Kryzys - European Parliament · 2020. 1. 23. · wymiarów kryzys wywarł bardzo duży lub raczej duży wpływ. Wyniki wzrosły nawet, jeśli chodzi o wpływ na „gospodarkę światową”

Specja

lny E

uro

baro

metr

/ F

ala

76.1

– T

NS

Opin

ion &

Socia

l

Kryzys

Raport

Realizacja badania : Wrzesień 2011

Publikacja: Styczeń 2012

Badanie zamówione przez Parlament Europejski i koordynowane przez Dyrekcję Generalną ds. Komunikacji, dział „Badanie Opinii Publicznej". Niniejszy dokument nie prezentuje poglądów Parlamentu Europejskiego. Wyłączną odpowiedzialność za zawarte w nim interpretacje i opinie ponoszą autorzy.

PARLEMENT EUROPEJSKI

EUROBAROMETR 76.1 „Kryzys”

1

EUROBAROMETR 76.1

KRYZYS

Badanie wykonane przez TNS Opinion & Social

na zlecenie Parlamentu Europejskiego

Koordynowane przez Dyrekcję Generalną ds.

Komunikacji


2

WPROWADZENIE .......................................................................................................... 3

STRESZCZENIE ............................................................................................................. 6

1. EUROPEJCZYCY WOBEC KRYZYSU ............................................................................. 8

1.1. Obecne oddziaływanie kryzysu ............................................................................... 8

1.2. Wpływ kryzysu na sytuację zawodową respondenta i jego otoczenia ......................... 14

1.3. Europejczycy a wyjście z kryzysu ......................................................................... 20

2. OPINIA EUROPEJCZYKÓW NA TEMAT ROLI EURO ................................................... 26

3. AGENCJE RATINGOWE A KRYZYS ............................................................................ 31

3.1. Wiedza o agencjach ratingowych .......................................................................... 31

3.2. Agencje ratingowe a rozwój kryzysu ..................................................................... 36

3.3. Utworzenie europejskiej agencji ratingowej ........................................................... 43

4. REAKCJE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH W OBLICZU KRYZYSU ................................... 47

4.1. Jak zdaniem Europejczyków powinny się zachowywać państwa członkowskie? ........ 47

4.2. Czy do tej pory Unia działała indywidualnie czy zbiorowo? ....................................... 52

5. SOLIDARNOŚĆ POMIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI W CZASACH KRYZYSU .. 57

5.1. Opinie Europejczyków na temat solidarności pomiędzy państwami członkowskimi ...... 57

5.2. Powody dla których jesteśmy solidarni .................................................................. 63

5.3. Powody, dla których nie jesteśmy solidarni ............................................................ 68

6. WYJŚCIE Z KRYZYSU .............................................................................................. 72

6.1. Zbliżenie polityk budżetowych.............................................................................. 72

6.2. Uwspólnienie części długu ................................................................................... 77

6.3. Euroobligacje: znajomość tematu i opinie .............................................................. 84

WNIOSKI .................................................................................................................... 94


3

WPROWADZENIE

Najnowsze śródokresowe prognozy gospodarcze dla drugiego kwartału 2011 roku,

opublikowane 15 września 2011 roku przez Komisję Europejską, pokazują stagnację

wzrostu gospodarczego w Unii Europejskiej, a w szczególności w strefie euro1.

Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się zwłaszcza spowolnienie aktywności na

rynkach światowych, prowadzące do spadku eksportu Unii Europejskiej oraz do

zmniejszenia konsumpcji wewnętrznej.

Żeby walczyć z obecnym kryzysem deficytu i długu publicznego, 15 września minionego

roku instytucje europejskie doszły do porozumienia, które pozwala znacząco zaostrzyć

dyscyplinę budżetową w Unii, nakładając niemalże automatyczne i rosnące kary na

państwa utrzymujące sytuację deficytu.

W takim właśnie kontekście gospodarczym przeprowadzono badanie Eurobarometru

76.1, które zrealizowano od 3 do 18 września 2011 roku. Zasadniczym celem było

ukazanie tego, jak zmienia się opinia publiczna Europejczyków na temat kryzysu

gospodarczego. Jest to czwarte badanie poświęcone temu tematowi przeprowadzone

przez Dyrekcję Generalną ds. Komunikacji Parlamentu Europejskiego (jednostka

„Badanie opinii publicznej”). Pierwsze miało miejsce w styczniu-lutym 2009 roku, czyli w

kilka miesięcy po rozpoczęciu kryzysu, drugie na przełomie sierpnia i września 2010

roku, a trzecie na wiosnę 2011 roku. Taki chronologiczny rozkład pomiarów opinii

publicznej pozwoli nam porównać niektóre wyniki niniejszego wydania Eurobarometru z

poprzednimi sondażami.

W ramach niniejszego, nowego badania Eurobarometru ankieterzy sieci TNS Opinion &

Social przepytali 26 856 Europejczyków w wieku od 15 lat wzwyż, zamieszkujących 27

państw członkowskich Unii Europejskiej w czasie rozmowy osobistej (badanie z użyciem

kwestionariusza jest przeprowadzane przez ankietera w miejscu zamieszkania

respondenta). Zastosowano metodologię standardowych sondażów Eurobarometru

Dyrekcji Generalnej ds. Komunikacji Parlamentu Europejskiego (jednostka „Badanie

opinii publicznej”). Do niniejszego raportu dołączono notkę techniczną dotyczącą

wywiadów przeprowadzonych przez instytut TNS Opinion & Social. Notka przedstawia

metodę zastosowaną w tych wywiadach oraz przedziały ufności.

1Pełen raport jest dostępny na http://ec.europa.eu/economy_finance/articles/eu_economic_situation/2011-09-interim_forecast_en.htm#

http://ec.europa.eu/economy_finance/articles/eu_economic_situation/2011-09-interim_forecast_en.htmhttp://ec.europa.eu/economy_finance/articles/eu_economic_situation/2011-09-interim_forecast_en.htm


4

W niniejszym raporcie przeanalizujemy w pierwszej kolejności odczucia Europejczyków

związane z kryzysem. Następnie zainteresujemy się ich opiniami na temat roli, jaką

waluta euro odegrała w kontekście kryzysu. W dalszej części zajmiemy się znajomością

agencji ratingowych i ich wizerunkiem w oczach społeczeństwa. Potem omówimy reakcje

państw członkowskich na kryzys. Zastanowimy się także nad tym, w jakiej mierze

obywatele europejscy popierają zasadę solidarności pomiędzy państwami członkowskimi

w czasach kryzysu. Wreszcie, przeanalizujemy ich opinie na temat poszczególnych opcji

rozważanych jako rozwiązania pozwalające na wyjście z kryzysu, a w szczególności

zajmiemy się emisją euroobligacji.

Badanie obejmuje 27 państw członkowskich i wpisuje się w falę EB76.1. Zawiera tzw.

„pytania barometrowe”, to jest pytania zadawane w poprzednich edycjach, co pozwala

ocenić ewentualne zmiany w odpowiedziach. Występują też całkiem nowe pytania.


5

Uwaga:

W niniejszym raporcie, kraje oznaczone są oficjalnymi skrótami.

SKRÓTY

UE27 Unia Europejska - 27 państw członkowskich NW Trudno powiedzieć

BE Belgia CZ Republika Czeska BG Bułgaria DK Dania DE Niemcy EE Estonia EL Grecja ES Hiszpania FR Francja IE Irlandia IT Włochy CY Republika Cypryjska LT Litwa LV Łotwa LU. Luksemburg HU Węgry MT Malta NL Holandia AT Austria PL Polska PT Portugalia RO Rumunia SI Słowenia SK Słowacja FI Finlandia SE Szwecja UK Zjednoczone Królestwo


6

STRESZCZENIE

W obecnych, trudnych warunkach gospodarczych niniejsze nowe badanie Eurobarometru

pozwala nam lepiej poznać odczucia Europejczyków trzy lata po rozpoczęciu się kryzysu.

Główne wnioski są następujące:

Większość Europejczyków deklaruje obecnie, że odczuwa wpływ kryzysu – około

dziewięciu spośród dziesięciu respondentów zauważa ten wpływ w odniesieniu do

gospodarki światowej, europejskiej i krajowej, a 59% odnosi to do sytuacji

osobistej. Mamy w tym ostatnim punkcie do czynienia ze wzrostem o siedem

punktów w porównaniu z badaniem z sierpnia-września 2010 roku.

12% badanych deklaruje, że utrata pracy dotyczy ich osobiście (bezpośrednio lub

pośrednio).

Jeśli chodzi o powrót do wzrostu, względna większość Europejczyków (41%, +5

punktów w mniej niż sześć miesięcy) ma pesymistyczne poglądy i sądzi, że kryzys

będzie trwał jeszcze przez wiele lat.

Ten pesymizm pogłębia dodatkowo negatywna ocena roli odgrywanej przez

walutę euro: większość Europejczyków (54%, -3 punkty w porównaniu z wiosną

2011 roku) deklaruje, że wspólna waluta nie złagodziła skutków kryzysu.

Jeśli chodzi zaś o agencje ratingowe, niemalże co druga osoba badana twierdzi,

że już o nich słyszała.

Znacząca większość badanych (prawie dwie trzecie Europejczyków) sądzi, że

agencje te miały swój wkład w rozwój kryzysu, uznając jednak przy tym ich

pożyteczność. Europejczycy nie podważają bowiem samej zasady istnienia tych

agencji – dwie trzecie z nich opowiada się za stworzeniem niezależnej

europejskiej agencji ratingowej.

Większość Europejczyków (55%, -1 punkt w porównaniu z wiosną 2011 roku)

sądzi, że byliby lepiej chronieni przed kryzysem, gdyby ich kraj przyjął

rozwiązania i stosował je w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi krajami

UE.

Jednakże na razie respondenci mają mieszane uczucia na temat współpracy na

szczeblu europejskim: 48% (+10 punktów) twierdzi, że w obliczu kryzysu

państwa członkowskie działały w sposób skoordynowany, a 41% uważa, że raczej

na własną rękę.


7

Europejczycy mają także podzielone zdania, jeśli chodzi o zasadę solidarności ich

państwa w stosunku do innego kraju członkowskiego doświadczającego trudności:

50% (+1 punkt) spośród nich byłoby za pomocą finansową, a 44% (+5 punktów)

sprzeciwiałoby się tego rodzaju pomocy.

Wśród osób, które opowiadają się za taką pomocą 55% (+4 punkty) uzasadnia to

solidarnością europejską pomiędzy państwami członkowskimi, podczas gdy 41%

(-3 punkty) myśli przede wszystkim o interesie gospodarczym swojego kraju.

Wśród tych, którzy nie popierają pomocy finansowej, 66% (wynik na stałym

poziomie) uznaje, że obywatele ich kraju nie powinni płacić za problemy

gospodarcze innych państw członkowskich UE, a 24% (-1 punkt), że

wspomaganie innego kraju UE borykającego się z kłopotami nie leży w interesie

gospodarczym ich ojczyzny.

W perspektywie wyjścia z kryzysu i jeśli chodzi o zbliżenie polityk budżetowych

państw członkowskich Unii Europejskiej, znacząca większość Europejczyków

popiera zaproponowane działania. Chcieliby oni, między innymi, włączenia w

proces przygotowywania budżetów krajowych wstępnych konsultacji pomiędzy

krajowymi instytucjami politycznymi a instytucjami unijnymi (67%). Ponadto

popierają automatyczne stosowanie rosnących kar finansowych dla państw

członkowskich UE, które nie stosują się do wspólnie określonych zasad (68%).

Wśród rozważanych sposobów wyjścia z kryzysu, mówi się także o zaliczeniu do

wspólnej puli części długu publicznego:

o 61% Europejczyków uważa, że jest to potrzebne w imię solidarności

między państwami członkowskimi.

o 66% uważa, że byłoby to korzystne głównie dla krajów najbiedniejszych.

o Zdaniem 62% respondentów takie podejście stanowiłoby karę, dla państw,

które nie mają trudności.

o Wreszcie, co drugi badany (50%) twierdzi, że uwspólnienie części długu

pozwoliłoby na obniżenie kosztów kryzysu, a 57% jest zdania, że

wzmocniłoby to stabilność finansową państw członkowskich.

Nadal w kontekście wyjścia z kryzysu, zapytano Europejczyków o ideę

euroobligacji:

o Dowiadujemy się dzięki temu, że większość osób zapytanych o to w czasie

badania (57%) twierdzi, że nie wie, czym są owe euroobligacje.

o Ponadto, pośród ankietowanych, którzy wiedzą, o czym jest mowa i którzy

mieszkają w państwie strefy euro, 38% popiera emisję euroobligacji, ale

33% jest przeciwnych.


8

1. EUROPEJCZYCY WOBEC KRYZYSU

1.1. Obecne oddziaływanie kryzysu

- Większość Europejczyków wyraźnie odczuwa wpływ kryzysu -

Pytanie o aktualne oddziaływanie kryzysu na gospodarkę światową, europejską i krajową

oraz o jego wpływ na osobistą sytuację Europejczyków jest tym ciekawsze, że zostało już

zadane w styczniu-lutym 2009 roku (EB71.1) oraz w sierpniu-wrześniu 2010 roku.

(EB74.1).

Dzisiaj nadal większość Europejczyków uznaje, że w każdym z tych czterech

wymiarów kryzys wywarł bardzo duży lub raczej duży wpływ. Wyniki wzrosły

nawet, jeśli chodzi o wpływ na „gospodarkę światową” (91%, +1 punkt w porównaniu z

sierpniem-wrześniem 2010 r.), „gospodarkę europejską” (92%, +2 punkty), a zwłaszcza

na „sytuację osobistą” respondentów (59%, +7 punktów). Dane na temat wpływu

na „gospodarkę krajową” pozostają niezmienne (90%). Warto zaznaczyć, że dla pozycji

„bardzo duży wpływ” notuje się szczególnie wyraźny wzrost w każdej z czterech

kategorii: 52% (+6 punktów), jeśli chodzi o wpływ na gospodarkę światową i 52% (+6

punktów) dla wpływu na gospodarkę europejską, 53% (+3 punkty) dla gospodarki

krajowej i 24% (+5 punktów) dla wpływu na sytuację osobistą respondentów.


9

Różnice pomiędzy państwami członkowskimi

Warto zauważyć, że respondenci z krajów przyjętych po latach 2004/2007 liczniej niż ci z

państw członkowskich, które przystąpiły przed 2004 rokiem (odpowiednio 68% i 57%)

uznają, że kryzys ma duży wpływ na ich sytuację osobistą. Dotyczy to także, chociaż w

mniejszym stopniu, ankietowanych spoza strefy euro (64% w porównaniu z 56% w

strefie euro).

Podobnie jak w sierpniu-wrześniu 2010 roku, istnieje niemalże pełen

konsensus w poszczególnych państwach członkowskich (UE27 91%) co do

tego, że kryzys wywarł wpływ na gospodarkę światową – ten pogląd

podziela ponad trzy czwarte respondentów z wszystkich państw

członkowskich Unii.

Najbardziej zdecydowane w tej kwestii są osoby przebadane na Cyprze

(97%), w Hiszpanii (96%), oraz w Danii, na Węgrzech, w Słowenii i na

Słowacji (95% dla każdego z tych krajów). Teza ta gromadzi najmniejsze

poparcie na Łotwie (78%, -8 punktów).

Należy zaznaczyć, że 13 państw członkowskich spośród 27 zanotowało

zwiększenie liczby osób wypowiadających się w ten sposób od sierpnia-

września 2010 roku. W pięciu sytuacja pozostała bez zmian, a w dziewięciu

doszło do spadku liczby respondentów wypowiadających się w tym kierunku.

Wpływ na gospodarkę europejską odczuwa także ogromna większość

ankietowanych (UE27 92%), a w szczególności respondenci ze Słowenii i

Słowacji (97% w obu tych krajach), jak również z Danii i Włoch (96%). Tak

jak w przypadku pytania na temat gospodarki światowej, to ankietowani z

Łotwy (77%, -8 punktów) najrzadziej tak twierdzą.

Zauważono zwiększoną liczbę wypowiedzi w tym kierunku od sierpnia-

września 2010 roku w 17 państwach członkowskich i spadek w ośmiu spośród

nich. Wyniki pozostały jednak na stabilnym poziomie w dwóch państwach: w

Hiszpanii (95%) i w Zjednoczonym Królestwie (87%).


10

Trend ten dotyczy także danych na temat odczucia dużego wpływu na

gospodarkę krajową (UE 27 90%). W ten sposób wypowiadają się wszyscy

respondenci z Grecji, państwa członkowskiego Unii, które najsilniej odczuło

kryzys. Zaraz za nimi sytuują się badani z Hiszpanii (99%) oraz osoby

mieszkające na Węgrzech i Słowacji (98%). Najmniej osób popiera to

stwierdzenie w Luksemburgu (74%) oraz w Szwecji, Austrii i w Niemczech

(78% w każdym z tych krajów).

Należy podkreślić, że w 17 z 27 państw Unii, mamy do czynienia ze wzrostem

liczby odpowiedzi idących w tym kierunku, przy czym największą zwyżkę

zaobserwowano w Portugalii (97%, +10 punktów).

W dziewięciu państwach mniej osób wyrażało taką opinię, a na Litwie dane

pozostały niezmienne (94%).

Jeśli chodzi zaś o duży wpływ na sytuację osobistą respondentów (UE27

59%), wyniki są bardzo zróżnicowane w zależności od kraju. Niektóre państwa

członkowskie wyróżniają się szczególnie wysoką liczbą odpowiedzi w tym

kierunku. Dotyczy to zwłaszcza tych, które najboleśniej odczuwają kryzys:

Grecji (92%), Węgier (89%), Portugalii (87%) i Cypru (84%). Z drugiej

strony, w niektórych krajach respondenci zdają się mniej odczuwać wpływ

kryzysu w swoim życiu osobistym. Chodzi o Szwecję (23%), Finlandię (24%),

Niemcy (29%) i Austrię (34%).

Warto zauważyć, że w jeden rok (od Eurobarometru 74.1 z sierpnia-

września 2010 r.), w 23 z 27 państw członkowskich odnotowano dla

tej opcji wzrost liczby odpowiedzi, podczas gdy spadek pojawił się

zaledwie w czterech krajach.

Dwa kraje w których zanotowano największe wzrosty to Portugalia (87%, +17

punktów) i Dania (40%, +16 punktów).


11


12

Analiza społeczno-demograficzna

Pierwsza uwaga: dla każdej z trzech pierwszych opcji, odpowiedzi niemalże nie

różnią się w zależności od płci respondentów. Kobiety za to nieco liczniej niż

mężczyźni (odpowiednio 61% i 57%) deklarują, że kryzys ma wpływ na

ich sytuację osobistą.

Większe rozbieżności powoduje wiek badanych. I tak najmłodsi (15-24 lat) za

każdym razem najmniej chętnie oświadczają, że kryzys niesie ze sobą

odczuwalne skutki. 86% spośród nich (w porównaniu z 93% osób z grupy 40-54-

latków) uznaje, że kryzys ma wpływ na gospodarkę światową; 88% (w

porównaniu z 93% osób w wieku 25-54 lata) wspomina o gospodarce

europejskiej; 88% (w porównaniu z 91% respondentów z grupy 25-54-latków)

wymienia gospodarkę krajową. Najwyraźniej widać jednak różnicę w przypadku

odpowiedzi na temat wpływu kryzysu na sytuację osobistą: 48% badanych w

wieku od 15 do 24 lat uznaje, że kryzys ma duży wpływ, w porównaniu z 66%

osób z grupy 40-54-latków i 63% respondentów w wieku od 25 do 39 lat. Grupy a

priori najbardziej „aktywne” to także te, które najdobitniej twierdzą, że

postrzegają oddziaływanie kryzysu, i to na każdym szczeblu – światowym,

europejskim, krajowym czy też osobistym.

Przynależność do grupy zawodowej nie wydaje się realnie wpływać na

odpowiedzi dotyczące gospodarki światowej, europejskiej czy też krajowej.

Zauważa się jednak dość wyraźne różnice jeśli chodzi o czwartą opcję – 78%

bezrobotnych (w porównaniu z 59% Europejczyków w ogóle) uznaje, że kryzys

ma wpływ na ich sytuację osobistą; podczas gdy wśród kadry kierowniczej sądzi

tak zaledwie 50% ankietowanych.

Tytułem podsumowania, można zarysować „profil” respondentów, którzy

uważają się za najbardziej osobiście dotkniętych przez skutki kryzysu. Są to

częściej kobiety (61% w porównaniu z 57% mężczyzn), z pośredniej grupy wiekowej

(66% osób w wieku od 40 do 54 lat), które nie mają za sobą długotrwałej edukacji (64%

osób, które zakończyły naukę w wieku od 16 do 19 lat). Do tej grupy zaliczają się jednak

przede wszystkim osoby poszukujące pracy (78% bezrobotnych, w porównaniu z 50%

kadry kierowniczej), które często mają trudności w opłacaniu rachunków (85%, w

porównaniu z 47% tych, którzy prawie nigdy nie doświadczają takich problemów).

Innymi słowy, są to ludzie już znajdujący się w gorszym położeniu.

Warto dodać, że najczęściej mamy tu do czynienia z „pesymistami” (69% osób, które

sądzą, że kryzys będzie trwał przez wiele lat, w porównaniu z 31% tych, które są zdania,

że wzrost już powraca). Jest zresztą prawdopodobne, że ponieważ odczuwają oni silniej

niż inni konsekwencje kryzysu, bardziej także martwią się o przyszłość.


13


14

1.2. Wpływ kryzysu na sytuację zawodową respondenta i jego

otoczenia

- Większość Europejczyków oświadcza, że problem utraty pracy nie dotyczy ich

bezpośrednio ani pośrednio -

Pokazaliśmy już, że Europejczycy uważają, iż kryzys ma duży wpływ na gospodarkę

światową, europejską i krajową. Można także zauważyć, że większość z nich deklaruje

jednocześnie, iż kryzys wywiera wpływ na ich życie osobiste.

Następnie przedstawiono badanym cztery sytuacje, które mogły mieć miejsce w życiu

zawodowym ich samych lub osób z ich otoczenia. Dla każdego z tych zdarzeń respondent

musiał powiedzieć, czy wydarzyło się ono jako bezpośredni skutek kryzysu czy też nie

(lub że takie zdarzenie nie miało w ogóle miejsca).

To pytanie było już zadawane w badaniu Eurobarometru 74.1 z sierpnia-września 2010

roku. Obecne odpowiedzi są dość zbliżone do tych udzielonych rok temu. Innymi

słowy, o ile odczucie, że kryzys ma duży wpływ się rozpowszechniło, nie znalazło to

(jeszcze) przełożenia na namacalny wzrost przypadków utraty pracy.

Tym razem także zauważamy, że respondenci tym chętniej wyrażają opinie na ten

temat, im bardziej oddalamy się od strefy prywatnej:

Na propozycję „ktoś, kogo Pan(i) zna, ale nie jest ani Pana(i) krewnym,

ani współpracownikiem, stracił pracę”, 38% (-2 punkty) respondentów

deklaruje, że takie wydarzenie miało miejsce jako skutek kryzysu. Warto

zauważyć, że 45% osób twierdzi, że nic takiego nie nastąpiło (+5 punktów).

20% (wynik na niezmiennym poziomie) ankietowanych wspomina o tym, że

jeden z ich współpracowników stracił pracę z powodu kryzysu, a 56% że

takie wydarzenie nie miało miejsca (+2 punkty).

W sytuacji, gdy „jeden z ich krewnych stracił pracę” 23% (wynik na

niezmiennym poziomie) dodaje, że miało to miejsce z powodu kryzysu. Dwie

trzecie Europejczyków twierdzi jednak, że nic takiego się nie wydarzyło (64%, +3

punkty).

Wreszcie 12% (+ 1 punkt) oświadcza, że oni sami lub ich

współmałżonek/partner życiowy stracili pracę z powodu kryzysu. Nieco

ponad dwie trzecie Europejczyków odpowiada jednak, że nic takiego się nie

wydarzyło (67%, wynik niezmieniony).

O ile zauważamy lekką poprawę tych wyników, spora część społeczeństwa

odczuwa realne skutki kryzysu.


15


Warto zauważyć, że w krajach przyjętych po 2004/2007 roku respondenci

nieco liczniej niż w krajach członkowskich sprzed 2004 roku winią

bezpośrednio kryzys za utratę pracy osoby nie będącej krewnym ani

współpracownikiem (41% w porównaniu z 37%), jednego z ich współpracowników (22%,

w porównaniu z 19%), krewnego (27%, w porównaniu z 22%) lub za to, że sami utracili

pracę lub przytrafiło się to ich współmałżonkowi/partnerowi życiowemu (14%, w

porównaniu z 11%).

Jeśli przyjrzymy się bliżej wynikom dla propozycji „ktoś, kogo Pan(i) zna, ale

nie jest ani Pana(i) krewnym, ani współpracownikiem, stracił pracę” jako

bezpośredni skutek kryzysu (UE27 38%), pojawiają się bardzo znaczące różnice

pomiędzy państwami członkowskimi. Twierdzi tak 80% badanych w Hiszpanii, w

dalszej kolejności tezę tę popierają respondenci z Irlandii (75%), Grecji i Łotwy

(72%), podczas gdy w Finlandii (11%), Szwecji (15%) i Niemczech (17%)

respondenci najrzadziej zgadzają się z takim stwierdzeniem.

Jeśli chodzi o stwierdzenie, że „jeden z Pana(i) współpracowników stracił

pracę” na skutek kryzysu (UE27 20%), najliczniej wybierają je respondenci z

Łotwy (48%), a zaraz za nimi osoby mieszkające w Hiszpanii (46%) i Irlandii

(44%). Z drugiej strony, ankietowani z Finlandii (6%), Szwecji i Niemiec (7% dla

każdego z tych krajów) oraz z Malty (8%) najrzadziej wskazują tę opcję.

Jeśli rozważymy liczbę osób wybierających stwierdzenie „jeden z Pana(i)

krewnych stracił pracę” jako bezpośredni skutek kryzysu (UE27 23%), Irlandia

(55%), a zatem kraj szczególnie mocno dotknięty kryzysem, znów jest w

czołówce, a zaraz za nią plasują się Hiszpania (49%) oraz Łotwa (45%). Badani

ze Szwecji (5%) i Finlandii (6%) zdają się być najmniej dotknięci tym problemem.


16

Wreszcie, jeśli rozważymy stwierdzenie „stracił(a) Pan(i) pracę \ Pana(i)

partner(ka) (mąż lub żona, partner, partnerka itp.) stracił(a) pracę” jako

bezpośredni skutek kryzysu (UE27 12%), ponad jedna czwarta badanych osób

zgadza się z tą deklaracją na Łotwie (28%), a zaraz za tym krajem lokują się

Hiszpania (25%) oraz Litwa (24%), w porównaniu z zaledwie 4% respondentów

ze Szwecji i 5% z Finlandii, Niemiec oraz Luksemburga.

Tak więc Łotwa, Hiszpania i Irlandia są trzema krajami, w których

respondenci najliczniej sami odczuli skutki kryzysu w postaci utraty

pracy lub odczuło je ich otoczenie.

Z drugiej strony zdaje się, że kryzys najbardziej oszczędził pod tym względem

badanych z Finlandii i Szwecji.

Można również zauważyć, że w niektórych krajach, dla każdej z

zaprezentowanych hipotez, notuje się znaczące zmiany w strukturze

odpowiedzi. Oto omówienie kilku najbardziej istotnych:

Jeśli chodzi o liczbę respondentów, którzy deklarują, że osoba spoza ich

rodziny lub otoczenia zawodowego straciła pracę, największy wzrost

odnotowano na Cyprze (69%, +18 punktów). Z drugiej strony zdaje się, że

sytuacja poprawiła się w Szwecji (15%, -20 punktów), Finlandii (11%, -15

punktów) oraz w Danii (35%, -13 punktów).

Kiedy odpowiedź dotyczy współpracownika, który stracił pracę, największy

wzrost odnotowano na Cyprze (25%, +12 punktów), a najgłębszy spadek na

Łotwie (48%, -8 punktów).

Respondenci, którzy chętniej niż w sierpniu-wrześniu 2010 roku przyznają, że

mają krewnego, który stracił pracę, mieszkają przede wszystkim na Cyprze

(44%, +13 punktów) oraz w Grecji (40%, +11 punktów), podczas gdy największa

grupa osób, których ten problem dotyczy w mniejszym stopniu niż rok wcześniej

to mieszkańcy Łotwy (45%, -12 punktów).

Wreszcie, wśród osób badanych, które deklarowały że one same lub ich

partnerzy życiowi stracili pracę, największe wzrosty (+6 punktów)

zanotowano w Portugalii (18%), Grecji (16%) oraz na Cyprze (15%).

Najwyraźniejszy spadek zaobserwowano na Łotwie (28%, -6 punktów).


17


18


Jeśli skupimy się na respondentach, którzy deklarują, że osobiście doświadczyli

utraty pracy (sami ją stracili lub dotyczy to ich partnera życiowego), tudzież

znają kogoś ze swojego otoczenia, kto stracił pracę z powodu kryzysu, oto co

możemy zauważyć:

Kobiety i mężczyźni wypowiadają się mniej więcej podobnie na ten temat.

Zauważamy jednak, że panowie częściej niż panie (odpowiednio 23% i 17%)

mają współpracowników, którzy znaleźli się w tej sytuacji.

Jeśli chodzi o zmienną, jaką jest wiek, zauważamy, że dla każdej z propozycji

to kategoria „młodych aktywnych” (w wieku od 25 do 39 lat) zdaje się być

najmocniej dotknięta.

Pod względem grupy zawodowej, dość logicznie stwierdza się, że najmniej

uprzywilejowani (bezrobotni oczywiście, ale także osoby zajmujące się domem i

robotnicy) także najczęściej deklarują, iż osobiście doświadczyli utraty pracy lub

znają kogoś w takiej sytuacji. I tak, wśród bezrobotnych 42% ankietowanych

twierdzi, że stracili pracę z powodu kryzysu, a 35% donosi, że spotkało to kogoś z

ich rodziny, 42% mówi o utracie pracy przez współpracownika, a 52% o

znajomym spoza ich bliskiego otoczenia.

Grupy najbardziej narażone, które lokują się na dole drabiny społecznej lub

deklarują częste trudności z opłacaniem rachunków zdają się być mocniej

dotknięte kryzysem. Wśród respondentów, którzy zazwyczaj mają problemy z

domknięciem budżetu pod koniec miesiąca, 29% twierdzi, że straciła pracę z

powodu kryzysu, 36% uważa, że spotkało to ich współpracownika, 41% że

dotyczy to ich krewnych, a 56% wspomina o znajomym spoza najbliższego kręgu

(w porównaniu z odpowiednio 7%, 15%, 16% i 31% tych, którzy prawie nigdy nie

mają problemów z opłaceniem rachunków).

Zauważamy, co wydaje się dość logiczne, że im bardziej respondenci uznają,

iż kryzys znacząco wpływa na gospodarkę europejską i ich sytuację

osobistą, tym liczniej twierdzą, że sami przeżyli utratę pracy na skutek kryzysu

lub że taka sytuacja dotknęła osoby z ich bliższego lub dalszego otoczenia.

Co więcej, im bardziej ankietowani są pesymistycznie nastawieni i

przewidują powrót do wzrostu dopiero w dalszej perspektywie, tym chętniej

mówią o tym, że utrata pracy dotknęła ich samych lub kogoś z ich

otoczenia.


19


20

1.3. Europejczycy a wyjście z kryzysu

- Coraz większy pesymizm dotyczący wyjścia z kryzysu -

Najnowsze, niedawno opublikowane prognozy gospodarcze dla Europy na drugi kwartał

2011 roku przewidują stagnację wzrostu, która powinna nastąpić do końca 2011 roku w

Unii Europejskiej i strefie euro.

Struktura odpowiedzi udzielonych na pytanie, czy już powracamy do wzrostu, czy też

zdarzy się to w przyszłości, zmieniła się od sierpnia-września 2010 roku (EB74.1) oraz

kwietnia-maja 2011 roku (EB75.2), kiedy pytano Europejczyków o to zagadnienie.

Obecnie Europejczyków cechuje większy pesymizm: nadal większość z nich (41%)

uważa, że kryzys będzie trwał przez wiele lat, a co więcej wartość ta zwiększyła się

o pięć punktów w mniej niż sześć miesięcy. 36% (+3 punkty) badanych sądzi ponadto,

że powrót do wzrostu zacznie się w najbliższych latach.

Europejczycy mający większą wiarę w przyszłość (którzy uważają, że powrót do wzrostu

zacznie się w najbliższych miesiącach) stanowią 10% (-3 punkty) przebadanej populacji.

Jeśli chodzi o najbardziej optymistyczną grupę, reprezentuje ona zaledwie 8%

(-6 punktów) osób, które deklarują, że już wchodzimy w fazę powrotu wzrostu.

W porównaniu z poprzednim badaniem ci ostatni są obecnie mniej liczni niż respondenci,

którzy sądzą, że powrót do wzrostu zacznie się w najbliższych miesiącach.


21


Zauważamy dość znaczące różnice pomiędzy respondentami ze strefy euro a tymi,

którzy zamieszkują poza nią. Ci pierwsi zdają się być najbardziej pesymistycznie

nastawieni – 43% oświadcza, że kryzys będzie trwał jeszcze przez wiele lat (w

porównaniu z 39% tych drugich). 34% respondentów ze strefy euro (w porównaniu z

39% osób spoza niej) uznaje, że powrót do wzrostu zacznie się w najbliższych latach.

Jednocześnie najbardziej optymistyczni respondenci (którzy uważają, że już powracamy

do wzrostu) zamieszkują także kraje należące do strefy euro (9% w porównaniu z 6%

poza strefą euro), co nieco łagodzi powyższe wnioski.

Podkreślmy także, że najbardziej pesymistyczna opinia (która także jest

stanowiskiem większościowym w Unii) uległa wzmocnieniu w 26 krajach spośród 27

już w okresie od sierpnia-września 2010 roku do kwietnia-maja 2011 roku. Teraz znów

mamy do czynienia z podobnym zjawiskiem w 21 państwach członkowskich.

Analiza wyników w zależności od kraju pokazuje pewne wyraźne rozbieżności:

Najbardziej pesymistyczna wizja przyszłości, która sprowadza się do poglądu, że

kryzys będzie trwał przez wiele lat (UE27 41%), jest szczególnie

rozpowszechniona w Grecji (63%), Portugalii (62%), Francji (55%) oraz na

Węgrzech (54%). To zjawisko dotyczy w o wiele mniejszym stopniu północy Unii,

co widać zwłaszcza po danych ze Szwecji (17%), Finlandii (25%) oraz Danii

(26%).

Takie pesymistyczne podejście zyskało większe poparcie od czasu ostatniego

badania w 21 krajach Unii, zwłaszcza zaś na Cyprze (46%, +17 punktów),

Węgrzech (54%, +12 punktów) oraz we Włoszech (41%, +12 punktów).

Europejczycy żywiący mniejszą wiarę w przyszłość, którzy uważają, że powrót

do wzrostu zacznie się w najbliższych latach (UE27 36%), mieszkają

głównie na północy Unii – w Danii (57%), Finlandii (56%) oraz Szwecji (50%).

Najmniej osób przyznaje się do takiego poglądu w Niemczech (24%) oraz w

Austrii (25%).

Respondenci, których poglądy w tym względzie zmieniły się najbardziej na plus

zamieszkują Szwecję (50%, +28 punktów), Finlandię (56%, +23 punktów) oraz

Holandię (53%, +19 punktów).


22

Opinia wskazująca na większą wiarę w przyszłość, która głosi, że powrót do

wzrostu nastąpi w ciągu najbliższych miesięcy (UE27 10%) jest

rozpowszechniona przede wszystkim wśród osób badanych w Austrii (24%), Belgii

(16%), Luksemburgu (15%), Szwecji, Polsce i na Malcie (14% w każdym z tych

krajów). Najmniej przekonani o takiej krótkookresowej poprawie są respondenci z

Grecji (3%) i Hiszpanii (4%), czyli z dwóch państw członkowskich, które

szczególnie silnie odczuwają obecny kryzys.

Największe zmiany odnotowano w przypadku Włoch (12%, -10 punktów) oraz

Cypru (6%, -10 punktów).

Najbardziej optymistycznie nastawieni Europejczycy, z kolei, którzy uważają, że

już powracamy do wzrostu (UE27 8%), zamieszkują przede wszystkim Niemcy

(25%), Luksemburg (19%) i Estonię (18%). Z drugiej strony, najniższy poziom

optymizmu reprezentuje Grecja (0%, -1 punkt), Portugalia (0%, -3 punkty),

Hiszpania (1%, -1 punkt) oraz Cypr (1%, -3 punkty), czyli cztery kraje

szczególnie silnie dotknięte kryzysem.

W 20 spośród 27 państw członkowskich, odnotowano od czasu badania

przeprowadzonego w kwietniu-maju 2011 roku zmniejszenie liczby

odpowiedzi wyrażających opinię, wedle której już znajdujemy się w fazie

powrotu do wzrostu, przy czym spadki te są niekiedy niezwykle spektakularne.

Dzieje się tak zwłaszcza w Szwecji (16%, -42 punkty), Finlandii (5%, -29

punktów) oraz Holandii (6%, -23 punkty).


23


24


Płeć respondentów jest zmienną dość silnie różnicującą wyniki. I tak, kobiety

nieco częściej niż mężczyźni wyrażają bardzo pesymistyczne poglądy odnośnie do

wyjścia z kryzysu – 43% z nich (w porównaniu z 40% panów) sądzi, że kryzys

będzie trwał jeszcze przez wiele lat.

Mężczyźni z kolei nieco częściej niż kobiety sądzą, że powrót do wzrostu zacznie

się w najbliższych latach (odpowiednio 37% i 35%) lub w najbliższych miesiącach

(11% i 9%). Największych optymistów, którzy uznają, że już powracamy do

wzrostu, znaleźć można w równej liczbie wśród obu płci (8%).

Jak często bywa w tego rodzaju sondażach, zauważamy, że młodzież ma nieco

bardziej optymistyczne podejście niż osoby starsze. Dotyczy to 10% osób z

grupy 15-24-latków (w porównaniu z 7% respondentów w wieku od 40 lat

wzwyż), którzy uważają, że już znajdujemy się w fazie powrotu do wzrostu. Z

drugiej strony 32% (w porównaniu z 47% osób w wieku od 55 lat wzwyż) sądzi,

że kryzys gospodarczy będzie trwał przez wiele lat.

Grupy najmniej uprzywilejowane wykazują także największy pesymizm:

52% bezrobotnych (w porównaniu z 32% kadry kierowniczej) nie widzi

możliwości wyjścia z kryzysu jeszcze przez wiele lat. Z drugiej strony, jedynie 4%

z nich (w porównaniu z 11% kadry kierowniczej) uważa, że już powracamy do

wzrostu.

To samo dotyczy respondentów, którzy nie mają za sobą długotrwałej edukacji.

7% osób, które zakończyły naukę do 15 roku życia (w porównaniu z 9% najlepiej

wyedukowanych, którzy kształcili się przynajmniej do ukończenia 20 lat) należy

do najbardziej optymistycznych, podczas gdy 51% z nich sądzi, że kryzys będzie

trwał jeszcze wiele lat (w porównaniu z 36% najbardziej wykształconych).

Co logiczne, opinia najbardziej pesymistyczna jest bardziej rozpowszechniona

wśród respondentów, którzy uważają, że kryzys ma duży wpływ na

gospodarkę europejską (42%, w porównaniu z 27% tych, którzy wierzą, że nie

ma znacznego wpływu) oraz na ich sytuację osobistą (odpowiednio 49% i

31%).

Jest to także pogląd częściej podzielany przez osoby, które sądzą, że euro nie

złagodziło negatywnych skutków kryzysu (47%, w porównaniu z 34% tych, którzy

wierzą w działanie łagodzące wspólnej waluty).

Wreszcie, podobnie pesymistyczną postawę wykazuje 50% respondentów,

którzy nie popierają pomocy finansowej dla kraju doświadczającego

trudności w związku z kryzysem (w porównaniu z 34% tych, którzy popierają

takie działania).


25


26

2. OPINIA EUROPEJCZYKÓW NA TEMAT ROLI EURO

- Większość Europejczyków uważa, że euro nie złagodziło skutków kryzysu -

Podobnie jak zaobserwowano to w kwietniu-maju 2011 roku, na jesieni 2011 roku

większość Europejczyków (54%) deklarowała, że nie zgadza się z

twierdzeniem, jakoby euro złagodziło skutki kryzysu gospodarczego. Oznacza to

trzy punkty mniej niż na wiosnę 2011 roku, co pokazuje, że Europejczycy w ujęciu

ogólnym są nieco mniej krytycznie nastawieni do wspólnej waluty, nawet jeśli

liczba osób prezentujących odmienny pogląd pozostaje na stałym poziomie (34%). Z

drugiej strony, współczynnik „braku odpowiedzi” zwiększył się o trzy punkty i wynosi

obecnie 12% populacji europejskiej.

Różnice odnotowane pomiędzy zdaniami pozytywnymi a negatywnymi zacierają się

stopniowo – przeszliśmy od 23 punktów w kwietniu-maju 2011 roku do 20-punktowej

różnicy na jesieni tego roku.

Należy podkreślić, że po raz pierwszy od stycznia-lutego 2009 roku mamy do

czynienia ze spadkiem liczby negatywnych opinii na temat waluty euro, jako że

przechodziliśmy od 44% do 45% na jesieni 2009 roku, a następnie do 49% na

wiosnę 2010 roku, osiągnęliśmy 50% w sierpniu-wrześniu 2010 roku i aż 57%

na wiosnę 2011 roku, by wreszcie odnotować spadek w bieżącym badaniu do

poziomu 54%.


27


Bardzo ciekawy jest fakt, że przynależność do strefy euro niemalże nie wpływa

na opinie „pozytywne” respondentów na temat wspólnej waluty, gdy deklarują

oni, że pozwoliła ona złagodzić skutki kryzysu. Taki pogląd żywi 34% respondentów ze

strefy euro (w porównaniu z 33% osób mieszkających poza nią), podczas gdy wartości te

wynosiły odpowiednio 38% i 28% na wiosnę 2011 roku.

W 23 spośród 27 państw członkowskich, większość respondentów „nie zgadza

się” ze stwierdzeniem, że euro ogólnie rzecz biorąc złagodziło skutki

kryzysu. To o jeden kraj więcej niż w kwietniu-maju 2011 roku. Warto zauważyć,

że Zjednoczone Królestwo nie znajduje się na tej liście państw, podobnie jak

Irlandia i Włochy, gdzie większość respondentów uznaje także, że euro pozwoliło

złagodzić skutki kryzysu. Wreszcie, osoby badane na Słowacji są równo

podzielone w tej kwestii.

W 20 krajach bezwzględna większość badanych osób sądzi, że euro nie złagodziło

skutków kryzysu (UE27 54%). Dzieje się tak zwłaszcza w Republice Czeskiej

(74%), Słowenii (72%) oraz w Szwecji (71%). Z drugiej strony, najmniej liczna

grupa zwolenników tej opinii to mieszkańcy Irlandii (34%) a zwłaszcza kraju,

który nie należy do strefy euro i który często wyróżniał się na tle innych

bardzo negatywnymi wypowiedziami na temat wspólnej waluty:

Zjednoczonego Królestwa (36%).

Kraje, w których opinia publiczna się najbardziej zmieniła w tym kierunku (gdzie

suma odpowiedzi „nie zgadzam się” rosła od wiosny 2011 r.) to Szwecja (71%,

+14 punktów), Finlandia (53%, +12 punktów) oraz Holandia (59%, +11

punktów).


28

Z drugiej strony, respondenci, którzy uważają, że euro pomogło w łagodzeniu

skutków kryzysu (UE27 34%) zamieszkują przede wszystkim Włochy i Słowację

(47% dla każdego z tych krajów), Irlandię (46%) i Zjednoczone Królestwo (43%

– w tym kraju notujemy spektakularny wzrost pozytywnych odpowiedzi o 17

punktów).

Warto podkreślić, że opinie badanych z Grecji nieco ewoluowały w ciągu pięciu

miesięcy, jako że w kwietniu-maju 2011 roku 36% respondentów z tego kraju

popierało tezę o łagodzącym oddziaływaniu euro, podczas gdy we wrześniu tego

samego roku ten pogląd zbierał już 40% poparcie. Trend ten bez wątpienia

częściowo stanowi odzwierciedlenie w opinii publicznej pomocy finansowej

udzielonej temu państwu przez Unię Europejską.


29


Pierwsza ciekawa uwaga: podobnie jak zaobserwowano to na wiosnę 2011 roku, w

niemalże każdej badanej grupie, większość respondentów deklaruje, że nie zgadza

się z twierdzeniem, jakoby ogólnie rzecz biorąc euro złagodziło skutki kryzysu

gospodarczego. Pojawia się zaledwie kilka wyjątków. 48% badanych, którzy sądzą, że

powrót do wzrostu zacznie się w najbliższych miesiącach uznaje, że euro miało łagodzący

wpływ (w porównaniu z 43% tych, którzy w to nie wierzą). Jednocześnie wśród badanych

popierających emisję euroobligacji, większość (53%) wierzy w dobroczynne

oddziaływanie wspólnej waluty, podczas gdy 43% odrzuca tę tezę.

Nieco więcej mężczyzn niż kobiet (odpowiednio 37% i 31%), popiera ideę

pozytywnej roli wspólnej waluty w obecnym kryzysie. Obie płcie na równi

(54%) nie zgadzają się z taką propozycją. Kobiety za to częściej nie odpowiadały

na to pytanie (15% w porównaniu z 9% mężczyzn).

Najmniej uprzywilejowane grupy najbardziej sceptycznie podchodzą do

łagodzącego oddziaływania euro. I tak 58% robotników, 55% pracowników

etatowych i 54% bezrobotnych jest takiego zdania, w porównaniu z 53% kadry

kierowniczej. Pogląd ten podziela także 58% respondentów, którzy sami plasują

się na dole drabiny społecznej, w porównaniu z 51% tych lokujących się na jej

szczycie.

Warto także odnotować, że 62% respondentów, którzy nie popierają pomocy

finansowej dla państw dotkniętych kryzysem uważa, że euro nie

złagodziło skutków kryzysu (w porównaniu z 47% osób popierających tego

rodzaju formy pomocy). Jednocześnie 61% respondentów, którzy sądzą, że

kryzys będzie trwał przez wiele lat wybiera tę odpowiedź (w porównaniu z

45% tych, którzy deklarują, że już powracamy do wzrostu).


30


31

3. AGENCJE RATINGOWE A KRYZYS

3.1. Znajomość agencji ratingowych

- Co drugi Europejczyk deklaruje, że słyszał o agencjach ratingowych -

Ostatnimi czasy media często poruszały kwestię roli i oddziaływania agencji ratingowych

w czasie kryzysu gospodarczego i finansowego, z którym obecnie mamy do czynienia.

Ale czy ogół Europejczyków wie dokładnie, czym są te agencje i jaka jest ich rola?

Europejczycy są równo podzieleni w tej kwestii, jako że 50% badanych twierdzi, że

już słyszała o tych agencjach (w tym 27% wie, czym one są, a 23% nie do końca),

podczas gdy 49% respondentów przyznaje się, że nie słyszeli o tych instytucjach.


32


Należy na początku zaznaczyć, że jest o wiele więcej respondentów, którzy słyszeli o

agencjach ratingowych i którzy wiedzą, czym one są, w krajach, które przystąpiły przed

2004 rokiem (31%) niż w państwach przyjętych po okresie 2004/2007 (12%). Są oni

także nieco liczniejsi poza strefą euro (29%) niż w niej (25%).

I odwrotnie, respondenci, którzy nigdy nie słyszeli o tych agencjach zamieszkują w

większości państwa przyjęte po latach 2004/2007 (66%, w porównaniu z 45% w

krajach, które przystąpiły przed 2004 rokiem).

Osoby najlepiej poinformowane na temat agencji ratingowych (które

twierdzą, że wiedzą czym owe instytucje są, UE27 27%) pochodzą przede

wszystkim ze Zjednoczonego Królestwa (54%), Holandii (53%), Irlandii oraz

Niemiec (39% w obu przypadkach). Jest ich najmniej na Litwie oraz w Rumunii

(7% dla każdego z tych krajów), jak również w Bułgarii i Estonii (9%).

Badani, którzy słyszeli o agencjach ratingowych, ale nie wiedzą

dokładnie, czym się one zajmują (UE27 23%) zamieszkują przede wszystkim

Szwecję (41%), ale także Danię, Łotwę, Portugalię i Austrię (32% w tych czterech

państwach).

Podsumowując, kraje w których wiedza o agencjach ratingowych (niezależnie od

tego, czy jest ona związana z wiedzą o ich funkcjonowaniu) jest największa to:

Szwecja (77%), Holandia (77%), Zjednoczone Królestwo (74%), Irlandia (69%)

oraz Dania (68%).

Z drugiej strony, najwięcej respondentów, którzy nie słyszeli o tych

agencjach (UE27 49%) przebadano w następujących krajach: na Litwie (78%),

w Polsce (73%) oraz w Estonii i na Malcie (72% w każdym z tych krajów).


33


34


Podczas gdy osoby obu płci w równym stopniu (23%) słyszały o agencjach

ratingowych, lecz nie wiedzą, czym one naprawdę są, mężczyźni zdecydowanie

częściej zdają sobie sprawę, czym te instytucje naprawdę się zajmują

(34% w porównaniu z 20% kobiet). Większość kobiet (56%, w porównaniu z 42%

mężczyzn) nigdy o nich nie słyszała.

Osoby z grupy wiekowej 40-54-latków uważają się za najlepiej

poinformowane, jako że 34% respondentów z tego przedziału wiekowego (w

porównaniu z 16% osób w wieku od 15 do 24 lat) twierdzi, że słyszała o

agencjach ratingowych i wie, czym one są.

Jednocześnie, respondenci, którzy studiowali co najmniej do wieku 20 lat o wiele

częściej niż osoby bez dyplomu wiedzą, czym są agencje ratingowe (odpowiednio

42% i 14%).

Warstwy najbardziej uprzywilejowane dysponują także najbardziej

precyzyjnymi informacjami na temat agencji ratingowych: 54% kadry

kierowniczej i 38% pracujących na własny rachunek (w porównaniu z 16% osób

zajmujących się domem i 22% bezrobotnych oraz robotników) wiedzą, czym są

agencje ratingowe.

Inne grupy respondentów także deklarują, że wiedzą, czym są agencje

ratingowe. Chodzi przede wszystkim o osoby, które słyszały o

euroobligacjach (75% w porównaniu z 12% tych, które o nich nie słyszały).

Należy także zauważyć, że osoby codziennie korzystające z Internetu, które

jak przypuszczamy można by zaliczyć do najbardziej poinformowanych, w 38%

wiedzą, czym są agencje ratingowe, w porównaniu z 12% respondentów, którzy

nigdy nie korzystają z sieci.


35


36

3.2. Agencje ratingowe a rozwój kryzysu

Po omówieniu tego, jak dobrze Europejczycy są poinformowani o agencjach ratingowych,

warto zająć się ich opiniami na temat roli, którą odegrały one w rozwoju kryzysu

finansowego, ale także ich poglądami na temat stworzenia niezależnej europejskiej

agencji ratingowej.

- Większość badanych sądzi, że agencje ratingowe odegrały rolę w rozwoju

kryzysu, ale jednocześnie uznaje ich pożyteczność -

Około dwóch trzecich (65%) Europejczyków, którzy słyszeli o tych instytucjach

uważa, że „agencje ratingowe odegrały i odgrywają znaczącą rolę w rozwoju

kryzysu finansowego”. Aż 29% badanych, wręcz „zdecydowanie się zgadza” z taką

propozycją. Niemalże dwie osoby spośród dziesięciu (18%) mają odmienne poglądy, a

17% nie ma zdania na ten temat.

Jednakże respondenci nie odrzucają całkowicie samej idei istnienia agencji

ratingowych. I tak, prawie dwie trzecie (64%) spośród nich uznaje, że

„informacje dostarczone przez agencje ratingowe są przydatne dla aktorów

gospodarki jako wsparcie przy podejmowaniu decyzji finansowych”. Aż 18%

badanych, wręcz „zdecydowanie się zgadza” z taką tezą. Z drugiej strony, 21%

respondentów popiera przeciwny pogląd, a 15% nie udziela odpowiedzi.


37


Respondenci badani w strefie euro chętniej przypisują agencjom ratingowym ważną rolę

w przebiegu kryzysu (69% w porównaniu z 57% osób spoza strefy euro). Sądzą tak

także częściej ankietowani z krajów, które przystąpiły przed 2004 rokiem (66% w

porównaniu z 58% w państwach członkowskich przyjętych po latach 2004/2007).

Badani żyjący w strefie euro nieco mniej licznie uznają pożyteczność informacji

przekazywanych przez agencje ratingowe poszczególnym podmiotom gospodarczym

(62% w porównaniu z 66% osób spoza strefy euro). Jeśli chodzi zaś o respondentów z

krajów, które przystąpiły przed 2004 rokiem, 63% z nich przyznaje, że informacje

agencji ratingowych są pożyteczne, w porównaniu z 65% w państwach przyjętych po

latach 2004/2007.

Najwięcej Europejczyków, którzy uważają, że agencje ratingowe odegrały ważną

rolę w rozwoju kryzysu finansowego (UE27 65%) mieszka w Luksemburgu

(78%), na Cyprze (77%), w Belgii (73%), w Niemczech, Hiszpanii oraz we

Włoszech (72% w tych trzech krajach). Jest ich najmniej w Rumunii (48%), na

Litwie (49%), jak również w Bułgarii (50%) i Estonii (51%). O ile odnotowujemy

pewne rozbieżności pomiędzy krajami, we wszystkich państwach

członkowskich znacząca większość respondentów zgadza się co do tego,

że agencje ratingowe odegrały ważną rolę w rozwoju kryzysu.

Jeśli chodzi zaś o respondentów, którzy uznają, że agencje ratingowe są

przydatne dla różnych podmiotów gospodarczych i pomagają im przy

podejmowaniu decyzji finansowych (UE27 64%), zamieszkują oni przede

wszystkim na północy Unii: w Holandii i Szwecji (81% w każdym z tych krajów),

w Finlandii (80%) oraz w Danii (78%); ale także na Cyprze (79%). W reakcji na

tę propozycję, wyraźna większość osób badanych we wszystkich państwach

członkowskich uznaje pożyteczność agencji ratingowych.


38


39


Jeśli chodzi o rolę, jaką agencje ratingowe odegrały w ramach rozwoju kryzysu:

Mężczyźni liczniej niż kobiety (odpowiednio 69% i 61%), uważają, że agencje

ratingowe odegrały znaczącą rolę w rozwoju kryzysu finansowego. Z

drugiej strony, 18% mężczyzn i 17% kobiet jest odmiennego zdania. Te ostatnie

nieco częściej (22% w porównaniu z 13% respondentów płci męskiej) nie

wypowiadają się na ten temat.

Respondenci z grupy wiekowej 40-54-latków (67% w porównaniu z 59%

osób w wieku od 15 do 24 lat) to ci, którzy najchętniej twierdzą, że agencje

ratingowe odegrały znaczącą rolę w rozwoju kryzysu finansowego.

Wiek ukończenia nauki także nieco różnicuje odpowiedzi: najlepiej

wykształceni respondenci są najsilniej przekonani o roli, jaką odegrały agencje

ratingowe w przebiegu kryzysu (67% w porównaniu z 61% osób, które ukończyły

kształcenie przed 15 rokiem życia).

Podobne zdanie mają grupy najbardziej uprzywilejowane: uważa tak 71%

kadry kierowniczej w porównaniu z 62% bezrobotnych i 63% robotników. Dotyczy

to także respondentów, którzy prawie nigdy nie mają problemów z opłacaniem

rachunków (65%) lub którzy miewają je od czasu do czasu (66%), w porównaniu

z 60% tych, którzy zazwyczaj borykają się z takimi trudnościami.

Wreszcie, 73% respondentów, którzy słyszeli już o agencjach ratingowych i

wiedzą, czym one są, uważa, iż odegrały one rolę w przebiegu kryzysu, w

porównaniu z 55% badanych, którzy nie wiedzą do końca czym zajmują się te

instytucje. Tę różnicę można wytłumaczyć raczej wysokim współczynnikiem braku

odpowiedzi w drugiej podgrupie niż realnym, silniejszym oporem wobec tej tezy.


40


41

Jeśli chodzi zaś o stwierdzenie, że informacje dostarczone przez agencje

ratingowe są przydatne dla aktorów gospodarki jako wsparcie przy

podejmowaniu decyzji finansowych:

Mężczyźni częściej niż kobiety (66% i 61%) uznają, że informacje przekazywane

przez agencje ratingowe są przydatne dla poszczególnych podmiotów

gospodarczych.

Takiego zdania są także respondenci w wieku od 25 do 39 lat (68%, w

porównaniu z 61% osób z grupy 15-24 lat).

Wiek ukończenia nauki zdaje się także być ważną zmienną, jako że najlepiej

wykształceni są o tym najbardziej przekonani: 67% tych, którzy kształcili się po

ukończeniu 19 lat, w porównaniu z zaledwie 53% osób, które zakończyły naukę

do 15 roku życia.

Jednocześnie wybór odpowiedzi zdaje się być także zależny od grupy

zawodowej. I tak, osoby należące do kadry kierowniczej częściej uważają (70%,

w porównaniu do 56% bezrobotnych), że informacje dostarczone przez agencje

ratingowe są przydatne dla poszczególnych podmiotów gospodarczych w

podejmowaniu decyzji finansowych.

Wreszcie, Europejczycy, którzy wiedzą, czym są agencje ratingowe (68%,

w porównaniu z 58% osób, które nie do końca są świadome ich zadań) uznają, że

informacje przez nie dostarczane są przydatne podmiotom gospodarczym w

podejmowaniu decyzji finansowych.


42


43

3.3. Utworzenie europejskiej agencji ratingowej

Wiemy już, że Europejczycy przypisują istotną rolę agencjom ratingowym w przebiegu

kryzysu, jednocześnie uznając ich użyteczność dla poszczególnych podmiotów

gospodarczych. Zapytaliśmy ich zatem, co sądzą o utworzeniu europejskiej agencji

ratingowej, która stanowiłaby przeciwwagę dla siły oddziaływania obecnie istniejących

agencji.

- Około dwóch trzecich Europejczyków popiera ideę utworzenia europejskiej

agencji ratingowej -

Tak jak w przypadku dwóch poprzednich pytań na temat agencji ratingowych, około

dwóch trzecich osób (65%) odpowiada twierdząco na to pytanie, czyli uważa, że

stworzenie niezależnej, europejskiej agencji ratingowej stanowiłoby przeciwwagę dla siły

obecnie istniejących agencji. Ponad jedna czwarta badanych (27%), wręcz

„zdecydowanie się zgadza” z taką propozycją. 17% jest innego zdania, a 18% nie

wypowiada się.


44


W pytaniu na temat utworzenia niezależnej europejskiej agencji ratingowej notujemy

znaczącą 17-punktową różnicę pomiędzy respondentami ze strefy euro a spoza niej.

Wśród tych pierwszych 71% popiera ten projekt, lecz jedynie 54% tych drugich. Dotyczy

to także, chociaż w mniejszym stopniu, różnicy pomiędzy ankietowanymi w krajach,

które przystąpiły przed 2004 rokiem, a tymi z państw przyjętych po okresie 2004/2007

(odpowiednio 66% i 60%).

Europejczycy, którzy najliczniej twierdzą, że „zgadzają się” z taką propozycją (UE27

65%) to mieszkańcy Cypru (79%), a zaraz za nimi osoby mieszkające w Belgii (78%) i w

Holandii (77%). Najmniej zwolenników tej tezy znajdziemy w Rumunii (40%) i w

Zjednoczonym Królestwie (49%). We wszystkich państwach liczba respondentów, którzy

uznają, że utworzenie niezależnej europejskiej agencji ratingowej zrównoważyłoby siłę

oddziaływania istniejących agencji przewyższa wyraźnie grupę osób przeciwnego zdania.


45


Płeć jawi się w tym przypadku jako zmienna dość mocno różnicująca wyniki,

ponieważ wśród mężczyzn 68% jest za utworzeniem niezależnej

europejskiej agencji ratingowej, a wśród kobiet 61%.

Najmłodsi respondenci popierają tę ideę nieco słabiej niż starsi

ankietowani: 60% grupy 15-24-latków, w porównaniu z 66% osób w wieku od 25

do 39 lat i 66% osób w wieku od 55 lat wzwyż.

Najlepiej wykształceni także liczniej wyrażają aprobatę dla utworzenia tego

rodzaju agencji – 68%, w porównaniu z 60% tych, którzy zakończyli naukę do

15 roku życia.

Poparcie dla utworzenia tego rodzaju agencji ratingowej zdaje się także

powiązane z zajęciem zawodowym respondentów. I tak, wśród kadry

kierowniczej podobną inicjatywę popiera 70% badanych (w porównaniu z 53%

bezrobotnych).

75% najbardziej optymistycznych respondentów, którzy wierzą w

powrót wzrostu w ciągu najbliższych miesięcy, popiera utworzenie

europejskiej agencji ratingowej, w porównaniu z 59% najbardziej

pesymistycznych, którzy sądzą, że kryzys będzie trwał jeszcze przez wiele lat.


46


47

4. REAKCJE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH W OBLICZU KRYZYSU

4.1. Jak zdaniem Europejczyków powinny się zachowywać

państwa członkowskie?

Zapytano Europejczyków, czy czuliby się lepiej chronieni w sytuacji obecnego kryzysu,

gdyby ich kraj podejmował i stosował środki indywidualnie, czy też, wręcz przeciwnie,

woleliby działania skoordynowane wspólnie z innymi państwami członkowskimi?

- Większość Europejczyków czułaby się lepiej chroniona, gdyby ich państwo

przyjęło rozwiązania i stosowało je w sposób skoordynowany,

Podobnie jak odnotowano to już w sierpniu-wrześniu 2010 roku (EB74.1) oraz w

kwietniu-maju 2011 roku (EB75.2), większość Europejczyków (55%, -1 punkt w

porównaniu z raportem z wiosny 2011 r.) wolałaby, żeby ich państwo przyjęło

rozwiązania i stosowało je w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi

krajami UE.

Odmiennego zdania jest 35% z nich (-1 punkt). Liczba osób, które nie były w stanie

odpowiedzieć na to pytanie, nieco się powiększyła od wiosny 2011 roku (10%, +2

punkty).


48


Zanotowano znaczące różnice w zależności od tego, czy pytano respondentów ze strefy

euro czy też spoza niej. Wśród tych pierwszych bowiem 62% wolałaby, żeby ich

państwo przyjęło rozwiązania i stosowało je w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi

krajami UE. Poza strefą euro dominuje przeciwne zdanie. Wśród tych respondentów 46%

czułoby się lepiej chronionymi, gdyby ich państwo przyjęło rozwiązania i stosowało je

indywidualnie (w porównaniu z 43%). Ankietowani z krajów, które przystąpiły przed

rokiem 2004 także nieco liczniej niż mieszkańcy państw przyjętych po latach 2004/2007

wybierają działania skoordynowane (odpowiednio 56% i 51%).

W 23 państwach członkowskich (UE27 55%) przeważa wybór działań

podejmowanych wspólnie przez 27 państw członkowskich Unii. Dzieje się tak

zwłaszcza w przypadku Holandii (71%), Finlandii (68%) oraz Belgii i Hiszpanii

(66%).

Z drugiej strony, ci którzy woleliby, żeby ich państwo przyjęło rozwiązania i

stosowało je indywidualnie to przede wszystkim mieszkańcy Zjednoczonego

Królestwa (60%), Łotwy i Republiki Czeskiej (49% w każdym z tych krajów).

Wreszcie, w Szwecji respondenci podzielili się na dwie idealnie równe grupy (48%

popiera działania indywidualne, a 48% skoordynowane).

Warto zauważyć, że respondenci z następujących państw mają trudności w

dokonaniu wyboru, jako że notujemy tam wysokie współczynniki braku

odpowiedzi: Irlandia (18%), Bułgaria i Portugalia (16% w każdym z tych

krajów).

Wreszcie, zauważono silne wzrosty w trzech państwach. W Szwecji grupa osób

wybierających rozwiązania stosowane indywidualnie (48%) powiększyła się o

dziewięć punktów od kwietnia-maja 2011 roku. W Grecji coraz silniej dominuje

pogląd, że należy działać w sposób skoordynowany wspólnie z innymi krajami UE

(61%, +10 punktów), podobnie jak i w Słowenii (55% za rozwiązaniami

skoordynowanymi, +5 punktów).


49


50


Zmienna, jaką jest płeć respondenta, wpływa na wyniki. Mężczyźni częściej niż

kobiety (59% w porównaniu z 52%) wybierają rozwiązania skoordynowane.

Zauważmy, że w tym punkcie 12% kobiet nie wypowiada się (w porównaniu z 8%

mężczyzn).

Najmłodsi respondenci także nieco chętniej wskazują tę opcję – 58% osób z

grupy 15-24-latków, w porównaniu z 54% badanych w wieku od 40 lat wzwyż.

Dostrzegamy także, że poziom wykształcenia stanowi ważną zmienną. 64%

najlepiej wykształconych wolałaby aby ich kraj stosował rozwiązania w sposób

skoordynowany, w porównaniu z 49% respondentów, którzy ukończyli naukę do

wieku 15 lat. Grupy najbardziej uprzywilejowane także wybierają

działania skoordynowane z innymi państwami członkowskimi Unii – opcję

tę wskazuje 62% kadry kierowniczej i tylko 52% bezrobotnych.

Wśród osób sytuujących się raczej po lewej stronie sceny politycznej 61%

rozważa rozwiązania skoordynowane w ramach Unii, w porównaniu z 54%

sympatyków prawicy.

Co logiczne, notujemy, że 68% respondentów popierających pomoc

finansową swojego kraju dla państwa doświadczającego trudności

wybiera raczej działania wspólne w ramach UE (w porównaniu z 43% tych, którzy

sprzeciwiają się takiej pomocy, w której to grupie przeciwne zdanie dominuje z

wynikiem 47%).

Sądzi tak także 63% najbardziej optymistycznych Europejczyków, którzy

uważają, że powrót do wzrostu już się zaczął, w porównaniu z 52% osób,

które twierdzą, że kryzys będzie trwał przez wiele lat.

Wreszcie, 77% badanych popierających emisję euroobligacji chciałoby

także, żeby ich państwo przyjęło rozwiązania i stosowało je w sposób

skoordynowany, wspólnie z innymi krajami UE, w porównaniu z 62% osób

sprzeciwiających się euroobligacjom.


51


52

4.2. Czy do tej pory Unia działała indywidualnie czy zbiorowo?

Przed chwilą pokazaliśmy, że ogół Europejczyków popiera rozwiązania skoordynowane.

Jednakże co sądzą oni o tym, jak Unia Europejska działała do tej pory w obliczu kryzysu

gospodarczego i finansowego, który nadal trwa? Czy uważają, że poszczególne państwa

członkowskie raczej działały na własną rękę? Czy też, wręcz przeciwnie, są zdania, że

inicjatywy podejmowane w Unii miały raczej charakter skoordynowany?

- Większość Europejczyków sądzi obecnie, że państwa członkowskie działały w

sposób skoordynowany -

Podczas gdy w sierpniu-wrześniu 2010 roku (EB74.1) większość Europejczyków uważała,

że państwa członkowskie działały na własną rękę (44% w porównaniu z 38% osób

wybierających opcję „raczej działały w sposób skoordynowany, wspólnie z innymi

krajami Unii Europejskiej”), tym razem wyniki uległy odwróceniu. Zdaje się, że

europejska opinia publiczna zauważyła różne działania UE i jej instytucji w ramach

zwalczania kryzysu. Na jesieni 2011 roku 48% Europejczyków sądziło wręcz

przeciwnie, że 27 państw członkowskich Unii działały w sposób skoordynowany

(w porównaniu z 41% osób, które uznawały, że podejmowały one działania na własną

rękę).

Zauważmy także, że liczba osób, które nie udzieliły odpowiedzi na pytanie spadła o

siedem punktów (11%), co pozwala nam stwierdzić, że opinie Europejczyków

wyklarowały się w tym względzie.


53


Jeśli chodzi zaś o odpowiedź „w sposób skoordynowany” (UE27 48%), zauważamy

różnicę 10 punktów pomiędzy Europejczykami ze strefy euro i spoza niej. I tak, wśród

tych pierwszych, 51% (w porównaniu z 41% tych drugich) uznaje, że do tej pory

27 państw członkowskich podejmowało decyzje w sposób skoordynowany raczej niż

indywidualnie.

Respondenci najmocniej przekonani o tym, że poszczególne państwa

członkowskie działały w sposób skoordynowany mieszkają w Finlandii (70%), na

Malcie oraz w Niemczech (61%). Ta opinia dominuje w 21 państwach

członkowskich. Na jesieni 2010 roku dotyczyło to zaledwie 12 państw

członkowskich.

Z drugiej strony, ci którzy uważają, że 27 państw Unii działało raczej na własną

rękę to przede wszystkim mieszkańcy Holandii (61%), Danii (60%),

Zjednoczonego Królestwa i Republiki Czeskiej (51% dla każdego z tych krajów)

oraz Francji (47%).

Najbardziej spektakularne wzrosty dla opcji „w sposób skoordynowany” dotyczą

Niemiec (61%, +20 punktów), Bułgarii (56%, +19 punktów), Portugalii (55%,

+18 punktów), Francji (43%, +14 punktów), Belgii (54%, +13 punktów) oraz

Łotwy (48%, +13 punktów). Z drugiej strony największy wzrost dla odpowiedzi

„na własną rękę” zanotowano w Republice Czeskiej – 51%, czyli 12 punktów

więcej niż w sierpniu-wrześniu 2010 roku.


54


55


Jeśli przeanalizujemy dokładniej odpowiedzi „w sposób skoordynowany”, oto co

zaobserwujemy:

Mężczyźni i kobiety mają mniej więcej takie same poglądy. Ci pierwsi jednak

nieco bardziej skłaniają się ku odpowiedzi, jakoby 27 państw członkowskich Unii

działało w sposób skoordynowany (odpowiednio 49% i 47%).

Sądzą tak również respondenci z pośrednich grup wiekowych: 50% osób w

wieku od 25 do 54 lat tak odpowiada, w porównaniu z 45% najstarszych i 46%

najmłodszych.

Respondenci najbardziej uprzywilejowani społecznie to także osoby, które

częściej uważają, że państwa członkowskie działały w sposób skoordynowany –

53% kadry kierowniczej, w porównaniu z 44% bezrobotnych i 51% najlepiej

wykształconych, ale także 44% najgorzej wyedukowanych.

Zauważamy, że 54% ankietowanych, którzy uznają, że kryzys nie wpływa

znacząco na gospodarkę europejską (w porównaniu z 48% osób, które

uznają, że wywiera on wpływ) sądzi, że 27 państw Unii działało w sposób

skoordynowany.

Warto podkreślić, co ciekawe, że 61% Europejczyków, którzy są za tym, by

ich państwo przyjęło rozwiązania i stosowało je w sposób

skoordynowany, wspólnie z innymi krajami UE, jest jednocześnie zdania, że tak

właśnie było w 27 państwach członkowskich, podczas gdy pogląd ten podziela

zaledwie 33% osób, które życzyłyby sobie, żeby ich państwo przyjęło rozwiązania

i stosowało je indywidualnie.

Obserwujemy wreszcie, że 55% osób popierających ideę pomocy finansowej

swojego państwa dla innego kraju doświadczającego trudności w

związku z kryzysem (w porównaniu z 42% osób sprzeciwiających się takiej

pomocy) ma wrażenie, że 27 państw członkowskich działało w sposób

skoordynowany.


56


57

5. SOLIDARNOŚĆ POMIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI W

CZASACH KRYZYSU

5.1. Opinie Europejczyków na temat solidarności pomiędzy

państwami członkowskimi

-Europejska opinia publiczna jest podzielona, jeśli chodzi o pomoc finansową

dla innego państwa członkowskiego UE-

W sierpniu-wrześniu 2010 roku europejska opinia publiczna popierała pomoc finansową

dla państwa członkowskiego doświadczającego trudności (49% w sumie dla opcji

„zgadzam się”, w porównaniu z 39% głosów dla odpowiedzi „nie zgadzam się”). Obecnie

ta tendencja nadal się utrzymuje, ale Europejczycy są bardziej podzieleni w tym

względzie, co prawdopodobnie stanowi konsekwencję trwającego kryzysu. Różnica

dziesięciu punktów pomiędzy tymi dwiema odpowiedziami zmniejszyła się teraz i sięga

sześciu punktów – 50% respondentów popiera solidarność finansową, a 44% się

jej sprzeciwia.

Ponadto notujemy spadek w kategorii „trudno powiedzieć” (6%, -6 punktów), co może

wskazywać, że Europejczycy mają bardziej wyklarowane opinie w tym względzie.


58


Nawet jeśli poglądy Europejczyków w tym zakresie są dość jednorodne, pojawiają się

pewne różnice. I tak, 10 punktów dzieli respondentów z państw, które przystąpiły przed

2004 rokiem od państw członkowskich przyjętych w okresie po latach 2004/2007. Wśród

tych pierwszych 53% uważa, że należałoby wspomagać finansowo inne państwo

członkowskie UE, w porównaniu z 43% tych drugich.

Wyniki poszczególnych krajów różnią się znacząco. Osoby, które deklarują, że

„zgadzają się” z tym, iż ich kraj powinien udzielać pomocy finansowej innemu

państwu członkowskiemu UE doświadczającemu poważnych trudności gospodarczych

i finansowych (UE27 50%) to przede wszystkim respondenci z Luksemburga (72%),

Danii (71%) i Szwecji (67%), czyli z państw należących do najbogatszych w Unii. Jest to

pogląd większości w 17 państwach członkowskich. Osoby najmniej skłonne popierać

solidarność finansową zamieszkują Słowenię (25%), Bułgarię (27%), Słowację (32%) i

Rumunię (34%).

Zauważamy, że w niektórych państwach członkowskich opinie zmieniły się

spektakularnie od jesieni 2010 roku. I tak w Luksemburgu (72%, +13 punktów), w

Holandii (65%, +9 punktów) oraz w Niemczech (54%, +8 punktów), respondenci o wiele

chętniej „zgadzają się” obecnie na to, by ich ojczyzna wspomogła finansowo inne

państwo członkowskie borykające się z problemami. W tym ostatnim kraju na jesieni

2010 roku opinie były niemal równo rozłożone (46% ankietowanych było za a 45% nie

zgadzało się ). I odwrotnie, liczba respondentów twierdzących, że „nie zgadzają się” z tą

tezą zwiększyła się na Cyprze (46%, +23 punkty), w Estonii (53%, +15 punktów), w

Bułgarii (62%, +11 punktów), Rumunii (56%, +11 punktów), na Litwie (56%, +10

punktów) oraz w Portugalii (39%, +10 punktów).

Zauważamy wreszcie, że w Estonii i w Zjednoczonym Królestwie, poglądy większości się

zmieniły i skłaniają się obecnie ku odpowiedzi „nie zgadzam się”.


59


60


W przypadku tego pytania mężczyźni są bardziej niż kobiety skłonni udzielić

pomocy finansowej innemu państwu członkowskiemu doświadczającemu

poważnych trudności (odpowiednio 54% i 48%).

Ten pogląd podzielają także najmłodsi – 55%, w porównaniu z 48% osób z

grupy wiekowej od 55 lat wzwyż.

Poziom wykształcenia należy także do zmiennych najsilniej różnicujących

odpowiedzi: 61% najlepiej wykształconych zgadza się na taką pomoc, w

porównaniu z 42% respondentów, którzy ukończyli naukę do wieku 15 lat.

To samo dotyczy zajęcia zawodowego badanych, jako że 63% kadry

kierowniczej (w porównaniu z 45% bezrobotnych i osób zajmujących się

domem) popiera pomoc finansową dla państwa członkowskiego w trudnej

sytuacji.

Poziom życia respondentów silnie oddziałuje na ich opinie w tej kwestii. Osoby,

które zazwyczaj mają trudności z opłacaniem rachunków w większości

sprzeciwiają się pomocy finansowej dla krajów borykających się z trudnościami

(51% w porównaniu z 41%), podczas gdy zdanie przeciwne dominuje wśród tych,

którzy prawie nigdy nie mają tego rodzaju problemów (53% respondentów

zgadza się na pomoc finansową dla krajów w trudnej sytuacji, w porównaniu z

42%).

Warto zauważyć także, że więcej sympatyków lewicy tak odpowiada (58%, w

porównaniu z 50% zwolenników centrum i prawicy).

Respondenci, którzy uważają, że kryzys nie wpłynął znacząco na ich

sytuację osobistą łaskawszym okiem patrzą na tego rodzaju pomoc niż osoby,

które sądzą, wręcz przeciwnie, że kryzys wpłynął negatywnie na ich sytuację

osobistą (odpowiednio 56% i 47%).

Wśród tych, którzy twierdzą, że euro złagodziło skutki kryzysu, 63% popiera tego

rodzaju pomoc finansową, w porównaniu z 45% osób, które są zdania, że euro

nie wywarło wpływu łagodzącego (w której to grupie dominuje przeciwne zdanie z

wynikiem 51%).


61

Jedną ze zmiennych bardzo silnie różnicującą wyniki jest pogląd na

temat tego, które działania sprawiłyby, że respondenci czuliby się lepiej

chronieni. Wśród tych, którzy wybierają działania na własną rękę swojego

państwa 38% popiera pomoc finansową, w porównaniu z 62% osób, które

wolałyby rozwiązania skoordynowane z innymi państwami

członkowskimi.

Warto wreszcie zauważyć, że 67% respondentów, którzy uważają, że powrót

do wzrostu nastąpi w ciągu najbliższych miesięcy popiera pomoc finansową

udzieloną państwu członkowskiemu w trudnej sytuacji, w porównaniu z 41% tych,

którzy sądzą, że kryzys będzie trwał jeszcze przez wiele lat.


62

.


63

5.2. Powody dla których jesteśmy solidarni

-Europejczycy popierają ideę solidarności-

Następnie, zapytano osoby, które deklarowały, iż popierają udzielanie pomocy

finansowej innemu państwu (czyli te, które odpowiedziały „zgadzam się” na pytanie

QA7), jaki jest główny powód takiej aprobaty. W sierpniu-wrześniu 2010 roku

respondenci w większości twierdzili, że jest to potrzebne w imię solidarności (51%);

odpowiedź ta przeważała nad uzasadnieniem, jakoby pomoc innemu państwu

członkowskiemu leżała w interesie gospodarczym ich ojczyzny (44%).

Rok później, ten trend nadal się utrzymuje na szczeblu europejskim, ale opinie

są bardziej spolaryzowane: już nie 7, ale 14 punktów dzieli respondentów

popierających pomoc finansową w imię zasady solidarności (55%, +4 punkty)

od tych, którzy myślą przede wszystkim o interesie gospodarczym własnej

ojczyzny (41%, -3 punkty). Innymi słowy, nadal potrzebne są wysiłki, by edukować

społeczeństwo, pokazując, że istnieją konkretne zagrożenia gospodarcze związane z

niestosowaniem tego rodzaju solidarności międzypaństwowej.

EUROBAROMETR 76.1

Documents

Kryzys - European Parliament · 2020. 1. 23. · wymiarów kryzys wywarł bardzo duży lub raczej duży wpływ. Wyniki wzrosły nawet, jeśli chodzi o wpływ na „gospodarkę światową”