeflamigistiujnameprizorgitajnkampojnkajrigardis

dumlavenontjaraprovizodefabojkajlinsemojŝrumpisinterfajrokajfumo.Netiomĝenisninlapensoprilavenontavintro-entiumildaaŭtunamatenoestismalfacilekredijelaekzistodefrostokajmalsato-kiomlamemoropritiujtagojkajmonatojdaŝvitalaboro,ĉiujperditajenunumomento.

Niaĉefazorgoestislagreno.Kielkutime,nijamsubterigisĝinensigelitajputojinternedeladomaro.Fermintelaputojn,ninedevisremalfermiilinĝisvenoslamomentoporuzilaenhavon.Sedsenilasusilin,tiotreverŝajnesignifuscediilinallaromaarmeo.Miapatrinoopiniis,kenipreferemalfermulaputojnkajportulagrenonperĉaregoallavilaĝo.“Nineokupiĝasdetiomdamonatojprilasarkadokajlarikoltado,nurporlasilagrenonĉitie,kietiujromajrabistojpovosakapariĝin,”ŝidiris.“Niŝarĝulaĉaronkajportuĝinallavilaĝo.”

Miapatronekonsentis.“Tietroviĝasgrenoporunujarokajplie,kajmineprenevidosĝinputrieksterlateroprolavintramalseko.Kajkioprilasemado?Ĝidetruiĝosantaŭolvenoslaĝustasezono.”

Fine,ilidecidismalferminurunuputonkajkaŝilaaliajn,kovranteilinpertero.Ilikondukislabovinojnsuperlalokoporrefirmigilagrundon.Mividislalokonposte,kajonineniamimagus,kesubetroviĝasputoj.Fakte,mieĉdemandismin,ĉunimemretrovosilinpostlaforirodelaromanoj.MiapatrosoleneatentigisminkajKaljakonprilaindikojperkiujniretrovoslakaŝitajnputojn-porlaokazosetrafosliniamalbonŝanco,laŭliaklarigo.Ankoraŭnunmifojepensaspritiujputoj,eniliasekretamallumaejosublatero,atendantajĝisnirevenosporreprenilagrenon.Miestascerta,kelaromanojnetrovisilin.Miscivolas,kiookazisallagreno;verŝajneĝisimpleputrisenlagrundo.

Nitrovislavilaĝonenplenaĥaoso,kiamnialvenis.Homojkajbestojvagisĉie,tretantekajretretantelamalsekanteronĝisĝiiĝiskoto,kajlavojetojinterlakabanojestisblokitajdeĉaregojkajpuŝĉaretoj.Nenurmiafamilio,sedĉiujkiujloĝisenlaĉirkaŭajdomarojvenisporserĉisekureconinternedelaremparo.Bonŝancelabrutojnonipovisankoraŭpaŝtiekstere,almenaŭprovizore.Sufiĉoslatempoporreportiilininternen,kiamekaperoslaunuajromanoj.(Vidulanoton.)Kelkajellakamparanojjamokupiĝisprihastamuntadodepalisarojsurladeklivojeksterlaremparo,porkelabestojneintertempeforvagu.

Laloĝantojndelatrinajbarajvilaĝojniatendisplimalfrueentiusamatago.Estisinterkonsentite,kenikunigosniajnfortojn.Iliestospliprotektatajenniavilaĝo,kiuestislaplejgrandaellakvar,enbonapoziciokunfortaj,altajremparoj.Kajestisevidentekonsilindekenifrontularomanojnkune,prefereoldiseenetajgrupoj.

MankisspacoeĉporspirienlakabanodeIsarninos.Kromli,liaedzinoLavenja,kajiliaplejjunafilino(laaliajkvargefilojestisjamplenkreskaj),troviĝismiajgepatroj,mimem,Vinda,miafratetoMakaros,kajlabebo.LafamiliodemiaonklogastisĉemiafratoAtepilos,kiuestisnunedziĝintakajhavisproprankabanon.

ŜajnisabsolutemalebleŝtopiplidahomojenlakabanondeIsarninos,seddumlaposttagmezoekaperislaunuajloĝantojdelaaliajvilaĝoj,kiujvagisdisesuprenlaŭlaflankojdelamontetokunsiajĉaregojkajbrutoj.Lavenjakonisunuellafamilioj,ĉartemispriparencojdeŝiapatrino,kajŝiinvitisankaŭilingastiĉeŝi.Neestisaliasolvo:alieilidevusdormiekstere.Ĉiukabanoenlavilaĝojamserviskielrifuĝejoportriaŭkvarfamilioj,kajeĉĉiujstalojkajaliajmalgrandajejojestisplenŝtopitaj.Kajtamenkelkajhomojdevisdormisubrenversitajĉaregojaŭenlamallarĝaspacosublaaltajplankojdelagrenejoj.

Eĉkiamonipreparassinkontraŭatako,ankoraŭnecesasmelkilabovinojnkajpretigimanĝaĵojn.Tiuvesperemidevisirimalsuprenallapaŝtejoeksterlaremparojpormelkilabovinojnsublaĉielo.Ĉiujniajposedaĵojkuŝisengrandakonfuzoĉelamurodelakabano,kajminepovistrovilasitelon.MiapatrinokajLavenjakuristienkajreen,pretigantevespermanĝonporlatrifamilioj.Ilijambuĉisjunankapronkajnunturnisĝinperrostostangosuperlafajro.

“Malaperislasitelo,”midirisalmiapatrino.

“Ĉuviblindiĝisenambaŭokuloj,knabino,kevidevudemandimin?Ĝiestastieintertiujaliajaĵoj,dokliniĝukajserĉuĝin,antaŭollalunoleviĝoskajvidevosfinilamelkadonenlamallumo.”Lavenjaridetisalmikajproponisunuelsiajsiteloj.Ĝiestispligrandaoltiukiunmikutimeuzis,kajmaloportuneportebla.

Irinteeksteren,mitroviskelatagomalvarmiĝasantaŭlavesperokaj

ekblovasmalmildavento.Ŝajniskvazaŭbaldaŭekpluvos.Mitremetisprolamalvarmokajhastereenirisporserĉiŝalon.

Antaŭolmifinmelkislabovinojnkajpeneretrenislapezansitelonallakabano,veniskrepusko.Internedelakabanojamregismallumo,kromlaruĝaardodelafajro,kajĉievidiĝisvizaĝoj.Estispreskaŭkvazaŭmiĵusalvenisalfesto.Latriviroj-Isarninos,miapatro,kajtiuellaaliavilaĝo-sidissurmakulabovofeloapudlafajro.Ekscititajinfanojludiskajridiseksterlacirklodelafajrolumo.

Troviĝisaliajunulino,proksimumesamaĝakielmi;ŝiestisiommaldikakunpalahaŭtokajzorgeplektitajblondajharoj.Ŝihavisiommalĉeestanesprimon,kvazaŭŝiajpensojvagusmalproksime,sedŝiridetiskiamŝividismin,kajmitransirisporsidiĝiapudŝi.Ŝidiris,keŝianomoestasKintila.Ŝiestisedziniĝontaenpli-malpliĉitiuperiodo,sednunĉiujatendisporvidikionportoslaestonteco,antaŭoltransdonilaedzinopagon.MirakontispriBelinos.“Nigeedziĝosvenontanjaron,”midiris.“Kiamlaromanojestosfor.”

“Laromanojflamigosnianvilaĝon,”ŝidiris.“Ilipromenostralapordegoseneĉunuhomopormalhelpition,kajilitrovoslatutanejonplisilentaolmalgrandarokosurlamonto,kajlavulpojnkajlaleporojnkiujkuretaskajsaltetasinterladomoj.”

“Ankaŭniandomaron,”mirespondis.“Semorgaŭviirossuprenallaremparo,vibelegevidosĝintranslarivero.Ĝitroviĝassurlamonteto,kiufrontaslavilaĝon.”

Kiamĉiujfinmanĝis,Lavenjaalportislabieronkajlavirojkomencisdrinki.

“Nistarasantaŭglorabatalo,”Isarninoskriis,“ĉarniajmilitistojestaslaplejkuraĝajkajlaplejaŭdacajenĉiujsudajreĝlandojkajankaŭenlaokcidentaj,kajKaratakosnehavasvironensiatutaarmeo,kiuegalusiunajnellaniaj.”

LapatrodeKintilaaŭdigisankaŭsianvoĉon.“Neestasvirointerniapopolo,kiunekapablusmortigitriplenkreskajnromanojnperunubona,tranĉasvingo.Tiujromanojhavasnurmallongajnglavojn,tionmiaŭdis,kajiliapenaŭpliutilasenbatalooltranĉileto,kiunoniuzuspordispecigimortanŝafon.”

“Vipravas,”miapatrodiris,“kajbaldaŭnividosniajnmilitistojnrevenidelabatalokunsiajvizaĝojtuteruĝajkajŝvelajprosiamilitafuriozokajkundudekodaromajkapojenĉiumano.”

“Ĉuvicelasinsultonalniajmilitistoj,”dirislapatrodeKintila,“kevivolassendiilinporbatalikontraŭtiujkokinkorajkaŭremuloj?Nielsenduniajnjunulinojnporpritraktiilin,kajankaŭniajninfanojn,ĉarmibedaŭrusvidiniajnmilitistojnmalpurigisiajnarmilojnĉetiajkanajloj.”

Iliverŝisalsiplidabiero.“NunAtepiloshavoslaŝanconelmontrisiajnkapablojn,”miapatrodiris,“kajĉiujhomojvidoskiellertelistiraslabatalĉaron,eĉkiamlidevasturniĝinsubiteaŭirirektemalantaŭen.Neniuhomodiros,Isarninos,kevineinstruisalliĉiujnviajnlertojn,kajkiammividaslinstariapudKunignoskunlongavergoenlamano,lipensigasminprilagrandajĉampionojdelaantikvaepoko.”

Isarninosdiris,“LadruidojdeKaratakoskonsilislinmise,nesendantelinalniporpetihelpon,kajnunliafratoestasmortakajlialmozaskielbatitahundoĉelaokcidentajreĝlandoj.Seliestuspetintalasubtenondeniapopolo,lisidusenĉitiumomentoensiaproprahaloporfesteniĝissatiĝokajtrinkisianbieronelromajkranioj.”

Misentisdormemon.Tiomestisokazintapostlamateno,kiammivekiĝisenmiaproprakabano.Senurtroviĝusplitrankvilalokoporkuŝi!Mimalproksimiĝisdelafajroporserĉiiomdaliberapajlo.Dormantajinfanojkuŝisĉie.Makarosdormissurdorse,kunlabrakojdisĵetitajsuperlakapo.Lisufiĉekreskislastatempekajjampreskaŭperdistiundiketan,rondetanaspektondebebainfano.BaldaŭlineplumemorigosminpriTasgjos.Mienpremisminenlamallarĝanspaconapudli,kajendormiĝisĉirkaŭbrakantelin.

Miestisprofundedormanta,kiamvekisminmiapatrino.Misaltisproŝoko.“Leviĝu,”ŝidiris.“Niirasallaarbaro.”

Mirigardisŝineldormoplenajokuloj,kajproviskomprenikiookazas.Ĉieenmiaĉirkaŭaĵo,videblajnurperlaruĝaardodelafajro,homojhastistienkajreenenladuonmallumo,kvazaŭilipretiĝusporeliri.“Ĉuestasmateno?”midemandis.

“Tutene,”ŝidiris.“Leviĝu,knabino;niirasallaMalbonaLoko.Laviroj

jamekiris.”

Miestisabsolutekonsternita,sedmiapatrinodirissenpacience,“Negaputiel,kvazaŭvivolusenglutilalunon,kajankaŭlasunon.Moviĝuiometekajhelpumin,sevinevolasrestiĉitietutesolakunlastrigojkajlaspiritoj.SerĉulamantelondeMakaros,dummiokupiĝosprilabebo.”

Enstatodekonfuzomiirisallaloko,kieniajposedaĵojankoraŭkuŝisensenordaamaso,kajkomencisdisŝoviilin.Miajpensojflugisinterunuideokajalia,tielkemiapenaŭsciis,kionmiserĉas.LaMalbonaLoko!Plenigisminantaŭtimomiksitakuntiklasentodeanticipo.Pasisjamtiomdajarojpostmiaantaŭavizito.Miestistutemalgrandaentiujaliajokazoj,kajtiokionmividistieteruriskajnaŭzismin,sedsamtempeiellogisminkvazaŭpernerezisteblafascino.Mitimis,kajtamendeziregis,reviditiunlokon.

“Prolaamodeĉiujspiritoj!”miapatrinokriis,“ĉuviankoraŭstaraskajrevas?Midemandasvin,kieestaslamantelodeMakaros?”

Senhelpemirigardislakonfuzanamasonĉemiajpiedoj,kajpenismemori,kionmiserĉas.Kunmalentuziasmomiturnisladiversajnobjektojn,kajfinfinerimarkismalhelanformon,kiupovusestimantelo.Ĝiestiskaptitasublapezamuelŝtono,kajkiammiproviseltiriĝin,ĝiŝiriĝis.Miĵetisŝtelanrigardonalmiapatrino,sedbonŝanceŝirimarkisnenion.

Makarosestisstaranta,sedliajokulojestisnebulajprodormo.Liaspektiskvazaŭlieniuajnmomentopovusrefalisurlapajlon.Miĵetislaŝiritanmantelonsurliajnŝultrojn,kajtirislineksterenallafreŝaaero.“Estasmalvarme,”lidirisekploretante.“Mivolasreeniri.”

Certeestistremalbelanokto.Laventoestisnunplifortakajblovisperabruptajbatoj,portantepolvonkajfojemallonganekpluveton.Lalunoestisnurduonplena,kajĝiapalalumoaperisjenkajjeninterlanubojkiujkuregistralaĉielo.Ĉieenniaĉirkaŭaĵolahomojfluismalsuprenelsiajkabanojĝislapordegoj.Kelkajtenisflamantajntorĉojn.MivolisserĉiElvisan,sedmisciis,kemalverŝajnemitrovosŝininterlahomamaso.SedanstataŭeaperisKintila,kiuĵuselvenisellakabanokajfirmestreĉissianŝalonkontraŭlamalvarmanoktaaero.VidanteminkajMakaron,ŝitransirisalni,domiprenislamanondeMakaroskajnialiĝisalla

homamaso,kiumoviĝismalrapideenladirektodelapordegoj.

“Venu,rapide,”midirisalMakaros.“Tielvinesentoslaventontielmalvarma.”

Senpaciencenipuŝisnintralahomamasokajellapordegoj,ĝisnitrovislakrutanvojeton,kiukondukismalsuprenallarivero.Surlasenarbamontetonihavisneniunprotektonkontraŭlasubitajalblovojdeventokajpluvo.Niduonglitismalsuprenmizerekajsilentekunmallevitajkapoj.Baldaŭmiajfingrojestissensentaj,kajmianazogutisprolamalvarmo.Unufojonmifaliskajeksidispezesurlamalmolakalko,makulantelarandondemiaŝaloperkoto.

Lavojoiĝisplifacilakiamniatingislaebenaĵon.Nunlaventoblovisdemalantaŭekajhelpisninpluiri.

“Kienniiras?”Makarosdemandisanhelante,dumlikuretisĉemiaflanko.

“Allaarbaro.”

“Minevolasiriallaarbaro.Ĝiestasmalluma.Vindadiras,ketieestasspiritoj.Ĝiestasplenajespiritoj,kiujĝemaskajkriĉasinterlaarboj,kajseoniperdiĝas,ili...ili...”

“Ilikias?”

“Ŝinediris.Ŝidiris,kefrostiguslasangonnuraŭdipritio.”

Antaŭkajmalantaŭni,grupojdehomojmarŝis.Estismaleblerekoniiliajnvizaĝojnperlaintermitalunlumo,sedmisciis,keeĉsemividusilin,miverŝajnenerekonuslaplejmulton.Neniamantaŭemitroviĝisintertiomdanekonatoj.

Prolamalkomfortodemiamalseka,kotoŝmiritaŝalo,mipreskaŭĉesispensiprilaMalbonaLoko,sedkiamnialproksimiĝisallaarbaro,revenismiajantaŭtimojrefortigite.Efektivemijaoftedemandismin,kielestusreiritien,sednunkiamalvenislamomento,mideziregis,ketionenecesu.

Enirintelaarbaron,nihavisiomdaŝirmokontraŭventokajpluvo,sedla

arbojskuiĝiskajknaris,kajlateroestismolaĉakajglitaprofalintajfolioj.Lamaldensejojsimilisgrizajnlagojnkietimigajformojfantomis,dumentiujpartojkielavojetozigzagissublaarboj,lalunoapenaŭpenetrislafoliantegaĵon.Niestusbaldaŭkompleteperdiĝintaj,senetroviĝusdetempoaltempotorĉojlaŭlaflankodelavojeto,tromalproksimajintersiporverelumigilavojon,nursufiĉeoftajporkenividetulavenontansolecanlumonkiuflagrisjeiomadistancoantaŭni.Ĉelaflankoj,laarbojformissolidannigranmuron,preterkiuvideblisnenio.

KvankampasisjammultajjarojdepostmialastavizitoallaMalbonaLoko,misciisprecizekieniri.Troviĝisjeladekstrodifinitavojeto,kiunElvisakajmiĉiamhastepreteririskiamnivenisallaarbaroporrikoltiplantojnaŭnuksojn.NunmienirisĝinkunKintilakajMakaros,sekvantelagrupondehomojkiujmarŝisantaŭni.Promaloftauzado,lavojetoestispreskaŭtutesuperkreskita,kajestistremalagrablesekviĝinenlamallumo.Nidevispuŝiĝipreterrubusarbustoj,kiesdornetojkaptisniajnvestojn,dumgutantajbranĉojsuperŝutisninperpluveroj.

Makaroskomencisploreti.“Nireiru.Laakvoenirassubmiankolumon.Mivolasreirikajatendipanjon.”

“Venu!”miflustrissovaĝe.“Senirestostromalantaŭe,ninepluvidoslaaliajn.Ĉuvivolasperdiĝiĉitieenlaarbaro,kunlaspiritojkiujvokasviannomonkajtirasviajnvestojn?”

Nibaraktisantaŭenpreterdornojkajurtikoj,sedMakarosapenaŭplusukcesismovisiajnpiedojn,kajnikomencispostresti.Mikonsciisprikreskantasentodemaltrankvilo.“Eblelinetutemalpravas,”midirisalKintila.“Estasmalbelaafero,marŝiĉitieltutesolajenlamallumo,kiamnipovushavikunulojn.Nireirununiomete,porvidiĉunevenosaliaj,kiujmarŝosapudni.”

“Ne,niscias,kelavojoestasĝusta,ĉarnividistiujnaliajnantaŭni.Rapidunun,kajniprovosatingiilin.”

NifojeaŭdisdeMorimanosrakontojnpritroaŭdacajhomoj,kiujhavisplidascivolooldaprudento.Ilivenispormalkovri,kioestasvideblaenlaarbaroendifinitajtagoj,kiamplisaĝajhomojrestashejme.Sedneestastielfaciletrovilamalpermesatanlokon,portiujkiujngvidasnurlascivolo.

Vojojkiujkomenciĝistuteklarekajinvitesubiteforvaporiĝis,lasantelaaŭdaculonprofundeperditainterlaarboj.Tiajhomojpovisvagidumtagoj,ĉiamrevenanteallasamapunkto,ĝisilifalismortajpromankodemanĝojkajdeforto.FojeilineintencestumblistraunuellaenirejojallaAliaMondo.Estisrakontoprivirokiumalaperis,rajdinteenlaarbaronporĉasigigantanapron.Kiamlireaperispostmultajjaroj,liŝajnisnepliaĝaolkiamlieniris,sedliajokulojestisfiksitajjeiamalĉeestavidaĵokajlikompleteperdissianparolkapablon.

Mirigardismalantaŭenkajkonstatiskunkontento,kealiajhomojnunsekvaspostni,dumantaŭnistarasbrulantatorĉoĉelaflankodelavojo.Iompliantaŭe,lavojetodaŭrisinterdufostoj,ambaŭsamealtajkielhomo.Kuraĝigisnintiujindikoj,keniirasĝuste,kajnirapidigisniajnpaŝojn.Alproksimiĝanteallafostoj,miekhavisobtuzansentonpriionetuteenordo.Miamensoankoraŭnepleneensorbistiunpenson,kiammikonstatiskunŝokokelafostojnkronasduhomajkranioj.Makarosnevolispluiri,sedmikajKintilatirislinhasteantaŭeninterlafostojn.Tujposte,lavojetoplilarĝiĝisporfariĝigrandaspacoĉirkaŭatademajestajkverkoj.

Miaunuareagoestisdemalstreĉo,prolakonstatokelalokoestasplenajehomoj.Minepovisvidiiliajnvizaĝojn,sedlamurmuradodevoĉojenĉiujflankojdonisagrablansentondesekureco.Ensorbintelasituacion,miĉirkaŭrigardisscivole.Troviĝisliniodefajrojenlacentraspaco.Ilialumoelstarigiskolosankverkon,kiukreskistutesolaenlamezodelamaldensejo.Ĝiangrandiozankrustiĝintantrunkonsulkissennombrajfendojkajkavoj,kajĝiestispartemorta,sedjenkajjenkelkajvelkintajfoliojmontris,kealmenaŭiujbranĉojankoraŭvivas.Verŝajnelakverkoestissameaĝakiellaarbaromem.Ĝikliniĝisdanĝerealunuflankokajnurlaapogodeplurajfostojmalhelpis,keĝifalegu.

Neniustarisenlacentraareo,kiesangulojnmarkiskvarmasivajformoj,samealtajkiellaĉirkaŭajarboj.Enlamallumoilisimilismonstrajnduonformitajnestaĵojngenuiĝantajnsurlagrundo.Eniujmomentojmihavislaimpreson,keiliestasturnitajallagrandakverko,sedtujposteiliŝajnisdirektisianminacanrigardoneksteren.Kiamlafajrolumoflagrissuperiliajrompitajŝeloj,mividis,ketemasprilaputrintajstumpojdearbojantikvegaj.Sedverŝajneiliiamhavisvizaĝojn.Latrajtojestisforkonsumitaj,sedankoraŭeblisdistingilakavojn,kieiamtroviĝisla

okuloj.Neniuellavilaĝanojkuraĝispreterpasiilin,kajĉiujrestisjesekuradistanco,premitekontraŭlamurodearbojkiuĉirkaŭislamaldensejon.

KintilakajmipuŝisflanketralahomamasokunMakaros,provantevidikielebleplejmulte.Unuaferoelstarisaparteklareenmiamensodetiujplifruajvizitojantaŭtiomdajaroj.Miajokulojsinturnisavideallakverko,kajtieapudesurlagrundomitrovistion,kionmiserĉis:montetondarondformajobjektoj,ordearanĝitajunusurlaalia.MisignisalKintilakajMakaroskajgvidisilinallokodekieeblisbonevidi.MisentisMakaronsaltetiproŝoko,kiamlikomprenis,kionnirigardas.Kajtiamnitristarisgapantekvazaŭsorĉite.Ĉarlamontetokonsististuteelhomajkranioj.Iliestisaranĝitajtielkeĉiujfrontusamdirekte,kajdeniastarlokoŝajniskerikanasalniĉiuunuopakranio.

Antaŭlakverkoestisgrandaplataŝtonego,iomlevitasuperlagrundosurmalaltajapogiloj.Suretroviĝislaplejantikvakajvaloraobjektoposedatadelaloĝantojdeniajkvarvilaĝoj:grandiozapelvoelarĝento.Lafajrolumobrilissuperĝiaeksteraĵokajflagrissurladesegnojkajsimboloj,kiujenkrustisĝiajnflankojn.TioestislaOferokaldrono.ĜirestisĉiamenlaMalbonaLoko,kiegardisĝinplisekurelakvargenuiĝantajfiguregojolpovustutabatalpretaarmeo.

Niatendistrelonge,dumlamalvarmaaeroiompostiomtrapenetrisniajnvestojnkajlafelajnvolvaĵojnĉirkaŭniajpiedoj.Makaroskomencisfrostotremikajmitirislinsubmianŝalonporprotektilindelamalvarmo.Estispreskaŭtutemallume,seddetempoaltempolaflamojeksaltiskajreliefigisjenunugrupondevizaĝoj,jenalian.Misentis,kelahomamasokonstantedensiĝas.Ĉiuflankeaŭdiĝismurmuradokajsusuradodevoĉoj,kiujŝajniskreisolidanmuronĉirkaŭni.Lamurmuradoiompostiomiĝisplilaŭtakajritma;kajtiammikonstatis,kedenovemiaŭskultastiunmalrapidantamburadon,kiunmiaŭdasenĉiuBelteno,dumlaSunosubiras.

Ieenlamalproksimoeksonissolavoĉo,kiueligisplendankrion.Ŝajnis,keĝivenasdeiuforalokoprofundeenlaarbaro.Ĝiplilaŭtiĝis;ĝiestisproksimiĝantaallamaldensejo.Kelkajinfanojkomencisplori.Aldoniĝisalĝialiajsonoj:estisterurajkriojkajmetalecajtintegoj.Labruojamatingispreskaŭnetolereblanintensecon,kiamsubiteprocesioaperisenlamaldensejo.

Gvidisĝinlaestrojdelakvarvilaĝojkunsiajmilitistoj,kiujkriisbatalkriojnkajtintigislancojnkontraŭsiajŝildoj.Kelkajhavisenmanetorĉojn,perkieslumoonividis,keiliestasvestitajpormilito,kunplenaarmilarokajkunharojfarbitajkajtielrigidekrispigitajkeilielstaraskielpikiloj.Kajjendenoveladumilitistinoj,kunondiĝantaj,malligitajhararoj.Sekvisilinviro,portantetiunaltanserpentecantrumpeton,kiunmijamvidiskiamlakompaniodeKatumandosekirismalsuprenlaŭlariveroporlamalsukcesaprovoatakiLugos-kreston.Jetiuokazolatrumpetosilentis,sednunellaaprakapoĉelapintoeliĝisraŭkavoko.

Posttiujvenisstrangagrupo,kielmalgrandaarodamarŝantajkverkoj.Kiamĝialproksimiĝis,mividis,kefaktetemasprihomoj,kiujportasaltajnkapvestojnelbranĉojkajfolioj.Jetiumomentomikonstatis,kemiankoraŭnevidisDumnovalonkajliajnlernantojn,neklamalpligravajndruidojnkiujfojeakompanaslinporapartajceremonioj.

Miestiskompletemirigita,kiamapudlaplejaltakajimponaeltiujkverkuloj,mirekonislafrenezanDumnan.Ŝimarŝiskunfirmakajdignapaŝo,kvazaŭalmenaŭĉi-fojeŝisciis,keŝitrovissianĝustanlokonkajkeĉi-nokteneniuprovosforsendiŝin.Ankaŭŝiportisionsurlakapo:ĝiaspektiskielfaskodetorditajbranĉetoj-ĉuebletemaspriviskakrono(noto8)?Sedkielpovasesti,keonielektisŝin,duonfrenezanmaljunulinaĉon,porrolotielgrava?Ĉiujscias,keŝiestastutemalfidindaenĉitiajokazoj,kajkenemalverŝajneŝihontigosninĉiujnperiamalkonvenagestojelakulminamomentodelaceremonio.

Ĉitiuprocesiomarŝisunufojonĉirkaŭlamaldensejoeksterlacentraareomarkitadelakvargigantajfiguroj.Sekvisĝinamasodavilaĝanoj,kiujportisoferaĵojnkielmanmuelilojn,potojn,pioĉojnkajkortobestojn.Mikredisdistingilaostecankapondemiapatrointerlaaliaj,kajeblelaplipezafiguroapudliestisIsarninos.Rigandrikamarŝisiometeantaŭlaaliaj,gvidanteblankanĉevalinon,kiuŝajnispreskaŭbrilienlamallumo.Akompanisŝinlatribestrinojdelaaliajtrivilaĝoj.Unuportisglavon,dumaliatenisobjekton,kiuaspektiskieltorditakolringo.

Ladruidojensiajfoliajkapvestojenirislacentranareonkajklinissinĝistereantaŭlasanktakverko.TiamiliprenislamanondeDumnakajgvidisŝinĉirkaŭĉiuellanaŭfajrojantaŭolsidigiŝinsurlagrundoapudlaOferokaldrono.Kiammividis,keiliplenigaslakaldrononperakvo,

malagrablasensaĵoekpiketislahaŭtondemiabrusto.Sedŝajnis,kejelanunamomentookazosnenio,ĉarnunilikolektislaoferaĵojndelavilaĝanojkajamasigisilinapudlakraniomonteto.Estisiomaproblemoprilavivajbestoj,kiujtuteneintenciskuŝitrankvilesurlateroapudlaaliajoferaĵoj.Ladruidojsolvistion,duonsveniganteilinperkelkajmalceremoniajbatojalkape.

PrecipelablankaĉevalinorifuzispasiinterlaminacajformojdelakvargardantojdelaMalbonaLoko.Ŝipermesis,keonigviduŝinĝislarandodelacentraareo,sedkiamŝiatingislalimonkiesangulojnmarkislakvarfiguroj,ŝisubitehaltiskvazaŭĉenevideblabarilo.Plurajvilaĝanojkaptislaŝnuronĉirkaŭŝiakolokajprovistratiriŝinperforto,sedtioigisŝinbaŭmikajhufbatilaŭtredanĝeramaniero.FinfineDumnovalosalirisŝin,flustriskelkajnvortojnenŝianorelon,kajkovrisŝiankaponpersako.Posttioŝipermesis,keligviduŝinantaŭen,kajtrankvilepasigislaceteranpartondelanoktoapudlaaliajbestoj.

Dumĉitiututascenodaŭrislamallaŭtatamburado,kunekunlalamentadodelaaltatrumpeto,tintegojdelancojkajŝildoj,kajbatalkriojdelamilitistoj.Sednuntiujaliajsonojeksilentis,tielkeaŭdiĝisnurlaobtuzabatadodelatamburoj.Kajtiamlakverkulojkomencismallaŭte,ritmeparolkantadiperlongaj,malrapidaj,misharmoniajsonoj,kiujŝajnisinterplektiĝiintersi,disiĝantekajkuniĝantekielkuntorditajharfadenoj.Tielmallaŭtaestisiliakanto,kemidevisretenilaspironporaŭdiĝin.Kajsube,latutantempon,pludaŭrislabasa,regulabatadodelatamburoj.Kelkfojeŝajnisalmi,kenelatamburojnmiaŭdas,sedlatamburadondemiaproprakoro.Baldaŭmiatutamemokoncentriĝisĉirkaŭtiustrangaparolkantado.

Minepovasdiri,kiellongeĝidaŭris,sediompostiomdumlanoktoprofundiĝisĉirkaŭni,ĝiplilaŭtiĝiskajplirapidiĝis,kajlatamburadoplilaŭtigiskajplirapidiĝissampaŝe.Ŝajniskvazaŭĝienirasmiankorponkajresonorastramiakarno.Nunĝisimilaslahufojndegrandegagalopantaĉevalo,kajlabatadodeĝiajhufojestaslabatadodemiakoro.

Subitemisciis,kemiestastrolacaporĉitio.Mijadormistremalmulte,kajlalongatimigamarŝoenlamallumotuteelĉerpismiajnfortojn.Mideziregisekkuŝisurlagrundokajdormi,sedlaherboestismalseka,kajĉiujaliajankoraŭstaris.Domirestisstaranta.Miestistratrempitakaj

ŝanceliĝisiometeprolacego.Minepovisfermimiajnorelojnkontraŭlapotencatamburado,doekzistisnurunualiaebleco:mifermismiajnokulojnkajfordonisminalĝikomplete.

Ŝajniskvazaŭlasonoenirissubmiahaŭto.Misentispulsonenmiafrunto,kiuspasmissamtakte.Trebaldaŭmiatutakonsciocentriĝisĉirkaŭtiupulsoenmiafrunto,kiukuntiriĝisplikajplifortejeĉiubato.Laaferoiĝisneeltenebla.Subitemisciis,keseminetujreagos,jelavenontabatoĝirompiĝos.Senhelpemicedislaregondemiavizaĝo,kajsentiskiellatutadekstraflankokomencasspasmilaŭlataktodelasenĉesatamburado.Baldaŭlasentodisvastiĝisdemiavizaĝoalmiajkapokajkolo.Misciis,kemidevosrezigniankaŭpritiuj,domalvolontemicedis,kajpermesiskemiakapoliberemoviĝulaŭlaritmodelatamburoj.

Miestistiomperditaenmiajinternajsensaĵoj,kemidelongeforgesisprilaĉirkaŭajhomoj.Sedieapudeekplorisinfano,kajtiusonorevokisminallaestanteco.Persuperhomafortostreĉomilevismiajnpezajnpalpebrojnkajĉirkaŭrigardis.Lamalfortalunlumonunbrilisrekteenlamaldensejon,kajmividislanigrajnformojndelavilaĝanojĉelaaliaflankodelasenarbejo.Multajbalanciĝisritmelaŭlataktodelatamburoj,kajkelkajspasmisperlakapo,precizekielmi.Ĉelacentrodelaejo,lafajrojpreskaŭestingiĝis,kajĉirkaŭililakverkulojpaŝegiskajparolkantadis.TiestarisankaŭDumna,kiujamkompletecedisallaritmo,kajnehaltigeblealproksimiĝisallaunuajstadiojdesenbridadanco.

Tiammiajpalpebrojrefalis,kajmitransdonisminallaseninterrompasonriverokiuverŝiĝisellatamburoj.Ĝiestissolidaondo;mipovisapogiminsurekajpermesialmilulebalanciĝisurĝiapinto.

Subitemikonstatis,kemiflosasjelaaltecodelaarboj.Miŝvebisapudlafoliecajbranĉojdejunakverko.Supermiestiscirklodenigraĉielokunlavualiĝintaluno.Subeestislamaldensejokunlaardodesiajnaŭfajroj,kajĉirkaŭlarandoestisamasegodahomoj.Mirigardislamondonelĉitiunovaperspektivotrankvilekajkuniomascivolo.Mieĉvidistiemalsupremianproprankorpon,kunlalongajharplektaĵojkiujdisflugisprolaspasmajmovojdemiakapo.

Laritmodelatamburojintertempeŝanĝiĝis.Ŝajnisalmi,kemipovos

paŝisuprenlaŭlabatoj,kvazaŭmisuprenmarŝuslaflankondemonteto.Kajjenlavojetoantaŭmi,kiubriliskielsunradiokondukontaminenlaĉielon.Miŝvebissuprensenmalfacilo.Ĉelapintomitrovisminĉelarandodevasta,sunplenaebenaĵo-kvankam,strange,miankoraŭkonsciisprilanigraĉieloĉirkaŭmi.Mividisriveretojn,kiujbriletisinterkampojdeflavatritiko,kajverdajnpaŝtejojn,kiegigantajgregojdabovinojkajŝafojpacevagis.Pliproksimeestisaliajbestojkajhomoj,pligrandajkajperfektajolmiiamajnvidis.Estisaltavirinokunsendifekta,ŝvelrondahaŭtokajdikajharplektaĵojblondajkielmaturatritiko.Ŝiaroboestiskrustitadebrodaĵoj,kajlasunlumorebrilisdelaorajdesegnojsurŝiamantelo.Estiskromegrandegaĉevalino,kompleteblankasenmakuloaŭdifektoeniuajnpunktodesiakorpo.Kajjenankaŭlakverkomem,grandiozakajmajesta,kunbranĉojŝarĝitajdesennombrajglanoj.

Minekuraĝisalproksimiĝialtiujpompajestaĵoj,kiujstarisĉelarandodelaebenaĵo,tielkeminepovisantaŭeniri.AntaŭiliestisDumnovalosenlaformodemalgrandakverkido,kiuinterkonsiliĝiskunlakverkegomem,lagenerintokajprotektantodeniapopolo.KajapudliestisDumna,kiuneplusimilistiundistaŭzitan,sendentanavinaĉon,sednunaspektisaltekajfierekunblondajharojkiujondegisĝisŝiatalio.Ŝiestisreĝinevestitaenruĝarobokunbroditamantelofermitaperbroĉego.Ĉirkaŭlakoloŝiportispezanringoneltorditaoro,kiesrondajekstremaĵojestisgrandajkieldupugnoj.

Nunfinfinemikomprenis.KomprenebleDumnovaloshavissiajnmotivojn.Jenlakialo,keDumnatiompoziskajtrudissin,kiamajnnifarisoferadon.Ŝiestismarkita;ŝisciisdeĉiam,keŝinaskiĝisporĉitiumomento.KajankaŭDumnovalosrekonistion,sedliretenisŝinĝisnun,kiamnifrontislaplejgrandandanĝeroniamajnminacintanniajnkvarvilaĝojn.

DummiimponaterigardislatransformitanDumnan,miaŭdis,kelaritmodelatamburojdenoveŝanĝiĝis.Ĝiiĝisplimallaŭtakajrapida;ĝirevokismin.Kajdomalvolontemilasisminretiriĝimalantaŭenlaŭlabrilantavojeto,fordelaviziokiunmiĵusvidis,desurlaarbopintojsublamaldensiĝantamallumo.Subemividismiankorponkielmalplenanpoton.Mipermesisminenverŝiĝienĝin,kvazaŭmiplenigusĝinperklaraakvoelfonto.Kajjenmi,denovekonsciaprimiadolorantakorpokajlastreĉitahaŭtoĉemiavizaĝo.Miĉirkaŭrigardisenlagrizalumo,kajvidis

keankaŭaliajhomojĉirkaŭrigardas,ĉiujkunmiraesprimo,kvazaŭiliĵusvekiĝis.

Laĉieloestispreskaŭhelanunkajnurdustelojestisankoraŭvideblaj.Baldaŭlaunuasunradioekbrilosenlamaldensejon.Latamburojneplubatis.Nunlaplejimponaellakverkuloj,prikiumisciiskeliestasDumnovalos,prenislamanondeDumnaporkondukiŝinantaŭen.Ŝimoviĝiskvazaŭendormo.Ŝiajokulojestislarĝemalfermitaj,kunfiksamalĉeestaesprimokvazaŭŝirigardusianforanvidaĵon.Ŝajnis,keŝilasissianspiritonĉelasojlodelaAliaMondo,porkeĝiatendutielalastanagon,kiuliberigosŝindeŝiakorpo.Tioebligosalŝitransiriporaliĝiallaaliajpotencajestaĵoj,kiujnmividetisdummiavojaĝo.

DumnovalosstarigisDumnankieŝifrontulakverkon,kajelbuŝigiskelkajnvortojnenfremdalingvo.Nunduellaaliajdruidojalproksimiĝiskunrimeno,kiunilitordisĉirkaŭŝiakolo.Ilistarisambaŭflankedeŝi,tenantelaekstremaĵojndelarimeno,kajambaŭkomencistiri.ĜistiumomentoDumnarestistutepasiva,kajakceptisĉionkiononifarisalŝi,sednunŝajnis,keŝisubitevekiĝis.Ŝiluktisfrenezepersiajungojĉelarimenokiupremisŝiangorĝon,ŝiabuŝogapiskvankamneaŭdiĝissono,ŝiajokulojelstaris,ŝiatutakorpospasmiskajtordiĝis.Ŝialuktadoetendiĝisdumagonielongaj,malrapidajminutoj,ĝisfinfineŝiajsenesperajklopodojmalpliiĝiskajŝiakorpokomencismalstreĉiĝi.Antaŭolŝiiĝiskompletesenmova,tamen,Dumnovalossignisallaaliajdu,kajilifaligislaekstremaĵojndelarimeno.Dumnatujfalegisallagrundo.

Mikonstatis,kemiretenasmianspiron,kajsammomentemiaŭdislonganelspirondeĉiujenmiaĉirkaŭaĵo.Dumnakomencisspasmeanhelegi,kajrozakoloromalrapiderevenisalŝiajvangoj.Tamen,antaŭolŝisukcesisplenerekaptisianforton,ladudruidojprenisŝinkajportisŝinallakaldrono.Ililevisŝinkajplonĝigisŝiankaponenlaakvon.Dumnovalosalproksimiĝiskajfirmetenisŝiajnkrurojn.Lasuprapartodeŝiakorporestislibera,kajdenoveniestisdevigatajrigardidumŝiajbrakojsenhelpebaraktiskajŝipreskaŭfaldiĝisprolaprovolevisiankaponellaakvo.Ĉi-foje,bonŝance,ŝialuktadodaŭrismalplilonge,kajbaldaŭlakverkulojremetisŝinsurlateron.Kvankamŝiestissenkonscia,ŝiabrustokonvulsiemoviĝis.

Nunvenislamomentoporlatriakajlastamorto.Ladruidojtrenisŝinalla

kverkokajsurgenuigisŝinkontraŭelstarantapartodelatrunko.Dumnovalosstarismalantaŭŝi,altetenantekurbantranĉilon.Lielkriiskelkajnstrangajnvortojn,kajtiamabrupteŝovisĝinenŝiandorson.Ŝiakorposkuiĝisdu-trifojojnkajfalisspasmante.Sedlaoferoankoraŭneestiskompleta.Liforhakisŝiankaponkajzorgearanĝisĝinsurlakraniomonteto.Tiamonimallevisŝiankadavronenputon,jampretigitanĉelarandodelacentraareo.

Sekvisnunlavicodelabestoj.Ilinonimortigisiommalpliceremonie.Onitranĉisiliajngorĝojnsuperlaelstaraĵoĉelatrunkodelagrandakverko,kajposteŝovisilinenlaputon.Lastevenislaaliajobjektoj.Ĉiunonifrakasisperunusolafrapegokajtiamankaŭĝinonisendissubteren.Kiamlaoferoestiskompleta,laputoestisplenigita.

Lakverkulojsekvisunulaalianlaŭviceellamaldensejo,lasantesurlaplataŝtonegolasanktajnobjektojn,kiujniliuzisdumlaceremonio.Miaŭdisflustradoninterlaapudajhomoj;venislamomentoporreiri.Kintila,Makaroskajmialiĝisallahomamasokiusilentefluisellamaldensejo.Misubiterimarkis,kemimalsategas.Nirestissendormajlatutannokton,sedlastemanĝisnurlaantaŭanvesperon.

Dumnireirislaŭlavojeto,mipripensiskajrepripensislaeksterordinarajnspertojndelanokto:lamomenton,kiammiekflosisĝislaarbopintoj;labrilantanvojetonkiukondukisenlaĉielon;kajprecipetiunverdanfekundanlandon,kiebovinojkajŝafojvagisliberetralamontetoj.Sedsubĉioestissentodeperturbo:estisiamalagrablaĵo,kiunminevolispripensi,sedkiukonstantetrudissinalmiamenso.Minepovisforgesilamanieron,laŭkiuDumnaluktisporlevisiankaponellakaldrono.Tiotrafisminkielmalplaĉasubgustojelaaliajokazaĵojdelanokto.Mivolisforgesiĝin,sedmisciis,kelamemororevenadosalmiamensoĝiskonstantaripetadomalakrigosĝin.

Nielirisellaarbarokajjamremarŝislaŭlariverbordo,kiamfinfineMakarosrompislasilenton.“Binjo,”likomencis.Minesentisparolemon,sedmisciis,keestosmalebledevojigilin.“Kion?”midemandis.

“Binjo...kialDumnatiomsaltigissiajnbrakojnkajkrurojnlaŭtiamaniero?”

“Ĉarŝinepovisenspiri.”

“Ĉuŝinesentisgrandandoloron,kiamonitiristiunrimenonĉirkaŭŝiakolo?”

“Kielmisciu,pordiritionalvi?”

“Miestascertakejadolorisŝin,ĉarŝitordiĝiskieltiunfojonkiamnitrovisserpentonsubŝtonokajbategisĝinperbastonokajbategisĝinĝisĝimortis.”

“Doverŝajnejadolorisŝin.”

“SedDumnanedeziris,ĉune,keonimortiguŝintiel?”lipersistis.

“Laaferoŝajnisplimalbona,olĝivereestis,eble,”midiris.“Nunŝisidasapudladiojdeniapopolo,belekajbonesuroraŝafofelo,kajmanĝasmielkukojn,kajpetas,keilihelpuninforsendilaromanojnelnialando.”

“Tionvidirasnun,sedkiamŝisentistiunrimenonĉirkaŭsiakolo,minekredaskeŝivolisforirideniavilaĝokajlarivero,kajirialfremdajlokoj,dekieŝineniampovosreveni,neniamajn.”

Paciencemiklarigis:“Ĉuvivolas,kelaromanojvenuĉitienporbruliginiandomaronkajlavilaĝon,kajforportininĉiujnporloĝiinterlarokojkajlaŝtonojeniliaurbo,kiunehavasarbojn?SednunDumnairisalniajdioj,kajŝipetasilinhelpininforpelilaromanojn.”

“Sedmipensas,keDumnanevolis,keDumnovalossenduŝinalniajdioj:precipekiamŝisentistiundoloron,kiuestisenŝiakolo.”

“Kielmisciu,ĉuŝisentisdoloronaŭne?”mikriisĝenate.“Dumnovalosestastiu,kiusciaspritiajaferoj.Irudemandilin,sevitiomdeziregasscii.Lidirosalvi,ĉudolorigasaŭne.”

Niplumarŝisallavilaĝosenpliavorto.

***

Unuellaplejgrandajĝenoj,kiamoniloĝisenlavilaĝo,estislanecesoregrimpilakrutanmontetonporatingiĝin,precipekiamnijamestistuteelĉerpitajpostlaokazaĵojdelanokto.Lakalkavojetoestisdanĝereglita,kajmikajKintiladevistreniMakaronsupren.Limarŝiskunfermiĝantajokuloj,kajkiamtemisprimimem,miamensoestisenstatodekonfuzokajmiajkrurojapenaŭpluŝajnisapartenialmi.MiasoladeziroestisreatingilakabanondeIsarninos,trovitrankvilanangulon,setiaaferoentuteekzistus,kajendormiĝi.Seddumlasunoaltiĝisenlaĉielo,lanebulointernedemiakapomalpliiĝiskajmieksentisminmirigefreŝa.Estismateno,kajmalgraŭĉiokiookazisdumlanokto,misentisminpretaporlanovatago.

ReveninteallakabanomitrovisLavenjan,kiuvarmigissupon.“Manĝeturapide,”ŝidiris,“kajposteirualviamelkado.Nepasosnunlongatempoĝisnividoslaromanojnmarŝitralamontetojkunsiajĉevalojkajtrumpetoj,kajnihavasamasonporfariantaŭtiutago.Nidevashelpikonstruinovanremparon,tionmiaŭdis,eksterladualiaj.”

Kiammiiriseksteren,mitroviskelatutaloĝantarofrenezelaboregas.Ĉiuvilaĝohavissianpropranforĝiston,kajnunĉiujkvardiligentisenmalsamajangulojdelavilaĝokunsiajfilojapude.Unuriparisarmilojn,aliaproduktiscentojndalancopintoj,dumiliajfilojprizorgislafajrojnkajfandismalnovajnkuirpotojnporrehavilametalon.Laaliajduokupiĝisprilapordegoj,kiujnilivolisfortikigiperferajstangoj.

Latravivintojellaaliaurboestisrakontintaj,kelaromanojdisbatislaĉefanpordegonperarbotrunko.Kajsetionesufiĉus,iliankaŭhavismanieronflugigicentojndalancoj,kiujsiblistralaaerotielrapidekajkuntiaforto,keeĉlaplejkuraĝajdefendantojestisdevigatajcedi.Tremalmultajmilitistojsukcesusĵetilanconsuprenlaŭlamontoflankokajrektetranslaremparon,sedlaŭŝajnelaromanojposedisianstranganaparaton,kiupovisatingicelojneksterlakapablodenormalahomo.

Ĉitiujrakontojestuspovintajmalkuraĝiginin,senetemusprilarapidarebatodemaljunaMorimanos.“Troviĝasvirojĉitieapudmienĉitiuloko,kiujsciasĵetilancondelaremparoĝislarivero,tielkeĝitrapikushomondelagorĝoĝislanukokajmortigustiun,kiustarusmalantaŭe.Kajili

povasfaritionperlafortodelaproprabrakokajlalertodelapropraokulo.Ĉutiujromanojestaseblemusoj,keilibezonashelpilonporĵetilancon?”LakomentodeMorimanosvojaĝisrapideĉirkaŭlavilaĝokajgajigisĉiujn.Ja,laromanojkonismultajnruzojn,sedtiajartifikojatingosnenionkontraŭfirmajfortokajkuraĝo.

Kajkrome,Lugos-krestohavisnurunuopanremparon.Eĉselaromanojjakunportisiajnstrangajnhelpilojn,ŝajnisapenaŭeblekeilisukcesosĵetilancontranslalarĝondeladuoblaremparo,kiuĉirkaŭasnianpropranvilaĝon.Sedporestiabsolutecertaj,nidecidisekkonstruitrianremparoneksterlaaliajdu.Laplejfortajvirojdelakvarvilaĝojjamdiligenteelkavigisnovanfosaĵoneksterladuoblapordego.Ninepovisesticertaj,keĝiestospretaantaŭlaalvenodelaromanoj,sedalmenaŭĝikonsistigosunuplianŝildonĉelaplejmalfortapunktodeniadefendosistemo.

Dumlavirojfosis,dekojdavirinojkajinfanojforportadisenkorbojlateronkajrompitajnkalkopecojn,kajelverŝisilinsurlagrundonjedifinitaloko,netremalproksima.Tieestisleviĝontalatriaremparo.Entiumomento,ĝiestisankoraŭnurmalaltaelstaraĵo,sedprolanombrodahomojkiujpartoprenislalaboron,ĝidevosrapidekreski.

Eliranteellapordegojsurvojeallabovinoj,mirigardislalaboronkunintereso.Finintelamelkadon,mireiriskajprenismianlokonapudlaaliajjunulinoj.Niplenigiskorbonpostkorboperteroellanovafosaĵo,kajkvankamĉiuunuopakorboplenoestismalgrandaensimem,estiskuraĝigevidikiellaremparomalrapidekreskas.Enlakomencoĝiestisapenaŭpliolŝvelaĵosurlaflankodelamonteto,sednunĝikomencissimilimalaltanmuron.

Tialaboroestusekstremelacigaeniuajnokazo,kajdumlamatenopludaŭris,miiĝisĉiamplikonscia,kemitutenedormislaantaŭannokton.Cetere,pezissurmilaĉeestodetiujcentojdahomoj,kiujŝajnissvarmiĉie.Jammineniamsukcesiskompreni,kiellahomojeltenasloĝitutekunpremiteenlavilaĝo,kielabelojenabelujo.Nunestistri-aŭkvar-obletiomdahomojolkutime,elkiujlaplejmultoestisnekonataj.Ĉirkaŭismindekojdavizaĝoj,kiujnmineniamvidisantaŭe.

Mirigardissopirealmiapropraetadomaro,kiuestisklarevideblasurla

kontraŭamonteto.Kiommidezirisirihejmenkajkuŝiĝi!SednunnecesisreiriallakabanodeIsarninos,kajankaŭtiuestosplenŝtopita,seniuajneblecotrovitrankvilanangulon.Semipovusnurmallongeforirialiuloko,kiemiestussola!Sedneeblisfuĝi,domiplustumbladistienkajreenkunmiakorbo,kajtagmezemireirisallakabanodeIsarninospormanĝi.Neestistielmalbone,kielmitimis.MitrovismianpatrinonkajLavenjan,sedlavirojjamforportissiajnmanĝaĵojnallanovafosaĵo,doestisiommalplidahomojolantaŭe.Dummimanĝisfabojnellignabovlo,Vindavenissidiĝiapudmi.“Ĉuvipovasdiveni,kionAlisamontrisalmihieraŭ?”ŝidiris.AlisaestislaplejjunafilinodeLavenjakajIsarninos.

“Kion?”

“Estastruosublaremparo,kieeblasenrampi.”

“Kie?”midemandis,mirigite.

“Malantaŭlagrenejoj.Ĉuvipovasbildigialvilagrenejonkunmankantaŝtupetoantaŭlapordo?”

Minepovisimagi,prikiuellagrenejojtemas.Minehaviskialonvizitiilin,kajapenaŭiamajnirisaltiuflankodelavilaĝo.

“Do,midirasalvi:sevitrovostiungrenejon,ĝiestastielproksimaallaremparo,keonidevaspremiĝipreterĝikielmusoaŭleporo.MiludistiehieraŭkunAlisaenlalongaherbo,kiukreskasmalantaŭe.Kajŝimontrisalmi,kietroviĝastruosublaremparo,sedĝiestastielmalvasta,keonidevasrampikunlakapopremitaallakoto,kajlaŝtonoj,kiujskrapaslagenuojn.Sedenlafinoĝiplilarĝiĝas,kajestastiesufiĉaspacoportrihomoj,aŭeblekvar,seonipretassidikunlamentonopuŝitakontraŭladorsodeiualia.Ĝiestasbelegakaŝloko,seiamvibezonostion.”

“Kajkialmibezonusĝin?”midemandisĝenate.“Viestastrograndanunporludikaŝludonkajrampienratotruojn,dumĉiujaliajdetruassiajnfingrojnprolafosadokajforportadaslarompitanteron.”

Finmanĝinte,mikliniĝissurlapajlokajtujendormiĝis.Preskaŭenlasamamomento,laŭmiaimpreso,iusenindulgeskuismin.“Ĉuĉitiuestaslamomentopordormi,”demandislavoĉodemiapatro,“kiamlaromanojalvenostralamontojeniuajntago?Knabinojkajvirinoj

okupiĝasprilalancofarado.Iruvidiĉuvipovashelpiilin.”

Kontentekemialmenaŭpovosevitilapezeganlaboronĉelanovaremparo,miiristralavilaĝoĝismitroviskiearodajunulinojsidiskalkanesurlagrundoporfiksilancopintojnsurstangojn.AnkaŭElvisaestistie,kajmisidisapudŝikunplezuro.Tamenniinterŝanĝismalmultajnvortojndumtiuposttagmezo.Kiamgrupodejunulinojlaboriskune,ĉiujkutimeridadiskajŝercadis.Minescias,ĉuprolacego,ĉupropremasentodemaltrankvilo,sedhodiaŭniapenaŭinterparolis.EĉKanda,kiunormalevolissuperregiĉie,estismalpliparolemaolkutime.

MiĵetisrigardonalElvisaunu-dufojojndumlaposttagmezo.Ŝiaspektisterure.Ŝiajvizaĝokajroboestisŝmiritajdeterokajkalko,ŝiajkrispajharojeskapisellaplektaĵoj,kajŝiajmanojestiskovritajdeskrapvundojprolaportadodelamalglatajŝtonoj.Mikonstatis,kesendubemiaspektasnetremalsimile,sedeĉkiamBelinosvenisportantealnibrakoplenondanovajlancostangoj,mituteneprovisordigimin.Lacegoigisminkompleteindiferenta.

Kiammimemoris,kemiankoraŭdevospelilabovinojnallariverokajpostemelkiilin,misentissvenemon.Miakapoturniĝiskajmiajkrurojtremis,dummireirisallakabanoporprenilasitelon.Miapatrinodevisapenaŭrigardetiminportujsendiminkuŝi.“Vindaprizorgoslabovinojnĉi-vespere,”ŝidiris.“Nialmenaŭnebezonosĉerpiakvon,jenunubonaafero,ĉaronisuprenportisbarelojnperĉarego.”Danke,miekkuŝissurlapajlokajendormiĝis.Unu-dufojojnmiduonevekiĝis,kajvidetishomojnmanĝiaŭbabili.Tiammikontenteredrivisenmiajnsonĝojn.

Kiammidenovevekiĝis,estisprofundanokto.Lakabanoestisnigremalluma,kajmividisnenion.Estisneniudiferenco,ĉumimalfermislaokulojnaŭtenisilinfermitaj.Ĉirkaŭmi,misensislaĉeestondelaaliajdormantojkajaŭdisilianregulanspiradon.Mikuŝissurdorserigardantesuprenellarĝemalfermitajokuloj.Lastatempemiĉiamevitispensiprilaestonteco,kiuŝajnisenteniianobtuzanminacontromonstranporestireala.Nun,launuanfojonmirigardisĝinrekte,kajvidiskelaminacojaestasreala,kajkromekeĝialproksimiĝasjesenspirigarapideco.Apenaŭebliskonvinkimin,ketemaspriiovera,kajtamenmisciis,keĉitionminepovosignori.Ankaŭseŝajnasmaleble,ĉitioefektiveokazas.

Enmiafantazio,miimagisnepriskribeblajnscenojn:miajnpatrinonkajpatronmortaj,soldatojnkiujfrakasaslakraniondelabeboaŭminacasMakaronantaŭmiajokuloj,dumlieĉnekuraĝasploriproteruro.Miprovisimagimetalon,kiutratranĉaskarnon:ĉuĝien-kajel-glitustuteglate,aŭĉuĝiimplikiĝuskajŝirus?Sedmiamensoforturnissindetiupenso.Ebletiopovusokazi,sendubeĝijamokazisalmilojdaaliajjunulinojprecizekielmi.Sedmineniamsukcesosprepariminaliotia.Seĝiokazos,necesosielfrontiĝin.Sedĝislamomentomem,mirifuzoskredijeĝi.

***

Kiammielirisallamelkadolapostanmatenon,mividis,kelanovafosaĵosufiĉeprogresisdepostlaantaŭatagmezo.Ĝinunetendiĝislaŭpreskaŭlatutaflankodelamontetokiufrontislariveron,kajĝiaeksterabordokruteleviĝisporrenkontilanovanremparon.Laremparoankoraŭneestistrealtaĉelainternaflanko,sedkompreneble,estusplimalfacilealiriĝindeekstere,kiealĝiaaltecoaldoniĝisladeklivodelamonteto.Lalaboroestismalrapidiĝantadumlaremparokreskis,ĉarnunnecesisportiĉiunkorbondaruboĝislapinto.Lavirinojuzisĉevalojnkajbovojnporsuprenportilapezajnkorbojn.

Kiammiestispreta,mimarŝislaŭlakrestodelaremparoporserĉiElvisan,kajfinfinetrovisŝin,kiupakisŝtonojnenkorbon.Ŝisalutisminpermansvingo,kajmiglitgrimpismalsuprenalŝi.Lalaboronelasisalnimultanspironporinterparoli,kajtrebaldaŭniambaŭestiskovritajdepolvokajŝvito.Kiamnineplusukcesisdaŭrigi,nigrimpistranslapintondelaremparo,kajkuŝiĝisenkavetoiomplimalsupresurlamontoflanko.Subnietendiĝislavalokunsiajmalkrutajdeklivoj,siajarbaretojkajdomaroj,kajmalpliproksimevidiĝislatranĉakonturodelaKresto,kienikutimisfestiBeltenon.Sednunlakontraŭajndeklivojnmakulisplurajnigrajareojjenkajjeninterlabrunajkajverdaj,montrantekieladomaranojbruligissiajnkampojnpromankodetempoporfarilarikolton.Eĉantaŭsiaalveno,laromanojjammetissianmarkonsurnianteritorion;nepluebliselrigardisuperlakonatapejzaĝosenricevimalagrablan

memorigonprivenontajokazaĵoj.Kajmiekkomprenis,kekiamlaromanojestosforirintaj,ilipostlasosmultajnaliajnnigrajnareojn.

“Elvisa,”midiris,“ĉuviopinias,kenikonosunulaalianenniavenontavivo?”

“He,kioinstigasvinekparoliĝustenunprilavenontavivo?”ŝidemandis.

“Neestaskialo,sedvenisalmiamenso,keestosbedaŭrinde,seninekonosnin.”

“Kiuscias,ĉuniestosankoraŭsamaj?Miestosbirdo,eble,kajvileporo.Aŭlumbrikokajskarabo,”ŝialdonisridante.

“Sed,ĉuviscias,iammiapatrovidishundeton,kiusidisplisenmoveolblokodablankakreto,dumbrunamusopasisantaŭĝiajokuloj,sameproksimekielviabuŝoalvianazo.Tiuhundodevisrekonilamuson,certedevisestitiel.”

“Ebletielestis,”dirisElvisa.“Sedkielnirekonosnin?Sevisufiĉeripozis,nireiru.”Nikomencisregrimpisilente,kajtiamŝialdonis,“Midirosalvikielestos:mikonosvinperviajruĝajharoj.”

“Sedsemiestosŝafo,aŭeblehundo,minehavosruĝajnharojn.”

“Ne,sedvipovusiĝiruĝgorĝuloaŭsciuro.Kajvidu,ankaŭmiportasruĝanrobonhodiaŭ.Tielnikonosnin,ĉarniambaŭsurhavosianruĝanstrion.”

Nirigardisunulaalianpergrandajokuloj.Elvisaparolissufiĉesenĝene,eblepreskaŭsenpripense,sedtujkiamlavortojestisdiritaj,nisciis,ketemaspriinterkonsentonerompebla,eĉtranslabarilokiuapartigasnindelavenontavivo.Ĝiestistiainterkonsento,kianfarustribestrojaŭlagrandajheroojenlarakontojdeMorimanos.Neniammiantaŭvidis,keiuntagonmimemenirostielsimplekontraktontielprofundesolenan.

“Nidevussignilainterkonsenton,”mimurmurisfinfine,kajĉirkaŭrigardis,serĉanteiunakranobjekton.

“Estassenutile;ninekunportistranĉilon.Kiamnireiros,nifarosĝin.”

Kajdoniregrimpistranslaremparonkajkurismalsuprenporrepreniniajnkorbojn,kiujatendisninrandedelafosaĵo.

Launuaelniajgvatistojrevenistiunposttagmezon,porraportikeonividisromanesplorpatrolon,kiuirissuprenlaŭlarivero.Rapideformiĝiskompanioporrenkontiĝin.Niajhomojrevenissekureantaŭlanoktiĝokunkuraĝigainformo.Laromanojestastimemuloj,laŭiliaraporto.Kompreninte,keiliestasembuskataj,ilitujfuĝegis.Ilieĉnehaltisporhelpianondesiakompanio,kiuestisĉirkaŭita.Forlasitedesiajkunuloj,liestisfacilesuperitakajmortigita.Selaceterajromanojsimilusĉitiujn,certemankusalilikuraĝoporatakifortikigitanvilaĝonĉemontetapinto.Trankviligisminaŭdiĉitionkajankaŭvidi,kiellaremparokreskadas,dumfaskojdalancojekhirtiĝasjediversajpunktojĉelainternamuro.

Lapostanmatenon,ĉiujelniajgvatistojreveniskromunu.Nineniammalkovris,kiookazisalli.

Ĉiujenlavilaĝostarisĉelapintodelainternaremparoporrigardidumlaromanojordeparadistralavalolaŭlarivero.Neniammividistieleksterordinaranvidaĵon.Ilimarŝisflank-al-flankeenvicoj,unuviconmalantaŭlaalia,porformilongankolumnon.Miofteaŭdis,keiliaarmeosimilasformikaron,sedformikojdiskuraslaŭsensencamaniero,ĉiusekvantesianunuopanvojon.Nenioenmiatutaspertoestuspovintapretigiminviditiujncentojndaviroj,ĉiujmoviĝantajkuneenlasamadirektojelasamarapideco.Iliŝajnistutemalhomaj.MimemorislapriskribondeMorimanospriiliaurbego,kieĉioestisfaritaelŝtono.Oftemidemandismin,kiajhomojeltenusvivientiamalvarma,mortaloko,senarbojaŭherboaŭfloroj.Nunmikomprenis.

Ankaŭmirigisminviditiomdahomojmoviĝientielgrandaakordo,kvazaŭmankusaliliĉiujproprajsentojkajdeziroj.Ĉiujŝajnispartodepligrandatuto,enkiuiliestiskompleteensorbitaj.Miscivolis,kielilipovasekbatalilaŭtiasenemociamaniero,pelitenedesiainternapasiosed,laŭtiokionmiaŭdis,delasonodetrumpeto.

Lakolumnodevirojdaŭriskajpludaŭris.Troviĝisenĝinenurĉevalojkajpiedsoldatoj,sedeĉĉaregoj.Sedankoraŭsenĉeseaperisnovajhomoj.Rapideiĝisklare,kelaŭnombreilifacilesuperasnin.Devisestitiepounusoldatoporĉiuviro,virinokajinfanoenĉiuellakvarvilaĝoj.

“Ĉuvirigardasilinmarŝitiel,kielgrandaŝafaro,”komentisviro,kiustarisenmiaproksimeco.“Miŝatusvidiilin,kiamfalosinterilinkelkajelniajlancoj.”

“Nekredeble,ĉune?”dirisalia.“Kajiliimagas,keilisuprenvenostieltiunĉimonton,dumlalancojkajĵetilpafaĵojpluvossurilinkielpolenoenprintempatago.”

Ilikomenciskalkulilanombrondelasoldatoj.“Iliestasfacilenombreblaj,tielbelearanĝitajenvicoj,”komentislaunua.

“Nurketiel,iliŝajnasmalpliolsiaveranombro,”respondislaalia.

Unuemisentistimon,vidantelagrandecondelamalamikaforto,seddumladuvirojpludiskutislasituacion,mikomenciskompreni,keĝineestastielmalbonakielĝiŝajnisunuavide.Finfine,jaestisvere,kenihavosavantaĝonproladeklivokajlagrandiozaduoblaremparo,kiukostosallaromanojmultajnvivojn,seiliprovoskaptiĝinpersturmatako.Estisbedaŭrinde,kemankistempoporfinilanovajnfosaĵonkajremparon-neniuimagis,kelaromanojalvenostielbaldaŭ-sedilialmenaŭprovizoskromanprotektonantaŭlapordegoj,kiujĉiamestisniaplejmalfortapunkto.Tamen,estisklare,kelaĉefadefendagadodevoskoncentriĝiĉelaplieksteraelniajdumalnovajremparoj.

Lakolumnoplumarŝislaŭlaaliabordodelariveroĝisĝiatingispunktonrektekontraŭniavilaĝo.Entiumomentoeksonorisalta,ŝirakrio,kajlatutakompanio-viroj,ĉevaloj,ĉaregoj,ĉio-tujhaltegis,precizesublamontetokietroviĝismiapropradomaro.Ladomaroestisvideblaplisupre.Ĝiaspektistremalgrandakajsendefenda.Midemandismin,ĉuankaŭlaromanojvidisĝin.

Nun,kiamilitroviĝispliproksime,mividiskegvidasilinplurajrajdantoj,ĉiuportantealtanstangonkunstrangajenmuntitajobjektoj.Laĉevalojaspektissufiĉeplialtajollaniaj,sedankaŭmalplifortikaj.Iliŝajnistromalpezajporseriozalaboro,sedaliflankeilievidenteestostrerapidaj.Ĉiaokaze,ilinemulteutilosporatakivilaĝonsurmontopinto.

Ŝajnis,kelagvidantojinterkonsiliĝas.“Ilinepluaspektostielgajaj,vidintenun,kiofrontasilin,”dirislaviroapudmi.Sedtrebaldaŭlaakrakriosonisduanfojon,kajlatutakolumnodenoveekmoviĝiskvazaŭ

unuopahomo.Lagvidantojsursiajĉevalojdirektiĝisfordelarivero,kajnunmarŝisrektesuprenlaŭlamontetoĝisniadomaro.Laceterodelakolumnotiriĝispostekiellavostodeserpento.Miakorobategisdumiliĉiamplialproksimiĝisalniadomaro.

Subite,kelkajrajdantojapartigissindelaaliajkajgalopisantaŭen.Senhelpemirigardisdumilitrotisĝisladomaro,faligislabarilonkajindiferentesurtretisĝin.Mistreĉismiajnokulojnporvidi,kionilifarasenniakorto.Misciis,kompreneble,kenijamforportisĉiujnvaloraĵojn,sedĉiamrestislatimo,keilitrovoslagrenoputojn.Tamennenurprolaputojmitiomagitiĝis:temisĉefeprilakonstato,ketiujfremdulojenirasniandomaron,dumĝikuŝasmalfermitakajnuda,porkeilimisuzuĝinlaŭsiadeziro.

Postkelkajminutoj,iujelilielveniskajirisallaheĝo.Unueminesukcesiskompreni,kionilifaras.Ŝajnis,kvazaŭiliskuaslaheĝon.Tiammikonstatis:ilidehakasĝin.Flamoeksaltisĉelategmentodelakabanodemiaonklo.Paraliziĝintemirigardis,kunmiajmanojkroĉitajallamalaltamuro.Neeblisplori,aŭeĉpensi.Aliajflamojleviĝisdelakokinejokajlamalplenagrenejo.Momentemiesperisketamenniaproprakabanoeskapos,sedtiamflamantastriokurissuprenlaŭlapajlo.Mistarisĉelaaliaflankodelavalokajrigardisĝinbruli.Miapenaŭpoviskredi,keĉitiovereokazas.Enmalplidatempoolnecesusporfortimigibirdonellatritiko,lahejmokiemiloĝisdummiatutavivoestisdetruita.

Kiamdeniadomarorestisnurcindroj,mistumblismalsuprenlaŭlakrutadeklivoĝislagrundo.Mivagissencele,nesciantekionfari.Ĉiujaliajankoraŭstarissurlaremparo.

Iompostiomlahomojkomencisdrivimalsupren.Kelkajlaŭtedisputis,aliajestismaltrankvilajkajsilentemaj.Ŝajne,laromanojstarigassiantendejonĉelapintodelamonteto:demiamonteto.Minereirisporrigardi.Dumneeblisvidilakarbiĝintajnrestaĵojndeniadomaro,mipovispreskaŭimagi,keĝiankoraŭstaras.

Plurajvirojestisdiskutantaj,ĉuoninetujatakularomanojndumilistarigassiantendejon,sedlaĝeneralaopinioestis,keoniprefereatendu.Dumnirestosinternedeniaremparo,niapozicioestospreskaŭnekaptebla,dumporlaromanoj,ĉiupaŝoantaŭenfaligoslavangonda

pafaĵoj,kiujimpetegosmalsuprensuriliajnkapojn.Aliflankesenielirosellavilaĝoporrenkontiilin,ilihavosplidatempoolilibezonosporekprenisiajnbatalpoziciojn,kajĉiujscias,keenlabatalkampolaromanojestaspraktikenevenkeblaj.

LamilitistojmalaperisenlakabanondeKatumandos,dumlaaliajvirojstarisendisajgrupetojkajlaŭteinterparolis.Nehavissencondaŭrigilalaboronprilanovaremparo,kajmalmulteestisfareblanunkromatendilamatenon.Kelkajellavilaĝanojelirisporportiinternenlabrutojnellaprovizorajpalisarojsurlamontetoflanko.Eĉlabovinoj,kiujnonipaŝtisinterladuremparoj,devisveniinternen.Estisplurajgrandajherbejojenlavilaĝo,kajlabestojpovosrestitieunu-dutagojn.Iliestostrekunpremitaj,sedjamlamorgaŭanvesperonlaaferodevosestifindeciditaiamaniere.

Sedestisĝenapensoenlafundodemiamenso:iokiojamobtuzemaltrankviligismindeiomdatempo,sedkionmiĝisnunĉiampuŝisflanken.Kompreneblemisciis,keiuajnrektaatakokontraŭniavilaĝonepremalsukcesos,samekielankaŭniajhomojmalsukcesis,kiamiliatakisLugos-kreston.Lasolaseriozamalutilo,kiunlaromanojpovoskaŭzialni,estosbruligikampojnkajdomarojn,kajkaptihomojnaŭbestojnkiujvagasekstere.Sedkiookazosposte?Ĉarilijanepovosreirialsiapropravilaĝo.Ĉuilisimplepreterpasosnianmontetonkajplumarŝossuprenlaŭlarivero?Aŭeĉplimalbone-sedtiotrafiskiellaplejverŝajnaperspektivo-kio,seilisimpledecidosresti,kieiliestas?Entiukazo,niajvirojnehavosalianelektonoleliriporrenkontiilinenbatalo.Ninepovosrestitiellatutanvintron,kunbandaĉodaromanojkiujfrontasnintranslarivero.Kajkrome,nenielnipovostiellongerestienfermitajinternedelaremparoj.Estasvere,kenemankosalnimanĝaĵoj:lagrenejojestasplenaj,kajĉiujbovinojkajaliajbestojestasarigitajinterne.Sedkionnitrinkos?Eĉsenilasosĉiujnbovinojnmortiprosoifo,niajakvoputojcerteestosmalplenajpostkelkajtagoj.Neniamantaŭemipermesisalmiokupiĝipritiademando,nekmiaŭdisaliajnhomojndiskutiĝin.Niatutaatentoĝisnunfokusiĝisjelaromaatako,kajantaŭolfrontition,nehavismultansenconrigardipliforenenlaestonteco.

Reveninteallakabano,mitroviskeĉiujvirojpretigassinporeliri.Katumandosintencisregalisiajnmilitistojnperfesteno,kajankaŭIsarninosdevispartopreni.Kieldecis,liinvitissiajnduvirajngastojn

akompanilin.Ĉiujtrivestissinkielporbatalo:ilikrispigissiajnharojnkajkombissiajnlongajnlipharojn.Sedonividis,kemiapatronericevosgrandanplezuronĉelafesteno.Liavizaĝoestisblankaproenpremitakolerego.Mitreatenteevitislin.Minevolisdoniallipretekstonpormalŝarĝisianfuriozonkontraŭmi.

Porniceterajmiapatrinokajlaaliajduvirinojpretigismanĝaĵojn.Ililaboriskielebleplejsenbrue,nerverigardantemianpatrondetempoaltempo.Miapatrinonekutimetimislinkajnormalenehezitusalfrontilin,sedĉi-vespereeĉŝilaŭŝajnekonsterniĝis.Kiamlavirojforiris,niĉiujspirisplitrankvile,kajmiapatrinotujmemeksplodisproĉagreno.

“Kiajkrimuloj!Kiajmonstroj!”ŝikriis.“Ĉuilinehavasproprajnteritoriojn,porkeilivenutranslamaronpordetruilahejmojndesenkulpuloj,kiujneniamĉesisluktikajlaboregiekdelamomentokiamililasislaventrondelapatrino?Ĉiuntrabonentiudomotranĉislamanojdemiaedzomem;ĉiunpajleronentiutegmentomimemalportisdelakampokunmiajbebojalkroĉitajalmiadorso!Nimemkonstruistiundomaronperniapropraŝvitokajzorgodumlalastajdudekjaroj,kajmineniamimagis,kemivivosporvidiĝindetruitaenlaspacetointertagmezokajnokto!Kajestisankaŭlanovagrenejo,kiunnistarigisnurlapasintanjaron,kajlastaplo,kieniretegislavandojnlapasintanvintron.Ninefarisĉionĉiporkeĝindetruuhomoj,kiujnehavaslaproprajnkampojn,kajanstataŭediskurastralateritoriodealiulojpordisrompikiontiujkonstruis!”

LapatrinodeKintilaekploris;sendubeŝipensisprisiapropravilaĝo,kiunplejverŝajnetrafoslasamasortokielniandomaron.AnkaŭMakaroskajlabeboaldonislaŭtajnplendojn,sedmiapatrinotroagitiĝisporatentiilin.IntertempeLavenjaproviskonsoliĉiujn,kajmemorigismianpatrinonkejamunufojonniadomaroestisbruligitakajtamenmiapraavinorekonstruisĝintielkeĝiiĝisunuellaplejprosperajĉeniaflankodelarivero.Sedevidentemiapatrinoneaŭskultis,ĉarsubiteŝielkriis:

“Kialilidehakislaheĝon,nurtionmivolasscii?Kianĝenontiuheĝoentutepoviskaŭzialili?Eĉsenistarigosnovajndomojn,pasosjarojantaŭolrekreskostiuheĝo,densakajfolioriĉa,kielĝiestisantaŭe!”

Finfinelaaliajvirinojsukcesistrankviligiŝin,kajnisidiĝis,silentajkajmalĝojaj,porniavespermanĝo.

Mikonstatis,kemihavasfortankapdoloron,kiunpliigaslafumoplena,troŝtopitamedioenlakabano.Kintilavenissidiapudmi,sedminesentisparolemon.Finfinemitirisŝalonĉirkaŭmiajŝultrojkajelirisenlafreŝannoktanaeron,kietremigisminmalvarmaventeto.Laĉieloestisabsoluteklara,kajbrilisenĝidensaamasodasteloj.Laluno,jampreterladuono,elstarigiskontraŭlaĉielolaakretranĉitankonturondelainternaremparo.Migrimpisĝislakresto,kajelrigardissuperlamalhelavalo.Flagretisfajrojĉelapintodelakontraŭamonteto,sedkromtio,ĉioestistrankvila.Diversajnoktobruojatingismiajnorelojn:lalongeeltiratabojadodehundo,deielahu-huodestrigo,ĉevalokiuhenas.Ĉudelaromatendejo,aŭĉuunuelniajellatroŝtopitapaŝtejoaliflankedelavilaĝo?Mienspirislamalmildanaeronankoraŭkelkajnminutojn,kajpostereenirislavarmankabanon.

***

Mikuŝiskunfermitajokuloj,ĝuantelavarmongeneritandemiakorpokieĝipremiĝiskontraŭlapajlo.Miestusabsolutekontenta,senetemusprisentodenaŭzoenmiastomako.Misciis,keestasio,kionminevolaspripensi:iokiotrudossinalmiamalvolontamensotujkiammiliberigosĝin.Miignorisĝintiomlongekiomeblis,sednerezisteblelamemoroformiĝisenmiacerbo.Laromanojtendumastranslarivero.Kajhodiaŭ...?

Nehavissenconplukuŝienlapajlo.Lavenjajamdiligentis.Ŝirevivigislarestaĵojndelafajro,dummiapatrinoverŝissuponenpoton.Tutenevidiĝislaviroj;evidenteĉiujjameliris.

Misidiĝiskajtirisĉirkaŭmimianŝalon.SammomenteVindakajAlisaaperisĉelapordo.Lavenjaturnissinalili.“Ĉuestasnovaĵoj?”ŝidemandis.

“Nevideblasmultoenĉitiuhoro,”dirisAlisa.“Tiujromanojankoraŭneleviĝisdesiajlitoj,ĉarestasneniumovodeili,kromunu-du,kiujirisallariveroporĉerpiakvon.Paĉjodiris,keniirumanĝi.Lidiris,keebleninesukcesosposte.”

“Do,ĉuvivekiĝis,finfine?”dirismiapatrino,rimarkantemin.“Kajnetrofrue,ĉarmikomenciskredi,keonireĉasoslaromanojntranslariveronkajreenalGaŭlujo,dumviplukuŝoskajronkostie,kielporkosubkverko.Irununokupiĝiprilabovinoj,ĉarlasupoankoraŭnevarmiĝis,kajestassenutilemalŝparitempon,atendanteĝislaromanojvenosfrapiĉeniajpordegoj.”

Miprenislamelkositelonkajeliris.Mineavidislasupon,malelanurapensonaŭzismin.Marŝanteallagrandaherbejoĉelaaliaflankodelavilaĝo,mirimarkis,kekelkajellaporkojielsukcesiselirikajnunfosumasenlakotagrundointerlakabanoj.Denovemidemandismin,kiellongenipovosteniĉiujnbestojninternedelaremparo.

Ĉelapaŝtejomisalutiskelkajnaliajnjunulinojn,kiujjamdiligentisprilamelkado.Miestisankoraŭokupataĉelabovinoj,kiamsubiteaŭdiĝiskonfuzabruoĉelakabanoj.Miĉesismelkiporaŭskulti.Miaŭdishomojn,kiujkriisintersi,kajvokegojndelaremparoj.Mikajlaaliajjunulinojĉiujekstaris,streĉanteniajnorelojn,porkomprenikiookazas.Ŝajnis,kelabruovenasdetiuflanko,kiufrontaslariveron.Kiameksplodisnovajkrioj,niforgesisniajnsitelojnkajkuregisellapaŝtejoenladirektodelapordegoj.

Alproksimiĝanteallaremparoj,nividiskelaŭlongedelatutakrestostarashomoj.Lavirojamasiĝisapudlapordegoj,donisuprengrimpisjemalpliproksimapunktoporaliĝiallavirinojkajinfanoj.Launuaaferokiutrafismiajnokulojn,kiammirigardisallakontraŭamonteto,estislanigrajrestaĵojdeniadomaro.Nurtiammividislakolumnondesoldatoj,kiujprogresisenrigoraordomalsuprenlaŭladeklivo.Postkelkajminutojilitransiroslariveron.

Demiapoziciosurlaplejaltaremparo,miekzamenislaflankondelamonteto,kiuetendiĝissubmi.Laplejmultoelniajvirojstarisjenkajjenlaŭlongedelaeksteraremparo,iommalplialtesurlamonteto.Ankoraŭplimalaltetroviĝislatria,nefinitaremparo,kunamasetojdaruboankoraŭvideblajĉelaekstremaĵoj.Tielokiĝislatribestrojkajmilitistoj.Ilikielunuajdevisrenkontilaromanojn,kvankamprolasenŝirmapozicio,iliriskisestifortranĉitaj.Plejverŝajneilidevoshasteretiriĝialladuaremparo,kiamlaromanojtroalproksimiĝos.

Laromanojatingislariveronkajkomencistravadiĝinĉelaplejmalprofundapunkto.Evidenteilijammalkovris,kieplejbonetransiri.Alvenintealniabordo,lagvidantojneekirissupren,sedatendisĝisatingosilinlaceterodelakolumno.Iliŝajnistremalrapidajkajsingardaj,kvazaŭpliinteresasilinlasekurecoolgajnadodepersonagloro.Ilidonisimpresondemalentuziasmo.

Finfineĉiujregrupiĝisĉeniabordo,kajkomencismarŝisupren.Iliankoraŭestisenprecizaordo,kajlaŭŝajneneniuhastisporpuŝisinantaŭen.Jemiamiro,ilinesekvislamallonganvojetonrektesupren,sedanstataŭeekmarŝislaŭlaplimalkrutavojoporlaĉaregoj,kiuzigzagiskunmalhastoĉirkaŭlaflankojdelamontetoj.Plurajvoĉojaŭdiĝislaŭlongedelaremparo:“Ilipovusvenidemalantaŭe!”“Kiurigardasĉelaaliaflanko?”“Disiĝu!Faruplidaspaco!Ĉirkaŭulavilaĝon!”

Lavirojkomencisinterspacigisinlaŭlamalplialtaremparo,porestipretajfrontiatakondeiuajnflanko.Lavirinojfarissamelaŭlainternaremparo,tujmalantaŭlamalaltamurokiukronisĝianpinton.Deĉitienividos,seeniuajnpunktoonilasoslaeksteranremparonsendefenda,kajnipovusavertilavirojnselaromanojtrarompus.Lainfanojdeziregisrestikunnisurlakresto,sedniresendisilinmalsuprenkunseverajadmonoj,keilireiruallakabanoj.Kompreneble,tujkiameblis,laplejmultoreŝteliĝissupren.

Kajnunrestisnenioporfarikromatendi.Minesentistimon,sedjaiomdamalvarmo,devantestaritiellongesenmovedumlaventotiretismianŝalon.Miajmanojestisŝvitaj,kajmideviskonstanteviŝiilinsurmiajupo.Minepovisvidilaromanojn,kiujverŝajneestisĉelaaliaflankodelamonteto.Cetere,lasubaremparosufiĉelimigismiansuperrigardondelasituacio.Mifrontisnunalmalsamadirekto,kielavaloetendiĝisallaflankokajlariveroforserpentumisĝisĝimalaperisinterlamalproksimajmontetoj.

Nirestistieensilentodumneelteneblelongatempo.Minehavisideonkiomlaaferojamdaŭris:verŝajnenetrelonge,sedĝiŝajnissenfina.Mieksentiskapturniĝon,kajdevisapogiminĉelamuroporneŝanceliĝi.

Kajfinfine,kiammijamkomencispensi,kenenioiamajnokazos,aŭdiĝislaŭtajkriojdeiumalproksimapunktosurlaremparo.Estisklare,kela

romanojalproksimiĝasentiuflanko,kajladefendantojekkriegaskontraŭililakutimajnfanfaronojnkajinsultojn.Ĝislaromanojestospretajporlaatako,niajhomojestosatingintajstatondesenbridafuriozo,dumlaromanoj,espereble,estoskompletemalkuraĝigitaj.Demianunastarloko,tamen,nenioestisvidebla,kajmisentisminiomdistancadetio,kiookazasĉelaaliaflankodelamonteto.

Lakriojplusonisdumiomdatempoĝisvenislareago:vokego,kianmineniamantaŭeaŭdis.Ĝiŝajnistrafiminrekteenlabrusto,kajproŝokomiekkaptislamalaltanmuronantaŭmi.Misciis,prikiotemas:ĝiestislabatalkriodelaromanoj.Ankaŭlabatalkriondeniajproprajhomojmiaŭdis.Mijamofteaŭdislaknabojneligiĝinlude,sednunlaunuanfojonmiaŭdisĝinenlarealeco.Neniamĝistiammikonstatis,kielteruregapovasestikrio.

Momentemidemandismin,ĉurestiĉemialoko,sedĉiujaliajvirinojkuregisporvidikiookazas,kajmipermesisalmikaptiĝienlaamaso.Antaŭnisurlaremparostarisgrandegagrupodavirinoj,kiujkriadiskuraĝigealniajvirojkajmalbenadislaromanojn.Surlaeksteraremparosube,lavirojsvingegissiajnĵetilojn,pafanteunuŝtononpostaliamalsuprenenlafosaĵon.Deniastarpunktolaromanojneestisvideblaj,sedestisklare,keniajvirojbonegedefendassianpozicion.

Sedtiamaŭdiĝiskriodelaflanko:“Iliatingislasupron!”Kunekunlaaliajvirinoj,mirekurisallapunktokiemistarisantaŭe.Malsupremividisvirojn,kiujbatalissurlaeksteraremparo.Jenniajhomojensiajmultekolorajvestoj,kiujsvingegissiajnlongajnglavojnperlarĝajgestoj.Sedtroviĝisankaŭaliajhomojsurlaremparo,strangajviroj,malplialtestaturajollaniaj,kajiliajkorpojŝajniskovritajdemetalo.

Mirigardissenhelpedumladefendantojretiriĝispaŝonpostpaŝomalsuprendelaremparoenlainternanfosaĵon.Nunladeklivofavorislaromanojn,kajfinfineniajhomojcedissianpozicionkajkuregisallainternaremparo.Laromanojĉasisilinĝislafosaĵo,evidentekunlaesperomalhelpiilinatingilaplialtangrundon.Lafosaĵontujplenigisamasodaluktantajviroj.Iliestistielkunpremitaj,keestismalfacilekompreni,kiookazas.Mividisunuvironapartigisindelagrupokajstumbliplurajnpaŝojndumsangoŝpruciselliaventro.Tiamlifalegisallagrundo.Mirekonislianvizaĝon:liestiselunuellaaliajvilaĝoj.Miricevis

impresondekorpojdistretitajsublapiedojdelabatalantoj.

Miestistielensorbatadetio,kiookazasmalsupre,kemiperdiskonscionpriĉioalia.Kiellaaliajvirinoj,mimalbenis,miŝirislaaeronpermiajkrioj,ebleeĉenfrenezomieltirismiajnproprajnharojn.Kajkiamniajvirojkomencisfuĝiellafosaĵokajgrimpegisuprenalnilaŭĝiakrutaflanko,nivirinojfuriozeatakisilin,gratanteiliajnvizaĝojnkajpostulantekeiliturnusinporfrontilaromanojndenove.Sedestistromalfrue:ĉiujniajviroj,sekvatedelaromanoj,jamkuregisallapintodelainternaremparo.

Subitakonscioprimiapropradanĝerorevekisenmisentondeprudento,kajjelalastamomentomiglitismalsuprenlaŭlateradeklivoenlavilaĝon.Supermiakapo,jamaŭdiĝisglavojkiujtintissurlaremparo.Dummirigardis,romanoensiastrangaarmilaroglitegiskajruliĝismalsuprenkielgrandaskarabo.Tujĉirkaŭislinlavirinoj.Minevidis,kiookazisalli,ĉarentiumomentoiutiregismindemalantaŭe.EstisElvisa,kunblankavizaĝokajharojkiujdisflugisenĉiujdirektoj.“Ilienvenasenalialoko!”

Nikuriskielfrenezulojlaŭlabazodelaremparoporserĉihelpon.Nividisgrupondeniajvirojsurlakresto,kiujlaŭŝajneklopodisrepelihomojn,kiujprovisalgrimpidelaaliaflanko.Elvisakriegisalili:“Ilienvenas!Hastu!Apudlagrenejoj!”

Kunĝojonividis,keplurajellavirojvenastuj,duonkure,duonglite,malsuprenalnilaŭlakrutadeklivo.“Ĉuilitransvenas?”ilidemandis.“Kie?”

“Ĉelaaliaflanko!Preterlagrenejoj!”Ilitujforflugis,dumElvisakajmirestisanhelante,kunsento,keniforturnisladanĝeron.

Subitemimemorision.“Elvisa!”mikriis.“Lainterkonsento,kiunnifarishieraŭ:nineniamsignisĝin!Kiuscias,ĉunihavosalianeblecon,seninefarosĝinnun!”

Elvisaĉirkaŭrigardissenespere.“Vidirasĝuste,sedestasnenioĉitie,kionnipovosuzi.”

“Simpleŝiruĝin!”mikriis,kajtiregismiajnproprajnharojn.Enmiaekscito,mieĉsukcesiseltiritufon,dumŝikunmalfacilopenisforŝiristrion

delaorlodesiarobo.Niambaŭŝovisniandonaĵonenlamanondelaalia,kajmiformetislaŝiansubmianzonon.Miankoraŭposedastiunmakulitan,misŝiritanpecetondaruĝaŝtofo,apenaŭpligrandanolkverkofolio.Ĝiestaslasolaaĵo,kiurestasalmielmiapropravilaĝo.

“Hej,viknabinojmalsupre!”kriisvoĉosuperniajkapoj.“Mankasalnilancoj!Hastu!”Nirigardisĉirkaŭe,kajvidisenlaproksimecofaskondailiĉelabazodelateradeklivo.Kuranteporpreniilin,misentiszumadontralaaero,kajsubiteestisobjektokiuelstarisellagrundorekteantaŭmiajpiedoj.Mipreskaŭstumbliskontraŭĝi.Miaŭtomatehaltiskajrigardissuprenallaremparo,pormalkovrikiuĵetisĝin,sedtievidiĝisneniu.Ĝisimilistremallonganlancon.Ĝidevisestiĵetitapernekredeblaforto,ĉarlalignastangovibrisankoraŭkajlametalapintoestisfirmefiksitaenlatero.“Kialvinevenas?”Elvisavokisantaŭmi.“Rapidu!”

Niplenigisniajnbrakojnperlancojkajmalfacileekgrimpissuprenlaŭlakruta,mallarĝavojeto,kiukondukisĝislapintodelaremparo.Aliajmallongajlancojpretersiblisdumnigrimpis.Ilivenisenlarĝegaarkosuperlapintodelaremparo,sedbonŝancefalissufiĉefordelainternadeklivoenlasubanspacon.Minepovisimagi,kiahomohavuslanecesanfortegon,porĵetitielmalproksimen.

Neestisfacilegrimpisupren,ŝarĝitedelalancoj,sedlateradeklivoneestistielaltaĉelainternaflanko,kajkunpenoniatingislapinton,dekieeblisrigardimalsuprentranslamalaltamuro.Miricevisfulmanimpresonpricentojdasoldatoj,kiujsvarmegisenlafosaĵo.Grupetodeniajproprajhomojankoraŭrezistissurladuaremparo.Ilinepluhavisesperonreatingilainternanremparon;iliestiskompletefortranĉitaj.

Iomplimalproksime,taĉmentoderomajsoldatojjammarŝissuprenĝislapintodelainternaremparo.Estisneniuporkontraŭstariilin.Postmomentoilitransvenos.Antaŭmi,Elvisaeligiskrion.Mimalaltigismiankaponapenaŭĝustatempeporevitiunuellamallongajlancoj,kiusiblismalsupren.“Ĉuvihavastruonenlacerbo,aŭkion?”ŝikriis.“Simplestaritieporatendiĝin!”

“Minevidisĝin,”miklarigis,konfuzite.

Milevislakapon,kajvidiskelaromanojjamkomencastransgrimpila

mureton.Mistarisdummomentokvazaŭfiksitaallatero,ankoraŭtenantelafaskondelancoj.Subite,elnenie,aperissangakavoenlafruntodelaplejantaŭahomo.Mividislianbuŝongapegi,lianvizaĝontordiĝi,kajfrenezebaraktanteliŝanceliĝismalantaŭenkajruliĝismalsuprenlaŭlateradeklivoenlavilaĝon.Falisaliahomo,kajalia.Plurajelniajproprajmilitistojaperisapudni,ŝovisninflanken,kajekĵetegislancojnlaŭlongedelaremparo.Elvisakajmiglitgrimpismalsuprenallatero.Niambaŭestistremantaj.

Aliajkriojekaŭdiĝisdeinterlakabanoj,kajplurajteruritajporkojgalopisenniadirekto.Miriceviskonfuzanimpresonprihomoj,kiujkurastralakabanoj,prikriojkajkriegoj,prilatintodearmiloj.Preskaŭsammomentemikonstatis,keriverodaromanojfluasmalsuprenlaŭlateradeklivoĉeniadorso.Elvisakajmikuregisblindeĉirkaŭlabazodelaremparo.Plidaromanojestisalproksimiĝantajdelakontraŭadirekto.Nihaltiskajĉirkaŭrigardiskielfrenezuloj,serĉanteelirvojon.Mividislamalfermitanpordondeapudakabano.Alkuranteĝin,nipreskaŭstumblissuperhomakadavro:temispriunuellafilojdelaforĝistoEburos.Elvisaekkaptislaglavon,kiukuŝisapudli.

Nihaltis,anhelante,tujinternedelakabanpordo.Apenaŭestislumo,kajlaaeronplenigisfumodelamortantafajro.Neestiskaŝejo,kromsenienŝovusninsublapajlonkielbestoj.Enmiapaniko,ĝustetionmiekfaris.“Ĉuratovikredasesti,aŭserpento?”Elvisakriis.“Neestaskaŝloko!Ilividosvin,certe!”Efektivelaromanojestisjamĉelapordo.Mikuŝisabsolutesenmova,retenantelaspiron.Miestisangorekonscia,keduonodemiakorporestasmalkovrita,sedminepovisriskimoviĝiporkaŝiĝin.Misciis,eĉnevidanteilin,kelaromanojstarasenlapordokajĉirkaŭrigardas.Tiumallongamomentoŝajnisdaŭrisenfine.Mihavisnenionenlamenso,kromlaneeltenebladeziregoieltirilapajlonsuperlaalianpartondemiakorpo,kajlascio,ketujkiammimoviĝos,ilisaltossurmin.

Eksonisterurakriomezedelakabano.Mieksaltegisproŝoko.Tiammikomprenis,kedumalmenaŭkelkajpliajminutoj,miestossekura,ĉarlabatalkriodeElvisaaltirisalŝiiliantutanatenton.Aŭdiĝislatintadodemetalokontraŭmetalo,estisgruntojkajkrioj,kajintertempemisukcesisenrampipliprofundeenlapajlon.Harstarigagargaradoatingismiajnorelojn,kajtujposte,silento.Agoniadoloroeksentiĝisenmiabrusto.Mi

sciis,kelasoldatojneforiris:iliankoraŭpaŝegasinternedelakabano.Ilialproksimiĝas.Baldaŭilitrovosmiankaŝlokon.Ĉuilitrapikoslapajlonperglavo?Parodapiedojhaltisrekteantaŭmiajokuloj.Kovrisiliniastrangapiedvesto,kianmineniamantaŭevidis,kunrimenoj.Ialmisubitememoris,kemilasislasitelonenlapaŝtejo.Ĝenisminlapenso,keminefinislamelkadon.

Parolisvoĉosupermiakapo.Ĝiŝajnistremalproksima.Latranĉadolorodisvastiĝiselmiabrusto,tramiajŝultroj,miaventro,miajintestoj...Susuradoplenigismiajnorelojn.Nigrajkajorajdesegnojdancisantaŭmiajokuloj.Kajtiammisentis,kemifalas,falas,glitaskajruliĝas,malantaŭen,malsupren,laŭlonga,longatuneloenmallumon.

ALROMO

TRIAĈAPITROLasolaafero,prikiumiplenekonsciisdumlasekvajtagoj,estisladoloroenmiabrusto.Ĉioaliapaliĝisĝisgrizaombrokomparekuntiudolorego,kiudisradiistraĉiupartodemiakorpo.Mipovissentieĉlakonturojndemiajpulmoj,kiujŝajnisardienmiabrusto.Laĉenoĉirkaŭmiakolofrotadisĝissange,sedfrontealtiualiadoloro,miapenaŭrimarkisĝin.Misciis,kelaĉenodolorigas,sedlaĝenoŝajniskoncernialianpersonon,kiututenerilatisalmimem.

Pritio,kiookazispostlafalodeniavilaĝo,jamrestisnurnebulamemoro.Misciis,keonimetisminengruponkunlaaliajjunulinojdemiaaĝo,kajkeonikondukisninmalsuprenlaŭlamontetokajsudendirekteallamaro.Sedestiskvazaŭmikuŝusfundederivero,rigardanteladisvolviĝondeduonkomprenatajokazaĵojĉelamalproksimasupraĵo.Konstantasusuradoplenigismiajnorelojn,tielkeeksterajsonojnurmalfacileatingismin.

Nidormissublanubojlaunuannokton,internedespecodevilaĝokiunlaromanojkonstruisporsi,ĉirkaŭatadelongalignapalisaro.Iliportisalnimanĝaĵojnkajakvon,kajmigustumiskelkajnbuŝoplenojn.Sedkvankammijamanĝisneniomlatutantagon,minenieldezirismanĝi.Estiskvazaŭlamanĝaĵojperdisĉianguston,kajeĉmaĉipostulistrograndanpenon.Ĉiumordaĵorestiskielbuloenmiabuŝo,ĝisfinfinemisukcesisstreĉiminsufiĉeporenglutiĝin.

Mivekiĝislapostanmatenonporretroviladoloronenmiabrustokajlasusuradonenmiajoreloj.Minenielprovisrepripensition,kiookazislaantaŭantagon,nekmidemandismin,kielmikajlaaliajjunulinojatingisĉitiunlokon.Mivekiĝiskajtroviĝistie.Tiosufiĉis.

Lavojaĝodaŭriskielantaŭe.Miobtuzekonsciis,kelamontetojcedasalvastamalfekundaebenaĵo,keestasnovafreŝaodoroenlaaero,kajkeenlamalproksimoaŭdiĝaslaraŭkajvokojdemevoj.Mallarĝabluastrioaperisĉelahorizonto.Misciis,kvankamneniudiristionalmi,ketemasprilamaro.Sedlapensonetuŝismin.

Kiamlamaroproksimiĝis,nividissurĝilignajnŝipojn.Neniamantaŭemividisŝipon,sedmirigardisilinnuntradensanubodeindiferento.Liberigitedelakateno,ninekontraŭstaris,keoniportuninpluropeenmalgrandaremboatoalunuellaŝipoj.Tienidevisgrimpisuprenlaŭĝiaflanko.Normalemiestustimintaprolaprofundaakvosubmiajpiedoj,sednunmisciis,keneniokioiamajnokazos,povoskaŭzialmipligrandansuferonoltiu,kiunmijamspertis.Semiglitusmalsuprenenlaverdan-grizanakvon,ĝifermiĝussupermiakapo,kajlasusuradoplenigusmiantutankorpondumladoloroenmiabrustofandiĝusĝisnenieco.Sedmineglitis.

Lamarosignislarandondelasudajreĝlandoj.Ĝidonislimonalniajteritoriojkajprotektisninkontraŭatako.Limojnonidevuspasikunatento,kajnurpostplenumodelaĝustajceremonioj.Ĉitiunlimonniestistransirontajkontraŭvole,seneblecofarilanecesajnoferojn.Tiosignifis,kenineniampovosreveni.Sednegravis.Restisnenio,alkioreveni.Niavilaĝoestisfor.

Seneestusenvolvintamindensanebulodeindiferento,tioestusteruravojaĝo.Nikuŝissenŝirmo,protektatenurdekovriloelfelojetenditajsurlignaapogaĵo.Ŝiraventoblovegistranslaflankojdelaŝipo,larmiganteniajnokulojn,kajĉifanteniajnhararojnĝisilisimilismalnovajndistaŭzitajnnestojn.Lasolamanierofuĝiellavento,estiskuŝisurdorsesublafelakovraĵo.Dumlaunuajtagoj,minesukcesisalkutimiĝiallabalanciĝadodelaŝipo.Mikuŝiskunfermitajokuloj,luktantepornevomi,dumlatabulojdaŭreleviĝis-malleviĝissubmiadorso.Oniproponisalnimanĝaĵojn,sedmiakceptisnenion.

Tagonposttagomirestistie,dumlamatenomalrapidecedisalposttagmezokajposttagmezoalnokto,kajlamarobalanceaperadiskajmalaperadistranslaflankodelaŝipo.Mikuŝissurdorse,fikserigardantelafelajnstriojnsupermiakapo,kajpensisprinenio.Kelkajellaaliajjunulinojjamkomencisparoletiintersikajankaŭplori,sedlaplejmulto,kielmi,nurkuŝissenmovehoronposthorokunsenesprimajmienoj.Fojevenisdu-triellasoldatojportaksininperavidarigardo,sedpostmallongadiskutadointersi,ililasisninenpaco.

Dumlaplejgrandapartodeĉiutago,midormis.Nurtionmivolisfari:fermilaokulojnkajforglitienneniecon.Sedeĉsonĝante,minepovis

forgesi.Ŝajnisalmi,kedenovemiimpetegasĉirkaŭlabazodelaremparo,frenezeserĉantekaŝlokon,dumĉemiadorsoaŭdiĝastiujregulajpaŝoj,senhastajsedneniampostrestantaj.Envanaprovoforskuiilin,mizigzagasinterlakabanoj,kajtiam,enlaprecizamomentokiammiestascedontaalkompletamalespero,misubiterimarkastruon,kiunmineniamantaŭevidis,ĉelabazodelateraremparo.Mipremiĝasinternen,apenaŭĝustatempe,kajkuŝasanhelanteelkrevantabrusto.Lapaŝojalproksimiĝas.Kajtiam,tujekstermiakaŝejo,ilihaltas.Proteruromiatutakorpofandiĝasenglacianŝviton.Manopalpasinternen.Ĝiserĉasmin...

UnufojonmisonĝisprimiapatrinokajMakaros.Miiriskuniliallaarbarokajnivagisinterlamaldensejoj.Mihavismalklaranimpreson,keankaŭElvisatroviĝastie,kajkenivenisporrikoltiplantojn.Nivolisreiriallavilaĝo,ĉarnisciis,ketieestasmiapatro.Sedninetrovislavojon.Plurfojeniekirislaŭvojeto,kiuŝajnisĝusta,sedkiamnidenoverigardis,ĝiestistransformiĝintaalherboaŭarbustoj.Makarosekploris,domidiris,“Ĉuviplorasdumĉeestasmiporprizorgivin?”kajlevislinalmiabrusto.

MivekiĝiskunlasentodeMakarosenmiajbrakoj.Minetujmalfermislaokulojn,sedkuŝissenmovedumiomatempo,retenantelasensaĵondeliaetakorpopremitakontraŭlamia.Enlasonĝo,Makarosrigardisminflankekundifinitaesprimo,kiunmineniampripensisantaŭe,sedkiununrevokislinalmitielkvazaŭtuŝeble,kemipovispreskaŭimagi,kelistarasantaŭmi.Ladoloroenmiabrustoestisrevenintasametranĉekieldumlaunuajtagoj.Launuanfojondepostmiaforrabo,mipovisplori.

Miploriskajdormis,ploriskajdormis,alternedumtiututatago.Kelkajellaaliajjunulinojrigardisminkvazaŭilikomprenasmiajnsentojn,sedilineĝenisminpersenutilajkonsoloj.Aliajankoraŭkuŝiskunfiksajokuloj,obtuzerigardanteallamaroaŭallafelakovraĵosuperniajkapoj.Antaŭolvenislavespero,mihavisfortankapdoloronprotiomaplorado,kajlaunuanfojonmiatendissenpacience,keonialportulamanĝon.Certe,lamanĝaĵojneallogis:kutimetemisprigluaamasodatrokuiritahordeokunstrangagusto.Pertiugusto,kielminunkonstatis,estistratrempitaĉio,kionniricevisdelaromanoj.Sedmiestistromalsataporestielektema,kajkiamlahordeoalvenis,mimanĝisĝinkunbonaapetito.

Kunagrableplenastomako,mirekuŝiskajpensisprimiajfamilianoj.Mihavisneniunideon,kiusortotrafisiunajnelili.Mijavidislaromanojnpeligrupojndehomojaldiversajpartojdelavilaĝo,sedkromtiomisciisnenion.Ĉueblelapliaĝajnvirinojn,kielmianpatrinonkajmianonklinon,ililasisnetuŝitaj?Seminurhavusianmanieronsciigimianpatrinon,kemiestasenordo.Sedŝineniamscios,kajpensantetion,midenoveekploris.

Mitroviĝisengrupo,kiukonsistisnurelneedziniĝintajjunulinoj.EstisenĝimiajkuzinojkajKintila,seddeVindakajAlisaneestisspuro.Multekonsolismintiukonstato:ĝicertesignifis,keilienrampisenlakaŝejon,kiunilimalkovris.Midemandismin,kiellongeilidevosrestitie,ĝisebloselirisendanĝero.Sedkionilifaros,tamen,kiamilitrovossintutesolajentiuneniigitavilaĝo?

Kajnun,launuanfojon,miekfrontislademandonprimiapropraestonteco.Midirisalmi,kelaromanojevidenteneintencasmortiginin;alieilicerteneĝenussinmanĝigininkajportininenĉitiulongavojaĝo.Almenaŭplaĉisalmikredition,kvankammisciis,keilijapovushavilaproprajnkialojnporportininalRomo:kajalRomo,laŭmiasupozo,ninunvojaĝas.EstisankaŭtiujrakontojdeMorimanos:tiujprilamonstrajbestojkunlongajnazojaŭkunseskruroj.Ilinutrassinperhomakarno.Sedantaŭoltiupensopleneformiĝis,mitujforpuŝisĝin.Cetere,estismalfacilekonvinkimin,ketiajmalverŝajnajbestojvereekzistas.

Dumlasekvantajtagoj,mikomencisparolikunlaaliajjunulinoj.Neniujelnivolisrepripensitiunfinanbuĉegadon,sedestisaferoj,kiujnniĉiujbezonisscii.Kajdodelikate,kundoloro,nikomenciskunflikilainformerojn,kiujnĉiuelnipovisalporti.UnujunulinoestisvidintaKaljakon,kiukuŝisenlakoto;aliakredis,keAtepilosfalisdefendantelaeksteranremparon.Alaŭnoniuvidissurlainternaremparo,kiamlaromanojtransgrimpisĝin;verŝajneliestismortigitadumlapostabatalado.Sedlasortodelaplejmultoellavirojrestisneklarigita.Kiookazisalmiapatro,miaonklo,Belinos?Ĉuiliĉiujplubatalisĝislafino,aŭĉukelkajforĵetissiajnarmilojn?Kelkajellajunulinojvidisgrupondeviroj,kiujnonikondukiseksterlapordegojn.Sedkiookazisaliliposte?Neniusciis.

Lasortodelavirinojestissamenecerta.Kelkajellaedzinojkajfilinojde

latribestrojpartoprenislabatalondelakomenco.Ĉiujestismortigitaj.Aliaj,kielElvisa,ekkaptisarmilojnenlalastajmomentojkajmortisapudlaviroj.Larestintajnvirinojnoniarigisengrupojn.Unujunulinovidismiajnpatrinonkajonklinonforkondukatajdesoldato.Pretertio,ninehavisinformojn.Kiamtemisprilainfanoj,laplijunajknabinojdirisalni,keĉiujreirisallakabanoj,kiamlabatalokomenciĝis.Laromanojposteforkondukislapligrandajnknabinojnporaldoniilinalniagrupo,sedneniusciis,kionilifarisprilaceteraj.

Kintilarakontisalni,keŝikaŝissinenunuellakabanoj,kiamenkurisdujunajvirinojenstatodeteruro,sekvatedekvin-sesromanoj.Kintilakaŭristremantesubbovofelo.Unueŝiaŭdiskriojn,kiujŝanĝiĝisalhororajgruntojkajĝemoj.Kiamŝikuraĝisŝtelrigardilascenon,lasoldatojestisforkajladuvirinojkuŝismortaj.Ŝinekonisiliajnnomojn;ilineestisdeŝiavilaĝo.Nikonstatis,kealmenaŭpriunuaferoniestisbonŝancaj.Laŭniascio,neniualiavirinoestisperfortita.

Alkutimiĝinteallarestadosurlaŝipo,nikomencisiometeesplorikajŝtelrigarditrapordojkiamneniuĉeestis.Fojenirimarkisvirojn,kiujrigardisninkunintereso,kajnihasteretiriĝisallasekurecodeniagrupo.Ninedezirislogiilianatenton.

Kvankamjamestisplenaaŭtuno,laveteromalrapideiĝisplivarma.Kelkajtagojestiseĉagrablevarmaj,kvankamlanoktojestislongajkajmalfacileelteneblajsenveraŝirmo.Lamaro,kiuestisgrizajelakomencodeniavojaĝo,estisnunbluakajserena.

Unuellaplejstrangajaspektojdelarestadosurlaŝipoestislafakto,kelaunuanfojonenmiavivomihavisabsolutenenionporfari.Ĝistiuplejlastamateno,neestismomentoenlatagokiammineestisokupata,ĉuporĉerpiakvon,pormelkilabovinojn,ĉuporsarkilahordeon,serĉikuirherbojnaŭplantojn,mueligrenon,tranĉilegomojn,kolektibrullignon,ŝpini-kajnun,subite,mihavisnenionporfarikromsidikunkrucitajmanoj,rigardantelamaron.Sentodetimopendissupermilatutantempon,sedkondiĉekeminetrodetaleesplorisĝin,mipovispermesialmiimagi,keneniopluŝanĝiĝos,kenirestosĉiamĉitie,lulatedelabalanciĝadodelaŝipokajdelamildaaŭtunavetero.

Miaĉefakonsolodumtiustrangaperiodoestislakunestadodelaaliaj

junulinoj.Surprizisminmalkovri,kemiapenaŭkonislaplejmultonelili,eĉtiujn,kiujestismiajamikinojekdelainfaneco.Kelkajelilimalkaŝisneimagitantalenton,kiamnecesiskonsolialiajnaŭgajigiilinenlaplejmalfacilajmomentoj.Ĝenerale,tamen,niparolistremalmulte.Lapasintecokajlaestontecoestistemoj,kiujnneniuvolisaludipliolnecese,kajforprenitedeniajnormalajokupoj,nihavisnenionpluporpriparoli.Tio,kiokunigisnin,estislascio,keniĉiujpartoprenislasamanaflikton,keniĉiujtrapasislasamanabismondesuferadokajsenespero.Kiamtemisprilavenontatempo,nipovisfarinenionporprotektininkontraŭĝi.Sedĉirkaŭatedelaaliaj,nialmenaŭnedevisfrontiĝinsolaj.

Malrapide,unuope,niĉiujelgrimpisellaglaciaekstremodeŝokokajdolorego,enkiuoniportisninallaŝipo.Kelkajelmiajamikinojestispliafliktitajolaliaj.Kanda,ekzemple,estisapartefortetrafita.Iu,kiunekonusŝin,estuspovintaimagi,keŝirenormaliĝis;ŝijarekomencismanĝikajrespondidemandojn.Sedmiricevislaimpreson,keŝifarastiujnaferojnprokutimo,ĉarŝiscias,kenecesasfariilin.Ŝajnis,kvazaŭŝirestaskompletesenemocioj.Mineniamvidisŝinplori.

Unujunulinotutenesukcesisrestariĝi.Dumniceterajmalrapidereviviĝis,ŝiankoraŭkuŝissurdorsegapantesuprenkunvakaesprimo.Seŝinepalpebrumusdetempoaltempoaŭfarusetanmovon,miestuspovintasupoziŝinmorta.Ŝiajamikinojellasamavilaĝosidisĉeŝiaflanko;ilikaresisŝianvizaĝonkajstrebisreportiŝinalkonsciopritio,kiookazasenlaĉirkaŭaĵo.Unu-dufojojnilipersvadisŝineksidikajglutikelkajnbuŝoplenojndaakvo,antaŭolŝirefalisalinerteco.Minemiris,kiamoniinformisminjemiavekiĝoiunmatenon,keŝimortisdumlanokto.Ŝiaspektisprecizekielantaŭe,kunlaokulojfiksemalfermitaj.Ninepovisdecidi,kionfaripriŝi.Ninevolispetihelpondelaromanoj,sedapenaŭeblusrestidumtagojkunkadavrointerni.Laromanojrimarkisnenionĝislavespero.Seneĉminimumaintereso,iliekprenislarigidiĝintankorponkajĵetisĝinenlamaron.

MiekamikiĝiskunjunulinokiunomiĝisAlbila.Ŝidevenisdelavilaĝo,kieloĝislafratinodemiapatrino.Niaamikecobaziĝisĉefesursentodesimpatio,ĉarniapenaŭinterparolis.Lamalmultajpensojenmiakapoestistrodoloraj,porkemidividuilinkunaliahomo,kajmifarismianeblonporsubpremiilinentute.Sedkonsolisminscii,keŝisidasapude.

Kelkfojealiaŝipopasis,kajnirigardisenfascino.Lariverosubniavilaĝoestismalprofunda,kajneniuelnividisŝipon,antaŭoloniportisninallamaro.Mijaĉiamesperisiamvidiŝipon,neniamimagintekemirealigostiundezironnurkielkaptito.

Dumlatagojpasiskajlaĉieloiĝispliblua,laŝipojplioftiĝis.Endifinitasunamatenonividisplurajn,unupostalia.Lasoldatojkajmaristojvideblesenpacienciĝis.Ilidaŭreirisallaflankoporrigardadilamarbordon,ŝirmantesiajnokulojnperlamano.Lamarbordojaestisvideblajamdumlaplejgrandapartodelavojaĝo,kielapenaŭrimarkeblablankastrioĉeniamaldekstraflanko,sedmikonstatisnun,kelaŝipomalrapidealproksimiĝasalĝi.Kvankamneniukomentispritio,niestismaltrankvilaj,kajĉiufojekiamaperisnovaŝipo,ĉiujeksilentis.Finfineaŭdiĝiskriodeunuellamaristojkajlatutasoldatarovenissurlaferdekonporamasiĝiĉelaflanko,babilantekajridanteproentuziasmo.Intertempe,niretiriĝissubnianfelankovraĵon,laŭebleretenantenindelaĝeneralaekscito.

Iompostiomlasoldatojenuisprilarigardado,kajreirisinternenaŭrestisengrupetojsupre.Estismaleblepreteratentilafakton,keonipretiĝasporlaalbordiĝo.Ĉiujmaristojdiligenteokupiĝispriŝnurojaŭprilavelo,kajintertempelasoldatojamasigissiajnposedaĵojnapudlaflankodelaŝipo.Nun,eĉkontraŭvole,nividislamarbordonenlamalproksimo.Niaunuaimpresoestisdebrunajkajverdajmontetojkelklokedissemitajdegrandajblankajŝtonoj.

Ĝislaposttagmezo,niĉiamplialproksimiĝisallabordo.Lamaroĉirkaŭniestisplenajeboatojkajŝipoj,kiujlulebalanciĝissurlaondoj.Mineestusimaginta,kepovusekzistitiomdailienunusolaloko.Surlaapudabordonividisgigantajnkonstruaĵojn,kunaĵojkiujaspektiskielvicojkajvicojdapordoj-sedminepoviskompreni,kiallapordojestaslokitajtielaltesuperlatero.Estisfacilekompreneblaeraro:jamineniamantaŭevidisfenestrojn.

Finfinelaŝipopuŝiĝiskontraŭlongalignakajo,kiuetendiĝisenlamaro.Aŭdiĝisplurvoĉakriegadodelamaristoj,dumlasoldatoj,portantenekredeblegrandajndorsoŝarĝojn,formislinionkajkomencislaŭvicetransirilaflankondelaŝipo.Lamaristojkomencismalŝarĝikestojnkajvazojn.Restisnurni,forgesite.

Finfinevenisalniviro.Estislikiuportisalnilamanĝaĵojn,kajkiuĝeneraleŝajnisrespondeciprini.Likriisalniensiasensignifalingvaĉo,kajindikispergestoj,kevenislamomentoporsurbordiĝi.Malvolontenisekvislintranslaŝipoflankon,kajgrimpismalsuprenallalignakajo.

Estisstrangeenlakomencomarŝidenove,posttiomdatempodumkiunilimiĝisaltielmallarĝaspaco.Krome,nimalkovris,kenialkutimiĝisallabalanciĝadodelaŝipokajninepovistujreadaptiĝialfirmasubpiedaĵo.Lavironerekatenisnin.Ninepovisfuĝilaŭtiumalplenakajo,kielaondojplaŭdetisambaŭflanke;kajcetere,kienniirus?Niestisabsoluteperditaj,kajlasolaafero,kiunnirekonis,estisnimem.

Vidatedeproksime,lakonstruaĵojestisimponegaj.Iliestisfaritajelvicojdeŝtonoj,aranĝitajlaŭeksterordinarareguleco.Iliestistielaltegaj,keiliŝajnisdomojporgigantoj,neporhomoj.Estisvere,kelapordojneestistrealtaj,tamenkialiliestistielmultenombraj?Interne,anstataŭlavastegahalo,kiunmiatendis,nitrovissurprizemalgrandanspacon,nepligrandanolmiaantaŭaloĝejo.Minekomprenis,kiookazis:kiallakonstruaĵoestastielgrandiozaekstere,duminterneĝihavasnormalajndimensiojn?ĜipensigisminprirakontodeMorimanos,primilitistokiuperdiĝisdumĉasado.Enlaprofundaarbarolivenisalmizerakabanaĉo,sedkiamlienirislitrovissinenvastegahalo,indajereĝo.Alniestisokazintalamalo.Sedĉioestistielstrangakajnova,kemineplupripensislaaferon.

Onilasisninsolajenlaĉambro,ĉirkaŭatajdegrandajvazojelŝtono.Lapordononifermis.Ninekuraĝiseĉprovetimalfermiĝin.Estiskvadratatruoalteenlamuro,blokitadelignajklapoj,kiujenlasisnurlamalmultanlumonkiusukcesisenfiltriĝiinterlalatoj.Nisidissurlagrundo,neparolante,dumlaĉambroiompostiommalheliĝis.Lagrundoestiskompletetegitadeplatajŝtonoj,kiujestisnenurtremalmolajsedankaŭmalvarmaj.Mimemoris,kiamMorimanosrakontisalni,keenRomooninevidaslateronĉarĝiestastutekovritadeŝtono.

Postelapordomalfermiĝis,kajrevenislavirokunpano,akvokruĉokajpoto.Rekteantaŭniajokulojlielmontrislacelondelapoto,kajtiamreeliris.Tioestislasolasigno,kelikonsiderisninentutemalsamajollavazoj,kunkiujnidividislaĉambron.

Tioestislaplejlonganoktodemiavivo.Ĝiestismulteplimalbonaollaunuajnoktoj,kiujnmitravivisenlakomencodemiakaptiteco.Tiammiestisindiferentaalĉio.Estiskvazaŭminizolisdikamantelo,kiuŝirmisminnenurdefizikajmalagrablaĵojsedankaŭdetimoprilaestonteco.Sendubelaaliajjunulinojhavissimilansperton.Sednuntiuprotektoestisperdintasianefikecon,kajlasituaciotrafisninpersiaplenaforto.Laĉambrobaldaŭiĝisekstrememalvarma,sedneestislokoporkuŝi,kromsurlaŝtonapavimo.Nisterniskelkajnelniajŝalojsurlagrundoporiometemoligilaŝtonantegaĵon,kajkovrisninperlaaliaj.Sedestismalebledormi,kromfragmente,antaŭolrevekisninlamalvarmokajmalkomforto.

Enlamatenoniagardistoreveniskunjunaviro,homostultaspektakunpufavizaĝokajdensanigrahararoaranĝitakielvicodebeleordigitajbuklojsurliafrunto.Ignoranteniandistaŭzitanstaton,ilitirisnineksterenenlalumon,kajkomencisdisputiprini.Eniumomentoniĉiujteruriĝis,kiamniagardistotiregisMarkosenanellagrupokajkomenciselmontriŝiajnŝultrojnkajkrurojn,precizekvazaŭtemusprijunabovido.LaaliahomoflankenpuŝisŝinmalestimekajkaptisSulabarakanperlabrako.Ŝajnis,kvazaŭliesprimaspriŝimalaltanopinion.Efektiveŝiestismalsanaspektamalgrasulino,tamenŝivereestistuteenordo.Finfinelavirojreenŝlosisnin.Nistarissenhelpeĉirkaŭeenlamalvastaspaco,kajĉiuevitislaokulojndelaaliaj.Miastomakokirliĝegisproantaŭtimo.

Baldaŭlapordoremalfermiĝiskajjendenoveladuviroj.Ĉi-fojeestistiukunlapufavizaĝo,kiuvokisninpergestoeksteren.Niŝafeceatendisdumiliremetislaĉenonĉirkaŭniajnkolojn,kajninekontraŭstaris,kiamlajunuloforkondukisnin.Ligvidisninalmallarĝavojetointeraltegajmuroj,kiujleviĝiskielturojsuperniajkapojkajpersiaminacarigardoblokisdeniajokulojlaĉielon.Kienajnmiturnismianvizaĝon,mividisnenionkromvastaregionodasenvivaŝtono.Tutenetroviĝisverdajkreskaĵoj.Estiskvazaŭnivagusenterurapremsonĝo.

Tropezissurmilahororaĉirkaŭaĵoporkemidetalerigardu,sedmiriceviskonfuzanimpresonprivicodeombrajkavernojflankedelavojeto.Dummipreterpasisilin,preskaŭfalante,ellaangulodemiaokulomimalklarevidetismisterajn,nerekoneblajnaĵojnvualitajndemallumo.Subiteduvirojaperisapudmisurlavojo,kajkomencismalvolvispeconderulaĵo,kiununuelilitenisensiajbrakoj.Ilimalvolviskajmalvolviskaj

malvolvis,dumsenfinatrembrilastriodeŝtofopufiĝiskielondo,ardakajruĝakielsango.Mirigite,mihaltisporrigardi,kajlakatenotujstreĉiĝisĉirkaŭmiakolo.

Nirondirisangulonkajsenavertetrovisninenlamezodekrieganta,svarmantahomamaso.Laaferoestistielneatendita,keminetujrimarkis,ketemasprilamomentokiunmiantaŭtimisdumlatutavojaĝo.Elĉiujterurajhontaĵoj,kiujpovusokazienRomo,miĉiamaŭdis,kelaplejmalbonaestastio,keoniestoskondukatatralastratojenkatenojpordistrilapopolon.Sedkunsentodeintensasenpeziĝo,mividisnunkelaaferoestosmultemalplihumiligaolmiatendis.Lahomojnepovusatentininmalpli.Estiskvazaŭniestusvicodebovinoj,kiujnonikondukasallapaŝtejo.

Intertempenipuŝiĝisantaŭenkvazaŭtrasolidabarilo,dumonipremiskajŝovisdeĉiujflankoj.Ĉieestisbruegodevoĉoj.Iemiaŭdismarteladon.Homojkonstantekriegismalantaŭniajdorsoj,kunpuŝĉaretojaŭkungrandegajŝarĝojsurŝultre,tielkenidevispremiĝialunuflankoporkeilipreterpasu.Enlamezodetiumoviĝantaamaso,aliajhomojokupiĝistutesereneprisiajĉiutagajaferoj:ilibabilis,trinkis,raziĝis,fritiskolbasojn,dishakisviandon,pesismanĝaĵojn,trankvilekvazaŭilisidussolajkajsilentajsurlaplankodesiajkabanoj.Troviĝiseĉgrupodeinfanoj,sidantajenvicoj,kiujunuvoĉeripetisionkune.

Superniajkapojestiskadukaj,ŝanceliĝantajkonstruaĵojelŝtonokajligno,kiujaspektiskvazaŭilitujdisfalos.Iliajflankojestisplenajjeokulojkajvizaĝoj:kelkajesplorisnindealte,dumaliajsuprenrigardisdesubniajpiedoj.Kielmiĉiamaŭdis,ladomojestiskonstruitajunusuperlaalia,kajlahomojstarismezeenlaaero,kienurmalsolidabarilomalhelpisilinfalegirekteallagrundo.

Laŭlatutaflankodelavojoestisarkaĵoj,kajsubĉiuarkovidiĝislaplejmirigaabundeco.Estisgrandegajsakojplenajjefaboj,jegreno,jejammuelitafaruno,jenuksoj,kajjetiomdaaliajaĵoj,kiujnmitutenerekonis.Unufojonmiflarisĵusbakitanpanon,kajrigardismalsuprenlaŭkelkajŝtupojenfajroplenansubgrundankavernon,kieduonnudaviro,brilaproŝvito,prenispanojnelforno.Laruĝaardodelaflamojrespeguliĝissurliaglimantakorpo,kajlihavisplurajnaĉajnvipostriojnsurladorso.Lafornoŝajnissufiĉegrandapormanĝigitutanvilaĝonenunufojo,kajlapanoj

estistorditajenfantaziajnspiralojnkajŝvelaĵojn.

Posttiosekvistutavicodaĉaregoj,plenegajjelaplejnekredeblevariajfruktojkajlegomoj.Intertiuj,kiujestispormikompletenovaj,mirekoniskelkajnelmiahejmloko:pomojn,ekzemple,sedĉitiujpomojestispligrandajkajpoluritajolmiiamajnvidis,kromensonĝoj.Senetemusprilaabomenamalpurecodelaĉirkaŭaĵo,miestuspovintaimagi,kemipasistraunuellatransirejojkielaAliaMondotuŝaslanian.Sedtiujmagiajpomojestisstaplitajantaŭŝmiritamuro,kieakvomalrapideglitismalsuprentraverdaŝlimo.Akvostagnisentruojĉelaflankodelavojo,kajenunuangulokuŝisamasodaforĵetaĵoj.Kiamnipreterpasis,trafisminodorodeurino.

Nimarŝistraunustratopostalia,dumĉeĉiuanguloatencisninlaplejstrangajvidaĵojkajkriojkajodoraĉoj;samtempelahomamasoŝovisninjenalunuflanko,jenalalia.Unuelmiajĉefajimpresojestistio,keĉiujĉirkaŭnihavasfrenezanhastonkajkeniestasdevigatajhastikunili.Enĉiuduamomentolapufvizaĝaviroturnissinporkriaĉikontraŭniaŭportiregiiunantaŭenperlabrako.Laĉenoĉirkaŭmiakolokonstantemalstreĉiĝiskajrestreĉiĝis,kiamlaaliajjunulinojtreniĝisantaŭenaŭmalantaŭenprolahomamaso.Miestisdevigatavadisenhelpetramalpuraĵojkajakvokavoj,kajlarandodemiarobomakuliĝisdedisŝprucintakoto.Plurfojemipreskaŭfalissuperĉifitajestaĵoj,kiujkuŝissurtereprezentantelaplejnaŭzajnvundojn.Alunumankiskruro,alaliarestisnurstumpojkielbrakoj.Virinoekkaptismianrobonkajlevisalmibebon,kiesvizaĝonpreskaŭkompletekaŝisinflamintaulcero.Mirigardisĝinkunhororo,ĝistirisminantaŭensubitastreĉodelaĉeno.

Dummipremiĝisintergrupojdehomoj,jenkajjenbloviĝisalminekutimaodoro.Pasisiomdatempoantaŭolmikonstatis,keĝiapartenasallaĉirkaŭajhomoj.Kelkajhavisoleecan,preskaŭnaŭzanodoron.Aliajestisstrangedolĉaj,kielfloroj.Ĉioĉiplifortigismiansenton,kelaromanojestasnetutehomaj.Laplejmultoestistrebrunaj;iliaspektiskvazaŭilipasigislatutansomeronekstereenlakampoj.Diseintertiujmividisaliajnkuneĉplimalhelahaŭto,preskaŭledokolora.UnufojonAlbila,kiusekvistujmalantaŭmienlalinio,skuetismiankubuton.Miturnisminkajkriispromirego,vidanteduvirojn,kiujestisverekompletenigraj,tielkeiliajokulojkajdentojŝajnisbrilipernenormalablankeco.Kompreneble,mijamaŭdis,keekzistastiajhomoj,sedmi

neniamtutekredistionĝistiumomento.

Nimarŝislongegandistancontralahomoplenajstratoj.Unueksterordinaranovavidaĵosekvisalian,ĝismihavislasenton,kedeĉiujflankojdisbatasminvoĉoj,vizaĝoj,objektoj,kajmisopirisnurjepacokajsilento.Enlafinomiĉesisrigardilaaĵojnĉirkaŭmi,kajlasismindriviantaŭenduonsvenante,tragalimatiodekirliĝantajbruojkajkoloroj.

Finfineniatingiskvartalon,kiuŝajnisiomplitrankvila.Virinojstarisbabilantesublaarkaĵoj,kajnividisgrupondejunulinojdeproksimumeniaaĝo,kiujatendissianviconĉefontano.Ilituteneatentisprini.Laviroekmarŝisplirapide,kajnistumbletisprolapenonepostresti.Liirisrektealpordo,kiuaspektisidentaalladuapudaj,kajkondukisnininternen.

Nitrovisninenmallongakoridoro,kiumalfermiĝisenpligrandanĉambron.Laviromalaperiskajreveniskunmezaĝavirinodepezastaturo.Ŝialproksimiĝiskajkomencisinspektinin,enprecizelasamamanierolaŭkiumiapatrinoekzamenusĵusakiritanbovinon.Ŝidetaleesplorislamanojndeunujunulinokajpalpislabrakojndealia,dumŝiintertempekomentissupersiaŝultroallajunaviro.Ŝieĉvolislevilajupondeunujunulino-temispriEtiona-porvidi,kiotroviĝassube.Kompreneble,Etionatujrepuŝissianjupon,jekiolavirinoeligisgruntanridon,sedbonŝanceneinsistis.

Ŝineŝajnismalkontentaprisiaesploro,kajkondukisninalmalpligrandaĉambro,kieŝilasisninsolaj.Estislaunuamomentodekompletasilento,kiunnispertisdumlatutatago.Miestiselĉerpitakunturniĝantakapo,kajenlasubitamalbruo,miekkonsciisprisibladoenmiajoreloj.Estisspecodeŝtonabretolaŭunumuro,sedĝiestistromalgrandaporĉiuj,doĉarniestisankoraŭkunkatenitaj,nidevissidisurlaplanko.Kliniĝanteunukontraŭlaŝultrodealia,nitujendormiĝis.

Laĉambroestispreskaŭsenlumakiamnivekiĝis,kromkelkajmalfortajradiojkiujsukcesisenrampipreterlarandondelalignajfenestroklapoj.Misupozis,keekstereverŝajneestasmalfruaposttagmezo.Estisvekintaninlaknarodelapordo,kajnunladikavirinovidiĝisĉelasojlo.Ŝiabruptetirislaĉenon,tielkeunu-duellajunulinojekstreĉiĝisprodoloro,kajindikis,kenisekvuŝinallapligrandaĉambroapudlaenirejo.Tie,finfine,ŝimalkroĉislaĉenonkajiomsulkantelafrunton,komencis

ekzamenilaspurojn,kiujnĝilasissurniajkoloj.Du-trijunulinojhavissufiĉeaĉajncikatrojn,doŝialportisetanvazondaungventoperkiuŝmiriilin.Almenaŭtioestisesperiga.Sedŝajnis,keŝineintencasproponialnimanĝaĵojn.Nilastemanĝisjelaantaŭavespero,kajmisentissvenemonpromalsato.

Anstataŭdonialniionpormanĝi,ŝirekondukisnineksterenenlastraton.Nivagisobeemalantaŭŝi,sekvatedelapufvizaĝajunulo.Lastratojestisnunplitrankvilaj,kajkelkajinfanojpartoprenissaltoludonsurlavojo,kvazaŭilitutenerimarkislaĉirkaŭanmalbelegecon.Kiamilividisnin,ilialkuriskrianteporpremiĝiĉirkaŭni,sedlavirinofrapisplurajneliliĉelakapokajforpelisilin.

Krepuskiĝis,kajmalantaŭlavicojdemalfermitajpordoj,nividishomojnkiujpretigismanĝaĵojnkajmanĝis.Minepoviskompreni,kieilitenassiajnkuirfajrojn;entiujmalplenajĉambrojvidiĝisneniujspurojdefajrejojaŭdeflamoj.Malgraŭtio,nenielmankisfumokajmalplaĉahaladzo,kajlaodorodekuiradobloviĝismalsuprenalnideĉiujflankoj.Promiamalsategastato,ĝikaŭzisalmisentondenaŭzo,precipeprodifinitafiŝecanuanco,kiunmitrovisapartevomiga.Niaŭdisfragmentojndeparoladokajderidadodumnipreterpasis,kajjenkajjenglimetislabrilodelampo.Tiomdamilojkajmilojdahomojensiajet-etajĉeloj;estiskvazaŭnitroviĝusengrandegaabelujo.

Nimarŝiskajplumarŝadissublakrepuskiĝantaĉielo,kvazaŭtramalbelasonĝo.Miajpiedojsangispropistadosurlafirmetretitatero,kajmideziregissidiĝiporripozi.Ĝusteentiumomentomiaŭdisrekonajnkriojndelaaliajjunulinoj.Miĉirkaŭrigardis,kajmiakorosaltegis.Nemalproksimedenistaristri-kvarvirojenmultekolorajvestojkundesegnodekvadratoj,kiujhavislongajnlipharojnkajkrispigitajnhararojn.Dummomentetomikredis,keilivenisporsavinin.Tiammikonstatis,kekvankamalniĉitiulokoŝajnasprofundefremda,aliliĝijamestashejmo.Dumniajvestojestismakulitajkajĉifitaj,iliajaspektisfreŝajkvazaŭoniĵusdemetisilindelateksokadro.Iliestissenstreĉaj,kielhomojkiujpasigisĉitielatutanvivon;ilistarisantaŭŝtonabarilokajakceptismanĝaĵojndevirinoĉelaaliaflanko.Ŝajnis,keiliŝercaskunŝi.Unuelilirimarkisnin,kajtujpuŝetislaaliajnperlakubutoporrigardigiilin.Ilistariskajsilenteobservisnindumnipreterpasis,sedilifarisneniunmovonporhelpinin.Ilineapartenisalniapopolo.Proiliavestomaniero,mipensis,

keilieblevenasdeunuellaorientajreĝlandoj.

Nisekvislapezanvirinonalgrandegakonstruaĵo,kieŝikondukisninalflankapordo.Tieŝifrapiskajvokisĝisfinfine,kunlaŭtagrincadodeferajstangoj,iumalfermislapordon.Maljunavirinostarisenlaenirejokunfumantalampoenlamano.Ŝiestisvideblemalkontenta,keoniĝenasŝinjetielmalfruahoro.Postiomdagrumbladoŝienlasisninkajkondukisnintraseriodeĉambroj,kiujmalfermiĝisunuenlaalianlaŭmaniero,kiuŝajnispreskaŭmagia.Niankoraŭneestispleneensorbintajlafakton,ketiujkonstruaĵegojestasdividitajinterneenmalpligrandajspacoj.

Finfinenialvenisenĉambronkunvicodeniĉojenlamuro,kajladuvirinojindikis,kenisenvestiĝu.Nitujiĝisegesingardaj.Ĉutemasprilakomencodetio,kioajnĝiestas,kionilivolasfarialni?Lamaljunulinokriismalpaciencekajektirislavestojndelaplejproksimajunulino,kvazaŭŝivolusmemsenvestiginin.Sedlaaliavirinokvietigisŝinpertuŝoĉelabrako.Ŝiturnissinalni,kajgestiskvazaŭŝisinlavas.Vidantelajunulon,kiuankoraŭstarisapude,ŝisendislineksteren.Kajdo,senhelpekajtresingarde,nikomencissenvestiĝi.

Ilikondukisnin,kompletenudajn,engrandanmallumankavernon.Lalumetodelalampotuteperdiĝisentielvastaspaco,sedmiricevisimpresonpriombraplafonoaltesuperniajkapoj,dumsenfinaplankoetendiĝisenlamalproksimon.Lagrundoestiskovritademisterajdesegnaĵoj,sedmiakorobatadistroforteporkemimulteatentupriili.

Nimarŝisĝislafundodelakaverno,kajtie,jemiamiro,estislageto.Kelkajŝtupojkondukismalsuprenenlaakvon,kajlavirinojindikis,kenieniruporlavinin.Tionnivolontefarusennormalajcirkonstancoj,sedkonsiderantelasituacion,niĉiujhezitis,dumlamaljunulinoblekissenpaciencekajlaaliaprovisinstigininperfuriozagestado.Enlafino,Markosenaestistiu,kiutrovissufiĉankuraĝonporpaŝi,iomheziteme,malsuprenenlaakvon,kajniceterajsekvis,kielarodatimigitajŝafoj.Laakvomontriĝisnetroprofundakajeĉvarmeta.Miatendis,keĝiestosmalvarma.Lavirinojeĉdonisalnispecondepastoperkiulavininkajindikis,kenilavuankaŭniajnharojn.

Latukojkiujnilidonisalniporsekiginin,estismalvarmajkajmalseketaj,kvazaŭilinjamuzisaliajhomoj.Sednisekigisninlaŭeble,kajatendis

nianviconporkombiniajntaŭzitajnharojn.Lavirinojportisalnikombilojn,sedestisnurduporlatutagrupo.

Nunĉiujfartismulteplibonekajnieĉekhavisesperojn,keeblelasituacioneestastielnigrakielniantaŭtimis.Sedtiamokazisiotremaltrankviliga.Laduvirinojalirislaplejproksimanjunulinon,kajseniuajnavertolaplipezasubiteekkaptisŝinfirmeĉirkaŭlabrusto,dumlaaliapermetalailoforhakisŝianhararon.Manavaestistiu,kiunilikaptis,kajŝiluktiskajrezistis,sedŝiajbrakojestispremitajalŝiajflankoj.Niceterajrigardissenhelpe.Niestuspovintajsufiĉefacilesuperiladuvirinojn,sedeĉnevenisalnilaideoprovi.

LiberiginteManavan,lavirinojpluirisallaapudajunulino,precizekvazaŭiliordepritraktusarondaŝafoj.Nisciis,kekiamiliposedosniajharojn,niestoskompletesubiliarego,sednipovisfarinenionportionmalhelpi.Cetere,nijamestiskompletesubiliarego.

Nireiristralamalheliĝintajstratoj,lumigatajnurdehazardajlampoj,kiujbriliselkelkajmalfermitajpordoj.Laplejmultoelladomojestisŝlositajporlanokto,sedlastratojestissamebruajkielantaŭe.Ĉaregojsenĉesepreterruliĝis,deviganteninpremiĝikontraŭlamurojdeladomoj.Mitremispromalvarmo,kajmiakoloŝajnisnudakajsenprotekta.Minepovisalkutimiĝialmiajfortonditajharoj.

Reveninte,nifinfinericevismanĝaĵojn.Nimanĝisavidege;sedfinmanĝinte,niankoraŭmalsatis.Plimalfrueentiusamanoktomirevomisĉion.

Denovenecesiskuŝisurlaŝtonapavimo,sedĉi-fojelavirinoproviziskelkajnmantelojneldikalano,poriometeprotektinindelamalmolaplanko.Nikuŝisdumiomdatempoenlamallumokajparolisprilamultajspertojdelatago.Postlabanokajlamanĝo,niajesperojsufiĉereviviĝis,malgraŭlaaferopriniajharoj.“Aŭskultukionmivolasdiri,”Albilakomentis.“Ĉitiujromanojnaskasnurunufojonjare,kielhundoj,ĉarnimarŝisdumduonatagotratiuloko,kunlaŝtonojkiujkontuzisniajnpiedojn,kajeĉneunugravedanvirinonmividis.”

Mikonsiderisŝiajnvortojn.Minerimarkistionantaŭe,sedefektiveŝipravis:intertiujmilojdahomojmividisnurunugravedanvirinon.Entiu

momentominekomprenismiansubitansentonderekonokajdemalstreĉiĝo,sedantaŭolmipovispripensilaaferon,iunovavidindaĵoforpuŝisĝinelmiamenso.

“Iliforrabassiajninfanojndealiajpopoloj,eble,”dirisKintila.“Kieleblusaliuajnvirinonaskiensenĝoja,senkomfortaloko,kieltiu?”

Mivekiĝislapostanmatenonkunmalplenastomakokajdolorantajostoj.Miapliesperplenahumorodelaantaŭanoktojamforvaporiĝis,kajmiantaŭsentis,kehodiaŭokazosiomalbona.Prolamultegajnovajspertojdumlaantaŭatagomankisalmitempopormaltrankviliĝiprilaestonteco.Sedestisklare,kelapezavirinokajlajunuloneprehavasianplanonporni.Neestiseble,keiliintencasplutenininĉiujnenĉitiuloko.Certehodiaŭnimalkovrosniansorton.

Postnelonge,kombitekajmanĝinte,sedenkatenoj,nielirislatrianfojonenlahomoplenajnstratojn.Minuniomalkutimiĝisallasituacio,kajmipovisĉirkaŭrigardiplitrankvile.Ninkondukislajunulo,kajkielkutimelihavishaston.Ĉiufojekiammiemismalrapidiĝi,misentistiretonĉelaĉeno.Postiomdatempolahomamasokomencismaldensiĝi.Ĉitielastratojestisplilarĝajkajanstataŭarkaĵojestisvicojdeblankajkolonoj.Nunnimarŝisplimalrapide,kajĉiokionnividisŝajnisplidignakajpliimpona.Lastatuojdonisalmimalagrablansenton.Iliestistiomvivecaj,kemidemandismin,ĉunetemaspriverajhomojenŝeligitajenpentritaŝtono.

Finfinenialvenisĉevastegaplaco,kielateroestiskovritasubtavolodeplataj,blankajŝtonegoj.Enunu-dulokojvidiĝisherbotufoj,kiujelstarisinterlapavimeroj.Tioiometeesperigismin:ĝimontris,kekelkajverdaĵojtamensukcesastravivienRomo,kvankamminepovisimagi,kialilielektiskreskiĉitie,enlamezodeĉitiuŝtonaebenaĵo.Iliestissamefremdajallalokokielmimem.

Ĉelaaliafinodelaplacoestiskolektiĝintasufiĉegrandahomamaso.Ĉiujrigardisalaltapodio,surkiustarisplurajhomoj.Jenevidenteniacelo,kajkiammikonstatistion,miakoroekbatisplirapide.Lagruposurlapodiokonsistisnurelvirinojkajinfanoj,elkiujmultajestiskatenitajkielni.Mianokulontujtrafisbrilkoloramakulo:temisprilakonataŝtofokunlakvadratadesegno,kiuelstarisinterlaapudajplipalajnuancojkiel

papavoenkampodetritiko.Ĝiapartenisalaliagrupodejunajvirinoj,kiujpovisdeveninurdetranslamaro.Nitimistrovideblesignalialili,sedestisklare,keilividisnin,kajniintersalutisninlaŭebleperokuletralaspaco,kiudisigisnin.Certeiliestisdeniapopolo,eĉseninekonisilin.Ebleiliestisdelavilaĝojproksimeallamaro.

Onikondukisninsurlapodion,dekienipovisrigardimalsuprenallavizaĝoj-ĉiujŝajnisestiviraj-enlasubaspaco.Mijamŝvitisprotimo.Lasufokadolorodenovesentiĝisenmiabrustokajmiapenaŭpovisspiri.Mitutenekomprenislasituacion,kajpermesiskeonipeluminkvazaŭblindulondeunulokoalalia,dumdiversajritojestisplenumatajsuperni.Ĉarjamestisklarealmi,keonioferosnin.

Kielunuanaferon,oniblankigisniajnpiedojnperkreto.Kiammividismiajnpiedojnenlablankigitajvolvaĵoj,subitabildoaperisenmiamenso.Tielaspektismiajpiedoj,grimpintelavojetonĝisniavilaĝo.Kajjelamemorodetiuneniampluvidotavojeto,ekestislarmojenmiajokuloj.Sedtioneestislafino.Alĉiuelnionipendigisobjektonĉirkaŭlakolo.Ĝiestisfaritaelrigidablankamaterialo,kajsurĝiestisstrangajnigrajsignoj.

Virostarisantaŭniĉelarandodelapodio,kajlasubeamasiĝintajhomojeksilentis.Liekparoliskajiliaŭskultis.Tiam,jemiamiro,iliĉiujekridegis.Mikonfuziĝis;mituteneatendisiontian.

Lavirohastisalni,kajnitimeretiriĝis.Bonŝance,linevenisalniagrupo.Liesplorispersiaokulokelkajnellaaliajvirinojkiujstarisapude,kajelektisknabinonproksimumedekkvarjaranenmalpurablankatuniko.Likondukisŝinallaantaŭapartodelapodio,kieŝistariskunlaokulojfiksitajallagrundokajbatetadisperlapiedoj.Ŝajnis,keliparolaspriŝi.Mihavissenton,kvazaŭbendojstreĉiĝasĉirkaŭmiabrusto.Postmomentolikomencoslaoferadon.

Laspektantojlaŭtevokis,unupostalia.Lavirorespondis;liŝajnisinstigadiilin.Miaŭdis,keiliincitasunulaalianĝisstatodeekscito.Viropuŝiĝistralahomamasokajsaltissurlapodion.Liirisallaknabino...kajforkondukisŝin.Kajtioŝajnisalmiĉio.Neniopli.

Ĉitiuscenoripetiĝiskajreripetiĝis.Onielektisknabinonaŭvirinon,

diversajhomojelkriision,kajposteiusaltissurlapodionkajkondukisŝinmalsuprenenlahomamason.Plurajellavirinojestisakompanatajdemalgrandajinfanoj,kajestiseĉkelkajinfanojtutesolaj.Unufojononiproponistrimalgrandajninfanojnkielgrupon.Okazisterurasceno,kiamoniapartigislapliaĝandelaaliajdu.Iliĉiujploriskajkunkroĉiĝis,kajnecesisfortirilinperforte.Certelinepovisestipliolok-jara.

Mitutenekomprenis,kiookazas,sedalmenaŭŝajnis,keneniuestasmortigota.Cetere,lamedioielneŝajnisĝusta.Misciis,kelaromanojkondutasmalsameolni,sedtamenmiestiscerta,keseilivolusfarioferon,onisentusplisolenanetoson:oniricevusimpreson,ketemasprispecialaokazaĵo.Mikomencisnuniometetrankviliĝi,sedlaarodavirinojsurlapodioestismaldensiĝanta.Baldaŭvenosniavico.

Finfinelaviroatingisniangrupon.Liekzamenisnin,kajpersiaokulolifiksisBoskilan.Ŝipremissinmalantaŭenkiamlialproksimiĝis,sedestisklarealĉiuj,keestossenutilerezisti.Limalhokislaĉenonkajkondukisŝinantaŭen.Venislakutimajvokojdesube,kajbaldaŭiuvenissuprenkajtransprenisŝin.Ŝiturnissinporninrigardiellarmantajokuloj,dumoniforkondukisŝin.Mitutenescias,kiookazisalŝiposte.

Unupostalia,oniportisninantaŭen.Triellaplijunajknabinojestisprenitajdelasamaviro.Miestusenviintailinprotio,keilirajtasrestikune,senetemusprilastrangareagodelahomojenlaplaco.Kiamlavirovenissuprenellahomamasoporriceviilin,ĉiujkomencisridaĉikajaklamilaŭmalbelamaniero,kiuekstremeperturbismin.Tamen,neestistempopormeditiprilaafero,ĉarnunlaestrantoalproksimiĝisalAlbilakajmi.Niekkaptisniajnmanojnproteruro,sedlijamtirisŝinfirmeĉelabrako.Ŝiĵetisalmilastansenesperanrigardontranslaŝultron,dumliirigisŝinantaŭen.Kajtiamvenismiavico.

***

Postmallongatempo,mitroviĝisdenovesurlastrato,pelatedemalgrasavirokunmaltrankvilaesprimo,grizajharojkajtretufajbrovoj.Liprovisalparoliminunu-dufojojn,sedvidantemiannekomprenon,li

baldaŭrezignis.Kelkfojeliprenismianbrakon,sedĝeneraleliŝajnisatendi,kemisekvulin.Kajmijasekvislin,kielhundeto.Efektive,miaĉefatimoestistio,kemiperdoslininterlahomamaso.

Kiamlirimarkis,keestasmalfacilepormipostsekvilin,liiometemalrapidiĝis.Lineŝajnismalafabla,sediomsenpacienca.Unufojonnihaltisĉeviro,kiuhaviskruĉegonkajplurajntasojnkatenitajnalkolono.Lakruĉomemorigisminpritiu,kiunmiajpatrokajonkloaĉetisantaŭtiomdajarojkontraŭlalanokiunmiapatrinointencisuziporniajvintrajvestoj.Niambaŭricevistrinkaĵonellagrandakruĉo;ĝihavismalriĉan,acidanguston,kajigismintusi.Ĝinemulteplaĉisalmi,sedmikomprenis,kelidezirasmontrisianafablecon.

Laurboŝajnisetendiĝineimageblandistancon,kajmikomencisdemandimin,ĉuĝientutehavaslimon,kiamfinfinenialvenisĉegrandiozapordegomuntitaenlaplejaltajmuroj,kiujnmiiamajnvidis.Eĉeksterlamurojlakonstruaĵojpludaŭris,sedposteilimaldensiĝiskajmaloftiĝis,ĝisfinfinenitroviĝissurvojoelplatajŝtonegoj,kiukondukisinterkampoj.Trafluisminfortegasentodesenpeziĝo.Minevidisverdajnkreskaĵojndekiamoniportisminenlaŝipon.Mispertismomentojndumlapasintamonato,kiamtiomintensiĝismiasopiregoalherbokajarboj,keĝipreskaŭkaŭzisalmifizikandoloron.

Plurajĉaregojstarisatendeĉelaflankodelavojo,kajiliajveturigistojsidisapudeenmalgrandajgrupetoj,dumbovojkajmulojpaŝtiĝisenlaproksimeco.Vidantenin,unuellavirojtujekstariskajmansvingis.Postkelkajminutojmitrovisminsurĉarotiratademulo;misidissurlaantaŭalokointerladuviroj,kiujparoladisĉirkaŭmikvazaŭmineĉeestus.

Dumlaĉaregosaltetissurlaŝtonoj,ilimalvolvistukojnkajelprenispanon,fromaĝonkajpomojn,kiujnilidividiskunmi.Ĉiogustistremalsameollamanĝaĵoj,kiujnmikonis,sedalmenaŭĝinehavistiunmalagrablanfiŝecannuancon,kiutratrempisĉion,kionmiricevisdelaromanoj.Miestisnunplitrankvilapostmiaantaŭatimego,kajkomencissentiminiomplisekura.Laduvirojŝajnissufiĉeamikemaj,kajminehavisimpreson,keiliintencasmistraktimin,kvankammikonsciisestikompleteeniliajmanoj.

Parolintekunedumiomatempo,iliekatentisprimi.Lagrizharulogestis

alsimemkajdirismalrapidekajklare:“Demetrio”.

“Anto,”dirislaalia.

Mirigardiskajaŭskultis,sedmiestistrokonfuzatadelatutasituacioporpovireagi.Sednuniligestisalmi;ebleilideziris,kemidirumiannomon.Miprovisparoli,sedmiavoĉoŝajnisperdiĝinta.Finfine,kunmiajokulojfiksitajallapiedoj,misukcesiseligi“Bivana”.

“Pivala?”demandisunu.

“Bilana?”dirislaalia.

Minekomprenis,kialtielsimplanomokaŭzasalilitiomdamalfacilaĵoj.“Bivana”,midirisplilaŭte.Ĉi-fojeilisukcesisripetiĝinĝuste,kajposteililasisminreglitialmiajproprajpensojdumilipluparoladispretermi.

Lapavimitavojokondukisantaŭnitramontetojkajkampoj.Estiskvazaŭmivekiĝiselterursonĝo,kajlaspertojdelaantaŭatagojamkomencispaliĝiĝisnerealeco.Estisvere,kelakamparoestistremalsimilaaltiudemiahejmo,tamenkomparekunlaurboĝikonsolisminpersiarekonebleco.Laĝeneralaimpresoestissurprizeverda,kajestismulteplidaarbojoltroviĝisenmiapropralando,kvankamlafoliojestisflavajkajfalontaj.Mijamperdislakalkulondelatagoj,sedmisupozis,keniverŝajnealproksimiĝasalSamono.

Lakamparodonisimpresondeprosperokajfekundeco,kunpaŝtejojplenajjeŝafojkajbovinoj.Enkampopostkampokreskisspecodegrimpantaplanto,kiunmineniamvidisantaŭe,aranĝitalaŭbeleordigitajvicojkunarojdagrandajverdajaŭnigrajberoj.Sedunuaferotimigismin:multajellahomojlaborantajenlakampojestiskatenitaj.Laplejmultoaspektiskonsternemaldikajkunĉifonajvestoj,kiujmalkaŝisvipospurojnsuriliajdorsoj.Kelkajhavisrazitankaponkajcikatronsurlafrunto.Midemandisminmaltrankvile,ĉutiasortoatendasankaŭmin,kvankamlaŭmiaimpreso,ĉitietemasnurpriviroj.Sednun,sidantekomfortekunplenastomakosurĉarego,miapenaŭpoviskredi,kelaaferofiniĝostielmalbone.Nipasispretermultajkonstruaĵoj,sedmividisneniujnsimilajnallakabanojkajdomaroj,jekiujmikutimis.Ofteladomojestisarigitajmalantaŭaltajmuroj,iomkiellavilaĝojdemiapropralando.Sedanstataŭlokiĝisurlamontopintoj,laplejmultoelĉitiujestisenla

ebenaĵo.Estisklare,kelaromanojestastutesentimopriatako.

Lavojoestiseksterordinaretrafikoplena.Ĉiumomentenipreterpasisĉaregonaŭmarŝantajnhomojnkunŝarĝojsurladorso.Oftenividisgrupetojndeviroj,kiujkuneportissurlaŝultrojgrandanobjektonelligno,kiesflankojnkaŝispendantajfaldojdeŝtofo.Fojelaŝtofoestistiritaalunuflanko,kajinternemividisvironaŭvirinon,kiukuŝisenplenakomforto.Ninmemkonstantepreterpasisplirapidajvojaĝantojsurĉevaleaŭ,jemiasurprizo,enbatalĉaroj.Miĉiamaŭdis,kelaromanojnehavasbatalĉarojn.

Plurfojenipasisapudbandojdevirojaŭvirinoj,kiujperpezajpaŝojmarŝisenkatenoj.Enunugrupomividisplurajnhomojn,prikiujmitujrekonis,keilidevenasdelasudajreĝlandoj.Kelkajtenislaokulojnfiksekajsenespereallagrundo,sedlaaliajlevisalmilavizaĝonkajniinterŝanĝissenhelpajnrigardojn.Ŝajnisalmi,keenviaesprimoflagrasmomenteteeniliajmienoj.Sidantesenkatenojsurĉaro,miestisjamenplibonasituacioolili.

Latagmezoestisjamfor,kiamnialvenisĉearodakonstruaĵojĉirkaŭatadealtamuro.Niveturisinternenlaŭlapordegokajtrovisninengrandakorto.Laŭladuflankojestisvicodekonstruaĵojkunpajlajtegmentoj,kajenlamezolagetoporanseroj.Almilaejoaspektispreskaŭkielmalgrandavilaĝo.Kokinojdiskurisantaŭlaradojdeniaĉarego,dumniveturismalrapideĝisunuellapordoj.

TieDemetriosaltisallagrundo,kajmisekvislinentrohejtitanĉambron,kienitrovispezanvironsidantansurbenko,kiusenplumigiskokon.Demetriopuŝisminantaŭen,kunkomentokiunminekomprenis.Laaliavirorigardisminkritike,kvazaŭliestisneapartekontentapritio,kionlividis,kajkomencisgrumbli.SedDemetrionurlevissiajnŝultrojnindiferente.Parolantetrelaŭte,kvazaŭlisupozusminsurda,ligestisallavirokajdiris:“Fortunato”.Posttioliturnissinporeliri.Miintencissekvilin,sedFortunatotujleviĝiskajkaptismianbrakon.Likondukisminalgrandalignabloko,kiekuŝisplurajmortajkokoj.Kajdo,postnurkelkajminutoj,jenmistarisantaŭtranĉoblokokajsenplumigiskokinon.

Ĉioĉitiomdiferencisdemiajantaŭatendoj,kemiestistutekonfuzita.Ielmineniamimagis,kemifiniĝosenĉambrokunnekonataviro,por

senplumigikokinon.Ĉuĉitioestaslaplano,kiunlaromanojantaŭvidaspormi?Ĉuĉitiemirestos?

Estismontetodakokojsurlabloko:eblekvaraŭkvin.Miapenaŭpovisimagi,kialiuajnvolusmortigitiomenunufojo.Ĉuonieblepretigasfestenon?Prolafajrego,kiubrulissuraltigitafajrejoĉeunuflankodelaĉambro,laaeroestismalagrablevarma,malgraŭlalarĝemalfermitajpordokajfenestro.Sedkompreneble:latutakonstruaĵoestisfaritaelŝtono,eĉlategmento.Estiskvazaŭmistarussurlaplankodegigantafornoporbakiĝikielpano.

Kvankamsenplumigikokojnneniamestislaboro,kiuaparteplaĉisalmi,laordinarecodelataskodonisalmiplisekuransenton.Ĉirkaŭatedelaplejstrangasituacio,almenaŭĉitionmipovisrekoni.Dummilaboris,mimemorislalastanfojon,kiammisenplumigiskokon.Estiskiamniloĝisankoraŭenniaproprakabano,tujantaŭoltranslokiĝiallavilaĝo.Misidissurlagrundoeksterniapordoporfarition,kajintertempevenismiapatrinopordiri,keŝiregalosninperbakitajpomoj,kajkefinintemiantaskon,mitujvenupormanĝilamian.

Nunmiakabanoestisforbruligita,kajminesciis,ĉumiapatrinovivasaŭmalvivas.Kajseŝijavivas,mineniamhavoslaebleconsciigiŝin,kemisenplumigaskokojnenŝtonaĉambro.

Kiammipensisprimiaantaŭavivo,lalarmojekruliĝislaŭmiajvangoj.Fortunatoelektistiunmomentonporalirimin,muĝanteprokolero,verŝajneĉarmialaboromalrapidiĝisĝisnulo.Sedkiamlividismiajnlarmojnlitujhaltis,tiamfrapetisminĉelaŝultrokajdirisionpervoĉtono,perkiuliŝajneintenciskonsolimin.

Iomposte,altavirinohastisinternen.Ŝihavistrerektandorsonkajevidenteopiniissintreatentindahomo.Mimalkovrisposte,keŝinomiĝasEŭtikia.Ŝitujalirisminkajtirisminallapordo,kieŝistarigisminenlalumoporatenteekzamenimin.Ŝipinĉislaŝtofondemiarobokajesplorisĝindetale;komprenebleĝiestistutemalsimiladeĉio,kionportislaromaninoj.Sedĝiankaŭestismalpuregakajmiestismalagrablekonsciaprigrandasangomakuloĉelamalantaŭo,kiubonŝanceestispli-malplikaŝitadelakvadratadesegno.Miamenstruokomenciĝisneatenditedumniestissurlaŝipo.Miŝirisstriojndelarandodemiaŝalo

poruzikielĉifonojn,sedestismalfacilenemakulimiajnvestojnentiasituacio,kajcetere,miestistroindiferentaporaparteĝeniminprilaafero.

Lavirinokondukismineksterenallakortokajgvidisminalio,kioaspektiskielkrutamontetokunpordoĉelapinto.Neniamantaŭemiestisvidintaŝtuparon.Kajĝistiumomentomineniamdemandismin,kiellaromanojatingastiujndomojnkonstruitajnalteenlaaero.Sedŝijamekirissupren,domigrimpisposte.Alveninteĉelapinto,estiskvazaŭnidenovepaŝussurebenagrundo,kajmibaldaŭforgesis,kemimarŝassuperlakapojdealiajhomoj.

Misekvisŝinenetanĉambronpreskaŭkompletesenluman.Ŝimalfermislafenestroklapojnperpuŝo,kajtransirisalkestoenlakontraŭaangulo.Eltiuŝiprenisplurajnrobojnkajekzamenisilin.Finfineŝielektisunukajsternisĝinkontraŭmiakorpo.Ĝiestisiommallongeta-miestisplialtaollaplejmultodelaromaninoj-sedŝajneŝiopiniis,keĝikonvenos,kajtransdonisĝinalmikunekunmalplilongatuniko.Ĝiestisdenovapormiflavanuanco.Evidentelaromanojhavistinkturojn,kiujnnitutenekonis.Sedĝiestisiommalinteresa,ĉarĝiestisdenurunukoloro,sendesegno.Cetere,ĝihavismakulonĉelabrusto.

Nunlavirinogvidisminallongaĉambro,kiuenhavisvicondelitoj-kvankammitiamankoraŭnesciis,kioiliestas.Ŝikomprenigisalmi,kemisurmetulatunikonkajlanovanrobon,kionmifariskuniomdamalcerteco.Iliestiskudritajlaŭaliamanieroollavestoj,kiujnmikutimeportis.Miakapoapenaŭreaperisellakolumo,antaŭolŝivenisalmikajkomencisfirmetirilarobonmalsuprenĉeunuflankokajmallongigiĝinĉelaalia.Montriĝis,kemimetisĝinkunladorsoantaŭe.Cetere,misentismalvarmeton;ĉulageromanojtutenekovrassiajnbrakojn?

Lavirinoprenismianpropranrobonkajkunĉifisĝin.Evidenteporŝitemisnurprimalpuregaĉifono,kiunŝiintencistujdisŝiri.Subitemikomprenis,keminepredevasplutenitiunrobon.Ĝiestaslasolarestaĵodemiapasintavivo,demiapasintamemo.Senesperemiprovisrekaptiĝindeŝi.Ŝiestismomentesurprizita,sedtiamŝifrapisminforteĉelabrakokajsenindulgeforprenislarobonelmiajmanoj.Plorante,misekvisŝinmalsuprenallakuirejo.Misentisminstrangakajfremdaalmimemenlamalkutimajvestoj.Oniestisŝtelintamiajnharojn,oniforprenisĉion,kio

protektismin,kajnunlasolarestantapartodeBivanaestiskaŝitasubtiujfaldojderomaŝtofo.

Plimalfrueentiusamavespero,enlagrandakuirejokieonijamlaborigismin,mirenkontislaaliajnanojndeladomo.Iliestistiomaj,keenlakomencomitutekonfuziĝis,kajpovisnekmemoriiliajnnomojn,nekdistingieĉĉiujnvizaĝojn.Estisdu-trijunulinoj,kromlapliaĝavirinokiuforprenismianrobon;estisplurajfortikajviroj,kelkajinfanoj,kajdiversajaliaj.Unuviroapartetrafismianatenton:liestismaldikakunkurbadorso,pintavizaĝo,kajhararomaldensiĝanta.Liŝajnisiomapartigisindelaaliaj;aŭĉuestisili,kiujevitislin?Midemandismin,ĉutemasprilamastrodeladomo.Sedtiu,kiuplejelogismiajnokulojn,estisjunavirino,nemultepliaĝaolmi,kiuportisamasondaringojkajbrakornamaĵoj.Ŝiahaŭtoestiskompletenigra.Ŝajnis,keneniuopiniastionaparterimarkinda,kajŝigajebabiliskunlaaliajkvazaŭŝiestustuteordinara.Estisiopriŝiasinteno,kiopensigisminpriElvisa.Ŝienpremissinenlaliberanspaconapudmisurlabenko,kiomultenervigismin;mitimislasiŝianhaŭtontuŝilamian,kajtiomkiomeblissenkeŝirimarkution,mifortirisminalunuflanko.Ŝiestislasolahomo,kiesnomonmitujlernis.ŜiestisIriso.

Ĉiujŝajnistrepretajmontrisianamikemon.Mividis,keilivolashelpiminhejmiĝi,tamenmiestistrosuperŝutitadelaamasodanovajvizaĝojkajdelanekompreneblalingvo,porprovireagi.Ĉiujpovisnurkunmalfaciloripetimiannomon,kajpostiomdadiskutadointersi,unuellajunulinojfingromontrisalmikajdirisklarekajmalrapide:“Barbara”.

“Bivana,”midiris.

Ŝikapneiskunrideto.“Barbara,”ŝiripetis.

Kajtielokazis,kemiperdisnenurmiajnharojnkajmiajnvestojn,sedeĉmiannomon.

KVARAĈAPITROTiuĉiĉapitroneaperasenlaprovversiodetiuĉiverko.Laplenanversionvipovasakiridewww.retbutiko.be.

KVINAĈAPITROTiuĉiĉapitroneaperasenlaprovversiodetiuĉiverko.Laplenanversionvipovasakiridewww.retbutiko.be.

LANAZARETANOJ

SESAĈAPITROTiuĉiĉapitroneaperasenlaprovversiodetiuĉiverko.Laplenanversionvipovasakiridewww.retbutiko.be.

SEPAĈAPITROTiuĉiĉapitroneaperasenlaprovversiodetiuĉiverko.Laplenanversionvipovasakiridewww.retbutiko.be.

OKAĈAPITROTiuĉiĉapitroneaperasenlaprovversiodetiuĉiverko.Laplenanversionvipovasakiridewww.retbutiko.be.

POSTSKRIBODumlasekvantajtagoj,laekzekutojdelakristanojkomenciĝis.Onimortigisilinperĉiuspecajkruelaĵojpordistrilapublikon.Iujestismanĝigitajalsovaĝajbestojaŭdisŝiritajdehundoj;iujestiskrucumitaj;dumaliajestisdevigatajsurmetispecialajntunikojn,kiujtujekflamiĝiskiamonituŝisilinpertorĉo.Tiomestismortigitaj,keeĉlaavidodelapopolanojjetiajscenojsatiĝis,kajmultajhomojagnoskissinnaŭzatajdelasenĉesajspektakloj.

Enlatagokiamonianoncisĉeniatendaro,keoniintencasvenigikelkajnkristanojntiunvesperonallaĝardenojporservikielvivantajtorĉojporniaamuzo,FilonokajmiekirisalPrenesto.Nipreterpasisfunebranprocesiontujeksterlapordegojdelaurbo.Ĝiserpentumismalrapidelaŭlavojoakompanatedelaplendalamentadodeflutojkajkornoj,kajlavekriojdelavirinoj.Larmojvenisenmiajnokulojn,kiammiaŭdisilin.Misciisneklaprecizantagonneklamanierondelamortodemiafilo;mihaviseĉnelamizerankonsolonfunebrisuperliakadavroaŭadiaŭilinperlakonvenajritoj.Sedefektivemiĉiamesperis,kelinemortosdummiankoraŭvivos.

Eblelalarmojhelpismin,ĉarpreteririntelatombojn,misentiskemiakoroiometemalpeziĝas,kajmikomencisrigardimianĉirkaŭaĵondummimarŝis.Lavojokondukisinterkampoj,kiujestisplejpartebrunajkajsenherbajpostlalongasekasomero,sedlaarbojkajarbustojestisankoraŭverdaj,kajiliajfoliojnejamkomencisfali.Elvisakurisgajeantaŭe.ŜiankoraŭnesciispriOresto,kajŝijamĉesisdemandipriliantaŭsufiĉedatempo.Estisagrabledenovemarŝienlakamparo.Mikonstatiskunsurprizo,kedummiamultjaraloĝadoenRomo,mineniampovispaŝilibere.Ĉiamnecesispuŝisintratroplenajstratoj,kajpremiĝiinteraliajhomoj.

Elvisamalrapidiĝispostiomdatempo,kajfinemidevisportiŝin.Filonokomentiskunnekutimazorgemo,keŝiverŝajneestaspeza,kajproponismempreniŝin,kiammilaciĝos.Sedmalgraŭliahelpo,nineplumarŝistielrapidekielantaŭe,kajkiamnoktiĝis,niestisapenaŭpreterGabio.Nipagiskelkajnasojnalkamparanopordormienliafojnejo.Estisjamtro

malvarmeportranoktieksteresenalmenaŭkromatunikoporuzikielkovrilon,sedmikajFilonojamdelongeperdisĉiujnvestojnkromtiuj,enkiujnistaris.

Mallongeantaŭlasekvatagmezo,nipasissublamalgrandamontetaurbo,kiunmitieloftevizitadis,kiammiestissklavo.Miserĉispermiajokulojlabonekonatanvojeton,kiukondukistraladeklivojallavilao.Enaliaokazomiestussugestinta,keniinterromputienianvojaĝon,aŭebleeĉFilonomemestusproponintation.Sedhodiaŭniambaŭsilentis.Mikredas,kelisamekielmivolisevitilarenkontiĝonkunmalnovajgeamikojkajlanecesonrespondiiliajnbonintencajndemandojn.

NialvenisalPrenestomalfrueenlaposttagmezo,kajmisekvisFilonontraretodeinterkruciĝantajstratetojallaskribejodeStefano.FilonolasisminkajElvisaneksteredumlienirisporserĉisianbofraton;laŭmiaimpreso,lineestiscerta,kianbonvenonniricevos.Sedpostkelkajminutojlireaperisridetante,kunStefanoĉesiaflanko.StefanobrakumisminkajElvisan,kajkondukisnininternen.

Baldaŭnikuŝissurelegantajbenkojentutemalgrandaenmuraĝardeno,dumsklavoportisalnitasojndaakvumitavinosublaatentaokulodeValeria,labofilinodeStefano.LagekuzojdeElvisajamforportisŝinporludi;iliaĝisnurkelkajnjarojnpliolŝi.

Stefanoestiskontentegarevidinin,ĉarliestissupozintaninĉiujnmortigitajenlabrulego.Lidirisalni,keliprovisinformiĝipriniperedesiaeklezio,kajmalkovris,kelasinagogodeFilonoestisforbruligitakungrandapartodelapreĝantarointerne.LanazaretanojricevisiomdamalbonvenaatentoankaŭenPrenesto,lidiris,kajlinmemonialvokisantaŭlajuĝistonporpridemandado.Sedlajuĝistoestisunuelliajmalnovajklientoj,kiuforsendislinpostindulgaadmono,kelanazaretanojrestusilentajkajevitulapublikanatentondumiomdatempo.Tiallanazaretanojneplukunvenadis,kajkelkajeĉreirisallaregulajdiservojenlatemplo.Stefanotamenĉesisiri;liarilatokunlatradiciistojestisnuntrostreĉa.Malgraŭtio,liplutenislakutimonfermisabatesianbutikon.

Lirakontis,keliaentreprenokreskiskajprosperisdumlajarojpostliaalvenoenPrenesto.Liaedzino,lafratinodeFilono,mortisantaŭkelkaj

jaroj,sedneantaŭolvidilaelaĉetonellasklavecodeĉiujsiajgefiloj.Stefanonunloĝisenvastakajmultekostedekoritaapartamento,kunekunsiajfilokajbofilinokajiliajinfanoj.

LidirisalFilono,keliricevasplidalaboroollisukcesasplenumi,kajkeliafiloofteproviskonvinkilinmalfermiduankopiejon.“Sedminepluestasjunakielantaŭe,”liklarigis,“kajminesciuskionfarisenlahelpodeFebo.Lidaŭreĝenasmin,kemiserĉubonanlaborestron.Sedneplaĉasalmilaideolasilaentreprenonenlamanojdesklavo.Tioestaslaplejrapidamanieroperdisianinvestaĵon.”

LikomencisrakontialFilono,keFebointeresiĝasprineokupataejoenlasamastratoporkiuoniserĉasluanton;livolis,keFilonoakompanulintienenlamatenoporrigardiĝin.Intertempe,Valeriasidiĝisapudmisurladivanokajdemandis,ĉuminetrovosPrenestontresenekscitakajenuigapostlavivoenRomo.Ŝiestisveredolĉakajankoraŭtrejuna,eĉseŝijamhavisduinfanojn,kajmiestiskontenta,keElvisakajmitrovisnovanhejmon,kienifinfinepovosekloĝiĉirkaŭatedeniafamilio.

***

NianovakopiejotroviĝasenlasamastratokieltiudelabofratodeFilono,kajtielproksima,keElvisapovaskuritienporludikunsiajgekuzoj,kiamajnŝideziras.Niloĝasenlabutiko,enmalgrandaflankaĉambro,kielnifarisdumtiomdajarojenRomo.SedStefanosendasalniabundondalaborokajniaklientarokreskasrapide;selaaferodaŭrosĉitiel,baldaŭniestosensituaciopreniapartanloĝejon.LaluprezojestasmultemalplialtajĉitieoliliestisenRomo.EnPrenestoeblastroviteretaĝanapartamentonkunlapropraakvoprovizokajĝardeno,kontraŭmalplidamonoolonipagusenRomopormalvastasubtegmentejaĉosurlakvaraetaĝo.

Multajhomojhavasdometontujeksterlamuregoj,kieestasspacoportenikokinojnkajkreskigilegomojn.Ankaŭmiŝatusloĝitie,sedmiscias,kemineniamsukcesuskonvinkiFilononforlasilaurbon.Tamen,eĉdelaurbocentroestasnurmallongavojoĝislapordegoj,kajmikaptasĉiun

pretekstonporelirikunElvisaenlakamparon.Finfinemipovasinstruialŝiĉiujnaferojn,kiujnmideĉiamdeziras:kielrekonilanaturajnherbojn,kajkielnomilaarbojnkajplantojn.

AnkaŭFilonovolasekinstruiŝin;limontraspriŝiplidaintereso,nunkiamniperdisOreston.Antaŭkelkajtagojlidirisalmi,keestastempokeŝilernulegikajskribi.Tioneestasmalbonaideo;iliestasutilajscioj,eĉporknabino.Sedminekredas,kelitrovosElvisantielfacilekondukebla,kielestisOresto.

Kiamajnmiirasallabanejoaŭlabazaro,milevasmiajnokulojnallaŝtonasenarbamonto,kiustarasaltesuperlaurbo,kunlagrandegatemplodeFortunolokitasurĝiaflanko.Vidanteĝin,mimemoras,kemiankoraŭnedonisalladiinoladankoferon,kiunmipromesisalŝi.Sedmiŝparasmianmonon,asonpostaso,kajkionajnFilonovolasdiripritio,miintencasiritienenlaprintempoporrepagialladiinomianŝuldon.Miscias,keŝifarissianeblonpormi,eĉseŝinesukcesissaviOreston.Sehomoinsistasforĵetisianvivon,eĉdiinonepovasmultonfaripormalhelpition.

Tielmulteokazispostkiamoniforportismindemiamalgrandavilaĝoantaŭtiomdajaroj!Vidanteminnun,dummimarŝasallabazarokunmiakorbosurlabrakokajmiafilinetokiusaltetasĉemiaflanko,malmultajhomojdivenuskianhistorionmipovusrakonti,seonipetus.Kajeble,seoniefektivepetus,mitroemfazuslamalbonajntempojn,kvazaŭtiujplimalĝojajmomentojsufiĉusporforviŝiĉiujnplifeliĉajnjarojn,kiujokazisantaŭe.Ĉarmijaspertisankaŭfeliĉajntempojn,kajsemikonsiderasmianpropranvivon,minedirus,kelamalbonajtempojsuperpezislabonajn.

BIBLIOGRAFIOVerkistojdehistoriajromanojnekutimeagnoskassiajnfontojn,ebleĉarlahaveblajfaktojĉiamestaskungluitajperdensatavolodafantazio.Tamen,midezirasagnoskimianŝuldonalplurajaŭtoroj,kiesverkojludisgravanrolonenmiaprovorekonstruilavivomanierojndelakeltoj,laromianojkajlafruajkristanoj.LasekvantalistonecelasestikompletabibliografiodeĉiujlibrojkonsultitajdumlaverkadodeLaŝtonaurbo,sedmontrasnurtiujn,kiujplejmulteinfluismin.

ACelticMiscellany:TranslationsfromtheCelticLiteratures,K.H.Jackson:Penguin,1971.

IronAgeFarm:TheButserExperiment,P.J.Reynolds:BritishMuseum,1979.

TheDruidsandtheirHeritage,WardRutherford:Gordon&Cremonesi,1978.

TheComingofRome,JohnWacher:Paladin,1979.

TheRomanConquestofBritain,AD43-57,D.R.DudleykajG.Webster:Batsford,1965.

TheSatyricon,Petronius,tr.J.P.Sullivan:Penguin,1977.

TheSixteenSatires,Juvenal,tr.PeterGreen:Penguin,1974.

DailyLifeinAncientRome,JérômeCarcopino,tr.E.O.Lorimer:Peregrine,1978.

AstheRomansDid:ASourcebookinRomanSocialHistory,Jo-AnnShelton:OUP,1988.

WomeninRomanLawandSociety,JaneF.Gardner:CroomHelm,1986.

TheJewsintheRomanWorld,MichaelGrant:Weidenfeld&Nicolson,1973.

SaintPaul,MichaelGrant:Weidenfeld&Nicolson,1976.

Tiujverkistojprovizisminperlabazajfaktoj.Prilamanierolaŭkiumiutiligistiujnfaktojn,ilikompreneblenerespondecas.

KromemidankasAlanHeusaffdelaKeltaLigokajdronN.J.A.WilliamsdeUniversityCollege,Dublino,proiliajvaloregajkonsilojkajhelporilateallatrovadodetaŭgajnomojpormiajkeltajroluloj.

DankojnankaŭalClaudePironkajalmiaedzo,RenatoCorsetti,kiujzorgetralegislaesperantlingvanmanuskriptonporatentigiprianglismojkajmalklaraĵoj,kajkiujfarismultajnutilajnsugestojnrilateallastilo.Laste,midankasGerritBervelingproliajkonsilojpritransskribadodelatinajnomoj,kajChrisDeclerck,kiestreatentakontrolokaptisplurajnnerimarkitajnmalglataĵojn.

KLARIGOJPRILATRADUKO

Lavortprovizo

Poetoneestaskontentaprilajamajvortojmalproksima,forakajdistanca,kajpensas,keestusbele,seekzistusankaŭlavortolontana.Alianeŝataslontana,kajanstataŭedecidasuzidista.Ŝajnas,keporiliEsperantoneestasvivantalingvo,sedspecodeduonkuiritasupo,enkiunĉiurajtasĵetisiankaroton.Intertempeladunovajvortojaldoniĝasallaesperantavortaro,kiuriskasrapideiĝisameampleksakieltiudelaangla.

Ĉiulingvokomprenebledevasevoluikajkreski.Novajkonceptojnaturepostulasnovajnvortojn.Sedseonirigardaslanaciajnlingvojn,onirimarkas,kelakreskookazasĉefeenlakampodenovajinventaĵoj,procedoj,sociajkonceptojkajsimile.Malofteokazas,kelingvoakirasnovanvortonportutebazakonceptokielmalproksima,kajonimalatentusaŭeĉmokushomonkiuprovusproponitianvorton.

Konsideranteĉionĉi,midecidisuzienĉitiulibro(kiufakteestastradukoderomano,kiunmiverkisoriginaleenlaangla),nurtiujnvortradikojn,kiujjamhavaslongantradicionennialingvo.Miprovisuzilaŭeblenurfundamentajnradikojn,inkluzivedetiujaprobitajdelaLingvaKomitatokajlaAkademioenlaokOficialajAldonojallaUniversalaVortaro.FundamentajradikojestasindikitajenPlenaIlustritaVortaro(PIV)persteleto,dumlaciferoj1ĝis7signifas,kelakoncernaradikoestasregistritaenunuellaunuajsepOficialajAldonoj.LaokaestiseldonitanurpostlaaperodePIV,kajestastroveblaenAktojdelaAkademioII.1968-1974.Lafakto,kedifinitavortoaperasenPIV,neensimemmontras,ketiuvortoricevisoficialanaprobon.

Miuzisneoficialigitajnvortojnnurkiamtiujŝajnisalmiabsolutenecesaj,aŭkiamiliestastielvasteuzataj,keverenehavussenconevitiilin.Cetere,kiuimagus,ketielordinaraj,kajŝajnenemalhaveblaj,vortoj,kielekzemplemesaĝo,tribo,penisokajinvesti,neniamricevisoficialansankcion?Ĝenerale,uzanteneoficialajnvortojn,mipreferistiujn,kiuj

aperisjamenPlenaVortaro(PV),kajdohavashistoriondealmenaŭsesdekjaroj.

Sekvaslistodelaneoficialajradikoj,kiujnmiuzisenlaromano,esceptedekelkajteknikajterminojkielplantonomoj,romiajmonerojkajsimilaj.(Mivolontericevosinformojnpriiujeventualepreteratentitaj.)

Agnoski,alianco,anheli,areo,bankedo,baŭmi,blufi,bolto,cico,cirkumcidi,ĉampiono,defio,dekori,deprimi,drasta,drivi,druido,ekspedicio,ekzotika,etoso,farĉi,fascino,feki,fekunda,fibulo,galimatio,gapi,generi,graki,grunti,gvati,hasti,heni,hororo,implici,investi,kaco,kikero,komato,komenti,koncipi,kramfo,kriĉi(birdakrio),kulmino,kultivi,lanĉi,menstruo,mesaĝo,mimi,mutili,nito,orlo,ostaĝo,peniso,persvadi,perturbi,perversa,pisi,pluki,poleno,prepucio,prestiĝo,pulso,razeno,retreti,skafaldo,snufi,spekti,stagni,staplo,stiri,stoko,stufi,stumbli,sturmi,sugesto,ŝablono,ŝminko,ŝoko,ŝtormo,taŭzi,teamo,testo,torturi,trako,treti,tribo,ungvento,versio,vilao.

Lasolajverajneologismoj,kiujnmimemkreisporĉitiutraduko,estaslanomojdeladuplejgravajkeltajfestoj:BeltenokajSamono.

Kontrolantelaprecizansignifondedifinitajvortoj,miplurfojemalkovrissurprizanmankondeakordointerPIVkajPV,laŭkiuPIVmalrekomendasaŭeĉsubpremasdifinojn,kiujtroviĝisenlaplifruavortaro.(Vidu,ekzemple,ŝati,rim.1kaj2,kajkonsideri3laŭPIV;agnoski1laŭPV.)EntiajokazojmisekvasPlenanVortaron,kiesdifinojŝajnasalmipliboneakordiĝikunlakomunalingvouzo.

Restanteinternedeiommallarĝalimo,fojeokazas,keonimalkovrasriĉaĵon,kiunoniestuspovintapreteratenti,seonivagustraplivastakampo.Uzantenuroficialajnradikojnplustiujnlistigitajnsupre,mikonstatis,ketamenneniammankasalmilaeblecoredoniĉiujnnuancojndelaanglaoriginalo;aliflankelanecesoserĉisinonimojndevigismineluziĉiujneblecojndelavortokunmetadoenEsperanto.Iomanmankonmirimarkisnurkiamtemisprisinonimojdelavortokrii,sedmifarismianeblonpertiajesprimojkiajkriegi,kriaĉi,voki,eligiŝirankrion,akrekrii,

tondri,muĝi,blekikajtielplu.

Kompreneble,kontrolilaoficialecondelaradikojkajserĉisinonimojnpostulisplidatempokajdapensadoolsimpletransprenijampretajnvortojnelalialingvo.Sedkialnirajtassupozi,ketradukiplenlonganlibronnepostuluiomdamensastreĉo?

Gramatikajkonsideroj

Sinsekvodetempoj

Mikelkfojericevaslaimpreson,keneĉiujesperantistojkonaslagramatikanregulonprisinsekvodetempoj.Tialmipermesasalmiripetiĝinĉitie(vidulaparagrafon234enPlenaAnalizaGramatikoporplidetalatraktado).LaŭlareguloenEsperanto,enkazojdenerektaparolo,lacitatajvortojkonservaslasamantempon,kiunilihavusenlaoriginafrazo,ekzemple:

Rektaparolo:Ŝidiris,“Mifartasbone”.

Nerektaparolo:Ŝidiris,keŝifartasbone.

Minevidasgrandandiferenconinterlafrazo,Ŝidiris,keŝifartasbone,kajaliajdelaspeco:Lipensis,keŝifartasbone;Lisciis,keŝifartasbone;Lividis,keŝifartasbone.Tial,ankaŭentiajstrukturojmikonservaslaoriginantempon,samekielĉelanerektaparolo.(Porplidetaladiskuto,vidulaparagrafon271enPAG.)

Tradukantemianpropranverkonellaangla,mikonstatis,keenlaoriginalomitreofteuzisstrukturon,kiunonieblepovusnomi“kaŝitanerektaparolo”.Temasprifrazoj,kiujreprezentaslapensojnaŭatendojndelaĉefarolulo,sedkiujneestasenkondukitajdeklaramarkilokia:Mipensis,ke...aŭMisciis,ke...

Jenduekzemploj:

Astheyapproachedtheoutergateway,wechildrenscrambled...tothetopoftheinnerrampart,wherewewouldhaveagoodviewasthestrangerscamethroughthegates.

Wefoundthevillageinchaoswhenwearrived....Notonlymyfamily,buteveryonewholivedintheoutlyinghomesteadswasmovingwithinthesafetyoftheramparts.Fortunately,theanimalscouldbepasturedoutsideforthetimebeing.TherewouldbetimeenoughtobringtheminoncethefirstRomanscameintoview.

Enlaangla,tiustrukturoestasnemiskomprenebla,ĉarĝiestasmarkitaperlauzodelakondicionalatempo.TiocerteneestuslaĝustatempoenEsperanto,kajminetrovisaliansolvonoluzilasimplanestontecon.

Dumilialproksimiĝisallaeksterapordego,niinfanojkurgrimpis...ĝislapintodelainternaremparo,dekieeblosbonevidikiamlafremdulojeniroslapordegon.(Vidulakuntekston.)

Nitrovislavilaĝonenplenaĥaoso,kiamnialvenis....Nenurmiafamilio,sedĉiujkiujloĝisenlaĉirkaŭajdomarojvenisporserĉisekureconinternedelaremparo.Bonŝancelabrutojnonipovisankoraŭpaŝtiekstere,almenaŭprovizore.Sufiĉoslatempoporreportiilininternen,kiamekaperoslaunuajromanoj.(Vidulakuntekston.)

Midevaskonfesi,ketuteneplaĉasalmitiusubitasaltoallaestontatempo,kiutrafassufiĉestrangeenEsperanto,sedminesukcesiselpensiplibonansolvon.SemiestusverkintalalibronrekteenEsperanto,verŝajnemiestusaldonintalamarkilojn:nisciis,ke...kajOniopiniis,ke...

Interpunkcio

NeekzistasenEsperantounuecaregulopriinterpunkcio.Ĝeneraleoniapartigassubordigitajnpropoziciojndelaceterapartodelafrazoperkomoj.Enlapraktikomitrovas,ketiukutimoemastromultediserigila

frazon,precipeseĝiestaslongakajkomplika.Tialmioftepreferaspli“maldensan”interpunkcion,kiulaŭmiebligasplifluanlegadon.

Rilateallamanieroesprimicitaĵojn,rapidatrarigardodelatekstomontros,kemisekvaslabritankutimon.Mifarastionĉarmimemestasangla,kajaliflankeminevidisapartankialonporfavorialiansistemon.

Traktadodeproprajnomoj

Keltaj

Laantikvajkeltojestisantaŭskribapopolo.Iliajnomojfojekonserviĝasenlatinajtekstojkajperskribaĵojsurŝtonojaŭmonerojellaromiaepoko.(EnBritujo,fakte,eĉantaŭlaromiainvadocirkulismoneroj,surkiujestisskribitajlanomojdelatribajreĝoj.)Tiujskribojevidentesekvislaregulojndelalatinaortografio,kajmisentisneniunskrupulojnkontraŭiliatransskribadoenEsperanton.

Keltajvirajnomojplejoftefiniĝisper-osenlanominativo,kajmitenastiunfinaĵonenmiatraduko.Porformilaakuzativon,miuzaslafinaĵon-on(ekz.Karatakos,Karatakon).Virinajnomojĝeneralefiniĝisper-a,alkiumialdonas-nporformilaakuzativon.

Latinaj

KiammiverkasenEsperanto,mikutimepreferastenipersonajnnomojnenlaoriginaformo,aldonantelaesperantanprononconenkrampoj.Laoriginaformotujportasoninspiriteallakoncernaloko;lanomojMarcuskajGaius,ekzemple,neprepensigaspriantikvaRomo.

Enĉitiutraduko,miunueintencisuzitiunsistemon,sedmibaldaŭtrovisminenrapidedensiĝantakaĉo.Lalatinaliterumadorelativebonefunkciasporlanominativo,sedkionfariprilaakuzativo?EĉtielsimplanomokielArescusa(prononco:areskuza)prezentasmalfacilaĵojn.Perlaaldonode-nnaskiĝasmisformabastardo(Arescusan)kunlatinaradikokajesperantafinaĵo.KiamtemaspriFortunatuskajGaius,laproblemoestaseĉplievidenta.ĈuonidiruFortunatusonkajGaiuson?Aŭĉuforigi

lafinaĵon:FortunatonkajGaion?Neniusolvoestaskontentiga.Tialmimalvolontedecidispriplenaesperantigodelalatinajnomoj;efektive,miapropraspertokonvinkismin,ketioestaslasolapraktikasolvo.

Decidinteesperantigilanomojn,mitujtroviĝisantaŭnovaproblemo:tiuprilasistemodetransskribado.LanomoJulioCezaro(origine:IuliusCaesar)donasalnipreskaŭĉiujnregulojnporlaesperantigodelatinajnomoj:I,funkciantekielduonvokalo,kielĉitie,iĝasJ;CrestasantaŭEkajI(antaŭaliajliteroj,tamen,ĝiiĝasK);lagrupoAEsimpliĝasalE;intervokalaSiĝasZ.Notulaakcenton:lalatinaformoestasIúlius,sedenEsperantooniprononcasJulío.

Sedrestaslastaproblemo,kajrapidakontroloenPIVmontras,keenEsperantoregasplenakonfuzo.Temasprilarelativegrandagrupodelatinajnomoj,kiujhavasunuformonenlanominativokajalianenlaceterajkazoj.ĈitiunproblemonilustraslatrinomojNerono,MarsokajVenuso.Jenpartodeiliadeklinacioenlalatina:

Nominativo:MarsNeroVenus

Akuzativo:MartemNeronemVenerem

LaesperantaformobaziĝassurlanominativoenlakazodeMarso,sedsurlamalnominativoenlakazodeNerono.RilatealVenuso,lasituacioiĝaseĉplikomplika:PIVrezervasĝinnurkiellanomondelaplanedo,dumporladiinoĝirekomendasVenera(kaj,cetere,donasduzamenhofajnekzemplojndeVenero).SamadistingonetroviĝasĉeMarso,kiurilataskajalladiokajallaplanedo.Alivorte,enEsperantoneekzistaskonsekvencaregulo,kvankammirimarkastendenconuzilanominativonnurkiamtiofiniĝasper-s(ekz.Marso,Iriso,Hermeso).

Enmiatraduko,midecidisĝeneraleuzilamalnominativonkielradikon,tamenmirezervaslarajtonestineplikonsekvencaolPIV.

AnnaLöwenstein

NOTOJNoto1Prilatraktadodekeltajnomoj,vidulasekcion“Klarigojprilatraduko”,p.341.

Noto2Kiamtemaspricivitanojdelaromiaimperio,onikutimeparolaspri“romianoj”kajne“romanoj”.Tiotamenkondukasaliomĝenanecesodistingiinterladukonceptoj,kionlatiutempajhomojcertenefaris.Tialenĉitiuverko-t.e.enlatekstomem-miĉiamuzasnurlavorton“romano”,ĉurilateallaloĝantojdelaurboRomo,ĉurilatealcivitanojdelaplivastaimperio.

Noto3Festoenlaunuatagodelakeltanovajaro(1adenovembro).

Noto4Lakeltojoftetransdonissiajninfanojnpostlanaskoporvartadoĉealiafamilio,kunlacelokreireciprokajnkunligojninterlafamilioj.

Noto5Sudanglatribodetiuepoko,najbaraaltiudeBivana.

Noto6Malaltaarbo,kreskantaenkalkajregionoj,kunvenenajsemoj(latine:euonymuseuropaeus).Enlaanglaĝinomiĝasspindletree(ŝpinilarbo)prosiatreglataligno,apartetaŭgaporfariŝpinilojn.

Noto7Flavafloreto,kreskantaprecipeenkalkajregionoj,kunlalatinanomoblackstoniaperfoliata(angle:yellow-wort).Ĉarĝiapartenasallafamiliodelagencianoj,minomasĝinĉitieflavagenciano.

Noto8Allavisko,parazitaplantokiukreskassurarboj,lakeltojatribuismagiajnpropraĵojn.

Noto9RomianomodeMilano.

Noto10Brilkoloraverdaskarabo,kiuvivasenrozojkajflugaskunlaŭtazumado.

Noto11Romiaarĝentamonero.

Noto12HavenurboproksimaalRomo.

Noto13Junonoestislaĉefaromiadiinokajreĝinodeladioj.KunlakromnomoLucina,ŝiaparteokupiĝisprinaskoj.

Noto14DenseloĝatakvartaloenantikvaRomo.

Noto15Vidulapiednoton21.

Noto16Laŭlaromiakalendaro,la13aaŭla15atagodelamonato.

Noto17UrboproksimaalRomo.

Noto18Romiabronzamonerodemalaltavaloro.

Noto19EnRomooniorganizisregulansenpagandisdonadondegrenoalmalriĉuloj.

Noto20UnuellasepmontetojsurkiujestiskonstruitaRomo.

Noto21AludasalsistemodeinterrilatojenlaantikvaRomo,funkciantaenĉiunivelodelasocio,laŭkiuĉiuviroserĉislaprotektondeplipotencahomo(patrono).

Noto22Laromianojmortigisnedeziratajnnovnaskitojn,lasanteilineksteresenŝirmonekmanĝaĵoj.

Noto23Laromianojpasieĝuisvetkuradoninterĉevalteamoj,kiujestissignitajpermalsamajkoloroj.

Noto24Orientadiino,kieskultopopulariĝisenRomo.Laekstremafervorodeŝiajsekvantojestasrigardataiommalaprobedelainstancoj.

Noto25Kunikloestasunuellamanĝaĵojmalpermesitajalortodoksajjudoj.

Noto26Laromianojkalkulislahorojnekdelasunleviĝo.

Noto27Laŭorigineladiodelavino,Bakĥoposteiĝislacentrafiguroenmistikismakulto,laŭkiulipromesiseternanvivonalsiajsekvantojpostlamorto.

Noto28RomianomodeNapolo.

Noto29UnuellasepmontetojdeRomo.

Noto30UnuellasepmontetojdeRomo.

Noto31Partujoestismezorientaregiono,tiutemperegatadelaromianoj.

Noto32UnuellasepmontetojdeRomo.

Noto33UrboproksimaalRomo.

Prilaaŭtoro

AnnaLöwensteinekinteresiĝisprilaromianojdumsiaunuavizitoalItalujoen1982.Lagrandiozajromiajmonumentojtielimponisŝin,kevenisalŝilademando,kianimpresonilidonissiatempealbarbarovenintaelmalplievoluintasocio.TielnaskiĝislaideoporLaŝtonaurbo.

AnnaLöwensteinnaskiĝisapudLondonoen1951kajinstruisalsimemEsperantonkiamŝiestis13-jara.En1977ŝieklaborisenlaCentraOficejodeUEAenRoterdamo.DumtiuperiodoŝifondiskajredaktislafeminismanrevuonSeksokajegaleco,kajofteverkisporlajunulararevuoKontakto.ŜinunloĝasapudRomoenPalestrina(laurboPrenestodeĉitiuromano),kunsiaedzoRenatoCorsettikajdufiloj.Esperantoestasunueliliajtrihejmajlingvoj.ApudsiaagadoenlaEsperanto-movado,ŝifarasvolontulanlaboronkielkonsilantoprimamnutrado,kajen1995verkislalibretonSukcesamamnutrado.

KolofonoTitolo:LaŜtonaUrboAŭtoro:AnnaLöwensteinSerio:Stafeton-ro23Kovrilo:JuliaLitvinovaISBNdelapaperaeldono:9789071205774UDK:82.3.892NUR:340

Leĝadeponodelapaperaeldono:D/1998/2924/30

FlandraEsperanto-LigoLangeBeeldekensstraat169-2060Antwerpenwww.retbutiko.be©2000FEL,Antverpeno

TiuĉiekzemplerodeLaŝtonaurboestasnekompletaprovversiokajpovasestiliberekopiata.