Embed Size (px)
Citation preview
Il-Malti - Il-Fehim mis-Smigħ - Il-Karta tal-Għalliema - L-Għaxar Sena - Sekondarja - Rotta 3 - 2017 Paġna 1 minn 3
L-GĦAXAR SENA IL-MALTI ĦIN: KWARTA
KULLEĠĠ SAN BENEDITTU
Skola Sekondarja, Ħal Kirkop
L-EŻAMI TA’ NOFS IS-SENA – FRAR 2017
Rotta 3
IL-FEHIM MIS-SMIGĦ Il-Karta tal-Għalliema
Gwida lill-għalliema għat-tmexxija tal-eżami tal-fehim mis-smigħ
1. L-għalliema tal-Malti li se jmexxu l-eżami tas-smigħ isellmu lill-istudenti u wara li jitqassmu
l-karti tal-eżami tas-smigħ jgħidulhom: “Bonġu. Nitlobkom biex tiktbu isimkom, kunjomkom u l-
klassi fil-post ipprovdut fil-karta ta’ quddiemkom.”
2. Meta l-għalliema jaraw li l-istudenti lestew, jgħidulhom: “Issa se naqralkom is-silta. Nitlobkom
toqogħdu attenti għall-qari. Ma tistgħux tiktbu jew taħdmu l-eżerċizzji waqt li nkun qed
naqralkom is-silta.”
3. L-għalliema jaqraw is-silta kollha b’ritmu meqjus u meta jispiċċaw mill-qari jgħidu lill-istudenti:
“Issa se naqralkom l-istruzzjonijiet u l-eżerċizzji li tridu taħdmu fuq is-silta li għadkom kemm
smajtu. Tistgħu taħdmuhom waqt li qed naqra. Infakkarkom li s-silta ser terġa’ tinqralkom darba
oħra.”
4. L-għalliema jaqraw l-istruzzjonijiet u l-eżerċizzji kollha kif hemm fil-karta. Wara dan il-qari
l-istudenti jingħataw ftit ħin biex jaħdmu qabel ma jibda t-tieni qari tas-silta.
5. L-għalliema jgħidu lill-istudenti: “Issa se naqralkom għat-tieni u l-aħħar darba s-silta flimkien
mal-istruzzjonijiet u l-eżerċizzji. Tistgħu tkomplu taħdmu waqt dan il-qari.”
6. Kif l-għalliema jtemmu t-tieni qari jagħtu l-ħin biex l-istudenti jkomplu jaħdmu l-karta. Hekk kif
tgħaddi kwarta mill-bidu tal-eżami, l-għalliema jgħidu lill-istudenti: “Il-ħin tal-eżami għadda. Jekk
jogħġobkom ieqfu mill-kitba u se niġbor il-karti. Grazzi.”
7. L-għalliema għandhom jaraw li l-karti kollha tal-eżami tas-smigħ jinġabru qabel l-istudenti jkomplu
bl-eżami tal-qari u l-kitba.
Il-Malti - Il-Fehim mis-Smigħ - Il-Karta tal-Għalliema - L-Għaxar Sena - Sekondarja - Rotta 3 - 2017 Paġna 2 minn 3
FLAMINI: MIDFIELDER U INVESTITUR
L-ewwel darba li sħabu tat-tim tal-Arsenal raw lil Mathieu Flamini bis-suit, ħasbuh
li kien ħa xi żball u ħaseb li kienet il-ġurnata tal-logħba.
Fil-verità l-plejer Franċiż kien qed iżomm sigriet – huwa kien għal xi ftit tas-snin
qabel jaħdem fuq kumpanija bijoteknoloġika li huwa kien jemmen tista’ tgħin tindirizza l-
ħsara ambjentali. Filwaqt li l-plejers tal-futbol professjonali oħra jkunu qed iqattgħu l-ħin
liberu fuq consoles tal-logħob jew f’mumenti ta’ divertiment, il-midfielder tal-Arsenal
kien qed ikun f’laqgħat ta’ negozjar u jieħu telefonati marbuta ma’ dan l-investiment.
Wara li għamel bosta snin iżomm għalih dan is-sigriet kummerċjali tiegħu mill-
istess sħabu, supporters u anke l-familja, Flamini beda issa jgħid lill-pubbliku dwar din l-
intrapriża tiegħu. Il-kumpanija ta’ Flamini hija Biochemicals GF: il-G tirreferi għal
Pasquale Granata, sieħbu fin-negozju u F ta’ Flamini. Hi tipproduċi kimika fil-forma ta’
aċidu li hija prodotta minn skart ta’ injam, li mbagħad tieħu post iż-żejt fil-prodotti
magħmula mill-plastik.
Flamini u Granata kienu t-tnejn ferm ikkonċernati mit-tibdil fil-klima u riedu
jagħmlu xi ħaġa dwar dan. Bdew jiltaqgħu max-xjenzati fl-Università ta’ Milan u bdew
jinvestu f’din ir-riċerka biex jiżviluppaw din it-teknoloġija.
Illum il-kumpanija għandha uffiċċji fl-Italja, l-Olanda u l-Istati Uniti, u fabbrika
f’Caserta fl-Italja li jistgħu jipproduċu 10,000 tunnellata ta’ kimika fis-sena. Din is-sena
GF xtrat Segetis, kumpanija Amerikana li tieħu l-aċidu u tibdlu f’firxa ta’ prodotti tad-
dar, bħal fwejjaħ u għat-tindif.
Flamini jattribwixxi r-riskju li ħa meta beda din il-kumpanija minn dak li tgħallem
mill-futbol. Jgħid li fil-karriera tal-futbol, ħa diversi riskji u anke f’din il-kumpanija qed
jieħu diversi riskji, imma m’hemm l-ebda storja ta’ suċċess mingħajr riskji.
(Adattament minn artiklu mir-rivista Xehda Għasel Lulju-Awwissu 2016)
Il-Malti - Il-Fehim mis-Smigħ - Il-Karta tal-Għalliema - L-Għaxar Sena - Sekondarja - Rotta 3 - 2017 Paġna 3 minn 3
Wieġeb dawn il-mistoqsijiet:- (10 marki = marka kull
tweġiba)
1. Minn liema pajjiż hu Mathieu Flamini?
_______________________________________________________________________________
2. Ma’ liema tim tal-futbol jilgħab?
_______________________________________________________________________________
3. X’kien is-sigriet ta’ Flamini?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
4. Semmi mod kif jgħaddu l-ħin liberu tagħhom il-plejers tal-futbol professjonali.
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
5. Isem il-kumpanija ta’ Flamini.
_______________________________________________________________________________
6. Il-kumpanija ta’ Flamini tipproduċi (Agħżel it-tajba)
⎕ injam riċiklat;
⎕ kimika fil-forma t’aċidu;
⎕ plastik riċiklat.
7. X’kien qed idejjaq lil Flamini u Granata? (Agħżel it-tajba)
⎕ it-tibdil fil-klima;
⎕ ir-riċiklaġġ;
⎕ iż-żibel fl-ibliet.
8. Fejn kienu jiltaqgħu max-xjenzati Flamini u Granata?
_______________________________________________________________________________
9. Il-fabbrika tinsab f’____________________, l-Italja.
10. M’hemm l-ebda storja ta’ suċċess mingħajr ____________________.
Il-Malti - Il-Fehim mis-Smigħ—Il-Karta tal-Istudenti - L-Għaxar Sena - Sekondarja - Rotta 3 - 2017 Paġna 1 minn 2
L-GĦAXAR SENA IL-MALTI ĦIN: KWARTA
KULLEĠĠ SAN BENEDITTU
Skola Sekondarja, Ħal Kirkop
L-EŻAMI TA’ NOFS IS-SENA – FRAR 2017
Rotta 3
IL-FEHIM MIS-SMIGĦ
L-Isem: _________________________________________ Il-Klassi: __________________
Wieġeb dawn il-mistoqsijiet:- (10 marki = marka kull
tweġiba)
1. Minn liema pajjiż hu Mathieu Flamini?
_______________________________________________________________________________
2. Ma’ liema tim tal-futbol jilgħab?
_______________________________________________________________________________
3. X’kien is-sigriet ta’ Flamini?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
4. Semmi mod kif jgħaddu l-ħin liberu tagħhom il-plejers tal-futbol professjonali.
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
10 marki
Il-Malti - Il-Fehim mis-Smigħ—Il-Karta tal-Istudenti - L-Għaxar Sena - Sekondarja - Rotta 3 - 2017 Paġna 2 minn 2
5. Isem il-kumpanija ta’ Flamini.
_______________________________________________________________________________
6. Il-kumpanija ta’ Flamini tipproduċi (Agħżel it-tajba)
⎕ injam riċiklat;
⎕ kimika fil-forma t’aċidu;
⎕ plastik riċiklat.
7. X’kien qed idejjaq lil Flamini u Granata? (Agħżel it-tajba)
⎕ it-tibdil fil-klima;
⎕ ir-riċiklaġġ;
⎕ iż-żibel fl-ibliet.
8. Fejn kienu jiltaqgħu max-xjenzati Flamini u Granata?
_______________________________________________________________________________
9. Il-fabbrika tinsab f’____________________, l-Italja.
10. M’hemm l-ebda storja ta’ suċċess mingħajr ____________________.
Il-Malti – L-Iskema tal-Marki – L-Għaxar Sena - Sekondarja – Rotta 3 – 2017 Paġna 1 minn 5
L-GĦAXAR SENA IL-MALTI
KULLEĠĠ SAN BENEDITTU Skola Sekondarja, Ħal Kirkop
L-EŻAMI TA’ NOFS IS-SENA – FRAR 2017
Rotta 3
L-ISKEMA TAL-MARKI
Il-Marki Il-Kummenti
FEHIM IS-SMIGĦ 10
F’din it-taqsima ma jitnaqqsux marki għall-ortografija.
1. Franza 1
2. Arsenal 1
3. Huwa kien għal xi ftit snin qabel jaħdem fuq kumpanija
bijoteknoloġika li kienet tista’ tindirizza l-ħsara ambjentali.
1
4. Jilagħbu fuq consoles tal-logħob jew f’mumenti ta’
divertiment.
1
5. Biochemicals GF 1
6. Kimika fil-forma t’aċidu. 1
7. It-tibdil fil-klima. 1
8. Fl-Università ta’ Milan. 1
9. Caserta, fl-Italja. 1
10. Riskju. 1
L-EWWEL TAQSIMA: IL-LINGWA 50 marka
A. FEHIM IT-TEST 10 marki
F’din it-taqsima ma jitnaqqsux marki għall-ortografija.
1. teatru popolari li kien jipprovdi divertiment
kien ikun magħmul mid-dilettanti, ħafna drabi fi strutturi
żgħar jew improvviżati
jiffunzjona bi ftit li xejn riżorsi
assoċjat mal-klassijiet il-baxxi tas-soċjeta'
2 marki agħti nofs marka
għal kull tweġiba
tajba; aċċetta wkoll
kull
tweġiba b’tifsira
simili
Il-Malti – L-Iskema tal-Marki – L-Għaxar Sena - Sekondarja – Rotta 3 – 2017 Paġna 2 minn 5
Il-Marki Il-Kummenti
2. Meta l-għannejja jwieġbu lil xulxin joħolqu djalogu u
karatterizzazzjoni. Kull għannej jibni karattru li jidħol fis-seħħ
meta jibda jgħanni, l-istess bħalma attur jieħu karattru
differenti meta jibda jirreċta.
2 marki aċċetta wkoll kull
tweġiba b’tifsira
simili
3. Dan narawh fil-purċissjonijiet tal-Ġimgħa l-Kbira bil-
movimenti u l-personaġġi interpretati mill-abitanti tal-
komunita' li fiha jsiru l-purċissjonijiet.
2 marki aċċetta wkoll kull
tweġiba b’tifsira
simili
4. Xena li tirrappreżenta kuntratt ta’ żwieġ moqri min-nutar
waqt il-karnival. L-iskop kien li l-udjenza tiddeverti u
jitwaqqa’ għaċ-ċajt in-nutar, li kien igawdi rispett kbir.
Kienet issir fil-karnival meta r-regoli kienu jiġu mwarrba xi
ftit.
2 marki aċċetta wkoll kull tweġiba b’tifsira
simili
5. Tirrappreżenta l-mewt tas-sena l-qadima u t-twelid tas-sena l-
ġdida. 2 marki aċċetta wkoll kull
tweġiba b’tifsira
simili
B. GĦARFIEN IL-LINGWA 4 marki
F’din it-taqsima ma jitnaqqsux marki għall-ortografija.
1. (i) in-nies li joqogħdu hemm nofs marka
(ii) jagħtu gost nofs marka
2. L-istudenti jridu jiktbu sentenza li fiha jdaħħlu l-qawl u
joħorġu t-tifsira tiegħu. marka
3. niftakru marka aċċetta wkoll kull tweġiba b’tifsira
simili
4. improvviżati marka
Ċ. GRAMMATIKA 8 marki
Matul dan it-taħriġ jekk f’xi tweġiba l-istudenti jkollhom żball ortografiku ma jiħdux il-marka
allokata.
1. (a) inqatta’ - it-tieni forma ; għerq : q-t-għ
(b) tiltaqa’ - it-tmien forma ; għerq : l-q-għ
(ċ) tmur – l-ewwel forma ; għerq : m-w-r
(d) jiġġieldu – is-sitt forma ; għerq : ġ-l-d
4 marki :
nofs marka
għal kull
tweġiba
2. għalhekk marka
3. speċjalment marka
4. zokk morfemiku : valor
prefiss : niv suffiss : izzaw
marka
nofs marka nofs marka
Il-Malti – L-Iskema tal-Marki – L-Għaxar Sena - Sekondarja – Rotta 3 – 2017 Paġna 3 minn 5
Il-Marki Il-Kummenti
D. IL-KITBA L-QASIRA 8 marki
Imxi mal-iskema ta’ marki li ġejja. L-istudenti jridu jagħżlu rapport (i) jew (ii). F’din it-taqsima
jitnaqqsu l-marki għall-ortografija. F’każ li l-kitba tkun 10% anqas mill-ammont mitlub,
naqqas marka għal kull 10 kelmiet nieqsa.
Ir-rapport irid jinkludi : Titlu Isem u kunjom min qed jikteb ir-rapport Il-ġurnata u d-data Il-ħin
Il-post
3 marki
Ortografija 2 marki
Kontenut 3 marki
E. IL-LETTERATURA 30 marka
F’din it-taqsima ma jitnaqqsux marki għall-ortografija.
E. i. Bejn Ħaltejn - Il-Poeżiji 15-il marka
1. Iż-żwieġ ta’ poeta ma’ martu. marka
2. u l-foxtrot, u t-tango, u l-waltzer marka
3. Eleġija marka
4. a. l-kejk qisu torri bajdan / bħal Eva u Adam
b. xita ta’ ross / qalb waħda nifs wieħed
c. qajla qajla / ftit ftit
d. u l-foxtrot, u t-tango, u l-waltzer, u s-sakra u ż-żifna
marka
marka
marka
marka
5. a. versi ħielsa
b. ritmu mexxej, ferrieħi u allegru
c. vokabularju pożittiv adattat għall-atmosfera festiva u
jqanqal sewwa s-sensi tas-smigħ, tal-vista u tal-moviment.
marka
marka
marka
6. Ir-relazzjoni ta’ bejn il-miżżewġin - sens ta’ paċi u mħabba.
Ħajja kuntenta mimlija sliem u tgawdija, marka
1. Xewqa li tingħaqad mal-maħbub tagħha; xewqa li tibda ħajja
ġdida; xewqa li ma tibqax tgħix fit-tined. marka
2. Lil Rena Balzan, il-qamar l-ewwel tgħajru għax hu fqir u bla
ħajja u wara tfaħħru jagħtiha l-ispirazzjoni biex tikteb il-
poeżiji.
marka L-istudenti jridu
jagħtu ż-żewġ
raġunijiet.
3. Il-ħarruba qed tħares lejn il-bnedmin u qiegħda tistaqsi diversi
mistoqsijiet dwar il-ħajja tagħhom, Qed tgħid li moħħhom fil-
ħajja tas-suq u tilfu l-mistrieħ kollu tagħhom.
marka
4. Hemm passaġġi li jwassluk biex temmen f’Alla. marka
Il-Malti – L-Iskema tal-Marki – L-Għaxar Sena - Sekondarja – Rotta 3 – 2017 Paġna 4 minn 5
E. ii Bejn Ħaltejn - In-Novelli 15-il marka
1. In-nies tar-raħal ħassru t-tieġ tal-Koranta. Hi żżewġet lil Indri
l-landier. 2 marki
2. Espressjoni li turina bidla fil-ħajja tal-Koranta. Minn mara
mxenqa li tiżżewweġ saret mara li kienet sabet l-imħabba ta’
ħajjitha.
2 marki
3. Daħlet mill-bieb iż-żgħir tas-sagristija. Iżżewġet quddiem
artal qadim fis-sagristija. 2 marki
4. In-nies lill-Koranta kienu jafuha biss b’laqamha u mhux
b’isimha. Ħadd ma kien jinteressa ruħu fiha b’mod ġenwin.
Kienu jibbuljawha b’mod kollettiv. Kien saret parti mill-
folklor tar-raħal.
2 marki
5. Mara bieżla, moħħha kien biss fix-xogħol tad-dar. Kien
tinteressa ruħha fl-irġiel għożżieb li kienet tara, forsi
tiżżewweġ xi wieħed minnhom. Mara tal-knisja, devota ta’
San Ġużepp. Kien jisimha Anjeżi.
2 marki
6. Kien il-kappillan li ddefenda lill-Koranta mis-seksieka tar-
raħal li ħarbtula t-tieġ. Kien hu li rrabbja magħhom. Barra
minn hekk, kien hu li daħħal fiha t-tagħlim morali rigward iż-
żwieġ.
marka
1. Lina qatt ma żżewġet għax moħħha kien biss fil-kotba. Qatt
ma ħadet ħsieb is-sura tagħha u qatt ma telqet mill-istamperija
u mill-ħanu tal-kotba ta’ missierha.
marka
2. Missier qatt ma ried jippubblika kotba ta’ awturi nisa. Hu ried
jippubblika biss kotba li jħallu l-qligħ, u fil-fehma tiegħu,
kienu kotba miktuba mill-irġiel.
marka
3. Ix-xiħ ta diversi pariri tajbin lit-tifel biex jasal għall-għan
aħħari tiegħu. marka
4. Il-pustier-pittur jilgħab bis-sentimenti ta’ Marta. Marta
tgħaddi minn waqtiet mimlija tensjoni tistenna l-ittra, għal
waqtiet mimlija biża’ u fl-aħħar tispiċċa tibki.
marka
Il-Malti – L-Iskema tal-Marki – L-Għaxar Sena - Sekondarja – Rotta 3 – 2017 Paġna 5 minn 5
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 1 minn 10
L-GĦAXAR SENA IL-MALTI ĦIN: SAGĦTEJN
Mistoqsija A B Ċ D E i. E ii Taħdit TOTAL Smigħ F.
Marki 10 4 8 8 15 15 10 100 10 20
Marki tal-istudent
Marka
KULLEĠĠ SAN BENEDITTU Skola Sekondarja, Ħal Kirkop
L-EŻAMI TA’ NOFS IS-SENA – FRAR 2017
Rotta 3
IL-QARI U L-KITBA
Isem: _________________________________ Klassi: ___________
L-Istruzzjonijiet lill-istudenti:
Wieġeb il-mistoqsijiet kollha kif mitlub.
Ortografija, punteġġjatura, sintassi, ideat u preżentazzjoni tajbin
jgħinuk biex tikseb riżultati aħjar.
Kummenti:
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 2 minn 10
SILTA GĦALL-ISTĦARRIĠ:
It-Teatrin
Nies differenti jkollhom ideat diversi ta’ kif jistgħu jiddevertu għax
bħalma jgħid qawl Malti: “Mitt bniedem mitt fehma.” (par.1)
Bil-kelma “teatrin” nifhmu dak it-tip ta’ teatru popolari li kien jipprovdi
divertiment. It-teatrin kien ikun magħmul mid-dilettanti, ħafna drabi fi
strutturi żgħar jew improvviżati u marbutin mal-komunità li toħloqhom.
Hu teatru li jiffunzjona bi ftit li xejn riżorsi u ħafna drabi hu assoċjat mal-klassijiet il-baxxi tas-soċjetà,
għalkemm ma kienx dejjem hekk. It-teatrin beda jeżisti f’Malta ftit qabel nofs is-seklu dsatax. F’ħafna
sensi kien fenomenu ddeterminat mill-iżviluppi politiċi u kulturali li seħħew f’Malta mal-bidu tal-ħakma
Ingliża. Biex nifhmu kif beda u għaliex beda t-teatrin, irridu nħarsu lejh fid-dawl tal-kuntest ta’ żmienu.
(par.2)
L-ewwel nett hu importanti nżommu f’moħħna li bħal kull komunità żviluppata oħra, il-Maltin
ta’ mingħajr skola, minn żmien il-qedem kellhom id-divertiment tagħhom, li f’ċerti aspetti kien jersaq
lejn it-teatralità. Ħafna forom ta’ għana, pereżempju, jinkludu aspetti importanti ta’ teatralità. Meta l-
għannejja jwieġbu lil xulxin, mhux biss ikunu qed joħolqu djalogu iżda wkoll element qawwi ta’
karatterizzazzjoni. Kull għannej jibni karattru pubbliku li jidħol fis-seħħ meta jibda jgħanni, l-istess
bħalma attur jieħu fuqu karattru differenti meta jibda jirreċta. (par.3)
Bħalma kellhom (u għad għandhom) ħafna kulturi, il-Maltin kellhom ir-rakkuntaturi tagħhom.
Xi ħadd li jaf jirrakkonta storja b’tali mod li jiġbed u jżomm udjenza, qed jaġixxi bħala performer u
minkejja li r-rakkont is-soltu jitqies bħala forma ta’ narrattiva, hemm ħafna tradizzjonijiet teatrali li
jistrieħu fuq ir-rakkuntatur biex joħolqu l-ispettaklu. Pereżempju, ħafna xogħlijiet li kiteb u rreċta Dario
Fo, rebbieħ ta’ Premju Nobel, huma mibnija fuq il-ħila tal-attur jew ir-rakkuntatur. Uħud miċ-
ċelebrazzjonijiet tal-Knisja wkoll żviluppaw sew fl-aspett teatrali tagħhom, speċjalment il-purċissjonijiet
tal-Ġimgħa l-Kbira bil-movimenti u l-persunaġġi interpretati mill-abitanti tal-komunità li fiha jsiru l-
purċissjonijiet. (par.4)
Minbarra dawn l-attivitajiet li jinkludu t-teatralità, il-Maltin komuni, mingħajr skola, kellhom
ukoll żewġ tradizzjonijiet speċifikament teatrali. (par.5)
L-ewwel waħda kienet il-Qarċilla, xena li tirrappreżenta kuntratt taż-żwieġ moqri min-nutar waqt il-
karnival. Dan l-ispettaklu kien jiddeverti lill-udjenza billi jwaqqa’ għaċ-ċajt il-figura tan-nutar, li fis-
soċjetà tradizzjonali Maltija kien igawdi rispett kbir, bħalma ngħidu aħna kellhom il-kappillan jew it-
tabib tar-raħal. Għalhekk il-Qarċilla kienet att li seta’ jseħħ biss fil-karnival meta r-regoli kienu jiġu
mwarrba xi ftit. Tip ta’ spettaklu ieħor li Ġużè Cassar Pullicino u Ġorġ Mifsud Chircop isejħulu “dramm
folkloristiku” kien il-Qarinża. Dan kien iseħħ fl-irħula fil-lejl tal-aħħar tas-sena, meta gruppi ta’ rġiel
kienu jduru d-djar jirreċtaw xena li tirrappreżenta l-mewt tas-sena l-qadima u t-twelid tas-sena l-ġdida.
(par.6)
(minn “It-Teatrin: bejn il-Protesta u l-Biża'” ta’ Marco Galea)
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 3 minn 10
A. FEHIM IT-TEST (10 marki)
Wieġeb il-mistoqsijiet fuq li għadek kemm qrajt.
1. Spjega x’inhu teatrin (semmi mill-inqas erba’ punti). (2 marki)
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
2. X’rabta hemm bejn l-għana u t-teatru? (2 marki)
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
3. Kif jidħol l-aspett teatrali fil-Knisja? (2 marki)
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
4. Xi skop kellha l-Qarċilla u għaliex kienet issir biss fil-karnival? (2 marki)
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
5. X’simboliżmu fiha l-Qarinża? (2 marki)
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
B. GĦARFIEN IL-LINGWA (4 marki)
1. Fisser dan il-kliem skont kif użat fis-silta: (marka)
i. “abitanti” (par.4): ________________________________ (nofs marka)
ii. “jiddeverti” (par.6): ________________________________ (nofs marka)
2. Ikteb sentenza bil-qawl “Mitt bniedem mitt fehma” (par. 1) biex turi li taf xi jfisser. (marka)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3. Xi tfisser l-idjoma “nżommu f’moħħna”? (par.3) (marka)
__________________________________________________________________________________
4. Mit-tieni paragrafu sib u ikteb il-kelma li tfisser “bla preparamenti”. (marka)
___________________________________________________________________________________
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 4 minn 10
Ċ. GRAMMATIKA (8 marki)
Aqra din is-silta u wara wieġeb il-mistoqsijiet:
Ritratt tan-Natura
Aħna nivvalorizzaw ritratt proprju minħabba f’dik il-kapaċità li naqbdu mument qasir u irrepetibbli fil-
ħajja u nagħnuh bl-eternità. Imbagħad wieħed jista’ jibqa’ jara u jifli dik l-azzjoni għal kemm-il darba
jrid. Inqatta’ sigħat sħaħ, speċjalment fil-ġranet ta’ tmiem il-ġimgħa, nistenna - bosta drabi
f’pożizzjonijiet skomdi, kultant mixħut mal-art għal tuli fit-tajn, fil-kesħa u fis-sħana, għall-gdim tal-
insetti u dak kollu li tista’ tiltaqa’ miegħu f’dawn is-sitwazzjonijiet. Għalhekk, meta jirnexxilek tmur
lura d-dar b’erba’ ritratti sbieħ, tħoss sodisfazzjon kbir. Bħal meta inzertajt żewġt isriep qed jiġġieldu u
rnexxieli naqbad dak il-mument taħt il-lenti tiegħi.
(minn “Ġmiel in-Natura Maltija” ta’ Fiona Vella)
1. Ikteb f’liema forma qegħdin dawn il-verbi u agħti l-għerq: (4 marki)
Verb Forma Għerq
a. inqatta’
b. tiltaqa’
ċ. tmur
d. jiġġieldu
2. Immarka l-konġunzjoni f’din is-sentenza billi taqta’ linja taħtu: (marka)
Għalhekk, meta jirnexxilek tmur lura d-dar b’erba’ ritratti sbieħ, tħoss sodisfazzjon kbir.
3. Immarka l-avverbju f’din is-sentenza billi taqta’ linja taħtu: (marka)
Qattajt sigħat sħaħ, speċjalment fil-ġranet ta’ tmiem il-ġimgħa, nistenna ......
4. Mill-verb nivvalorizzaw ikteb: (2 marki)
iz-zokk morfemiku ________________ (marka)
il-prefiss ________________ (nofs marka)
is-suffiss ________________ (nofs marka)
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 5 minn 10
D. ĦILIET FIL-MALTI KOMUNIKATTIV (8 marki)
Ikteb RAPPORT ta’ bejn 60 u 80 kelma.
Agħżel mistoqsija WAĦDA minn (i) jew (ii).
i) Dan l-aħħar inqaleb krejn f’sit ta’ kostruzzjoni. Fortunatament ħadd ma tilef ħajtu.
Ikteb rapport dwar dan l-inċident.
JEW
ii) Kantant jew kantanta magħruf/a ġie/t mistieden/mistiedna biex jagħti/tagħti kunċert
żgħir fil-grawnd tal-iskola tiegħek. Ikteb rapport dwar din l-attività.
Ikteb liema rapport għażilt: ___
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 6 minn 10
E. BEJN ĦALTEJN (30 marka)
i. TAQSIMA TAL-POEŻIJA (15-il marka)
Aqra din il-poeżija u wara wieġeb il-mistoqsijiet dwarha:- (11-il marka)
Niftakar - Anton Buttigieg id-dija u d-dawl tal-parilja,
il-ħsejjes taż-żwiemel għaddejja,
u ġemgħa bil-ħrara
ma’ biebna biex tara
sbuħitna,
mħabbitna;
u xita ta’ ross
li niżlet għal fuqna bla ħoss;
imb’għad ix-xampanja
li tfawwar bil-qawwa,
bir-ragħwa,
u l-kejk qisu torri bajdan,
u l-foxtrot, u t-tango, u l-waltzer,
u s-sakra u ż-żifna
tal-qraba u l-ħbieb;
u mb’għad qajla qajla
ftit ftit qabdu l-bieb,
u bqajna ġo darna
fid-dawl tal-Madonna
waħedna flimkien
jien u int
u int u jien;
u jien kolli tiegħek
u int kollok tiegħi,
bħal Eva u Adam;
qalb waħda, nifs wieħed,
int rieqda, jien rieqed,
u l-ħolma ta’ hena,
ta’ ferħ, ta’ tgawdija,
ta’ dawl u ta’ dija,
ta’ ġid u u ta’ sliem
bla tmiem!
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 7 minn 10
1. Liema ġrajja f’ħajjet il-poeta tfakkar din is-silta? (marka)
____________________________________________________________________________________
2. Sib vers mis-silta li jqanqal fina sens ta’ moviment, ferħ u allegrija. (marka)
____________________________________________________________________________________
3. X’tip ta’ poeżija hi din? (marka)
____________________________________________________________________________________
4. Mis-silta, sib u ikteb: (4 marki)
a. similitudni _________________________________________________________
b. metafora _________________________________________________________
ċ. epiżewski _________________________________________________________
d. polisindeto _________________________________________________________
5. Ikkummenta dwar: (3 marki)
a. l-għamla tal-versi _________________________________________________________
b. ir-ritmu tas-silta _________________________________________________________
ċ. il-vokabularju tas-silta ___________________________________________________
6. Spjega l-metafora “qalb waħda, nifs wieħed” billi tikkummenta fuq x’effett tħalli fik bħala qarrej.
(marka)
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
Mistoqsijiet fuq il-poeżiji l-oħrajn. (4 x 1 = 4 marki)
1. Semmi xewqa li għandha r-refuġjata fil-poeżija ta’ Mario Azzopardi?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
2. Għalfejn Rena Balzan, l-ewwel tgħajjar lill-qamar, imbagħad tfaħħru fil-poeżija Lill-Qamar
Kwinta?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 8 minn 10
3. Fil-poeżija Quo Vadis ta’ Rużar Briffa, il-ħarruba tħares madwarha u tara lin-nies għaddejjin.
X’qiegħda taħseb dwarhom?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
4. Il-poeżija Passaġġi ta’ Ġorġ Borg tilħaq il-klajmaks fl-aħħar żewġ versi: “Hemm oħrajn li jwassluk
temmen fl-infinit”. x’tifhem bih dan il-vers?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
ii. TAQSIMA TAL-PROŻA (15-il marka)
Aqra din is-silta ta’ proża u wara wieġeb il-mistoqsijiet dwarha:- (11-il marka)
Silta minn Il-Koranta ta’ Oliver Friggieri
[…]
Meta qatgħuha li jiżżewġu, il-Koranta kienet
qisha twieldet mill-ġdid. Il-biċċa qanqlet lil min
jibda jitħasseb, u s-seksieka tat-triq ma damux ma
bdew iqasstu fuqha, min jgħid ħaġa u min ipaspar
oħra. Dak li kien se jiġri tabilħaqq kien ilu jingħad
biss bħala ċajta, impossibiltà ċara, ħlieqa tal-ġirien li
jridu jsibu lil xi ħadd biex jitkellmu fuqu, u kien ‘il
bogħod wisq minn dak li ħasbu li seta’ jsir.
‚U le, il-Koranta qatt ma tasal tiżżewweġ. Issa kibret ġmielha u l-
istramberiji tagħha mhuma se jlaqqgħuha ma’ ħadd...‛
‚Mhux minnha naqas, għaliex sehemha għamlitu, u mhix xi waħda
mitluqa. Tilbes u tindilek daqs kulħadd, u anki iżjed.‛
[…]
Dakinhar taż-żwieġ it-triq kollha kienet mixgħula bil-mistennija […]
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 9 minn 10
1. X’ġara dakinhar tat-tieġ tal-Koranta? Lil min iżżewġet? (2 marki)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
2. X’ried ifisser biha Oliver Friggieri l-espressjoni “Il-Koranta kienet qisha twieldet mill-ġdid.”
___________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________ (2 marki)
3. Minn fejn daħlet il-Koranta fil-knisja biex tiżżewweġ? Fejn seħħ it-tieġ? (2 marki)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
4. “Ħadd ma kien jaf x’jisimha.” B’dan il-kliem tiftaħ din il-ġrajja. X’turina din l-istqarrija dwar in-
nies tar-raħal. (2 marki)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
5. Iddeskrivi lill-Koranta. X’jisimha? (2 marki)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
6. Il-kappillan għandu rwol importanti ħafna. Għaliex? (marka)
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Mistoqsijiet fuq in-novelli l-oħrajn. (4 x 1 = 4 marki)
1. Għaliex Lina fin-novella Aqrali xi ħaġa ġdida, qaltilha qatt ma żżewġet?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Il-Malti – Il-Qari u l-Kitba – L-Għaxar Sena – Sekondarja – Rotta 3 – Frar 2017 Paġna 10 minn 10
2. Maurice kien bniedem konservattiv. Fisser.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3. Il-qawl Malti jgħid: “Kliem ix-Xiħ żomm fih”. Kemm taħseb li dan il-qawl jgħodd għall-ħrafa Ix-
xini jimxi fl-art.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
4. Tkellem dwar is-sentiment uman li joħroġ min-novella Ittri lil Marta.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Agħżel wieħed u ikteb madwar 300 kelma fuq karta separata.
Aqsam f’paragrafi.
1. Ħolma li saret realtà.
2. L-użu tal-elettriku fil-ħajja llum.
3. Raħal twelidi
4. Kemm hu importanti li nistudjaw il-lingwi?
TMIEM IL-KARTA
F. KOMPONIMENT (20 marka)
