La skandalo pro Jozefo - i-espero.infoi-espero.info/files/elibroj/eo - vinar, valdemar... · LA SKANDALO PRO JOZEFO eLIBRO … kaj ÿi diris al Potifar: la sklavo, kiun vi venigis

1

eLIBROLA SKANDALO PRO JOZEFO eLIBRO

I N K O

Valdemar Vinaæ

La skandalopro Jozefo

2

eLIBROLA SKANDALO PRO JOZEFO

Valdemar VinaæLA SKANDALO PRO JOZEFOKvinobla aûtenta atesto prila tikla evento malnovtestamenta

Aperis en Panoramo, literaturaalmanako de Starto.Skanis kaj tekstigis Miroslav Malovec

eLIBROAran¸is: Franko Luin

ISBN [email protected]://www.omnibus.se/inko JULIO 2002

3


Ofte oni cerbumas, kiamaniere malkaÿi la absolutanveron. Laûdire çies aserto enhavas eron da vero,tamen neniu eldiras veron kompletan. Kiel do solvi laproblemon?

Nenio ÿajnas al mi pli facila. Enmetu çies eldirojn enunu kaldronon, intermiksu — kaj kribru la erojn da puravero. Necesas nur ¸uste elekti tiujn malfalsajn.

La atestantoj:

Negra sklavinoLa Potifar-edzinoJozefo la HebreoPotifarKorpgvardiano

4


… kaj ÿi diris al Potifar: la sklavo, kiun vi venigis al ni, lahebreo, venis al mi por adulti kun mi — sed kiam mi laûteekkriis, li lasis sian veston çe mi kaj elkuris el la domo …

GENEZO, XXXIX, 17-18

(En traduko de Zamenhof:17 Kaj ÿi rakontis al li tion saman, dirante: La sklavo, la

Hebreo, kiun vi venigis al ni, venis al mi, por petoli kunmi; 18 sed kiam mi laûte ekkriis, li lasis sian veston çe mikaj elkuris el la domo.)

5


Eldiras babilema negrino

La atestintino, apartenante el etna minoritato, ne tuteperfekte posedas la oficialan lingvon. La eldonanto tamenevitas korektojn, por ne forviÿi la spontanecon de aûtentaeldiro.

Kia malvero! Pesto trafu mian sinjorinon! Jes, malve-ron ÿi parolas al sinjoro Potifar, grandan malveron!Çio tute aliebla, mi bone konas la veron. Çu vi volas miparolu la veron? Sed poste vi mutas, vi ne perfidas al sin-jorino, çu? Se sinjorino scias ke mi parolas, mi plej multepunita, eble per morto — fakte, çu vi ne kredas?

Mi ege timas sinjorinon, ÿi multe severa kaj nebonko-ra. Mi nur iomete misfaras kaj ÿi forte koleras kaj kriaskaj batpunas. Nur aûdu: foje mi kombas kaj subite kom-bilo falas el mia mano. Neÿate mi faris, fakte. Sed ÿi tujkaptas skur¸on kaj vipas, ¸is mia sango elfluas. Mi plo-ras pro doloro. Ankoraû nun restas cikatreto sur miafemuro, vi povas palpi, jen provu — pli supre — ankoraûpli, jes, tie —˛i, ˛i, lasu jam, tiklas! …

6


Ankoraû aûdu: Iam poste mi sola en sinjorina çam-bro. Kuÿas multaj ujoj bonodoraj sur tableto. Mi prenasunu flakonon, malÿtopas, flaras parfumon — bela bono-doro … Subite sinjorino venas, vidas kaj tuj kriaças: lasu,ci malpura negrino, nenio por ci! — Sciu, ÿi abomenasmin pro mia nigra haûto. Çu mi kulpas la haûton? Prokio helhaûtuloj pensas ke ni malpli bonaj?

Alifoje mi ordigas en çambro. Subite vazo falas. Fra-kasita sur tero. Sinjorino aûdas bruon, rapide venas, egekoleras, krias freneze: ci kanajlo, kion ci faras, bastardi-no, ci meritas plejfortan batpunon por memori! Tuj entorturejon! Jam ÿi fakte volas fari, sed sinjoro Potifar ve-nas kaj malpermesas. Mi multe dankas.

Sinjoro pli bona ol ÿi. Li ne malÿatas nian haûton. Sinj-oro faras afablan okulon, ÿerce pinças mian sidilon kajtiklas jen kaj jen, kaj ridas, kiam mi evitas. Li parolas:fripona bubinaço, vi ne plu infano, vi jam junulino bel-figura! Sed sinjorino ne ÿatas aûdi, kiam sinjoro tion pa-rolas. Tuj ordonas mi iri for. Kaj ankaû ordonas mi vualumiajn cicojn — ÿi parolas miaj cicoj malplaçaj. Çu fakte?Rigardu, çu ne plaças al vi? Marimbo ÿatas rigardi miajncicojn, kaj ankaû karesi, multe karesi mian haûton. Al liplaças kaj al mi ankaû plaças kaj poste ni kuÿas en ¸ar-deno sub tiu plej granda figarbo — kaj tio multe bela, niege ÿatas …

Çu vi ne konas Marimbon? Li ankaû nigra. Kiam ni

7


ankoraû infanoj tute malgrandaj, ni vivas en ¸angalo.Marimbo en mia sama tribo. Li pli a¸a ol mi, sed nemulte. Nun li sklavo de sinjoro Potifar. Mi ÿatas Marim-bon. Marimbo ankaû ÿatas. Li parolas min pli çarma olmia sinjorino.

Çu mia sinjorino al vi plaças? Ÿi sufiçe a¸a. Mi bonerigardas, kiam ÿi en baseno: malfirma brusto kaj grasajkoksoj. Multe man¸as. Çiumatene mi devas masa¸i tu-tan korpon de sinjorino, sed nemulte helpas. — Sinjori-no havas ankaû falsan hararon, unu, du, multajn. Kajmulte ÿi ÿminkas viza¸on por kaÿi faldetojn. Post laskandalo kun Hebreo ÿi çiam pli malbela.

Sciu, la Hebreo Jozefo ankaû sklavo de sinjoro Potifar.Multaj sklavoj çe nia sinjoro, nigraj, brunaj, helhaûtaj —sed Jozefo plej bela. Nun Jozefo en karcero, sed antaûesinjoro multe ÿatas Jozefon: Ordonas li ne laboru, nursidu kaj parolu kun sinjoro kaj bone man¸u kaj ankaûdonu ordonojn al aliaj sklavoj. Marimbo ne ÿatas Joze-fon. Parolas: çiuj sklavoj egalaj, sed Jozefo ne sklavo kajne sinjoro. Marimbo volas, ke sklavoj faru ribelon kon-traû sinjoroj. Sklavoj ege pli multaj ol sinjoroj, sed venasel multaj triboj. Unu sklavo parolas, alia sklavo ne kom-prenas. Kiel fari ribelon, koleras Marimbo. Nu, por mine gravas ribelo, por mi gravas, ke Marimbo amas. Nan-ga parolas, ke virinoj egale çiam sklavoj.

Nanga multe sa¸a kaj bonkora. Ÿi mia kvazaûpatrino.

8


Vi ne komprenas, çu? Sciu, kiam mi tute malgrandabebo, soldatoj atakis nian tribon en ¸angalo por prenisklavojn. Niaj viroj defendas, sed soldatoj pli fortaj —granda masakro, multaj mortas, kabanoj brulas, çio ka-puta. Kiuj vunditaj, soldatoj mortigas. Mia patrino an-kaû morta. Nanga komprenas min kaj zorgas mi restuviva. El granda tribo nur malmultaj restas vive. ParolasNanga, mi ne memoras.

¯uste tiam sinjoro Potifar havas junan sinjorinon kajaran¸as grandan domon. Bezonas multajn sklavojn. Seli açetas nure virojn, pli pagas — se ankaû virinojn kajinfanojn, li pagas malpli. Sinjoro sa¸a, açetas çiujn. Ri-dinde: mi tiam ankoraû ne scias paroli, sed jam sklavino!Nu, kreskas kaj kreskas kaj baldaû komencas servi lasinjorinon. Kun Nanga mi parolas negran parolon, an-kaû kun Marimbo. Sed de sinjorino lernas paroli ankaûla noblan parolon. Nun mi jam bone parolas, çu? Se mine nigra, neniu scias, ke mi sklavino.

Sinjorino unue afabla. Sed poste venas Jozefo, kaj sin-jorino havas okulojn nur por li. Sciu, sinjoro Potifar mal-juna kaj ne bela — Jozefo juna kaj svelta kaj aminda. Sin-jorino multe deziras kun li kuÿi, mi bone atentas: ÿi pa-radas kiel pavo kaj çiam ÿminkas kaj prenas belan ves-ton kaj parfumas kaj multe okulumas al Jozefo. Sed Jo-zefo ignoras, li ne kura¸a, çiam flegma, ne emas amin-dumi. Çu normala? Eble li ankoraû ne scias seksumi,

9


povruleto — nu, mi ofte parolas al mi: nur atendu, Joze-fo, se vi iam venas en mian brakumon, vi bone spertospri ampetolado! …

Ne pensu, ke mi çiesulino, tute ne: Sed kiam homojuna, iam-tiam amoreti ne malutilas, çu? Kion alian mihavas de la vivo? Nanga parolas, ke mi nur zorgu ne fariidon. Se mi havas grandan ventron, sinjorino pelas minfor. Nu bone, sed kiel mi zorgu? Mi ne scias. Çu vi sci-as? Mi devas demandi al Nanga.

Jes, vi volas aûdi la skandalon kun Jozefo, çu? Do miparolu: Unufoje sinjoro Potifar tutan tagon for de la do-mo. Sinjorino matene ordonas fari varman banon kunmulta bonodoro. Ÿi longe ÿprucas en baseno, poste or-donas, ke mi forte masa¸u. Mi faras kun granda forto kajÿi ¸emas, sed parolas: nur ne çesu, faru ankoraû, ci açu-lino! Mi jam multe laca, sed al sinjorino ne gravas. Pos-te sinjorino bone man¸as kaj mi devas longe kombi, fineÿi prenas falsan hararon violkoloran, alte kombitan. ¯imalplaças, mi emas ridi, sed maldevas pro sinjorino.

Ÿi ÿmiras parfuman akvon sur tuta korpo kaj multeÿminkas viza¸on kolore. Poste prenas lozan vualan ves-ton helverdan. ¯i bela, sed ege maldika, çion vi trae ri-gardas, tute çion. Fine sinjorino surmetas multajn juve-lojn, çie ÿi havas: sur kapo, en oreloj, çirkaû kolo, surbrakoj kaj fingroj kaj kruroj, çie. Longe ÿi rigardas kon-traû la granda spegulo, turnas koksojn, skuas kapon kaj

10


elstarigas mamojn — ¸is mi volas forkuri por ne ridaçi.Sed sinjorino ordonas: iru al Jozefo, ke li venu, mi bezo-nas paroli … Nu, mi bone scias, kion ÿi volas de Jozefo— vi komprenas, çu?

Do mi faras, kaj Jozefo venas. Mi venas kun li, sed sin-jorino ordonas mi iru for, ÿi ne bezonas min tutan ves-peron. Mi iras do, sed scivolas, kion faras sinjorino kunJozefo. Restas kaÿita sub teraso, jen tie sub densa veprokaj atendas. Aûdas, ke Jozefo parolas, sed malforte, vor-ton mi ne komprenas. Poste silento — kaj subite sinjo-rino kriaças ege — aûdas batadon, kaj jen vidas: Jozefokuras el domo al teraso — li nuda kaj sinjorino malan-taûe kun lia vesto! Ega plezuro por mi!

Sed subite — kion mi vidas? Jen venas tra ¸ardenosinjoro Potifar kun pluraj soldatoj, kaj çion rigardas! Tiobona, mi pensas kaj ¸ojas: nun li certe punos sinjorinonplej severe! Sed neniel — ÿi sagaca kiel simio. Tuj ÿi kom-encas kriaçi kvazaû freneza: punu Jozefon, li atakas minkaj volas kunkuÿi! — Nu, granda tumulto, çiuj rigardaskaj sinjorino sençese frenezumas: punu Jozefon, skur¸ilin vi devas!

Tiam mi pensas, ke Jozefo volas al sinjoro paroli laveron — sed imagu: li nur staras kaj mutas, kapo klini-ta kvazaû stupida azeno. Do sinjoro vokas una kruelansoldaton, kiu forta kiel virbovo — kaj li multe batas Jo-zefon per skur¸o. Certe ega doloro, sed povra Jozefo nur

11


ne multe krias. Mi malgaja pro lia doloro — sed ankaûal mi pensas: bone tiel al vi, Jozefo, kial vi fiera kaj nevolas iom amindumi negran sklavineton? Eble vi ankaûabomenas nigran haûton, prefere vi fidas noblan sinjo-rinon — do jen vi havas!

La sinjorinon mi multe malÿatas pro la malvero. Ÿi egemalbona, kruela kvazaû krokodilo, ne havas koron, ÿitute fia! La demonoj de ¸angalo devas terure puni ÿin,parolas Nanga.

Do, nun vi scias çion. Kredu min, mi parolas al vi ver-veran veron. Sed vi nepre silentu, neniu alia scias — nurNanga. Kaj Marimbo — kaj nun vi. Vi bona, vi plaças almi.

Nun mi iras for, devas al kuirejo. Sciu, mi ege apeti-tas je acidaj olivoj kun azenina lakto … Kio — çu naûzasvin? Nu, vi pravas, lastatempe mi iom strange apetitas.Çu vi ne scias, kion signifas? Mi devas demandi al Nan-ga, ÿi sa¸a …

Çu vi ne emas veni vespere en ¸ardenon? Ni povasankoraû babili. Venu, mi atendas jen tie sub la plej gran-da figarbo — tie malluno, neniu rigardas nin. Vi ne abo-menas nigran haûton, çu?

12


… post kelka tempo la edzino de lia sinjoro rigardis Joze-fon kaj diris: kuÿi¸u kun mi …

GENEZO, XXXIX, 7

(En traduko de Zamenhof:Post kelka tempo la edzino de lia sinjoro îetis siajn ri-

gardojn sur Jozefon, kaj diris: Kuÿi¸u kun mi.)

13


Konfeso de la Potifar-edzino

Ne, ne — neniu al mi parolu pri Jozefo! Eç lian no-mon mi ne volas aûdi. Li tiel ofendis min, kielkura¸us neniu en la vasta faraona regno. Kaj li, tiu bar-bara elmigrinto, mizera nurnura sklavo, tia malnoblaneniulo — li kura¸is! … Belege li rekompencis mian fa-voron! Li kraçmakulis mian virinecon, miajn feminandignon kaj homan memfidon, kvankam eç kisi miajnmaleolojn li ne indas. Estis ja mi, kiu foje persvadis Po-tifaron, ke li açetu Jozefon de tiuj sklavovendistoj.

Por diri veron, hodiaû mi mem aç ne plu scias, pro kiomi tiam faris, mi stultulino — verÿajne nur pro troakompatemo. Laû lia febla, senforta staturo ja unuavideevidentis, ke por pena laboro li absolute ne taûgas. Tiapovruleto li aspektis, malgrasa, senpova, etmuskola; liajnigraj okuloj plenaj de tristeco — kiel frape li kontrastistiun palan helhaûtan viza¸on …

Li mem versimile jam forgesis, mi tamen bone memo-ras. Potifar jam volis forpeli kaj lin kaj la tutan nomadanvagabondaron — sed en tiu momento mi subite iel ek-

14


kompatis la hebrean junulon, do mi diris al la edzo,atendu ja, çu ekzistas nur penlaboro, eble ni povus lintamen iamaniere utiligi, çu li hazarde ne kapablas ionalian?

Jes, jes, nepre li kapablas, fervore asertis la negocistoj,tiu çi judo scias perfekte klarigi signifon de son¸oj! Pro-vu nur, sinjorina moÿto, kaj certe vi bonspertos! — Ho,friponoj sagacaj, ili tre bone sciis, ke la son¸profetadoestas nia tradicia ÿatokupo, ia — mi diru — tutnacia ma-nio, tial ili jesis tiel trorapide.

Kompreneble, tiu malsprita dupo, mia sinjoro edzo,ne eltenis plu kontraûstari, çar posedi lertan son¸aûgu-riston estas ja presti¸a afero en nia monduma socio.Sekve li finfine tamen açetis, ne malzorginte marçandipri la prezo kiel eble plej multe.

Tiu malsagaca Potifar! Nun li çie fanfaronis, kiel bon-profite li akiris elstaran fremdlandan specialiston en lason¸profeta fako. Li alkutimi¸is preskaû çiutage venigiJozefon, por infanece ¸oji pri lia lerteco improvize elok-venti laû malsamaj abstraktaîoj. Estas dubinde, çu Poti-far fakte tiel abunde son¸is — pli eble li volus, avarulomaldeca, riçe al si kompensi la monsumon elspezitan, jami konas lin tre bone!

Vere ridinda vidaîo, kiam tiuj du konfidence kunsidiskaj grave mienis, laûdire analizante la son¸enhavojn. Mikutimis sidi iom proksime kaj observi ilin, sed apenaû

15


mi povis aûdi ilian babiladon. Cetere tio neniel interesismin, çar la fato de mia edza sinjoro por mi absolute negravas — kaj krome, je son¸oj mi ne kredas. Al son¸oj minepre preferas revojn …

Jes, revi mi ege ÿatas! … Nenio estas pli agrabla oldum postmman¸a siesto senmove pigri sur molaj kuse-noj kaj maldormi kun okuloj fermitaj. Sklavino mildepriventumas vin — kaj vi povas liberlasi la pensojn, keili vagu sencele tra malreala neniejo kvazaû kamelidojpetolantaj sub kokosarboj de ombrodona oazo — ¸isfine çio koncentri¸as je imago pri ajna neekzistanta iulo,kun kiu vi povas amindume finti, intime babilzumi kajdolçavoçe flustri bagatelajn flataîojn, sensencajn, malp-rudentajn … Kia bonÿanco, la ravaj rendevuetoj kunfiktiva amanto elrevita!

Doma¸e, ke ion tian oni povas nurnure revi — la re-ala vivo aspektas ja tute aliel! Neniam oni tiel liberas,kiam revante. Çu mi entute dum ¸isnuna vivado estisiam ajn libera? Neniam, neniam!

Dum mia infana¸o gardis min sklavaj vartistinoj, çarpanjo laûdire estis tiel subtila, ke tujsekve post mia na-ski¸o ÿi forpasis en la regon de mortintoj. Kaj mi asertu,ke la vartistinoj gardis min vere tre zorgeme. Memkom-prene, çar se mi, la solinfano de renoma personkuracistode la plej serena faraona moÿto, iel kontuzi¸us, la skla-vinoj povus tion repagi eble eç per propra vivo.

16


Sed kiu plej multe malprofitis pro tio, estis ¸uste mi!Neniam mi darfis petoli kun aliaj infanoj, bani min midevis nur en malprofunda baseno interne de la domosub severa inspekto de la sklavinaro, sunumadon mi po-vis ¸ui sole po difinitaj porcioj, eç unu kamaradinon mineniam havis. Vere teda infana¸o: ludiloj çiaspecajabundis, sed iesajna amo aû almenaû inklino absolutemankis. Eç plej etan simptomon de simpatio mi malha-vis. Çio çirkaûe estis iel fremdeca, rigida, indiferenta kajsenimpresa, kvazaûÿajna …

Cetere, samtia estis ankaû mia patro mem: maldika,altstatura, severmiena grandsinjoro. Nur malofte mi tra-fis lin en nia vastespeca domo, kiun mi hezitas nomi hej-mo, çar hejmo estas ja ejo, kie oni amas unuj aliajn, çune — kaj ¸uste tion mi malhavis.

Sed — ke mi estu justa — unu estaîo tamen ÿatis min:mia granda longhara nigra virkato, kiu ofte venadis porkurÿripozi sur miaj genuoj; mi karesis ¸in kaj ¸i konten-te, obtuze ronronis ¸uante varmon de mia korpo. Mikonfesu, ke tiukaze ¸i ÿajnis al mi multe pli amikeca, pliÿatinda, ja mi diru eç pli homeca, ol mia neglektema pa-tro, kiu apenaû alparolis min kaj kies manplato — se lihazarde glitumis min — estis humideta kaj preskaû sen-varma. Çe lia çeesto mi neniam sentis min bone, ne sci-ante pri kio paroli. Feliçe, plimulton da tempo li pasiga-

17


dis çe la faraona kortego — kaj mi neniel bedaûris lianforeston.

Nemalfrue post mia virini¸o oni edzinigis min sen de-mandi pri mia konsento. Cetere, estro de la faraona kor-pogvardio estas ja tiel aûtoritata altrangulo, ke stultetajunulino ne rajtas eç ekhavi ideon pri eventuala rezistokontraû tia bonÿanco, çu ne vere? Verdire mi indiferen-tis, çar mian eminentan fiançon mi renkontis unuafojenur çe la nupto — kaj tiam ja estis malfrue por spiti. Liestis dika, preskaû senhara, stultmiena kaj proksimumetrioble pli a¸a ol mi.

La nupta ceremonio estis luksega, terure longdaûrakaj solene rigida. Kontraûe, la malvirgiga procedo mal-daûris, ÿoke min eknaûzis kaj tute seniluziigis. Çu tiononi nomas amo?! Oni simple venas, lascive alkuÿas kajmalkompleze uzaças vin kvazaû ian senvaloran ilon …ho, kia abomenaîo! Femina karno kaj bruta viando, çiojen egalas: kaj tion kaj jenon oni sen¸ene konsumpre-nas, sati¸inte deruli¸as for, ekdormaças kaj kontenteronkegas kvazaû troman¸inta porko. Tio do estas ge-edzeco — ho fi! …

Çu mirinde, ke mi malamas mian edzon ekde la unuatago? Jes, mi tutanime abomenas lin, terure naûzas minlia grasa ventrego, liaj ÿvitozaj manoj, lia raûka voço, liadaûra nazkataro kun ripetataj ekternoj kaj çiamaj mun-getado kaj naztrumpetado —al tia kretena mishomo mi

18


estas dumvive devoligita — kaj al tiu aça senila debilu-lo mi eble devus naski idon?! Ne, ne, ne — centmiltojene, neniam! Prefere mi senvivigus ¸in tuj en mia sino …

Tamen dioj gardu — jen kiaj fipensoj povas enkapi¸i,se oni sentas sin tiel soleca … Vidu, eç la nigraharan ka-ton mi ne plu havas. Ja post la nupto mi kunprenis ¸in,sed Potifar tuj ordonis dronigi ¸in sub stulta preteksto,ke la katoj laûdire disigas malsanojn. Tia stupida super-stiço! — Do, mi ne havis plu eç ian ajn vivaîon nek ink-linan vivulon en la tuta mondo. Kia miro, ke mi ekmal-sanis pro tristeco kaj enuo …

Jes, la enuo estas grava, insida malsano, çu vi ne kre-das? ¯i ekestas tute kaÿite, preskaû nerimarkeble, sedpoiome intensi¸as pli kaj pli ¸is fine ¸i venenas tutanvian animon, uzurpante vian memon ¸is la fingropintoj.Ho, mi tiel enuis, ÿancelvagante sencele tra senhomajspecoj de l’superba ÿtonpalaco; el çiuj anguloj de lapompe meblitaj çambregoj faûkis nenieco, senkialeco.

Treege mi enviis al la sklavinoj, ke ili povas interbabi-ladi, klaçi kaj ridi, ÿerci, kvereli, sen¸ene flirti kaj amo-reti, dormi are en komuna ejo, laûdezire gei¸i, lulkantial siaj beboj kaj mamnutri ilin — kiel liberaj, kiel riçajestis la sklavinoj kompare al mi!

Sed ne nur tiuj, ankaû çiu alia ÿajnis al mi enviinda; jaeç Potifaron mi enviis pro la rilato al Jozefo. Çu estis en-vio, çu îaluzo — mi mem ne scias. La multspeca talento

19


de tiu hebreo estis nome tiel okulfrapa, ke eç Potitarmalgraû sia malspriteco baldaû komprenis, ke Jozefokrom la signifoklarigado de son¸oj estas utiligebla an-kaû por aliaj, pli gravaj aferoj. Iam-tiam mi eç miris vid-ante, ke la trokredema domsinjoro invitas la sklavon porkonsulti lin pri aferoj de l’familia havaîo kaj hejma mas-trado — tio ne decas ja! Sed jen ¸uste Potifar: malzorge-ma pigrulo, çiam preta ÿar¸i iun alian per siaj proprajtedaîoj, por ke li mem povu laûvole tordi¸i çe la kortego,¸uadi delikatajn bongustaîojn de la faraona kuirejo kajsenfine babilaçi kun aliaj altfunkciuloj pri etsignifaj ba-gatelajoj.

Fakto estas, ke Jozefo esti¸is lia nepra favorato kajkonfidato, plenrajtigita prizorgadi çiujn farotaîojn de nialuksa dommastrumado kaj familiaj negocoj. Sekve de tioli ¸uis eksternorman privilegion enveni nian lo¸domonkiam ajn sen antaûanonco kaj aparta permeso. Kaj li ve-nadis ofte — mi ne hezitu diri, eç tro ofte …

Ja kiam mi verdire ekkonis, ke mi enami¸is al Jozefo?… Jese, bone vi aûdas — mi fakte enami¸is; naive, spon-tane, senpripense kaj senkondiçe. Çu mirinde? Neniel!Jozefo ja çiarilate kontrastis Potifaron. Li estis inteligen-ta, malsamspece in¸enia, kaj sciis mildavoçe tamenatentoveke paroli pri interesaj aferoj, ekzemple pri be-zono harmonie kunvivadi — certe tio estis nuraj fanta-ziaîoj, sed ege plaçaj kaj iel strange feliçigaj. Estis bal-

20


zamo por mia malsana animo: fine mi sukcesis forigi lanetolereblan enuon!

Mire mi konstatis, ke jen homo vere homeca, kiuemas kompreni ies animon … Tio çi ÿajnis al mi subitekiel miraklo, ia donaco de l’çielo, ia fatala sugesto: jenreale, vivanta viro, kiu frape similas al tiu mia elrevito —certe ne povas esti nura hazardo, ke li fakte, sangokor-pe ekzistas. Probable li alvenis de lontane sole pro mi,por efektivigi miajn revojn, transformi ilin je difinita,fiksa personaîo. Tutcerte estis tiel — çar plenkore mi de-ziris, ke tiel estu.

Firme mi tion kredis kaj feliçis. Kvankam matura vi-rino, nur nun mi komencis vivi primaveron de mia femi-neco, spertante mian tardan unuan amon. Unuan kajkredeble porçiaman.

Ekde tiu konscii¸o mi komencis intence serçi la çees-ton de Jozefo. Neniun okazon mi maluzis. Senpaciencemi ¸ojatendis lin, kaj çiu lia alveno pliintensigis miankorbatadon. Vane mi fervoris kaj mian vango-ru¸i¸onpro lia alrigardo — mian nefruan aman ekardon mi tro-vis hontinda, kaj tamen mi çiam beatis, aûskultante liandecan parolon. Lia obtuza voço sonis al mi kvazaû de-likata flutmuziko en templa sanktejo; ¸i denove reaûdi-¸is eç post lia foriro, mia memo resonancis per ¸i, tutamia estaîo agorditis je belsona, dominanta melodio desuperba amkanto …

21


Kaj dioj tiel favoris min, ke ili eç son¸igis min pri Jo-zefo! La nereala, iluzia imagito de ismaj revoj modifi¸isen miaj nunaj son¸oj je amato tute reala kun difina kor-poformo kaj konkreta konduto. Nur çi-tempe mi lernisaprezi la veran valoron de son¸oj, kvankam tiuj miaj nebezonis ja klarigon. Ilia enhavo estis tute senkomplikakaj absolute unusignifa — tamen tiel rava kaj intensa, kenemalofte mi eç veki¸is …

Malgraû tio — ÿajnis al mi, ke en çiuj çi son¸oj restasankoraû io ençifrita, neesprimita, io grandioza eç fata-la — kaj subite frapis min ekpenso: rigardu, jen la ¸ustapatro por via ido! Jozefo ja!

Estis kiel fulmo el sennuba çielo. Kia ideo! Certe ladioj mem entrudis ¸in al mi. Jes, mi havigos idon far Jo-zefo! ¯i estos patrodevene sa¸a, belaspekta kaj bonmo-ra, ringobuklan hararon ¸i havos, malhelajn okuletojnrosinaspektajn, la karakterizan buÿtrajton kun milda ri-deto simila al tiu de lia paçjo — etulo mia plej çarma,aminda, bebeto kun fajna haûto rozkolora, panjo vindorlotos kaj lulos kaj abunde mamnutros, por ke vi povukontente ekdormi kaj dolçe baji kvazaû birdido en nes-teto molmola — baju, ho baju, mia amegata, elsopirita,rozvanga Jozefideto — —

Freneze feliça mi estis pro jena bonÿanco. Neniam plumi sentos min soleca; eç se Jozefo pro ia ajn kialo fojeforirus, li tamen restos porçiame kun mi per sia, per n i

22


a, nia infano! Mi sentis min jam kvazaûgraveda pro lamema penso, kiun mi kaÿe portis plej profunde en miaanimo.

Nur ur¸e necesas çion-çi reteni kiel gravan sekretonkaj protekti kontraû çiuj, precipe kontraû Potifar. Li es-tas ja tre îaluzema kaj kapablus eç eble mortigi kaj minkaj la infaneton.

Do, ekde tiam mi embuskis konvenan okazon por ka-ÿe kunveni kun Jozefo, kaj senpacience ¸ojatendis la on-tan rendevuon.

Daûris nelonge. Nome kelkajn tagojn post la decidi¸omi hazarde eksciis, ke la juna faraono estas okazigontaluksan festenon, kiun devas partopreni çiuj altrangajfunkciuloj, por kune pritrakti organizajn preparlaborojnkoncerne novan piramidon, kiun la superulo intencassiaoma¸e konstruigi. La kunveno okazu je la ekvinoksafesto.

Mi bone sciis, ke tiaj kunsidoj estas çiam ceremonio-plenaj kaj pro abundo da enuigaj apoteozaj paroladojkutime prokrasti¸as ¸is malfrua nokto. Estis por mi bon-ÿanca tio, ke Potifar sufiçe longan tempon forestos ek-sterhejme.

Nun, fine venis la avide atendita tago. Ties plimultonmi pasigis belaspektigante min — kaj en tarda posttag-mezo mi ordonis al sklavino, ke ÿi venigu Jozefon, kunkiu mi priparolu la samtempan staton de nia dommast-

23


rumado. Kompreneble, tio estis nura preteksto, çar pritiaj aferoj mi neniam eç iomete interesi¸is.

Precize mi rememoras la tiaman, al mi multpromesanantaûvesperon:

Vi surprizitis, trovinte min sola, çu? Kaj post kiam misugestis al vi eksidi apude de mi, vi vangoru¸i¸is proembaraso — ho, pudorema fraûlo, tiel aminda! Kvan-kam alifoje tiel elokventa, nun vi komencis balbutemekaj malflue paroli pri iaj bagatelaîoj, kies temon mi neplu memoras. Verdire eç tiame mi ne aûskultis la vorten-havon, sole via voçsono min forte impresis. Viaj manojmalkvietis pro mensa konfuzo — mi bone rimarkis kajek¸ojis pri tio, çar mi same ja malpaciencis, avida jeviG…

Plenanime mi celis vin, tutkorpe mi apertis min porvi, virgece pura kvazaû junulinjo unuafoje akceptontasopiratan amanton, per çiuj inaîoj mi ekbur¸onis, kon-vinke mi sentis, ke nur çi tiam mi plenmaturi¸as — ri-gardu, karulo, kiel superbe mi floras, venu jam, venu kajprenu — papilieto subtila, tenere min tuÿu kaj igu minfekunda arbo eldononta miraklan frukton de vivo nov-enaskita … Ja ne hezitu, vidu kiel mi ardas, tutpretas, laamsoifo jam troi¸as, lasu vin karesi, ja brakumu min,brakumu ripete, plejforte, min kovru per kisoj kaj ardi-gu ¸is plena gea sati¸o …!

Sed vi ne faris. Nenion vi faris. Vi nur sidaçis kvazaû

24


lignaîo kaj gapis kun buÿo duone malfermita. Kaj kiammi flate tuÿis vian vangon — çu mi ne eraras? — vi sku-i¸is kaj naûze retiris vin, kvazaû mi estus abomenindaleprulino, kaj en viaj okuloj vidi¸is sindefenda, malami-keca rezisto.

Kaj tiumomente çio en mi ruini¸is. Jen mi ekkonisvian fikarakteron! Plej ravan ¸ardenon de pasia, sindo-na amo mi volis al vi sperti, nur manon etendi sufiçis kajçion, entute çion vi estus ricevinta —sed vi malkura¸is!Pro kia kialo? Çu pro timo, ke Potifar ne eksigu vin de tiudubinda oficaço? Ja kiel nur, k i e l vi kapablis perfideforÿakri mian dignon, min tutan, pro ia mizera posteno?!Ni povintus ja paradize feliçi, almenaû tiuvespere — kajtiamaniere vi çion fuÿis; vi traktis min kiel favan publi-kulinon, kaj mi subite ÿajnis çefroli en obscena farso!

Tian humiligon mi ne povis ja toleri, mi devis, d e v is vangofrapi vin kaj bati kaj bati kapo-nekapo, eble mieç mortigintus vin — kaj vi tamen ne provis defendi vin,nur fu¸i vi kapablis, jen ununura faro, kiun vi scipovis!Kaj kiam mi volis ankoraû reteni vin, vi prefere lasis enmiaj manoj vian mantelon kaj kuregis kiel frenezanegli¸ulo sur la terason.

Kaj — malbena fatalhoro! — tiumomente mi ekrimar-kis, ke ¸uste preterpasas mia plej honorinda edza moÿ-to, tro frue rehejmi¸anta kaj pompe akompanata de aroda siaj elstaraj policanoj avertaspektaj kaj krudmienaj. Ili

25


çiuj haltis kaj stupide gapis embarasite, ne povantekompreni la skandalozan spektaklon.

Skur¸igu lin, Potifar! kriis mi en furioza kolero. Skur-¸igu Jozefon, li volis malçaste perforti min! Rigardu lasenhontulon! Ja skur¸igu lin!

Kion alian mi povis fari?Memkomprene, mia malsprita edzo unue bovrigardis

kvazaû falinte desur la çielo, çar la senvesta neniontaû-gulo malvoçis, timtremante kiel kano en vento. Sed kiammi persiste postulis gravan punon por Jozefo, Potifarvenigis unu brutalan murdemulon for de gvardia poste-no kaj ordonis vipregali sian perfidan eksfavoriton.

Ho, kiel ¸ojis mi pro çiu skur¸bato! Bone al vi, mipensis, bone tiel: Vi mortigis en mi amon — jen la plejgrava krimo, kiun oni ne pardonas! — —

Çu oni opiniu min kruela? Neniel, nur malfeliça miestas, senlime malfeliça. Çioman amon mi disipis porJozefo, kaj nenio restis por iu ajn alia, eç ne por mi mem.La koro rigidas kaj korpo velkas — por kiu mi floru? …Neniam elfontos lakto el mia mamo por satigi etulon —tombo vivanta mi estas, vulkano senerupcia …

A˛, vi malbeninda obstinulo — sufoki¸u per via orgoj-la troçasteco, putru ¸ismorte en la malliberejo, kie vinarestigis tiu grasventra idioto — neniam plu mi volasvidi vin, neniam pri vi aûdi! Jen, kion vi faris el mi — çuvi ne bedaûras? —

26


Çiuj iru for! For de mi — neniu al mi parolu pri Joze-fo! Eç aûdi lian nomon mi ne povas … Jozefo, Jozefo —kial vi miskomprenis min, stultuleto naiva, senruza, so-pirato mia —Joçjo!… Venu, ho venu, mi petegas — venuçi nokte por preni min — almenaû en son¸o …

27


… kaj la sinjoro de Jozefo fordonis lin en malliberejon, kiela arestitoj de la re¸o estis tenataj. Kaj li restadis tie en lamalliberejo ….

GENEZO, XXXIX, 20

(En traduko de Zamenhof:20 Kaj la sinjoro de Jozef prenis lin kaj fordonis lin en

malliberejon, en la lokon, kie la malliberuloj de la re¸oestis tenataj; kaj li estis tie en la malliberejo.)

28


Plendoj de Jozefo arestita

Plago kaj pesto! Kiel longe oni ankoraû tenos min,damne, en jena sordida, ÿimfetora tenebrejo?Ho, mi povrulo, en belega kaço mi sidas! Panjo mia

plej kara, bone estas, ke vi ne ¸isvivis mian çi-tempanmalhonorigon. Kiel vi suferus, vidante min kaûri post lakrado kvazaû laborbeston — vi, kiu çiam antaûdiradismian bonÿancon, asertante, ke vi naskis min en la sepatago, en tiu laûdira ripoztago de l’Kreinto. En efektivo —fatala malsukcesulo mi estas jam ekde mia koncipi¸o.

Ja kial, damne, ¸uste mi devis naski¸i en la familiokun tiel malsimplaj parencrilatoj? El inter dek miaj plia¸aj fratoj tiujn ses la patro generis dum sia unua edzecokun mia onklino, sekve de kio mi neniam certis, çu iliestas miaj fratoj, çu kuzoj — kaj la ceteraj kvar estis na-skitoj de du sklavinoj, kiujn la praonklo Laban donis elmia patro kune kun siaj ambaû filinoj. Komplikita afe-ro, kiu malserenigis mian tutan infana¸on.

Jes, ja, paçjo Jakobo vere favoris min, sed eç tro okul-frape — çar ¸uste lia inklino vekis fortan malÿaton de

29


miaj fratoj. Ili antaûtimis probable, ke mi ne esti¸u çef-heredonto de l’patra havaîo malgraû tio, ke mi estis laplej juna inter ili çiuj, tiam. Cetere, tia praktiko estis jamelprovita en nia familio; laûdire mia paçjo malprave aro-gis al si la rajtojn de unuenaskito por malutilo de sia plia¸a ¸emelfrato Ezaû, per ruza artifiko elloginte patranbenon de avo Isaak, kiu pro blindeco misdistingis siajnfilojn … Vere tikla historiaîo, kiun oni çiam prialudis nurduonbuÿe kaj flustravoçe en nia familio.

Tamen mi almenaû komprenis, kial paçjo Jakobo es-tas tie morozulo, daûre nubmiena kaj vortÿparema. Ver-simile memriproçoj turmentis lin kaj pentigis pro tiu fiapeko. Probable ¸uste tial li alkutimi¸is çiuokaze emfazila severecon de Eternulo kaj nepran devon de ni çiujsenescepte obeadi Liajn ordonojn.

A˛, paçjo, kiomfoje ni knaboj devis reaûskulti vianrakontadon pri praavo Abraham, kiu — obea al la ordo-no de Eternulo — volontis ofermortigi sian propran file-ton Izaak! Laûdire nur lastamomente aûdi¸is laûtvoçamalpermeso de Disinjoro: Ne faru! … Kia turmenta ek-zameno! Damne, çu la Eternulo fakte estas tiel kruele-ga, tiel malica? Ja kian animtorturon la praavo devissperti, kondukante sian knabeton al la oferaltaro porbuçi lin kvazaû brutaçon — kaj kia angoro kredeble ata-kis la povran etulon, post kiam la patro kateninte linprenis trançilegon, preta finfari la ferocan fiagon! …

30


Plurfoje revidi¸is al mi la horora spektaklo en son¸o— sed tiuokaze mi mem aktoradis la rolon de l’oferotaknabo. Kutime mi veki¸is ÿvitkovrita pro teruro kriante:Ne faru, patro! Ne faru! … Bone mi memoras, panjo,viajn kvietigajn vortojn, kiam vi konsoladis min diran-te: çu denove inkubo premas vin? Nu, trankvili¸u jam,ne ploru plu, çio malbona forpasos ja … Kaj karese vidorlotis min ¸is mi çesis plorsingulti kaj ree ekdormis envia mola brakumo.

Jes — mia afabla, bonkora panjo! La ununura amindaestaîo en la misa familio. Mia çiama protektantino, miazorgema gardan¸elo!

Verdire çiam mi sentis min fremdulo inter la pli a¸ajfratoj. Se mi volis partopreni en iliaj knabaj ludoj, çiufojeili forpelis min, kontraûîetante ÿtonojn kaj moke krian-te: Malaperu, çemizpisulo! Cicemaj idaçoj ne allasitas:Postkuru vian fipanjon, ke ÿi elkakigu vin! — Kio do res-tis al mi? Izoli min kaj nur de ioma distanco priobserva-di la knabecan petoladon de mia netolerema frataro.Sole Ruben, tiu plej a¸a inter ili, traktadis min iom decekaj iam-tiam eç defendetis min kontraû atakoj de tiujceteraj.

Jes, en etoso de ¸enerala malakordi¸o kaj nebonajinterrilatoj mi elkreskadis. Verdira solinfano mi sentismin inter la multnombra frataro. Kvazaû kukolido enfremda nesto, kies hejmlo¸antoj çiel al mi malsimilis.

31


Ilian sintenon mi ofte konsideris stranga eç nekompre-nebla.

Foje mi nevidata gvate spektis fraton Isa˛ar, dum likaûris en vepro masturbante. Tiutempe mi ankoraû nekomprenis la sencon de lia konduto, kiu ÿajnis al mi ri-dinda kaj laûtkrie mi mokis lin. Isa˛ar furiozi¸is, kaptismin kaj ege batpunis. Veplorante mi kuris al la patro porplende al li sciigi la okazintaîon. Paçjo ekkoleris, venigisIsa˛aron, akre riproçis lin kaj plej severe al li malperme-sis masturbadon, asertante ke lia pisilo çesos funkcii kajdefalos, se li traktos ¸in tiel malçaste. Mi tiam ¸ojis prola satisfakcio — sed poste mi ekkonis, ke la malsimpatiode l’frataro kontraû mi ankoraû pli profundi¸is ekde tiuevento.

Memkomprene, mi malkaÿis la aferon al panjo kajkonfidence demandis ÿin pri la signifo de la ”malçastakonduto”. Iom embarase ÿi ekridetis, perfingre ordigismian taûzitan hararon, kaj apudsidiginte min komencisrakonti pri du superbaj urboj, kiuj ne plu ekzistas. Laûÿia diro, ties enlo¸antoj trovis plaçon en tre diboça viv-maniero, traktadis malbonmore kaj maldece, dediçis sinal senbrida voluptamo — ¸is la Eternulo ege ekkoleris,per incendio kaj sulfurpluvo detruis ambaû urbojn kunçiaîoj, savinte ununuran familion de ia Lot, kiu laûdireestis nia samdevenulo, eble frato de la praavo Abraham.Suspire mi aûskultis la impresan rakontadon pri la ¸is-

32


funda ruinigo de Sodomo kaj Gomoro. Imaginte la teru-raîojn, mi sentis vibron çe la nuko kaj emis larmi pro lakompatinda sorto de la virino, kiu pro scivolemo i¸issalkolono. Ekde tiam mi plore rifuzadis man¸i platku-kojn;. vidante kiel panjo salas paston, mi antaûtimis, kemi hazarde ne forman¸u eron de la praonklino muelitaje salpolvo.

Tiel mi scii¸is pri la senkompata puno, kiu trafis So-domon kaj Gomoron — sed kion signifas ”malçaste kon-duti” mi tamen ne komprenis.

Samtiel ne tute komprenita restis por mi la malbon-fama evento masakra en Si˛em. Nur memoras mi, kemiaj fratoj Simeon kaj Levi ununokte rehejmi¸is en ÿir-pecigitaj vestoj, ege sangante el abundaj vundoj. Mul-tajn tagojn daûris ilia resani¸o, tamen pri la kialo de laakcidento oni parolis nur en duonlaûtaj aludoj. Kiam midemandis panjon, kio verdire okazis, ÿi çirkaûfrazis kajflankenturnis parolon, asertante, ke temas pri afero,kiun mi ne ankoraû komprenus. Nur sufiçe pli poste mieksciis, ke iuj junuloj el Si˛em atencis tiam nian fratinonDina por sekse misuzi ÿin — kaj pro tiu krimo Simeonkaj Levi, atakinte la urbon, ven¸orekompence masakristies viroseksajn enlo¸antojn.

Vidu, panjo, çu mi, damne, povas feliçi, sciante kemiaj fratoj estas amasmurdintoj?

33


* * *

Benjamen, frateto mia kara, orfeto povra, senpatrina —ja kiel vi fartas nuntempe? Çu vi sanas, çu vi prosperas?Nur unujara bebo vi estis, kiam oni disigis nin — nun vihavas jam preskaû tri jarojn. Ja kiu flegas vin? Çu oni netraktas vin maljuste? … Ho, se vi scius, kiel mi antaû¸ojiseksciinte de panjo, ke mi ricevis frateton! Damne, finemi ekhavos ververan fraton, naskiton de mia proprapatrino!

Jes, tiam mi ankoraû ne sciis, ke nia panjo naskintevin forpasos senrevene al la frida vastespaca mondo del’tenebro poreterna. Çu eble jen denova ekzameno de laEternulo? Kial, doninte al mi la fraton, Li samtempe pre-nis de mi la patrinon? Çu jen tiu Dia justeco, patro?Çiam vi asertadis ja, ke bone okazas, kion Dio aran¸as.Probable mi blasfemas, opiniante Liajn intencojn enig-maj, misterplenaj, iel problemaj eç dubindaj — eble Likreis la homojn nur por havi kiun turmenti per ekzame-noj kaj tiel amuzi¸i en sia izoleco — çu ne kredeblas? …

Mortonte, panjo, vi admonis min resti çiam virtama,modesta kaj tolerema. Kredeble vi deziris, ke mi fari¸ukvazaûa vivmodelo por nia Benjamen. Mi ne sukcesis,panjo. En la medio de sençesa ofendado, humiligado kajmaljustaîoj, çu oni, damne, kapablas resti modela, sen-riproça? Oni devas ja spiti atencojn, oni devas iamanieredefendadi sin por konservi homecan dignon, por pruvi

34


almenaû al si mem, ke oni kapablas fronti malicajn ata-kojn de stultuloj. Çar lukti kontraû stulteco — çu ne es-tas konstanta homa devo?

Mi eltrovis do efikan rimedon, kiel teni miajn fratojnen sençesa angoro pri heredotaîoj, bone sciante, ke ¸u-ste tio estas malforta flanko de ilia karaktero. Mi pretek-stis son¸ojn, kiuj ÿajne aûguris miajn estontajn honori-gojn, bonfarton eç gloron preskaûre¸an. Plejparte estisnur simplaj alegorioj facile klarigeblaj, por ke miaj mal-spritaj fratoj povu ilin deçifri — ekzemple pri iliaj dekgrenfaskoj, kiuj humile klini¸is antaû tiu mia — kaj simi-laj stupidaîoj. Kaj oni imagu: la blago efikis! La fratojparte eksciti¸is pro miaj fieremo kaj malhumileco, par-te zorgumis, çu la aûguroj eble ne pravi¸os estontatem-pe. Nemirinde do — ili grave ekmalamis min.

Aldone, por pliintensigi iliajn envion kaj antaûtimon,mi ellogadis el la patro diversajn pruvetojn de lia favo-ro, kio çiam rezultigis malpaci¸on çe mia frataro. Iliajkolero kaj malsimpatio kulminis, post kiam la patro do-nacis al mi belan multkoloran kitelon, kiun li por mi açe-tis de nomadaj foirvendistoj el Oriento. Sed ¸uste tiudonaco i¸is por mi fatala …

Ho, kian angoron mi suferis tiam, sur la paÿtejo lon-tane de nia hejmo! …Damne, eç hodiaû revidi¸as al mila detaloj de la tiama evento: kiel la fratoj kaptis minsubite kaj katenis — kiel ili interkonsultis kiamaniere

35


senvivigi min — kiel poste Ruben persvadis ilin, ke ilinur sinkigu min en malnovan senakvan puton — la enahumida malvarmo kaj precipe la terura antaûtimo priiompostioma mortado pro malsato … ho fi!

Kiel esperige eksonis poste la blekado de kameloj —jen ja karavano! Damne, ¸i proksimi¸as — se mi vekri-os, eble oni helpos min!

Jes, oni savis mian vivon, sed kontraû kia prezo! Lafriponaj fratoj resuprenigis min el la puto nur por sen-¸ene vendi min al la ismaelidaj negocistoj voja¸antaj elGalaad en Egiption kun ÿar¸o de balzamoj. Ili ne rifuzisaçeti sklavon, des pli eble, se miaj fratoj malice asertis,ke mi estas sperta son¸aûguristo.

Do, almenaû vivanta mi restis. Kia bonÿanco en lamalfeliço! Tamen kia humiligo — esti vendita de siaj fra-toj — —

Mi eç ne scias, kiom oni pagis por mi. Versimile miestis ne tre altpreza, çar la fratoj eç senvestigis min kajduonnudan transdonis al la açetintoj. Mian preferatanbuntan kitelon ili disÿiris kaj makulis per sango de buçi-ta ÿafido, por ke ili povu kredigi la patron, ke mi estisdiskarnita de sova¸aj bestoj. Povra ÿafido …

Kaj povra paçjo — kiamaniere ili afliktis lin!Tamen pleje povras mia malgranda frateto Benjamen.

De nun li estos vivanta kiel sendefenda duonorfo ofer-lasita al maljustaîoj de la malica parencaro. Adiaû ver-

36


simile por çiam, senespere je revido. Kiel sklavon oniforkondukas min fremdlanden, mi tamen sentas minkvazaû liberigita. For de tiu kanajlaro, kiun mi ne povasnomi samsanguloj! Ja kia morala mizero, sangoparencanproksimulon fari nura komercobjekto! …

* * *

Ja kurioza popolo, tiuj egiptoj!Nekredebla miksaîo de klereco kaj superstiçoj akom-

panas ilin ne nur dumvive, sed eç postmorte. Kun infa-na naiveco ili kredas, ke mortinto daûrigas sian vivadonkaj spiritan kaj korpan en alia, transa mondo. Tamenÿajnas, ke ilia paradiza mortintejo estas konsiderindemalriça kaj per nenio provizita, çar la enirontoj devasçiujn vivbezonaîojn kunporti, se ili volas en la ombro-regno same bonfarti kiel dum sia vivado surtera.

Kaj bonfarti ili scias ja, damne kun ili! Kiel diboçemaj,voluptamaj, gloravidaj ili estas! Cetere çio-çi plej klarerespeguli¸as en ilia ÿtatsistemo mem: ne la plej pru-dentaj a¸uloj estras, sed plej ambiciaj riçuloj. Kaj tiu plejalte postenanta ambiciulo nomas sin faraono. Çiuj ado-ras lin kiel dion, absolute çion li posedas kaj senlime lipotencas.

Kapturni¸o atakis min super la beleco kaj okulfrapalukso, kiujn mi ekvidis çie çirkaûe, venigita en la urbon.Damne, eç kredi al propraj okuloj mi ne emis, rigardante

37


la superbajn templojn kaj palacojn — mi, kiu kutimis alsobra modesto, ¸is nun vivinte en argila domaço kaduk-difektita kaj tro malvasta por la tielnombra familio.

Jes, mirakla lando ÿajnis al mi Egiptio. Çion mi trovad-is fabele plaça kaj ÿatinda — ja eç mia sorto mem ÿajnisal mi ne tiel malfavora, kiel mi unue antaûtimis. Kvan-kam sklavo, tamen mi atingis kromordinaran postenonkaj ne estis devigata manlabori, kio kompreneble al mikonvenis. Des pli mi povis priobservadi çirkaûaîojn.

Kio precipe okulfrapis kaj daûre altiradis mian aten-ton, estis la egiptaj virinoj. En mia hejmregiono, en lalando Kanaana, miaj samgentaninoj surportadas ja pe-zajn malhelajn vestaîojn, kiuj dece vualkaÿas iliajn kor-popartojn. Tute male çe la egiptinoj: oni dirus, ke ili ves-tas sin kun ununura intenco emfazi sian feminecon. Bo-ne mi rememoras, kiel konfuzita mi estadis dekomence,vidante virinojn en diafanaj roboj sub kiuj klare kon-turi¸is defiaj kurblinioj de alloga inkorpo … Mi eç hon-tis rigardi ilin malkaÿe kaj permesadis al mi tian ¸uonnur subokule kaj pelpebrumadaûre. Tamen poiome mitiel plikura¸i¸is, ke ekvidinte belaspektan inon, mi ape-naû povis forturni de ÿi mian rigardon. Nur tiutempe mikonscii¸is, ke belkreskinta virinkorpo estas la plej per-fekta kreitaîo de la Eternulo. Kaj baldaû mi ekkompre-nis, ke la korpokulto neforigeble apartenas al la moroj

38


kaj kutimoj de l’egiptoj, same kiel la naiva adorado jepluraj gedioj kun ties komplika hierarkio.

Observante la morojn en mia nova vivmedio, mi bal-daû ekkomprenis, ke pri la karaktero de l’egipta socioestas same, kiel pri tiuj hieroglifaj surskriboj, kiujn onisituigas sur çiu vaka surfaco: Unue fremdulo perceptasnur unuopajn bildetojn de ne tre klara signifo, sed iom-postiome li ellernas malkaÿi ties kontinuecon; kaj deçi-frinte aron da pentraîetoj, oni solvas ties veran senconkaj ekkomprenas la ideon de l’skribinto. Jes, mi ellernislegi ne nur en la hieroglifaîoj, sed ankaû en la animoj demiaj mastroj. Ne estas nur hazardo, ke nek tie nek jenemi trovis esprimojn poeziajn; nurnure malvarma, sobrasenpersoneco enestas. La reliefaj skulptitaîoj çiuloke nurokulfrape akcentas supernaturan grandecon de la su-peruloj, abundvorte prilaûdante iliajn laûdirajn virtojnkaj heroajn farojn. Çio estas monstroze monumenta, ri-gide patosa, malsincera kaj hipokrite mensoga. Al inti-ma poezio la egiptoj tute ne inklinas. Çio nur kvazaûas.Cetere mia mastro mem — jen ja tipa ekzemplo, damne!

Ho, Potifar, vi malestiminda, sagaca a¸ulo çielprofite-ma, senekzemple ÿparema kaj modele avara! Ja eç minaçetante, vi senhonte marçandis kvazaû pri ia bruto. Kajkiam vi poste invitadis min al via familia man¸otablo,kredeble estis nur merite de via edzino. Cetere eç tiuka-

39


ze vi elpensis specialan ruzon, por ke mi ne povu troman¸okonsumi:

Unue vi çiam rakontis al mi enhavon de via pasint-nokta son¸o — kaj finparolinte vi tujsekve ekman¸is,fervore instigante min klarigi ties signifon kaj ÿajnigantevin ege scivola. Anstataû man¸i mi devis do babili ver-similajn elpensaîojn. Kaj se al vi ÿajnis, ke mi volas kon-cizigi mian paroladon, tiam per rafine starigitaj deman-doj vi devigis min priparoladi bagatelajn detalojn, dumvi mem man¸egis plenbuÿe, konsumante la plej bongus-tajn produktojn de via eminenta kuirejo. Nur post kiamvi ÿtope plenigis vian ventregon, kun laûta rukto vi ku-time ÿovis al mi pladon de legomo, emfaze prilaûdanteties bonfaran kaj sanprosperigan valoron. Samtempe vikvazaû envieme admiradis mian sveltan figuron, afektemalbenante vian korpulentecon, kiu laûdire antaûhalti-gas vin man¸i ¸issate; damne, tion mi vere ne rimarkis— sed kompense mi baldaû malkaÿis vian artifikon, vifripono maldeca!

Malgraû çio çi mi ne kapablas kontraûkoleri vin. Viajkuglodika figuro kaj memfida sinteno impresas tiel ko-mike, ke vi estas pli eble mokinda — sed kontraûflankeeç iom kompatinda. Ja neniam vi emas humuri kaj ÿer-ci, sençese vi ion strebas, klopodas, aktivas kaj fervoras,dum çia çi via penado celas nenien. Nurnure aîoj por viçiom valoras, la ecoj neniom. Honoravidulo vi estas, tro-

40


fiera pri çiaspecaj akiraîoj: pri via altranga ofico, pri laluksega domo, pri bienoj, pri amaso da sklavoj, pri viafavoro de l’faraono, pri via alloga edzino — ja eç pri mimem, kiun vi kutimis demonstri al viaj gastoj kiel kuri-ozan sova¸beston el ekzota regiono. Mi çiam estis por viio kvazaû parolanta papago, kalkulscia çevalo aû pen-tripova simio.

Jes, pro via animsimpleco vi eç ne kapablis kompre-ni, kiel ¸enaj por çiuj invititoj estis tiuj kunvenoj en viadomo, kiujn vi sagace nomis ”festenoj de spirito”, çar laçefa allogaîo, per kiu vi regalis la kunvenintojn, estis nebongustajoj rafine preparitaj — kiel kutimas en la egiptamondumo — sed prezentado de miaj tieldiritej son¸-aûguraj kapabloj. Estadis pli eble histrionaîoj ol festenoj.Al la prave surprizitaj gastoj vi çiam proponis nur iomda acideta vino abunde akvomiksita, laûdire por ke ilikonservu klaran menson. Damne, mankis nur aldoneenspezi enirpagon, kaj impreso pri ia foiraktoraço estusperfekta!

Jes, vere stranga popolo, tiuj egiptoj. Pri multaj aferojili lertas, diversajn malsanojn ili scias kuraci, iliaj klerulojamasigas abundajn manuskriptojn, iliaj astroobservan-toj prikalkuladas çion ajn sur la firmamento, iliaj sacer-dotoj priaûguradas estontecon al la superuloj — sed tuteoni neglektas la pli-malpli regule alternantajn jarperio-dojn de fekundigaj inundoj kaj de sekva ega tersekeco,

41


kiu rezultigas ¸eneralan malsategon tutlande. Damne,endas ja iel racie organizi la aferon, çu ne?

Tamen — çu estas mi, kiu zorgumu pri tio?

* * *

Kiel varmega, sunoriça tago estis tiame! …Preterpasante la mastran domon, sur la teraso mi ek-

atentis lar¸an man¸otablon ÿar¸itan de malsamspecajfruktoj eskvizitaj. Ege soifante, mi vigle ascendis la tera-son por preni iom da allogaj bongustaîoj — sed damne:çi momente nur, kion mi vidas: sur kuÿmeblo malantaûla tablo, inter abundaj kusenoj situas la mastrino en om-bro de figarboj. Evidente ÿi dormas, simila al superbaleonino ripozanta dum postvora siesto …

Kvazaû hodiaû mi revidas tion:Malbendamne — kia paÿtaîo por la okuloj dea sens-

perta, flavbeka virgulo kamparana! Çu li iam povis ne-¸enite rigard-frandi tiom da femina karno harmonie el-starigita sub la diafana vualrobo, kiu kapablas kaÿi pres-kaû nenion? Kaj kio ne videblas, kio nur supozatas, tionskizas nun la ekscitita fantazio proponanta malpudorajnimagojn pri la kaÿitaj intimaîoj … Kia ¸uego malsobragvati la ravajn kurboformojn de matura inkorpo — jenvidaîo vere unika! Damne, Eternulo, vi fakte çion povas,se el nura ripo de nia prapatro vi kapablis elsorçi tianbelegaîon agace efikan …

42


Jes, fascinita mi gapis ne povante turni rigardon for dela incita spektaîo: jen ja prezenti¸as modelo de esencpu-ra femineco alloge sternita por diboça amfestado! … Çumi kulpas, ke mia viraîo subite rigidas kaj emfaze pre-tendas sian naturan rajton? Nemirinde ja!

Sed diable, nun mi ekrimarkis, ke la okuloj de l’ku-ÿanta virino estas nur duonfermitaj kaj ke ÿi subokuleobservas min! Pro embarasi¸o mi forkurontis, sed antaûol mi kapablis movi¸i, la mastrino vigle eksidis, abrup-te alÿovis antaû min la pladon plenan de oran¸oj kajle¸ere diris: ”Çu vi soifas? Ja prenu la fruktojn, ili bongu-stas!”

Poste ÿi pigreme levis sin, oscedante streçis la korponkaj sen liveri al mi eç unu pluan rigardon majeste fortre-tis, per modernaj balancetoj reliefigante sian karnoriçangluteon …

* * *

Damne, kia enuo, çi-tiele malagado! … Depost kiam oniforkondukis tiujn du kunulojn, la re¸an çefkelneron kunla kortega bakistestro, la restado en juna malliberejo i¸asnetolerebla. Kun tiuj du almenaû interbabili eblis.

Ba, povruloj — ili fakte kredis, ke ni scipovas ekspli-kadi son¸-signifojn; kiel naiva ideo! Ne son¸ojn, sedhomojn oni deçifru por antaûscii ilian estonton. Mi sim-

43


ple ellernis diveni karakteron de homoj laû iliaj kondutokaj sintenado — jen çio, kamaradoj.

Pri vi, moÿta estro de kortegaj bakistoj, scias ja kiu ajn,ke vi adis defraûdi abundon da faruno el la re¸a provi-zejo — damne, kion alian povis do la faraono fari olmortopuni vin por çies averto?

Kontraûe vi, çefkelenero, laûdire montris nuran mall-ertecon çe solena festeno, tropleniginte la re¸an poka-lon. Kelkaj gutoj da vino elverÿi¸is kaj la ofendita fara-ono en malbona humoro ordonis enkarcerigi vin. Proba-blis do, ke lia kolero baldaû pasos kaj ke vi reatingosvian antaûan postenon, çar — laû onidiro — la juna fa-raono ÿatas justecon. Vi tre ¸ojis pro mia pribonÿancaaûguro kaj preskaû larmis pro kortuÿo, forironte. Bonemi rememoras, ke vi îurpromesis pledi por mi çe la re¸o.Nu, verÿajne baldaû vi forgesis, çar jam sufiçe da tem-po forpasis depost tiam, kaj mi — damne! — çiam an-koraû sidaças en jena malbenita ejo. Çi-foje do restis miason¸aûguro senprofita. Ba, ne gravas, almenaû ion poramuzi¸i mi havis.

Çu aliaj interesatoj ne trovi¸as? He, gesinjoraj moÿtoj— çu neniu el inter vi deziras son¸profeti al si?! Hola,hola, mondumaj grandsinjoroj, noblaj sinjorinoj, çarmajvirgulinoj — degnu alpaÿi, mi priservos vin per favoraantaûdiro pri via brila estonteco! Specialan rabaton vi

44


¸uos hodiaû: Damne, çu neniu scivolas pri sia bonÿan-co?

Enuo, enuo — teda enuo …Se mi almenaû povus klarigadi signifon de miaj pro-

praj son¸oj — sed estus ja stultaîo: unue je son¸aûgu-rado mi ne kredas — kaj krome, veki¸inte mi çion son-¸itan tujsekve forgesas. Tamen — ne çion, verdire — unuson¸on mi memortenas bonege, çar tiu fatale influismian sekvan sintenon. Damne, ¸i procezis ja tiel suges-te, ke eç hodiaû mi kapablas plej detale reriveli ¸in:

Mi bani¸as en vasta maro. Na¸ante mi petole ÿvebastra la akvo — sed subite mi eksentas, ke io komencasmalhelpi miajn movojn, supozeble estas algoj — tamenstrebante liberi¸i mi konstatas, ke ne algoj, sed longegajharoj estas, kio serpentamaniere çirkaûvolvas miajnmembrojn kaj malebligas movi¸i — ega forto tiras minmalsupren kaj minacas dronigi — jes ja: evidente monst-ra polpo çirkaûpremas min per pluraj alsuçpovaj tentak-loj, abomena polpo kun du kugloformaj kapoj, el kiujrigide gapas po unu okulo blindaspekta! Teruro kaj naû-zo atakas min — sed subite mi ekkomprenas, ke ne pol-paj tentakloj sed feminaj gamboj estas, kio katenas min— popare ili çirkaûkruras mian korpon, elaste adherasçe mia haûto, kvazaûsuçe fiksi¸as al miaj dorso kaj glu-teo — — kaj samtempe ambaû popolkapoj ÿan¸i¸as jemambuloj de ia ina estaîo nevidata, ¸emelkune ili flosas

45


çe la akvonivelo kaj kaîole tuÿas mian viza¸on per siajcicoj bur¸onaspektaj — kaj jen ankaû malica voço mokeaûdi¸as: ja prenu la fruktojn, ili bongustas … bongustas..bongustas — — kaj nun mi eksentas, ke ia kavaîo mina-cas absorbi min, vane mi luktas por liberi¸i, senÿance mibaraktas — la eni¸o estas jam neevitebla, mi ne plu ka-pablas rezisti — la nedifinebla aîo jam per potenca en-suço glutas min — — sed mirinde, la enÿova procedotute ne malagrablas, male: enpenetrante mi sentas infa-necan ¸ojon — delica varmo çirkaûas — — bongustas —bongustas — — kaj subita voluptego konvulsia akre tra-iras mian korpon elfunde, liverante senmezuran ¸uon¸isnune nespertitan …

* * *

Dum kelkaj tagoj post la ekstravaganca son¸o mi evita-dis renkonti la mastrinon, çar — sen scii kial — mi estiskonvinkita, ke ¸uste al Ÿi esence rilatas tiu mia erotikason¸osperto. Mi kvazaû timis, ke Ÿi iel divenu tion laûmia sinteno.

Tamen — ju pli mi rifuzadis subi¸i al la seksdelicajfantaziaîoj, des pli avide mi deziris, ke la son¸o ripeti¸u.Sed vane. Dum sendormaj noktoj mi ade renversi¸is enmia lito deflanke alflanke, sopirante en la tenebro rei-magi Ÿian allogan, incitan figuron — denove mi kvazaû-spektis Ÿin kuÿi sur la kusenoj, mi fantaziis, ke çi-foje Ÿi

46


eç invitis min kun¸uadi la seksvolupton — duondormismi kaj duonrevis … Kaj en tiu strange labila animstato,kiam la spirito ÿvebas inter maldormo kaj ekson¸o, enmia ekscitita fantazio riveli¸is malpudoraj seksludoj, enkiuj ni ambaû kunaktoris, sen¸ene uzante plej variajnteknikojn de gei¸o, pri kiuj mi mem eç ne sciis, çu iliestas entute realigeblaj; tamen senbride mi fikciis, dumepraktikante malçastan memtuÿadon laû la metodo defrato Isa˛ar, kiun mi iame primokis …

La libido tute superregis min. Pri nenio alia ol pri Ÿimi kapablis pensi, kvazaû obsedita mi kondutis. Preskaûçiunokte mi ripetadis la pasioplenan riton de fiktivakuni¸o, çiam strebante pleje prokrasti la momenton desupera delico. Feliçe mi konstatis, ke la iama averto del’patro pruvi¸is blaga, çar mia virorgano tute ne defalis,sed funkciis perfekte.

Dum tiu tempo, renkontante Ÿin, mi vole-nevoleokulgustume pritaksadis la proporciojn de Ÿia korpo —kaj iom post iom en mia animo veki¸is fantastika sopi-ro travivi amkontakti¸on kun Ÿi ne nur fikcie, laûimageen fraûleca solejo, sed tute reale, en efektiva duopa in-timo. Kaj çi mia intensa dezirego versimile eç mani-festi¸is per mia ekstera sinteno, çar kiomfoje niaj vidojrenkonti¸is, çiam Ÿi forte vangoru¸i¸is kaj embaraseflankenturnis la rigardon … Damne, çu eblas?! Çu Ÿiajpensoj fakte direkti¸as al la sama celo kiel tiuj miaj?

47


Prenu la fruktojn … ili bongustas — — Çu Ÿi eble jamtiam ….?

Jes, nun mi jam certis, ke nepre ontas la fatala mo-mento, kiam ni restos nur duope solaj kaj poste … dam-ne, mi ne kura¸is finpensi — —

Tamen kiam tio okazu? Çu çi nokte, çu dum la mor-gaûa mateni¸o, çu post la venonta plenluno? … Tage-nokte mi atendos. Çu mi ne brulkonsumi¸os pro la so-pirego?

Sed nelonge daûris. En unu festotago vespere, skla-vino alvenis por al mi mesa¸i ur¸an inviton de la mastri-no. Jen do mia bonÿanco! Nun okazu, kio okazontas, jeçio mi jam fajfas — hodiaû Ÿi devos al mi subi¸i, volupteŸi devos barakti en mia brakumo kaj plorsingulti prodelico de spontanea, senbrida amorado, kiam çiuj sen-soj koncentri¸as al tiu unusola kapturniga travivaîo uni-ka, kian Ÿi kredeble neniam povis sperti çeflanke de siasentaûga edzaço porkograsa..

Nun ek do, mi malevitu la aventuron! —Agace superba Ÿi vidi¸is, starante en subtila diafana

robo çe fenestro, dorse al la pordo, tra kiu mi eniris.Damne, kia rafineco, kiam vi le¸ere malstreçis la kor-pon, kunmetinte la manojn postnuke, por ke la malfruajsunradioj skizu la allogajn konturojn de via figuro tra laloza vualvestaîo, kiu nur akcentis la suban nudecon …

Kaj kia artifiko, kiam vi turninte vin kvazaû vi ektimis

48


pro mia jama çeesto kaj ordigante vian veston ne neg-lektis kvazaû senvole emfazi la riçecon de la brustofruk-toj, pro rigardo al kiuj atakis min dolça kapturni¸o kajstranga vibrado ie çe la hipogastro …

Versimile nurnurajn stupidaîojn mi parolis dum lasekva vid-al-vido kvazaûkompleza — çar solsole pri tiomi devis pensi, kiamaniere eki la amludon. Ja ¸is nun mine gei¸is ankoraû, sekve mankis al mi spertoj pri respek-tiva sekskonduto; damne, çu mi ne ridindigos min per iomaldeca aû çu mi ne kaûzos al Ÿi doloron aû abomenonper ia mal¸ustaîo?.

La tempo pasantis kaj mi çiam nur babilaçis pri neniokaj cerbumis, kiamaniere kunkoitigi Ÿin. Perokule miÿtelfrandis la promesdonajn bongustaîojn de Ÿia plen-forma korpo, kiuj antaûanoncis diboçan festenon — kajdume mi sentis, ke mia seksaîo jam enormas, eble estaseç rimarkebla sub la tuniko — malbeninda situacio, nunkiom mi faru! Jam mi pretis disigi la agrafon de mia ki-telo — kiam Ÿi subite alpaÿis kaj mantuÿis min …

Malbendamne — ¸uste tion Ÿi devis ne fari! Kvazaûsvenonta mi sentis min pro Ÿia ektuÿo — la narkota bon-odoro emananta el Ÿia korpo, la ebriiga tuÿapudeco deŸiaj inaîoj, la intensa femineco koncentrigita en ektuÿode Ÿia varme mola polmo — çio çi min igis tutperplek-sa. Antaû miaj okuloj malheli¸is kaj ie interne ÿajnis almi aûdi severan voçon: Ne faru, Jozefo! Ne faru! Cete-

49


re estis superflue; eç se mi estus kion ajn volinta, la ori-ginan intencon mi nepre ne povus efektivigi, çar sam-momente mi eksentis, kiel mia seksenergio nenii¸as —

Hometoj oraj, çiuj rigardu: jen amanto tro ambicia,kiu alhastis por adultigi la edzinon de sia propra mastro— kaj jen kiel li sukcesis! Kia skandalo — çiuj primokulin!

Prave vi komencis pugnobati, sinjorino, la sklavon,kiu kura¸is ÿtelonti vian çastecon kaj ne kapablis finfa-ri. Kitelo-nekitelo, egale mi estas nudigita ¸is la fundo demia memo — nenio restas ol fu¸i … sed kiam ja, kieneskapi for de mi!

Kaj kio sekvis tuj poste, estis nur konsekvencoj tutenormalaj. Skur¸u nur, kolego sklavo, skur¸u plenforte,stupidulo, vipu min ja ambaûmane, por ke la doloregosuperu çion, kio vekriegas en mia elrabita interno! ….

* * *

Çu ankoraû nesufiçe da fiaîoj? Çu denovan hororon ne-cesas sperti? Malbena mia scivolemo, kiu devigis minsurgrimpi la kradon de mia subplafona fenestreto, kiamekestis tiu tumulto ekstere; prefere mi devis ne fari tion,neglekti la tutan aferon, ne aûskulti kaj ne rigardi — çarkion mi ekvidis?

Meze de la vastespaca korto — jen rigradu! — atletsta-tura nigrahaûtulo duonnuda, per dikaj çenoj katenita çe

50


fortika paliso. Iom fore pretas tri gvardiistoj fortstaturajkun longaj skur¸oj enmane; ekzekutontoj probable.

Nu jes, pasintvespere mi ekaûdis ja onidiron, ke iunegro aûdacis instigi sklavribelon kaj, malsukcesinte,hodiaû li estas ekzekutota — do jen la preparoj, eviden-te. Aliaj gvardianoj postenas rondçirkaûe starante enmalstreça pozo — kaj malantaû ili, korpo çe korpo, pre-mamase abundas gesklavoj. La tuta kortospaco plenple-nas de ili. Senmove kaj senbrue ili staras — indiferentahomamaso.

Kaj jen subite: en lar¸a fenestro ¸uste kontraû mitrans la korto — Potifar mem vidigas sin en sia solenauniformo gvardiestra! Per triobla laûdo li altiras çiesatenton — kaj post dramefika paûzo patose mansignasal la skur¸otenantoj. Kaj tiuj malhaste, senafekte ekassian malnoblan agadon:

Bato post bato, la skur¸oj trafas la korpon de la ekze-kutato, sur kies nigra haûto postsigni¸as sangoru¸aj stri-oj. En regula, maÿinsimila ritmo alterne vipas la knabe-goj la dorson, ÿultrojn kaj lumbon de la negro, kies mus-koloza korpo sub çiu bato konvulsie skui¸as. Dekomen-ce li nur ¸emas elprofunde — sed poste, kiam la ritmode vipado preskaû nerimarkeble plirapidi¸as, li komen-cas daûre mu¸i kvazaû vundita besto — la skur¸antojbategas nun penplene, iliaj ÿvitkovritaj viza¸oj sova¸-mienas, iliaj okuloj vidigas sangavidon, iliaj brakmusko-

51


loj krevminace streçi¸as, tamen sian kruelan agadon iline çesigas; tenante nun ambaûmane siajn vipojn, plen-forte ili bategas — sango jam torentas el la çifigita haû-to de la negra dorso, kies pecigita karno ne vidi¸as kielununura naûza vundo. Orelÿira vekriado de la tortura-ta sklavo regas nun la tutan spacon kaj certe aûdeblaslar¸vaste tra la libera aero — —

Ja kie vi restadas, Eternulo, ke vi mem ne aûdas? Çuvi eble ne komprenas negran lingvon? Helpkrioj de mor-tontoj ja ne tre diferencas, sendepende de haûtkoloro ilisonas egale, ties signifon oni ne povas miskompreni. Jakiel vi çi-foje ne aûdigas vian striktan malpermeson NEFARU?! Se ne temas pri hebreo, çu ne estas via afero?Damne, çu eble ne estis vi, kiu ankaû la negrojn kreis?Kiu do estis? Çu tamen ekzistas aliaj dioj krom vi?

Vi malvoças, Eternulo; çu ne aûdas vi, çu neglektas?Tute same vi mutas, kiel jena homamaso çirkaûstaran-ta. Tutpasive ili algapas la abomenan spektaklon ansta-taû savi la kondamniton — ili estas ja pluroble pli mul-taj ol la çeestantaj gvardianoj — ja kial do, kial?! Sugestual ili, Eternulo, ke ili agu iamaniere! Çu ili ne aûdis tiunlongan nehomecan ekhojlon, kiun elbuÿigis la mortan-ta povrulo — çu ili ne vidis la agonian fortostreçon de liatorturita korpo? Jen rigardu, nun la eksa homo jam pen-das de la çenoj senmove, simila al senforma maso desangmakulita brutkarno! …

52


Ho, Eternulo, kian misgenton vi fuÿproduktis, kreintela homon! En la tiama sesa tago fatala, kial vi ne preferisjam ripozi? Ja çiu surtera speco de bestoj kaj eç de lakreskaîoj celas sindefendi, protekti sin mem kontraû ata-koj deflanke de aliaj specoj — sole la homoj interbatalaskaj sençese cerbumas, kiamaniere masakri unuj aliajn. Kajinterluktante ili uzas ne nur ungojn kaj dentojn, kiel farasçiuj bestoj, sed produktas artefaritajn mortigilojn porsklavigi alitribanojn. Vere misan modelon vi starigis, Eter-nulo, kreinte la onidiran estron de la mondo! — —

Çu mirinde, ke post tiu hodiaûa travivaîo mi ekdubis,Dio, eç pri via vera ekzisto? Jes ja, paçjo certe konster-ni¸us kaj konsiderus mian ekpenson nepardonebla pekograve punenda. Bone do — se vi punos min, Disinjoro,tiam mi almenaû certos, ke vi fakte ekzistas. Dum miainfana¸o al mi sufiçis simple kredi, simile kiel oni kredasfabelojn sen pritaksi ilian pravecon; la kredo estis agra-bla kaj neniel primeditenda, çar la vivado mem estismalkomplika, senproblema. Sed maturi¸inte oni çiampli kaj pli sentas ian malharmonion inter tiu spontane,naiva, infaneca kredo kaj racia konsidero. Tiujn ambaûoni bezonas: sen uzadi raciajn kapablojn oni memvolekondamnus sin resti blindi¸ema malprogresulo — kajforîetinte la religian kredon, oni sentas sin seniluziigita,kvazaû priÿtelita je peco de sia animo; senkreda vivadofridas … Kia dilemo!

53


Mi petas, petegas vin, Eternulo — se vi fakte ekzistas,rezultigu al mi pruvon pri tio! Nur unufoje mi ekaûdisvian voçon — tamen çu eble ne estis nur produkto demia ekscitita fantazio? Mi petas, ne lasu min ÿanceliri trala malfavora mondo sen apoga bastono de la la kredo jeia supera potenco, kiu prudente direktas çies agadon albonaj celoj. Direktu la homgenton laû ¸usta vojo al daû-ra repaci¸o, liberigu çiujn sklavojn kaj ne permesu, keunuj subpremu aliajn … Çu troa tasko? Versimile neeblas efektivigi tion tujsekve, çar eble eç Dio ne kapablasfari tiel egan miraklon je unu fojo, subite, senprokraste— kaj mi ne emus ja morti sen ¸isatendi la konvinkanpruvon —

Çu vi scias do, kion? Pruvu al mi vian potencon pre-fere per io alia, de mi facile perceptebla: igu min eliri eljena malliberejo, donu al mi povon ade bonfari al bezo-nantoj, renkontigu min kun miaj patro kaj patrindeve-na frato Benjamen, permesu al mi puni la aliajn fratojnpro ilia peko kontraû mi farita kaj fine montri al ili miannoblecon per indulga pardono. Se tion çi vi rezultigos,neniam plu mi pridubos vian ekziston, sed adorados vindumvive kaj disfamigos vian gloron tra çiuj regionoj dela vastevasta mondo …

Sed damne — kiom longe ankoraû?

54


… kaj oni rapide eligis lin el la malliberejo, kaj li razis sinkaj ÿan¸is sian veston kaj venis …

GENEZO, XLII,14

(En traduko de Zamenhof:… kaj oni rapide eligis lin el la malliberejo, kaj li sin ra-

zis kaj ÿan¸is siajn vestojn kaj venis …)

55


Potifar, la bonkorulo

Kia ¸ojo revidi vin, Jozefo? Çu fakte jam pasis du ja-roj depost tiam? Je Amono, kiel hastas la tempo,forportate nin al la eterneco!

Bonvenu, kamarado! Vere dolore mi sentadis vian for-eston dum vi restadis tie malsupre. Mankis al mi viajprudentaj son¸eksplikoj, ege ili al mi mankis. Eble vi eçne povas imagi, kiel oni suferas pro malhavo de inteli-genta kunulo; ja kun kiu mi povas kvalifike interparoladimeze de tiuj malkleruloj? Diru sincere: çu vi ankaû re-memoris min almenaû iomete?

Nu, ne staru tiel embarase kaj ne rigardu min nub-miene. Prenu ja lokon çe mia modesta man¸otablo kielantaûe, nur aran¸u vin komforte, tute hejmece, neniel¸eni¸u. Ja mi estas jam man¸inta, jen tamen restis iomo— vi scias ja, tiu mia malbeninda stomako … Nur aten-tu, certatempe vi devos bridi vian apetiton, çar via sto-mako kredeble dekutimi¸is festeni, çu? Nu, ne nubmie-nu, indas ja iomete interÿerci, çu ne vere?

Ne kredu, ke mi forgesis vin dum via foresto. Ofte mipripensis vin, dirante al mi: necesas liberigi tiun povru-lon — tamen çu endas, ke mi mem persone okupi¸u pri

56


çiuj bagatelaîoj? Ja eç tempeto ne restas al mi por privat-aj aferoj, çiun mian tempon forrabas mia porpublika de-îorado. Verdire vi estas enviinda, se vi povis pasigi pli oldu jarojn tute kviete, senigita de çiuj zorgoj — ho, vi fri-pono, sagace vi sciis aran¸i … Ne, ne, nenion repliku, eçne pepu prefere! Mi komprenas vin ja tute bone, ne ne-cesas ion ajn klarigi.

Entute, Jozefo — plej konvenas nurnure muti lasta-tempe. Malbonaj cirkonstancoj formi¸as, Jozefo. Sciu,estas dan¸ere eç en sia propra domo laûtparoli. La mu-roj estas aûdipovaj, iun ajn oni devas suspekti — çiujspionas! Ja vi konas min bone kaj scias do, ke mi ne kuti-mas kave frazi — bonkredu, Jozefo, çio çe ni açi¸as nun-tempe. Imagu nur: la sklavaro komencas ribeli! Çu iontian oni aûdis iam ajn? Kion ili postulas verdire? Ili es-tas ja nurnuraj barbaroj diversgentaj, malkleraj misge-neritoj malpursangaj, plejparte negroj — kaj tiuj ebleemas egalrajti kun ni egiptoj! Kia senhonto — ja diru! Lasklavaro vivteni¸as ja je kostopago de la ÿtato! Se la ÿtatone igus ilin labori kontraû nutraîoj kaj lo¸ado, ili mor-taçus kvazaû brutaro senfura¸a — çu mi ne pravas? Sedtion ili ne agnoskas, ribeli ili emas!

Nun imagu, en kia situacio trovi¸as mi kiel çefo de lafaraona korpogvardio! Mi respondecas ja pri ¸eneralatrankvilo. Çiun eç plej etan eventon oni imputos debe-te al mia konto. Vi ne kredus, Jozefo, kiom da laûdiraj

57


amikoj embuskas por uzurpi mian postenon. Neenviin-da situacio … Jes, tiel statas la aferoj ¸enerale en nia so-cio: post çiu angulo gvatas kelkiu por kvermeti piedonal funkciulo pli alta postenanta — kien perdi¸is nia mo-ralo, kiel misi¸is la iama solidareco de nia reganta kla-so!

Komprenu, Jozefo, ke çio çi ekstreme nervozigas min,eç kviete dormi mi ne plu kapablas. Jam ¸iskole mi sa-tas de tia deîorado, se mi devas tiel pene retenadi mianoficon. Iam-tiam mi eç mem demandas, çu tio penvalo-ras. Tamen kion mi faru? En mia a¸o oni ne povas ja ekiion novan. Cetere kion mi komencu? Antaûnelonge misentis min jam tiel deprimita, tiel senespera, ke mi ek-pensis eç manlabori — imagu nur, kia freneza ideo! —sed çu mi entute rajtas tion? Ja mia nobela deveno pre-destinas min por altranga deîorado, çu? La burokrataaparato englutis min kaj ne plu eblas liberi¸i …

Tamen sufiçe jam da tiu vana lamentado! Mi invitisvin ne por plendi pri miaj malfacilaîoj. Cetere, çu vi sci-as, pro kio mi alvenigis vin? Vi apenaû divenus.

Eble vi konjektas, ke mi intencas riproçi vin pro viakonduto al mia edzino? Neniel, Jozefo, absolute ne! Pormi persone indiferentas, kio okazis inter vi du, tio lasasmin neglekta, pri tio mi tute malzorgas …

Atendu, mia kara, nenion kontraûdiru — mi ne emaspribabiladi tiun tedan aferon. Çu vi opinias, ke mi tiam

58


kredis ÿian blagon? Kamarado, unuavide mi malkaÿisÿian naivan artifikon! Mi tre bone scias, ke la kokradoniniciatis ne vi, sed ÿi mem. Ÿian karakteron mi konas tielperfekte, ke çia klarigado superfluas. Sciu, Jozefo, viri-non oni vere ekkonas nur edziniginte ÿin. Kaj tiu miaestas ja aparta malvirtulino:

Kvazaû ia stranga manio estas çe ÿi. Ekstreme ordone-ma ÿi estas, çion ÿi volus aksigi çirkaû si, çiam ÿi strebasaltiradi atenton al sia ekstravaganca memo. Kun iu ajnnova viro ÿi pretas flirti, provokante lian flatadon. Sedmi bone scias, ke tion ÿi faras precipe por îaluzigi minkaj demonstri, kiel sopirata ÿi estas. Jes ja, ÿia frivola sin-teno kolerigas min, sed alikaûze ol ÿi konjektas: ÿia de-fia konduto kaûzas malbonan sangon en nia honorasocio — jen kio ¸enas min! Per rabokuloj mi devas gar-di mian bonfamon, vi komprenas, Jozefo, çu? Certe vikomprenas, çar vi estas eksterordinare sa¸a.

Sed ¸uste tial vi ankaû ÿin devis kompreni! Sciu, ÿiatingis jam la a¸on, kiam la virinoj emas amindumi ju-nulojn. Tiam nemirinde, ke ÿi persistis kunpekigi vin, tioestas tute laûnatura. Sed vi, naiva virgulo obstine pudo-ra, anstataû kompreni tion kaj volonte kontentigi ÿin,kiel decus al obeema sklavo — vi preferis rifuzi! Kio mis-ordi¸is en via cerbujo? Se vi estus plenuminta ÿian avi-don, çio procezus tute kaÿite kaj senskadale. Damno kunvi! Kial vi, je Amono, ne konfidencis al mi mem la tutan

59


aferon? Çio povis esti senproblema. Çu vi eble konjekt-as min îaluzema? Eç neniel!

Cetere ne supozu, ke amorado kun mia seksmienaedzino estas io delica — neniel! Ÿi nur ÿajnigas sin pasi-ulino — en la geedza lito ÿi neniigas çiujn iluziojn; abso-lute senpasia ÿi estas, apatia, pasiva — oni povus çe ÿimalvarmumi, tiel ÿi fridas. Imagu nur, ke eç mi memneniam sukcesis ardigi ÿin. — çu vi kredas? Do, nenionvi havas por bedaûri.

Sciu, Jozefo: edzinon oni tenas nur por reprezenti kajiam-tiam por generi idojn. Por ¸ui seksdelicon oni iru enmalçastejon, el inter publikulinoj vi povas elekti laûgus-te kaj laû momenta humoro. Se mi mem ekemas diboçesekspetoli, çiam mi elektas nigrahaûtulinon. Jes, Jozefo,nepre mi rekomendas al vi negrinojn! Perfektan figuronili havas, elastan bruston, longajn krurojn kaj malbenin-de lertajn manojn. Grandiozaj amorantinoj ili estas, spe-ciale edukitaj por la publikulina metio; nenion ajn vi be-zonas fari, çion aran¸as ili mem laû variaj manieroj, cer-te vi ne enuos — fidu mian konsilon, pri erotiko mi es-tas fama eksperto!

Sed verdire — kial mi lecionas? Ja mi ne venigis vinpor instrui vin pri seksumado. Nur preterpase mi men-ciis, por ke vi sciu, ke mi absolute ne havas skrupulojnnek eble antaûju¸ojn rasismajn. Cetere vi mem povastion priju¸i proprasperte. Ankaû vi estas ja barbaro, kaj

60


malgraûe mi allasis vin en mian domon. Eç nebagatelanmonsumon mi ne doma¸is por akiri vin; indas eç dubi,çu vi respektive estimas tion. Çiam mi celis nurnure vianbonfarton, tion vi devas al mi kredi. Neniam — mi em-fazas — neniam mi iel ajn malicemis kontraû vi.

Memkompreneble, la konsekvencon kiun mi rezulti-gis el la tiama skandalo kun mia edzino, tiun vi ne raj-tas konsideri maljusta.

Jes ja, kulpi¸inta estas ÿi — sed tion mi ne povis pub-like agnoski! Komprenu ja: çu indis, ke oni fingromon-tradu min kiel kokriton, ke mian honestan nomon onikotentiru? Tio kompromitas ne nur min mem, sed sam-tiel la tutan nobelsocion — pro tiaîo oni neniam pardo-nus min! Kaj se jam mia histeria edzinaço vekis tian bru-egon, kion mi estis faronta? Çiam oni adaptu sin laû cir-konstancoj, jen la esenca principo de inteligenteco. His-toriajn faktojn çiam akomodas talentohavaj individuojlaû sia bezono. Memoru, mia kara: çio estas alia ol onioficiale asertas; se oni çiam devus malkaÿi veran statonde l’aferoj, oni ne kapablus regi.

Sed sufiçe jam, Jozefo — vi ade devigas min parolturniçirkaû la çefa kaûzo de via jena çeesto!

Supozeble vi agnoskas, ke post la skandaloza eventovi ne povas plu resti en mia familia domo. Dum tiuj dujaroj de via foresto oni forgesetis la aferon, sed se vi de-nove aperus en via antaûa posteno, tuj ekfuriozus in-

61


undo da kalumnioj kaj klaçoj — vi scias ja, kiel malicajoni estas!

Krom tio, mia edzino ege malamas vin, kion vi cete-re devas kompreni: estas ununura vi, kiu povus iam mal-kaÿi, kiel çio efektive okazis — kaj tion ÿi nepre devasmalebligi. Tutcerte ÿi provus pli-malpli baldaû senigi sinde vi, supozeble eç per ne tre delikata maniero — vikomprenas. Taûgaj rimedoj estas ja kiam ajn çemane ennia socio.

Kiel do ni aran¸u pri vi? Mi ekzemple povus teni vinen dumviva aresto, por ÿirmi vin kontraû ÿiaj insidoj —sed tio malharmonias al mia sentema naturo, eç senkonsideri tion sufiçe multekosta. Ankaû mi povus simp-le vendi vin. Finfine vi estas mia sklavo, sekve tia nego-co estus tute ordinara afero komerca: kiel varon mi açe-tis vin kaj kiel varon mi rajtas vin ankaû vendi. Eble eçprofiti mi povus, çar nuntempe merkata demando priinteligentaj sklavoj multoble superas la oferton. Krede-ble estas nur maldaûra modo, tamen des pli bone elu-zebla.

Sed — çu vi opinias, ke vin mi kapablus kondukigi alfoiro kvazaû brutaçon? Neniam, Jozefo, neniam: Vin midevas utiligi pli prudente. Sciu, Jozefo: mi d o n a c o svin! Jes, mi donacos — Kaj çu vi emas divenprovi, al kiu?Vi ne divenus, kamarado … Al nia Plej Serena FaraonaMoÿto mem mi donacos vin! Memkomprene sen pre-

62


tendi ian ajn rekompencon. Mian denaturan grandani-mecon vi konas ja, çar vi mem sufiçe spertis ¸in. Neni-am oni avaru, precipe en rilato al la estroj. Cetere mienkalkulas, ke nia afabla suvereno degnos vidigi sianbonvolan favoron al mia nenielsignifa persono per taûgamaniero laû sia plej sa¸a bontrovo.

Nia superulo eç jam scias pri vi, Jozefo — vi miras, çu?Probable iu stultulo elbabilaçis çe la kortego, ke mi po-sedas lertan son¸aûguriston — kaj laûdire ¸uste tian laDieca Faraono nun ur¸e bezonas. Interesa hazardo, çu?Nu, plezuru, Jozefo, plezuru — çar ega feliço trafisvin!G—

Sed mi vidas, ke preskaû nenion vi forman¸is; çu lalegomon vi ne trovas bongusta? Ne, ne, jam lasu — nunvi ne plu havas tempon por festeni. Mi estas jam antaûa-noncita çe la Faraona Moÿto. Mi donos al vi tiucele iuneluzitan veston el mia garderobo; poste vi repagos. Dumiaj gvardianoj akompanos vin ¸is la imperiestra pala-co.

Kaj nun jam rapidu, amiko! Mi deziras al vi sukcesonen via nova posteno. Kaj taûgaokaze ne forgesu al la PlejSerena Faraono emfazi, ke estis mi, kiu malkovris vianeksterordinaran talenton kaj eç tiagrade evoluigis ¸in, ke¸i povas utili al la prospero de la tuta imperio. Dieca niafaraono, la Plej Supera Estro de l’vaste vasta mondo vivuporeterne kaj daûre bonfartu ankaû postmorte! —

63


A˛, kiom da diplomata in¸enio oni devas disipi pormontri sin lojala kortegano …

64


… kaj la faraono diris al Jozefo: mi estas faraono, sed senvia ordono neniu levos sian manon aû sian piedon en latuta egipta lando.

Kaj la faraono donis al Jozefo la nomon Cafnatpanaeh,kaj kiel edzinon li donis al li Asnaton, filinon de pastro elOn. Kaj Jozefo komencis veturadon tra la egipta lando.

GENEZO, XLI, 44-45

(En traduko de Zamenhof:Kaj Faraono diris al Jozef: Mi estas Faraono; sed sen

via ordono neniu levos sian manon aû sian piedon en latuta Egipta lando. Kaj Faraono donis al Jozef la nomonCafnat-Panea˛, kaj li donis al li kiel edzinon Asnaton,filinon de Poti-Fera, pastro el On. Kaj Jozef komencisveturadon tra la Egipta lando.)

65


Korpogvardia veterano

Kanajla misordo! Jam denove la tagman¸o ne pretas¸ustatempe! Denove ni atendu ¸is oni bonvolos el-doni la mizeran vorpecon. Kiom da prokrastoj! Ree kajree tio ripeti¸as, de tago al tago. Miamemore, neniamestadis tia malordo en distribuado de soldatman¸aîoj,kiel lastatempe — kaj multe mi memoras, tion kredu …

Ja kelkdek jarojn mi jam deîoras en la korpogvardiode nia Plej Serena Faraona Moÿto, mi mem eç ne plukalkulas. Simple de mia juna¸o — ¸usatadire ekde tiutago, kiam la patrino alkondukis min al la ser¸ento kajdiris, jen tiun knabaçon faris al mi unu el viaj uloj, kiunmi depost tiam ne sukcesis retrovi, do prenu la bubonkaj vivtenu, mi ne plu kapablas, sed ankaû ne volas, keli laboregu kiel mizera sklavaço! Jes, tiel diris mia afablapanjo …

La gvardio do edukis min kaj trejnis. Jes, bone edukiskaj harde trejnis. Kiom da jaroj forpasis depost tiu tem-po! Hodiaû mi estas jam ververa veterano, meritoriçakaj de çiuj kunuloj respektata. Tamen nur malmultaj elmia taçmento ankoraû memoras, ke estis mi, kiu tiameantaû jaroj vipopunis Jozefon la Hebreon. Çu vi ne kre-

66


das — fakte! Memkomprene, estis por mi aparta honori-go, multaj kamaradoj enviis min pro tio. Sciu, mi tiamestis la plej fortstatura knabego el la tuta gvardio — do,kiam ekestis tiu tumulto çirkaû Jozefo, la çefa gvardies-tro Potifar alvenigis min kaj ordonis, ke mi vipregalu lamalçastan judon.

Nu, mi plenumis la taskon perfekte, kun ekstra emfa-zo. La çefestro tre kontentis kaj rekompencis min tiamper duobla kromporcio de viando je vesperman¸o; miajkolegoj furiozis de envio, kompreneble … Ho, jes, me-morinda, feliça tago por mi. Apenaû ja por Jozefo — sedkiom koncernis min Jozefo, kiom koncernis min lia kul-pi¸o kaj samtiel la obskuraj negocaçoj en la familio dePotifar entute?

Cetere, mi povas certigi vin, ke la judaço estis tiuka-ze senkulpa kiel ÿafo, tion mi ekkonis unuavide. Min ne-niu kapablas trompi, sufiçis nur rigardeti la mienon detiu fripona paro, kaj tuj mi sciis kiel statas la afero. Po-tifarino estas ja deçiame famkonata malçastulino, kiuneniam evitis okazon por provoki virseksulojn per siaincita sinteno — kaj certe estis ÿi, kiu kaûzis la tutanskandalon. Tio estis mia unua ekpenso kaj certe mi neeraris.

Sed mi estas profesiulo, çu ne vere? En la gvardio onivivtenas nin ne por pensi, sed por bati. Se sinjoro ordo-nas vipi, tiam oni vipu plenforte, sen demandi pri la ki-

67


aloj. Pensi licas al estruloj, nia tasko estas deîori. Pri çiorespondecas la estroj, kaj tiuj çiam pravas, çar por pra-vi oni ja fari¸as estro, çu ne? …

Cetere batregalon la hebreo tamen meritis, çar li kon-dutis kiel stultulo. Çu decas rifuzi amorproponon de tiavirino? Se estintus mi, kiun Potifarino incite provokis, mijam scius kiamaniere pritrakti ÿin: senhezite mi seksu-mus ÿin kaj finfarite. Tute mi malzorgus, çu ÿi estas no-belulino, çu ordinara çiesulino. Ino kiel ino, pri seksaîojçiuj ili egalas. Kaj viro, kiu tion ne komprenas, estas aûnepra stultulo aû nenionkapabla impotentulo. Miaflan-ke, neniam mi evitis okazon kunkuÿigi iun ajn virinon,se mi trovis ÿin seksplezurinda.

Sciu, mi ¸enerale malÿatas la tiel nomatajn virtulojn.Okulfrape ili manifestas siajn çastecon, animpurecon,malpretendemon kaj martiremon — çu mi scias kion an-koraû! Sed çio çi estas ja kontraûnatura, çu? La vulgarapopolaço devas eviti tiajn rafinaîojn. Jes ja, la nobelulojbonÿancas daûrigi sian vivadon ankoraû postmorte enluksaj sarkofagoj kaj pompe meblitaj tomboçambroj, kieiliaj mumioj kuÿas balzamitaj kaj provizitaj de çiaspecajvivbezonaîoj, ili çiam ekzistos plu — sed niulo? Niulofinos sian mizerplenan vivaçon ie en sterkejo, kie onisenceremonie enterigos lin kvazaû favan hundokadav-ron aû simple forlasos en dezerto kiel vorotaîon porsova¸bestoj. Do kia asketemo dumvive? Kiaj fastoj? Çion

68


eblan mi devas el¸ui nur nun, çi tempe, antaûmorte, çuvi komprenas? Mi surkraçis iajn idealojn, moralon, hon-orojn, tio estas nur malrealaj ecoj elpensitaj por trompitrokredemajn malsa¸ulojn. Realan fakton mi bezonas,nepron, pruvatestan, palpeblan fakton! Kaj çu vi scias,kio estas? Plena man¸ujo, sciu — jen tiu plej reala, ned-isputebla fakto, kiun mi agnoskas! Nenion alian mi be-zonas, je çio alia mi fajfas.

Nun, dank’ al nia Plej Sa¸a Superulo, ni çiam havasplenan ujon, eç kiam çie alilande oni laûdire tre suferas,ja eble eç amase mortadas de malsatego. Nu jes, kaûzastion la malfekundeco, kiu jam depost kelkaj senpluvajjaroj trafis la tutan mondon laûdire. Ja por mi malgravas,se iuj barbaraj gentoj elmortaços — precipe, ke ni egip-toj, ne malsatas.

Kaj vidu, çion oni misuzas por trompe propagandi!Trovi¸is nome malsprituloj asertantaj, ke pri nia nunabonfarto meritas ¸uste tiu hebrea ulo Jozefo, laûdire, çarli konstruigis la grandegajn grenejojn kaj ordonis ama-sigi nutraîojn dum la antaûaj jaroj, kiam çio abundis —ba, kia stulta parolo! Se nia Dieca Faraono ne son¸intuspri tiuj bovinoj grasaj kaj malgrasaj, çu Jozefo povus an-taûscii la okazontaîojn? Nu vidu, kiu do meritas pri niabonfarto? Klarigi signifon de tia lumevidenta son¸oscipovas ja kiu ajn, sed profete son¸i povas nur elektitojde dioj, çu mi ne pravas?

69


Cetere oni devas konstati, ke la sagaca judo tre lerteeluzis tiun faraonan son¸on por fondi sian enviindan,abruptan karieron. Nuntempe li estas, krom la re¸o, laplej potenca funkciulo, kvazaûa vicfaraono, kiu estras latutan Egiptian regnon kaj mastrumas çiujn ÿtatnego-cojn. Diru mem: çu indas, ke tia sklavdevena barbaro iguveturigadi sin en re¸a çaro tra la lando? Kaj imagu, onieç freneze jubilas al li renkonte, tapiÿumas lian vojonper floroj kaj laûrobrançetoj kaj oracias lin kiel savinton!Ba, stultuloj — çu ili opinias, ke li agas senprofite?

Vidu, unusola vipregalo sufiçis por elkapigi el li çiu-jn modestecon, oferemon kaj idealojn. Eç sian hebreandevenon li neis, akceptinte novan nomon egiptlingvan,kiun egale neniu memortenas. Ankaû sian pudoron livenkis, edzinigis pastran filinon kaj naskigis du bubojn.Ba, sklavo nobeli¸is — nekredebla idiotaîo!

Memkomprene, la alsimiligo de lia vivmaniero alegiptaj moroj estis nur ruza, profitcela kvazaûo. Propra-konscie li çiam restas barbara fremdlandano, kiu nepovas venki sian sklavecan inklinon al la primitiva gen-to. Çu vi ne kredas? Kial do li kelkfoje sendis pere de siavagabonda frataro tian amasegon da nutraîoj el la ÿta-ta provizejo en la Kanaanan landon, ja eç senpage! Çutio ne estis evidenta misuzo de oficpovo?

Sed tio ÿajnis al li ankoraû nesufiçe! Por li ne sufiçis,ke li mem bonfartas kvazaû porko en sekalejo — li de-

70


vis eç almigrigi sian tutan familion! Kaj çu vi scias, kiom-nombra estas tia juda familio? Estis ne nur lia patro kajla dek unu fratoj, sed aldone ankaû bofratinoj, gekuzoj,bofilinoj, genevoj kaj nekalulebla geneparo. Kiam çiuj çien siaj bizaraj kostumoj enmarÿis nian urbon kun kelkajveturiloj ÿar¸itaj per çiaspeca fatraso, ili aspektis kieltrupo de histrionoj kaj ridindaj ÿercafektuloj. Tia tumul-to ekestis, ke ni devis duobligi patrolojn por teni ordon.Kaj nun ili çiuj restadas çi tie, en nia regiono, tiuj fiajelmigrintoj, kiuj senbride naskprodukti¸as kvazaû ratoj.Kaj tiun çi homamason ni nutru je ÿtataj elspezoj. Nuratendu, post kelkaj jaroj ili forman¸egos çion kvazaûlokustoj kaj fine englutos eç nin mem. Malbena kanaj-laro!

Kaj çion çi kulpas tiu damnita Jozefo. Oficiale ja onisciigis, ke lian parencaron invitis la Superulo mem, sedkiu ankoraû kredas oficialajn sciigojn? Çiam la aferojstatas aliel, ol la estruloj asertas. Certe estis rezulto deintrigoj far Jozefo. Ho, mi malÿategas lin! Se mi çion çiantaûsciintus, tiam la batmemorigo estus ankoraû multepli efika …

Çu li eble ankoraû rememoras, kiel li mu¸is kaj ¸em-blekis tiam batate? Verdire, tiun eventon li devus mia-favore forgesi — alie li povus min ne tre agrable rekom-penci … Tamen, çu mi estas riproçinda? Mi nur obeisordonon. Ja çiam mi deîoris konscience, servante al kia

71


ajn re¸imo. Respondecas mia çefestro, mi nur praktikasmian profesion. Certe, tiel estas prave: estas Potifar, kiurespondecas! Kaj se Jozefo eble ordonus, ke mi skur¸uPotifaron, volonte mi farus, kial ne? Harda disciplinoestas ja firma bazo de homa kunvivado, çu ne?

Jes, jes — tiel statas la aferoj, tiel pasas la vivado. Po-tenculoj alternas, unu malaperas kaj alia supreni¸as, pli-malpli fia ol tiu antaûa. Tronoj detrui¸as, superbaj urbe-goj i¸as ruinoj, formortas tutaj homgentoj, vastaj regio-noj kun florriçaj ¸ardenoj ÿan¸i¸as je dezertoj … Tamenununuraîo çiam postrestas: estas ni, gvardianoj, poli-canoj, soldatoj, militistoj, armitoj, solduloj, profesie ek-zercitaj amasmurdistoj. Çio alia pereos posttempe, çioestos forgesita, çio ajn: la stulta, spritmanka çasteco deJozefo samkiel lia posta honorigo, la ven¸ema mal

Documents

La skandalo pro Jozefo - i-espero.infoi-espero.info/files/elibroj/eo - vinar, valdemar... · LA SKANDALO PRO JOZEFO eLIBRO … kaj ÿi diris al Potifar: la sklavo, kiun vi venigis