La Preciosa Guirnalda esp-tibmedia.dalailama.com/Spanish/texts/Nagarjuna-Precious-Garland-ESP… · pues es en el seno del Dharma excelente donde la práctica se vuelve posible. 3

La Guirnalda Preciosa

Consejos para un Rey

Nagaryuna

Índice

དཀར་ཆག

Capítulo Primero 3 ................................................................

Capítulo Segundo 55 ............................................................

Capítulo Tercero 107 .............................................................

Capítulo Cuarto 159 .............................................................

Capítulo Quinto 209.............................................................

ལེau་དང་པོ། མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པ་བstན་པ། 2.........................................

ལེau་གཉིས་པ། མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པ་spེལ་མར་བstན་པ། 54.............................

ལེau་གsuམ་པ། byང་uབ་kyི་ཚ<གས་བsduས་པ་བstན་པ། 106...............................................

ལེau་བཞི་པ། rgyལ་པ@འB་uལ་བstན་པ། 158..............................................................

ལེau་lŋ་པ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་spyོད་བstན་པ། 208....................................................

ལེau་དང་པོ། མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པ་བstན་པ།


༄༅། །rgy་གར་skད་du། ra་ཛ་པ་རི་ཀ་a་རtn་ma་laི། བོད་skད་du། rgyལ་པོ་ལ་གཏམ་by་བ་རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ།

སངས་rgyས་དང་byང་uབ་སེམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་ལ་yག་འཚལ་ལོ།

ཉེས་པ་kuན་ལས་rnམ་gོrལ་ཞིང་། །ཡོན་ཏན་kuན་gyིས་བrgyན་པ་པོ། །སེམས་ཅན་kuན་gyི་གཉེན་གཅིག་པོ། །ཐམས་ཅད་མyེན་ལ་བདག་yག་འཚལ། ། ༡

rgyལ་པ@་y]ད་ལ་ཆོས་sgruབ་yིར། །གཅིག་tu་དགེ་བའི་ཆོས་བཤད་དེ། །དམ་པའི་ཆོས་kyི་snོད་ལ་ནི། །ཆོས་འgruབ་འgyuར་ཏེ་གང་ཞིག་ལ། ། ༢

དང་པོར་མངོན་པར་མཐོ་བའི་ཆོས། །yིས་ནི་ངེས་པར་ལེགས་འbyuང་བ། །གང་yིར་མངོན་པར་མཐ@་ཐ]བ་ནས། །རིམ་gyིས་ངེས་པར་ལེགས་པ་འོང་། ། ༣

~ � ~2

1 - Alto renacimiento y bien definitivo

Título en sánscrito: Raja parikatha ratna vali Título en tibetano: rgyལ་པོ་ལ་གཏམ་by་བ་རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ།

¡Homenaje a todos los Budas y Bodhisattvas!

Capítulo Primero

1. Del todo libre de cualquier defecto y adornado con todas las buenas cualidades, el único amigo de todos los seres: me postro ante el Omnisciente.

2. ¡Oh, Rey ! explicaré las prácticas virtuosas 1

para que surja en ti la doctrina, pues es en el seno del Dharma excelente donde la práctica se vuelve posible.

3. Primero, los medios para un alto renacimiento, luego, surge el bien definitivo. Porque, tras lograr un alto renacimiento, llega gradualmente el bien definitivo.

Escrito para el rey Satakarni, de la dinastía Satavahana.1

~ � ~3


དེ་ལ་མངོན་མཐོ་བདེ་བ་stེ། །ངེས་པར་ལེགས་པ་ཐར་པར་འདོད། །དེ་ཡི་བsgruབ་པ་མདོར་བsdu་ན། །མདོར་ན་དད་དང་ཤེས་རབ་བོ། ། ༤

དད་ཅན་ཉིད་yིར་ཆོས་ལ་བrེtན། །ཤེས་རབ་ldན་yིར་ཡང་དག་རིག །འདི་གཉིས་གཙk་བ@་ཤRས་རབ་stེ། །འདི་sŋོན་འgོr་བ་དད་པ་ཡིན། ། ༥

འduན་དང་ཞེ་sdང་འཇིགས་པ་དང་། །rོmངས་པས་གང་ཞིག་ཆོས་མི་འདའ། །དེ་ནི་དད་པ་ཅན་ཞེས་by། །ངེས་པར་ལེགས་པའི་snོད་མཆོག་ཡིན། ། ༦

གང་ཞིག་luས་ངག་ཡིད་kyི་ལས། །ཐམས་ཅད་ལེགས་པར་ཡོངས་བrtགས་ཏེ། །བདག་དང་གཞན་ལ་ཕན་ཤེས་ནས། །rtག་tu་byེད་པ་དེ་མཁས་པ། ། ༧

~ � ~4


4. El alto renacimiento es felicidad y el bien definitivo es la liberación. En suma, los medios para alcanzarlos son, de forma resumida: la fe y la sabiduría.

5. Por tener fe, nos dedicamos al Dharma. Por tener sabiduría, comprendemos bien. De estas dos, la sabiduría es principal y la fe es su requisito previo.

6. De quien no rechaza el Dharma —debido al deseo, al odio, al miedo o a la ignorancia— se dice que tiene fe y es un recipiente supremo para el bien definitivo.

7. Quien, tras analizar bien todas sus acciones de cuerpo, habla y mente, identifica cuales lo benefician a él y a otros y las efectúa siempre: ese es un sabio.

~ � ~5


མི་གསོད་པ་དང་rku་spོང་དང་། །གཞན་gyི་uང་མ་spོང་བ་དང་། །ལོག་དང་r་མ་rʦuབ་ཉིད་དང་། །མ་འbེrལ་smr་བ་ཡང་དག་sdོམ། ། ༨

ཆགས་དང་གནོད་སེམས་མེད་པ་ལ། །ཉིད་kyི་lt་བ་ཡོངས་spོང་བ། །འདི་དག་ལས་ལམ་དཀར་བcu་stེ། །བzlོག་པ་དག་ནི་ནག་པ@་ཡBན། ། ༩

ཆང་མི་འuང་དང་འཚ<་བ་བཟང་། །rnམ་མི་འཚ�་དང་guས་sbyིན་དང་། །མཆོད་འོས་མཆོད་དང་byམས་པ་stེ། །མདོར་ན་ཆོས་ནི་དེ་ཡིན་ནོ། ། ༡༠

luས་གduང་byེད་པ་འབའ་ཞིག་ལས། །ཆོས་མེད་འདི་ltར་དེ་ཡིས་ནི། །གཞན་ལ་གནོད་པ་spོང་མེད་ཅིང་། །གཞན་ལ་ཕན་འདོགས་ཡོད་མ་ཡིན། ། ༡༡

~ � ~6


8. No matar, no robar, renunciar a las mujeres ajenas, refrenarse de mentir, de las palabras que siembran discordia, de las palabras agrias y de las charlas sin sentido,…

9. …la ausencia de envidia y malicia, y el abandono de la visión nihilista conforman los diez caminos de acción positivos. Sus opuestos son negativos.

10. No beber alcohol, ganarse la vida de forma honesta , no dañar, obsequiar con respeto, 2

honrar a quien lo merece y el amor: en esto se resume el Dharma.

11. La mera mortificación del cuerpo, no constituye Dharma, puesto que no implica dejar de dañar a los demás ni entraña beneficio alguno para ellos.

Los cinco modos de vida deshonestos: 1. hipocresía (uལ་འཆོས་), 2. adulación 2

(ཁ་གསག་), 3. mendicidad indirecta (གཞོགས་slོང་), 4. Expolio (ཐོབ་kyིས་འཇལ་བ་), y 5. Dar para recibir luego (rེད་པས་rེད་པ་).

~ � ~7


sbyིན་དང་uལ་rིམས་བཟོད་གསལ་བ། །དམ་ཆོས་ལམ་པ@་ཆR་ལ་གང་། །མ་guས་luས་གduང་གནག་ལམ་ltའི། །ལམ་གོལ་དག་ནས་འgོr་བ་དེ། ། ༡༢

འཁོར་བའི་འbོrག་ནི་མི་བཟད་པའི། །མཐའ་ཡས་skyེ་བ@་ཤBང་ཅན་du། །ཉོན་མོངས་གduག་པས་འyuད་པའི་luས། །ཤིན་tu་yuན་རིང་འjuག་པར་འgyuར། ། ༡༣

གསོད་པ་ཡིས་ནི་ཚ�་uང་འgyuར། །rnམ་པར་འཚ�་བས་གནོད་པ་མང་། །rku་བ་ཡིས་ནི་ལོངས་spyོད་ཕོངས། །byི་པ@་byRད་པས་དgr་དང་བཅས། ། ༡༤

བrǳuན་du་smr་བས་skuར་བ་stེ། །r་མ་ཡིས་ནི་བཤེས་དང་འbyེ། །ཚ�ག་rʦuབ་ཉིད་kyིས་མི་sན་ཐོས། །མ་འbེrལ་པ་ཡིས་ཚ�ག་མི་བʦuན། ། ༡༥

~ � ~8


12. Quienes no respetan el gran sendero del santo Dharma que enseña la generosidad, la ética y la paciencia, y afligen sus cuerpos desviándose del camino para seguir un sendero semejante al del ganado…

13. …estos seres se involucrarán por mucho tiempo, en los insufribles pastos de la existencia cíclica, entre los árboles de los innumerables seres con sus cuerpos asidos por las víboras de los engaños.

14. Una vida corta proviene de matar, de la violencia, perjuicios frecuentes. El robo nos traerá la ruina financiera y el adulterio, enemigos.

15. Decir mentiras provoca calumnias, sembrando discordia perdemos amigos, las palabras agrias, ocasionan que escuchemos lo irritante y las vanas suscitan el descrédito.

~ � ~9


བrnབ་སེམས་ཡིད་ལ་རེ་བ་འཇོམས། །གནོད་སེམས་འཇིགས་པ་sbyིན་པར་byེད། །ལོག་པར་lt་བས་lt་ངན་ཉིད། །ཆང་འuང་པས་ནི་blོ་འruལ་ཏེ། ། ༡༦

sbyིན་པ་མ་བཏང་དbuལ་བ་ཉིད། །ལོག་པར་འཚ<་བས་བsluས་པ་stེ། །ཁེངས་པ་ཡིས་ནི་རིགས་ངན་ཉིད། །rག་དོག་གིས་ནི་གཟི་uང་ཉིད། ། ༡༧

rོ་བས་ཁ་དོག་ངན་པ་ཉིད། །མཁས་ལ་མི་འdིr་bluན་པ་ཉིད། །མི་ཉིད་ལ་ནི་འbrས་bu་འདི། །kuན་gyི་དང་པོ་ངན་འgོrར་རོ། ། ༡༨

མི་དགེ་ཞེས་by་དེ་དག་གི །rnམ་smིན་བsgrགས་པ་གང་ཡིན་པ། །དགེ་བ་དག་ནི་ཐམས་ཅད་ལ། །འbrས་bu་དེ་ནི་བzlོག་stེ་འbyuང་། ། ༡༩

~ � ~10


16. La codicia destruye nuestras esperanzas, los pensamientos maliciosos nos inducen miedo, las visiones incorrectas originan malos enfoques y la bebida confunde nuestra mente.

17. Del no dar viene la pobreza, de un medio de vida incorrecto, el fraude, de la arrogancia, un mal linaje y de los celos, la falta de carisma.

18. El odio provoca un mal color, por no preguntar al sabio, quedamos necios: para los humanos, antes de todos estos frutos, acaece una mala transmigración.

19. Para cada «no virtud» hemos expuesto los frutos que madura, para todas las virtudes los frutos son los contrarios.

~ � ~11


ཆགས་དང་ཞེ་sdང་གཏི་muག་དང་། །དེས་བskyེད་ལས་ནི་མི་དགེ་བ། །མ་ཆགས་ཞེ་sdང་གཏི་muག་མེད། །དེས་བskyེད་ལས་དེ་དགེ་བ་ཡིན། ། ༢༠

མི་དགེ་བ་ལས་sduག་བsŋལ་kuན། ། དེ་བཞིན་ངན་འgོr་ཐམས་ཅད་དོ། །དགེ་ལས་བདེ་འgོr་ཐམས་ཅད་དང་། །skyེ་བ་kuན་du་བདེ་བ་དག ། ༢༡

ཡིད་དང་luས་དང་ངག་གིས་ནི། །མི་དགེ་kuན་ལས་ldོག་by་ཞིང་། །དགེ་ལ་rtག་tu་འjuག་by་བ། །ཆོས་འདི་rnམ་པ་གཉིས་su་བཤད། ། ༢༢

ཆོས་འདིས་དmyལ་བ་ཡི་dwགས་དང་། །duད་འgོr་དག་ལས་rnམ་gོrལ་ཞིང་། །lh་དང་མི་ཡི་ནང་དག་tu། །བདེ་དཔལ་rgyལ་sིrད་rgyས་པ་འཐོབ། ། ༢༣

~ � ~12


20. El deseo, el odio, la ignorancia y las acciones que estos originan son «no virtudes». Las ausencias de deseo, odio e ignorancia y las acciones que estas originan son virtudes.

21. De las «no virtudes» proviene todo padecer así como también, todo mal renacimiento. Toda buena transmigración y la felicidad en todas las vidas provienen de las virtudes.

22. Apartar nuestro cuerpo, habla y mente de todo lo no virtuoso, y aplicarlos siempre a las virtudes: el Dharma se expresa en estos dos aspectos.

23. Gracias a este Dharma nos liberamos por completo de renacer como un ser infernal, un preta o un animal, y obtenemos gran felicidad, gloria y dominio en los estados humano o divino.

~ � ~13


བསམ་གཏན་ཚད་མེད་གzuགས་མེད་ནི། །ཚངས་སོགས་བདེ་བ་myོང་བར་byེད། །དེ་ltར་མངོན་མཐ@འB་ཆོས་འདི་དང་། །དེ་ཡི་འbrས་bu་མདོར་བsduས་པའོ། ། ༢༤

ངེས་པར་ལེགས་པའི་ཆོས་དག་kyང་། །r་ཞིང་ཟབ་པར་snང་བ་དང་། །byིས་པ་ཐོས་དང་མི་ldན་ལ། །skrག་པར་byེད་པར་rgyལ་བས་གsuངས། ། ༢༥

བདག་ཡོད་མ་ཡིན་ཡོད་མི་འgyuར། །བདག་གི་ཡོད་མིན་མི་འgyuར་ཞེས། །byིས་པ་དག་ནི་དེ་ltར་skrག །མཁས་པ་ལ་ནི་skrག་པ་ཟད། ། ༢༦

skyེ་དgu་འདི་ནི་མ་luས་པ། །ངར་འཛ�ན་པ་ལས་byuང་བ་དང་། །ང་ཡིར་འཛ�ན་ldན་skyེ་དgu་ལ། །ཕན་པ་གཅིག་tu་གsuང་བས་གsuངས། ། ༢༧

~ � ~14


24. La concentración, los inmensurables y la no forma nos hacen experimentar el gozo de Brahma y demás. Así hemos resumido este Dharma del alto renacimiento con sus frutos.

25. El Victorioso dijo que las enseñanzas para lograr el bien definitivo parecen profundas y sutiles, y que aterran a los infantiles que carecen de estudio.

26. El «yo» no existe ni existirá, tampoco «lo mío» existe ni existirá: esto asusta a los infantiles y elimina el miedo en los sabios.

27. Los innumerables seres de nueve tipos surgen de la noción de un «yo» —dijo Aquel Cuyas Palabras son Puro Beneficio, para ayudar a los seres que sostienen un «mío»—.

~ � ~15


བདག་ཡོད་བདག་གིར་ཡོད་ཅེས་པ། །འདི་ནི་དམ་པའི་དོན་du་ལོག །གང་yིར་ཡང་དག་ཇི་lt་བ། །ཡོངས་su་ཤེས་པས་གཉིས་མི་འbyuང་། ། ༢༨

ངར་འཛ�ན་ལས་byuང་uང་པོ་rnམས། །ངར་མཛ�ན་དེ་ནི་དོན་du་བrǳuན། །གང་གིས་ས་བོན་བrǳuན་པ་དེའི། །skyེ་བ་བདེན་པ་ག་ལ་ཞིག ། ༢༩

uང་པ@་དR་ltར་མི་བདེན་པར། །མཐོང་ནས་ངར་འཛ�ན་spོང་བར་འgyuར། །ངར་འཛ�ན་པ་དག་spངས་ནས་ནི། །yིས་ནི་uང་པོ་འbyuང་མི་འgyuར། ། ༣༠

ཇི་ltར་མེ་ལོང་བrེtན་ནས་su། །རང་བཞིན་གzuགས་བrན་snང་མོད་kyི། །དེ་ནི་ཡང་དག་ཉིད་du་ན། །cuང་ཟད་kyང་ནི་ཡོད་མིན་པ། ། ༣༡

~ � ~16


28. «Yo existo» y «lo mío existe» son afirmaciones falsas en sentido último. Pues ninguna de ellas surge en aquellos que conocen la realidad tal como es.

29. Los agregados surgen de la noción de un «yo» y esta noción de un «yo» es en sí falaz. Aquello que nace de una semilla falsa, ¿cómo podría ser auténtico?

30. Viendo así que los agregados son irreales, cesamos la noción de un «yo» y, tras abandonar la noción de un «yo», los agregados ya no vuelven a surgir.

31. Así como por medio de un espejo se muestra el reflejo del propio rostro, aunque, ni siquiera una fracción de este, diríamos que existe de manera real,…

~ � ~17


དེ་བཞིན་uང་པོ་rnམས་བrེtན་ནས། །ངར་འཛ�ན་པ་ནི་དམིགས་པར་འgyuར། །རང་གི་བཞིན་gyི་གzuགས་བrན་བཞིན། །ཡང་དག་ཉིད་du་དེ་འགའ་མེད། ། ༣༢

ཇི་ltར་མེ་ལོང་མ་བrེtན་པར། །རང་བཞིན་གzuགས་བrན་མི་snང་ltར། །uང་པོ་rnམས་ལ་མ་བrེtན་པར། །ངར་འཛ�ན་པ་ཡང་དེ་དང་འdr། ། ༣༣

འཕགས་པ་kuན་དགའ་བ@་ཡBས་ནི། །དེ་lt་bu་ཡི་དོན་ཐོས་ནས། །ཆོས་ལ་མིག་འཐོབ་བདག་ཉིད་kyིས། །དགེ་sོlང་rnམས་ལ་བzlས་ཏེ་smrས། ། ༣༤

ཇི་sིrད་uང་པོར་འཛ�ན་ཡོད་པར། །དེ་sིrད་དེ་ལ་ངར་འཛ�ན་ཡོད། །ངར་འཛ�ན་ཡོད་ན་ཡང་ལས་ཏེ། །དེ་ལས་ཡང་ནི་skyེ་བ་ཡིན། ། ༣༥

~ � ~18


32. …del mismo modo, la noción de un «yo» se enfoca en dependencia de los agregados, pero al igual que en el reflejo del propio rostro no hay nada en ello que exista de modo real.

33. Así como, sin el medio de un espejo, el reflejo de nuestra cara no se muestra, lo mismo le ocurre a la noción de un «yo» si no se basa en los agregados.

34. Cuando el arya Ananda escuchó una enseñanza con sentido semejante, alcanzó el «Ojo del Dharma», y habló de ello a los monjes.

35. Mientras exista la noción de «los agregados», existirá sobre ellos la noción de un «yo»; al existir la noción de un «yo», hay acciones y de estas, a su vez, provienen los renacimientos.

~ � ~19


ལམ་གsuམ་ཐོག་མཐའ་དbuས་མེད་པ། །འཁོར་བའི་དkyིལ་འཁོར་མགལ་མེ་ཡི། །དkyིལ་འཁོར་lt་buར་ཕན་uན་gyི། །rgyu་ཅན་འདི་ནི་འཁོར་བར་འgyuར། ། ༣༦

ད་ནི་རང་གཞན་གཉིས་ཀ་དང་། །duས་གsuམ་ཉིད་duའང་མ་ཐོབ་yིར། །ངར་འཛ�ན་པ་ནི་ཟད་པར་འgyuར། །དེ་ནས་ལས་དང་skyེ་བ་ཡང་། ། ༣༧

དེ་ltར་rgyu་འbrས་skyེ་བ་དང་། ། དེ་དག་ཟད་པ་ཉིད་མཐོང་ནས། །ཡང་དག་ཉིད་du་འཇིག་rེtན་ལ། །ཡོད་མེད་ཉིད་du་མི་སེམས་སོ། ། ༣༨

sduག་བsŋལ་ཐམས་ཅད་ཟད་པ་ཡིས། །ཆོས་འདི་ཐོས་ནས་rོtག་མེད་པ། །མི་འཇིགས་གནས་ལ་sdར་བ ་དག །3

ཡོངས་su་མི་ཤེས་yིར་skrག་གོ ། ༣༩

རིན་rེང་དར་ཊིག་sbyར་མ་ནས། sdང་བ།3

~ � ~20


36. Estos tres procesos de la existencia cíclica 4

giran, sin principio, medio ni final, como una rueda de antorchas originándose mutuamente entre sí.

37. Por no ser estos obtenidos de sí, de otro ni de ambos, en ninguno de los tres tiempos, la noción de un «yo» se disipa y, con ella, el karma y el nacimiento.

38. Tras ver así las causas y los efectos surgir y consumirse, ya no se conciben en el mundo existencia ni inexistencia verdaderas.

39. Quienes, tras escuchar esta Doctrina que suprime todo dolor, temen al estado sin conceptos que está más allá del miedo, se asustan por causa de su ignorancia.

Los vínculos interdependientes aflictivos (1, 8 y 9), los kármicos (2 y 10) y 4

el nacimiento aflictivo (11).~ � ~21


my་ངན་འདས་ལ་འདི་དག་kuན། །མེད་པར་gyuར་ན་yོད་མི་འཇིགས། །འདིར་ནི་མེད་པར་བཤད་པ་ལ། །yོད་ནི་ཇི་stེ་འཇིགས་པར་byེད། ། ༤༠

ཐར་ལ་བདག་མེད་uང་པ@་མRད། །གལ་ཏེ་ཐར་པ་དེ་འdrར་འདོད། །བདག་དང་uང་པོ་བསལ་བ་ལ། །འདིར་ནི་yོད་ཀ@་ཅBས་མི་དགའ། ། ༤༡

my་ངན་འདས་པ་དངོས་མེད་པའང་། །མིན་ན་དེ་དངོས་ག་ལ་ཡིན། །དངོས་དང་དངོས་མེད་དེར་འཛ�ན་པ། །ཟད་པ་my་ངན་འདས་ཤེས་byའོ། ། ༤༢

མདོར་ན་མེད་པར་lt་བ་ཉིད། །ལས་kyི་འbrས་bu་མེད་ཅེས་པ། །བསོད་ནམས་མ་ཡིན་ངན་སོང་བ། །དེ་ནི་ལོག་པར་lt་ཞེས་བཤད། ། ༤༣

~ � ~22


40. Que todo eso deje de existir en el nirvana, no os causa temor. ¿Por qué os asustáis, entonces, cuando explicamos aquí su inexistencia?

41. «En la liberación no hay yo ni agregados». Si formulamos así la liberación, ¿por qué os desagrada aquí la eliminación del yo y de los agregados?

42. Si el nirvana no es siquiera un «no objeto», ¿cómo podría, entonces, ser un objeto? Has de saber que el nirvana es la extinción de las nociones: «objeto» y «no objeto».

43. En suma, la visión nihilista dice que los frutos de las acciones no existen y que la afirmación de que las acciones no meritorias lleven a reinos inferiores es falaz.

~ � ~23


མདོར་ན་ཡོད་པར་lt་བ་ཉིད། །ལས་kyི་འbrས་bu་ཡོད་ཅེས་པ། །བསོད་ནམས་བདེ་འgོr་rgyu་མuན་པ། །ཡང་དག་lt་བ་ཞེས་བཤད་དོ། ། ༤༤

ཤེས་པས་མེད་དང་ཡོད་ཞིའི་yིར། །sdིག་དང་བསོད་ནམས་ལས་འདས་པ། །དེ་ཡིས་ངན་འgོr་བདེ་འgོr་ལས། །དེ་ནི་ཐར་བར་དམ་པས་བཤད། ། ༤༥

rgyu་དང་བཅས་པས་skyེ་མཐོང་བས། །མེད་པ་ཉིད་ལས་འདས་པ་ཡིན། །rgyu་དང་བཅས་པས་འགག་མཐོང་བས། །ཡོད་པ་ཉིད་duའང་ཁས་མི་ལེན། ། ༤༦

sŋར་skyེས་པ་དང་lhན་ཅིག་skyེས། །rgyu་མིན་དོན་du་rgyu་མེད་དོ། །བཏགས་དང་ཡང་དག་ཉིད་du་ན། །skyེ་བའང་རབ་tu་མ་grགས་yིར། ། ༤༧

~ � ~24


44. En suma, la visión existencialista dice que los frutos de las acciones existen y que el que las acciones meritorias sean causas que correspondan a nacimientos felices es cierto.

45. Puesto que la sabiduría pacifica la existencia y la no existencia, trascendemos mérito y demérito, y eso, —dijo el Santo— nos libera de buenos y malos renacimientos.

46. Viendo que surge debido a sus causas trascendemos la no existencia . 5

Viendo que su cesación se debe a causas dejamos de aceptar la existencia.

47. Lo que surge previamente o a la vez no es una causa. En rigor no hay causas, pues tal producción no se conoce en absoluto como imputada ni como real.

Viendo que el sufrimiento surge debido a sus causas trascendemos la 5

visión de la no existencia de la ley de causalidad kármica.~ � ~25


འདི་ཡོད་པས་ན་འདི་འbyuང་དཔེར། །རིང་བ@་ཡ]ད་པས་uང་ŋu་བཞིན། །འདི་skyེས་པས་ན་འདི་skyེ་དཔེར། །མར་མེ་byuང་བས་འོད་བཞིན་ནོ། ། ༤༨

རིང་པ@་ཡ]ད་ན་uང་ŋu་ཉིད། །རང་གི་ང@་བ]་ལས་མ་ཡིན། །མར་མེ་byuང་བ་མེད་པའི་yིར། །འོད་kyང་འbyuང་བ་མེད་པ་བཞིན། ། ༤༩

དེ་ltར་rgyu་འbrས་skyེ་མཐོང་ཞིང་། །འཇིག་rེtན་འདི་ན་ཇི་བཞིན་du། །sprོས་ལས་byuང་བར་ཁས་blངས་ནས། །མེད་པ་ཉིད་du་ཁས་མི་ལེན། ། ༥༠

འགོག་པ་sprོས་ལས་མ་byuང་བ། །ཡང་དག་ཇི་བཞིན་ཉིད་gyuར་པ། །ཁས་ལེན་ཡོད་པ་ཉིད་མི་འgyuར། །དེས་ན་གཉིས་མི་བrེtན་པ་gོrལ། ། ༥༡

~ � ~26


48. Porque esto existe, eso se da. Es como que, por ejemplo, al existir lo largo, se da lo corto. Porque esto surge, eso se origina. Es como que, por ejemplo, al surgir la vela, se da la luz.

49. Si existe lo largo, existe lo corto; pero no existe por su propia esencia, asimismo, si no surge la llama tampoco se origina la luz.

50. Al ver así que las causas generan los efectos, aceptamos cómo este mundo proviene de elaboraciones mentales y no adoptamos la inexistencia.

51. Nuestra refutación no acepta que exista 6

sin surgir de elaboraciones mentales como una talidad perfecta. Por eso, quien no se basa en estas dos se libera.

Nuestra refutación de la existencia verdadera de la causalidad…Por eso, 6

quien no se basa en estas dos visiones erróneas, ~ � ~27


ཐག་རིང་ནས་ནི་མཐོང་བའི་གzuགས། །ཉེ་བ་rnམས་kyིས་གསལ་བར་མཐོང་། །smིག་rgyu་གལ་ཏེ་u་ཡིན་ན། །ཉེ་བ་rnམས་kyིས་ཅིས་མི་མཐོང་། ། ༥༢

ཇི་ltར་རིང་བ་rnམས་kyིས་ནི། །འཇིག་rེtན་འདི་ནི་ཡང་དག་མཐོང་། །དེ་ltར་དེ་དང་ཉེ་rnམས་kyིས། །མི་མཐོང་མཚན་མེད་smིག་rgyu་བཞིན། ། ༥༣

ཇི་ltར་smིག་rgyu་u་འdr་བ། །u་མིན་དོན་du་མ་ཡིན་པ། །དེ་བཞིན་uང་པོ་བདག་འdr་བ། །དེ་དག་བདག་མིན་དོན་du་མིན། ། ༥༤

smིག་rgyu་ལ་ནི་འདི་u་ཞེས། །བསམས་ཏེ་དེར་ནི་སོང་བ་ལས། །གལ་ཏེ་u་དེ་མེད་ད@་ཞRས། །འཛ�ན་པ་དེ་ནི་bluན་པ་ཉིད། ། ༥༥

~ � ~28


52. La forma que se ve allá a lo lejos los que están cerca la ven con claridad. Si el espejismo fuese agua, ¿por qué no la ven los que están cerca?

53. Así como quienes miran desde la distancia perciben este mundo como real, los que están cerca de él no lo ven tal sino carente de atributos, como un espejismo.

54. Igual que el espejismo parece agua pero no es agua, no lo es en realidad, así, los agregados parecen ser un yo pero no son un yo, no lo son en realidad.

55. Habiendo tomado el espejismo por agua y luego de ir hasta allí, sería un tonto quien pensara: «¡aquel agua ya no está!».

~ � ~29


དེ་བཞིན་smིག་rgyu་lt་bu་ཡི། །འཇིག་rེtན་ཡོད་ཅེའམ་མེད་པ་ཞེས། །འཛ�ན་པ་དེ་ནི་rོmངས་པ་stེ། །rོmངས་པ་ཡོད་ན་མི་gོrལ་ལོ། ། ༥༦

མེད་པ་པ་ནི་ངན་འgོrར་འgོr། །ཡོད་པ་པ་ནི་བདེ་འgོrར་འgོr། །ཡོད་དག་ཇི་བཞིན་ཡོངས་ཤེས་yིར། །གཉིས་ལ་མི་བrེtན་ཐར་བར་འgyuར། ། ༥༧

ཡང་དག་ཇི་བཞིན་ཡོངས་ཤེས་པས། །མེད་དང་ཡོད་པར་མི་འདོད་པ། །དེ་yིར་མེད་པ་པར་gyuར་ན། །ཅི་yིར་ཡོད་པ་པར་མི་འgyuར། ། ༥༨

གལ་ཏེ་ཡོད་པ་suན་yuང་བས། །དོན་gyིས་འདི་ནི་མེད་པར་བslན། །དེ་བཞིན་མེད་པ་suན་yuང་བས། །ཡོད་པར་ཅི་ཡི་yིར་མི་བslན། ། ༥༩

~ � ~30


56. De igual modo, quien sostiene que este mundo, semejante a un espejismo, existe o que no existe está confuso, y con confusión no se llega a la liberación.

57. Los nihilistas van a los reinos inferiores. Los realistas van a los reinos superiores. Al conocer en profundidad cómo es la realidad, no te basas en este dúo y alcanzas la liberación.

58. Si conoces en profundidad cómo es la realidad, no afirmas la existencia ni la inexistencia. Si eso te convierte en un nihilista, ¿por qué no habría de volverte un realista?

59. Si decís que por negar la existencia, por definición, se ingresa al bando de la inexistencia, ¿por qué, al negar la inexistencia, no se ingresa al bando de la existencia?

~ � ~31


གང་དག་དོན་gyིས་མེད་ཉིད་du། །དམ་མི་འཆའ་ཞིང་མི་spyོད་ལ། །byང་uབ་བrེtན་yིར་སེམས་མེད་ལ། །དེ་དག་ཇི་ltར་མེད་པར་བཤད། ། ༦༠

གང་ཟག་uང་པོར་smr་བ་ཡི། །འཇིག་rེtན་grངས་ཅན་auག་ruག་དང་། །གོས་མེད་བཅས་པ་གལ་ཏེ་ཞིག །ཡོད་མེད་འདས་པ་smrས་ན་dིrས། ། ༦༡

དེ་yིར་སངས་rgyས་rnམས་kyིས་ནི། །བstན་པའི་འཆི་མེད་ཡོད་མེད་ལས། །འདས་པ་ཟབ་མ@་ཞRས་བཤད་པ། །ཆོས་kyི་uད་པ་ཡིན་ཤེས་gyིས། ། ༦༢

ཞིག་ན་འgr@་མRད་འོང་མེད་ཅིང་། །ད་ཅིག་kyང་ནི་མི་གནས་པ། །duས་གsuམ་འདས་བདག་འཇིག་rེtན་ནི། །དེ་འdr་དོན་du་ཅི་ཡོད་དམ། ། ༦༣

~ � ~32


60. Quien, en realidad, no enuncia teorías ni muestra comportamientos nihilistas y, por basarse en la iluminación, no tiene pensamientos nihilistas, ¿por qué habría de llamarse nihilista?

61. Pregunta a los que reducen la persona a los agregados, los mundanos Samkhya, Vaisheshika y Nirgrantha, si alguna vez enunciaron algo allende la existencia y la inexistencia.

62. Por eso, de la inmortal enseñanza de los budas que trasciende la existencia y la inexistencia se dice que es profunda y que es la esencia del Dharma.

63. Lo que se desintegra no viene ni va, ni tampoco permanece ni por un instante, ¿cómo podrían el «yo» y el mundo, que trascienden los tres tiempos, existir en realidad?

~ � ~33


གང་yིར་གཉི་ག་ཡང་དག་tu། །འgོr་དང་འོང་དང་གནས་མེད་པ། །དེ་yིར་འཇིག་rེtན་my་ངན་འདས། །དོན་tu་yད་པར་ཇི་lt་bu། ། ༦༤

གནས་པ་མེད་yིར་skyེ་བ་དང་། །འགག་པ་ཡང་དག་ཉིད་མིན་ན། །skyེ་བ་དང་ནི་གནས་པ་དང་། །འགག་པ་དོན་du་ག་ལ་ཞིག ། ༦༥

གལ་ཏེ་rtག་tu་འgyuར་ན་ནི། །ཇི་ltར་skད་ཅིག་མ་ཡིན་དངོས། །གལ་ཏེ་འgyuར་བ་མེད་ན་ནི། །དོན་du་གཞན་ཉིད་ག་ལ་འgyuར། ། ༦༦

yོགས་གཅིག་གམ་ནི་ཐམས་ཅད་du། །ཟད་པས་skད་ཅིག་འgyuར་grང་ན། །མི་འdr་བ་ཉིད་མི་དམིགས་yིར། །དེ་rnམས་གཉིས་གའང་རིགས་ldན་མིན། ། ༦༧

~ � ~34


64. Puesto que ambos carecen de un verdadero ir, venir y permanecer, ¿qué diferencia puede haber de hecho entre samsara y nirvana?

65. Si el que no haya permanencia implica que la producción y la cesación no son reales, ¿cómo podrían existir verdaderamente la producción, la permanencia y la cesación?

66. Si algo está en continuo cambio, ¿cómo podría no ser momentáneo? Si no cambia, ¿cómo podría, en realidad, ser alterado?

67. Si lo consideramos momentáneo por desintegrarse de forma parcial o total, entonces, puesto que no percibimos una diferencia, ambas posibilidades son incongruentes.

~ � ~35


skད་ཅིག་ཡིན་ན་རིལ་མེད་yིར། །rིང་པ་འགའ་lt་ག་ལ་ཞིག །བrtན་yིར་skད་ཅིག་མ་ཡིན་ན། །rིང་པ་འགའ་lt་ག་ལ་ཞིག ། ༦༨

ཇི་ltར་skད་ཅིག་མཐའ་ཡོད་པ། །དེ་བཞིན་ཐོག་དང་དbuས་བrtག་དགོས། །དེ་ltར་skད་ཅིག་གsuམ་བདག་yིར། །འཇིག་rེtན་skད་ཅིག་གནས་པ་མིན། ། ༦༩

ཐོག་མ་དbuས་དང་ཐ་མ་ཡང་། །skད་ཅིག་བཞིན་du་བསམ་byས་ན། །7

ཐོག་མ་དbuས་དང་ཐ་མ་ཉིད། །རང་གཞན་ལས་kyང་མ་ཡིན་ནོ། ། ༧༠

ཐ་དད་yོགས་yིར་གཅིག་pu་མིན། །yོགས་མེད་པ་ནི་འགའ་ཡང་མེད། །གཅིག་མེད་པར་ནི་du་མ་དང་། །ཡོད་པ་མེད་yིར་མེད་པའང་མེད། ། ༧༡

རིང་rེང་དར་ཊིག་sbyར་མ་ལས། skད་ཅིག་བཞིན་du་བསམ་པར་by།7

~ � ~36


68. Si fuera momentáneo no existiría, ¿cómo podría, pues, envejecer? Si no fuera momentáneo sino constante, ¿cómo podría, pues, envejecer?

69. Igual que el instante tiene un final, también hemos de analizar si tiene principio y medio. Así, como el instante consta de tres momentos, el mundo no perdura ni un instante.

70. Debemos reflexionar sobre esos comienzo, medio y final del mismo modo que hicimos con el instante. Comienzo, medio y fin tampoco provienen de sí ni de otro.

71. Lo que posee diferentes partes no es uno. No hay nada que carezca de partes. Si no hay uno, tampoco hay muchos y al no haber existencia, tampoco hay inexistencia.

~ � ~37


ཞིག་པའམ་ནི་གཉེན་པ@་ཡBས། །ཡོད་ཉིད་མེད་བར་འgyuར་grང་ན། །ཡོད་པ་sིrད་པ་མ་ཡིན་yིར། །འཇིག་པའམ་གཉེན་པོར་ཇི་ltར་འgyuར། ། ༧༢

དེ་yིར་my་ངན་འདས་པ་ཡི། །འཇིག་rེtན་དོན་du་འgིrབ་མི་འgyuར། །འཇིག་rེtན་མཐའ་དང་ldན་ནམ་ཞེས། །uས་ན་rgyལ་བ་མི་གsuང་བuགས། ། ༧༣

གང་yིར་དེ་ltར་ཟབ་པའི་ཆོས། །snོད་མིན་འgོr་ལ་མི་གsuང་བ། །དེ་ཉིད་yིར་ན་མཁས་rnམས་kyིས། །kuན་མyེན་ཐམས་ཅད་མyེན་པར་ཤེས། ། ༧༤

དེ་ltར་ངེས་པར་ལེགས་པའི་ཆོས། །ཟབ་མ@་ཡ]ངས་su་འཛ�ན་མེད་ཅིང་། །གནས་མེད་པ་ནི་rོǳགས་སངས་rgyས། །ཐམས་ཅད་གཟིགས་པ་rnམས་kyིས་གsuངས། ། ༧༥

~ � ~38


72. Si mediante desintegración o un antídoto, lo que existe se convierte en inexistente, entonces, puesto que la existencia es imposible, ¿cómo podría haber desintegración o antídoto?

73. Así pues, por alcanzar el nirvana, en realidad, el mundo no mengua. Cuando le preguntaron si el mundo tiene un final, el Victorioso permaneció en silencio.

74. No impartió el profundo Dharma a quienes no eran recipientes adecuados por ello, los sabios comprenden que la omnisciencia es el conocimiento de todo.

75. Así, los budas perfectos que todo lo ven dijeron que la doctrina del bien definitivo es profunda, insondable y carente de base.

~ � ~39


གནས་མིན་ཆོས་འདིས་skrག་པ་ཡི། །skyེ་བོ་གནས་ལ་མངོན་དགའ་ཞིང་། །ཡོད་དང་མེད་ལས་མ་འདས་པ། །མི་མཁས་rnམས་ནི་uང་བར་འgyuར། ། ༧༦

འཇིགས་མིན་གནས་འཇིགས་དེ་དག་ནི། །uང་ལ་གཞན་ཡང་uང་བར་byེད། །rgyལ་པོ་uང་བ་དེ་དག་གིས། །ཅི་ནས་མི་uང་དེ་ltར་gyིས། ། ༧༧

rgyལ་པ@་y]ད་ནི་མི་uང་བར། །བgyི་slད་འཇིག་rེtན་འདས་kyི་uལ། །གཉིས་ལ་མི་བrེtན་ཡང་དག་པ། །ཇི་བཞིན་luང་གི་དབང་གིས་བཤད། ། ༧༨

sdིག་དང་བསོད་ནམས་by་བ་འདས། །ཟབ་མོ་བkོrལ་བའི་དོན་དང་ldན། །mu་stེགས་གཞན་དང་རང་གི་ཡང་། །གནས་མེད་འཇིགས་པས་མ་myངས་པའོ། ། ༧༩

~ � ~40


76. Estas enseñanzas carentes de base aterran a quienes gustan de un suelo estable. Sin trascender la existencia ni la inexistencia, los ignorantes se echan a perder.

77. Los que temen al estado sin miedo se malogran y arruinan a los demás. ¡Oh, Rey! Actúa de tal forma que los arruinados no te arruinen.

78. ¡Oh, Rey! Para que no te malogres, debo, mediante las escrituras, explicarte los métodos trascendentes que no se basan en los dos extremos.

79. He de desvelar el sentido de lo profundo, que trasciende las acciones infames y virtuosas, no saboreado por quienes temen la carencia de base: los tirthikas y también alguno de los nuestros.

~ � ~41


skyེས་bu་ས་མིན་u་མ་ཡིན། །མེ་མིན་rluང་མིན་ནམ་མཁའ་མིན། །rnམ་ཤེས་མ་ཡིན་kuན་མིན་ན། །དེ་ལས་གཞན་དོན་skyེས་bu་གང་། ། ༨༠

skyེས་bu་ཁམས་druག་འduས་པའི་yིར། །ཡང་དག་མ་ཡིན་ཇི་lt་བ། །དེ་བཞིན་ཁམས་ནི་རེ་རེ་ལའང་། །འduས་yིར་ཡང་དག་ཉིད་du་མིན། ། ༨༡

uང་པོ་བདག་མིན་དེར་དེ་མིན། །དེ་ལ་དེ་མིན་དེ་མེད་མིན། །uང་བདག་མེ་ཤིང་ltར་འdེrས་མིན། །དེ་yིར་བདག་ནི་ཇི་ltར་ཡོད། ། ༨༢

འbyuང་གsuམ་ས་མིན་འདི་ལ་མིན། །དེ་ལ་འདི་མིན་དེ་མེད་མིན། །རེ་རེའང་དེ་བཞིན་དེ་ཡི་yིར། །འbyuང་བ་rnམས་kyང་བདག་བཞིན་བrǳuན། ། ༨༣

~ � ~42


80. Si la persona no es tierra ni agua, y tampoco es fuego, aire, espacio, consciencia ni todos estos, ¿qué persona hay al margen de ellos?

81. La persona se compone de los seis constituyentes, por lo tanto no es real. Asimismo, cada constituyente es un compuesto y por lo tanto no es real.

82. Los agregados no son el yo ni están en él, no contienen el yo ni el yo se da sin ellos. Yo y agregados no se mezclan como fuego y leña, ¿cómo puede, entonces, existir un yo?

83. Tres elementos no son tierra ni están en ella, no contienen la tierra ni ésta se da sin ellos. Dado que lo mismo es cierto para cada uno, los elementos, al igual que el yo, son irreales.

~ � ~43


ས་u་མེ་དང་rluང་rnམས་ནི། །རེ་རེའང་ང@་བ@་ཉBད་du་མེད། །གང་གsuམ་མེད་པར་རེ་རེ་མེད། །གཅིག་མེད་པར་ཡང་གsuམ་མེད་དོ། ། ༨༤

གལ་ཏེ་གsuམ་མེད་རེ་རེ་མེད། །གཅིག་མེད་པར་ཡང་གsuམ་མེད་ན། །ས@་ས]ར་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །ཇི་ltར་འduས་པ་skyེད་པར་འgyuར། ། ༨༥

འོན་ཏེ་ས@་ས]ར་རང་ཡོད་ན། །buད་ཤིང་མེད་པར་མེ་ཅིས་མེད། །གཡོ་དང་ཐོགས་དང་sduད་པ་དང་། །u་དང་rluང་དང་ས་དེ་བཞིན། ། ༨༦

འོན་ཏེ་མེ་འདི་grགས་ཡིན་ན། །ཇི་ltར་yོད་kyིས་གsuམ་གཞན་རང་། །གsuམ་པ@་rtRན་ཅིང་འbyuང་བ་དང་། །ཆོས་མི་མuན་པར་ruང་བའང་མིན། ། ༨༧

~ � ~44


84. Tierra, agua, fuego y aire, por separado, tampoco existen por su propia esencia. Cuando faltan tres, el que queda no existe. Cuando falta uno, tampoco los otros tres existen.

85. Si cada uno deja de existir cuando faltan tres y tampoco existen los tres cuando falta uno, entonces cada uno carece de existencia propia y así, ¿cómo puede generarse el conjunto?

86. Por otro lado, si cada uno existiera de por sí, ¿por qué no hay fuego sin leña? Tal ocurre a movimiento, obstrucción y agrupación con respecto del agua, el aire y la tierra.

87. Si objetaras que el caso del fuego es célebre, ¿cómo dirías que los otros tres son diferentes? No es sostenible que estos tres existan al margen del surgimiento dependiente.

~ � ~45


ས@་ས]ར་རང་ཡོད་དེ་དག་ནི། །ཇི་lt་buར་ན་ཕན་uན་ཡོད། །ས@་ས]ར་རང་ཡོད་མ་ཡིན་པ། །དེ་དག་ཇི་ltར་ཕན་uན་ཡོད། ། ༨༨

གལ་ཏེ་ས@་ས]་རང་མེད་kyི། །གང་ན་གཅིག་དེར་lhག་མ་rnམས། །མ་འdེrས་པ་rnམས་གཅིག་གནས་མེད། །འdེrས་པ་ས@་ས]ར་རང་ཡོད་མིན། ། ༨༩

ས@་ས]ར་རང་མེད་འbyuང་བ་rnམས། །ས@་ས@འB་རང་མཚན་ག་ལ་ཡོད། །ས@་ས]་རང་མེད་ཤས་ཆེརའང་མེད། །མཚན་ཉིད་དག་ནི་kuན་rོǳབ་བཤད། ། ༩༠

ཁ་དོག་dིr་ར@་རRག་པ་དག །དེ་དག་ལ་ཡང་uལ་འདི་ཡིན། །མིག་དང་rnམ་ཤེས་གzuགས་rnམས་དང་། །མ་རིག་ལས་དང་skyེ་བ་དང་། ། ༩༡

~ � ~46


88. Si cada uno existiera de por sí, ¿cómo podrían depender mutuamente? Si no existiera cada uno de por sí, ¿cómo podrían depender mutuamente?

89. Si no existiera cada uno de por sí, entonces no podría existir en un estado tal que no estuviera mezclado con el resto y si está mezclado, no existe individualmente.

90. Los elementos que no existen de por sí, ¿cómo pueden tener sus propias características? En la medida que algo carece de existencia propia, sus características se consideran convencionales.

91. Este principio se aplica bien a los colores, olores, sabores y texturas, y también al ojo, a la consciencia y a la forma, a la ignorancia, al karma y al nacimiento,…

~ � ~47


byེད་པོ་ལས་དང་by་བ་grངས། །ldན་དང་rgyu་འbrས་duས་དང་ནི། །uང་དང་རིང་སོགས་ཤེས་by་དང་། །མིང་དང་མིང་ཅན་དེ་བཞིན་ནོ། ། ༩༢

ས་དང་u་དང་མེ་དང་rluང་། །རིང་uང་r་དང་sbོམ་ཉིད་དང་། །དགེ་སོགས་ཉིད་ནི་rnམ་ཤེས་su། །འགག་པར་འgyuར་ཞེས་uབ་པས་གsuངས། ། ༩༣

rnམ་ཤེས་བstན་མེད་མཐའ་ཡས་པ། །kuན་du་བདག་པ@་དR་ལ་ནི། །ས་དང་u་དང་མེ་དང་ནི། །rluང་གིས་གནས་ཐོད་འgyuར་མ་ཡིན། ། ༩༤

འདིར་ནི་རིང་དང་uང་བ་དང་། །r་sbོམ་དགེ་དང་མི་དགེ་དང་། །འདིར་ནི་མིང་དང་གzuགས་དག་kyང་། །མ་luས་པར་ནི་འགག་པར་འgyuར། ། ༩༥

~ � ~48


92. …a cognoscibles como el agente, la acción y el objeto de la acción, el número, la posesión, la causa y el efecto, el tiempo, lo corto y lo largo, y también al nombre y a lo nombrado.

93. Tierra, agua, fuego y aire, largo y corto, grueso y fino, virtud y demás cesan en la consciencia —dijo el Conquistador—.

94. Para esa consciencia inasible, dueña absoluta de toda infinitud, tierra, agua, fuego y aire no son dignos objetos de percepción.

95. Aquí, largo y corto, grueso y fino, virtud y no virtud y también nombre y forma, cesan todos, sin excepción.

~ � ~49


གང་མ་ཤེས་yིར་rnམ་ཤེས་ལ། །sŋོན་ཆད་འbyuང་བ་དེ་kuན་ནི། །དེ་ཤེས་yིར་ན་rnམ་ཤེས་su། །yིས་ནི་དེ་ltར་འགག་པར་འgyuར། ། ༩༦

rnམ་ཤེས་མེ་ཡི་buད་ཤིང་ནི། །འgr@་ཆ]ས་འདི་kuན་ཡིན་པར་འདོད། །དེ་དག་ཇི་བཞིན་རབ་འbyེད་པའི། །འོད་དང་ldན་པས་བsེrགས་ནས་ཞི། ། ༩༧

མི་ཤེས་པ་ནི་sŋོན་བrtགས་པ། །yིས་ནི་དེ་ཉིད་ངེས་པ་དང་། །གང་ཚ�་དངོས་པ@་མB་rེད་པ། །དེ་ཚ�་དངོས་མེད་ག་ལ་འgyuར། ། ༩༨

གzuགས་kyི་དངོས་པ@་མBང་ཙམ་yིར། །ནམ་མཁའ་ཡང་ནི་མིང་ཙམ་མོ། །འbyuང་མེད་གzuགས་lt་ག་ལ་ཡོད། །དེ་yིར་མིང་ཙམ་ཉིད་kyང་ཡིན། ། ༩༩

~ � ~50


96. Todo aquello que, por no saber, surgía antes ante la consciencia, cesará así, por conocerlo, después en la consciencia.

97. Todos estos fenómenos de los transmigrantes —leña para el fuego de la consciencia—, se serenan tras ser calcinados por la luz de un profundo discernimiento.

98. La eseidad de lo que antes designaba la ignorancia queda luego verificada. ¿Cómo podría algo devenir no-objeto por no ser encontrado?

99. Puesto que las formas físicas son tan solo nombres, también el espacio es tan solo un nombre. Sin los elementos, ¿cómo puede haber formas? Por tanto, lo mismo ocurre al «mero nombre».

~ � ~51


ཚ<ར་དང་འdu་ཤེས་འdu་byེད་དང་། །rnམ་ཤེས་འbyuང་བ་lt་bu་དང་། །བདག་བཞིན་ du་ནི་བསམ་by་stེ། །8

དེ་yིར་ཁམས་druག་བདག་མེད་དོ། ། ༡༠༠

རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ་ལས་མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པ་བstན་པ་stེ་ལེau་དང་པ@འ]།། །།

Corregido siguiendo རིན་rེང་དར་ཊིག། antes ponía: «བདག་ཉིད་du་»8

~ � ~52


100. Has de considerar los sentimientos, la discriminación, los factores formativos y la consciencia de modo semejante a los elementos y al yo. Así pues, los seis constituyentes carecen de un yo.

Fin del primer capítulo de la Preciosa Guirnalda: «Alto renacimiento y bien definitivo».

~ � ~53

ལེau་གཉིས་པ། མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པ་spེལ་མར་བstན་པ།


ཇི་ltར་u་ཤིང་ཡན་ལག་དག །མ་luས་བཅས་ཏེ་བཤིག་byས་ན། །ཅི་ཡང་མེད་ltར་skyེས་bu་ཡང་། །ཁམས་བཅས་བཤིག་ན་དེ་དང་འdr། ། ༡

ཆོས་rnམས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་ཅེས། །དེ་yིར་rgyལ་བ་rnམས་kyིས་གsuངས། །ཁམས་druག་དེ་kuན་བདག་མེད་པར། །yོད་ལ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཡིན། ། ༢

དེ་ltར་བདག་དང་བདག་མེད་པར། །ཡང་དག་ཇི་བཞིན་དམིགས་su་མེད། །བདག་དང་བདག་མེད་lt་བ་དག །དེ་yིར་uབ་པ་ཆེན་པོས་བzlོག ། ༣

མཐོང་དང་ཐོས་སོགས་uབ་པ་ཡིས། །བདེན་མིན་བrǳuན་པ་མིན་པར་གsuངས། །yོགས་ལས་མི་མuན་yོགས་འgyuར་ན། །དེ་ནི་གཉི་ག་དོན་du་མིན། ། ༤

— � —54

2 - Presentación conjunta del alto renacimiento y el bien definitivo

Capítulo Segundo

1. Igual que si a un banano lo despojas de todas sus capas, no queda nada; lo mismo le ocurre a una persona cuando disgregas sus constituyentes.

2. Por eso, los conquistadores dicen: «Todo fenómeno carece de un yo». Te he demostrado cómo los seis constituyentes carecen de un yo.

3. Así, en realidad, no pueden percibirse como tales el yo ni su ausencia, por ello, el Gran Sabio rechazó las teorías que proponen el yo o su ausencia.

4. Lo visto, oído, etcétera —dijo el Conquistador— no es verdadero ni falso. Si de una tesis se deriva su antítesis, ambas deben ser incorrectas.

— � —55


དེ་ltས་དམ་པའི་དོན་du་ན། །འཇིག་rེtན་འདི་ནི་བདེན་བrǳuན་འདས། །དེ་ཉིད་yིར་ན་ཡང་དག་tu། །ཡོད་ཅེས་མེད་ཅེས་ཞལ་མི་བཞེས། ། ༥

གང་ཞིག་དེ་ltར་rnམ་kuན་du། །ཡོད་མིན་དེ་ནི་kuན་མyེན་gyིས། །མཐའ་ཡོད་མཐའ་མེད་གཉི་ག་དང་། །གཉིས་མ་ཡིན་ཞེས་ཇི་skད་བstན། ། ༦

སངས་rgyས་grངས་མེད་གཤེགས་དེ་བཞིན། །byོན་gyuར་པ་དང་ད་ltར་བuགས། །སེམས་ཅན་མཐའ་ནི་duས་གsuམ་skyེས། །byེ་བ་དེ་དག་ལས་འདོད་ཅིང་། ། ༧9

འཇིག་rེtན་འཕེལ་བའི་rgyu་མེད་ལ། །ཟད་པ་duས་གsuམ་du་sིrད་ན། །10

ཐམས་ཅད་མyེན་པས་ཇི་ltར་དེའི། །yིན་ཆད་luང་མ་བstན་པར་མཛད། ། ༨

རིན་rེང་དར་ཊིག་ནས། སེམས་ཅན་rnམས་ནི་bེy་བར་འgyuར། །དེ་ལས་duས་ཕ༹suམ་གནས་པ་དགོངས།9

རིན་rེང་དར་ཊིག་ནས། ཟད་པ་duས་གsuམ་གནས་པ་ནི། །འཇིག་rེtན་འཕེལ་བའི་rgyu་མ་ཡིན།10

— � —56


5. Así, en realidad, este mundo está más allá de la verdad y de la falsedad. Por eso, no aceptamos en realidad «existencia» ni «inexistencia».

6. Dado que nunca ha existido nada en absoluto ¿cómo podría el Omnisciente enseñar que algo es finito, infinito, ambos o ninguno?

7. «Así como Innumerables budas han venido, también vendrán o están aquí ahora, y piensan permanecer en los tres tiempos en pos de los billones de seres sensibles».

8. «No existen causas que aumenten el mundo, su agotamiento en los tres tiempos». ¿Entonces, por qué el Omnisciente no mencionó su principio ni su final?

— � —57


ས@་ས@འB་skyེ་བོ་ལ་གསང་བ། །གང་ཡིན་དེ་ནི་ཟབ་མ@འB་ཆོས། །འཇིག་rེtན་sgyu་མ་lt་bu་ཉིད། །སངས་rgyས་བstན་པ་བduད་rʦི་ཡིན། ། ༩

ཇི་ltར་sgyu་མའི་glང་པོ་ལ། །skyེ་དང་འཇིག་པ་ཉིད་snང་ཡང་། །དེ་ལ་དོན་gyི་ཡང་དག་tu། །skyེ་དང་འཇིག་པ་ཉིད་མེད་ltར། ། ༡༠

དེ་བཞིན་sgyu་འdrའི་འཇིག་rེtན་ལ། །skyེ་དང་འཇིག་པ་ཉིད་snང་ཡང་། །དམ་པའི་དོན་du་skyེ་བ་དང་། །འཇིག་པ་ཉིད་ནི་ཡོད་མ་ཡིན། ། ༡༡

ཇི་ltར་sgyu་མའི་glང་པ@་ནB། །གང་ནས་མ་འོངས་གར་མི་འgོr། །སེམས་rོmངས་ཙམ་tu་ཟད་པས་ན། །ཡང་དག་ཉིད་du་གནས་པ་མེད། ། ༡༢

— � —58


9. Aquello que está oculto para los seres ordinarios es el Dharma profundo. Este es el néctar de las enseñanzas del Buda: «El mundo es semejante a una ilusión.»

10. Igual que percibimos la producción y la desintegración de un elefante ilusorio, cuando, en realidad, no tiene producción ni desintegración,…

11. …asimismo, vemos la producción y la desintegración, de este mundo semejante a una ilusión, cuando, en realidad, no tiene producción ni desintegración.

12. Lo mismo que un elefante ilusorio no viene de ningún sitio ni a parte alguna va y, siendo tan sólo una confusión de la conciencia, en realidad, no permanece en ningún lugar,…

— � —59


དེ་བཞིན་sgyu་མའི་འཇིག་rེtན་ནི། །གང་ནས་མ་འོངས་གར་མི་འgོr །སེམས་rོmངས་ཙམ་du་ཟད་པས་ན། །ཡང་དག་ཉིད་du་གནས་པ་མེད། ། ༡༣

དེ་ltར་duས་གsuམ་འདས་བདག་ཉིད། །ཐ་sད་གདགས་པ་མ་གཏོགས་པར། །གང་ཞིག་ཡོད་དམ་མེད་འgyuར་པའི། །འཇིག་rེtན་དོན་du་ཅི་ཞིག་ཡོད། ། ༡༤

སངས་rgyས་kyིས་ནི་rgyu་འདི་ལས། །མཐའ་ཡོད་པ་དང་མཐའ་མེད་དང་། །གཉིས་དང་གཉིས་མེད་rnམ་པ་བཞི། །luང་བstན་མ་མཛད་གཞན་ལས་མིན། ། ༡༥

རེ་ཞིག་luས་འདི་མི་གཙང་ཉིད། །རགས་ཤིང་མངོན་suམ་spyོད་yuལ་བ། །rtག་tu་snང་བ་གང་གི་ཚ�། །སེམས་ལ་གནས་པ་མ་ཡིན་པ། ། ༡༦

— � —60


13. …así también, este mundo ilusorio no viene de ningún sitio ni a parte alguna va y, siendo tan sólo una confusión de la conciencia, en realidad, no permanece en ningún lugar.

14. Aparte de con una esencia que trasciende los tres tiempos y siendo una imputación nominal, ¿cómo podría existir de hecho el mundo ya sea como existente o como inexistente?

15. Por esta razón y no por otra, el Buda nunca mencionó los cuatro aspectos: finitud, infinitud, ambas juntas o ninguna.

16. Si la suciedad de nuestro cuerpo, aun siendo obvia y objeto de la percepción directa, no permanece en nuestra mente a pesar de percibirla sin cesar,…

— � —61


དེ་ཚ�་དམ་ཆོས་གནས་མེད་པ། །r་རབ་མངོན་suམ་མ་ཡིན་པ། །ཟབ་མ@་དR་ཀ@་ཇB་lt་buར། །སེམས་ལ་བདེ་blག་འཆར་བར་འgyuར། ། ༡༧

ཆོས་འདི་ཟབ་yིར་skyེ་བ@་ཡBས། །ཤེས་པར་དཀའ་བར་uགས་uད་དེ། །དེས་ན་uབ་པ་སངས་rgyས་ནས། །ཆོས་བstན་པ་ལས་ལོག་པར་gyuར། ། ༡༨

ཆོས་འདི་ལོག་པར་ཤེས་gyuར་ན། །མི་མཁས་rnམས་ནི་uད་kyང་ཟ། །འདི་ltར་མེད་པར་lt་བ་ཡི། །མི་གཙང་དེར་ནི་byིང་བར་འgyuར། ། ༡༩

གཞན་ཡང་དེ་ནི་ལོག་བzuང་ནས། །bluན་པ་མཁས་པའི་ང་rgyལ་ཅན། །spོང་བས་མ་ruང་བདག་ཉིད་ཅན། །མནར་མེད་པར་ནི་spyིau་uགས་འgོr། ། ༢༠

— � —62


17. …entonces, ¿cómo podría el sagrado Dharma sin base y en extremo sutil, imperceptible de modo directo y profundo aparecerse fácilmente a la mente?

18. Comprendiendo que, por su profundidad, es difícil que los seres entiendan este Dharma, el Conquistador, luego de iluminarse, rehusó enseñar el Dharma.

19. Si este Dharma se malinterpreta, echa a perder a los incultos hundiéndolos en la inmundicia de la visión nihilista.

20. Además, tras malinterpretarlo, los necios presumen de sabios, por el abandono , 11

su naturaleza se torna incorrecta y van de cabeza al infierno Sin Tregua.

Por el abandono de la visión de la vacuidad.11

— � —63


ཇི་ltར་ཁ་ཟས་བཟའ་ཉེས་པས། །uང་བ་དག་tu་འgyuར་བ་དང་། །བཟའ་ལེགས་ཚ�་དང་ནད་མེད་དང་། །stོབས་དང་བདེ་བར་འgyuར་བ་ltར། ། ༢༡

དེ་བཞིན་ལོག་པར་བzuང་བ་དེས། །uང་བ་དག་ནི་ཐོབ་འgyuར་ཞིང་། །ལེགས་པར་ཤེས་པས་བདེ་བ་དང་། །byང་uབ་bl་ན་མེད་པ་ཐོབ། ། ༢༢

དེ་yིར་འདི་ལ་spོང་བ་དང་། །མེད་པའི་lt་བ་spངས་ནས་ན། །དོན་kuན་བsgruབ་yིར་ཡང་དག་པའི། །ཤེས་ལ་ནན་ཏན་མཆོག་མཛ<ད་ཅིག ། ༢༣

ཆོས་འདི་ཡོངས་su་མ་ཤེས་ན། །ངར་འཛ�ན་པ་ནི་rེjས་su་འjuག །དེ་ལས་དགེ་དང་མི་དགེའི་ལས། །དེ་ལས་skyེ་བ་བཟང་དང་ངན། ། ༢༤

— � —64


21. Igual que una dieta incorrecta nos destruye, mientras que comer de manera apropiada alarga nuestra vida y nos da salud, fuerza y alegría,…

22. Así, por un mal entendimiento logramos nuestra ruina, mientras que con una comprensión correcta obtenemos felicidad y la iluminación insuperable.

23. Por eso, tras descartar a este respecto el abandono y la tesis nihilista, para cumplir todos tus objetivos, pon tu mejor empeño en comprender bien.

24. Si este Dharma no se comprende en profundidad, la concepción de un yo acontece, de ahí surgen las acciones virtuosas y no virtuosas, y, de éstas, los buenos y malos nacimientos.

— � —65


དེ་yིར་ཇི་sིrད་ངར་འཛ�ན་པ། །སེལ་བའི་ཆོས་འདི་མ་ཤེས་པ། ། དེ་sིrད་sbyིན་དང་uལ་rིམས་དང་། །བཟོད་པའི་ཆོས་ལ་guས་པར་མཛ<ད། ། ༢༥

ལས་rnམས་sŋོན་du་ཆོས་གཏོང་ཞིང་། །བར་du་ཆོས་ldན་ཐ་མར་ཡང་། །ཆོས་ldན་བsgruབ་པའི་ས་བདག་ནི། །འདི་དང་གཞན་du་གནོད་མི་འgyuར། ། ༢༦

ཆོས་kyིས་འདིར་grགས་བདེ་བ་དང་། །འདི་དང་འཆི་ཀར་འཇིགས་པ་མེད། །འཇིག་rེtན་གཞན་du་བདེ་བ་rgyས། །དེ་བས་rtག་tu་ཆོས་བrེtན་མཛ<ད། ། ༢༧

ཆོས་ནི་luགས་kyི་དམ་པ་stེ། །ཆོས་kyིས་འཇིག་rེtན་མངོན་དགར་འgyuར། །འཇིག་rེtན་དགའ་བར་gyuར་པས་kyང་། །འདི་དང་གཞན་du་བsluས་མི་འgyuར། ། ༢༨

— � —66


25. Así que, mientras no comprendas la doctrina para eliminar la noción de un yo, conságrate con respeto a la doctrina de la generosidad, la ética, y la paciencia.

26. Un terrateniente que preceda sus actos con el Dharma y mantenga el Dharma también durante las acciones y al acabar no será dañado en esta ni en otras vidas.

27. El Dharma produce fama y dicha en esta vida, elimina el miedo ahora y en la hora de la muerte, y aumenta la felicidad de los próximos renacimientos. Por lo tanto, encomiéndate al Dharma siempre.

28. El Dharma es el método más eminente. En virtud del Dharma el mundo es complacido y, puesto que trae felicidad a este mundo, no defrauda en esta ni en otras vidas.

— � —67


ཆོས་མིན་པས་ནི་luགས་འདོད་གང་། །དེ་ཡིས་འཇིག་rེtན་མི་དགར་འgyuར། །འཇིག་rེtན་མི་དགའ་ཉིད་kyི་yིར། །འདི་དང་གཞན་du་དགའ་མི་འgyuར། ། ༢༩

དོན་མེད་རིག་པ་ངན་འgr@འB་ལམ། །གཞན་བslu་lhuར་ལེན་མི་བཟད་པ། །ཤེས་རབ་འཆལ་པ་rnམས་kyིས་ནི། །ཇི་ltར་དོན་gyིས་རིག་པར་byས། ། ༣༠

ཕ་རོལ་slu་བ་lhuར་ལེན་པ། །དོན་du་ཇི་ltར་luགས་ldན་ཡིན། །དེས་ནི་ཚ�་རབས་stོང་rག་tu། །བདག་ཉིད་ཁོ་ན་བsluས་པར་འgyuར། ། ༣༡

དgr་ལ་གནོད་པ་by་ན་ཡང་། །skyོན་rnམས་བཏང་stེ་ཡོན་ཏན་བstེན། །དེས་ནི་yོད་kyིས་རང་ཕན་འཐོབ། །དgr་བོ་ཡང་ནི་མི་དགར་འgyuར། ། ༣༢

— � —68


29. Cualquier enfoque carente de Dharma, causará desagrado al mundo, precisamente por ese desagrado, no trae gozo en esta ni en otras vidas.

30. Un conocimiento incorrecto es un camino que lleva a los reinos inferiores. ¿Cómo podrían comprender la realidad aquellos bárbaros de saber errado que tratan de engañar a otros?

31. ¿Cómo podrían aquellos dispuestos a embaucar a los demás tener un enfoque correcto? Serán, por ende, engañados, por sí mismos durante miles de vidas.

32. Incluso para dañar a un rival, abandona tus defectos y cultiva virtudes. Así, lograrás tu propio bien y disgustarás a tu adversario.

— � —69


sbyིན་དང་sན་པར་smr་བ་དང་། །ཕན་དང་དོན་གཅིག་spyོད་པ་stེ། །དེ་དག་rnམས་kyིས་འཇིག་rེtན་དང་། །ཆོས་kyང་བsdu་བ་ཉིད་du་མཛ<ད། ། ༣༣

rgyལ་པོ་དག་ལ་ཇི་lt་buར། །བདེན་གཅིག་ཡིད་ཆེས་བrtན་བskyེད་པ། །དེ་ལས་བzlོག་stེ་བrǳuན་པ་ནི། །ཡིད་མི་ཆེས་པར་byེད་པའི་མཆོག ། ༣༤

slu་བ་མེད་ldན་བདེན་མིན་ཏེ། །སེམས་པས་བsgyuར་བ་དོན་du་མིན། །གཞན་ལ་གཅིག་tu་ཕན་པས་བདེན། །མི་ཕན་yིར་ནི་ཅིག་ཤོས་མིན། ། ༣༥

ཇི་ltར་rgyལ་པ@འB་ཉེས་པ་དག །sbyིན་གསལ་གཅིག་གིས་sbེད་པ་ltར། །དེ་བཞིན་འjuངས་པའང་དེ་དག་གི །ཡོན་ཏན་བདོག་པ་ཐམས་ཅད་འཇོམས། ། ༣༦

— � —70


33. La generosidad, el habla agradable y una conducta beneficiosa y consonante, harán que compagines el Dharma con la actividad mundana.

34. Igual que una palabra veraz de los reyes genera confianza firme, por contra, decir mentiras es el mejor modo de crear desconfianza.

35. La mera ausencia de engaño no es la verdad, no es correcto cambiarla a tu gusto. Aquello que sólo ayuda a los demás es verdad. Lo contrario, puesto que no beneficia, no lo es.

36. Igual que un solo acto de generosidad pura solapa las faltas de los reyes, así, la avaricia destruye todos sus bienes y virtudes.

— � —71


ཉེ་བར་ཞི་བ་ཟབ་པའི་yིར། །མཆོག་tu་guས་པ་byེད་པར་འgyuར། །guས་པས་བrིjད་ལ་བཀའ་ཡང་བrʦན། །དེ་བས་ཉེ་བར་ཞི་བ་བstེན། ། ༣༧

ཤེས་རབ་ldན་པས་bl@་མB་འrོགས། །གཞན་gyི་dིrང་མི་འཇོག་ཅིང་བrtན། །བslu་བས་མི་uགས་rgyལ་པ@་stR། །དེ་བས་ཤེས་རབ་lhuར་blང་མཛ<ད། ། ༣༨

བདེན་གཏོང་ཞི་དང་ཤེས་རབ་དང་། །བཟང་པོ་བཞི་ldན་མི་དབང་ནི། །ཆོས་བཟངས་rnམ་པ་བཞི་lt་buར། །lh་མི་rnམས་kyིས་བstོད་པར་འgyuར། ། ༣༩

ཕེབས་པར་smr་ཞིང་དག་gyuར་པ། །ཤེས་རབ་sིང་rེj་dིr་མེད་དང་། །lhན་ཅིག་འgོrགས་ན་rtག་tu་ཡང་། །ཤེས་རབ་དང་ནི་ཆོས་kyང་འཕེལ། ། ༤༠

— � —72


37. La calma absoluta, por ser profunda, nos brinda el más alto respeto; el respeto trae carisma y don de mando. Por tanto, entrena la serenidad.

38. Si tienes sabiduría, no te embaucarán, no seguirás caminos ajenos, serás firme y no caerás presa de engaños. ¡Oh, Rey!, pon, pues, empeño en la sabiduría.

39. Verdad, generosidad, calma y sabiduría: el rey de hombres que posea estas cuatro bondades es alabado por dioses y humanos como lo son en sí las cuatro cualidades.

40. La sabiduría y la práctica siempre crecen si mantenemos la compañía de personas puras cuyas palabras son juiciosas y su sabiduría y compasión inmaculadas.

— � —73


ཕན་པར་smr་བ་དཀོན་པ་stེ། །ཉན་པར་byེད་པ་ཤིན་tu་དཀོན། །དེ་དག་བས་kyང་མི་sན་ཡང་། །ཕན་པའི་rེjས་su་byེད་པ་དཀོན། ། ༤༡

དེ་lt་བས་ན་མི་sན་ཡང་། །ཕན་པར་མyེན་ནས་myuར་du་spyད། །ནད་གས@འB་དོན་du་བདག་byམས་པ། །མི་བཟད་པ་བའི་smན་ཡང་འuང་། ། ༤༢

sོrག་དང་ནད་མེད་rgyལ་sིrད་དག །མི་rtག་ཉིད་ནི་rtག་དགོངས་ཏེ། །དེ་ནས་ཡང་དག་བrʦོན་ldན་པར། །ཆོས་ལ་གཅིག་tu་ནན་ཏན་མཛ<ད། ། ༤༣

གདོན་མི་ཟ་བར་འཆི་འgyuར་ཞིང་། །ཤི་ནས་sdིག་པས་sduག་བsŋལ་བ། །གཟིགས་ཏེ་འrལ་du་བདེ་ན་ཡང་། །sdིག་པ་བgyི་བར་མི་རིགས་སོ། ། ༤༤

— � —74


41. Son raros quienes hablan de forma provechosa. Son muy escasos quienes los escuchan. Son aun más inusuales los que ponen en practica las palabras que, si bien ásperas, son beneficiosas.

42. En vista de ello, sabiendo que, aunque ásperas, son de provecho, aplícalas con presteza, como tomarías una horrenda medicina de amorosas manos, para sanarte.

43. Considerando siempre la transitoriedad de la vida, la salud y la soberanía, aplica un esfuerzo adecuado y céntrate en el Dharma con tenacidad.

44. La muerte llegará sin duda y, tras ella, padeceremos por culpa de nuestras faltas. Viendo esto, no cometas actos inmorales aunque produzcan placer momentáneo.

— � —75


ལ་ལར་འཇིགས་པ་མེད་མཐོང་ཞིང་། ། duས་འགར་འཇིགས་པ་མཐོང་gyuར་པ། ། གལ་ཏེ་གཅིག་ལ་ཡིད་rོtན་ན། ། གཅིག་ལ་yོད་ཀ@་ཅBས་མི་འཇིགས། ། ༤༥

ཆང་གིས་འཇིག་rེtན་བrས་འgyuར་ཞིང་། ། དོན་ཡལ་ནོར་ཡང་ཟད་པར་འgyuར། ། rོmངས་པས་by་བ་མ་ཡིན་byེད། ། དེ་བས་ཆང་ནི་rtག་tu་spོངས། ། ༤༦

rgyན་པོ་ཆགས་དང་མི་དགའ་དང་། ། ཞེ་sdང་གཡོ་sgyu་དགོང ་པའི་གནས། ། 12

བrǳuན་དང་kyལ་པ་ཚ�ག་rʦuབ་rgyu། ། དེ་བས་rtག་tu་spང་བར་མཛ<ད། ། ༤༧

buད་མེད་ཆགས་པ་ཕལ་ཆེར་ནི། ། buད་མེད་གzuགས་བཟང་སེམས་ལས་byuང་། ། buད་མེད་luས་ལ་དོན་du་ནི། ། གཙང་བ་cuང་ཟད་ཡོད་མ་ཡིན། ། ༤༨

En el libro de Jeffry Hopkins se lee: rgོད་པའི་གནས།12

— � —76


45. A veces, no vemos nada que temer, en otras ocasiones sí. Si te confías en las primeras, ¿por qué no te asustas en las otras?

46. La bebida suscita el desprecio del mundo, tus metas se desvanecen, tu fortuna mengua, la embriaguez te conduce al desatino: rechaza, pues, siempre, el licor.

47. El juego causa anhelo, disgusto, odio, disimulo y pretensión, agitación, mentira, jactancia y palabras hirientes: por eso debes siempre evitarlo.

48. El apetito hacia la mujer procede, en gran medida, de pensar que su cuerpo es bonito, pero, en realidad, en el cuerpo de una mujer no hay un ápice de limpieza.

— � —77


ཁ་ནི་ཁ་u་ruལ་བ་དང་། ། སོ་skyག་མི་གཙང་snོད་ཡིན་ཏེ། ། sn་ནི་rnག་snབས་sn་uའི་snོད། ། མིག་ནི་མིག་rduལ་མཆི་མའི་snོད། ། ༤༩

ltོ་བའི་ཁོང་ནི་བཤང་གཅི་དང་། ། gོl་བ་མཆིན་sʦོགས་snོད་ཡིན་པར། །rོmངས་པས་muད་མེད་མ་མཐོང་བ། ། དེ་ཡི་luས་ལ་ཆགས་པར་byེད། ། ༥༠

མི་ཤེས་འགའ་ཞིག་མི་གཙང་བའི། ། buམ་པ་rgyན་ལ་ཆགས་པ་ltར། ། འཇིག་rེtན་མི་ཤེས་rོmངས་པ་ཡིས། །

buད་མེད་rnམས་ལ་དེ་བཞིན་ནོ། ། x

luས་yuལ་ཤིན་tu་dིr་ང་བ། ། ཆགས་brལ་rgyu་ནི་གང་ཡིན་པ ། དེ་ལའང་འཇིག་rེtན་ཆེར་ཆགས་ན། ། གང་གིས་འདོད་ཆགས་brལ་བར་བkིr། ། ༥༡

— � —78


49. Su boca es un recipiente de inmunda saliva y sarro entre los dientes. Su nariz contiene mocos, flema y agüilla. Sus ojos albergan lágrimas y legañas.

50. Su torso es un recipiente de heces y orina, de pulmones, hígado y otras vísceras. La confusión ocasiona que no veamos así a la mujer y anhelemos su cuerpo.

X. Algunos necios codician una jarra adornada aunque esté llena de porquería. Asimismo, los ignorantes mundanos, a causa de su confusión, desean a las mujeres.

51. Las partes del cuerpo que hieden son objetos harto desagradables. Si los mundanos se aferran incluso a estas, ¿qué podría librarlos del apego?

— � —79


ཇི་ltར་བཤད་དང་གཅི་གཞི་ལ། ། ངན་skyuགས་ཕག་རབ་ཆགས་པ་ltར། ། དེ་བཞིན་བཤང་དང་གཅི་གཞི་ལ། ། འདོད་ཆགས་ངན་skyuགས་ཕག་rnམས་ཆགས། ། ༥༢

luས་kyི་gོrང་yེར་མི་གཙང་བ། ། འbyuང་བའི་bu་ག་དོད་པ་གང་། ། དེ་ནི་skyེ་བོ་bluན་པ་ཡིས། ། དགའ་བའི་དོན་du་ཉེ་བར་བrtགས། ། ༥༣

yོད་བདག་ཉིད་kyིས་བཤང་གཅི་སོགས །ས@་ས]ར་མི་གཙང་མཐོང་ནས་ནི། །དེ་འdེrས་luས་ལ་ཇི་lt་buར། ། ཡིད་du་འོང་བ་ཉིད་du་gyuར། ། ༥༤

rག་དང་u་བ་འdེrས་པ་ཡི། ། ས་བོན་མི་གཙང་sིང་པོས་བskyེད། །མི་གཙང་ང@་བ]ར་ཤེས་བཞིན་du། ། འདི་ལ་འདོད་ཅན་གང་ཞིག་ཆགས། ། ༥༥

— � —80


52. Igual que los cerdos ansían un lugar con excrementos, orina y vómitos, así, algunos lujuriosos ansían un lugar con excrementos, orina y vómitos.

53. Las protuberancias y orificios de donde surgen excrecencias en esta ciudad del cuerpo son calificados como objetos de placer por los seres necios.

54. Una vez que has reconocido la suciedad de los excrementos, orina y demás, ¿cómo podrías encontrar agradable un cuerpo compuesto por ellos?

55. Sabiendo que el cuerpo es sucio y proviene de una semilla impura —la mezcla de sangre y semen—, ¿por qué lo desean los lascivos?

— � —81


མི་གཙང་uང་པ@་དRའི་rlན་gyིས། ། བrlན་པའི་པགས་པས་གཡོགས་པ་གང་། ། ཉལ་བ་དེ་ནི་buད་མེད་kyི། ། u་ས@འB་ཁོང་ནས་ཉལ་བར་ཟད། ། ༥༦

གzuགས་བཟང་བ་དང་གzuགས་ངན་ནམ། ། rgན་ནམ་ཡང་ན་གཞོན་ཡང་ruང་། ། buད་མེད་གzuགས་kuན་མི་གཙང་ན། ། yོད་ཆགས་yད་པར་གང་ལ་བskyེད། ། ༥༧

གལ་ཏེ་མི་གཙང་ཁ་དོག་བཟང་། ། ཤིན་tu་གསར་ལ་དbyིབས་ལེགས་kyང་། ། དེ་ལ་ཆགས་པར་མི་འོས་ltར། ། buད་མེད་གzuགས་ལའང་དེ་བཞིན་ནོ། ། ༥༨

ཁོང་ruལ་yི་རོལ་པགས་བས་གཡོགས། ། རོ་myགས་འདི་ཡི་རང་བཞིན་ནི། ། ཤིན་tu་མི་བཟད་snང་བཞིན་du། ། ཇི་lt་buར་ན་མཐོང་མ་gyuར། ། ༥༩

— � —82


56. Quien se tiende sobre una masa inmunda cubierta por una piel humedecida por fluidos corporales, no yace sino sobre la vejiga de una mujer.

57. Ya pueda ser hermosa o fea, joven o incluso vieja; el cuerpo de toda mujer es impuro: ¿qué cualidad, pues, origina tu lujuria?

58. Igual que no procede anhelar la mierda aunque presente buen color, sea fresca y tenga una bonita forma: lo mismo ocurre con el cuerpo de una mujer.

59. Siendo este cadáver —en esencia entrañas podridas cubiertas de piel por fuera— de apariencia tan repugnante, ¿cómo es que no nos damos cuenta?

— � —83


པགས་པ་འདི་ཡང་མི་གཙང་མིན། ། རལ་gu་བཞིན་du་འduག་ཅེ་ན། ། མི་གཙང་uང་པ@འB་པགས་པ་ltར ། ཇི་lt་buར་ན་གཙང་མར་འgyuར། ། ༦༠

མི་གཙང་གང་བའི་buམ་པ་ནི། ། yི་རོལ་བkr་ཡང་smད་པ་ཡིན། ། མི་གཙང་བ་ཡི་རང་བཞིན་luས། ། མི་གཙང་གང་བ་ཅིས་མི་smད། ། ༦༡

གལ་ཏེ་yོད་ནི་མི་གཙང་smོད། ། dིr་དང་rེང་བ་བཟའ་བtuང་ནི། ། གཙང་མའང་མི་གཙང་byེད་པ་གང་། ། luས་འདི་ཅི་ཡི་yིར་མི་smད། ། ༦༢

ཇི་ltར་རང་ངམ་གཞན་དག་གི ། མི་གཙང་smད་པར་by་བ་གང་། ། དེ་བཞིན་རང་དང་གཞན་དག་གི ། མི་གཙང་གzuགས་ཀ@་ཅBས་མི་smད། ། ༦༣

— � —84


60. «La piel no es sucia, es como un ropaje.», dicen. Siendo igual que una lona que cubre un montón de inmundicias, ¿cómo podría considerarse limpia?

61. Despreciamos una jarra llena de desechos, aunque sea hermosa por fuera. ¿Por qué no despreciamos el cuerpo, en esencia, sucio y lleno de impurezas?

62. Si desprecias lo sucio, ¿por qué no desprecias este cuerpo que ensucia perfumes, guirnaldas, comida y bebida que estaban limpios?

63. Igual que despreciamos la mierda, ya propia, ya ajena, ¿por qué no despreciamos el sucio cuerpo, tanto propio como ajeno?

— � —85


ཇི་ltར་buད་མེད་གzuགས་མི་གཙང་། ། yོད་kyི་རང་luས་དེ་དང་འdr། ། དེ་བས་yི་དང་ནང་ཉིད་ལ། ། འདོད་ཆགས་brལ་བར་རིགས་མིན་ནམ། ། ༦༤

rm་དgu་དག་ནས་འཛག་པ་ཅན། ། བདག་ཉིད་མངོན་suམ་འru་byེད་kyང་། ། luས་མི་གཙང་པར་མི་rོtགས་ན། ། yོད་ལ་བཤད་པས་ཅི་ཞིག་ཕན། ། ༦༥

གང་དག་མི་གཙང་luས་འདི་ལ། ། stེག་ཆོས་sན་དངགས་byེད་པ་ནི། ། ཨེ་མའོ་གzu་luམས་ཨེ་མའོ་bluན། ། ཨེ་མའ@་skyR་བོས་rེལ་du་ruང་། ། ༦༦

མི་ཤེས་muན་པས་བsgrིབས་པ་ཡི། ། སེམས་ཅན་འདིར་ནི་ཕལ་ཆེར་ཡང་། ། འདོད་པའི་དོན་du་rʦོད་འbyuང་བ། ། མི་གཙང་དོན་du་yི་rnམས་བཞིན། ། ༦༧

— � —86


64. Puesto que tu propio cuerpo es tan impuro como el de una mujer, ¿no te convendría evitar el deseo hacia lo interno y hacia lo externo?

65. Tú mismo lavas de este cuerpo las secreciones de los nueve orificios. Si aún así no percibes su impureza, ¿de qué te sirven estas explicaciones?

66. Luego están los que componen poemas alabando este sucio cuerpo. ¡Caramba! ¡Qué grosería! ¡Qué necedad! ¡Debería darles vergüenza!

67. Además, estos seres sensibles, en su mayoría, ofuscados por la oscuridad de la ignorancia, disputan por aquello que desean, como lo hacen los perros por inmundicias.

— � —87


གཡན་པ་ruགས་ན་བདེར་འgyuར་བ། ། དེ་བས་གཡན་པ་མེད་ན་བདེ། ། དེ་བཞིན་འཇིག་rེtན་འདོད་ldན་བདེ། ། འདོད་པ་མེད་པ་དེ་བས་བདེ། ། ༦༨

གལ་ཏེ་དེ་ltར་བrtགས་ན་yོད། ། འདོད་ཆགས་brལ་བ་མ་gruབ་kyང་། ། འོན་kyང་འདོད་ཆགས་བsrབས་པ་ཡིས ། buད་མེད་ཆགས་པར་མི་འgyuར་རོ། ། ༦༩

ཚ�་uང་འཇིགས་དང་sduག་བsŋལ་དང་། ། དmyལ་བའི་rgyu་ནི་མི་བཟད་པ། ། རི་dwགས་ལིངས་ཏེ་དེ་lt་བས། ། rtག་tu་གསོད་མེད་བrtན་པོར་མཛ<ད། ། ༧༠

ཡན་ལག་ཐམས་ཅད་མི་གཙང་བས། ། བskuས་པའི་sbruལ་གduག་འཇིགས་པ་ltར། ། གང་ལ་བrེtན་ནས་luས་ཅན་rnམས། ། skrག་པར་འgyuར་བ་དེ་རེ་ངན། ། ༧༡

— � —88


68. Al rascar un sarpullido sentimos placer, pero aun es más gozoso no tener tal sarpullido. Así, si bien hay placer en los deseos mundanos, aun es más placentero carecer de tales deseos.

69. Si lo analizas de este modo, aunque no elimines el deseo, lo habrás disminuido y ya no te surgirá deseo hacia las mujeres.

70. La detestable caza es causa de una vida corta, de miedo, de sufrimiento y de ir al infierno. En vista de ello, asegúrate de no matar.

71. Peor que una serpiente venenosa cubierta, por completo, de porquería, son aquellos que atemorizan a los seres corpóreos.

— � —89


ཆར་sprིན་ཆེན་པོ་ལངས་པ་ན། ། ཞིང་པ་rnམས་ནི་ཇི་lt་བར། ། གང་ལ་བrེtན་ནས་luས་ཅན་rnམས། ། དགའ་བར་འgyuར་བ་དེ་རེ་བཟང་། ། ༧༢

དེ་བས་ཆོས་མིན་spང་by་stེ། ། གཡེལ་བ་མེད་པར་ཆོས་ལ་བrེtན། ། བདག་ཉིད་དང་ནི་འཇིག་rེtན་འདིས། ། bl་མེད་byང་uབ་ཐོབ་འདོད་ན། ། ༧༣

དེ་ཡི་rʦ་བ་byང་uབ་སེམས། ། རི་དབང་rgyལ་པོ་ltར་བrtན་དང་། ། yོགས་མཐས་གtuགས་པའི་sིང་rེj་དང་། ། གཉིས་ལ་མི་བrེtན་ཡེ་ཤེས་ལགས། ། ༧༤

rgyལ་པ@་ཆRན་པ@་skyRས་ཆེན་gyི། ། མཚན་ནི་suམ་cu་rʦ་གཉིས་kyིས། ། ཇི་ltར་yོད་sku་བrgyན་gyuར་པ། ། དེ་lt་bu་དག་གསན་པར་མཛ<ད། ། ༧༥

— � —90


72. Mejor que, para un labriego, las grandes nubes de lluvia arremolinándose, son aquellos que benefician a los seres corpóreos.

73. Por tanto, practica el Dharma sin distracción y abandona lo incorrecto. Si tú y el mundo deseáis alcanzar la insuperable iluminación…

74. Sabe que sus raíces son una bodichita firme como el rey de las montañas, una compasión que llega a todos los confines y una sabiduría que no se basa en la dualidad.

75. ¡Oh, Gran Rey! Escucha como será tu cuerpo adornado con las treinta y dos marcas mayores de un ser excelente.

— � —91


མཆོད་rེtན་མཆོད་by་འཕགས་པ་དང་། ། rgན་རབས་rnམས་ནི་ལེགས་བkuར་བས། ། དཔལ་ldན་yག་ཞབས་འཁོར་ལ@་ཡBས། ། མཚན་པའི་འཁོར་ལོས་sgyuར་བར་འgyuར། ། ༧༦

rgyལ་པ@་ཆ]ས་ལ་rtག་པར་ནི། ། ཡང་དག་blངས་པ་བrtན་པར་མཛ<ད། ། དེས་ནི་ཤིན་tu་ཞབས་གནས་པའི ། byང་uབ་སེམས་དཔར་འgyuར་བ་ལགས། ། ༧༧

sbyིན་དང་sན་པའི་ཚ�ག་དང་ནི། ། ཕན་དང་དོན་གཅིག་spyོད་པ་ཡིས། ། དཔལ་ldན་yག་སོར་dr་བ་ཡིས། ། འbེrལ་བའི་yག་རིས་ཅན་du་འgyuར། ། ༧༨

བཟའ་བ་དང་ནི་བtuང་བའི་མཆོག ། རབ་tu་མང་པ@་byBན་པ་ཡིས། ། དཔལ་ldན་yག་དང་ཞབས་མཉེན་ཞིང་། ། sku་ཆེ་བduན་ཡང་མཐོ་བར་འgyuར། ། ༧༩

— � —92


76. Honrando de forma apropiada las estupas y todo lo honorable, a los aryas y a los ancianos, marcas de ruedas en tus gloriosas manos y pies indicarán que te has erigido en un Monarca Universal.

77. ¡Oh, Rey! Sé siempre firme con respecto a tu práctica del Dharma, y así te convertirás en un bodisatva y tus pies estarán nivelados.

78. La generosidad, el habla agradable, la ayuda y la corrección dotarán tus gloriosas manos de dibujos y membranas interdigitales.

79. Ofrecer opíparas comidas y bebidas en gran abundancia, dotará tus gloriosas manos y pies de agilidad y tu cuerpo de estatura y de siete partes prominentes.

— � —93


འཚ�་མེད་གསད་པ་ཐར་byས་པས། ། sku་མཛ�ས་drང་ཞིང་ཆེ་བ་དང་། ། ཚ�་རིང་སོར་མ@་རBང་བ་དང་། ། rིtང་པ་ཡངས་པ་དག་tu་འgyuར། ། ༨༠

ཡང་དག་blངས་པའི་ཆོས་rnམས་ནི། ། spེལ་བས་དཔལ་ldན་མདོག་བཟང་ཞིང་། ། ཞབས་kyི་ལོང་bu་མི་མངོན་དང་། ། བ་spu་gyེན་du་yོགས་མཚན་འgyuར། ། ༨༡

རིག་དང་བཟོ་ལ་སོགས་པའི་གནས། ། guས་པས་ལེན་དང་sbyིན་པས་yོད། ། ཨེ་ན་ཡ་ཡི་byིན་པ་དང་། ། ཡིད་rn@་ཤRས་རབ་ཆེན་པོར་འgyuར། ། ༨༢

རང་གི་ནོར་བདོག་blངས་gyuར་ན། ། myuར་du་བཏང་བའི་བrtuལ་uགས་kyིས། ། yག་rgy་བདེ་དང་འཇིག་rེtན་gyི། ། rnམ་པར་འdེrན་པ་ཉིད་du་འgyuར། ། ༨༣

— � —94


80. Renunciar a la violencia y salvar vidas hará tu cuerpo hermoso, erguido, grande y longevo, tus dedos largos y tus talones anchos.

81. Difundir las practicas adoptadas te dará los signos de la gloria y del buen color, tus tobillos no despuntarán y tu vello crecerá hacia arriba.

82. Si estudias y enseñas, con respeto, filosofía, arte y las demás ciencias, obtendrás las pantorrillas de un ciervo, una mente aguda y gran sabiduría.

83. La disciplina del dar con premura tus riquezas y posesiones cuando son solicitadas te dotará de manos anchas y buena facha y te convertirá en un guía para el mundo.

— � —95


གཉེན་བཤེས་ཕན་uན་byེ་བ་དག ། ཡང་དག་བsduམ་པར་byས་པ་ཡིས། ། དཔལ་ldན་འདོམས་kyི་sb་བ་ནི། ། sbuབས་su་nuབ་པའི་དམ་པར་འgyuར། ། ༨༤

ཁང་བཟངས་གདིང་བ་rgyན་དག་ནི། ། བདེ་ཞིང་བཟང་བ་རབ་འbyིན་པས། ། གསེར་ནི་བཙ<་མ་dིr་མེད་པ། ། ཤིན་tu་འཇམ་པའི་མདོག་འdrར་འgyuར། ། ༨༥

bl་ན་མེད་པའི་དབང་byིན་ཞིང་། ། རིགས་པར་bl་མའི་rེjས་འjuག་པ། ། དཔལ་ldན་བ་spu་ཉག་རེ་དང་། ། ཞལ་ནི་མཛ<ད་spuས་བrgyན་པར་འgyuར། ། ༨༦

sན་ཅིང་དགའ་བར་smrས་པ་དང་། ། ལེགས་པར་smrས་དང་མuན་byས་པས། ། yོད་ནི་དpuང་མགོ་zluམ་པ་དང་། ། ར@་st]ད་སེང་གེའི་འdr་བར་འgyuར། ། ༨༧

— � —96


84. Reconciliar a amigos y parientes que han reñido te proveerá correctamente de gloriosos órganos secretos retraídos.

85. Regalar buenas casas y asientos cómodos y agradables te dará una tez muy suave del color del oro puro refinado.

86. Conceder poderes supremos y seguir a los maestros en forma debida dotará cada uno de tus cabellos de esplendor y adornará tu rostro con un tirabuzón.

87. Un habla afable y cortés y una conducta conforme a las buenas palabras te otorgarán hombros redondeados y un torso semejante al de un león.

— � —97


ནད་པ་rnམས་ལ་རིམ་gོr་དང་། ། གསོས་པས་ཐལ་གོང་rgyས་པ་དང་། ། བདག་ཉིད་rnལ་du་གནས་པ་དང་། ། ར@་br]་བ་ཡི་མཆོག་tu་འgyuར། ། ༨༨

ཆོས་དང་མuན་པའི་by་བ་ལ། ། ཐོག་drངས་yོད་kyི་དbu་གʦuག་ཏོར། ། ལེགས་གནས་ཉ་gོr་ŋh་lt་buར། ། u་ཞེང་གབ་པ་དག་tu་འgyuར། ། ༨༩

ཚ�ག་ནི་བདེན་པ་འཇམ་པོ་དག ། yuན་རིངས་duས་su་བrོjད་པ་ཡ ། མི་ཡི་དབང་པོ་ljགས་ཡངས་ཤིང་། ། ཚངས་པ་ཡི་ནི་དbyངས་ldན་འgyuར། ། ༩༠

rtག་tu་rgyuན་མི་འཆད་པ་ru། ། བདེན་པའི་ཚ�ག་ནི་བrོjད་པ་ཡིས། ། འgrམ་པ་སེངགེའི་lt་bu་དང་། ། དཔལ་ldན་uབ་པ་དགའ་བར་འgyuར། ། ༩༡

— � —98


88. Atender y curar a los enfermos te dará un tórax ancho, un ánimo sereno y un paladar esquisito.

89. Emprender actividades acordes con el Dharma colocará bien una prominencia en tu coronilla y las medidas de tu cuerpo se volverán proporcionadas como una higuera de Bengala.

90. La sinceridad, delicadeza, buena longitud y pertinencia en tu discurso, ¡oh, Señor de la Humanidad!, te darán una lengua amplia y la melodiosa voz de Brahma.

91. Si dices la verdad siempre, sin excepciones, obtendrás la quijada de un león y te volverás grandioso e invencible.

— � —99


lhག་པར་guས་དང་བkuར་stི་དང་། ། ཇི་ltར་རིགས་rེjས་འjuག་པས། ། ཚ�མས་ནི་ཤིན་tu་དཀར་བ་དང་། ། མདོག་ldན་མཉམ་པའི་ཚ�མས་su་འgyuར། ། ༩༢

དbyེན་དང་r་མ་མེད་པ་ཡི། ། ཚ�ག་ནི་yuན་རིངས་གོམས་པ་ཡིས། ། དཔལ་ldན་ཚ�མས་ནི་བཞི་བcu་ཐམ། ། མཉམ་པར་ཐགས་kyང་བཟང་བར་འgyuར། ། ༩༣

ཆགས་དང་sdང་དང་rོmངས་མེད་ཅིང་། ། byམས་པས་སེམས་ཅན་བltས་པ་ཡིས། ། spyན་ནི་བkrག་ཅན་མཐོན་མཐིང་ལ། ། rིǳ་མ་བ་ཡི་lt་buར་འgyuར། ། ༩༤

དེ་ltར་མདོར་ན་rgyuར་byས་པའི། ། suམ་cu་rʦ་གཉིས་དེ་དག་ནི། ། skyེས་bu་སེང་གེ་ཆེན་པ@་ཡB། ། མཚན་rnམས་ལེགས་པར་མyེན་པར་མཛ<ད། ། ༩༥

— � —100


92. Mostrar gran respeto, servir a los demás y hacer lo que es apropiado, te otorgará una dentadura muy blanca, reluciente y uniforme.

93. Habituándote por mucho tiempo a hablar sin sembrar discordia obtendrás una buena dentadura con cuarenta gloriosos y uniformes dientes.

94. Contemplar a los seres con amor, sin deseo, rechazo ni ignorancia te dotará de ojos brillantes y azules y de pestañas como las de las vacas.

95. Conoce bien estas treinta y dos marcas, así expuestas, de un gran león entre los seres, junto con sus causas.

— � —101


དཔེ་byད་བཟང་པོ་བrgyད་cu་ནི། ། byམས་པའི་rgyu་མuན་ལས་byuང་བ། ། གuང་ནི་མངས་su་དོགས་པ་ཡིས། ། rgyལ་པ@་y]ད་ལ་མ་བཤད་དོ། ། ༩༦

འཁོར་ལོས་sgyuར་པ་ཐམས་ཅད་ལ། ། འདི་དག་ཡོད་པར་འདོད་མོད་kyི། ། དག་དང་མཛ�ས་དང་གསལ་བ་ནི། ། སངས་rgyས་rnམས་kyི་ཆར་མི་ཕོད། ། ༩༧

འཁོར་ལོས་sgyuར་བའི་མཚན་དང་ནི། ། དཔེ་byད་བཟང་པོ་གང་དག་གཅིག ། uབ་དབང་པོ་ལ་སེམས་དང་བའི། ། ཡན་ལག་གཅིག་ལས་འbyuང་བཤད་པའི། ། ༩༨

བskལ་པ་byེ་བ་བrgy་rག་ནི། ། གཅིག་tu་བསགས་པའི་དགེ་བས་kyང་། ། སངས་rgyས་བ་spu་ཉག་གཅིག་kyང་། ། བskyེད་པར་nuས་པ་མ་ཡིན་ནོ། ། ༩༩

— � —102


96. Los ochenta signos excelentes surgen de su causa concordante: el amor. Por temor a extenderme demasiado, ¡oh, Rey!, no los explicaré aquí.

97. Todos los Emperadores Universales se dice que tienen estas marcas, pero su pureza, belleza y prominencia no pueden compararse con las de un Buda.

98. Dicen que las marcas mayores y buenas señales de un Emperador Universal surgen de un solo factor: una fe profunda en el Señor de los Sabios.

99. Las virtudes acumuladas durante mil millones de eones no pueden, empero, producir uno solo de los cabellos de un Buda.

— � —103


ཉི་མ་rnམས་kyི་འོད་byེད་པ། ། མེ་yེར་rnམས་དང་བག་འdr་ltར། ། སངས་rgyས་rnམས་kyི་མཚན་ཡང་ནི། ། འཁོར་ལོས་sgyuར་བ་rnམས་དང་འdr། ། ༡༠༠

རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ་ལས་spེལ་མ་ཞེས་by་བ་stེ་ལེau་གཉིས་པའོ།། །།

— � —104


100. La luz de los soles guarda cierta semejanza con las luciérnagas. Es de tal modo que las marca de los budas se parecen a las de un Emperador Universal.

Fin del segundo capítulo de la Preciosa Guirnalda: «Presentación conjunta del alto renacimiento y el bien definitivo».

— � —105

ལེau་གsuམ་པ། byང་uབ་kyི་ཚ<གས་བsduས་པ་བstན་པ།


བསོད་ནམས་བསམ་gyིས་མི་yབ་ལས། ། ཇི་ltར་སངས་rgyས་མཚན་འbyuང་བ། ། ཐེག་པ་ཆེན་པ@འB་luང་ཆེན་ལས། ། rgyལ་པ@་ཆRན་པ@་དR་བཞིན་གསོན། ། ༡

རང་སངས་rgyས་kuན་ལས་byuང་དང་། ། sོlབ་དང་མི་sོlབ་ལས་byuང་བ། ། འཇིག་rེtན་མ་luས་kuན་བསོད་ནམས། ། འཇིག་rེtན་བཞིན་du་དཔག་མེད་གང་། ། ༢

དེ་བcuར་བsgrེས་པར་gyuར་པ་ཡིས། ། བ་spuའི་bu་ག་གཅིག་འgruབ་stེ། ། སངས་rgyས་བ་spuའི་bu་ག་ནི། ། ཐམསཅད་དེ་དང་འdr་བས་འbyuང་། ། ༣

བ་spuའི་bu་ག་ཐམས་ཅད་ནི། ། skyེད་པར་byེད་པའི་བསོད་ནམས་གང་། ། དེ་དག་བrgyར་ནི་བsgyuར་བ་ཡིས། ། དཔེ་byད་བཟང་པོ་གཅིག་tu་བཞེད། ། ༤

— � —106

3 - Acumulación de los factores para la iluminación

Capítulo Tercero

1. Gran Rey, escucha, de las grandes escrituras del Gran Vehículo, cómo las marcas de un Buda surgen de un inconcebible mérito.

2. El mérito que se origina de todos los Realizadores Solitarios, Aprendices y No Aprendices, y el de todos los seres del mundo es infinito, como el propio mundo.

3. En base a ese mérito, elevado a la décima potencia, se obtiene el poro de un vello de un Buda. Todos los poros de un Buda surgen de la misma forma.

4. Multiplicando por cien el mérito necesario para producir todos los poros de un Buda, se adquiere la belleza auspiciosa.

— � —107


བསོད་ནམས་དེ་sེད་དེ་sེད་kyིས། ། rgyལ་པོ་དཔེ་byད་བཟང་པ@་ནB། ། གཅིག་མཐར་yིན་ཏེ་དེ་lt་buར། ། བrgyད་cuའི་བར་du་འgyuར་བར་འgyuར། ། ༥

དཔེ་byད་བཟང་པོ་བrgy་cu་དག ། འgruབ་པའི་བསོད་ནམས་ཚ<གས་གང་ཡིན། ། དེ་དག་བrgyར་ནི་བsgyuར་བ་ཡིས། ། skyེས་bu་ཆེན་པ@འB་མཚན་གཅིག་གོ ། ༦

མཚན་ནི་suམ་cu་འgruབ་པའི་rgyu། ། བསོད་ནམས་rgy་ཆེན་གང་ཡིན་པ། ། དེ་དག་stོང་du་བsgyuར་བ་ཡིས། ། zl་བ་ཉ་འdrའི་མཛ<ད་spu་འོ། ། ༧

མཛ<ད་spu་ཡི་ནི་བསོད་ནམས་དག ། stོང་r་བrgyར་ནི་བsdོམས་པ་ཡིས། ། spyི་གʦuག་བltར་ནི་མི་snང་བ། ། skyོབ་པའི་གʦuག་ཏོར་skyེད་པར་byེད། ། ༨

— � —108


5. ¡Oh, Rey! Tanto mérito como se necesita para la cualidad de la belleza auspiciosa, es requerido también, una y otra vez, hasta obtener de las ochenta cualidades.

6. De multiplicar por cien la acumulación de mérito que produjo las ochenta bellas señales auspiciosas, resulta una marca de un Gran Ser.

7. Multiplicando por mil el extenso mérito que es la causa del logro de las treinta marcas, surge, cual luna llena, el rizo de la frente.

8. De multiplicar por mil el mérito que produjo el rizo en la frente, se produce la inapreciable prominencia de la coronilla de un protector.

— � —109


གʦuག་ཏོར་བསོད་ནམས་byེ་བ་ནི། ། འbuམ་rག་བrgyར་ནི་བsgyuར་བ་ལས། ། stོབས་བcu་མངའ་བའི་ཆོས་kyི་duང་། །

གཅིག་འbyuང་པར་ནི་ཤེས་པར་by། ། X

དེ་ltར་བསོད་ནམས་ཚད་མེད་kyང་། ། ཇི་ltར་འཇིག་rེtན་yོགས་kuན་du། །བcuར་བsgrེས་མ་luས་བrོjད་པ་ltར། ། ཚད་དང་ldན་པར་བག་ཙམ་བrོjད། ། ༩

གང་ཚ�་སངས་rgyས་གzuགས་sku་ཡི། ། rgyu་ཡང་དེ་ltར་འཇིག་rེtན་བཞིན། ། གཞལ་མེད་དེ་ཚ�་ཆོས་sku་ཡི། ། rgyu་lt་ཇི་ltར་གཞལ་du་ཡོད། ། ༡༠

ཐམས་ཅད་kyི་ནི་rgyu་uང་ལས། ། འbrས་bu་rgy་ཆེན་skyེད་འgyuར་ན། ། སངས་rgyས་rgyu་ནི་དཔག་མེད་ལས། ། འbrས་bu་དཔག་ཡོད་བསམ་ཐག་ཆད། ། ༡༡

— � —110


X. Sabe que has de multiplicar por diez millones los méritos que producen tal prominencia para lograr una sola Concha del Dharma que posea los diez poderes.

9. Aunque tal mérito no tiene medida, diré que la tiene para simplificar, igual que se agrupan todas las innumerables direcciones del mundo en solo diez.

10. Cuando las causas para el rupakaya de un Buda son tan inmensurables como el universo, ¿cómo podrían medirse las causas que producen el dharmakaya?

11. Si en todo ocurre que de pequeñas causas crecen vastos efectos, es seguro que las infinitas causas de un buda no pueden tener efectos medibles.

— � —111


སངས་rgyས་rnམས་kyིས་གzuགས་sku་ནི། ། བསོད་ནམས་ཚ<གས་ལས་byuང་བ་stེ། ། ཆོས་kyི་sku་ནི་མདོར་བsdu་ན། ། rgyལ་པ@་ཡR་ཤེས་ཚ<གས་ལས་འruངས། ། ༡༢

དེ་lt་བས་ན་ཚ<གས་འདི་གཉིས། ། སངས་rgyས་ཉིད་ནི་ཐོབ་པའི་rgyu། ། དེ་ltར་མདོར་ན་བསོད་ནམས་དང་། ། ཡེ་ཤེས་འདི་ནི་rtག་བrེtན་མཛ<ད། ། ༡༣

རིགས་པ་དང་ནི་luང་བstན་པ། ། དbuགས་འbyིན་byེད་པའི་rgyu་འདི་ཡིས། ། byང་uབ་བsgruབ་པའི་བསོད་ནམས་ནི། ། འདི་ལ་sgyིད་luག་མི་by་འོ། ། ༡༤

yོགས་rnམས་kuན་du་ནམ་མཁའ་དང་། ། ས་དང་u་དང་མེ་དང་rluང་། ། ཇི་ltར་མཐའ་ཡས་དེ་བཞིན་du། ། sduག་བsŋལ་སེམས་ཅན་མཐའ་ཡས་འདོད། ། ༡༥

— � —112


12. El rupakaya de los Budas surge de la acumulación de mérito. El dharmakaya en resumen, nace, ¡Oh, Rey!, de la acumulación de sabiduría.

13. Por eso, estas dos acumulaciones son las causas que logran la budeidad. Así pues, en suma, confía siempre en estos: mérito y sabiduría.

14. Mediante razones y citas escriturales que confirman y corroboran, evita el desaliento con respecto al mérito para producir la Iluminación.

15. En todas las direcciones, espacio, tierra, agua, fuego y aire son ilimitados y asimismo consideramos los seres que sufren infinitos.

— � —113


སེམས་ཅན་མཐའ་ཡས་དེ་དག་ནི། ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་sིང་བrʦེ་བས། ། sduག་བsŋལ་དག་ལས་drངས་byས་ཏེ། ། སངས་rgyས་ཉིད་ལ་འགོད་པར་ངེས། ། ༡༦

དེ་ltར་བrtན་པར་གནས་དེ་ནི། ། མི་ཉལ་བ་འམ་ཉལ་ཡང་ruང་། ། ཡང་དག་blངས་པ་ནས་བzuང་stེ། ། བག་མེད་gyuར་kyང་སེམས་ཅན་rnམས། ། ༡༧

མཐའ་ཡས་yིར་ན་སེམས་ཅན་བཞིན། ། བསོད་ནམས་མཐའ་ཡས་rtག་སོགས་འgyuར། ། མཐའ་ཡས་དེས་ན་སངས་rgyས་ཉིད། ། མཐའ་ཡས་ཐོབ་མིན་དཀའ་ཞེས་by། ། ༡༨

གང་ཞིག་དཔག་མེད་duས་གནས་ཏེ། ། luས་ཅན་དཔག་tu་མེད་དོན་du། ། byང་uབ་དཔག་tu་མེད་འདོད་ཅིང་། ། དགེ་བ་དཔག་tu་མེད་འདོད་པ། ། ༡༩

— � —114


16. Estos infinitos seres sensibles, serán retirados del sufrimiento y colocados en el estado del buda por el amoroso corazón de los bodisatvas.

17. Los que mantienen tal intención ya despiertos, ya dormidos, desde que la generan en adelante, y aunque estuvieran inatentos,…

18. ya que los seres son infinitos, así también, adquieren sin cesar infinito mérito. Mediante esta infinitud, se dice no es arduo alcanzar la infinita budeidad.

19. Permanecen durante un tiempo inmensurable, por el bien de los inmensurables seres corpóreos, aspiran a la inmensurable budeidad y generan inmensurable virtud.

— � —115


དེས་ཀོ་byང་uབ་དཔག་མེད་kyང་། ། དཔག་tu་མེད་པ་rnམ་བཞི་ཡི། ། ཚ<གས་kyིས་རིང་པ@་མB་ཐོགས་པར། ། ཅི་ཡི་yིར་ན་འཐོབ་མི་འgyuར། ། ༢༠

བསོད་ནམས་མཐའ་ཡས་ཞེས་པ་དང་། ། ཡེ་ཤེས་མཐའ་ཡས་ཞེས་པ་དེས། ། luས་དང་སེམས་kyི་sduག་བsŋལ་དག ། myuར་བ་ཉིད་du་སེལ་བར་byེད། ། ༢༡

sdིག་པས་ངན་འgོrར་luས་kyིས་ནི། ། sduག་བsŋལ་བkེrས་skོམ་ལ་སོགས་འbyuང་། ། དེས་sdིག་མ་byས་བསོད་ནམས་kyིས། ། sིrད་པ་གཞན་ན་དེ་མེད་དོ། ། ༢༢

rོmངས་པས་ཡིད་kyི་sduག་བsŋལ་ནི། ། ཆགས་sdང་འཇིགས་དང་འདོད་ལ་སོགས། ། དེས་rེtན་མེད་པའི་ཤེས་པ་ཡིས། ། དེ་ནི་myuར་བ་ཉིད་du་spོང་། ། ༢༣

— � —116


20. Aunque la iluminación es ilimitada, con estos cuatro aspectos ilimitados de la acumulación, ¿como podrían dejar de obtenerla, sin que pase mucho tiempo?

21. Se dice que el mérito es infinito y que también infinita es la sabiduría, y así, disipan con rapidez el dolor de cuerpo y mente.

22. Por las faltas, en los reinos inferiores, surgen males físicos como el hambre y la sed. Ellos no pecan y por sus méritos, no los sufren en otros renacimientos.

23. La ignorancia origina los males mentales: deseo, odio, miedo, libido y demás. Ellos, conociendo su ausencia de base, los abandonan con prontitud.

— � —117


luས་དང་ཡིད་kyི་sduག་བsŋལ་gyིས། ། དེ་ltར་ཤིན་tu་མ་smས་ན། ། གལ་ཏེ་འཇིག་rེtན་མཐས་གtuགས་པར། ། འཇིག་rེtན་འdེrན་kyང་ཅིས་ཏེ་skyོ། ། ༢༤

sduག་བsŋལ་བ་ལ་yuན་uང་ཡང་། ། བཟོད་དཀའ་yuན་རིང་smོས་ཅི་དགོས། ། sduག་བsŋལ་མེད་ཅིང་བདེ་བ་ལ། ། མཐའ་ཡས་duས་kyང་ཇི་ཞིག་གནོད། ། ༢༥

དེ་ལ་luས་kyི་sduག་བsŋལ་མེད། ། ཡིད་kyི་sduག་བsŋལ་ག་ལ་ཡོད། ། དེ་ནི་sིང་rེjས་འཇིག་rེtན་sduག ། དེ་ཉིད་kyིས་ནི་yuན་རིང་གནས། ། ༢༦

དེ་བས་སངས་rgyས་རིང་ཐོགས་ཤས། ། blོ་དང་ldན་པ་sgyིད་མི་luག ། ཉེས་ཟད་ཡོན་ཏན་དོན་du་ནི། ། འདི་ལ་rtག་tu་འབད་པར་by། ། ༢༧

— � —118


24. Si no resultan heridos por mal físico o mental alguno, ¿por qué habrían de desalentarse al guiar a los seres de los muchos mundos?

25. El dolor, aun si breve, es difícil de soportar, ¿para qué mencionar uno duradero? ¿Qué podría, aun siendo eterno, dañar a quien es feliz y carece de todo pesar?

26. Ellos no tienen sufrimiento corporal, y, ¿cómo iban a tener sufrimiento mental? Su compasión por los pesares del mundo los mantiene en él durante mucho tiempo.

27. Además, no se desaniman pensando: «La Budeidad está muy lejos». Se esfuerzan siempre en estas cosas, para cesar defectos y obtener virtudes.

— � —119


ཆགས་དང་ཞེ་sdང་གཏི་muག་དག ། ཉེས་པར་མyེན་ནས་ཡོངས་su་spོངས། ། མ་ཆགས་མི་sdང་གཏི་muག་མེད། ། ཡོན་ཏན་མyེན་ནས་guས་པས་བrེtན། ། ༢༨

ཆགས་པས་ཡི་dwགས་འgོr་བར་འgོr། ། ཞེ་sdང་གིས་ནི་དmyལ་བར་འཕེན། ། rོmངས་པས་ཕལ་ཆེར་duད་འgོrར་འgོr། ། བzlོག་པས་lh་དང་མི་ཉིད་དོ། ། ༢༩

skyོན་spངས་ཡོན་ཏན་འཛ�ན་པ་ནི། ། མངོན་པར་མཐོ་བ་པ་ཡི་ཆོས། ། ཤེས་པས་འཛ�ན་པ་spངས་ཟད་པ། ། ངེས་པར་ལེགས་པ་པ་ཡི་ཆོས། ། ༣༠

སངས་rgyས་sku་གzuགས་མཆོད་rེtན་དང་། ། གʦuག་ལག་ཁང་དག་guས་uལ་du། ། ཤིན་tu་rgy་ཆེན་གནས་མལ་སོགས། ། rgy་ཆེན་yuག་པ་བsgruབ་པར་མཛ<ད། ། ༣༡

— � —120


28. Sabiendo que deseo, odio e ignorancia son defectos, los abandonan por completo. Viendo que la falta de deseo, odio e ignorancia son virtudes, las acogen con respeto.

29. El deseo lleva a los seres al reino de los pretas, el odio los arroja al infierno, la ignorancia, a menudo, conduce al reino animal. Desecharlos nos torna dioses o humanos.

30. Abolir defectos y adquirir virtudes es la práctica para una alta posición . 13

Extinguir toda noción mediante el conocimiento es la práctica para el bien definitivo.

31. Deberías, con gran respeto, erigir efigies de Buda, estupas y templos con grandes habitaciones y demás, y prodigar abundantes bienes.

«Una alta posición» es un renacimiento como deidad o ser humano. Los dos 13

primeros versos de esta estrofa aluden a la acumulación de mérito y los dos siguientes a la de sabiduría.

— � —121


རིན་ཆེན་kuན་ལས་བgyིས་པ་ཡིས། ། སངས་rgyས་sku་གzuགས་དbyིབས་མཛ�ས་ཤིང་། ། ལེགས་པར་bིrས་པ་པdm་ལ། ། བuགས་པ་དག་kyང་བgyིད་du་sʦོལ། ། ༣༢

དམ་ཆོས་དགེ་sོlང་དགེ་འduན་དག ། ནན་ཏན་kuན་gyིས་བskyང་བར་མཛ<ད། ། གསེར་དང་རིན་ཆེན་drw་བ་དག ། ཉིད་kyིས་མཆོད་rེtན་rnམས་ལ་ཐོགས། ། ༣༣

གསེར་དང་དŋuལ་gyི་མེ་ཏོག་དང་། ། rd@་rjR་byི་ru་mu་ཏིག་དང་། ། ཨིnd་rིལ་དང་བཻ་aury། ། མཐོན་ཀ་ཆེན་པོས་མཆོད་rེtན་མཆོད། ། ༣༤

དམ་ཆོས་smr་ལ་མཆོད་པ་ནི། ། rེད་དང་བkuར་stི་དང་ldན་པ། ། དགའ་བར་འgyuར་བ་rnམས་བgyི་ཞིང་། ། ཆོས་druག་guས་པར་བstེན་པར་མཛ<ད། ། ༣༥

— � —122


32. Usando solo materias preciosas, fabrica también imágenes de Buda de bellas formas, bien perfiladas y colocadas sobre flores de loto.

33. El Dharma y la Shanga de los bhikshus 14

has de proteger con esmero. Corona las estupas con oro y celosías de joyas.

34. Ofrece a las estupas flores de oro y plata, diamantes, corales, perlas, esmeraldas, ojos de gato y zafiros.

35. Para obsequiar a los exponen la Doctrina debemos hacer lo que les agrade, prodigarles bienes y atenciones y profesar con respeto los seis dharmas.

" Monjes con ordenación completa.14— � —123


bl་མ་རིམ་gོr་guས་ཉན་དང་། ། ཞམ་རིང་དང་ནི་མདོངས་གསོལ་དང་། ། byང་uབ་སེམས་དཔའ་rnམས་ལ་ཡང་། ། rtག་tu་guས་པས་མཆོད་པར་མཛ<ད། ། ༣༦

mu་stེགས་གཞན་ལ་guས་པ་ཡིས། ། མཆོད་དང་yག་kyང་མི་བgyི་stེ། ། མི་ཤེས་པ་rnམས་དེའི་rkyེན་gyིས། ། skyོན་དང་བཅས་པ་ཆགས་འgyuར་གདའ། ། ༣༧

uབ་དབང་གsuང་དང་དེས་byuང་བའི། ། གuང་rnམས་bིr་དང་gེlགས་བམ་ནི། ། snག་ཚ་དག་དང་smyu་gu་དག ། sŋོན་du་འgོr་བ་sbyིན་པར་མཛ<ད། ། ༣༨

yuལ་du་ཡི་གེ་grw་ཁང་du། ། sོlབ་དཔོན་འཚ<་བའི་by་བ་དག ། ཞིང་sʦལ་བ་ཡི་ངེས་པ་ནི། ། ཡེ་ཤེས་spེལ་བའི་slད་du་མཛ<ད། ། ༣༩

— � —124


36. Escucha con reverencia y respeto a tus maestros, sírvelos y encúmbralos. Y a todos los Bodhisattvas también hónralos siempre con respeto.

37. No te inclines ni hagas obsequios por respeto a maestros no budistas. Los ignorantes, por esa causa, podrían apreciar lo que es deficiente.

38. Provee de utensilios, como plumas, tinta y papel para elaborar y escribir volúmenes que contengan las palabras de Munindra y las obras que estas han suscitado.

39. Para incrementar la sabiduría, allí donde exista una escuela, provee de recursos a los maestros y dales tierras para su sustento.

— � —125


rgན་དང་byིས་པ་ནད་པ་དང་། ། སེམས་ཅན་sduག་བsŋལ་བསལ་slད་du། ། yuལ་du་smན་པ་འdེrག་མཁན་དག ། ཞིང་གི་rŋན་པ་འཇོག་tu་sʦོལ། ། ༤༠

འgོrན་གནས་kuན་དགའ་u་ལོན་དང་། ། rིǳང་དང་མduན་ཁང་u་ར་དག ། མལ་ཟས་rʦw་དང་ཤིང་ldན་པ། ། ཤེས་རབ་བཟང་པོ་བgyིད་du་sʦོལ། ། ༤༡

gོrང་དང་གʦuག་ལག་ཁང་དག་དང་། །gོrང་yེར་kuན་du་འduན་ཁང་དང་། ། u་དཀོན་ལམ་rnམས་ཐམས་ཅད་du། ། u་ར་དང་དག་ནི་བgyིད་du་sʦོལ། ། ༤༢

ནད་པ་མགོན་མེད་sduག་བsŋལ་gyིས། ། ཉམ་ཐག་དམན་ངན་པ་དག ། sིང་rེjས་rtག་tu་ཡོངས་བzuང་ཞིང་། ། དེ་དག་གས@་yBར་guས་བstེན་མཛ<ད། ། ༤༣

— � —126


40. Para calmar el sufrimiento de los seres ancianos, niños y enfermos, regala tierras a médicos y barberos lugareños.

41. ¡Oh, Inteligente! Prepara hostales, jardines, puentes, estanques, asilos, fuentes, lechos, viandas, pasto y leña.

42. Construye asilos en cada pueblo, templo y ciudad, y coloca fuentes con agua en todos los caminos áridos.

43. Vela siempre con piedad por los enfermos, los desamparados, los afligidos, los humildes y los míseros, y atiéndelos, también, con respeto.

— � —127


duས་su་འbyuང་བའི་ཟས་skོམ་དང་། ། བཅའ་བ་འbru་དང་ཤིང་ཏོག་དང་། ། དེ་དག་sོlང་བའི་skyེ་བོ་ལ། ། མ་sʦལ་བར་du་གསོལ་མི་རིགས། ། ༤༤

lhམ་དང་གduགས་དང་u་ཚགས་དང་། ། ཚ�ར་མ་དbyuང་བའི་ཆ་st་དང་། ། ཁབ་དང་skuད་དང་བསིལ་ཡབ་དང་། ། u་ར་ཡི་ནི་གནས་su་བཞག ། ༤༥

འbrས་bu་གsuམ་དང་ཚ་བ་གsuམ། ། མར་དང་sbrང་rʦི་མིག་smན་དང་། ། duག་སེལ་u་རར་བཞག་བgyི་ཞིང་། ། gruབ་པའི་smན་དང་sŋགས་kyང་bིr། ། ༤༦

luས་དང་rkང་པ་མགོ་བsku་དང་། ། བལ་དང་rིau་དང་skyོ་མ་དང་། ། buམ་པ་ཟངས་དང་དgr་st་སོགས། ། u་ར་དག་tu་འཇོག་tu་sʦོལ། ། ༤༧

— � —128


44. No es apropiado disfrutar de comidas y bebidas de temporada, guisos, cereales ni frutas sin haberlos ofrecido antes a los bhikshus mendicantes.

45. Coloca calzado, sombrillas y filtros, pinzas para extraer espinas, agujas, hilo y abanicos junto a las fuentes de agua.

46. Coloca los tres frutos y los tres remedios para la fiebre, mantequilla, miel, ungüentos para los ojos y contravenenos cerca del agua, y escribe también mantras y recetas médicas.

47. Dispón también en las fuentes pomadas para el cuerpo, los pies y la cabeza, lana, sillas, gachas, cuencos, ollas, hachuelas y otras cosas.

— � —129


ཏིལ་དང་འbrས་དང་འbru་དང་ཟས། ། bu་རམ་snuམ་དང་ldན་པ་ཡི། ། u་ར་uང་du་བསིལ་gིrབ་tu། ། ruང་བའི་uས་བཀང་བgyིད་du་sʦོལ། ། ༤༨

gོrག་spuར་ཚང་གི་sgོ་དག་tu། ། ཟས་དང་u་དང་buམ་རམ་འbru་མར་དང་། ། འbru་ཡི་uང་པོ་rtག་པར་ནི། ། uགས་བrtན་མི་rnམས་བgyིད་du་sʦོལ། ། ༤༩

བཤོས་གསོལ་sŋོན་དང་འོག་དག་tu། ། ཡི་dwགས་yི་དང་gོrག་spuར་དང་། ། by་ལ་སོགས་པ་ཅི་བདེ་བར། ། rtག་tu་ཟས་དག་sʦལ་བར་མཛ<ད། ། ༥༠

གཙ�ས་པ་དང་ནི་ལ@་ཉRས་དང་། ། གནོན་པ་དང་ནི་ཡམས་ནད་དང་། ། ཕམ་gyuར་yuལ་du་འཇིག་rེtན་པ། ། rེjས་su་བzuང་བ་rgy་ཆེན་མཛ<ད། ། ༥༡

— � —130


48. Coloca a la sombra pequeños recipientes con sésamo, arroz, cereales, viandas, azúcar y agua fresca.

49. Haz que personas de fiar pongan siempre comida, agua, azúcar y montones de grano en la boca de los hormigueros.

50. Antes y después de comer, ofrece siempre un bocado apropiado a los pretas, perros, hormigas, pájaros y demás.

51. Protege con mayor celo a los oprimidos, a los que perdieron su cosecha, a los asolados, a los infecciosos y a los habitantes de terrenos ocupados.

— � —131


ཞིང་པ་ཉམ་ཐག་gyuར་rnམས་ལ། ། ས་བོན་ཟས་kyིས་rེjས་su་zuང་། ། ནན་gyིས་དpy་rལ་བཏང་བ་དང་། ། ཤས་rnམས་kyང་ནི་བskyuར་བ་དང་། ། ༥༢

ཆགས་ཉེན་པ་ལས་ཡོངས་བskyབ་དང་། ། ཤོ་གམ་བཏང་དང་ཤོ་གམ་དbིr། ། དེ་དག་sgོ་ན་sdོད་པ་ཡི། ། ཉོན་མོངས་ལས་kyང་བzlོག་པར་མཛ<ད། ། ༥༣

རང་གི་yuལ་དང་yuལ་གཞན་gyི། ། ཆོམ་rkuན་rnམས་kyང་ཞི་བར་མཛ<ད། ། དbyིག་གི་spོགས་ནི་མཉམ་པ་དང་། ། རིན་ཐང་རིགས་པར་བgyིད་du་sʦོལ། ། ༥༤

blོན་པོས་ཅི་དང་ཅི་གསོལ་བ། ། ཉིད་kyིས་kuན་du་མyེན་མཛ<ད་ལ། ། འཇིག་rེtན་smན་པ་གང་དང་གང་། ། དེ་དང་དེ་kuན་rtག་tu་མཛ<ད། ། ༥༥

— � —132


52. A los agricultores que se hayan arruinado dales semillas y sustento. Suprime los impuestos opresivos y reduce los tributos agrarios.

53. Protege de la ambición amarga , 15

deja de gravar de las aduanas o grava menos: libera a los que se hallan en las lindes también de emociones destructivas.

54. Modera en tu patria y otras tierras los robos y los asaltos. Mantén los beneficios estables y los precios razonables.

55. Conociendo tú mismo todo lo que tus ministros te solicitan, realiza todo aquello que sane al mundo.

" Se refiere al deseo que ambiciona los bienes reales.15— � —133


བདག་ཕན་ཅི་དང་ཅི་by་ཞེས། ། ཇི་ltར་yེད་ལ་guས་ཡོད་པ། ། གཞན་ཕན་ཅི་དང་ཅི་by་ཞེས། ། དེ་བཞིན་yོད་ནི་guས་པར་མཛ<ད། ། ༥༦

ས་དང་u་དང་མེ་དང་rluང་། ། smན་དང་ནགས་kyི་ཤིང་བཞིན་du། ། བདག་ཉིད་yuད་ཙམ་གཅིག་tu་ཡང་། ། འདོད་དguར་spyད་པ་ཉིད་du་མཛ<ད། ། ༥༧

གོམ་པ་བduན་པའི་duས་su་ཡང་། ། བདོག་པ་kuན་གཏོང་སེམས་འཆང་བའི། ། byང་uབ་སེམས་དཔའ་rnམས་ལ་ནི། ། བསོད་ནམས་མཁའ་འdr་དཔག་མེད་skyེ། ། ༥༨

bu་མོ་གzuགས་བཟང་luས་མཛ�ས་ལ། ། དེ་དོན་གཉེར་བ་rnམས་sʦལ་ན། ། དེས་ནི་དམ་ཆོས་ཡོངས་འཛ�ན་པའི། ། གzuངས་ནི་ས@་ས]ར་ཐོབ་པར་འgyuར། ། ༥༩

— � —134


56. El mismo interés que pones en qué hacer por tu propio bien debes ponerlo también en qué hacer por el bien ajeno.

57. Como la tierra, el agua, el fuego, el viento, la medicina o los bosques, ponte a disposición de sus anhelos aunque sea por un instante.

58. Incluso en la séptima meditación, la mente que asume dar toda fortuna hace generar a los bodisatvas un mérito inmensurable como el espacio.

59. Si ofreces a quienes las buscan lindas damas bien engalanadas, lograrás la capacidad de recordar bien el santo Dharma.

— � —135


rgyན་rnམས་kuན་དང་ldན་པ་ཡི། ། bu་མ@་st]ང་rག་བrgyད་cu་དག ། ཡོ་byད་kuན་དང་lhན་ཅིག་tu། ། uབ་པ་ཡིས་ནི་sŋོན་sʦལ་ཏོ། ། ༦༠

sn་ཚ<གས་པ་དང་འོད་གསལ་བའི། ། བགོ་བ་དག་དང་rgyན་rnམས་དང་། ། dིr་དང་rེང་བ་ལོངས་spyོད་དག ། sོlང་བ་rnམས་ལ་བrʦེ་བས་sʦོལ། ། ༦༡

གང་ལ་ཆོས་དོན་གང་མེད་ན། ། ཤིན་tu་ཉམ་ཐག་gyuར་བ་དེ། ། དེ་ཡི་མོད་ལ་བདེ་sʦལ་ན། ། དེ་ལས་sbyིན་མཆོག་མ་མཆིས་སོ། ། ༦༢

གང་ལ་duག་ནི་ཕན་འgyuར་ན། ། དེ་ལ་duག་kyང་sbyིན་པར་བgyི། ། ཁ་ཟས་མཆོག་kyང་མི་ཕན་ན། ། དེ་ལ་དེ་ནི་sbyིན་མི་བgyི། ། ༦༣

— � —136


60. Ochenta mil mujeres con todos sus adornos y provisiones incluidos regaló antaño el Conquistador.

61. Ofrece con cariño a los mendigos diversas y brillantes ropas, adornos, perfumes, rosarios y todo tipo de cosas.

62. No existe mayor generosidad que facilitarles la Doctrina a aquellos tan asaz míseros que carecen de ella.

63. Aún veneno debes obsequiar a quienes el veneno convenga. Mas no des, si no beneficia, ni la mejor de las comidas.

— � —137


sbruལ་gyིས་ཟིན་ལ་ཇི་lt་buར། ། སོར་མོ་བཅད་ལ་ཕན་བཤད་པ། ། དེ་བཞིན་uབ་པས་གཞན་ཕན་པ། ། མི་བདེ་བ་ཡང་by་བར་གsuངས། ། ༦༤

དམ་པའི་ཆོས་དང་ཆོས་smr་ལ། ། ཉིད་kyིས་བkuར་stི་མཆོག་དང་ནི། ། guས་པར་byས་ཏེ་ཆོས་ཉན་ཞིང་། ། ཆོས་kyི་sbyིན་པ་དག་kyང་མཛ<ད། ། ༦༥

འཇིག་rེtན་གཏམ་ལ་དགའ་མ་མཛད། ། འཇིག་rེtན་འདས་ལ་དgyེས་པར་མཛ<ད། ། བདག་ལ་ཇི་ltར་དེ་བཞིན་du། ། གཞན་ལ་ཡོན་ཏན་བskyེད་པར་མཛ<ད། ། ༦༦

གསན་པའི་ཆོས་kyིས་མི་ངོམས་ཤིང་། ། དོན་བzuང་rnམ་པར་དbyེ་བ་དང་། ། bl་མ་དག་ལ་ཡོན་དbuལ་བ། ། rtག་tu་guས་པར་མཛད་du་གསོལ། ། ༦༧

— � —138


64. Igual que dicen que conviene cortar un dedo si lo ha mordido una serpiente, el Conquistador dijo que también procede ocasionar molestias por el bien ajeno.

65. Reverencia en extremo el Dharma y a quien lo enseña. Escucha la Doctrina con respeto y compártela con generosidad.

66. No te deleites con charlas mundanas, gusta de lo trascendente, y, así como generas virtudes propias, haz que también las engendren otros.

67. No te contentes con escuchar el Dharma, retén su significado y discierne bien. Ofrece a los maestros siempre con respeto sus honorarios.

— � —139


འཇིག་rེtན་rgyང་ཕན་སོགས་མི་གདོན། ། rʦོད་པའི་དོན་gyི་ང་rgyལ་spང་། ། རང་གི་ཡོན་ཏན་མི་བsŋགས་ཤིང་། ། དgr་ལའང་ཡོན་ཏན་བrོjད་པར་མཛ<ད། ། ༦༨

གནོད་ལ་དབབ་པར་མི་བgyི་ཞིང་། ། ངན་སེམས་kyིས་ནི་gེlང་མི་བgyི། ། གཞན་rnམས་kyི་དང་བདག་ཉིད་kyི། ། འruལ་པ་ས@་ས]ར་བrtག་པར་by། ། ༦༩

ཉེས་པ་གང་གིས་གཞན་དག་ལ། ། མཁས་པས་rtག་tu་ཁ་by་བ། ། དེ་ནི་རང་གིས་ཡོངས་spང་ཞིང་། ། nuས་པས་གཞན་ཡང་བzlོག་པར་མཛ<ད། ། ༧༠

གཞན་gyིས་གནོད་པ་བgyིས་པ་ལ། ། sŋོན་gyི་ལས་དགོངས་r@་མB་བgyི། ། sduག་བsŋལ་ཡང་འbyuང་མི་འgyuར་བར། ། རང་གི་ཉེས་པ་མེད་པར་བgyི། ། ༧༡

— � —140


68. No recites textos de mundanos como charvakas ni debatas movido por orgullo. No alabes tus propias cualidades y aclama cada virtud, aun de los enemigos.

69. No pongas el dedo en la llaga ni argumentes con mala intención. Analiza tus propios errores y los de los demás.

70. Erradica en ti, por completo, las faltas que los sabios censuran siempre en otros, y, mediante tal influencia, haz que también las desechen los demás.

71. No te enfades por el daño que te hagan otros, piensa que proviene de tu karma previo. Evita tus propias faltas para que no surja dolor de nuevo.

— � —141


ལན་ལ་རེ་བ་མ་མཆིས་པར། ། གཞན་དག་ལ་ནི་ཕན་པར་མཛ<ད། ། sduག་བsŋལ་གཅིག་puས་གནག་བgyི་ཞིང་། ། བདེ་བ་sོlང་དང་lhན་ཅིག་spyད། ། ༧༢

lh་ཡི་uན་suམ་ཚ<གས་པས་kyང་། ། ཁེངས་པ་ཉིད་du་མི་by་ཞིང་། ། ཡི་dwགས་བཞིན་du་དbuལ་བ་ཡི། ། rguད་པས་kyང་ནི་uམ་མི་བgyི། ། ༧༣

བདེན་པ་གང་གིས་རང་དོན་ལ། ། rgyལ་sིrད་ཉམས་པར་gyuར་ན་ཡང་། ། རང་གི་དོན་ལ་rtག་བrོjད་ཅིང་། ། དེ་ལས་གཞན་smr་མི་བgyིའོ། ། ༧༤

ཇི་skད་གsuངས་པ་དེ་བཞིན་du། ། མཛད་པའི་བrtuལ་uགས་rtག་བrེtན་མཛ<ད། ། དེས་ན་དཔལ་ldན་ས་stེངས་su། ། ཚད་མ་ཡི་ནི་དམ་པར་འgyuར། ། ༧༥

— � —142


72. Sin esperar nada a cambio, ayuda a los demás. Soporta el sufrimiento en soledad y comparte el bienestar con los mendigos.

73. Aunque disfrutes de una abundancia divina, no te muestres arrogante. Y no te hundas aunque declines hasta ser tan pobre como un preta.

74. Por tu bien, di siempre la verdad, aun a costa de tu muerte o del declive de tu gobierno. Nunca hables de otra forma.

75. Observa siempre la disciplina tal como fue enunciada, de hacerlo así, glorioso, devendrás el ser más lícito sobre la tierra.

— � —143


yོད་ནི་rtག་tu་ཐམས་ཅད་ལ། ། ལེགས་པར་བrtགས་ཏེ་མཛད་པ་དང་། ། ཡང་དག་ཇི་བཞིན་དོན་གཟིགས་པས། ། གཞན་gyི་dིrང་མི་འཇོག་པར་མཛ<ད། ། ༧༦

ཆོས་ལས་rgyལ་sིrད་བདེ་བ་དང་། ། yོགས་rnམས་kuན་du་grགས་པ་ཡི། ། bl་རེ་rgy་ཆེན་འbyuང་འgyuར་ཞིང་། ། blོན་པོ་rnམས་kyང་kuན་du་འduད། ། ༧༧

འཆི་བའི་rkyེན་ནི་མང་བ་stེ། ། གསོན་པ་ཡི་ནི་uང་ཟད་ཅིག ། དེ་དག་ཉིད་ནི་འཆི་བ་ཡིན། ། དེ་བས་rtག་tu་ཆོས་མཛ<ད་ཅིག ། ༧༨

འདི་ltར་rtག་tu་ཆོས་མཛད་ན། ། འཇིག་rེtན་kuན་དང་བདག་ཉིད་ལ། ། ཉམས་བདེར་འgyuར་བ་གང་ལགས་པ། ། དེ་ཉིད་རེ་ཞིག་ltོག་མོ་ལགས། ། ༧༩

— � —144


76. Analiza todo correctamente siempre antes de actuar. Mira bien los asuntos, tal y como son, y no te confíes a los demás.

77. El Dharma traerá felicidad a tu reino, su gran fama se extenderá por todas direcciones y tus ministros te acatarán en todo.

78. Las causas de muerte son muchas y las pocas que propician la vida pueden también llegar a causar la muerte. Por ello, practica siempre la Doctrina.

79. Si te dedicas siempre a tus prácticas, la felicidad mental que surge en el mundo y en tu mente es la más favorable.

— � —145


ཆོས་kyིས་བདེ་བར་གཉིད་ལོག་ཅིང་། ། བདེ་བར་སང་བ་དག་tu་འgyuར། ། ནང་གི་བདག་ཉིད་skyོན་མེད་པས། ། rིm་ལམ་དག་kyང་བདེ་བ་མཐོང་། ། ༨༠

ཕ་མ་sིr་u་lhuར་ལེན་དང་། ། རིགས་kyི་གཙ<་ལ་རིམ་gོr་དང་། ། ལོངས་spyོད་ལེགས་spyོད་བཟོད་གཏོང་དང་། ། ཚ�ག་འཇམ་r་མ་མེད་བདེན་པའི། ། ༨༡

བrtuལ་uགས་rʦེ་གཅིག་byས་པ་དེས། ། lh་ཡི་དབང་པ@་ཉBད་ཐོབ་ནས། ། ད་duང་du་ཡང་lh་དབང་བgyིད། ། དེ་བས་དེ་འdrའི་ཆོས་བstེན་མཛ<ད། ། ༨༢

rེǳau་ཚ<ས་suམ་བrgyའི་ཁ་ཟས་དག ། ཉིན་རེ་duས་གsuམ་byིན་པ་བས། ། byམས་པ་yuད་ཙམ་ཐང་ཅིག་གི ། བསོད་ནམས་དག་ལ་ཆར་མི་ཕོད། ། ༨༣

— � —146


80. El Dharma te hará dormir feliz y despertarte con felicidad. Al no tener tu esencia interna defectos, tus sueños serán también felices.

81. Esfuérzate en honrar a tus padres, respeta a los principales de tu estirpe, administra bien tus bienes, sé paciente y generoso, habla con cortesía, sin malquistar y di la verdad.

82. Si practicas tal disciplina durante una vida, tras lograr ser el señor de los dioses, continuarás siendo rey entre los dioses. Por ello, conságrate a tal Doctrina.

83. Trescientas marmitas llenas ofrecidas tres veces cada día no alcanzan el mérito de un solo instante de amor.

— � —147


lh་མི་byམས་པར་འgyuར་བ་དང་། ། དེ་དག་kyང་ནི་བsruང་བ་དང་། ། ཡིད་བདེ་བ་དང་བདེ་མང་དང་། ། duག་དང་མཚ<ན་gyིས་གནོད་མེད་དང་། ། ༨༤

འབད་པ་མེད་པར་དོན་ཐོབ་དང་། ། ཚངས་པའི་འཇིག་rེtན་skyེ་འgyuར་ཏེ། ། གལ་ཏེ་gོrལ་བར་མ་gyuར་kyང་། ། byམས་ཆོས་ཡོན་ཏན་བrgyད་འཐོབ་བོ། ། ༨༥

སེམས་ཅན་rnམས་ནི་byང་uབ་tu། ། སེམས་བskyེད་བcuག་ཅིང་བrtན་byས་ན། ། རི་དབང་rgyལ་པོ་ltར་བrtན་ཞིང་། ། byང་uབ་སེམས་ནི་rtག་tu་འཐོབ། ། ༨༦

དད་པས་མི་ཁོམ་འgr@་མB་འgyuར། ། rིམས་kyིས་འgོr་བ་བཟང་པོར་འgོr། ། stོང་པ་ཉིད་ལ་གོམས་པ་ཡིས། ། ཆོས་rnམས་kuན་ལ་ཆགས་མེད་འཐོབ། ། ༨༧

— � —148


84. Deidades y humanos te querrán y además te protegerán, tu mente estará contenta y serás más feliz, el veneno y las armas no podrán dañarte,…

85. alcanzarás tus propósitos sin esfuerzo, renacerás en el reino de Brahma y, aunque no te brinde la liberación, lograrás las ocho virtudes del dharma del amor . 16

86. Si haces crecer en los seres la bodichita y la estabilizas, obtendrás siempre una bodichita tan firme como el rey de las montañas.

87. La fe hará que no te falte tiempo, la ética, que renazcas en buen lugar, y la meditación en la vacuidad te otorgará la ausencia de deseo por los fenómenos.

" Las estrofas 84 y 85 ponderan las ventajas de la meditación en el amor.16— � —149


གཡ@་མRད་པས་ནི་drན་ldན་འཐོབ། ། སེམས་པར་byེད་པས་bl@་gr]ས་འཐོབ། ། བkuར་stི་byེད་པས་དོན་rོtགས་ldན། ། ཆོས་sruང་ཤེས་རབ་ཅན་du་འgyuར། ། ༨༨

ཆོས་མཉན་པ་དང་sbyིན་པ་དག ། sgrིབ་པ་མེད་པར་byས་པ་ཡིས། ། སངས་rgyས་rnམས་དང་འgོrགས་པ་ཉིད། ། འདོད་པ་myuར་du་འཐོབ་པར་འgyuར། ། ༨༩

མ་ཆགས་པས་ནི་དོན་འgruབ་stེ། ། སེར་sn་མེད་པས་ལོངས་spyོད་འཕེལ། ། ང་rgyལ་མེད་པས་གཙk་བÙར་འgyuར། ། ཆོས་ལ་བཟོད་པས་གzuངས་འཐོབ་པོ། ། ༩༠

sིང་པོ་lŋ་rnམས་byིན་པ་དང་། ། འཇིགས་ལ་མི་འཇིགས་byིན་པ་ཡིས། ། བduད་rnམས་kuན་gyིས་མི་uགས་ཤིང་། ། stོབས་པ@་ཆR་ཡི་མཆོག་tu་འgyuར། ། ༩༡

— � —150


88. Si no te distraes, tendrás memoria, reflexionar te dará inteligencia, mediante el respeto, comprenderás el sentido, y observar el Dharma te hará sabio.

89. Volver faltos de obstrucciones el estudio y la generosidad del Dharma hará que acompañes a los budas y que alcances tus fines sin demora.

90. Sin apego, lograrás tus objetivos, sin avaricia, tu peculio aumentará, la falta de orgullo te dará el primer puesto y la paciencia con la Doctrina, el don de la memoria.

91. Gracias a obsequiar las cinco esencias 17

y a liberar del miedo a quienes lo sufren los espíritus no podrán dañarte y devendrás el mejor entre los poderosos.

" Azúcar cruda, mantequilla derretida, miel, aceite de sésamo y sal de roca.17— � —151


མཆོག་rེtན་མར་མེ་rེང་བ་དང་། ། muན་པ་དག་tu་sgrོན་མ་དང་། ། མར་མེ་འbru་མར་byིན་པ་ཡིས། ། lh་ཡི་མིག་ནི་འཐོབ་པར་འgyuར། ། ༩༢

མཆོད་rེtན་མཆོད་པར་རོལ་མོ་དང་། ། dིrལ་bu་དག་ནི་uལ་བ་དང་། ། duང་དང་rŋ་ནི་རབ་uལ་པས། ། lh་ཡི་rn་བ་འཐོབ་པར་འgyuར། ། ༩༣

གཞན་gyི་འruལ་པ་མི་gེlང་ཞིང་། ། ཡན་ལག་ཉམས་པ་rnམས་མི་བrོjད། ། སེམས་ནི་rེjས་su་བsruངས་པས་ན། ། གཞན་gyི་སེམས་ནི་ཤེས་པ་འཐོབ། ། ༩༤

lhམ་དང་བཞོན་པ་byིན་པ་དང་། ། ཉམ་uང་བkuར་བ་byས་པ་དང་། ། བཞོན་པས་bl་མ་བkuར་བ་ཡིས། ། མཁས་པས་rǳu་འruལ་ཐོབ་པར་འgyuར། ། ༩༥

— � —152


92. Donar ristras de velas para las estupas, candiles para los lugares oscuros y mantequilla como como combustible, te otorgará el Ojo Divino.

93. Ofrecer instrumentos musicales para los ritos monásticos: campanas, tambores y conchas, te traerá el Oído Divino.

94. Evitar comentarios sobre errores ajenos, no mentar sus defectos físicos y vigilar tu mente, causará que veas la mente de otros.

95. Dar calzado y cabalgadura, apoyar a los débiles y servir a los maestros transportándolos, concede a los sabios poderes milagrosos.

— � —153


ཆོས་kyི་ཆེད་དང་དེ་བཞིན་du། ། ཆོས་གuང་དོན་དག་drན་པ་དང་། ། ཆོས་kyི་sbyིན་པ་dིr་མེད་པས། ། ཚ�་རབས་drན་པ་འཐོབ་པར་འgyuར། ། ༩༦

དངོས་rnམས་ང@་བ@་ཉBད་མེད་པར། ། ཡང་དག་ཇི་བཞིན་ཡོངས་ཤེས་པས། ། མངོན་ཤེས་druག་པ་ཟག་པ་kuན། ། ཟད་པ་མཆོག་ནི་འཐོབ་པར་འgyuར། ། ༩༧

སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དgོrལ་བའི་yིར། ། དེ་བཞིན་ཉིད་ཤེས་མཉམ་ldན་པ། ། sིང་rེjས་བrlན་པ་བsgོམས་པ་ཡིས། ། rnམ་པའི་མཆོག་ldན་rgyལ་པར་འgyuར། ། ༩༨

smོན་ལམ་sn་ཚ<གས་དག་པ་ཡིས། ། སངས་rgyས་ཞིང་ནི་དག་པར་འgyuར། ། uབ་དབང་རིན་ཆེན་uལ་བ་ཡིས། ། མཐའ་ཡས་འོད་ནི་rnམ་པར་འrོ། ། ༩༩

— � —154


96. Actuar conforme al Dharma y además recordar el sentido de los textos unido a una generosidad sin tacha te traerán el recuerdo de tus vidas pasadas.

97. Saber bien, de forma correcta y exhaustiva que los objetos carecen de esencia, te hará lograr la sexta clarividencia: «la suprema extinción de toda corrupción».

98. Meditar en el saber equilibrado de la talidad, impregnado con la compasión que desea liberar a todos los seres, te convertirá en un conquistador dotado de los aspectos supremos.

99. La pureza de las distintas oraciones irá purificando tu tierra búdica. Ofrecer joyas a Munindra te hará emitir infinitos rayos de luz.

— � —155


དེ་བས་དེ་ltར་ལས་འbrས་དག ། མuན་པར་མyེན་མཛད་དོན་du་ནི། ། འgོr་ལ་ཕན་པ་rtག་tu་མཛ<ད། ། དེ་ཉིད་yོད་ལ་ཕན་པ་ལགས། ། ༡༠༠

རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ་ལས་byང་uབ་kyི་ཚ<གས་བsduས་པ་ཞེས་by་བ་stེ་ལེau་གsuམ་པའོ།། ། །

— � —156


100. Así, en virtud de conocer la correspondencia de las acciones con sus efectos, ayuda a los seres siempre, pues será en tu propio beneficio.

Fin del tercer capítulo de la Guirnalda Preciosa: «Acumulación de los factores para la iluminación».

— � —157

ལེau་བཞི་པ། rgyལ་པ@འB་uལ་བstན་པ།


གང་yིར་བཟོད་དམ་མི་བཟོད་པ། ། ཤེས་པར་དཀའ་བས་rgyལ་བ@་ནB། ། ཆོས་མིན་རིགས་པ་མིན་spyོད་kyང་། ། rེjས་su་འཚ<་བ་ཕལ་ཆེར་stོད། ། ༡

རེ་ཞིག་གཞན་suའང་ruང་བ་ལའང་། ། མི་sན་ཕན་པ་བrོjད་དཀའ་ན། ། ས་ཆེན་མངའ་བའི་rgyལ་yོད་ལ། ། དགེ་sོlང་བདག་lt་smོས་ཅི་དགོས། ། ༢

yོད་kyིས་དgyེས་པ་མཛད་slད་དང་། ། འgོr་བ་ལ་ཡང་བrʦེ་slད་du། ། yོད་ལ་མི་sན་ཡང་smན་པ། ། བདག་lt་གཅིག་puས་ཏེ་པོར་གསོལ། ། ༣

བདེན་འཇམ་དོན་ldན་འrོད་པ་ནི། ། བrʦེ་བས་duས་su་sོlབ་མ་ལ། ། བrོjད་པར་by་ཞེས་བཅོམ་ldན་གsuང་། ། དེ་lt་བས་ན་དེ་skད་བrོjད། ། ༤

— � —158

4 - Las maneras de un rey

Capítulo Cuarto

1. Rey, es difícil saber qué podrás tolerar y qué no, y por ello, aunque tu conducta sea indigna o no conforme con el Dharma, tus empleados, probablemente, te adulen.

2. Si a cualquiera, sea quien sea, le cuesta expresar palabras duras para bien, a ti rey, señor de esta gran tierra, ¡cómo podría decírtelas un bhikshu como yo!

3. Solo yo, para complacerte y por piedad hacia todos los seres, te expondré con crudeza lo que es útil, aunque sea molesto.

4. «La verdad, suave, con sentido y apropiada pertinente y con amor al estudiante ha de contarse», dijo el Bhagavan, por ello, te dirijo estas palabras.

— � —159


བrtན་པ་rོ་བ་མེད་gyuར་པ། ། བདེན་པའི་ཚ�ག་ནི་བsgrགས་པ་ན། ། ruས་byེད་བཟང་པ@འB་u་བཞིན་du། ། མཉན་འོས་ཉམས་su་ལེན་པར་བgyིད། ། ༥

yོད་ལ་བདག་གིས་འདི་དང་ན། ། གཞན་du་ཕན་པ་བrོjད་བgyིད་པ། ། མyེན་པར་མཛ<ད་དེ་བདག་ཉིད་དང་། ། གཞན་ལ་smན་པར་འgyuར་དེ་མཛ<ད། ། ༦

sོlང་ལ་sŋོན་ཆད་sbyིན་བgyིས་པས། ། དོན་བrེས་gyuར་ན་མི་sbyིན་ན། ། byས་མི་གཟོ་དང་ཆགས་པ་ཡིས། ། yི་ནས་དོན་rnམས་འཐོབ་མི་འgyuར། ། ༧

འཇིག་rེtན་འདི་ནི་ལས་byེད་པ། ། bl་མེད་ལམ་བrgyགས་yེར་མི་བtuབ། ། sོlང་བ་དམན་པ་མ་rŋན་པར། ། yི་མའི་ཚ�་ན་བrgy་འgyuར་ཏེ། ། ༨

— � —160


5. Firme caballero, las palabras verdaderas proclamadas sin inquina, como un agua dulce que nos lava, debemos aceptarlas como adecuadas.

6. Lo que yo te explico aquí y otros consejos beneficiosos has de conocer y realizar para ayudarte a ti y a los demás.

7. Si no compartes los bienes obtenidos mediante tu dadivosidad previa con los mendigos, por ingrato y por avaro, no obtendrás riquezas en adelante.

8. En este mundo no lograrás que porteadores, sin jornal, lleven por el camino tus provisiones. Lo que das a los desposeídos lo cargan, sin pagar, a tu vida futura multiplicado por cien.

— � —161


rtག་tu་uགས་rེj་ཆེན་པོ་དང་། ། མཛད་པ་rgy་ཆེན་ལས་དgyེས་མཛ<ད། ། rgy་ཆེན་ལས་ལས་འbrས་bu་ནི། ། ཐམས་ཅད་rgy་ཆེན་འbyuང་བར་འgyuར། ། ༩

rgyལ་པོ་དམན་པ་rnམས་kyིས་ནི། ། ཡིད་ལའང་བསམས་པར་མ་gyuར་བའི། ། ཆོས་བཞིན་དཀོན་མཆོག་གsuམ་gyི་rེtན། ། grབས་པ་དཔལ་དང་ldན་བའི་མཛ<ད། ། ༡༠

ཆོས་བཞིན་གང་ཞིག་kuན་འbyོར་བའི། ། rgyལ་པོ་བ་spu་མི་ldང་བ། ། ཤི་ནའང་sན་པར་མི་འgyuར་བས། ། rgyལ་པ@་དR་ནི་མ་byས་bl། ། ༡༡

rgy་རབ་ཆེ་yིར་rgy་ཆེན་rnམས། ། sེམས་brལ་sprོ་བ་skyེད་byེད་ཅིང་། ། དམན་rnམས་sprོ་བ་འཇོམས་byེད་པ། ། བདོག་པ་ཐམས་ཅད་གtuགས་ཏེ་མཛ<ད། ། ༡༢

— � —162


9. Gusta siempre de una mente extensa y de actividades extensas. De las acciones extensas surgen todos los frutos que son extensos.

10. Construye lugares para el Dharma, bases para las tres joyas, de fama y gloria tales que sean inconcebibles para los monarcas menores.

11. Mejor no crear, ¡Oh rey!, lugares para el Dharma que no ericen el vello de opulentos reyes, pues no ensalzarán tu fama póstuma.

12. Gasta incluso toda tu fortuna para librar así de orgullo a los excelentes, generar gozo en los iguales y evitar celos de los inferiores.

— � —163


yོད་ནི་བདོག་པ་kuན་བོར་ནས། ། དབང་མེད་ག་ཤེད་གཤེགས་འཚལ་བས། ། ཆོས་kyི་slད་du་spyད་པ་kuན། ། yོད་kyི་མduན་du་འདོར་པ་ཉིད། ། ༡༣

མི་དབང་sŋ་མའི་བདོག་པ་kuན། ། སར་པ་ཡིས་ནི་དབང་gyuར་ན། ། sŋ་མའི་ཆོས་སམ་བདེ་བ་འམ། ། grགས་པ་དག་tu་འgyuར་རམ་ཅི། ། ༡༤

ནོར་spyད་པ་ཡིས་འདི་ལ་བདེ། ། byིན་པས་གཞན་du་བདེ་བར་འgyuར། ། མ་spyད་མ་sbyིན་uད་ཟོས་པས། ། sduག་བsŋལ་འབའ་ཞིག་ག་ལ་བདེ། ། ༡༥

འཆི་ཁར་blོན་པ@་rjRས་ངན་ཅན། ། གཅེས་པར་མི་འཛ�ན་rgyལ་པོ་གསར། ། byམས་པར་འདོད་པ་rnམས་kyིས་kyང་། ། དབང་མེད་byས་པས་sbyིན་མི་spyོད། ། ༡༦

— � —164


13. Tras dejar atrás toda tu riqueza, indefenso, habrás de ir hacia lo incierto. Todas las acciones en pos del Dharma te precederán.

14. De toda la fortuna del antiguo soberano toma posesión el nuevo, ¿se convierte esta acaso en Dharma, en placer o en fama, para el primero?

15. El disfrute de los bienes es gozo en esta vida, compartirlos deviene gozo para la próxima, derrocharlos sin dar ni tomar no tiene gozo, solo pena.

16. In articulo mortis, tus ministros canallas te ignorarán, buscando el beneplácito de tu sucesor y no podrás ya obsequiar por carecer de poder.

— � —165


དེ་བས་rnལ་གནས་myuར་du་ནི། ། བདོག་པ་kuན་gyིས་ཆོས་གཞི་མཛ<ད། ། འཆི་བདག་rkyེན་gyི་ནང་གནས་པ། ། rluང་དམར་ནང་འduག་མར་མེ་བཞིན། ། ༡༧

sŋོན་gyི་rgyལ་པོས་ཆོས་kyི་གཞི། ། lh་ཁང་ལ་སོགས་གཞན་བgyིས་པ། ། གང་དག་ལགས་པ་དེ་དག་kyང་། ། sŋ་luགས་བཞིན་du་skyོང་བར་མཛ<ད། ། ༡༨

དེ་དག་འཚ�་མེད་དགེ་spyོད་ཅིང་། ། བrtuལ་uགས་ལ་གནས་gོl་buར་byམས། ། བདེན་བཟོད་འཐབ་kོrལ་མ་མཆིས་པ། ། rtག་tu་བrʦོན་rnམས་spyོད་du་གསོལ། ། ༡༩

ལོང་བ་ནད་པ་དམན་པ་དང་། ། མགོན་མེད་sduག་ཕོངས་ཡན་ལག་ཉམས། ། དེ་དག་kyང་ནི་ཟས་དང་skོམ། ། དགག་པ་མེད་པར་sོམས་ཐོབ་མཛ<ད། ། ༢༠

— � —166


17. Construye Instituciones de Dharma pronto y usando todo tu capital, pues, como un candil en medio de un huracán, habitas entre las causas del Señor de la Muerte.

18. Mantén también tal como eran antes las instituciones de Dharma, templos y demás construidos por monarcas previos.

19. Haz que las atiendan quienes sean inofensivos, virtuosos, disciplinados, amables con los peregrinos, sinceros, pacientes, no combativos y siempre dispuestos.

20. Procura que las personas ciegas, enfermas, míseras, indefensas, afligidas o mutiladas puedan también obtener comida y bebida sin obstáculos.

— � —167


ཆོས་ldན་དོན་du་མི་གཉེར་བ། ། rgyལ་པོ་གཞན་yuལ་གནས་rnམས་ལའང་། ། rེjས་su་གzuང་བར་བgyིད་པ་དང་། ། ཅི་རིགས་པ་ནི་རབ་tu་མཛ<ད། ། ༢༡

ཆོས་kyི་གཞི་ནི་ཐམས་ཅད་du། ། ཆོས་འཁོར་sn་བོས་མི་གཡེལ་བ། ། མི་གཟན་མཁས་ཤིང་ཆོས་མuན་པ། ། དེ་དག་rnམས་ལ་མི་གནོད་skོས། ། ༢༢

luགས་ཤེས་ཆོས་དང་ldན་ལ་འbyར། ། གཙང་ཞིང་sིང་ཉེ་མི་sdང་བ། ། རིགས་བཟང་ངང་uལ་uན་suམ་ཚ<གས། ། byས་པ་གཟོ་བའི་blོན་པ@་sk]ས། ། ༢༣

གཏོང་ཕོད་མ་ཆགས་དཔའ་བ་དང་། ། འཇམ་ཞིང་རན་spyོད་བrtན་པ་དང་། ། rtག་tu་བག་ནི་ཡོད་པ་དང་། ། ཆོས་དང་ldན་པའི་དམག་དཔོན་skོས། ། ༢༤

— � —168


21. Aunque no lo soliciten o vivan en otro reino, protege y provee a los practicantes de Dharma. 22. Para las instituciones de Dharma, elige un jefe que no las dañe, que no se distraiga ni sea codicioso, que sea experto y religioso. 23. Nombra ministros que conozcan la ley, que sean religiosos, honrados, cercanos, no coléricos, de buen linaje, de noble caracter y agradecidos. 24. Escoge generales magnánimos, desprendidos, heróicos y corteses, buenos administradores, fiables, siempre despiertos y religiosos.

— � —169


ཆོས་kyི་ངང་uལ་གཙང་ལ་གཟོ། ། དོན་ཤེས་གʦuག་ལག་ལ་མཁས་པ། ། uལ་ldན་sོམས་ཤིང་ངང་འཇམ་པ། ། rgན་རབས་rnམས་ནི་sn་བོར་skོས། ། ༢༥

zl་རེ་ཞིང་ནི་དེ་དག་ལས། ། ཉིད་kyིས་འdu་འགོད་kuན་གསོན་ཏེ། ། གསན་ནས་ཆོས་kyི་གཞི་སོགས་kyི། ། དོན་kuན་ཉིད་kyིས་བཀའ་sʦོལ་ཅིག ། ༢༦

yོད་kyི་rgyལ་sིrད་ཆོས་དོན་du། ། grགས་དོན་འདོད་slད་མ་ལགས་ན། ། དེ་ནི་ཤིན་tu་འbrས་buར་བཅས། ། དེ་ལས་གཞན་du་འgyuར་མ་མཆིས། ། ༢༧

མི་དབང་ད་lt་འཇིག་rེtན་ན། ། ཕལ་ཆེར་ཕན་uན་ltོར་འǳuད་པས། ། ཇི་ltར་yོད་kyིས་rgyལ་sིrད་དང་། ། ཆོས་su་འgyuར་བ་དེ་བཞིན་གསོན། ། ༢༨

— � —170


25. De temperamento religioso, puro y eficaz, conocedor, experto en los manuales, con modales, imparcial, suave y de cierta edad: son las cualidades de un ministro a designar.

26. Cada mes revisa con ellos sus gastos y sus ingresos, y, después, explícales todo sobre las instituciones de Dharma y demás.

27. Si tu reino se destina al Dharma, no a la fama ni al deseo, ello dará gran fruto. Si ocurre el otro caso, no tendrá sentido.

28. Rey de los hombres, en el mundo de hoy la mayoría se destruyen entre sí. Escucha, pues, cómo debes encauzar tu política y tu religión.

— � —171


ཤེས་པས་rgན་ཞིང་རིགས་བཟང་བ། །རིག་པ་ཤེས་ལ་sdིག་ལ་འཛ�མ། ། ནང་གཤིན་དགོས་པ་མཐོང་འgyuར་བ། ། མང་པོ་rtག་tu་yོད་kyིས་སོགས། ། ༢༩

ཆད་པ་གzuང་དང་བrེdག་ལ་སོགས། ། རིགས་པའང་yོད་kyིས་མི་བgyི་stེ། ། sིང་rེjས་བrlན་པར་བgyིས་ནས་ནི། ། rtག་tu་rེjས་su་གzuང་བར་མཛ<ད། ། ༣༠

མི་བཟད་sdིག་པ་byེད་པ་ཡི། ། luས་ཅན་དག་ནི་ཐམས་ཅད་ལའང་། ། rgyལ་པ@་y]ད་kyིས་rtག་པར་ཡང་། ། sིང་rེj་ཕན་སེམས་ཁོ་ན་skyེད། ། ༣༡

མི་བཟད་sdིག་ཅན་གསོད་byེད་ལ། ། yད་པར་du་ཡང་sིང་rེj་བgyི། ། བདག་ཉིད་ཉམས་པ་དེ་བདག་ཉིད། ། བདག་ཉིད་ཆེན་པ@འB་sིང་rེjའི་གནས། ། ༣༢

— � —172


29. Rodéate siempre de muchas personas sabias, maduras, de buen linaje, hábiles, que se abstengan de pecar, agradables y que vean lo que es menester.

30. Multar, fustigar y demás, aunque proceda, no lo hagas, con tu corazón impregnado por la piedad, debes protegerlos siempre.

31. También hacia los seres corpóreos que cometen actos nefandos, majestad, genera siempre piedad y deseo de ayudar.

32. Enfoca tu piedad, en especial, en asesinos y pecadores infames. Aquellos cuyo ser es la decadencia son objeto de piedad de los magnánimos.

— � —173


ཉིན་གཅིག་བཞིན་ནམ་ཞག་lŋ་བར། ། ཉམ་uང་བཙ<ན་rnམས་གཏོང་པར་མཛ<ད། ། lhག་མ་rnམས་kyང་ཅི་རིགས་མཛ<ད། ། འགའ་ཡང་མི་དgོrལ་མིན་པར་མཛ<ད། ། ༣༣

yོད་ནི་འགའ་ལའང་གཏང་སེམས་མེད། ། དེ་ལས་sdོམ་པ་མིན་པ་skyེ། ། sdོམ་པ་མ་ཡིན་དེ་ལས་ནི། ། rgyuན་མི་འཆད་པར་sdིག་པ་སོགས། ། ༣༤

བཙ<ན་ནི་ཇི་sིrད་མ་བཏང་བ། ། དེ་ཡི་བར་du་འdེrག་མཁན་དང་། ། ruས་དང་བཟའ་དང་བtuང་བ་དང་། ། smན་དང་ldན་པས་བདེ་བར་བgyི། ། ༣༥

snོད་མེད་བ་ཡི་bu་དག་ལ། ། snོད་du་ruང་བར་by་འདོད་ltར། ། sིང་rེj་ཡིས་ནི་ཚར་གཅད་byའི། ། sdང་བས་མ་ཡིན་ནོར་yིར་མིན། ། ༣༦

— � —174


33. Tras dos o cinco días, libera a los presos livianos. No tengas al resto, de variados delitos, sin excarcelar en caso alguno.

34. La intención de no liberar a alguno causará ruptura de tus votos y la ruptura de tus votos hará que acumules faltas sin parar.

35. Mientras no liberes a los presos debes procurar su bienestar con barberos, baños, comida, bebida y también con medicina.

36. Igual que los niños revoltosos se pueden volver atentos, debes ajusticiar por piedad, no por odio ni por enriquecerte.

— � —175


རབ་sdང་གསོད་པར་byེད་པའི་མི། ། བrtགས་ཏེ་ལེགས་པར་ཤེས་བgyིས་ནས། ། མི་གསད་གནོད་པར་མི་བgyི་བར། ། yuལ་ནས་བskrད་པ་དག་tu་མཛ<ད། ། ༣༧

རང་དབང་ཡོད་པར་yuལ་kuན་ཡང་། ། by་མ་rt་ཡི་spyན་gyིས་གཟིགས། ། rtག་tu་བག་ཡོད་drན་ldན་པས། ། ཆོས་དང་མuན་པའི་དོན་མཛ<ད་ཅིག ། ༣༨

ཡོན་ཏན་གནས་ལ་བདག་ཉིད་kyིས། ། རབ་sbyིན་བkuར་stི་རིམ་gོr་དག ། rgy་ཆེན་rེjས་su་མuན་sbyོར་ཞིང་། ། lhག་མ་rnམས་ལའང་ཅི་རིགས་བgyི། ། ༣༩

rgyལ་པ@འB་ljོན་ཤིང་བཟོད་gིrབ་ཅན། ། བkuར་stིའི་མེ་ཏོག་rgyས་gyuར་ཅིང་། ། རབ་sbyིན་འbrས་bu་ཆེ་ldན་ལ། ། དམངས་kyི་by་rnམས་བstེན་པར་འgyuར། ། ༤༠

— � —176


37. Tras analizar y conocer bien al los muy furiosos homicidas, sin ejecutarlos ni agredirlos, destiérralos del reino.

38. Para mantener el control, vigila todo el país a través de los ojos de los mensajeros. Siempre con atención e introspección, actúa conforme al dharma.

39. Sirve, respeta y obsequia bien a quienes tienen buenas cualidades, honrándolos en gran manera y haz también lo propio con todos los demás.

40. El árbol real que da la sombra de la paciencia forma flores de respeto y engendra grandes frutos de generosidad correcta se volverá un asiento para las aves del pueblo.

— � —177


rgyལ་པོ་གཏོང་བའི་ངང་uལ་ཅན། ། བrིjད་དང་ldན་ན་དགའ་འgyuར་ཏེ། ། suག་smེལ་ན་ལེ་ཤམ་rʦuབ་པའི། ། ཤ་ཁ་ར་ཡི་ལ་du་བཞིན། ། ༤༡

དེ་ltར་རིགས་པས་དpyད་ན་ནི། ། yོད་kyི་rgyལ་sིrད་འགོད་མི་འgyuར། ། རིགས་པ་མ་ཡིན་མི་འgyuར་ཞིང་། ། ཆོས་མིན་མ་ཡིན་ཆོས་su་འgyuར། ། ༤༢

rgyལ་sིrད་འཇིག་rེtན་ཕ་རོལ་ནས། ། བsnམས་ཏེ་མ་byོན་བsnམས་མི་འgyuར། ། ཆོས་kyིས་sེམས་པས་དེའི་slད་du། ། ཆོས་མིན་yོད་kyིས་བgyི་མི་རིགས། ། ༤༣

འཚ<ག་ཆས་ཟོད་ནི་rgyལ་sིrད་kyིས། ། sduག་བsŋལ་འཚ<ག་ཆས་བrgyuད་པ་དག ། ཅི་ནས་བsgruབ་པར་མི་འgyuར་བར། ། rgyལ་པ@་དR་ltར་ནན་ཏན་མཛ<ད། ། ༤༤

— � —178


41. Un monarca de carácter generoso, es querido y visto con esplendor, de modo semejante a un pastel de melaza, cardamomo y pimienta.

42. Si analizas así usando la razón, tu reinado no perecerá, ni se volverá deshonesto y lo que no es dharma se volverá dharma.

43. No has traído tu reino desde tu existencia anterior ni te lo llevarás. Lo obtuviste debido al dharma y por eso no conviene que por él te comportes mal.

44. Majestad, con respecto a los recursos reales asegúrate de que no ocurre un continuo de malversaciones.

— � —179


འཚ<ག་ཆས་ཐོང་ནི་rgyལ་sིrད་kyིས། ། rgyལ་sིrད་འཚ<ག་ཆས་བrgyuད་པ་དག ། rgyལ་པ@་ཅB་ནས་མཉེས་འgyuར་བ། ། དེ་ltར་buར་ནི་ནན་ཏན་མཛ<ད། ། ༤༥

gིlང་བཞི་པ་ཡི་ས་ཐོབ་kyང་། ། འཁོར་ལོས་sgyuར་བའི་བདེ་བ་ནི། ། luས་kyི་དག་དང་སེམས་kyི་stེ། ། འདི་གཉིས་ཁོ་ནར་ཟད་པར་འདོད། ། ༤༦

luས་kyི་ཚ<ར་བ་བདེ་བ་ནི། ། sduག་བsŋལ་yིར་ན་བཅོས་མ་ཙམ། ། སེམས་kyི་འdu་ཤེས་རང་བཞིན་ཏེ། ། rོtག་པས་byས་པ་ཁོ་ནར་ཟད། ། ༤༧

འཇིག་rེtན་བདེ་བས་བདོག་པ་kuན། ། sduག་བsŋལ་yིར་ནི་བཅོས་ཙམ་དང་། ། rོtག་པ་ཙམ་ཉིད་ཡིན་དེའི་yིར། ། དེ་ནི་དོན་du་དོན་མེད་དོ། ། ༤༨

— � —180


45. Enfatiza también que el reino debe utilizar sus recursos de manera apropiada para que fluyan de continuo hacia el reino.

46. Aunque obtenga el territorio de los cuatro continentes, el placer de un monarca universal es físico o mental hay solo estos dos y no más.

47. La sensación de placer físico es un mero alivio del dolor. El mental, de la naturaleza del pensar, es una mera creación conceptual.

48. Toda riqueza en placeres mundanos por ser meros alivios del dolor y meros conceptos su sentido es un sinsentido.

— � —181


gིlང་དང་yuལ་དང་གནས་དང་yིམ། ། yོགས་དང་stན་དང་གོས་rnམས་དང་། ། མལ་ཆ་བཟའ་བtuང་glང་པོ་rt། ། buད་མེད་spyད་by་རེ་རེར་ཟད། ། ༤༩

གང་ཚ�་གང་ལ་སེམས་འjuག་པ། ། དེ་ཚ�་དེ་ཡིས་བདེ་ཞེ ས་grག ། lhག་མ་ཡིད་ལ་མི་byེད་པས། ། དེ་ཚ�་དོན་du་དོན་མེད་ཉིད། ། ༥༠

མིག་ལ་སོགས་པའི་དབང་པོ་lŋས། ། yuལ་lŋ་འཛ�ན་ཚ�་གང་གི་yིར། ། rོtག་པར་མི་byེད་དེ་ཡི་yིར། ། དེ་ཚ�་དེ་ལ་བདེ་བ་མེད། ། ༥༡

གང་ཚ�་yuལ་ནི་གང་དང་གང་། ། དབང་པོ་གང་གིས་ཤེས་gyuར་པ། ། དེ་ཚ�་lhག་མས་lhག་མ་མིན། ། གང་ཚ�་དེ་yིར་དོན་མེད་ཉིད། ། ༥༢

— � —182


49. Los placeres se agotan en el disfrute de cada isla, país, región, hogar y cabalgadura, asiento, ropa, cama, comida y bebida, elefante, caballo y mujer, de manera individual.

50. Cuando de estos surge una mente, es sabido que entonces proveen placer. No se posa nuestra atención en el resto, en ese momento, por ello, su sentido es un sinsentido.

51. Al asir los cinco sentidos, el ojo, etcétera sus cinco objetos, puesto que en ese momento no hay una consciencia conceptual, tampoco hay, en tal momento, placer.

52. Cuando este y aquel objeto es aprehendido por su correspondiente órgano sensorial, En ese momento, los demás no asen lo otro y, por ello, en tal momento no tienen sentido.

— � —183


དབང་པ@་ཡBས་ནི་མིག་gyuར་པ། ། འདས་པའི་yuལ་gyི་rnམ་པ་ལ། ། ཡིད་kyིས་དམིགས་ནས་rོtགས་པ་ན། ། བདེའོ་sམ་du་rlོམ་པར་byེད། ། ༥༣

འདི་ནི་དབང་པོ་གཅིག་གིས་ནི། ། དོན་གཅིག་ཤེས་པ་གང་ཡིན་པ། ། དེ་ཡང་དོན་མེད་པར་དོན་མེད། ། དོན་ཡང་དེ་མེད་པར་དོན་མེད། ། ༥༤

ཇི་ltར་ཕ་དང་མ་དག་ལ། ། བrེtན་ནས་bu་ནི་འbyuང་བཤད་པ། ། དེ་བཞིན་མིག་དང་གzuགས་བrེtན་ནས། ། rnམ་པར་ཤེས་པ་འbyuང་བར་བཤད། ། ༥༥

yuལ་ནི་འདས་དང་མ་འོངས་rnམས། ། དབང་པོ་དང་བཅས་དོན་མེད་ལ། ། དེ་གཉིས་ལས་ཐ་དད་མེད་yིར། ། གང་དག་ད་ltར་ཡང་དོན་མེད། ། ༥༦

— � —184


53. Los aspectos del objeto que ya han sido enfocados por los sentidos la mente los enfoca y los conceptos los desean, pensando «son placer».

54. Aquí, el sentido que conozca un objeto no tiene sentido sin el objeto y tampoco el objeto lo tiene sin él.

55. Así como decimos que un hijo surge por medio del padre y de la madre, asimismo se dice que la consciencia surge por medio del ojo y de la forma.

56. Los objetos del pasado o del futuro junto con los sentidos carecen de sentido. Por no ser diferentes de ellos dos, tampoco tienen los del presente sentido.

— � —185


ཇི་ltར་མིག་ནི་འruལ་བ་ཡིས། ། མགལ་མེའི་འཁོར་ལོ་འཇིག་byེད་པ། ། དེ་བཞིན་དབང་པོ་rnམས་kyིས་ནི། ། དེ་ltའི་yuལ་དག་འཛ�ན་པར་byེད། ། ༥༧

དབང་པོ་rnམས་དང་དབང་དོན་rnམས། ། འbyuང་བ་rnམས་kyི་རང་བཞིན་འདོད། ། འbyuང་བ་ས@་ས]ར་དོན་མེད་པས། ། འདི་དག་དོན་du་དོན་མེད་དོ། ། ༥༨

འbyuང་rnམས་ས@་ས]ར་ཐ་དད་ན། ། buད་ཤིང་མེད་པའི་མེར་ཐལ་འgyuར། ། འduས་ན་མཚན་ཉིད་མེད་འgyuར་ཏེ། ། lhག་མ་ལ་ཡང་དེ་ltར་ངེས། ། ༥༩

དེ་ltར་འbyuང་rnམས་rnམ་གཉིས་suའང་། ། དོན་མེད་པས་ན་འduས་དོན་མེད། ། འduས་པ་དོན་མེད་ཉིད་kyི་yིར། ། གzuགས་kyང་དོན་du་དོན་མེད་དོ། ། ༦༠

— � —186


57. Así como el ojo percibe por confusión un aro en el girar de una antorcha de fuego, así es también como los sentidos aprehenden los objetos del presente.

58. Los sentidos y los objetos de los sentidos afirmamos que son de la naturaleza de los elementos. Los elementos, uno por uno, carecen de sentido y, por ello, estos objetos son un sinsentido.

59. Si cada uno de los elementos fuera diferente, se derivaría que habría fuego sin leña o, si estuvieran unidos, no tendrían características definitorias, al resto, por cierto, les ocurre lo mismo.

60. Por carecer de sentido los elementos también en ambos aspectos, su reunión no tiene sentido. Por ser lo compuesto en sí un sinsentido, también la forma carece, en realidad, de sentido.

— � —187


rnམ་ཤེས་ཚ<ར་དང་འdu་ཤེས་དང་། ། འdu་byེད་rnམས་kyང་ཐམས་ཅད་du། ། ས@་ས]ར་བདག་ཉིད་དོན་མེད་yིར། ། དམ་པའི་དོན་du་དོན་མེད་དོ། ། ༦༡

ཇི་ltར་sduག་བsŋལ་yིར་བཅོས་ལ། ། དོན་du་བདེ་བར་ང་rgyལ་byེད། ། དེ་བཞིན་བདེ་འཇོམས་འbyuང་བ་ལ། ། sduག་བsŋལ་du་ཡང་ང་rgyལ་byེད། ། ༦༢

ད་ltར་ང@་བ@་ཉBད་མེད་yིར། ། བདེ་དང་rད་པའི་sེrད་པ་དང་། ། sduག་བsŋལ་brལ་བའི་sེrད་པ་spོང་། ། དེ་yིར་དེ་ltར་མཐོང་བ་gོrལ། ། ༦༣

གང་གིས་སེམས་མཐོང་འgyuར་ཞེ་ན། ། ཐ་sད་du་ནི་སེམས་བrོjད་དེ། ། སེམས་byuང་མེད་པར་སེམས་མི་འbyuང་། ། དོན་མེད་lhན་ཅིག་མི་འདོད་དོ། ། ༦༤

— � —188


61. Puesto que la consciencia, la sensación, la discriminación y la composición todas ellas, una a una, carecen, en esencia, de sentido, en sentido último, no existe sentido.

62. Así como el alivio del dolor es lo que en realidad idealizamos como placer, asimismo la destrucción de la felicidad es lo que idealizamos como sufrimiento.

63. Así, puesto que carecen de esencia, el apego a encontrar placer y el apego a alejarse del dolor se han de abandonar, por eso, verlo así es la liberación.

64. Si te preguntas quién ve, decimos de manera convencional, que es la mente, que no surge sin factores mentales, no tendría sentido, luego no afirmamos que ambos sean simultáneos.

— � —189


དེ་ltར་ཡང་དག་ཇི་བཞིན་du། ། འgོr་བ་དོན་མེད་ཤེས་ནས་ནི། ། rgyu་མེད་པ་ཡི་མེ་བཞིན་du། ། གནས་མེད་ལེན་མེད་my་ངན་འདའ། ། ༦༥

ད་ltར་byང་uབ་སེམས་དཔས་kyང་། ། མཐོང་ནས་byང་uབ་ངེས་པར་འདོད། ། དེ་ནི་sིང་rེj་འབའ་ཞིག་གིས། ། byང་uབ་བར་du་sིrད་མཚམས་sbyོར། ། ༦༦

དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཐེག་ཆེན་ལས། ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་ཚ<གས་བstན་ན། ། དེ་ལ་kuན་du་rོmངས་བ་དང་། ། རབ་tu་sdང་བས་smོད་པར་byེད། ། ༦༧

ཡོན་ཏན་skyོན་དག་མི་ཤེས་པའམ། ། ཡོན་ཏན་skyོན་du་འdu་ཤེས་པའམ། ། ཡང་ན་ཡོན་ཏན་sdང་བ་ཞིག ། ཐེག་པ་ཆེ་ལ་smོད་byེད་grང་། ། ༦༨

— � —190


65. Al comprender bien así, tal cual es, que los seres errantes carecen de sentido, así como ocurre al fuego sin causa, sin morar ni tomar, trascendemos el sufrimiento.

66. Al verlo de este modo, también los bodisatvas ansían, a ciencia cierta, la iluminación, y debido solo a su piedad, enlazan existencias hasta la iluminación.

67. El Tathagata, en el Gran Vehículo, enseñó sobre las acumulaciones de los bodisatvas. Los completamente obtusos las desprecian con gran enfado.

68. Los que desconocen las virtudes y los defectos, toman las virtudes por defectos, o desprecian las virtudes, denigran el Gran Vehículo.

— � —191


གཞན་ལ་གནོད་པ་skyོན་དང་ནི། ། གཞན་ལ་ཕན་པ་ཡོན་ཏན་du། ། ཤེས་ན་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ། ། smོད་byེད་ཡོན་ཏན་sdང་ཞེས་བrོjད། ། ༦༩

རང་གི་དོན་ལ་མི་lt་ནཞིང་། ། གཞན་དོན་རོ་གཅིག་དགའ་བ་གང་། ། ཡོན་ཏན་འbyuང་གནས་ཐེག་ཆེན་ཏེ། ། དེ་ལ་sdང་བས་བsེrགས་པར་འgyuར། ། ༧༠

དད་པ་ཅན་ནི་བzuང་ཉེས་པས། ། ཅིག་ཤོས་sdང་ཞེད་rོས་པ་ཡིས། ། དད་པ་ཅན་ཡང་བsེrག་བཤད་ན། ། sdང་པས་yིར་yོགས་smོས་ཅི་དགོས། ། ༧༡

duག་གིས་duག་ནི་བསལ་by་བར། ། ཇི་ltར་smན་དpyད་ལས་བཤད་བཞིན། ། sduག་བsŋལ་gyིས་kyང་མི་ཕན་པ། ། བསལ་བར་by་བ་ཅི་ཞིག་འགལ། ། ༧༢

— � —192


69. Quienes desprecian el Gran Vehículo sabiendo que dañar a otros es un defecto y que ayudarlos es una virtud decimos que detestan las virtudes.

70. Quienes aborrecen el Gran Vehículo, fuente de virtudes, que se deleita con el solo sabor del altruismo sin mirar por su propio interés, arderán.

71. El que tiene fe, por una noción incorrecta, el otro, por enfado, debido a su hostilidad. Si se ha dicho que arderán también los devotos, para qué mencionar a los motivados por el odio.

72. Que el veneno elimina el veneno lo explica la medicina y así también, ¿por qué habría de ser contradictorio que el dolor elimine lo no beneficioso?

— � —193


ཆོས་rnམས་sŋོན་du་ཡིད་འgr@་ཞBང་། ། ཡིད་ནི་གཙk་བ@་ཞRས་grགས་པས། ། sduག་བsŋལ་gyིས་kyང་ཕན་ཡིད་kyིས། ། ཕན་པར་byེད་པ་ཅིས་མི་ཕན། ། ༧༣

མི་བདེའང་yིས་rེjས་ཕན་འgyuར་བ། ། by་ན་བདག་དང་གཞན་དག་ལ། ། བདེ་ཕན་lt་ཞིག་ཅི་smོས་ཏེ། ། ཆོས་འདི་གནའ་ཡི་luགས་ཡིན་ནོ། ། ༧༤

གལ་ཏེ་བདེ་uང་ཡོངས་བཏང་བས། ། བདེ་བ་rgy་ཆེན་མཐོང་འgyuར་ན། ། བrtན་པས་བདེ་ཆེན་ཡངས་གཟིགས་ལ། ། བདེ་བ་uང་du་བཏང་བར་མཛ<ད། ། ༧༥

གལ་ཏེ་དེ་ཡང་མི་བཟོད་ན། ། དེས་ན་smན་པ་ལ་སོགས་པ། ། མི་ཞིག་smན་ནི་sbyིན་byེད་པ། ། བཅོམ་འgyuར་འདི་ནི་rtད་མ་ཡིན། ། ༧༦

— � —194


73. «Antes de cada dharma va la mente, la mente es lo principal», esto es algo sabido y por eso, ¿por qué no habría de beneficiar aun el sufrimiento si ayudamos desde el deseo de beneficio?

74. Si practicamos lo que, aunque molesto, trae ventajas en el futuro, ¿para qué mencionar que será beneficioso para nosotros y para los demás? Este dharma es el modo de los veteranos.

75. Si por renunciar a pequeños placeres contemplaremos gran felicidad, los tenaces, al ver la felicidad completa, dejan de lado los pequeños placeres.

76. Si tampoco soportamos eso, entonces, se acabarían los médicos que dan medicinas de mal sabor, no es algo que deba ser evitado.

— � —195


གནོད་པར་འgyuར་བ་གང་ཡིན་དེ། ། ལ་ལར་མཁས་པས་ཕན་པར་མཐོང་། ། spyིར་བཏང་དམིགས་kyིས་བསལ་བ་དག ། བstན་བཅོས་དག་ནི་kuན་ལ་བsŋགས། ། ༧༧

ཐེག་པ་ཆེན་པོ་གང་ཞིག་ལས། ། sིང་rེj་sŋོན་བཏང་spyོད་yuལ་དང་། ། ཡེ་ཤེས་dིr་མ་མེད་བཤད་པ། ། སེམས་ཡོད་su་ཞིག་དེ་ལ་smོད། ། ༧༨

ཤིན་tu་rgy་ཆེ་རབ་ཟབ་ལ། ། sgyིད་luག་བདག་ཉིད་མ་sbyངས་པས། ། བདག་གཞན་དgr་rnམས་rོmངས་པ་ཡིས། ། འདི་ན་ཐེག་པ་ཆེ་ལ་smོད། ། ༧༩

sbyིན་དང་uལ་rིམས་བཟོད་བrʦོན་འgruས། ། བསམ་གཏན་ཤེས་རབ་sིང་rེjའི་བདག ། ཐེག་ཆེན་ཡིན་ན་དེ་ཡི་yིར། ། འདི་ལ་ཉེས་བཤད་ཅི་ཞིག་ཡོད། ། ༨༠

— � —196


77. Aquello que vemos como nocivo, a veces, el sabio lo tiene por bueno. Las excepciones a lo general se elogian bien en todos los tratados.

78. En el Gran Vehículo se habla de acciones precedidas por la piedad y de la gnosis carente de manchas, ¿qué persona juiciosa lo desdeñaría?

79. Los que por posponer no se entrenan en lo muy extenso y bien profundo, enemigos de sí mismos y de otros, debido a la ignorancia, desprecian aquí el Gran Vehículo.

80. La generosidad, la ética, la paciencia, el esfuerzo, la concentración, la sabiduría y la piedad son la naturaleza del Gran Vehículo, por ello, ¿cómo podría contener enseñanzas negativas?

— � —197


uལ་rིམས་sbyིན་པས་གཞན་gyི་དོན། ། བrʦོན་འgruས་བཟོད་པས་བདག་ཉིད་kyི། ། བསམ་གཏན་ཤེས་རབ་ཐར་པའི་rgyu། ། ཐེག་ཆེན་དོན་ནི་བsduས་པ་ཡིན། ། ༨༡

བདག་དང་གཞན་ཕན་ཐར་པའི་དོན། ། མདོར་སངས་rgyས་བstན་དེ་དག་ནི། ། ཕ་རོལ་yིན་druག་ཁོ་ན་ཡིན། ། དེ་བས་འདི་ནི་སངས་rgyས་བཀའ། ། ༨༢

byང་uབ་ལམ་ཆེན་བསོད་ནམས་དང་། ། ཡེ་ཤེས་རང་བཞིན་སངས་rgyས་kyིས། ། གང་ལས་བstན་པའི་ཐེག་ཆེན་དེ། ། མི་ཤེས་ldོངས་rnམས་མི་བཟོད་དོ། ། ༨༣

ཡོན་ཏན་མཁའ་ltར་བསམ་ཡས་པས། ། rgyལ་པ@འB་ཡོན་ཏན་བསམ་ཡས་གsuངས། ། གང་yིར་སངས་rgyས་བདག་ཉིད་ཆེ། ། ཐེག་ཆེན་ལས་བཤད་འདིར་བཟོད་kyི། ། ༨༤

— � —198


81. La generosidad y la ética para el bien ajeno, la paciencia y el esfuerzo para el propio, la concentración y la sabiduría que causan la liberación sintetizan el sentido del Gran Vehículo.

82. Los sentidos de la liberación, el beneficio propio y ajeno, resumiendo, las enseñanzas del Buda, están contenidos en las Seis Perfecciones, por ello, estas son la Palabra del Buda.

83. El gran camino a la iluminación de la esencia del mérito y la gnosis, este Gran Vehículo enseñado por el Buda los cegados por la ignorancia no lo soportan.

84. Por ser las virtudes inconcebibles como el espacio, se dice que las virtudes de los budas son inconcebibles. Por ello, tolerad aquí esta gran naturaleza de los budas descrita en el Gran Vehículo.

— � —199


འཕགས་པ་ཤ་ར་dw་ཏིའི་buས། ། uལ་rིམས་ཙམ་ཡང་མི་ཤེས་པས། ། དེས་ན་སངས་rgyས་བདག་ཉིད་ཆེ། ། དེ་བསམ་ཡས་པར་ཅི་མི་བཟོད། ། ༨༥

ཐེག་པ་ཆེ་ལས་skyེ་མེད་བstན། ། གཞན་gyི་ཟད་པ་stོང་པ་ཉིད། ། ཟད་དང་མི་skyེ་དོན་du་ནི། ། གཅིག་པས་དེ་yིར་བཟོད་པར་gyིས། ། ༨༦

stོང་ཉིད་སངས་rgyས་ཆེ་བདག་ཉིད། ། དེ་ltར་རིགས་པས་rེjས་བltས་ན། ། ཐེག་ཆེན་ཅིག་ཤོས་ལས་གsuངས་པ། ། མཁས་པ་rnམས་ལ་ཅིས་མི་མཉམ། ། ༨༧

དེ་བཞིན་་་་་གཤེགས་དགོངས་གsuངས་པ་rnམས། ། ཤེས་པར་bl་མིན་དེ་ཡི་yིར། ། ཐེག་གཅིག་ཐེག་པ་གsuམ་གsuངས་པས། ། བཏང་sོམས་kyིས་ནི་བདག་བsruང་by། ། ༨༨

— � —200


85. Su mera ética ni siquiera el arya Shariputra la pudo ponderar, ¿porqué no toleráis pues que la gran naturaleza de los budas está más allá de nuestro pensamiento?

86. En la ausencia de generación que se enseña en el Gran Vehículo y en la vacuidad de la extinción de los otros, el sentido de extinción y de no-generación es el mismo, por ello, toleradlo.

87. Si a través de razonamientos vemos así la vacuidad y la gran naturaleza de un Buda, ¿cómo podría, para los sabios, no ser igual lo dicho ya en el Gran Vehículo ya en el otro?

88. La intención de las distintas enseñanzas del Tathagata no es fácil de comprender y, por ello, como enseñó un vehículo y tres vehículos, debes usar la imparcialidad para protegerte.

— � —201


བཏང་sོམས་kyིས་ནི་sdིག་མི་འgyuར། ། sdང་བས་sdིག་འgyuར་དགེར་མི་འgyuར། ། དེ་བས་ཐེག་ཆེན་ཞེ་sdང་བ། ། བདག་ལེགས་འདོད་པས་byར་མི་རིགས། ། ༨༩

ཉན་ཐོས་ཐེག་པ་དེ་ལས་ནི། ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་smོན་ལམ་དང་། ། spyོད་པ་ཡོངས་བsŋོ་མ་བཤད་དེས། ། byང་uབ་སེམས་དཔར་ག་ལ་འgyuར། ། ༩༠

byང་uབ་སེམས་དཔའི་byང་uབ་yིར། ། byིན་rlབས་སངས་rgyས་kyིས་མ་བཤད། ། དོན་འདི་ལ་ནི་rgyལ་བ་ལས། ། lhག་པའི་ཚད་མ་གཞན་su་ཡོད། ། ༩༡

byིན་rlབས་འཕགས་པའི་བདེན་དོན་དང་། ། byང་uབ་yོགས་མuན་ldན་པ་ཡི། ། ལམ་ནི་ཉན་ཐོས་uན་མོང་ལས། ། སངས་rgyས་འbrས་bu་གང་གིས་lhག ། ༩༢

— � —202


89. La imparcialidad no trae pecado, el odio trae pecado y no virtud. Por eso, quienes quieren para sí lo bueno no deben aborrecer el Gran Vehículo.

90. En el Vehículo de los Oyentes no se habló de las oraciones de los bodisatvas, de su conducta ni de sus dedicaciones, ¿cómo podríamos volvernos bodisatvas mediante él?

91. Allí no explicó Buda las bases para la iluminación de un Bodhisattva, ¿quién tiene otra cognición válida sobre este asunto mejor que la del Victorioso?

92. Si naciera del camino común con los oyentes, que es afín a las bases, al sentido de las nobles verdades y a los factores de la iluminación, ¿cómo podría el fruto de la budeidad ser superior?

— � —203


byང་uབ་spyོད་ལ་གནས་པའི་དོན། ། མད@་sdR་ལས་ནི་བཀའ་མ་sʦལ། ། ཐེག་པ་ཆེ་ལས་བཀའ་sʦལ་པས། ། དེ་yིར་མཁས་པ་rnམས་kyིས་བzuང་། ། ༩༣

བrd་sprོད་པ་དག་ཇི་lt་buར། ། ཡེ་གེའི་yི་མོའང་kོlག་འjuག་ltར། ། དེ་བཞིན་སངས་rgyས་གduལ་by་ལ། ། ཇི་ཙམ་བཟོད་པའི་ཆོས་stོན་ཏོ། ། ༩༤

ཁ་ཅིག་ལས་ནི་sdིག་པ་ལས། ། rnམ་པར་བzlོག་yིར་ཆོས་stོན་ཏེ། ། ཁ་ཅིག་བསོད་ནམས་འgruབ་byའི་yིར། ། ཁ་ཅིག་ལ་ནི་གཉིས་བrེtན་པ། ། ༩༥

ཁ་ཅིག་ལ་ནི་གཉིས་མི་བrེtན། ། ཟབ་མོ་u་འrིགས་ཅན་འཇིགས་པ། ། stོང་ཉིད་sིང་rེjའི་sིང་པོ་ཅན། ། byང་uབ་sgruབ་པ་ཁ་ཅིག་ལ། ། ༩༦

— � —204


93. El sentido de la conducta de los bodisatvas no lo expuso a los sautrántikas, lo expuso en el Gran Vehículo, por eso deben sostenerlo los sabios.

94. Tal como los gramáticos se aplican a leer las bases de la escritura, así también Buda enseñó a sus discípulos solo los dharmas que podían tolerar.

95. A unos enseñó el dharma para abandonar toda falta, a algunos, para lograr méritos, a algunos, para basarse en la dualidad.

96. A unos, para basarse en la no dualidad, a algunos el dharma profundo que asusta al vacilante, de la esencia de la vacuidad y la compasión, que otorga la iluminación.

— � —205


དེ་ltར་མཁས་པས་ཐེག་ཆེན་ལ། ། ཁོང་rོ་བ་ནི་ཟད་by་ཞིང་། ། rོǳགས་པའི་byང་uབ་འgruབ་byའི་yིར། ། lhག་པར་རབ་tu་དང་པར་by། ། ༩༧

ཐེག་པ་ཆེ་ལ་རབ་དང་ཞིང་། ། དེ་ལས་བཤད་པ་spyད་པ་ཡིས། ། bl་མེད་byང་uབ་ཐོབ་འgyuར་ཞིང་། ། བདེ་བ་kuན་kyང་ཞར་ལ་འgruབ། ། ༩༨

དེར་ནི་sbyིན་དང་uལ་rིམས་དང་། ། བཟོད་པའི་ཆོས་ནི་yད་པར་du། ། yིམ་པ་ལ་བཤད་sིང་rེj་ཡི། ། sིང་པོ་ཅན་དེ་བstན་གོམས་མཛ<ད། ། ༩༩

འོན་ཏེ་འཇིག་rེtན་མི་sruན་yིར། ། ཆོས་kyི་rgyལ་sིrད་བgyིད་དཀའ་ན། ། དེས་ན་ཆོས་དང་grགས་དོན་du། ། yོད་kyིས་རབ་byuང་ཐོབ་མཛད་རིགས། ། ༡༠༠

རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ་ལས་rgyལ་པ@འB་uལ་བstན་པ་stེ་ལེau་བཞི་པའོ།། ། །

— � —206


97. Por eso, los sabios deben acabar con el enfado hacia el Gran Vehículo, y para lograr la completa iluminación en especial, generar una fe correcta.

98. Con admiración por el Gran Vehículo y actuando conforme a lo dicho en él, se alcanza la iluminación insuperable y toda felicidad también por añadidura.

99. Allí debes adiestrarte con firmeza en los dharmas de la generosidad, la ética y la paciencia, enseñadas en especial para laicos, y cuya esencia es la compasión.

100. Mas si por ser el mundo insolente, es difícil gobernar mediante el dharma, entonces conviene que tomes los votos en aras del dharma y del honor.

Fin del cuarto capítulo de la Guirnalda Preciosa: «Las maneras de un rey».

— � —207

ལེau་lŋ་པ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་spyོད་བstན་པ།


དེ་ནས་རབ་tu་byuང་བ་ཡིས། ། དང་པོར་བslབ་ལ་རབ་guས་by། ། ས@་ས]ར་ཐར་པ་འduལ་བཅས་དང་། ། མང་ཐོས་དོན་གཏན་དབབ་ལ་བsgrིམ། ། ༡

དེ་ནས་ཉེས་པ་rན་ཚ�གས་ཤེས། ། ཉེས་པའི་གཞི་rnམས་spང་བར་by། ། lŋ་བcu་rʦ་བduན་བsgrགས་པ་rnམས། ། འབད་དེ་ངེས་པར་བrtག་པར་by། ། ༢

rོ་བ་སེམས་kyི་འruགས་པ་stེ། ། དེ་དང་rེjས་འbེrལ་ཁོན་du་འཛ�ན། ། འཆབ་པ་sdིག་པ་འཆབ་པ་stེ། ། འཚ�ག་པ་sdིག་ལ་ཞེན་པའོ། ། ༣

གཡ@་ནB་ཤིན་tu་slu་བ་stེ། ། sgyu་ནི་སེམས་rgyuད་gy་gyu་ལ། ། rག་དོག་གཞན་gyི་ཡོན་ཏན་གduང་། ། སེར་sn་གཏོང་བས་འཇིགས་པ་ཉིད། ། ༤

— � —208

5 — La conducta de los bodisatvas

Capítulo Quinto

1. Luego, tras haber tomado los votos debes, primero, consagrarte a los entrenamientos, a la disciplina de la liberación individual, y estudiar mucho concentrándote en comprender el sentido.

2. Después, debes abandonar las bases llamadas «faltas menores» y esforzarte en comprender con seguridad los célebres «cincuenta y siete».

3. La inquina es una perturbación de la mente, obstinarse en ella es rencor. El encubrimiento es ocultar las malas acciones. La malicia es el deseo de pecar.

4. El disimulo es un gran engaño. La pretensión es la corrupción de la mente. Los celos son el desagrado por las virtudes de otros. La avaricia es el miedo mismo a dar.

— � —209


ངོ་ཚ་མེད་དང་rེལ་མེད་པ། ། རང་དང་གཞན་ལ་མི་འཛ�མ་པའོ། ། ཁེངས་པ་འduད་པར་མི་byེད་པ། ། ཉེས་rʦོམ་rོས་པས་བslད་པའོ། ། ༥

rgyགས་པ་dེrགས་པ་བག་མེད་པ། ། དགེ་བ་rnམས་ལ་མི་sbyོར་བའོ། ། ང་rgyལ་rnམ་པ་བduན་ཡིན་ཏེ། ། དེ་ནི་རབ་tu་yེ་stེ་བཤད། ། ༦

དེ་ལ་མངོན་པར་rlོམ་byེད་པ ། ། དམན་པ་དམན་ཞིང་མཉམ་དང་མཉམ། ། མཉམ་པས་lhག་པ་མཉམ་sམ་པ། ། བདག་ཉིད་ང་rgyལ་ཞེས་པའོ། ། ༧

ཆོས་གང་བདག་ཉིད་yད་འཕགས་དང་། ། མཉམ་པར་rlོམ་པ་གང་ཡིན་དེ། ། lhག་པའི་ང་rgyལ་yད་འཕགས་པས། ། yད་པར་འཕགས་པར་rlོམ་པ་གང་། ། ༨

— � —210


5. El cinismo y la desfachatez son la falta de pudor ante ti y ante otros. La soberbia es no mostrar respeto. El esfuerzo errado está contaminado por la inquina.

6. La arrogancia es tiranía. La imprudencia es no aplicarse a las virtudes. El orgullo tiene siete aspectos los cuales clasificaré y explicaré.

7. Asumir con arrogancia ya ser inferior al inferior o igual al igual, ya superior o igual al inferior se llama orgullo del yo.

8. Cualquier arrogancia de creerse igual a quien nos supera en algún dharma se llama orgullo excedido. Creerse superior al extraordinario…

— � —211


ཤིན་tu་མཐོ་བས་མཐོ་sམ་པ། ། ང་rgyལ་ལས་kyང་ང་rgyལ་ཏེ། ། འbrས་kyི་stེང་du་ཕོལ་མིག་དག ། byuང་བ་བཞིན་du་u་བ་ཡིན། ། ༩

ཉེ་བར་ལེན་པ་ཞེས་by་བ། ། lŋ་པ@་st]ང་པ་དེ་དག་ལ། ། rོmངས་པས་ང་sམ་འཛ�ན་པ་གང་། ། དེ་ནི་ངའོ་sམ་པར་བཤད། ། ༡༠

འbrས་མ་ཐོབ་པར་ཐོབ་sམ་པ། ། གང་ཡིན་མངོན་པའི་ང་rgyལ་ཏེ། ། sdིག་ལས་byེད་ལ་བstོད་པ་ནི། ། མཁས་པས་ལོག་པའི་ང་rgyལ་rོtགས། ། ༡༡

བདག་དགོས་མེད་པ་ཉིད་ད@་ཞRས། ། བདག་ཉིད་smོད་པ་གང་ཡིན་དེས། ། དམན་པའི་ང་rgyལ་ཞེས་by་stེ། ། དེ་དག་མདོར་བduན་བཤད་པའོ། ། ༡༢

— � —212


9. …o de igual nivel al muy alto es más orgullo que el orgullo. Como cuando surgen úlceras sobre un absceso, es muy violento.

10. Cualquier concepción de un yo, por ignorancia sobre los llamados «tomados por cercanía», —estos cinco agregados vacíos— se llama el pensamiento de: «yo».

11. Juzgar que has obtenido frutos que no has logrado es el orgullo evidente. Alabarte por acciones negativas lo tienen los sabios por orgullo opuesto.

12. Todo auto desprecio de pensar: «no sirvo para nada» se llama orgullo de menosprecio. Estos han sido, en breve, los orgullos.

— � —213


uལ་འཆོས་rེད་དང་བkuར་stིའི་yིར། ། དབང་པ@་sd]མ་པར་byེད་པ་stེ། ། ཁ་གསག་rེད་དང་བkuར་stིའི་yིར། ། ཚ�ག་འཇམ་sŋར་ནི་smr་བའོ། ། ༡༣

གཞོགས་sོlང་དེ་ནི་ཐོབ་byའི་yིར། ། གཞན་gyི་rǳས་ལ་བsŋགས་byེད་པའོ། ། ཐོབ་kyིས་འཇལ་བ་rེད་པའི་yིར། ། མངོན་suམ་གཞན་ལ་smོད་byེད་པ། ། ༡༤

rེད་པས་rེད་པ་rnམ་འདོད་པ། ། sŋར་ཐོབ་པ་ལ་བsŋགས་byེད་པའོ། ། skyེན་zlོས་གཞན་gyི་འruལ་gyuར་པ། ། དེ་དང་དེ་ནི་གང་zlོས་པའོ། ། ༡༥

spuངས་མེད་ས@་ས]ར་མ་བrtགས་པར། ། ནད་ལས་gyuར་པའི་sོlང་བའམ། ། བདག་གི་ཡོ་byད་ངན་པ་ལ། ། ཆགས་ངན་ལེ་ལོ་ཅན་gyི་ཡིན། ། ༡༦

— � —214


13. Hipocresía es la contención de los sentidos en busca de bienes y respeto. Adulación es decir palabras agradables en busca de bienes y respeto.

14. Mendicidad encubierta es la alabanza de posesiones ajenas para adquirirlas. Mendicidad por comparación es menospreciar abiertamente a otros en busca de ganancias.

15. El deseo de volver a obtener lo ya recibido es alabar lo que que antes se obtuvo. Acusar es enumerar, esta y aquella, las equivocaciones ajenas.

16. La intranquilidad es la perturbación que proviene de la enfermedad sin analizar. El aferramiento es el apego a las propias malas posesiones con pereza.

— � —215


ཐ་དད་འdu་ཤེས་འdu་ཤེས་གང་། ། ཆགས་sdང་muན་gyིས་བsgrིབས་པའོ། ། ཡིད་ལ་མི་byེད་གང་ཡིན་དེ། ། སེམས་ལ་lt་བ་མེད་པར་བཤད། ། ༡༧

མuན་པར་by་བ་rnམས་ལ་ནི། ། ལེ་ལོས་བkuར་stི་ཉམས་པ་གང་། ། bl་མར་བཅོས་ldན་uལ་མིན་ཏེ། ། skyེ་བོ་ངན་པ་ཡིན་པར་འདོད། ། ༡༨

ཞེན་པས་kuན་ནས་དkིrས་པ་uང་། ། འདོད་པའི་འདོད་ཆགས་ལས་byuང་བའོ། ། ཡོངས་ཞེན་འདོད་པ་ལས་byuང་བའི། ། kuན་ནས་དkིrས་པ་ཆེ་རབ་ཡིན། ། ༡༩

ཆགས་པ་རང་གི་rǳས་ལ་ནི། ། ཆགས་པས་འདོད་ཆགས་ldན་པའི་ཡིད། ། གཞན་gyི་rǳས་ལ་ཞེན་པ་ནི། ། མི་རིགས་ཆགས་པ་ཞེས་byའོ། ། ༢༠

— � —216


17. La discriminación que distingue lo diferente obstruida por la oscuridad del deseo y el odio. Toda falta de atención: esta se dice que es no mirar a la mente.

18. El decline del respeto por las acciones concordantes debido a la pereza. Un maestro que no sigue los métodos del Bhagavan es un ser negativo.

19. El anhelo es un pequeño impulso que surge del deseo ávido. La obsesión, es un gran impulso que surge del deseo.

20. El apego es la actitud dotada de deseo por los objetos propios. La codicia por lo ajeno es el apego inapropiado.

— � —217


spང་by་buད་མེད་ཆགས་stོན་པ། ། ཆགས་པ་མ་ཡིན་འདོད་ཆགས་སོ། ། sdིག་འདོད་ཡོན་ཏན་མེད་བཞིན་du། ། ཡོན་ཏན་ldན་པར་uལ་འཆོས་པའོ། ། ༢༡

འདོད་ཆེན་ཤིན་tu་བrkམ་པ་stེ། ། ཆོག་ཤེས་དཔལ་ལས་འདའ་བའོ། ། ཐོབ་འདོད་བདག་ཉིད་ཅི་ནས་kyང་། ། ཡོན་ཏན་ཡང་དག་ldན་ཤེས་འདོད། ། ༢༢

མི་བཟོད་གནོད་པ་byེད་པ་དང་། ། sduག་བsŋལ་དག་kyང་མི་བཟོད་པའོ། ། uལ་མེད་sོlབ་དཔོན་bl་མ་ཡི། ། by་བ་rnམས་ལ་མ་guས་པའོ། ། ༢༣

བཀའ་blོ་བདེ་བ་མ་ཡིན་གང་། ། ཆོས་མuན་ཚ�ག་smrས་མ་guས་པའོ། ། ཉེ་du་དང་འbེrལ་rnམ་rོtག་ནི། ། ཉེ་du་ལ་byམས་ཆགས་པའོ། ། ༢༤

— � —218


21. La alabanza al deseo por el objeto a abandonar que son las mujeres es el deseo laico. Con deseo de pecar y sin virtudes, pretender ser virtuoso.

22. El gran deseo ansía mucho y trasciende la gloria del contento. El deseo de triunfar es el deseo de que digan, a toda costa, que tenemos buenas cualidades.

23. Falta de paciencia es no soportar el daño recibido ni el sufrimiento. Incorrección es no respetar las acciones del maestro.

24. Disgustarse con las instrucciones es una falta de respeto a las palabras conformes con la doctrina. La idea de reunirse con los amados es apego al cariño de los amados.

— � —219


དེ་བཞིན་yuལ་sེrད་དེ་དོན་du། ། དེ་ཡི་ཡོན་ཏན་བrོjད་པའོ། ། དེ་བཞིན་མི་འཆི་rོtགས་པ་གང་། ། འཆི་བའི་འཇིགས་པས་མི་དོགས་པའོ། ། ༢༥

rེjས་rnམ་རིགས་དང་ldན་rོtག་ནི། ། བདག་ཉིད་ཅི་ནས་གཞན་དག་གི །ཡོན་ཏན་བདོག་པའི་rnམ་པ་ཡིས། ། bl་མར་byེད་པར་འgyuར་sམ་པའོ། ། ༢༦

གཞན་rེjས་ཆགས་དང་ldན་པ་ཡི། ། rnམ་rོtག་གང་ཡིན་གཞན་དག་ལ། ། ཆགས་དང་གནོད་སེམས་རེག་པ་ཡིས། ། ཕན་དང་མི་ཕན་rnམས་སེམས་པའོ། ། ༢༧

མི་དགའ་བrtན་པ་མེད་པ་ཡིད། ། rག་དོག་rོགས་པའི་ཡིད་ཡིན་ནོ ། ། 18

sོམས་པ་བrʦོན་པ་མེད་པའི་luས། ། sgyིད་luག་དོན་gyི་ལེ་ལ@་ཡBན། ། ༢༨

En la versión de Snow Lion (Nagarjuna’s Precious Garland), que usan la 18

edición ཞོལ། dice: ཕད་འདོད་བrོགས་པའི་ཡིད་ཡིན་ནོ། y en རིན་ཆེན་དར་ཊིཀ་མ། dice: འདོད་པས་rོགས་པའི་ཡིད་ཡིན་ནོ།

— � —220


25. Asimismo, el apego a los objetos es referir sus virtudes para obtenerlos. Además, todo pensamiento sobre no morir es la falta de dudas debido a no temer la muerte.

26. Escrutar qué huella dejamos en otros es el pensamiento de que, a toda costa, nos van a tomar como sus maestros debido a las virtudes que poseemos.

27. El pensamiento que se aferra a otros es la intención, motivada por un propósito de deseo o por uno dañino, de beneficiar o no a los demás.

28. El disgusto es una mente inestable. La envidia es una mente sucia. La indiferencia es la pereza de posponer de un cuerpo que no se esfuerza.

— � —221


འgyuར་བ་ཉོན་མོངས་དབང་གིས་ནི། ། luས་དང་ཁ་དོག་འgyuར་པའོ། ། ཟས་མི་འདོད་པ་བཟའ་drགས་པས། ། luས་མི་བདེ་བ་ཡིན་པར་བཤད། ། ༢༩

སེམས་ནི་ཤིན་tu་དམའ་བ་ཉིད། ། སེམས་uམ་ཡིན་པ་ཉིད་du་བstན། ། འདོད་འduན་ཡོན་ཏན་lŋ་དག་པ། ། འདོད་པ་དོན་du་གཉེར་བ་ཉིད། ། ༣༠

གནོད་སེམས་བདག་དང་gོrགས་དང་དgrའི། ། yོགས་ལ་duས་གsuམ་དོན་མིན་པ། ། གནོད་byས་གནོད་པ་གནོད་དོགས་yོགས། ། དོགས་པའི་གཞན་ལ་གནོད་པའི་སེམས། ། rgyu་དgu་ལས་ནི་byuང་བ་ཡིན། ། ༣༡

luས་སེམས་lcི་yིར་ལས་brལ་བ། ། གང་ཡིན་པ་ནི་rmuགས་པའོ། ། གཉིད་ནི་གཉིད་ཉིད་rོgད་པ་ནི། ། luས་སེམས་རབ་tu་མ་ཞི་བའོ། ། ༣༢

— � —222


29. Mutación es la transformación de cuerpo y color, debido a las emociones nocivas. La falta de apetito es una incomodidad corporal por haber comido demasiado.

30. Una mente muy alicaída, se enseñó que es una mente desanimada. el anhelo por los cinco atributos es el afán por los deseos.

31. El deseo de dañar viene de nueve causas: los pensamientos de dañar a otros porque han dañado, están dañando o dañarán sin sentido a mí o a mis amigos o por su ayuda, en los tres tiempos, a mis enemigos.

32. El aturdimiento es la ausencia de actividad que proviene de la pesadez de mente y cuerpo. El sueño es sueño mismo. La excitación es inquietud de cuerpo y mente.

— � —223


འgyོད་པ་ངན་པར་byས་ལ་འgyོད། ། yིས་གduང་བ་ལས་byuང་བའོ། ། བདེན་དང་དཀོན་མཆོག་གsuམ་sʦོགས་ལ། ། blོ་rnམ་གཉིས་ནི་ཐེ་ཚ<མ་མོ། ། ༣༣

དེ་དག་byང་uབ་སེམས་དཔས་spང་། ། sdོམ་བrʦོན་ཅན་gyིས་lhག་པར་spང་། ། ཉེས་པ་དེ་rnམས་དང་brལ་བ། ། ཡོན་ཏན་rnམས་ལ་བདེ་blག་བstེན། ། ༣༤

དེ་ལ་byང་uབ་སེམས་དཔའ་ཡི། ། ཡོན་ཏན་མདོར་བstན་by་བ་ནི། ། sbyིན་དང་uལ་rིམས་བཟོད་བrʦོན་འgruས། ། བསམ་གཏན་ཤེས་རབ་sིང་བrʦེ་སོགས། ། ༣༥

sbyིན་པ་རང་ནོར་ཡོངས་གཏོང་བ། ། uལ་rིམས་གཞན་ཕན་by་བའོ། ། བཟོད་པ་rོ་བ་spངས་པ་stེ། ། བrʦོན་འgruས་དགེ་ལ་sprོ་བ་ཉིད། ། ༣༦

— � —224


33. El remordimiento es arrepentirse de malas acciones que surge del pesar posterior a la acción. La duda es tener la mente dividida con respecto a las verdades, las Tres Joyas y demás.

34. Todas estas son evitadas por los bodisatvas. Los que con esfuerzo guardan votos evitan más. Cuando nos liberamos de esos defectos es sencillo practicar las virtudes.

35. Las acciones virtuosas de los bodisatvas son, de manera resumida: la generosidad, la ética, la paciencia, el esfuerzo, la concentración, la sabiduría, la piedad y demás.

36. Generosidad es dar la riqueza propia. Ética es beneficiar a los demás. Paciencia es haber dejado de enfadarse. Esfuerzo es gustar de las buenas acciones.

— � —225


བསམ་གཏན་rʦེ་གཅིག་ཉོན་མོངས་མེད། ། ཤེས་རབ་བདེན་དོན་གཏན་ལ་འབེབས། ། sིང་བrʦེས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ། ། sིང་rེj་རོ་གཅིག་bl@་gr]ས་སོ། ། ༣༧

sbyིན་པས་ལོངས་spyོད་rིམས་kyིས་བདེ། ། བཟོད་པས་མདངས་ldན་བrʦོན་པས་བrིjད། ། བསམ་གཏན་gyིས་ཞི་bl@་ཡBས་gོrལ། ། sིང་བrʦེ་བས་ནི་དོན་kuན་འgruབ། ། ༣༨

བduན་པོ་འདི་དག་མ་luས་པར། ། ཅིག་ཅར་ཕ་རོལ་yིན་པ་ཡིས། ། ཡེ་ཤེས་བསམ་gyིས་མི་yབ་yuལ། ། འཇིག་rེtན་མགོན་པ@་ཉBད་ཐོབ་འgyuར། ། ༣༩

ཇི་ltར་ཉན་ཐོས་ཐེག་པ་ལ། ། ཉན་ཐོས་ས་ནི་བrgyད་བཤད་པ། ། དེ་བཞིན་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ། ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་ས་བcuའོ། ། ༤༠

— � —226


37. Concentración es enfocar un solo punto sin engaños, Sabiduría es precisar el significado de las Verdades. Piedad es un intelecto que no se distingue de la compasión por todos los seres.

38. La generosidad trae riqueza, la moral: felicidad. La paciencia trae resplandor, el esfuerzo: eminencia. La concentración trae calma, la mente: liberación. El amor y la ternura traen el logro de todo fin.

39. La perfección simultanea de estas siete sin excepción es el objeto de la gnosis inconcebible, el estado de protector del universo.

40. Así como en el vehículo de los oyentes se describen ocho tierras de los oyentes, en el gran vehículo hay asimismo las diez tierras de los bodisatvas.

— � —227


དེ་དག་དང་པོར་རབ་དགའ་བ། ། byང་uབ་སེམས་དཔའ་དགའ་byེད་yིར། ། kuན་tu་sbyོར་བ་གsuམ ་spངས་ཤིང་། ། 19

དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་རིགས་skyེས་yིར། ། ༤༡

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ན། ། sbyིན་པའི་ཕ་རོལ་yིན་མཆོག་འgyuར། ། འཇིག་rེtན་ཁམས་ནི་བrgy་གཡ@་ཞBང་། ། འཛམ་gིlང་དབང་yuག་ཆེན་པོར་འgyuར། ། ༤༢

གཉིས་པ་dིr་མ་མེད་ཅེས་by། ། luས་དང་ངག་དང་སེམས་kyི་ལས། ། བcu་ཆར་dིr་མ་མེད་པའི་yིར། ། ངང་གིས་དེ་དག་ལ་གནས་yིར། ། ༤༣

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ན། ། uལ་rིམས་ཕ་རོལ་yིན་མཆོག་འgyuར། ། དཔལ་ldན་རིན་ཆེན་བduན་gyི་བདག ། འgོr་ཕན་འཁོར་ལོས་sgyuར་བར་འgyuར། ། ༤༤

མཐོང་spང་kuན་sོbyར་གsuམ། མཐོང་ལམ་gyིས་spང་byར་gyuར་པའི་kuན་tu་sོbyར་བ་གsuམ། འཇིག་lt་kuན་བཏགས་kyིས་ཐར་བ་ལ་skrག་19

ནས་འgrV་མW་འདོད་kuན་sོbyར་དང༌། uལ་rིམས་དང་བrtuལ་uགས་མཆོག་འཛ]ན་gyིས་ལམ་མ་ཡིན་པ་ལ་ལམ་du་འཛ]ན་པས་ལམ་ནོར་gyི་kuན་sོbyར། ལམ་ལ་ཐེ་ཚ_མ་byས་ནས་ཐར་པའི་གེགས་bེyད་པས་ཐེ་ཚ_མ་gyི་kuན་sོbyར་བཅས་གsuམ་མོ། །

— � —228


41. De ellas, la primera es Gozo Perfecto porque los bodisatvas se alegran de haber abandonado las tres almadrabas y de haber nacido al linaje de los Budas.

42. Cuando ésta madura por completo, se convierte en la suprema perfección de la generosidad, cien mundos se estremecen y ellos se vuelven grandes soberanos del mundo.

43. La segunda se llama: «Inmaculada» porque las diez acciones virtuosas de cuerpo, habla y mente son impolutas y se dan en ellos de modo espontáneo.

44. Cuando ésta madura por completo, se convierte en la suprema perfección de la ética, ellos se vuelven emperadores benéficos, amos de la gloria y de los siete objetos preciosos.

— � —229


(སེམས་ཅན་rnམས་kyི་འཆལ་བའི་rིམས། །

spོང་བར་byེད་ལ་མཁས་པར་འgyuར། །)

ས་གsuམ་པ་ནི་འོད་byེད་པ། ། ཡེ་ཤེས་ཞི་བའི་འོད་འbyuང་yིར། །བསམ་གཏན་མངོན་ཤེས་skyེ་བ་དང་། ། འདོད་ཆགས་ཞེ་sdང་ཡོངས་ཟད་yིར། ། ༤༥

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། བཟོད་དང་བrʦོན་འgruས་lhག་པར་spyོད། །lh་ཡི་དབང་ཆེན་མཁས་པ་stེ། ། འདོད་པའི་འདོད་ཆགས་zlོག་པ་ཡིན། ། ༤༦

བཞི་པ་འོད་འrོ་ཅན་ཞེས་by། ། ཡང་དག་ཡེ་ཤེས་འོད་འbyuང་yིར། །byང་uབ་yོགས་མuན་མ་luས་པ། ། yད་པར་du་ནི་བsgོམས་པ་ཡིས། ། ༤༧

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། རབ་འཐབ་brལ་གནས་lh་rgyལ་འgyuར། ། འཇིག་ཚ<གས་lt་བ་རབ་byuང་བ། ། kuན་ནས་འཇོམས་byེད་མཁས་པ་ཡིན། ། ༤༨

— � —230


45. La tercera tierra es «Luminosa» porque emite la calma luz de la sabiduría, y porque aquí surgen las concentraciones y clarividencias, y se disipan del todo el deseo y el odio.

46. Cuando ésta madura por completo, disfrutan de la paciencia y el esfuerzo de modo supremo. Se vuelven grandes y sabios dirigentes divinos y rechazan los deseos del reino del deseo.

47. La cuarta se llama «Radiante» porque emite la luz de la gnosis correcta. Todo lo acorde con la iluminación sin excepción lo cultivan ellos de forma excelente.

48. Cuando ésta madura por completo, se vuelven monarcas de los dioses en el paraíso sin disputas, son expertos en derrotar por completo y liberarse de la visión del cúmulo transitorio.

— � —231


lŋ་པ་ཤིན་tu་sbyང་དཀའ་བduད། ། kuན་gyིས་ཤིན་tu་uབ་དཀའི་yིར། ། འཕགས་པའི་བདེན་སོགས་r་མ@འB་དོན། ། ཤེས་ལ་མཁས་པ་འbyuང་བའི་yིར། ། ༤༩

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། དགའ་ldན་གནས་kyི་lh་rgyལ་འgyuར། ། mu་stེགས་byེད་པ་ཐམས་ཅད་kyི། ། ཉོན་མོངས་lt་གནས་zlོག་byེད་པའོ། ། ༥༠

druག་པ་མངོན་yོགས་ཤེས་by་stེ། ། སངས་rgyས་ཆོས་ལ་མངོན་yོགས་yིར། ། ཞི་གནས་lhག་མཐོང་གོམས་པ་ཡིས། ། འགོག་པ་ཐོབ་པས་rgyས་པའི་yིར། ། ༥༡

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། lh་ཡི་rgyལ་པོ་རབ་འruལ་འgyuར། ། ཉན་ཐོས་rnམས་kyིས་མི་འrོགས་པ། ། lhག་པའི་ང་rgyལ་ཅན་ཞི་byེད། ། ༥༢

— � —232


49. La quinta es «Muy Difícil de Dominar» porque es en extremo difícil que los maras los venzan y porque en ellos surge pericia en el conocimiento del sentido sutil de las verdades nobles y demás.

50. Cuando ésta madura por completo, se vuelven reyes de los dioses del paraíso de Tushita y revierten los engaños y visiones filosóficas que motivan las acciones de todos los tirthikas.

51. La sexta se llama «Encaminada» porque está encaminada a la enseñanza del Buda y porque su logro de la cesación va en aumento gracias a la calma mental y a la visión superior.

52. Cuando ésta madura por completo, se vuelven reyes de los dioses de Nirmanarati, ya no son aventajados por los oyentes y apaciguan el orgullo de superioridad.

— � —233


བduན་པ་རིང་du་སོང་བ་stེ། ། grངས་ནི་རིང་du་སོང་ldན་yིར། ། གང་yིར་skད་ཅིག་skད་ཅིག་ལ། ། དེར་ནི་འགོག་ལ་sོམས་པར་འjuག ། ༥༣

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། དབང་sgyuར་lh་ཡི་བདག་པོར་འgyuར། ། འཕགས་པའི་བདེན་མངོན་rོtགས་ཤེས་པའི། ། sོlབ་དཔོན་yu་མཆོག་ཆེན་པོར་འgyuར། ། ༥༤

དེ་བཞིན་བrgyད་པ་གཞོན་nuའི་ས། ། མི་གཡོ་བ་དེ་མི་rོtག་yིར། ། མི་གཡ@་དR་བཞིན་luས་དང་ནི། ། ངག་སེམས་spyོད་yuལ་བསམ་མི་yབ། ། ༥༥

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། stོང་གི་བདག་པ@འB་ཚངས་པར་འgyuར། ། དgr་བཅོམ་རང་སངས་rgyས་སོགས་kyིས། ། དོན་གཏན་འབེབས་ལ་འrོགས་པ་མེད། ། ༥༦

— � —234


53. La séptima es «Ido Lejos» porque en cuanto al número, han llegado lejos. Ellos puede, de manera instantánea, entrar en absorción sobre la cesación.

54. Cuando ésta madura por completo, se vuelven reyes de los dioses de parinirmitavashavartina y excelentes maestros conocedores de la comprensión de las verdades nobles.

55. La octava —la tierra de la juventud— es «Inalterable» porque carece de conceptos. Por ser inalterables, las actividades de su cuerpo, palabra y mente son inconcebibles.

56. Cuando ésta madura por completo, se vuelven Brahmas amos de mil mundos, los arahats, los pratiekabudas y demás no los superan en determinar el sentido.

— � —235


ས་དgu་པ་ནི་ལེགས་པ་ཡི། ། bl@་gr]ས་ཞེས་by་rgyལ་ཚབ་བཞིན། ། གང་yིར་ས@་ས]་ཡང་དག་རིག ། ཐོབ་པས་འདི་ལ་bl@་gr]ས་བཟང་། ། ༥༧

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ནི། ། stོང་གཉིས་བདག་པོ་ཚངས་པར་འgyuར། ། སེམས་ཅན་བསམ་པ་dིrས་པ་ལ། ། དgr་བཅོམ་སོགས་kyིས་འrོགས་པ་མེད། ། ༥༨

བcu་པ་ཆོས་kyི་sprིན་ཡིན་ཏེ། ། དམ་པ་ཆོས་kyི་ཆར་འབེབས་yིར། ། byང་uབ་སེམས་དཔའ་སངས་rgyས་kyིས། ། འོད་ཟེར་དག་གིས་དབང་བskuར་yིར། ། ༥༩

དེ་ཡི་rnམ་པར་smིན་པས་ན། ། གནས་གཙང་lh་ཡི་བདག་པོར་འgyuར། ། བསམ་ཡས་ཡེ་ཤེས་yuལ་gyི་བདག ། དབང་yuག་ཆེན་པོ་མཆོག་ཡིན་ནོ། ། ༦༠

— � —236


57. La novena tierra se llama: «Intelecto Excelente», son como regentes del Buda. Ellos han logrado la cognición individual correcta, luego su intelecto es magnifico.

58. Cuando ésta madura por completo, se vuelven Brahmas amos de dos mil mundos, los arahats y demás no los aventajan en responder a los pensamientos de los seres.

59. La décima es la «Nube del Dharma» porque de ellos cae la lluvia de la santa doctrina y porque los rayos de luz de los Budas y bodisatvas les confieren empoderamientos.

60. Cuando ésta madura por completo, se vuelven amos de los dioses de los paraísos puros, son supremos como el gran Ishvara y señores de la esfera de la sabiduría infinita

— � —237


དེ་ltར་བcu་པ@་དR་དག་ནི། ། byང་uབ་སེམས་དཔའི་ས་བcuར་བsgrགས། ། སངས་rgyས་rnམས་kyི་ས་གཞན་ཏེ། ། rnམ་པ་kuན་du་གཞལ་ཡས་པར། ། ༦༡

rgy་ཆེ་དེ་ནི་stོབས་བcu་དང་། ། ldན་པ་ཡིན་པ་ཙམ་ཞིག་བrོjད། ། དེ་ཡི་stོབས་ནི་རེ་རེ་ཡང་། ། འgོr་བ་kuན་བཞིན་དཔག་tu་མེད། ། ༦༢

སངས་rgyས་rnམས་kyི་ཚད་མེད་ཉིད། ། yོགས་rnམས་kuན་gyི་ནམ་མཁའ་དང་། ། ས་u་མེ་rluང་ཇི་lt་བ། ། དེ་ཙམ་ཞིག་tu་བrོjད་པ་བས། ། ༦༣

གལ་ཏེ་rgyu་ནི་དེ་ཙམ་du། ། ཚད་མེད་ཉིད་du་མ་མཐོང་ན། ། སངས་rgyས་rnམས་kyི་ཚད་མེད་པ། ། དེ་ལ་ཡིད་ཆེས་མི་འgyuར་བས། ། ༦༤

— � —238


61. Así, estas diez se conocen como las diez tierras de los bodisatvas. La tierra de los Budas es diferente, es ilimitada en todos sus aspectos.

62. Su vastedad se expresa simplemente al decir que posee los diez poderes. Cada uno de estos poderes es también ilimitado como el conjunto de seres.

63. La infinitud de los Budas solo se ha dicho que es como la del espacio en todas direcciones, o como la tierra, el agua, el aire y el fuego.

64. Sin ver la infinitud de sus causas, si las reducimos a solo esas, no podremos creer en la infinitud de los Budas.

— � —239


དེ་yིར་sku་གzuགས་མཆོད་rེtན་gyི། ། spyན་sŋའམ་ཡང་ན་གཞན་ཡང་ruང་། ། ཚ�གས་su་བཅད་པ་ཉི་u་འདི། ། ཉིན་གཅིག་བཞིན་ཡང་duས་གsuམ་བrོjད། ། ༦༥

སངས་rgyས་ཆོས་དང་དགེ་འduན་དང་། ། byང་uབ་སེམས་དཔའ་rnམས་ལ་ཡང་། ། rnམ་kuན་བtuད་དེ་skyབས་མཆིས་ནས། ། མཆོད་འོས་rnམས་ལ་yག་འཚལ་ལོ། ། ༦༦

sdིག་པ་ལས་ནི་ldོག་བgyིད་ཅིང་། ། བསོད་ནམས་ཐམས་ཅད་ཡོངས་su་བzuང་། ། luས་ཅན་kuན་gyི་བསོད་ནམས་དག ། kuན་ལ་rེjས་su་ཡི་རང་ངོ་། ། ༦༧

བདག་ནི་spyི་བtuད་ཐལ་sbyར་ཏེ། ། ཆོས་kyི་འཁོར་ལོ་བskོར་slད་དང་། ། འgོr་གནས་བར་du་བuགས་slད་du། ། ། rོǳགས་པའི་སངས་rgyས་rnམས་ལ་གསོལ། ། ༦༨

— � —240


65. Por eso, frente a una imagen, una estupa o cualquier otra representación, recita tres veces cada día estas veinte estrofas:

66. «Tras refugiarme con todo respeto en el Buda, el Dharma, la Shanga y en los bodisatvas, me postro ante todos los dignos de respeto.

67. »Me apartaré de los pecados y asiré bien todo lo meritorio. Me alegraré de todos los méritos de cada ser corpóreo.

68. »Con la cabeza inclinada y las manos juntas suplico a los Budas completos que giren la rueda del dharma y que permanezcan mientras queden migrantes,.

— � —241


དེ་ltར་བgyིས་པའི་བསོད་ནམས་དང་། ། བདག་གིས་བgyིས་དང་མ་བgyིས་གང་། ། དེས་ནི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་kyང་། ། bl་མེད་byང་uབ་སེམས་ldན་ཤོག ། ༦༩

སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་dིr་མེད་དབང་། ། ཡོངས་rོǳགས་མི་ཁོམ་kuན་འདས་ཤིང་། ། spyོད་པ་རང་དབང་ཡོད་པ་དང་། ། འཚ<་བ་བཟང་དང་ldན་པར་ཤོག ། ༧༠

luས་ཅན་དག་ནི་ཐམས་ཅད་kyང་། ། ལག་ན་རིན་ཆེན་ཉིད་ldན་ཞིང་། ། ཡོ་byད་ཐམས་ཅད་མཐའ་ཡས་པ། ། འཁོར་བ་sིrད་du་མི་ཟད་ཤོག ། ༧༡

buད་མེད་ཐམས་ཅད་duས་kuན་du། ། skyེས་མཆོག་ཉིད་du་འgyuར་བར་ཤོག ། luས་ཅན་ཐམས་ཅད་རིག་པ་དང་། ། rkང་པར་ldན་པ་ཉིད་du་ཤོག ། ༧༢

— � —242


69. »Por los méritos de tales acciones, y los de acciones anteriores y futuras, que todos los seres sensibles posean también la mente que aspira a la insuperable iluminación.

70. »Que todos los seres tengan sus facultades intactas, dejen atrás para siempre toda falta de oportunidad, sean libres en su actuar y se ganen la vida de forma honesta.

71. »Además, que todos los seres corpóreos estén dotados de joyas en sus manos, y que todo lo necesario sea infinito y no se agote en la existencia samsárica.

72. »Que todas las mujeres, puedan siempre ser personas eminentes. Que todos los seres encarnados tengan siempre inteligencia y piernas.

— � —243


luས་ཅན་ཁ་དོག་ldན་པ་དང་། ། གzuགས་བཟང་གཟི་བrིjད་ཆེ་བ་དང་། ། བlt་ན་sduག་ཅིང་ནད་མེད་དང་། ། stོབས་ཅན་ཚ�་དང་ldན་པར་ཤོག ། ༧༣

ཐམས་ཅད་ཐབས་ལ་མཁས་gyuར་ཏེ། ། sduག་བsŋལ་kuན་ལས་ཐར་བ་དང་། ། དཀོན་མཆོག་གsuམ་ལ་གཞོལ་བ་དང་། ། སངས་rgyས་ཆོས་ནོར་ཆེ་ldན་ཤོག ། ༧༤

byམས་དང་sིང་rེj་དགའ་བ་དང་། ། ཉོན་མོངས་བཏང་sོམས་གནས་པ་དང་། ། sbyིན་དང་uལ་rིམས་བཟོད་བrʦོན་འgruས། ། བསམ་གཏན་ཤེས་རབ་kyིས་བrgyན་ཅིང་། ། ༧༥

ཚ<གས་rnམས་ཐམས་ཅད་ཡོངས་rོǳགས་ཏེ། ། མཚན་དང་དཔེ་byད་གསལ་བ་དང་། ། བསམ་gyིས་མི་yབ་ས་བcu་དག ། rgyuན་མི་འཆད་པར་བgོrད་པར་ཤོག ། ༧༦

— � —244


73. »Que los seres corpóreos tengan buenas forma y color, gran carisma, sean bellos de contemplar, estén sanos, y sean fuertes y longevos.

74. »Que sean todos diestros en los medios, hábiles, se liberen de todo sufrimiento, se apliquen a las Tres Joyas y posean la gran riqueza del dharma del Buda.

75. »Que los adornen el amor, la piedad la alegría, el equilibrio contra los engaños, la generosidad, la moralidad, la paciencia el esfuerzo, la concentración y la sabiduría.

76. »Que completen todas las acumulaciones, manifiesten las marcas mayores y menores, y que transiten sin interrupciones las diez tierras inconcebibles .

— � —245


བདག་kyང་ཡོན་ཏན་དེ་དག་དང་། ། གཞན་kuན་gyིས་kyང་བrgyན་ldན་ཏེ། ། ཉེས་པ་kuན་ལས་gོrལ་བ་དང་། ། སེམས་ཅན་kuན་མཆོག་byམས་པ་དང་། ། ༧༧

སེམས་ཅན་kuན་ཡིད་རེ་བ་ཡི། །དགེ་བ་ཐམས་ཅད་rོǳགས་བgyིད་ཅིང་། ། rtག་tu་luས་ཅན་ཐམས་ཅད་kyི། ། sduག་བsŋལ་སེལ་བར་བgyིད་པར་ཤོག ། ༧༨

འཇིག་rེtན་kuན་ན་skyེ་བོ་གང་། ། su་དག་འཇིགས་པས་skyེས་བོ་kuན། ། བདག་གི་མིང་ཙམ་ཐོས་པས་kyང་། ། ཤིན་tu་འཇིགས་པ་མེད་པར་ཤོག ། ༧༩

བདག་ནི་མཐོང་དང་drན་པ་དང་། ། མིང་ཙམ་ཐོས་པས་skyེ་བོ་rnམས། ། རབ་དང་འruག་མེད་rnལ་མ་དང་། ། rོǳགས་པའི་byང་uབ་ངེས་པ་དང་། ། ༨༠

— � —246


77. »Que sea también yo adornado con todas esas y otras cualidades, que me vea libre de defectos y tenga amor supremo por todos los seres.

78. »Que pueda yo cumplir con mis actos virtuosos todas las esperanzas de los seres. Que elimine siempre el sufrimiento de todos los seres corpóreos.

79. »Que cada ser en todos los universos que se encuentre en peligro, con solo escuchar mi nombre, se vea libre de toda amenaza.

80. »Que por verme, recordarme o tan solo por oír mi nombre, se vuelvan puros, genuinos y sin perturbaciones y logren certeza hacia la iluminación.

— � —247


ཚ�་རབས་kuན་du་rེjས་འbrང་བའི། ། མངོན་ཤེས་lŋ་པ@་ཐ]བ་པར་ཤོག ། སེམས་ཅན་kuན་ལ་rnམ་kuན་du། ། rtག་tu་ཕན་བདེ་བgyིད་པར་ཤོག ། ༨༡

འཇིག་rེtན་kuན་ལ་skyེ་བོ་གང་། ། sdིག་པ་byེད་པར་འདོད་gyuར་པ། ། དེ་དག་ཐམས་ཅད་གནོད་མེད་པར། ། rtག་tu་ཅིག་ཅར་zlོག་gyuར་ཅིག ། ༨༢

ས་དང་u་དང་མེ་དང་rluང་། ། smན་དང་དགོན་པའི་ཤིང་བཞིན་du། ། rtག་tu་སངས་rgyས་ཐམས་ཅད་kyིས། ། རང་དགར་དགག་མེད་spyོད་པར་ཤོག ། ༨༣

སེམས་ཅན་rnམས་ལ་sོrག་བཞིན་ཕངས། ། བདག་ལས་དེ་དག་ཆེས་ཕངས་ཤོག ། བདག་ལ་དེ་དག་sdིག་smིན་ཅིང་། ། བདག་དགེ་མ་luས་དེར་smིན་ཤོག ། ༨༤

— � —248


81. »Que logre las cinco clarividencias a lo largo de todas mis vidas, y que beneficie y deleite siempre en todo lo necesario a todos los seres.

82. »Que ayude siempre a refrenar sin provocarle daño alguno a cada ser en todos los universos cuando desee cometer pecados.

83. »Que pueda yo ser siempre un objeto de disfrute para todos los seres sensibles conforme a sus deseos, y sin interferencias, como lo son la tierra, el agua, el fuego, el viento, la hierba y los bosques.

84. »Los seres sensibles aprecian sus propias vidas, que los aprecie yo a ellos más que a la mía. Que sus malas acciones den su fruto para mí y todas mis virtudes fructifiquen en ellos.

— � —249


ཇི་sིrད་སེམས་ཅན་འགའ་ཞིག་kyང་། ། གང་du་མ་gོrལ་དེ་sིrད་du། ། དེ་yིར་bl་ན་མེད་པ་ཡི། ། byང་uབ་ཐོབ་kyང་གནས་gyuར་ཅིག ། ༨༥

དེ་ltར་བrོjད་པའི་བསོད་ནམས་གང་། ། གལ་ཏེ་དེ་ནི་གzuགས་ཅན་gyuར། ། གང་gaའི་byེ་མ་sེད་kyི་ནི། ། འཇིག་rེtན་ཁམས་su་ཤོང་མི་འgyuར། ། ༨༦

དེ་ནི་བཅོམ་ldན་འདས་kyིས་གsuངས། ། གཏན་ཚ�གས་kyང་ནི་འདི་ལ་snང་། ། སེམས་ཅན་ཁམས་ནི་ཚད་མེད་ལ། ། ཕན་འདོད་དེ་ནི་དེ་འdrའོ། ། ༨༧

དེ་ltར་བདག་གིས་yོད་ལ་ནི། ། མདོར་བsduས་ཆོས་བཤད་གང་ཡིན་དེ། ། yོད་ལ་ཇི་ltར་rtག་tu་sku། ། ཕངས་པ་བཞིན་du་ཕངས་པར་མཛ<ད། ། ༨༨

— � —250


85. »Mientras exista cualquier ser sensible en cualquier lugar, que no haya sido liberado, que pueda yo permanecer en el mundo para beneficio de ese ser, aunque haya obtenido la más alta Iluminación.

86. Si los méritos de haber recitado estos versos se materializaran no cabrían en tantos mundos como granos de arena hay en el Ganges.

87. Fue el Victorioso quien lo dijo y lo argumentó de esta manera: Al ser las esferas de los seres infinitas, desear beneficiarlos también lo es.

88. Aprecia estos dharmas que te he explicado —así, de modo resumido— como aprecias siempre tu cuerpo.

— � —251


གང་ལ་ཆོས་དེ་ཕངས་gyuར་པ། ། དེ་ལ་དོན་du་བདག་luས་ཕངས། ། ཕངས་ལ་ཕན་པ་by་དགོས་ན། ། དེ་ནི་ཆོས་kyི་byེད་པར་འgyuར། ། ༨༩

དེ་བས་ཆོས་ནི་བདག་བཞིན་བstེན། ། ཆོས་བཞིན་du་ནི་བsgruབ་པ་དང་། ། sgruབ་པ་བཞིན་du་ཤེས་རབ་དང་། ། ཤེས་རབ་བཞིན་du་མཁས་པ་བstེན། ། ༩༠

གཙང་ཞིང་byམས་ལ་blོ་ldན་པ། ། ཕེབས་པས་ཕན་པ་smr་བ་ལ། ། གང་ཞིག་བདག་ངན་དོགས་byེད་པ། ། དེ་ནི་རང་དོན་uད་kyང་གསོན། ། ༩༡

(གཙང་ཞིང་byམས་ལ་blོ་ldན་པ། །

spོབས་ལ་ཕན་པར་smr་བ་ལ། །

བདག་ནི་མགོན་དང་བཅས་འgyuར་ཞེས། །

མི་དབང་བདག་uལ་uགས་དམ་མཛ<ད། ། ༩༡ གཞན།)

— � —252


89. Quienes estiman este Dharma tienen razón en estimar su cuerpo. Si deseas que esa estima te beneficie debes dedicarte a practicar el dharma.

90. Por ello, confíate al Dharma tanto como a ti, a los logros espirituales tanto como al Dharma, a la sabiduría tanto como a los logros, y a los sabios tanto como a la sabiduría.

91. Quienes desconfían de los que son puros, amorosos e inteligentes, y dicen palabras apropiadas y beneficiosas, pensando: «me hacen mal». estos echan a perder su propio bien.

— � —253


དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དེ་དག་གི །མཚན་ཉིད་མདོར་བsduས་མyེན་པར་མཛ<ད། ། ཆོག་ཤེས་sིང་rེj་uལ་rིམས་ldན། ། ཉོན་མོངས་སེལ་བའི་ཤེས་རབ་ཅན། ། ༩༢

དེ་དག་གིས་ནི་yོད་བstེན་ན། ། yོད་kyིས་མyེན་gyི་guས་པར་མཛ<ད། ། luགས་ནི་uན་suམ་ཚ<གས་པ་འདིས། ། gruབ་པ་ཡི་ནི་མཆོག་ཐོབ་འgyuར། ། ༩༣

བདེན་དང་སེམས་ཅན་འཇམ་smr་ཞིང་། ། བདེ་བའི་ངང་uལ་བsེན་དཀའ་བ། ། uལ་ldན་yད་du་གསོད་མི་འདོད། ། རང་དབང་ལེགས་པར་smr་བར་མཛ<ད། ། ༩༤

ལེགས་བtuལ་བག་ལ་ཉལ་གཏོང་དང་། ། བrིjད་བག་ldན་ཞིང་སེམས་ཞི་བ། ། rོgད་པ་མེད་ཅིང་མཐའ་མི་རིང་། ། གཡོ་བ་མེད་དང་ངེས་པར་མཛ<ད། ། ༩༥

— � —254


92. Debes conocer de forma resumida las cualidades del guía virtuoso: Se contentan, tienen piedad y moral, y sabiduría para eliminar los engaños.

93. Si te confías a uno de ellos, debes apreciarlo y respetarlo. Mediante este prolífico sistema obtendrás el logro supremo.

94. Sé honesto, habla a los seres con suavidad, muéstrate alegre y distante, sé correcto, no desprecies, y dialoga con libertad y elocuencia.

95. Sé disciplinado, contenido, generoso, majestuoso, calmo y de mente tranquila, no te excites ni postergues, se estable y fidedigno.

— � —255


zl་བ་ཉ་བཞིན་ངེས་པ་དང་། ། stོན་gyི་ཉི་བཞིན་གཟི་བrིjད་དང་། ། rgy་མཚ<་བཞིན་du་ཟབ་པ་དང་། ། རི་རབ་བཞིན་du་ཆེས་བrtན་མཛ<ད། ། ༩༦

ཉེས་པ་kuན་ལས་rnམ་gོrལ་ཞིང་། ། ཡོན་ཏན་kuན་gyིས་བrgyན་gyuར་ཏེ། ། སེམས་ཅན་kuན་gyི་ཉེར་འཚ<་དང་། ། ཐམས་ཅད་མyེན་པ་ཉིད་du་མཛ<ད། ། ༩༧

ཆོས་འདི་rgyལ་པོ་འབའ་ཞིག་ལ། ། བstན་པ་ཁོ་ནར་མ་byས་kyི། ། སེམས་ཅན་གཞན་ལའང་ཅི་རིགས་པར། ། ཕན་པར་འདོད་པས་བstན་པ་ལགས། ། ༩༨

བདག་དང་གཞན་rnམས་ཡང་དག་པར། ། rོǳགས་པའི་byང་uབ་བsgruབ་བgyི་slད། ། rgyལ་པོ་གཏམ་du་by་བ་འདི། ། གduགས་རེ་ཞིང་ཡང་བསམ་པའི་རིགས། ། ༩༩

— � —256


96. Sé amable como la luna llena, brillante como el sol otoñal, profundo como el océano y firme como el monte Meru.

97. Líbrate de todo defecto y adórnate con toda virtud, sé el sustento para todos los seres y logra la omnisciencia.

98. No se ha enseñado este Dharma en exclusiva para los reyes, se expuso con el deseo de proporcionar la ayuda apropiada también a otros seres.

99. Para lograr tú mismo y los demás la iluminación completa y perfecta, conviene que reflexiones a diario en estos Consejos para un Rey.

— � —257


uལ་rིམས་skyེ་བོ་bl་མ་མཆོག་བkuར་བཟོད་དང་དེ་བཞིན་rག་དོག་མེད། །སེར་sn་དང་brལ་རེ་བ་མེད་པར་byས་ནས་གཞན་དོན་ནོར་ཅན་དང་། །ཕོངས་པར་gyuར་ལ་ཕན་byེད་མཆོག་དང་མཆོག་མིན་ཡོངས་གzuང་དོར་བ་དང་། །དམ་ཆོས་ཡོངས་གzuང་byང་uབ་yིར་དོན་གཉེར་བ་rnམས་kyིས་rtག་tu་by། ། ༡༠༠

རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ་ལས། byང་uབ་སེམས་དཔའི་spyོད་པའི་ལེau་བstན་པ་stེ་lŋ་པའོ། །།

rgyལ་པོ་ལ་གཏམ་by་བ་རིན་པ@་ཆRའི་rེང་བ་ཞེས་by་བ་sོlབ་དཔོན་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་klu་sgruབ་kyིས་མཛད་པ་rོǳགས་སོ།། །།

rgy་གར་gyི་མཁན་པོ་ǳaན་གr་དང་། བོད་kyི་ལོ་ʦa་བ་དགེ་sོlང་kluའི་rgyལ་མཚན་gyིས་བsgyuར་ཅིང་uས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ། །སld་kyིས་rgy་གར་gyི་མཁན་པོ་ཀ་ན་ཀ་lbrm་དང་། །བོད་kyི་ལོ་ʦ་བ་ཚབ་ཉི་མ་grགས་kyིས་rgy་དཔེ་གsuམ་ལ་གtuགས་ནས་ལེགས་པར་བཅོས་པའོ།། །།

འདིས་kyང་འཁོར་བ་sduག་བsŋལ་gyི་rgy་མཚk་skæམ་nuས་པར་gyuར་ཅིག། །།

— � —258


100. Quienes que se esfuerzan en pos de la iluminación deben siempre tener moralidad, respeto supremo al maestro, paciencia, ausencia de celos y de avaricia, y, con la riqueza del altruismo sin esperar recompensa, deben beneficiar a los desposeídos, tomar lo supremo y abandonar lo que no lo es, y sostener la santa doctrina.

Fin del quinto capítulo de la Guirnalda Preciosa: «La conducta de los bodisatvas».

Aquí termina la Preciosa Guirnalda, Consejos para un Rey, compuesta por el Gran Maestro Arya Nagaryuna. Fue traducida por el pandita Indio Vidyakaraprabha y por el monje y traductor tibetano Beldzek. El pandita Kanakavarman y el monje tibetano Tsab Ñima Dak corrigieron después las traducciones consultando tres ediciones en sánscrito, y cambiaron algunos puntos que no estaban de acuerdo con el pensamiento del Arya Nagaryuna y de su hijo espiritual (Aryadeva). Fue impreso en la gran imprenta situada bajo el Potala, en Lhasa.

Que por este esfuerzo se seque el océano de sufrimiento del samsara.

@ traducción al español, Marta Saro, Dharamsala, 2014. Revisada en 2019.

— � —259

Documents

La Preciosa Guirnalda esp-tibmedia.dalailama.com/Spanish/texts/Nagarjuna-Precious-Garland-ESP… · pues es en el seno del Dharma excelente donde la práctica se vuelve posible. 3