PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z HISTORII

I. Ogólne kryteria stopni szkolnych.

celujący Uczniowie:

są w swoich dociekaniach historycznych samodzielni i niezależni,

wykazują wiedzę i umiejętności historyczne znacznie wykraczające

poza program nauczania,

osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, kwalifikując się do

finałów co najmniej na szczeblu rejonowym,

(patrz: kryteria na ocenę bdb),

bardzo dobry Uczniowie:

łącząwiedzę faktograficzną oraz rozumiejąróżne aspekty historii

Polski i innych krajów w zakresie programu nauczania,

opisują minione społeczeństwa i czasy oraz porównują ich

właściwości w ramach jednego lub wielu okresów historycznych,

sprawdzają i analizują przyczyny i skutki wydarzeń, zmian oraz

dostrzegają związki między nimi,

opisują i wyjaśniają różne interpretacje wydarzeń i działania

uczestniczących w nich ludzi,

na podstawie posiadanej wiedzy wartościują i wyróżniają źródła

informacji, krytycznie je wykorzystująw celu sformułowania

wniosków i poparcia ich dowodami,

wybierają, porządkują i rozwijająinformacje w celu skonstruowania

dobrze ułożonej wypowiedzi,

podejmują samodzielne dociekania historyczne, ujawniając

kreatywność myślenia i pomysłowość prezentacji rozwiązywalnych

problemów,

podejmują różne role w zespole, wnosząc twórczy wkład

w wykonanie określonego zadania,

sprawnie porozumiewają się i stosują różne formy wypowiedzi,

dobry Uczniowie:

wykazują ogólną wiedzę faktograficzną w ramach programu

nauczania, natomiast w zakresie niektórych zagadnień prezentują

wiedzę szczegółową i zrozumienie poruszanych aspektów z historii

Polski i innych krajów,

używają swej wiedzy do opisu wydarzeń, uczestniczących w nich

ludzi oraz przemian,

dostrzegają związki między cechami byłych społeczeństw i okresów,

dostrzegają i opisują przyczyny i skutki wydarzeń i zjawisk

historycznych,

rozumieją, że niektóre wydarzenia, postępowanie ludzi, były

interpretowane na różne sposoby i potrafią zasugerować możliwe

tego przyczyny,

wartościują źródła informacji i określają te, które mają szczególne

znaczenie dla danego zadania,

wybierają i porządkują informacje z różnych źródeł, aby

skonstruować poprawnie ułożoną wypowiedź, z wykorzystaniem dat

i pojęć historycznych,

podejmują próby samodzielnych dociekań historycznych,

wymagających nieznacznej korekty,

potrafią przyjmować określone role w zespole i współpracować przy

wykonaniu określonego zadania,

stosują w praktyce zasady sprawnego komunikowania się.

dostateczny Uczniowie:

wykazują znajomość i zrozumienie ważnych aspektów z historii

Polski i innych krajów w zakresie programu nauczania, wykorzystują

wiedzę w celu opisania charakterystycznych cech minionych

społeczeństw i okresów, działalności ludzi i zachodzących przemian,

podają niektóre przyczyny i następstwa ważnych wydarzeń i zjawisk

historycznych,

wskazują, jak w różny sposób były przedstawiane i interpretowane

niektóre aspekty przeszłości,

próbują wybierać i łączyć informacje z różnych źródeł,

konstruują wypowiedzi ustne i pisemne, wewnętrznie

uporządkowane, z właściwym użyciem dat i pojęć historycznych,

podejmują próby samodzielnych dociekań historycznych,

wymagających wielokrotnej korekty,

podejmują współpracę w grupie przy zadaniach zespołowych,

starają się stosować zasady sprawnego komunikowania się.

dopuszczający Uczniowie:

odpowiadają na proste pytania o przeszłość, korzystając

z nieskomplikowanych źródeł informacji i uwzględniając

chronologię,

wyjaśniają pojęcia historyczne przy użyciu pomocy naukowych,

zauważają niektóre różnice w sposobie prezentacji przeszłości,

rozpoznają znaczące okresy w dziejach i zachodzące w nich zmiany,

podejmują próby współpracy przy zadaniach zespołowych.

niedostateczny Uczniowie:

nie spełniają kryteriów oceny dopuszczającej.

Szczegółowe kryteria na poszczególne stopnie w załączniku.

II. Formy oceniania.

Bieżące ocenianie obejmuje: dłuższe formy pisemne (testy, wypracowanie) , krótkie formy

pisemne (kartkówki), sprawdziany z mapką, odpowiedzi ustne. Oceniana jest także aktywność

ucznia na lekcjach, prace domowe, udział w konkursach i olimpiadach.

a)odpowiedzi ustne obejmują materiał działu aktualnie omawianego(3-5 ostatnich lekcji).

b)krótkie formy pisemne „kartkówki", sprawdziany z mapką mogą obejmować materiał

nauczania od trzech do pięciu ostatnich lekcji (nie muszą być wcześniej zapowiadane).

c) dłuższe formy pisemne są obowiązkowe. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może

napisać z całą klasą, to powinien to uczynić w terminie wyznaczonym przez nauczyciela. W

razie ponownego nie przystąpienia ucznia do sprawdzianu decyzja o jego

terminie/formie/warunkach jest w wyłącznej gestii nauczyciela.

d) ocena może być poprawiona (jednokrotnie) przez ucznia w terminie

uzgodnionym z nauczycielem, w ciągu 2 tygodni. Ocenę wyższą niż niedostateczny uczeń ma

prawo poprawiać tylko raz w semestrze.

Poprawa sprawdzianu możliwa jest tylko w przypadku, gdy uczeń pisał sprawdzian w

pierwszym terminie (z wyjątkiem sytuacji szczególnych np. pobyt w szpitalu).

e) przyjmuje się następujący przelicznik wyników sprawdzianów na stopnie szkolne:

Niedostateczny – do 34%

Dopuszczający – 35 - 50%

Dostateczny – 51 - 70%

Dobry - 71 – 85%

Bardzo dobry – 86 - 99%

Celujący – 100%

f) krótkie odpowiedzi ustne z 3-5 ostatnich lekcji, krótkie zadania domowe, praca na lekcji,

krótkie kartkówki mogą być oceniane za pomocą plusów i minusów. Ustala się następujący

sposób przeliczania ich na oceny:

+ + + +(bardzo dobry)

+ + + - (dobry)

+ + - - (dostateczny)

+ - - - (dopuszczający)

- - - - (niedostateczny)

g)w przypadku niesamodzielnej pracy (sprawdzianu, zadania domowego, referatu) uczeń

może otrzymać ocenę niedostateczny bez możliwości poprawy

h) uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) maja prawo wglądu do prac pisemnych w

szkole, w obecności nauczyciela

i) uczniowie mają prawo do zgłoszenia nieprzygotowania do lekcji w zależności od liczby

godzin(1-2 godziny w tygodniu 1 nieprzygotowanie w semestrze; 3-5 godzin – 2

nieprzygotowania w semestrze). Jest ono zgłaszane przed lekcją, odnotowywane przez

nauczyciela , lecz nie wpływa na ocenę.

Oceny klasyfikacyjne śródroczne oraz roczne ustala nauczyciel przedmiotu biorąc pod

uwagę wszystkie oceny cząstkowe z następującymi wagami.

Lp. Forma Waga uwagi

1 Sprawdzian 10 Kolor czerwony

2 Kartkówka , odpowiedź

ustna

5- 6

3 Zadanie domowe 2 – 3

4 Ocena z plusów i

minusów

3 - 5

5 Referat/ Prezentacja 3- 4

6 Praca w grupach, karty 3 - 4

pracy

7 Osiągnięcia w

konkursach/ zawodach

7 – 20

8 Zadania maturalne 6 – 7 fioletowy

9 Matura próbna 0 fioletowy

10 Poprawa 150% wagi

oceny

poprawianej

Nie obowiązuje w przypadku ,

gdy uczeń ponownie napisał

sprawdzian na ocenę

niedostateczną .

III. Tryb odwoławczy.

Uczeń ma możliwość poprawienia zaproponowanej przez nauczyciela oceny śródrocznej lub

rocznej na warunkach zapisanych w statucie szkoły.

Wymagania na poszczególne oceny z historii w szkole ponadgimnazjalnej, zakres podstawowy

Temat lekcji Zagadnienia Wymagania na poszczególne oceny

dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca

ROZDZIAŁ I: ŚWIAT PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ

1. System wersalski

– postanowienia traktatu wersalskiego – powstanie Ligi Narodów – sytuacja w Niemczech po zakończeniu I wojny światowej – traktaty z pozostałymi państwami centralnymi – rewolucje w Niemczech i na Węgrzech – rozpad Austro-Węgier, powstanie nowych państw w Europie: Polski, Czechosłowacji, Królestwa SHS (Jugosławii),

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: system wersalski, Liga Narodów – wskazuje na mapie państwa nowo powstałe po I wojnie światowej – określa skutki polityczne, gospodarcze i militarne traktatu wersalskiego dla Niemiec – wyjaśnia, w jakim celu powstała Liga Narodów

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, demilitaryzacja, reparacje wojenne, Republika Weimarska – zna daty: podpisania traktatu wersalskiego (VI 1919 r.), powstania Ligi Narodów (1920 r.) – identyfikuje postacie: Thomasa Woodrowa Wilsona, Davida Lloyda George’a, Georges’a Clemenceau

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Freikorps – zna daty: rewolucji w Niemczech (XI 1918 r.), powstania republiki tureckiej (1922) – identyfikuje postać Mustafy Kemala Atatürka – wskazuje na mapie: zmiany granic Niemiec po I wojnie światowej, strefę zdemilitaryzowaną, tereny plebiscytowe – omawia główne wydarzenia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Związek Spartakusa – zna daty: podpisania traktatów pokojowych z Austrią (IX 1919 r.), Bułgarią (XI 1919 r.), Węgrami (VI 1920 r.), Turcją (VIII 1920 r.) – identyfikuje postacie: Karla Liebknechta, Róży Luksemburg, – ocenia związki rewolucji w Niemczech z rewolucją bolszewicką w Rosji Radzieckiej

Uczeń: – zna daty: podpisania traktatu pokojowego z republiką turecką (1923 r.), wojny Irlandii o niepodległość (1919–1921) – identyfikuje postacie: Tomasza Masaryka, Beli Kuna, Carla Gustafa Mannerheima – wskazuje na mapie zmiany granic na terytorium dawnego imperium tureckiego – charakteryzuje procesy państwotwórcze w

Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii, Irlandii, Islandii, Wolnego Miasta Gdańska i ZSRR – nowy układ sił w Europie

– wskazuje na mapie państwa, z którymi podpisano traktaty pokojowe po I wojnie światowej – prezentuje główne założenia polityki USA, Francji i Wielkiej Brytanii na konferencji paryskiej – podaje przyczyny niezadowolenia Niemiec z ustalo-nych zasad traktatu wersalskiego

rewolucji w Niemczech oraz proces kształtowania się Republiki Weimarskiej – wymienia postanowienia traktatów pokojowych z Austrią, Bułgarią, Węgrami i Turcją – dokonuje bilansu I wojny światowej – opisuje przemiany w Turcji po I wojnie światowej

– podaje różnice w celach dyplomacji USA, Wielkiej Brytanii i Francji na konferencji paryskiej – analizuje konsekwencje polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe I wojny światowej – ocenia założenia i trwałość systemu wersalskiego

Europie po I wojnie światowej

2. Odbudowa powojenna i wielki kryzys

– skutki I wojny światowej (kryzys gospodarczy, zniszczenia wojenne, bezrobocie, konflikty społeczne) – powojenna hiperinflacja

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: nacjonalizm, wielki kryzys gospodarczy – zna datę wielkiego kryzysu gospodarczego w

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: totalitaryzm, autorytaryzm, rządy parlamentarno-gabinetowe, czarny czwartek,

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: hiperinflacja, mały traktat wersalski, interwencjonizm państwowy, cło protekcyjne, zasada

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pandemia, etatyzm gospodarczy, deflacja – zna datę podpisania paktu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: idea paneuropejska – identyfikuje postacie: Erica Drummonda, Richarda Coudenhove-Kalergiego

– zasady funkcjonowania i działalność Ligi Narodów – problemy narodowościowe – kryzys demokracji w Europie – pierwsze koncepcje zjednoczenia Europy – wielki kryzys gospodarczy – metody walki z kryzysem (New Deal)

USA (1929-1933) – identyfikuje postać Benito Mussoliniego – podaje przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego – przedstawia najważniejsze skutki wielkiego kryzysu

inflacja – zna datę: tzw. czarnego czwartku (X 1929 r.) – identyfikuje postać Franklina Delano Roosevelta – opisuje strukturę Ligi Narodów – określa wzrost nastrojów nacjonalistycznych w Europie wpływających na ustanawianie reżimów autorytarnych i totalitarnych – wymienia kraje europejskie, które w okresie międzywojennym nie doświadczyły kryzysu demokracji

samostanowienia, New Deal – zna daty: podpisania małego traktatu wersalskiego (1919 r.), ogłoszenia New Deal (1933 r.) – charakteryzuje wpływ małego traktatu wersalskiego na sytuację polityczno-społeczną Europy Środkowej – wyjaśnia mechanizm powstania wielkiego kryzysu gospodarczego – wymienia najważniejsze państwa należące do Ligi Narodów

Brianda-Kellogga (1928 r.) – identyfikuje postać Aristide’a Brianda – ocenia znaczenie paktu Brianda-Kellogga – ocenia decyzję Stanów Zjednoczonych o nieprzystąpieniu do Ligi Narodów – opisuje pierwsze próby podważenia systemu wersalskiego w Europie na początku lat 20. XX w. (Bawaria, Włochy)

– przedstawia pierwsze koncepcje zjednoczenia Europy

3. Kryzys demokracji w Europie

– narodziny i rozwój włoskiego faszyzmu (ideologia, działalność partii faszystowskiej, przejęcie władzy, budowa państwa totalitarnego) – Republika Weimarska – powstanie nazizmu w Niemczech – przejęcie władzy przez Adolfa Hitlera, budowa państwa totalitarnego – społeczeństwo III Rzeszy – początek zbrodni nazistów przed wybuchem II wojny światowej – faszyzm i autorytaryzm winnych krajach europejskich

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: faszyzm, nazizm (narodowy socjalizm), antysemityzm – zna datę przejęcia władzy przez B. Mussoliniego (1922 r.) i A. Hitlera (1933 r.) – identyfikuje postacie: Benita Mussoliniego, Adolfa Hitlera – wskazuje na mapie: Włochy, Niemcy – przedstawia specyficzne cechy włoskiego faszyzmu i niemieckiego nazizmu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: marsz na Rzym, pakt reński, NSDAP, duce, „Mein Kampf”, Führer, SS, Gestapo, indoktrynacja, propaganda, ustawy norymberskie, obóz koncentracyjny – zna daty: marszu na Rzym (X 1922 r.), konferencji w Locarno (1925 r.), wprowadzenia ustaw norymberskich (1935 r.) – przedstawia genezę włoskiego faszyzmu i niemieckiego nazizmu – wskazuje etapy przejmowania

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Narodowa Partia Faszystowska, „czarne koszule”, pucz monachijski, „noc długich noży”, Wehrmacht, SA, Hitlerjugend, „noc kryształowa”, – zna daty: puczu w Monachium (1923 r.), „nocy długich noży” (1934 r.), remilitaryzacji Nadrenii (1936 r.), „nocy kryształowej” (1938 r.) – identyfikuje postacie: Heinricha Himmlera, Josepha Goebbelsa, – wskazuje na

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Związki Włoskich Kombatantów, pakty laterańskie, funkcjonalizm, eugenika, eutanazja, sterylizacja – zna daty: powstania Związków Włoskich Kombatantów (1919 r.), podpisania paktów laterańskich (1929 r.), – identyfikuje postacie: Tomasza Manna, Ericha Marii Remarque’a, Paula von Hindenburga – porównuje faszyzm z

Uczeń: – identyfikuje postacie: Josepha Artura Gobineau, Houstona Chamberlaina, Fryderyka Nietzschego, Alfreda Rosenberga, Franza von Papena, Miklósa Horthy’ego – przedstawia i porównuje stanowisko faszystów i nazistów wobec Kościoła

władzy przez B. Mussoliniego we Włoszech i A. Hitlera w Niemczech

mapie Europy przykłady państw demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych – charakteryzuje stosunki Republiki Weimarskiej z krajami europejskimi – charakteryzuje i porównuje funkcje państwa w syste-mie faszystowskim i nazistowskim

nazizmem, uwzględniając kwestie organizacji państwa, ideologii oraz polityki wobec społeczeństwa

4. ZSRR w okre-sie międzywojennym

– ekspansja terytorialna Rosji Radzieckiej i utworzenie ZSRR – funkcjonowanie gospodarki komunistycznej – przejęcie władzy i rządy Józefa Stalina – industrializacja i kolektywizacja w ZSRR – Wielki Głód

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: stalinizm, kult jednostki – identyfikuje postacie: Włodzimierza Lenina, Józefa Stalina – podaje podstawowe cechy stalinizmu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kolektywizacja, industrializacja, gospodarka planowa, łagry, Gułag, NKWD – zna daty: utworzenia ZSRR (XII 1922 r.), przejęcia władzy przez J. Stalina

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: komunizm wojenny, Nowa Ekonomiczna Polityka (NEP), układ w Rapallo, kułak, kołchoz, sowchoz, Wielki Głód, WKP(b), wielka czystka – zna daty:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Komsomoł, Komintern – zna datę utworzenia Kominternu (1919 r.) – identyfikuje postacie: Nikołaja Bucharina, Grigorija

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu OGPU – przedstawia podobieństwa i różnice systemów demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych w Europie

– społeczeństwo radzieckie – terror komunistyczny – polityka ZSRR wobec Niemiec – cele i zadania Kominternu

(1924 r.) – podaje genezę stalinizmu – opisuje politykę gospodarczą i społeczną w ZSRR

wprowadzenia NEP (1921 r.), układu w Rapallo (IV 1922 r.), Wielkiego Głodu (1932–1933), wielkiej czystki (1936–1938) – identyfikuje postać Lwa Trockiego – wskazuje na mapie kierunki ekspansji Rosji Ra-dzieckiej do 1922 r. – opisuje funkcje państwa w systemie stalinowskim – przedstawia przyczyny i przejawy terroru stalinowskiego – opisuje stosunki radziecko-niemieckie

Zinowiewa, Pawlika Morozowa – określa główne cele radzieckiej polityki zagranicznej – ocenia skutki przymusowej industrializacji i kolektywizacji w ZSRR

5. Kultura okresu Międzywojen-nego

– emancypacja kobiet i kryzys rodziny – sekularyzacja społeczeństwa – rozwój techniki – początki kultury masowej – mass media – nowe kierunki w architekturze, sztuce i nauce

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: emancypacja, mass media, kultura masowa – wymienia przełomowe osiągnięcia techniki – podaje przyczyny powstania kultury masowej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „bunt mas”, produkcja taśmowa, egalitaryzm – identyfikuje postacie: Zygmunta Freuda, Walta Disneya, Charliego Chaplina – przedstawia przyczyny kryzysu tradycyjnej rodziny – charakteryzuje wpływ mass mediów na postawę społeczeństwa

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: elektryfikacja, psychoanaliza, modernizm, kubizm, ekspresjonizm, surrealizm, socrealizm, – identyfikuje postacie: Salvadora Dalego, Orsona Wellesa – wyjaśnia związki ideologii politycznych z przykładami osiągnięć artystycznych i architektonicznych

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: teoria względności, abstrakcjonizm, futuryzm, dadaizm, funkcjonalizm, katastrofizm, egzystencjalizm, Bauhaus – identyfikuje postacie: Charlesa Lindbergha, Coco Chanel, Edwarda Muncha, Siergieja Eisensteina, Leni Riefenstahl, Rudolfa Valentino, Grety Garbo, Poli Negri, – opisuje zasady urbanistyki według Karty ateńskiej

Uczeń: – identyfikuje postacie: Oswalda Spenglera, Waltera Gropiusa – charakteryzuje i ocenia wpływ przemian w życiu społecznym i kulturalnym na przeobrażenia polityczne Europy

6. Świat na drodze ku wojnie

– militaryzacja Niemiec – ekspansja Japonii i japońskie zbrodnie w Chinach – polityka zagraniczna Włoch – wojna domowa w Hiszpanii i kontekst międzynarodowy tego konfliktu – Anschluss Austrii – układ monachijski – kształtowanie się osi Berlin– Rzym–Tokio – ostatnie dni pokoju w 1939 r. (utworzenie Protektoratu Czech i Moraw, włączenie Kłajpedy do III Rzeszy)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: militaryzacja, państwa osi, Anschluss – zna daty: powstania osi (1936-1937), Anschlussu Austrii (III 1938 r.), zajęcia Czechosłowacji przez III Rzeszę (III 1939 r.) – identyfikuje postacie: Adolfa Hitlera, Benita Mussoliniego – wskazuje na mapie państwa osi – omawia etapy ekspansji Niemiec w Europie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pakt antykominternowski, front ludowy, frankiści – zna daty wojny domowej w Hiszpanii (1936–1939) – identyfikuje postać Francisca Franco – wskazuje na mapie zmiany terytorialne w Europie w latach 30. XX w. – charakteryzuje przyczyny militarystycznej polityki Niemiec, Japonii i Włoch – omawia założenia agresywnej polityki Włoch, Niemiec i Japonii – przedstawia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: remilitaryzacja Nadrenii, sankcje gospodarcze, Falanga, Brygady Międzynarodowe, konferencja w Monachium, appeasement – zna daty: wystąpienia Niemiec z Ligi Narodów (1933 r.), przejęcia Zagłębia Saary przez Niemcy (1935 r.), remilitaryzacji Nadrenii (1936), wojny włosko-abisyńskiej (1935-1936), konferencji monachijskiej (IX 1938 r.) – identyfikuje postacie: Neville’a Chamberlaina, Édouarda

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: cesarstwo Mandżukuo, Marchia Wschodnia (Ostmark), Legion Condor, karliści – zna daty: obalenia monarchii w Hiszpanii (1931 r.), zdobycia Mandżurii (1931 r.), wystąpienia Japonii z Ligi Narodów (1933 r.), inwazji japońskiej w Chinach (1937 r.), zajęcia Albanii przez Włochy (1939 r.), zajęcia Kłajpedy przez III Rzeszę (1939 r.) – identyfikuje postacie: Engelberta

Uczeń: – identyfikuje postacie: Hajle Sellasje, Antonio Salazara, Buenaventury Durruti’ego, Kurta von Schuschnigga, Arthura Seyss-Inquarta – opisuje rozbudowę niemieckiej armii w okresie międzywojennym na tle sił Wielkiej Brytanii i Francji – opisuje przebieg wybranego konfliktu zbrojnego prowadzonego poza Europą w latach 30. XX w.

genezę i skutki hiszpańskiej wojny domowej – przedstawia najważniejsze założenia polityki Wielkiej Brytanii i Francji w przededniu II wojny światowej światowej

Daladiera – wskazuje na mapie zmiany terytorialne na świecie w latach 30. XX w. – omawia proces militaryzacji III Rzeszy – przedstawia przebieg hiszpańskiej wojny domowej – charakteryzuje stosunki dyplomatyczne wielkich mocarstw w przededniu II wojny światowej – omawia czynniki polityczne, społeczne i gospodarcze wpływające na genezę II wojny

Dollfussa, ks. Józefa Tiso – wyjaśnia przyczyny sukcesów państw faszystowskich w latach 1935–1939 – określa uwarunkowania polityki państw europejskich wobec Hitlera

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I

ROZDZIAŁ II: II RZECZPOSPOLITA

1. Odrodzenie Rzeczypospolitej

– tworzenie się lokalnych ośrodków polskiej władzy – ziemie polskie pod koniec I wojny światowej (lokalne ośrodki władzy) – odzyskanie niepodległości 11 listopada 1918 r. (przekazanie władzy Józefowi Piłsudskiemu, rządy Jędrzeja Moraczewskiego i Ignacego Paderewskiego) – ententa a sprawa polska (postanowienia traktatu wersalskiego wobec Polski) – trudne początki niepodległości

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Tymczasowy Naczelnik Państwa, unifikacja – zna datę przejęcia władzy wojskowej przez J. Piłsudskiego (11 XI 1918 r.) – identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego – omawia rolę J. Piłsudskiego oraz R. Dmowskiego w odbudowie państwa polskiego – wyjaśnia, z czego wynikały trudności w unifikacji ziem polskich

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Regencyjna, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, Komitet Narodowy Polski – zna daty: powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (XI 1918 r.), powstania rządu I. J. Paderewskiego (I 1919 r.) – identyfikuje postacie: Ignacego Daszyńskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – omawia przyczyny przejęcia władzy w Polsce przez Józefa Piłsudskiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: parcelacja, Polska Komisja Likwidacyjna, Komisariat Naczelnej Rady Ludowej – zna datę powstania rządu J. Moraczewskiego (XI 1919 r.) – identyfikuje postać Jędrzeja Moraczewskiego – przedstawia genezę odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 r. – charakteryzuje program reform politycznych i ekonomicznych zapowiadany przez Tymczasowy

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego – ocenia skutki polityczne, gospodarcze i militarne traktatu wersalskiego dla Polski – wyjaśnia wpływ państw ententy na politykę Polski

Uczeń: – podaje przyczyny różnic w sposobie przejmowania władzy przez Polaków na poszczególnych terenach rodzącej się II Rzeczypospolitej

– przedstawia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące Polski

Rząd Ludowy Republiki Polskiej – ocenia rolę Józefa Piłsudskiego oraz Romana Dmowskiego w odbudowie państwa polskiego

2. Walki o granicę wschodnią

– wizje państwa oraz koncepcje polskich granic Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego – spór polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią – wojna polsko-bolszewicka (wyprawa na Kijów, ofensywa bolszewików od czerwca 1920 r., Bitwa Warszawska, pokój w Rydze)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Bitwa Warszawska – zna datę Bitwy Warszawskiej (13-16 VIII 1920 r.) – wskazuje na mapie tereny kształtującej się II Rzeczypospolitej – omawia znaczenie Bitwy Warszawskiej 1920 r.

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcja inkorporacyjna, koncepcja federacyjna, Orlęta Lwowskie, bunt Żeligowskiego, pokój ryski – zna daty: wojny polsko-ukraińskiej (1918-1919), buntu Żeligowskiego (X 1920 r.), pokoju ryskiego (18 III 1921 r.)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Błękitna Armia, linia Curzona, Litwa Środkowa – zna daty: układu z S. Petlurą (IV 1920 r.), wyprawy kijowskiej (V 1920 r.), bitwy pod Komarowem (VIII 1920 r.), bitwy niemeńskiej (IX 1920 r.), włączenia Litwy Środkowej do Polski (1922 r.) – identyfikuje postacie: gen.

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Obrony Państwa, Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, Ukraińska Republika Ludowa (URL), Zachodnioukraińska Republika Ludowa (ZURL), – zna datę powstania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (VII 1920 r.)

Uczeń: – identyfikuje postać ks. Ignacego Skorupki – porównuje siły militarne Polski i Rosji Radzieckiej w wojnie polsko-bolszewickiej – omawia propagandowy aspekt wojny polsko-bolszewickiej, w tym Bitwy Warszawskiej

– kwestia Wileńszczyzny (bunt gen. Lucjana Żeligowskiego i problem Litwy Środkowej, stosunki polsko-litewskie)

– identyfikuje postać gen. Lucjana Żeligowskiego – wskazuje na mapie przebieg granicy wschodniej II Rzeczypospolitej według pokoju ryskiego – prezentuje koncepcje polskiej granicy wschodniej – określa etapy walki o polską granicę wschodnią – przedstawia postanowienia traktatu ryskiego z 1921 r.

Józefa Hallera, Symona Petlury, Michaiła Tuchaczewskiego, Władysława Grabskiego, Wincentego Witosa – wskazuje na mapie: linię Curzona, główne kierunki uderzeń wojsk bolszewickich i polskich w sierpniu i wrześniu 1920 r. – określa główne przyczyny i etapy konfliktu polsko-bolszewickiego – charakteryzuje politykę państw ententy wobec wojny polsko-bolszewickiej

– identyfikuje postacie: Juliana Marchlewskiego, Feliksa Dzierżyńskiego, Siemiona Budionnego – przedstawia genezę konfliktu polsko-ukraińskiego – przedstawia genezę i skutki polsko-litewskiego

3. Walka o zachodnią i południową granicę

– sytuacja w zaborze pruskim – przebieg i skutki powstania

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Polska Organizacja

Uczeń: – zna daty: I powstania śląskiego (VIII

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Rada

Uczeń: – ocenia postawę aliantów wobec walk Polaków o

wielkopolskiego – zaślubiny Polski z morzem – trzy powstania i plebiscyt na Górnym Śląsku – plebiscyty na Warmii, Mazurach i Powiślu – konflikt o Śląsk Cieszyński

powstanie wielkopolskie, powstania śląskie – zna daty powstania wielkopolskiego (XII 1918 r.–II 1919 r.), powstań śląskich (1919–1921) – wskazuje na mapie tereny objęte powstaniami – omawia skutki powstania wielkopolskiego – przedstawia skutki powstań śląskich

Wojskowa – zna daty: plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu (VII 1920 r.), plebiscytu na Górnym Śląsku (III 1921 r.) – identyfikuje postać Wojciecha Korfantego – wskazuje na mapie terytoria przyznane Polsce na mocy traktatu wersalskiego i objęte plebiscytami – podaje decyzje, jakie zapadły na mocy traktatu wersalskiego dla sprawy polskiej – omawia przyczyny powstania wielkopolskiego – przedstawia przyczyny powstań śląskich

1919 r.), zaślubin Polski z morzem (II 1920 r.), II powstania śląskiego (VIII 1920 r.), III powstania śląskiego (V 1921 r.), uznania granic Polski przez aliantów (1923 r.) – identyfikuje postać gen. Józefa Hallera – wskazuje na mapie: Zaolzie, Śląsk Cieszyński i Górny Śląsk – omawia przebieg powstania wielkopolskiego – przedstawia przebieg powstań śląskich – wymienia czynniki decydujące o przegranej Polski w plebiscytach na Górnym Śląsku,

Ambasadorów – zna daty: zajęcia Śląska Cieszyńskiego przez Czechosłowację (1919 r.), konferencji w Spa (1920 r.) – identyfikuje postacie: Stanisława Taczaka, Józefa Dowbora-Muśnickiego – wyjaśnia przyczyny, przebieg i skutki sporu polsko-czeskiego o Zaolzie

granicę zachodnią i południową

Warmii, Mazurach i Powiślu – omawia na podstawie źródeł statystycznych podział Górnego Śląska i wyjaśnia znaczenie tego regionu dla gospodarki i rozwoju II Rzeczypospolitej

4. Rządy parlamentarne

– pierwsze wybory parlamen-tarne i mała konstytucja – polska scena polityczna (przed zamachem majowym) – charakterystyka konstytucji marcowej – elekcja prezydenta i zabójstwo Gabriela Narutowicza – reformy Władysława Grab-

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja marcowa – zna datę uchwalenia konstytucji marcowej (17 III 1921 r.) – identyfikuje postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego – przedstawia założenia ustrojowe

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: sejm ustawodawczy, mała konstytucja, reforma walutowa – zna daty: wyborów do sejmu ustawodawczego (I 1919 r.), uchwalenia małej konstytucji (II 1919 r.), wyborów pierwszego prezydenta II Rzeczypospolitej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: reforma rolna, wojna celna – zna daty reform rolnych (1920 r., 1925 r.) – identyfikuje postacie: Wincentego Witosa, Ignacego Daszyńskiego – opisuje uprawnienia Naczelnika Państwa Polskiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kontrasygnata, getto ławkowe, numerus clausus, UNDO, OUN – omawia scenę polityczną II Rzeczpospolitej i, korzystając ze schematów oraz z innych źródeł, analizuje jej przemiany w latach 1919–1926 – ocenia rządy

Uczeń: – opisuje przebieg i ocenia skutki polityczne pierwszych wyborów prezydenckich dla państwa polskiego

skiego i reforma rolna – mniejszości narodowe w II Rzeczypospolitej – charakterystyka rządów parlamentarnych (1919–1926)

konstytucji marcowej

(XII 1922 r.), reformy walutowej (1923 r.) – identyfikuje postacie: Gabriela Narutowicza, Stanisława Wojciechowskiego, Władysława Grabskiego – omawia rolę sejmu, rządu i prezydenta w konstytucji marcowej – przedstawia zakres praw obywatelskich zapisanych w konstytucji marcowej – podaje cele i skutki reform Władysława Grabskiego

– wymienia zasady ustrojowe małej konstytucji – przedstawia założenia oraz przebieg reformy rolnej – charakteryzuje z wykorzystaniem źródeł statystycznych oraz kartograficznych podział narodowościowy i wyznaniowy ludności II Rzeczypospolitej

parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926

5. Zamach majowy i rządy sanacji

– kryzys rządów parlamentarnych – przyczyny i przebieg zamachu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: zamach

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Obóz

Uczeń: – identyfikuje postacie: Bronisława

majowego – nowela sierpniowa i konstytucja kwietniowa – rządy sanacyjne za życia Piłsudskiego – próby konsolidacji opozycji, utworzenie Centrolewu, kongres krakowski – represyjna polityka obozu sanacyjnego wobec opozycji politycznej, wybory i proces brzeski, Bereza Kartuska – walka o władzę w obozie sanacji po śmierci Piłsudskiego – polski autorytaryzm na tle europejskim

majowy, sanacja, konstytucja kwietniowa – zna daty: rozpoczęcia przewrotu majowego (12 V 1926 r.), uchwalenia konstytucji kwietniowej (23 IV 1935 r.) – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – charakteryzuje najważniejsze założenia konstytucji kwietniowej

partyjniactwo, piłsudczycy, nowele sierpniowe – zna daty: wyboru Ignacego Mościckiego na prezydenta (VI 1926 r.), przyjęcia nowel sierpniowych (2 VIII 1926 r.) – identyfikuje postacie: Ignacego Mościckiego, Edwarda Rydza-Śmigłego, Józefa Becka – podaje główne przyczyny zamachu majowego i opisuje jego bezpośrednie skutki – wymienia zmiany w konstytucji kwietniowej w stosunku do konstytucji marcowej

Generalny Inspektor Sił Zbrojnych (GISZ), Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR), Centrolew, wybory brzeskie, proces brzeski, grupa pułkowników, grupa zamkowa – zna daty: powstania BBWR (1928 r.), powstania Centrolewu (1930 r.), wyborów brzeskich (1930 r.), procesu brzeskiego (1932 r.) – identyfikuje postacie: Kazimierza Bartla, Walerego Sławka – przedstawia poglądy Józefa Piłsudskiego dotyczące polityki wewnętrznej i

Zjednoczenia Narodowego, Front Morges, Stronnictwo Pracy, ONR-Falanga – identyfikuje postać Władysława Sikorskiego – prezentuje główne ugrupowania opozycyjne w czasach rządów sanacji

Pierackiego, Adama Koca – ocenia wydarzenia zamachu majowego oraz rządy sanacji na tle sytuacji politycznej w Europie

ustroju Polski – opisuje przebieg zamachu majowego – charakteryzuje znaczenie zmian ustrojowych w sierpniu 1926 r. – analizuje okoliczności wprowadzenia konstytucji kwietniowej z 1935 r. – porównuje zakres władzy prezydenta w konstytucji marcowej i kwietniowej – prezentuje przykłady łamania zasad demokracji w czasach rządów sanacji

6. Kultura i gospodarka II Rzeczy-pospolitej

– szkolnictwo w II Rzeczypospolitej – kultura i nauka w II RP – gospodarka

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Polska A i B, Centralny

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: powszechny obowiązek szkolny

Uczeń: – zna daty: reform oświatowych w II Rzeczypospolitej

Uczeń: – identyfikuje postacie: Zofii Nałkowskiej, Marii Dąbrowskiej,

Uczeń: – identyfikuje postacie: Stefana Banacha, Romana Ingardena, Floriana

odrodzonej Polski i jej główne problemy – inwestycje przemysłowe i osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej (reformy Eugeniusza Kwiatkowskiego – budowa Gdyni i Centralnego Okręgu Przemysłowego)

Okręg Przemysłowy – wskazuje na mapie obszar Polski A i B – wymienia najważniejsze osiągnięcia II Rzeczpospolitej w dziedzinie oświaty, gospodarki i kultury

- zna datę rozpoczęcia budowy portu w Gdyni (1920 r.) – wskazuje na mapie zasięg Centralnego Okręgu Przemysłowego – identyfikuje postać Eugeniusza Kwiatkowskiego – charakteryzuje stan szkolnictwa w II Rzeczypospolitej – wymienia najważniejsze nurty w kulturze i sztuce obecne w środowisku polskich artystów w okresie międzywojennym – wymienia czynniki wpływające na utrudnienia rozwoju gospodarczego II Rzeczypospolitej

(1924 r., 1932 r.), budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego (1937 r.) – identyfikuje postacie: Stanisława Grabskiego, Janusza Jędrzejewicza, Stefana Żeromskiego, Władysława Reymonta, Juliana Tuwima, Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza – wskazuje na mapie okręgi przemysłowe Polski (poza COP) – ocenia reformy Stanisława Grabskiego i Janusza Jędrzejewicza – opisuje wiodące nurty w polskiej

Antoniego Słonimskiego, Eugeniusza Bodo, Poli Negri, Karola Szymanowskiego, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Wojciecha Kossaka, Leona Wyczółkowskiego – omawia na przykładach uczonych i twórców dokonania polskiej nauki i kultury okresu międzywojennego w dziedzinach: matematyki, filozofii, socjologii, literatury, malarstwa, architektury, muzyki, teatru i kinematografii – ocenia realizację reform Eugeniusza

Znanieckiego, Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Brunona Jasieńskiego, Juliusza Osterwy, Tadeusza Wendy – porównuje sytuację ekonomiczną Polski z innymi regionami Europy i świata, uwzględniając okoliczności kryzysu gospodarczego w 1923 r. i 1929 r.

– przedstawia główne założenia reform Eugeniusza Kwiatkowskiego

kulturze i sztuce – korzystając z różnych źródeł, dokonuje bilansu osiągnięć gospodarczych II Rzeczypospolitej

Kwiatkowskiego

7. Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej

– sytuacja międzynarodowa II Rzeczypospolitej – układy w Rapallo i Locarno – polityka zagraniczna Piłsudskiego – polityka równowagi i „równych odległości”

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: polityka równowagi – wskazuje na mapie sąsiadów II Rzeczypospolitej – wymienia najważniejsze cechy polskiej polityki zagranicznej w latach 1919–1939

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: wojna prewencyjna – zna daty: polsko-francuskiego układu sojuszniczego (II 1921 r.), traktatu o nieagresji z ZSRR (1932 r.), polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy (1934 r.) – identyfikuje postać Józefa Becka – charakteryzuje relacje Polski z Niemcami oraz ZSRR w okresie

Uczeń: – zna daty: układu z Rumunią (III 1921 r.), układu w Rapallo (1922 r.), konferencji w Locarno (1925 r.) – przedstawia relacje Polski z sąsiadami na tle sytuacji międzynarodowej – omawia wpływ decyzji konferencji międzynarodowych na geopolityczne położenie Polski – omawia koncepcję polityki zagranicznej Józefa Piłsudskiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Międzymorze – ocenia politykę równowagi prowadzoną przez Józefa Piłsudskiego i jego współpracowników – wyjaśnia genezę konfliktów Polski z Litwą i Czechosłowacją

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: polityka prometejska – identyfikuje postacie: Tadeusza Hołówki, Hansa von Moltkego - ocenia skutki polityki prometejskiej i koncepcji Międzymorza dla stosunków Polski z sąsiadami

międzywojennym

8. Polska w przededniu II wojny światowej

– zajęcie Zaolzia – relacje polsko-litewskie – niemieckie żądania wobec Polski w latach 1938–1939 – zacieśnienie współpracy z Wielką Brytanią i Francją – pakt Ribbentrop-Mołotow – sojusz z Wielką Brytanią – aktywizacja polskiego społeczeństwa w przededniu wojny

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: pakt Ribbentrop-Mołotow – zna datę zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow (23 VIII 1939 r.) – charakteryzuje postanowienia paktu Ribbentrop-Mołotow – wymienia sojuszników Polski w przededniu II wojny światowej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: sojusz gwarancyjny, „korytarz eksterytorialny” – zna datę podpisania sojuszu polsko-brytyjskiego (25 VIII 1939 r.) – identyfikuje postacie: Józefa Becka, Joachima von Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa – przedstawia główne założenia polskiej polityki zagranicznej za czasów ministra Józefa Becka – wyjaśnia źródła napięć między Polską a jej

Uczeń: – zna datę zajęcia Zaolzia przez Polskę (X 1938 r.) – identyfikuje postać Józefa Lipskiego – podaje w kolejności chronologicznej najważniejsze wydarzenia polityki zagranicznej Polski w latach 1938–1939 – ocenia znaczenie paktu Ribbentrop-Mołotow

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Fundusz Obrony Narodowej, Fundusz Obrony Morskiej – zna datę incydentu granicznego między Polską a Litwą (1938 r.) – ocenia stan uzbrojenia polskiej armii w 1939 r.

Uczeń: – charakteryzuje przykłady darowizn polskiego społeczeństwa na rzecz wzmocnienia obronności kraju przed II wojną światową

sąsiadami

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II

ROZDZIAŁ III: II WOJNA ŚWIATOWA

1. Kampania polska

– prowokacje niemieckie i pierwsze strzały – bitwa graniczna – bitwa nad Bzurą – wypowiedzenie wojny Niemcom przez Wielką Brytanię i Francję („dziwna wojna” na Zachodzie) – przebieg kampanii polskiej – wkroczenie wojsk sowieckich na ziemie II Rzeczypospolitej – ewakuacja władz polskich do Rumunii – obrona i kapitulacja Warszawy, zakończenie walk

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: wojna błyskawiczna (blitzkrieg) – zna daty: agresji Niemiec na Polskę (1 IX 1939 r.), wkroczenia Armii Czerwonej do Polski (17 IX 1939 r.) – identyfikuje postacie: Adolfa Hitlera, Józefa Stalina – opisuje etapy wojny obronnej Polski

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „Fall Weiss”, bitwa graniczna, „dziwna wojna”, internowanie – zna daty: bitwy o Westerplatte (1–7 IX 1939 r.), wypowiedzenia wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię (3 IX 1939 r.), kapitulacji Warszawy (28 IX 1939 r.) – identyfikuje postacie: Henryka Sucharskiego, Edwarda Rydza-Śmigłego, Stefana Starzyńskiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „polskie Termopile”, Korpus Ochrony Pogranicza (KOP) – zna daty: bitwy pod Mokrą (1 IX 1939 r.), bitwy pod Wizną (8-10 IX 1939 r.), bitwy nad Bzurą (9-22 IX 1939 r.), internowania władz polskich w Rumunii (17/18 IX 1939 r.), kapitulacji Helu (2 X 1939 r.), bitwy pod Kockiem (5 X 1939 r.) – identyfikuje postacie:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: prowokacja gliwicka, Grupy Specjalne (Einsatzgruppen) – identyfikuje postacie: Heinza Guderiana, Tadeusza Kutrzeby, Władysława Bortnowskiego, Juliusza Rómmla – prezentuje założenia polityki Wielkiej Brytanii i Francji wobec konfliktu polsko-niemieckiego – korzystając z różnych źródeł, przedstawia

Uczeń: – identyfikuje postacie: Franciszka Dąbrowskiego, Władysława Langnera, Józefa Unruga – ocenia postawę władz polskich we wrześniu 1939 r.

– straty ludności – wskazuje na mapie kierunki uderzeń armii niemieckiej i radzieckiej – wyjaśnia przyczyny klęski Polski we wrześniu 1939 r. – przedstawia przykłady zbrodni wojennych dokonanych w czasie wojny obronnej Polski

Władysława Raginisa, Franciszka Kleeberga – przedstawia polityczne i militarne założenia planu obrony Polski w 1939 r. – opisuje przykłady bohaterstwa polskich żołnierzy – omawia wkroczenie wojsk sowieckich na terytorium Polski w kontekście paktu Ribbentrop-Mołotow – omawia decyzje polityczne władz II Rzeczypospolitej na tle wydarzeń militarnych podczas kampanii polskiej

stosunek sił ZSRR, Niemiec i Polski

2. Podbój Europy przez Hitlera i Stalina

– ekspansja Związku Radzieckiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

(wojna zimowa, aneksja państw bałtyckich i Besarabii) – napaść III Rzeszy na Danię i Norwegię – ofensywa niemiecka w Europie Zachodniej – klęska Francji – okupacja Francji, powstanie państwa Vichy, utworzenie Komitetu Wolnej Francji gen. Charles’a de Gaulle’a – bitwa o Anglię – wojna na Bałkanach

terminów: bitwa o Anglię, kolaboracja – zna daty: ataku III Rzeszy na Francję (maj 1940 r.), bitwy o Anglię (VII–X 1940 r.) – omawia znaczenie zwycięstwa Wielkiej Brytanii i jej sojuszników w bitwie o Anglię

Linia Maginota – zna datę napaści niemieckiej na Danię i Norwegię (IV 1940 r.), wypowiedzenia przez Włochy wojny Francji i Wielkiej Brytanii (10 V 1940 r.) – identyfikuje postać Winstona Churchilla – wskazuje na mapie kierunki agresji sowieckiej, niemieckiej i włoskiej – charakteryzuje cele polityki Hitlera i Stalina w Europie w latach 1939–1941 – przedstawia najważniejsze działania wojenne w Europie z lat 1939–1941 – wyjaśnia główne przyczyny

terminów: wojna zimowa, „Fall Gelb”, państwo marionetkowe, państwo Vichy, operacja „Lew morski”, RAF – zna daty: wojny radziecko-fińskiej (XI 1939 r.–III 1940 r.), zajęcia republik bałtyckich przez ZSRR (VI 1940 r.), zawieszenia broni w Compiègne (22 VI 1940 r.), ataku Włoch na Grecję (X 1940 r.), ataku Niemiec na Jugosławię i Grecję (IV 1941 r.) – identyfikuje postacie: Charles’a de Gaulle’a, Hermanna Göringa – przedstawia ekspansję ZSRR w latach 1939–1941 – opisuje kolejne

terminów: Komitet Wolnej Francji, Niezależne Państwo Chorwackie, ustasze – zna datę ewakuacji wojsk alianckich z Dunkierki (V–VI 1940 r.) – identyfikuje postacie: Vidkuna Quislinga, Philippe’a Pétaina – omawia sposób przejęcia kontroli nad republikami bałtyckimi przez ZSRR w 1940 r. – opisuje przebieg bitwy o Anglię, uwzględniając uzbrojenie obu stron konfliktu oraz sytuację ludności cywilnej Londynu – charakteryzuje

terminów: linia Mannerheima, Spitfire, Messerschmitt – identyfikuje postacie: Carla Gustafa Mannerheima, Ante Pavelicia – wyjaśnia znaczenie zawarcia zawieszenia broni w Compiègne w czerwcu 1940 r. – prezentuje okoliczności zniszczenia francuskiej morskiej floty wojennej w 1940 r. – ocenia sytuację polityczną w Europie w 1941 r.

pokonania Francji przez armię niemiecką w 1940 r. – wymienia sojuszników państw osi, którzy przystąpili do współpracy w latach 1939–1941

etapy agresji Niemiec w latach 1940–1941 – omawia sytuację militarną i polityczną Wielkiej Brytanii i krajów demokratycznych po klęsce Francji w 1940 r.

sytuację na Bałkanach w latach 1939–1941

3. Wojna Niemiec z ZSRR

– plan „Barbarossa” i wybuch wojny niemiecko-radzieckiej – wielka wojna ojczyźniana, sukcesy Niemców do grudnia 1941 r. – obrona Leningradu – bitwa pod Stalingradem – bitwa na Łuku Kurskim – stosunek ludności cywilnej na terenach

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: plan „Barbarossa” – zna datę agresji Niemiec na ZSRR (22 VI 1941 r.) – przedstawia etapy wojny niemiecko-radzieckiej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: wielka wojna ojczyźniana – zna daty: bitwy pod Moskwą (XI–XII 1941 r.), bitwy pod Stalingradem (XII 1942 r. – II 1943 r.) – identyfikuje postać Gieorgija Żukowa – wskazuje na mapie przełomowe bitwy wojny Niemiec i ZSRR: pod

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: blokada Leningradu, lend-lease act – zna daty: objęcia ZSRR pomocą w ramach lend-lease act (VII 1941 r.), blokady Leningradu (1941-1944), bitwy na Łuku Kurskim (VII-VIII 1943 r.) – wskazuje na mapie przełomowe bitwy wojny Niemiec i

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „droga życia”, operacja „Cytadela”, Waffen SS „Galizien” – identyfikuje postać Fridericha von Paulusa – wyjaśnia przyczyny i okoliczności zdobycia przewagi militarnej przez ZSRR

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Katiusza, T 34, Tygrys, Pantera, „pepesza”, Ił-2 – identyfikuje postać Richarda Sorgego – opisuje potencjał wojenny stron konfliktu, ich taktykę oraz uzbrojenie

zajmowanych przez III Rzeszę do niemieckiego okupanta

Moskwą i pod Stalingradem – przedstawia uwarunkowania prowadzenia działań wojennych na terenie ZSRR – charakteryzuje stosunek ludności do okupanta na zajmowanych terenach przez Niemców

ZSRR: blokadę Leningradu i bitwę na Łuku Kurskim – przedstawia przebieg działań wojennych na froncie wschodnim w latach 1941–1943 – analizuje powody zbliżenia Wielkiej Brytanii i USA do ZSRR

4. Polityka okupacyjna Niemiec

– założenia polityki rasowej III Rzeszy – polityka niemiecka wobec Żydów – Holokaust – postawy ludności wobec Holokaustu – ruch oporu w krajach okupowanych – kolaboracja z okupantem niemieckim

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ruch oporu, getto, Holokaust, obozy koncentracyjne – przedstawia założenia polityki rasowej hitlerowców oraz metody jej realizacji

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: polityka rasowa, „ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”, gwiazda Dawida, obozy pracy, obozy śmierci, komory gazowe – zna daty: konferencji w Wannsee (1942 r.),

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „przestrzeń życiowa” (Lebensraum), „Szoah”, szmalcownicy, – identyfikuje postać Jana Karskiego – wskazuje na mapie obozy koncentracyjne i obozy zagłady w

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Generalny Plan Wschodni, Babi Jar, „Żegota”, Żydowska Organizacja Bojowa, rodzina Ulmów, Jedwabne, Ponary, Résistance, tzw. bitwa o szyny, czetnicy

Uczeń: – identyfikuje postacie: Juliana Grobelnego, Dražy Mihailovicia – podaje przykłady i ocenia postawy Polaków wobec Holokaustu

– zbrodnie hitlerowskie w okupowanych krajach

powstania w getcie warszawskim (IV 1943 r.) – identyfikuje postacie: Adolfa Hitlera, Adolfa Eichmanna, Janusza Korczaka – przedstawia wpływ hitlerowskiej polityki rasowej i narodowościową na postawy ludności okupowanej Europy – korzystając z różnych źródeł, omawia bilans Holokaustu

Europie i na ziemiach polskich – wyjaśnia, jakimi sposobami ludność terenów okupowanych niosła pomoc Żydom – wymienia kraje, w których powstały rządy kolaborujące z Niemcami oraz kraje, gdzie rozwinął się ruch oporu

– identyfikuje postacie: Josipa Broza-Tita, Władysława Bartoszewskiego – porównuje sytuację ludności na terytoriach podbitych przez Niemców

5. Wojna poza Europą

– imperialne plany Włochów, walki w Afryce – koniec walk w Afryce – wojna na Atlantyku w latach 1941–1943

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: wojna na Pacyfiku – zna datę ataku Japonii na USA (7 XII 1941 r.)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Afrika Korps, bitwa o Atlantyk, pakt trzech, wilcze stada

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: U-Boot, lotniskowiec – zna daty: ataku Włoch na Egipt (IX 1940 r.),

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: operacja „Torch”, operacja „Tora! Tora! Tora!” – zna daty: zajęcia

Uczeń: – opisuje taktykę i uzbrojenie stron konfliktu w Afryce, Azji oraz na morzach i oceanach

– atak Japończyków na Pearl Harbor i znaczenie przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny – ofensywa Japonii w Azji – zmagania na Pacyfiku w latach 1941–1943

– identyfikuje postać Franklina Delano Roosevelta – wymienia główne strony konfliktu w Afryce i w rejonie Pacyfiku oraz ich najważniejsze cele strategiczne

– zna daty: podpisania paktu trzech (IX 1940 r.), oblężenia Tobruku (IV–XI 1941 r.), bitwy pod El-Alamejn (X-XI 1942), bitwy o Midway (VI 1942 r.) – wyjaśnia, na czym polegało strategiczne znaczenie poszczególnych rejonów, będących teatrem wojny

lądowania wojsk niemieckich w Afryce (II 1941 r.), kapitulacji wojsk włoskich i niemieckich w Afryce (V 1943 r.), bitwy na Morzu Koralowym (V 1942 r.) – identyfikuje postacie: Erwina Rommla, Dwighta Davida Eisenhowera – omawia przebieg walk w Afryce i Azji – omawia działania wojenne na morzach i oceanach

Azji Południowo-Wschodniej przez Japonię (1942 r.), walk o Guadalcanal (VIII 1942 r.–II 1943 r.) – identyfikuje postacie: Bernarda Montgomery’ego, Karla Dönitza, Isoroku Yamamoto – wymienia i ocenia konsekwencje włączenia się USA do wojny

6. Droga do zwycięstwa

– powstanie Wielkiej Koalicji – konferencje Wielkiej Trójki w Teheranie i Jałcie – desant aliantów na Sycylii

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Karta atlantycka, wielka koalicja, porządek jałtański – zna daty:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: bezwarunkowa kapitulacja, konferencja w Teheranie, Wielka

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: konferencja w Casablance, naloty dywanowe, operacja „Market

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: linia Gotów, marines – zna daty: zawieszenia broni na froncie

Uczeń: – opisuje strategię oraz uzbrojenie stron konfliktu

i we Włoszech – ofensywa radziecka od 1944 do początku 1945 r. – desant w Normandii – droga do Berlina i kapitulacja Niemiec – ofensywa USA na Dalekim Wschodzie w 1945 r. – atak atomowy na Hiroszimę i Nagasaki, kapitulacja Japonii

podpisania Karty atlantyckiej (14 VIII 1941 r.), konferencji jałtańskiej (4–11 II 1945 r.), bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy (8 V 1945 r.) – identyfikuje postacie: Józefa Stalina, Franklina Delano Roosevelta, Winstona Churchilla – wyjaśnia genezę powstania i cele Wielkiej Koalicji

Trójka, operacja „Overlord”, taktyka „żabich skoków”, kamikadze – zna daty: konferencji w Teheranie (XI–XII 1943 r.), lądowania wojsk alianckich na Sycylii (VII 1943 r.), operacji Overlord (6 VI 1944 r.), zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki (6 i 9 VIII 1945 r.), bezwarunkowej kapitulacji Japonii (2 IX 1945 r.) – określa decyzje podjęte podczas obrad Wielkiej Trójki – przedstawia przełomowe bitwy II wojny światowej w Europie w latach

Garden”, linia Gustawa, Wał Pomorski – zna daty: konferencji w Casablance (I 1943 r.), upadku rządu B. Mussoliniego (VII 1943 r.), ofensyw Armii Czerwonej na froncie wschodnim (VI 1944 r. i I 1945 r.), bitwy na Morzu Filipińskim (VI 1944 r.), kontrofensywy niemieckiej w Ardenach (XII 1944 r.), operacji berlińskiej (IV 1945 r.), zdobycia Berlina (2 V 1945 r.) – opisuje działania na froncie wschodnim, zachodnim i na Pacyfiku w latach

włoskim (IX 1943 r.), bitwy o Leyte (X 1944 r.), spotkania wojsk amerykańskich i radzieckich w Torgau (IV 1945 r.) – identyfikuje postacie: Dwighta Eisenhowera, George’a Pattona, Douglasa MacArthura, Alfreda Jodla, Wilhelma Keitela, Pietra Badoglia, Hirohito – ocenia decyzję Amerykanów o użyciu bomby atomowej przeciwko Japonii

1943–1945 i lokalizuje je na mapie

1944–1945 – charakteryzuje założenia polityki zagranicznej wielkich mocarstw w czasie II wojny światowej

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III

ROZDZIAŁ IV: POLACY PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ

1. Okupowana Polska

– podział administracyjny ziem polskich przez okupantów – współpraca niemiecko-radziecka od IX 1939 r. – polityka III Rzeszy wobec Polaków (eksterminacja elity narodowej, zbrodnie dokonywane za wkraczającą armią niemiecką, wysiedlenia, wywózki do pracy w Niemczech) – polityka ZSRR

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Generalne Gubernatorstwo, deportacja, sowietyzacja – wskazuje na mapie tereny pod okupacją niemiecką i radziecką – charakteryzuje główne cele niemieckiej i radzieckiej polityki okupacyjnej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: układ o granicach i przyjaźni, łapanka, volkslista, akcja AB – zna daty podpisania układu o granicach i przyjaźni (28 IX 1939 r.), akcji AB (V–VI 1940 r.), zbrodni katyńskiej (IV–V 1940 r.) – wskazuje na mapie miejsca: masowych egzekucji Polaków pod okupacją

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „gadzinówka”, Sonderaktion „Krakau”, „granatowa policja”, referendum, paszportyzacja – zna daty: Sonderaktion „Krakau” (XI 1939 r.), paszportyzacji (1940 r.), deportacji Polaków w głąb ZSRR (II, IV i VI 1940 r. oraz V/VI 1941 r.)

Uczeń: – identyfikuje postać Wandy Wasilewskiej – przedstawia przyczyny deportacji Polaków w głąb ZSRR

Uczeń: – podaje nazwiska zasłużonych osób, które stały się ofiarami terroru niemieckiego i radzieckiego

wobec Polaków – deportacje ludności polskiej w głąb ZSRR – zbrodnia katyńska

niemiecką oraz zsyłek i kaźni ludności polskiej w ZSRR – podaje przykłady terroru radzieckiego i niemieckiego – omawia przebieg zbrodni katyńskiej

– identyfikuje postać Hansa Franka – porównuje niemiecką i radziecką politykę okupacyjną wobec społeczeństwa polskiego – opisuje warunki transportu i życia deportowanych

2. Władze polskie podczas II wojny światowej

– polski rząd na emigracji – Polskie Państwo Podziemne – polityczne podziały ruchu oporu – układ Sikorski–Majski – ujawnienie zbrodni katyńskiej, zerwanie przez ZSRR stosunków z rządem polskim – katastrofa gibraltarska, objęcie funkcji

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rząd emigracyjny, Polskie Państwo Podziemne – identyfikuje postać Władysława Sikorskiego – charakteryzuje działalność Polskiego Państwa Podziemnego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Delegat Rządu RP na Kraj, Armia Krajowa (AK), Rada Jedności Narodowej (RJN), partyzantka, sabotaż, dywersja, układ Sikorski-Majski, armia Andersa, sprawa katyńska, katastrofa gibraltarska – zna daty:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: oddział Hubala, Służba Zwycięstwu Polski (SZP), Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), cichociemni, Kedyw, Polska Partia Robotnicza (PPR), Krajowa Rada Narodowa (KRN), Armia Ludowa (AL) – zna daty: powstania ZWZ (XI

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Narodowa RP, BIP, Związek Odwetu, organizacja „Wachlarz”, Polityczny Komitet Porozumiewawczy (PKP), Grupa Inicjatywna, Związek Patriotów Polskich (ZPP) – zna datę powstania ZPP (III

Uczeń: – identyfikuje postacie: Pawła Findera, Marcelego Nowotki, Zygmunta Berlinga, Bolesława Bieruta, Franza Kutschery – wielostronnie, z uwzględnieniem sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej, prezentuje działalność polskiego rządu emigracyjnego

premiera przez Stanisława Mikołajczyka – powołanie polskich władz komunistycznych w ZSRR

powstania rządu emigracyjnego (IX 1939 r.), układu Sikorski–Majski (30 VII 1941 r.), powstania AK (II 1942 r.), powstania RJN (I 1944 r.), zerwania stosunków rządu emigracyjnego z ZSRR (25 IV 1943 r.), katastrofy gibraltarskiej (4 VII 1943 r.) – identyfikuje postacie: Władysława Raczkiewicza, Władysława Andersa, Stanisława Mikołajczyka – przedstawia okoliczności powstania polskiego rządu emigracyjnego – omawia założenia układu

1939 r.), powstania PPR (I 1942 r.), powstania KRN (XII 1943 r./I 1944 r.) – identyfikuje postacie: Henryka Dobrzańskiego, Stefana Grota-Roweckiego, Tadeusza Komorowskiego-Bora, Kazimierza Sosnkowskiego – charakteryzuje najważniejsze akcje ZWZ, przekształconego w AK – opisuje okoliczności wyjścia z ZSRR Armii Polskiej gen. Władysława Andersa – opisuje polityczne skutki katastrofy gibraltarskiej – wymienia

1943 r.) – identyfikuje postacie: Augusta Emila Fieldorfa, Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego, Cyryla Ratajskiego, Franza Kutschery – ocenia politykę Sikorskiego wobec ZSRR oraz politykę Wielkiej Trójki wobec sprawy polskiej

Sikorski–Majski – wyjaśnia okoliczności i przyczyny zerwania przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z polskim rządem emigracyjnym w Londynie

tworzące się w ZSRR i w kraju ośrodki przyszłych polskich władz komunistycznych – charakteryzuje postawę polskich komunistów w czasie II wojny światowej

3. Społeczeństwo polskie pod okupacją

– walka okupantów z polskością i rabunek dzieci – zagłada polskich Żydów – społeczeństwo polskie pod okupacją niemiecką – postawy ludności wobec okupantów – konflikty etniczne na Kresach Wschodnich (konflikt na Wołyniu)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: zsyłki – porównuje cele oraz metody polityki niemieckiej i radzieckiej w okupowanej Polsce

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – zna daty: wybuchu powstania w getcie warszawskim (19 IV 1943 r.), rzezi wołyńskiej (1943 r.) – identyfikuje postacie: Marka Edelmana, Ireny Sendlerowej – analizuje straty

Uczeń: – wymienia znaczenie terminu: Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) – zna daty: powstania UPA (1942 r.), październik 1939 r., marzec 1940 r., listopad 1942 r., 17 marca 1942 r., IV–V 1943 r., lipiec 1943 r. – wskazuje na mapie miejsca niemieckich

Uczeń: – identyfikuje postacie: Szmula Zygielbojma, Jürgena Stroopa – porównuje sytuację i postawę narodu polskiego wobec okupantów z sytuacją i postawami innych europejskich narodów wobec okupantów

Uczeń: – ocenia stosunek państw zachodnich do Holokaustu

ludności żydowskiej na ziemiach polskich na podstawie różnych źródeł – opisuje walkę z polskością prowadzoną przez obu okupantów – przedstawia politykę okupanta wobec narodu żydowskiego

obozów koncentracyjnych i obozów śmierci na ziemiach polskich – opisuje przebieg powstania w getcie warszawskim – przedstawia metody eksterminacji narodu żydowskiego – opisuje przyczyny i przebieg konfliktu polsko-ukraińskiego na Kresach Wschodnich

4. Powstanie warszawskie

– plan „Burza” i przyczyny powstania warszawskiego – wybuch powstania – przebieg i zakończenie walk powstańczych – polityka

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: godzina „W” – zna datę powstania warszawskiego (1 VIII–2 X 1944 r.) – przedstawia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: plan „Burza”, zrzuty – identyfikuje postać Tadeusza Komorowskiego-Bora – wyjaśnia, na

Uczeń: – identyfikuje postać Antoniego Chruściela-Montera – omawia sposób traktowania jeńców i ludności cywilnej przez obie strony konfliktu

Uczeń: – identyfikuje postacie: Augusta Emila Fieldorfa, Ericha von dem Bacha-Zelewskiego, Ludwiga Fischera – korzystając z różnych źródeł,

Uczeń: – ocenia decyzję władz polskiego podziemia dotyczącą wybuchu powstania, uwzględniając sytuację międzynarodową i wewnętrzną

Wielkiej Trójki wobec powstania – skutki powstania – ocena powstania

przyczyny i opisuje skutki powstania warszawskiego

czym polegał plan „Burza” – opisuje przebieg walk powstańczych

– prezentuje postawę wielkich mocarstw wobec powstania warszawskiego

objaśnia dysproporcje w uzbrojeniu powstańców i wojsk niemieckich

5. Polacy w koalicji anty-hitlerowskiej

– początki Polskich Sił Zbrojnych – walki o Narwik – polscy lotnicy w bitwie o Anglię – rozbudowa Polskich Sił Zbrojnych – armia Andersa – walki w Afryce – Polacy podczas walk we Włoszech i Francji oraz Belgii, Holandii i Niemczech – działania Polskiej Marynarki Wojennej – powstanie w ZSRR zalążków

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Wojsko Polskie w ZSRR – wymienia miejsca najważniejszych bitew II wojny światowej z udziałem Polaków (walki o Narwik, bitwa o Anglię, oblężenie Tobruku, Monte Cassino, Arnhem)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Armia Polska w ZSRR – zna daty: walk o Narvik (1940 r.), walk o Tobruk (1941 r.), walk o Monte Cassino (V 1944 r.), bitwy pod Lenino (X 1943 r.) – identyfikuje postać Władysława Andersa – wymienia polskie formacje wojskowe uczestniczące w najważniejszych bitwach II wojny światowej

Uczeń: – zna daty: podpisania umowy o powstaniu armii polskiej w ZSRR (VIII 1941 r.), ewakuacji armii gen. W. Andersa z ZSRR (1942 r.), powstania armii gen. Z. Berlinga w ZSRR (V 1943 r.), bitwy pod Falaise (V 1944 r.), udziału wojsk polskich w operacji Market-Garden (IX 1944 r.) – identyfikuje postacie: Stanisława Maczka, Władysława Kopańskiego,

Uczeń: – zna datę: zdobycia Bolonii (IV 1945 r.) – identyfikuje postacie: Michała Roli-Żymierskiego, Karola Świerczewskiego – opisuje problemy i sukcesy polskich formacji wojskowych w kontekście sytuacji polityczno-militarnej podczas II wojny światowej – ocenia udział Polaków w walkach na

Uczeń: – charakteryzuje kadrę dowódczą Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz Wojska Polskiego

Wojska Polskiego oraz jego działania zbrojne

Stanisława Sosabowskiego, Zygmunta Berlinga – opisuje szlak bojowy polskich jednostek wojsko-wych walczących na lądzie, na morzu i w powietrzu na wszystkich frontach II wojny światowej

frontach II wojny światowej

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV 2

ROZDZIAŁ V: POLSKA I ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

1. Nowy podział świata

– konferencja w Poczdamie – reparacje powojenne – bilans wojny – traktaty pokojowe z Bułgarią, Włochami, Rumunią, Węgrami i Finlandią – powstanie ONZ – ekspansja komunizmu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: strefa okupacyjna, Organizacja Narodów Zjednoczonych – zna datę: konferencji założycielskiej ONZ ( IV 1945 r.), konferencji poczdamskiej (VII-VIII 1945 r.)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: reparacje, Rada Bezpieczeństwa ONZ, Zgromadzenie Ogólne ONZ, sekretarz generalny ONZ, Powszechna deklaracja praw człowieka, „żelazna kurtyna”,

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Karta Narodów Zjednoczonych, układ dwubiegunowy – zna daty: przejęcia władzy przez reżimy komunistyczne w państwach Europy Środkowo-Wschodniej i

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Rada Ministrów Spraw Zagranicznych, Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC) – zna datę powołania Organizacji

Uczeń: – wyjaśnia przyczyny zmierzchu dawnych mocarstw: Wielkiej Brytanii i Francji, odwołując się do ich sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej

w Europie, żelazna kurtyna – reakcja Zachodu na powojenną ekspansję komunizmu (doktryna Trumana, plan Marshalla, powstanie NATO) – zmierzch dawnych mocarstw: Francji i Wielkiej Brytanii – mocarstwowa pozycja USA i ZSRR na arenie międzynarodowej

– identyfikuje postacie: Józefa Stalina, Harry’ego Trumana – wymienia postanowienia konferencji w Poczdamie – przedstawia cele ONZ

doktryna Trumana, plan Marshalla (Europejski Plan Odbudowy), Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), zimna wojna – zna daty: ogłoszenia doktryny Trumana (III 1947 r.), ogłoszenia Planu Marshalla (VI 1947 r.), uchwalenia Powszechnej deklaracji praw człowieka (1948 r.), powstania NATO (IV 1949 r.) – identyfikuje postacie: Winstona Churchilla, Clementa Attlee, George’a Marshalla – wskazuje na mapie podział

Południowej (1944-1848), podpisania Karty narodów Zjednoczonych (VI 1945 r.), przemówienia W. Churchilla w Fulton (III 1946 r.), podpisania traktatów pokojowych z sojusznikami III Rzeszy (II 1947 r.) – wskazuje na mapie zmiany terytorialne w Europie po II wojnie światowej – przedstawia długofalowe skutki II wojny światowej – wyjaśnia przyczyny dominacji USA i ZSRR w powojennym świecie – omawia proces ekspansji

Europejskiej Współpracy Gospodarczej (1951 r.) – identyfikuje postać Klementa Gottwalda – charakteryzuje zasady podziału reparacji niemieckich pomiędzy aliantów – ocenia rolę doktryny Trumana i planu Marshalla w dziejach świata – ocenia znaczenie powstania ONZ i NATO

Europy na blok zachodni i wschodni (żelazną kurtynę) – przedstawia bilans II wojny światowej odnośnie strat ludności i zniszczeń – omawia strukturę ONZ i jej działalność w okresie powojennym – omawia genezę powstania NATO

komunizmu w Europie – wielostronnie prezentuje przyczyny i przejawy zimnej wojny

2. Początki władzy komunistów w Polsce

– Manifest PKWN i powołanie Rządu Tymczasowego – ustalenie nowych granic Polski – utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej – przesiedlenia ludności, akcja „Wisła”

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Manifest PKWN, Ziemie Odzyskane, referendum ludowe – zna daty: ogłoszenia Manifestu PKWN (22 VII 1944 r.), referendum

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN), Kresy Wschodnie, linia Curzona, repatrianci, akcja „Wisła”, proces szesnastu, Polskie Stronnictwo

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Urząd Bezpieczeństwa (UB), Milicja Obywatelska (MO) – zna daty: powstania Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej (XII 1944r.),

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Wolność i Niezawisłość (WiN), Blok Demokratyczny, Testament Polski Walczącej, Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) – identyfikuje

Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec nowego reżimu

– walka z opozycją i podziemiem niepodległościowym – referendum z 1946 r. – sfałszowane wybory w styczniu 1947 r. i ich konsekwencje

ludowego (30 VI 1946 r.) – wskazuje na mapie granice Polski po II wojnie światowej – przedstawia najważniejsze etapy procesu przejmowania władzy w Polsce przez komunistów

Ludowe (PSL) – zna daty: akcji „Wisła”(1947 r.), procesu szesnastu (VI 1945 r.), powstania TRJN (VI 1945 r.), pierwszych powojennych wyborów parlamentarnych (I 1947 r.) – identyfikuje postacie: Stanisława Mikołajczyka, Leopolda Okulickiego, Bolesława Bieruta – wskazuje na mapie kierunki powojennych przesiedleń ludności na ziemiach polskich – przedstawia przyczyny i skutki migracji ludności na ziemiach polskich po II

porozumienia o granicy polsko-radzieckiej (VII 1944 r.), rozwiązania AK (I 1945 r.), pogromu kieleckiego (1946 r.) – identyfikuje postacie: Edwarda Osóbki- -Morawskiego, Józefa Cyrankiewicza – charakteryzuje międzynarodowe uwarunkowania ukształtowania polskiej granicy państwowej po II wojnie światowej – charakteryzuje sytuację polityczną w Polsce w latach 1944-1947 – podaje przejawy zależności powojennej Polski od ZSRR

postacie: Jana Stanisława Jankowskiego, Zygmunta Szendzielorza, Józefa Kurasia – przedstawia uwarunkowania polityczne, społeczne i ekonomiczne różnych postawy Polaków wobec nowych władz

wojnie światowej – opisuje metody, dzięki którym komuniści zdobyli władze w Polsce

3. Odbudowa powojenna

– odbudowa zniszczeń wojennych – reforma rolna – nacjonalizacja przemysłu i próba kolektywizacji – „bitwa o handel” – industrializacja kraju, gospodarka planowa (plan 3-letni, plan 6-letni)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu – zna datę: wydania dekretu o reformie rolnej (6 IX 1944 r.) – omawia założenia i skutki realizacji dekretów o reformie rolnej i nacjonalizacji przemysłu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kolektywizacja, PGR, gospodarka planowa – zna daty: ustawy o nacjonalizacji (I 1946 r.) , planu 3-letniego (1947-1949), początków kolektywizacji rolnictwa (1949 r.), planu 6-letniego (1950-1955) – korzystając z różnych źródeł, przedstawia bilans polskich strat wojennych w gospodarce

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: bitwa o handel, „wyścig pracy” – zna daty: tzw. bitwy o handel (1947 r.), przyjęcia ustawy o wymianie pieniędzy (1950 r.) – identyfikuje postać Hilarego Minca – określa społeczne i polityczne konsekwencje wprowadzenia dekretów o reformie rolnej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Centralny Urząd Planowania (CUP), Biuro Odbudowy Stolicy, Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy – wyjaśnia, jak przebiegała odbudowa Warszawy – ocenia skutki społeczne reform gospodarczych i gospodarki planowej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego (PKPG) - omawia i ocenia rolę propagandy w forsowaniu reform społeczno-gospodarczych w powojennej Polsce

– podaje założenia planów 3-letniego i 6-letniego – opisuje przebieg nacjonalizacji i kolektywizacji w Polsce

oraz nacjonalizacji przemysłu – charakteryzuje efekty realizacji planów wieloletnich w sferze gospodarczej i społecznej – wymienia przykłady gospodarczej zależności Polski od ZSRR

4. Polska w czasach stalinizmu

– utworzenie PZPR – podporządkowanie sceny politycznej komunistom – kult jednostki, sowietyzacja kultury, propaganda – stosunek władzy do młodego pokolenia – represje wobec podziemia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR), Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL) – zna datę przyjęcia konstytucji PRL (1952 r.) – identyfikuje postać Bolesława Bieruta

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: stalinizm, socrealizm – zna datę powstania PZPR (XII 1948 r.) – identyfikuje postacie: Józefa Cyrankiewicza, Władysława Gomułki, kard. Stefana Wyszyńskiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne, Związek Młodzieży Polskiej (ZMP), Związek Walki Młodych (ZWM) – identyfikuje postacie: Jakuba Bermana, Hilarego Minca – wymienia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Służba Polsce (SP), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL), Stronnictwo demokratyczne (SD), ruch księży patriotów, stowarzyszenie PAX – zna datę internowania

Uczeń: – ocenia metody sprawowania władzy w Polsce na początku lat 50.

niepodległościowego – walka władzy z Kościołem katolickim – zmiany ustrojowe w okresie stalinizmu – uchwalenie Konstytucji PRL

– podaje główne cechy ustroju politycznego Polski w okresie stalinowskim

– przedstawia założenia konstytucji PRL z 1952 r. – opisuje rozwój socrealizmu w Polsce – przytacza przykłady terroru w czasach stalinowskich

przykłady świadczące o stalinizacji Polski – charakteryzuje stosunek komunistów do młodzieży – omawia cele propagandy komunistycznej w czasach stalinizmu

kard. S. Wyszyńskiego (1953–1956) – identyfikuje postacie: Witolda Pileckiego, Czesława Kaczmarka, Bolesława Piaseckiego – opisuje system represji stalinowskich wobec Kościoła, podziemia niepodległościowego i opozycji wewnątrz-partyjnej

5. Niemcy po II wojnie Światowej

– powojenna polityka mocarstw wobec Niemiec – proces norymberski – blokada Berlina Zachodniego – powstanie RFN i NRD – powojenna

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: denazyfikacja, mur berliński – zna daty: powstania RFN (IX 1949 r.) i NRD (X 1949 r.), budowy muru berlińskiego

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: demokratyzacja, proces norymberski, , strefy okupacyjne, Bizonia, Trizonia, blokada Berlina Zachodniego, most

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: decentralizacja, Sojusznicza Rada Kontroli, powstanie berlińskie – zna daty: zakończenia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: dekartelizacja – identyfikuje postacie: Waltera Ulbrichta, Theodora Heussa, Ottona Grothewohla

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dokumenty frankfurckie, CDU, SPD – prezentuje sytuację Austrii w latach 1945–1955

okupacja Austrii – powstanie berlińskie w czerwcu 1953 r. – budowa muru berlińskiego

(1961 r.) – wskazuje na mapie terytorium RFN i NRD – wyjaśnia genezę powstania dwóch państw niemieckich i omawia różnice między nimi

powietrzny – zna daty: procesu norymberskiego (XI 1945–X 1946 r.), powstania Bizonii (1947 r.), powstania Trizonii (1949 r.), blokady Berlina Zachodniego (VI 1948–V 1949 r.) – identyfikuje postać Konrada Adenauera – określa znaczenie procesu norymberskiego – opisuje okoliczności budowy muru berlińskiego

okupacji Austrii (1955 r.), powstania berlińskiego (VI 1953 r.) – wskazuje na mapie podział Niemiec na strefy okupacyjne – przedstawia różnice w podejściu mocarstw do kwestii niemieckiej i podaje odpowiednie przykłady – przedstawia proces powstania dwóch państw niemieckich na tle sytuacji międzynarodowej

– wyjaśnia genezę blokady Berlina Zachodniego – podaje przyczyny wybuchu powstania berlińskiego – wymienia najważniejsze wydarzenia dotyczące podziału powojennych Niemiec

6. Koniec stalinizmu

– ZSRR po II wojnie światowej – śmierć Józefa Stalina i skutki polityczne tego wydarzenia – XX Zjazd KPZR,

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: destalinizacja, powstanie węgierskie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego

Uczeń: – zna daty: wybuchu powstania węgierskiego (23 X 1956 r.), końca okresu odprężenia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: żdanowszczyzna – zna daty: wystąpienia

Uczeń: – identyfikuje postać Ilji Erenburga – opisuje propagandowe zabiegi władz

odwilż w ZSRR – stosunki polityczne ZSRR z Jugosławią – Układ Warszawski – powstanie węgierskie z 1956 r.

– zna datę: powstania węgierskiego (X 1956 r.) – wyjaśnia znaczenie śmierci Stalina dla przemiany stosunków międzynarodowych na świecie w latach 50. XX w.

(KPZR), odwilż, tajny referat Chruszczowa, Układ Warszawski – zna daty: śmierci J. Stalina (5 III 1953 r.), powstania Układu Warszawskiego (1955 r.), XX zjazdu KPZR (II 1956 r.) – identyfikuje postać Nikity Chruszczowa – omawia przejawy odwilży w ZSRR – przedstawia najważniejsze tezy referatu Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR i konsekwencje wygłoszenia tego przemówienia – omawia cele i zadania sojuszu państw bloku wschodniego przystępujących

między Wschodem a Zachodem (1960 r.) – identyfikuje postacie: Josipa Broza-Tita, Imre Nagya, Janosa Kádára – określa przyczyny sporu ZSRR z Jugosławią komunistycznego – charakteryzuje sposób sprawowania władzy i prowadzoną politykę przez Nikitę Chruszczowa – przedstawia genezę, przebieg i skutki powstania węgierskiego z 1956 r. – wymienia przejawy odprężenia w relacjach międzynarodowyc

Węgier z Układu Warszawskiego (XI 1956 r.), wkroczenia Armii Czerwonej na Węgry (XI 1956 r.) – identyfikuje postacie: Andrieja Żdanowa, Ławrientija Berii – charakteryzuje i porównuje sytuację społeczno-polityczną w ZSRR po zakończeniu II wojny światowej i po śmierci Stalina – ocenia doktrynę Układu Warszawskiego

partyjnych zastosowane dla uczczenia żałoby po śmierci Stalina w ZSRR i w krajach bloku

do Układu Warszawskiego

h w latach 1953–1960

7. Polski Październik

– wpływ śmierci Józefa Stalina na sytuację polityczną w Polsce – walka frakcji wewnątrz PZPR – Czerwiec ’56 (wystąpienia robotników w Poznaniu) – objęcie funkcji I sekretarza KC PZPR przez Władysława Gomułkę – zakończenie odwilży w Polsce

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: poznański Czerwiec, polski Październik – zna daty: poznańskiego Czerwca (VI 1956 r.), polskiego października (X 1956 r.) – identyfikuje postać Władysława Gomułki – wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń poznańskiego Czerwca i polskiego października w 1956 r.

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „polska droga do socjalizmu”, Służba Bezpieczeństwa – identyfikuje postać Józefa Cyrankiewicza – omawia przejawy odwilży w Polsce – przedstawia przebieg wydarzeń poznańskiego Czerwca – prezentuje okoliczności dojścia Władysława Gomułki do władzy – przedstawia stosunki między państwem a Kościołem katolickim w

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: bikiniarze, puławianie, natolińczycy – zna daty: wydarzeń poznańskich (28–30 VI 1956 r.), VIII Plenum KC PZPR (19–20 X 1956 r.), koniec odwilży w Polsce (1957 r.) – identyfikuje postać Konstantego Rokossowskiego – wymienia problemy władzy komunistycznej w Polsce w połowie lat 50. XX w. – wskazuje przejawy zmian kulturowych w Polsce w latach

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Klub Krzywego Koła, Kluby Młodej Inteligencji – zna datę śmierci B. Bieruta (1956 r.) – identyfikuje postać Adama Ważyka – korzystając z tekstów źródłowych, ocenia postawy Józefa Cyrankiewicza i Władysława Gomułki wobec wydarzeń poznańskich – porównuje przebieg i skutki wydarzenia poznańskiego Czerwca z

Uczeń: – identyfikuje postać Romana Strzałkowskiego – prezentuje poglądy natolińczyków oraz puławian na tle sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej w kraju

okresie odwilży – charakteryzuje zakończenia okresu odwilży w Polsce w kontekście ograniczenia wolności słowa

50. XX w. – opisuje proces rywalizacji o wpływy między grupami partyjnymi w PZPR – wyjaśnia okoliczności zwołania VIII Plenum KC PZPR – omawia proces odwilży po dojściu W. Gomułki do władzy

powstaniem węgierskim z 1956 r.

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V

ROZDZIAŁ VI: POLSKA I ŚWIAT W II POŁOWIE XX WIEKU

1. Droga ku Wspólnej Europie

– rozwój integracji europejskiej – rozwój systemu demokratycznego w Europie Zachodniej – współpraca gospodarcza państw komunistycznych (RWPG)

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), Unia Europejska – zna daty:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: plan Schumana, traktaty rzymskie, Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euroatom), Komisja Europejska, Parlament

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Komisja Europejska, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), Parlament Europejski, układ z Schengen, Trybunał

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) – zna datę rozwiązania RWGP (1991 r.) – charakteryzuje pozytywne i

Uczeń: – zna daty: rewolucji goździków (1974 r.), końca dyktatury F. Franco w Hiszpanii (1975 r.) – identyfikuje postacie: Antonia de Oliveiry Salazara. Juana Carlosa – wyjaśnia

powstania EWWiS (1952 r.), podpisania traktatów rzymskich (1957 r.), powstania Unii Europejskiej (1993 r.) – podaje przyczyny integracji europejskiej

Europejski, układ z Schengen, traktat z Maastricht – zna daty: ogłoszenia planu Schumana (1951 r.), podpisania układu w Schengen (1985 r.), zawarcia traktatu w Maastricht (1992 r.) – identyfikuje postacie: Winstona Churchilla, Jeana Monneta, Konrada Adenauera, Alcida De Gasperiego, Roberta Schumana – wskazuje na mapie państwa należące do UE – przedstawia etapy tworzenia Unii Europejskiej

Sprawiedliwości, Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) – zna daty: powstania RWPG (1949 r.), powstania Trybunału Sprawiedliwości (1952 r.), powstania Rady Europy (1949 r.), powstania EFTA (1959 r.), powołania Parlamentu Europejskiego (1979 r.) – wskazuje na mapie państwa należące do RWPG i EFTA – omawia działalność instytucji gospodarczych utworzonych po wojnie w Europie

negatywne skutki integracji europejskiej – podaje przykłady gospodarczej zależności krajów komunistycznych od ZSRR, określając jej konsekwencje

okoliczności obalenia ostatnich dyktatur europejskich

Zachodniej – opisuje rozwój systemu demokratycznego w Europie Zachodniej

2. Daleki Wschód po II wojnie światowej

– wojna domowa w Chinach, powstanie ChRL – rozwój Japonii – wojna koreańska – konflikt wietnamski – rywalizacja radziecko-chińska po śmierci Stalina – dekolonizacja Indochin

Uczeń: – zna daty: wojny w Korei (1950–1953), wojny w Wietnamie (1957–1975) – wskazuje na mapie Koreę i Wietnam – omawia przyczyny i skutki konfliktów w Azji w czasie zimnej wojny

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja kulturalna, Wielki Skok, rewolucja kulturalna, „brudna wojna” – zna daty: początku realizacji Wielkiego Skoku (1958 r.), rewolucji kulturalnej (1966 r.), podziału Wietnamu (1954 r.) – identyfikuje postacie: Mao Tse-tunga, Kim Ir Sena, Ho Chi Minha – opisuje

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Kuomintang, azjatyckie tygrysy, Vietcong, reedukacja – zna daty: powstania Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej (1948 r.), powstania Chińskiej Republiki Ludowej (1949 r.), proklamowania Republiki Chińskiej (1949 r.), proklamowania Wietnamskiej

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Czerwoni Khmerzy, Czerwona książeczka – zna daty: zajęcia Tybetu przez Chiny (1951 r.), dyktatury Czerwonych Khmerów (1975–1979) – identyfikuje postać Pol Pota – prezentuje, z uwzględnieniem zjawisk politycznych i ekonomicznych,

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Czerwona Gwardia, hunwejbini – ocenia następstwa procesu dekolonizacji, biorąc pod uwagę rolę ONZ

przemiany w Chinach po II wojnie światowej – podaje przykłady państw Dalekiego Wschodu współpracujących ze Stanami Zjednoczonymi – wymienia komunistyczne kraje Dalekiego Wschodu

Republiki Ludowej (1975 r.) – identyfikuje postacie: Czang Kaj-szeka, Douglasa MacArthura, Johna F. Kennedy’ego – opisuje komunistyczne reżimy w Chinach, Korei Północnej, Wietnamie i Kambodży, uwzględniając szczególnie stosunek władzy do jednostki – opisuje proces dekolonizacji Indochin

politykę wielkich mocarstw w czasie zimnej wojny – przedstawia przejawy rywalizacji mocarstw komunistycznych

3. Rozpad systemu kolonialnego

– uzyskanie niepodległości przez Indie – konflikt indyjsko-pakistański – procesy dekolonizacyjne

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dekolonizacja, Trzeci Świat – charakteryzuje problemy krajów

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: metoda tzw. biernego oporu, Rok Afryki, apartheid – zna datę Roku

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Indyjski Kongres Narodowy, Organizacja Jedności

Uczeń: – zna daty: wojny w Algierii (1954–1962) – identyfikuje postać Charles’a de Gaulle’a – ocenia proces

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: wojna w Biafrze – charakteryzuje konflikty zbrojne w Afryce w dobie dekolonizacji i po

w Afryce (Rok Afryki) – problemy krajów Trzeciego Świata

Trzeciego Świata

Afryki (1960 r.) – identyfikuje postacie: Mahatmy Gandhiego, Nelsona Mandeli – przedstawia przyczyny dekolonizacji – omawia etapy rozpadu systemu kolonialnego na świecie

Afrykańskiej (OJA), Ruch Państw Niezaangażowa-nych (NAM) – zna daty: powstania Indii i Pakistanu (1947 r.), konferencji w Bandungu (1955 r.), utworzenia OJA (1963 r.) – opisuje proces dekolonizacji w Indiach i Afryce – podaje przyczyny konfliktu indyjsko-pakistańskiego

dekolonizacji 1960 r.

4. Konflikty na Bliskim Wschodzie

– powstanie Izraela – konflikt Izraela z państwami arabskimi – wojny sześciodniowa i Jom Kippur – konflikt palestyński pod koniec XX w.

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Bliski Wschód, konflikt żydowsko-palestyński – wskazuje na mapie rejon Bliskiego Wschodu – podaje

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: syjonizm, wojna sześciodniowa, wojna Jom Kippur, Pustynna burza – zna daty: powstania Izraela (1948 r.), wojny

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP), intifada, muzułmańscy fundamentaliści, rewolucja islamska

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kibuc, szyici, sunnici, Kurdowie – zna daty: nacjonalizacji Kanału Sueskiego (1956 r.), zamachu w

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Czarny Wrzesień, Mosad – ocenia rolę ONZ i mocarstw światowych w konflikcie bliskowschodnim

– rewolucja islamska w Iranie, wojna iracko-irańska – wojny w Zatoce Perskiej – problem kurdyjski

przyczyny i charakter konfliktu bliskowschodniego

sześciodniowej (1967 r.), wojny Jom Kippur (1973 r.), porozumienia w Camp David (1978 r.) – identyfikuje postacie: Dawida Ben Guriona, Jasira Arafata – wskazuje na mapie rejon Zatoki Perskiej – opisuje przebieg konfliktów izraelsko-arabskich

– zna daty: wydania deklaracji Balfoura (1917 r.), rezolucji ONZ o utworzeniu państwa żydowskiego i palestyńskiego (1947 r.), wojny izraelsko-egipskiej (X 1956 r.), powstania OWP (1964 r.), rewolucji islamskiej w Iranie (1979 r.), wybuchu intifady (1987 r.), wojny o Kuwejt (1990 r.), operacji „pustynna burza” (1991 r.) – identyfikuje postacie: Ruhollaha Chomeiniego, Saddama Husajna – przedstawia przyczyny i skutki rewolucji islamskiej w Iranie – omawia konflikt

Monachium (1972 r.) – identyfikuje postacie: Gamala Abdela Nasera, Rezy Pahlawiego – przedstawia rolę ONZ w konfliktach bliskowschodnich – przedstawia rolę światowych mocarstw w konflikcie na Bliskim Wschodzie – charakteryzuje i ocenia zjawisko terroryzmu palestyńskiego – przedstawia problem kurdyjski

w rejonie Zatoki Perskiej

5. Blok wschodni w latach 60. i 70.

– rządy Chruszczowa – podbój kosmosu – kryzys kubański – ZSRR pod rządami Breżniewa – wpływy ZSRR na świecie – interwencja w Czechosłowacji – wyścig zbrojeń

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: praska wiosna, wyścig zbrojeń – zna datę praskiej wiosny (1968 r.) – omawia przyczyny i skutki praskiej wiosny – wyjaśnia, na czym polegała rywalizacja militarna między USA i ZSRR

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: kryzys kubański, doktryna Breżniewa – zna daty: kryzysu kubańskiego (1961 r.), interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji (20/21 VIII 1968 r.) – identyfikuje postacie: Nikity Chruszczowa, Johna F. Kennedy’ego, Fidela Castro, Leonida Breżniewa, Aleksandra Dubczeka, Gustáva Husáka, Ronalda Reagana – przedstawia przyczyny i skutki konfliktu

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dysydenci, nomenklatura partyjna, SALT I, SALT II, program gwiezdnych wojen – zna daty: porozumienia o nierozprzestrzenianiu broni atomowej (1970 r.), programu gwiezdnych wojen (1983 r.) - charakteryzuje rządy N. Chruszczowa – omawia główne założenia polityki zagranicznej ZSRR i USA – charakteryzuje rozbieżności między siłą militarną

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: lądowanie w Zatoce Świń, „gorąca linia” między Moskwą i Waszyngtonem, – zna daty: wysłania pierwszego człowieka w Kosmos (1961 r.), lądowania na Księżycu (1969 r.) – identyfikuje postać Jurija Gagarina – analizuje różne płaszczyzny konfliktów i zbliżeń między ZSRR i USA – omawia rywalizację między USA i ZSRR w dziedzinie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: contras – zna daty: wprowadzenia dyktatury A. Pinocheta w Chile (1973 r.), przejęcia władzy przez D. Ortegę w Nikaragui (1979 r.) – wyjaśnia znaczenie terminu: operacja „Dunaj” – identyfikuje postacie: Fulgencia Batisty, Ernesta Che Guevary, Salvadora Allende, Augusta Pinocheta, Daniela Ortegi, Ryszarda Siwca, Jana Palacha – omawia wpływy ZSRR na świecie i ocenia ich polityczne

kubańskiego – wymienia założenia doktryny Breżniewa – wyjaśnia okoliczności i omawia przebieg interwencji sił Układu Warszawskiego w Czechosłowacji

i polityczną ZSRR a potencjałem ekonomicznym

podboju Kosmosu

konsekwencje – omawia i ocenia protesty przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji

6. Przemiany społeczne i kulturowe lat 60.

– zmiany obyczajowe, nowe tendencje w kulturze i modzie – ruchy kontestatorskie – bunty studenckie – lewacki terroryzm – ruchy feministyczne – walka z segregacją rasową w USA – laicyzacja społeczeństw zachodnich

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: rewolucja obyczajowa – omawia cechy charakterystyczne rewolucji obyczajowej i jej skutki

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ruch kontestatorski, hipisi, pacyfizm, feminizm, nauka społeczna Kościoła katolickiego – zna daty: obrad Soboru Watykańskiego II (1962–1965), zniesienia segregacji rasowej w USA (1964 r.) – identyfikuje postacie: Martina Luthera Kinga,

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: ruch ekumeniczny, Woodstock – zna daty: buntów studenckich we Francji (1968 r.), festiwalu w Woodstock (1969 r.) – podaje przykłady kultury młodzieżowej lat 60. i 70.: The Beatles, The Rolling Stones

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: terroryzm lewacki – podaje przykłady kultury młodzieżowej lat 60. i 70.: Janis Joplin, Jimi Hendrix – wyjaśnia, na czym polega legenda festiwalu w Woodstocku – omawia genezę, przejawy i skutki terroryzmu lewackiego

Uczeń: – identyfikuje postacie: Betty Friedan, Marcela Lefebvre’a – podaje przykłady dotyczące kultury młodzieżowej lat 60. i 70.: Led Zeppelin, Black Sabbath, Deep Purple, Sex Pistols – ocenia skutki społeczne i polityczne przemian obyczajowych lat 60. XX wieku

– Sobór Watykański II

Jana XXIII, Pawła VI – prezentuje poglądy ruchów feministycznych w XX w. – opisuje walkę o równouprawnienie w USA – podaje główne założenia przyjęte na Soborze Watykańskim II

– przedstawia główne przyczyny pojawienia się nowych tendencji w kulturze w latach 60. i 70. XX w. – omawia przyczyny, przejawy i skutki buntów studenckich – omawia zjawisko ruchu ekumenicznego

– ocenia znaczenie reform Soboru Watykańskiego II

7. Mała stabilizacja

– polityka wewnętrzna i zagraniczna Władysława Gomułki – konflikt władz z Kościołem katolickim – tworzenie się opozycji – Marzec ’68 – wydarzenia na Wybrzeżu (Grudzień ’70) – odsunięcie od

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: obchody Milenium Chrztu Polski, Grudzień ’70 – zna daty: obchodów Milenium Chrztu Polski (1966 r.), Grudnia '70 (15–17 XII 1970 r.) – identyfikuje postać

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mała stabilizacja, opozycja wewnątrzpartyjna, antysemityzm, – zna daty: wydarzeń marcowych (III 1968 r.), układu PRL-RFN (7 XII 1970 r.) – identyfikuje

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: rewizjoniści, dogmatycy, List 34, Marzec ’68 – zna daty: listu episkopatu polskiego do episkopatu niemieckiego (XI 1965 r.), opublikowania Listu 34 (1964 r.),

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: polska szkoła filmowa, „Znak”, „Kultura”, „komandosi”, – identyfikuje postacie: Adama Rapackiego, Antoniego Słonimskiego, Jana Józefa Lipskiego, Jerzego Giedroycia,

Uczeń: – ocenia rolę Kościoła katolickiego i środowisk studenckich w kształtowaniu opozycji wobec władz PRL

władzy Władysława Gomułki

Władysława Gomułki – wyjaśnia genezę Grudnia ’70 oraz opisuje przebieg i skutki wydarzeń na Wybrzeżu

postacie: Willy’ego Brandta, Edwarda Gierka – charakteryzuje okres rządów W. Gomułki, w tym politykę zagraniczną PRL – omawia stosunek władz PRL do inteligencji – przedstawia przyczyny i przebieg wydarzeń marcowych 1968 r.

zdjęcia „Dziadów” z afisza w teatrze Narodowym (I 1961 r.) – identyfikuje postacie: Jacka Kuronia, Adama Michnika, Piotra Jaroszewicza – charakteryzuje przyczyny i narastanie konfliktu władz z Kościołem Katolickim – przedstawia przebieg obchodów milenijnych – wyjaśnia przyczyny i skutki kampanii antysemickiej w Polsce w 1968 r. – opisuje narodziny i działalność opozycji

Zbigniewa Cybulskiego, Andrzeja Wajdy, Kazimierza Dejmka – ocenia zachowanie władz PRL i ZSRR w obliczu wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 r.

8. Rządy Edwarda Gierka

– polityka wewnętrzna

Uczeń: – zna daty:

Uczeń: – wyjaśnia

Uczeń: – wyjaśnia

Uczeń: – wyjaśnia

Uczeń: – ocenia okres

i zagraniczna Edwarda Gierka – reforma administracyjna – inwestycje gospodarcze w latach 70. XX w. – ożywienie ruchów opozycyjnych – początki kryzysu gospodarczego – Czerwiec ’76 (wystąpienia robotników) – wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża i jego pierwsza pielgrzymka do Polski

wyboru Karola Wojtyły na papieża (16 X 1978 r.) – identyfikuje postacie: Edwarda Gierka, Jana Pawła II – wymienia cechy charakterystyczne rządów E. Gierka

znaczenie terminów: nomenklatura, Komitet Obrony Robotników (KOR) Czerwiec ’76 – zna daty: wydarzeń czerwcowych (VI 1976 r.), powstania KOR (IX 1976 r.) – prezentuje okoliczności umocnienia władzy Edwarda Gierka – omawia okoliczności, zasięg i skutki przemian gospodarczych w czasach rządów E. Gierka – opisuje genezę, przebieg i skutki wydarzeń czerwcowych w 1976 r.

znaczenie terminu: propaganda sukcesu” – zna daty: reformy administracyjnej (1972–1975) – identyfikuje postacie: Jacka Kuronia, Adama Michnika – omawia okoliczności narodzin opozycji antykomunistycznej w latach 70. XX w. – przytacza przykłady działań opozycyjnych w latach 70. XX w. – przedstawia relacji państwo-Kościół w okresie rządów E. Gierka

znaczenie terminów: Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), KPN, Wolne Związki Zawodowe (WZZ) – zna daty: powstania ROPCiO (1977 r.), założenia WZZ (1978 r.), utworzenia KPN (1979 r.) – identyfikuje postacie: Leszka Moczulskiego, Stanisława Pyjasa – charakteryzuje rozwój organizacji opozycyjnych w latach 70.XX w. – porównuje podobieństwa i różnice polityki władz PRL w stosunku do Kościoła za rządów Gomułki

rządów Edwarda Gierka na tle sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej zarówno politycznej, jak i ekonomicznej

i Gierka

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VI 2

ROZDZIAŁ VI: EUROPA I ŚWIAT NA PRZEŁOMIE XX I XXI WIEKU

1. Kryzys i upadek komunizmu w Europie

– kryzys wewnętrzny w ZSRR – wkroczenie wojsk radzieckich do Afganistanu – igrzyska olimpijskie w Moskwie w 1980 r. – ZSRR w latach 80. – objęcie rządów w ZSRR przez Michaiła Gorbaczowa – katastrofa w Czarnobylu – wzrost znaczenia sił opozycyjnych w bloku państw komunistycznych – Jesień Ludów i upadek komunizmu – rozpad ZSRR

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: pierestrojka, Jesień Ludów – identyfikuje postać Michaiła Gorbaczowa – przedstawia rolę Michaiła Gorbaczowa w upadku komunizmu w państwach bloku wschodniego – charakteryzuje wydarzenia Jesieni Ludów

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: głasnost, uskorienie, aksamitna rewolucja, Wspólnota Niepodległych Państw (WNP) – zna daty: aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji (1989 r.), zburzenia muru berlińskiego (1989 r.), obalenia komunizmu w Polsce, Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech (1990 r.), rozpadu ZSRR (1990 r.), zjednoczenia Niemiec (1990 r.),

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mudżahedini, talibowie, Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE), komitety helsińskie, Karta 77 – zna daty: podpisania Aktu Końcowego KBWE (1975 r.), interwencji zbrojnej ZSRR w Afganistanie (1979-1989), przejęcia władzy przez M. Gorbaczowa (1985 r.), katastrofy w Czarnobylu (1986 r.), upadku

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: obrady trójkątnego stołu, pucz Janajewa – zna daty: igrzysk olimpijskich w Moskwie (1980 r.), puczu Janajewa (1990 r.) – identyfikuje postacie: Ericha Honeckera, Nicolae Ceauşescu, Giennadija Janajewa, Stanisława Szuszkiewicza, Leonida Krawczuka – wyjaśnia znaczenie bojkotu igrzysk olimpijskich w Moskwie dla

Uczeń: – identyfikuje postacie: Jurija Andropowa, Konstantina Czernienki – porównuje proces odchodzenia od komunizmu w różnych państwach Europy

rozwiązania ZSRR (XII 1991 r.) – identyfikuje postacie: Vaclava Havla, Helmuta Kohla, Borysa Jelcyna – przedstawia przejawy kryzysu ZSRR w latach 80. – omawia proces rozpadu ZSRR, uwzględniając powstanie niepodległych państw w Europie

komunizmu w Jugosławii (1990 r.) i Albanii (1991 r.), rozwiązania RWPG i Układu Warszawskiego (1991 r.) – identyfikuje postacie: Babraka Karmala, Borysa Jelcyna – określa główne założenia Aktu końcowego KBWE – omawia kryzys ZSRR w kontekście problemów wewnętrznych i konfliktu afgańskiego – wyjaśnia znaczenie katastrofy w Czarnobylu

światowej roli ZSRR

2. Polska droga do wolności

– strajki w 1980 r. i podpisanie porozumień sierpniowych – powstanie NSZZ „Solidarność”

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: wydarzenia sierpniowe, stan

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: 21 postulatów, porozumienia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Międzyzakładowy Komitet Strajkowy

Uczeń: – zna daty: przejęcia władzy przez W. Jaruzelskiego (1981 r.)

Uczeń: – identyfikuje postacie: Stanisława Kani, Ryszarda Kuklińskiego,

– stan wojenny – nieudane próby reform gospodarczych – ostatnie lata PRL (zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki, strajki w 1988 r.) – obrady i postanowienia Okrągłego Stołu – wybory czerwcowe w 1989 r. – wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta – powstanie rządu Tadeusza Mazowieckiego

wojenny, obrady Okrągłego Stołu, wybory czerwcowe – zna daty: wydarzeń sierpniowych ( VIII 1980 r.), wprowadzenia stanu wojennego (13 XII 1981 r.), obrad Okrągłego Stołu (II–IV 1989 r.), wyborów czerwcowych (4 VI 1989 r.) – identyfikuje postacie: Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego – przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń sierpniowych w 1980 r. – wskazuje wydarzenia, które doprowadziły do upadku komunizmu w

sierpniowe, NSZZ „Solidarność”, Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON), Komitet Obywatelski, sejm kontraktowy – zna daty: porozumień sierpniowych (31 VIII 1980 r.), powstania NSZZ „Solidarność” (IX 1980 r.), zniesienia stanu wojennego (22 VII 1983 r.), wyboru W. Jaruzelskiego na prezydenta (VII 1989 r.), powołania rządu T. Mazowieckiego (IX 1989 r.) – identyfikuje postacie: Jerzego Popiełuszki, Jana Pawła II, Tadeusza Mazowieckiego – omawia przebieg

(MKS), Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) – zna daty: porozumień szczecińskich (VIII 1980 r.), porozumień jastrzębskich (IX 1980 r.), wypadków w kopalni Wujek (16 XII 1981 r.), pielgrzymek Jana Pawła II do Polski (1983 i 1987 r.), przyznania Pokojowej Nagrody Nobla L. Wałęsie (1983 r.), powstania OPZZ (1984 r.), zamordowania ks. J. Popiełuszki (1984 r.) – identyfikuje postać Czesława

– identyfikuje postać Mieczysława Rakowskiego – analizuje wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania przemian w Polsce w latach 1988–1989 – określa cele i przedstawia działania PZPR w ostatnich latach PRL – omawia wydarzenia, które doprowadziły do powołania rządu T. Mazowieckiego

Alfreda Miodowicza – ocenia znaczenie obrad Okrągłego Stołu dla przemian politycznych w Polsce

Polsce

wydarzeń sierpniowych – charakteryzuje stan wojenny w Polsce – podaje postanowienia i skutki obrad Okrągłego Stołu

Kiszczaka – przedstawia sytuację polityczno-gospodarczą w Polsce w latach 80. XX w. – omawia działalność opozycji antykomunistycznej, w tym rolę Kościoła w walce z reżimem – prezentuje następstwa wyborów czerwcowych

3. Polska po 1989 roku

– rząd Tadeusza Mazowieckiego i przemiany ustrojowe – hiperinflacja i reformy gospodarcze Leszka Balcerowicza – koszty zmian ustrojowych – ustąpienie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: gospodarka wolnorynkowa, prywatyzacja – zna daty: wyboru L. Wałęsy na prezydenta (XII 1990 r.), uchwalenia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: reformy Balcerowicza, hiperinflacja, obóz solidarnościowy – zna daty: zmiany nazwy państwa na Rzeczpospolitą Polską (XII 1989 r.), przyjęcia

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów i skrótów: „wojna na górze”, Trójkąt Weimarski – zna daty: pierwszych wyborów samorządowych (1990 r.),

Uczeń: – identyfikuje postacie: Krzysztofa Skubiszewskiego, Jarosława Kaczyńskiego, Zbigniewa Bujaka – przedstawia wpływ zmian ekip rządzących na sytuację

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: „popiwek” – ocenia przemiany polityczne i gospodarcze w Polsce po 1989 r.

Wojciecha Jaruzelskiego – wybór Lecha Wałęsy na prezydenta – pierwsze demokratyczne wybory do parlamentu – spory polityczne po 1991 r., uchwalenie małej konstytucji w 1992 r. i konstytucji w 1997 r. – wstąpienie Polski do NATO i Unii Europejskiej

Konstytucji RP (2 IV 1997 r.) – identyfikuje postacie: Tadeusza Mazowieckiego, Lecha Wałęsy – wymienia najistotniejsze przemiany ustrojowe i ekonomiczne III Rzeczypospolitej

programu Balcerowicza (1990 r.), uchwalenia małej konstytucji (X 1992 r.), przyjęcia Polski do NATO (1999 r.), wejścia Polski do UE (2004 r.) – identyfikuje postać Leszka Balcerowicza, – omawia politykę rządu T. Mazowieckiego – wyjaśnia przyczyny rozpadu obozu solidarnościowego – określa główne kierunki polskiej polityki zagranicznej

powstania Trójkąta Weimarskiego (1991 r.), wyjścia wojsk rosyjskich z Polski (1993 r.), reformy administracyjnej (1997 r.), 1988 r., 6 lutego 5 kwietnia 1989 r., 1991 r., 17 października 1992 r., 17 września 1993 r. – identyfikuje postać Jarosława Kaczyńskiego – omawia koszty społeczne zmian ustrojowych – charakteryzuje scenę polityczną pierwszych lat demokratycznej Polski

polityczną w Polsce w latach 90.

4. Europa i świat na przełomie

– świat po rozpadzie ZSRR – wojna w

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu:

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie

Uczeń: – zna daty: zamachów w

XX i XXI wieku Jugosławii i powstanie państw narodowych na Bałkanach – konflikty zbrojne na terenie byłego ZSRR – atak na WTC, ogłoszenie wojny z terroryzmem – interwencje zbrojne USA – wzrost znaczenia gospodarczego strefy Pacyfiku – represje opozycji w Chinach

terminu: Al-Kaida – zna datę: ataku na World Trade Center (11 IX 2001 r.) – identyfikuje postać George’a Busha – przedstawia przyczyny dominacji USA we współczesnym świecie

„Iracka wolność” – zna daty: rozpadu Jugosławii (1991-1992), wojny w Jugosławii (1991–1995), inwazji USA na Irak (2003 r.) – identyfikuje postacie: Osamy bin Ladena, Saddama Husajna, Aleksandra Łukaszenki – prezentuje przyczyny i skutki konfliktu w byłej Jugosławii – przedstawia przyczyny i charakter wojny w Iraku

terminów: Grupa G8, masakra na placu Tiananmen – zna daty: masakry na placu Tiananmen (VI 1989 r.), wojny w Czeczenii (1994-1999), porozumienia w Dayton (XI 1995 r.), układu pokojowego w Paryżu (XII 1995 r.) – omawia przebieg konfliktu w byłej Jugosławii – charakteryzuje postanowienia porozumienia z Dayton i układu paryskiego z 1995 r. – podaje konsekwencje rozpadu ZSRR - opisuje sytuację gospodarczą strefy Azji i Pacyfiku

terminów: Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA), Rada Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC) – zna datę: wojny o Górny Karabach (1991 r.) – omawia sytuację polityczną i gospodarczą współczesnych Chin – ocenia problem terroryzmu

Madrycie (2004 r.), Biesłanie (2004 r.) i Londynie (2005 r.) – identyfikuje postać Teng Siao-pinga – ocenia wpływ USA na sytuację polityczną i gospodarczą współczesnego świata

5. Wyzwania współczesnego świata

– nowe środki komunikacji i przekazu informacji – cechy współczesnej kultury (amerykanizacja i popkultura) – rozwój turystyki – globalizacja – światowy przepływ kapitału – zagrożenia ekologiczne – wzrost kontrastów społecznych – zderzenie cywilizacji i rodzące się konflikty

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: internet, telefonia komórkowa, globalizacja – omawia zalety i wady nowych środków komunikacji

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „globalna wioska”, amerykanizacja, popkultura – opisuje zjawisko amerykanizacji – wskazuje cechy współczesnej kultury masowej – omawia przejawy globalizacji we współczesnym świecie – przedstawia główne społeczno-gospodarcze problemy współczesnego świata

Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: protokół z Kioto – zna datę wejścia w życie protokołu z Kioto (2005 r.) – omawia wpływ kapitału na politykę we współczesnym świecie – prezentuje zagrożenia ekologiczne współczesnego świata – wyjaśnia, na czym polegają kontrasty społeczne we współczesnym świecie

Uczeń: – omawia szanse i niebezpieczeństwa dla człowieka, wynikające ze współczesnych zmian cywilizacyjnych

Uczeń: – ocenia zjawisko zderzenia cywilizacji we współczesnym świecie

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VII

Plan wynikowy z wymaganiami na poszczególne oceny – „Dzieje nowożytne” – cz. I. Temat lekcji Zagadnienia

Wymagania

konieczne (ocena

dopuszczająca)

Uczeń:

Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

dopuszczającą,

oraz:

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Uczeń potrafi to, co

na ocenę

dostateczną, oraz:

Wymagania

dopełniające (ocena

bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co

na ocenę dobrą,

oraz:

Wymagania

wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

bardzo dobrą, oraz:

EUROPA I ŚWIAT W EPOCE ODRODZENIA

1. Cywilizacje

pozaeuropejskie

– pierwsi

mieszkańcy

Ameryki

– najstarsze

cywilizacje

Mezoameryki

– cywilizacja

Majów,

Azteków i

Inków

– cywilizacje

Azji

– cywilizacje

Afryki

– wyjaśnia znaczenie

terminów: ludy

półosiadłe, ludy

osiadłe

– wymienia trzy

największe

cywilizacje

Ameryki.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: okres

prekolumbijski,

nomadzi

– charakteryzuje

postać Montezumy

– wskazuje na mapie

obszary

zamieszkiwane przez

ludy prekolumbijskie

oraz wielkie

cywilizacje

azjatyckie

– charakteryzuje

osiągnięcia

cywilizacyjne

Majów

– omawia

osiągnięcia

cywilizacyjne Inków

– przedstawia cechy

charakterystyczne

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Mezoameryka,

siogun

– zna czas powstania

(III w.) i upadku (IX–X

w.) pierwszych miast-

państw Majów,

ekspansji Azteków

(XV–XVI w.),

rozkwitu potęgi Inków

(XVI w.)

– przedstawia ludy

zamieszkujące

Mezoamerykę

– omawia

organizację

plemienia Majów

– omawia

organizację państwa

i społeczeństwa

Azteków

– wyjaśnia znaczenie

terminów: politeizm

astrobiologiczny,

animizm

– charakteryzuje

postać Franciszka

Ksawerego

– wymienia

najstarsze

cywilizacje

Mezoameryki i ich

osiągnięcia

cywilizacyjne

– przedstawia

system wierzeń

cywilizacji

prekolumbijskich

– wymienia

podobieństwa oraz

różnice pomiędzy

kulturami Majów,

Azteków i Inków

– charakteryzuje

postacie: Toyotomi

Hideyoshiego,

Babera

– porównuje

osiągnięcia

cywilizacji Majów,

Inków i Azteków z

dokonaniami

cywilizacji

europejskiej w tym

samym czasie.

cywilizacji

afrykańskich.

– przedstawia

organizację państwa

Inków

– omawia

następstwa

zjednoczenia Japonii

w XVI w.

– przedstawia wpływ

islamu na rozwój

państw afrykańskich.

– przedstawia próby

chrystianizacji

Japonii i ocenia jej

skutki

– wyjaśnia

okoliczności

powstania państwa

Wielkiego Mogoła w

Indiach.

2. Wielkie

odkrycia

geograficzne

–

średniowieczna

wiedza o świecie

– stare i nowe

wyobrażenia na

temat kształtu

Ziemi

– przyczyny

odkryć

geograficznych

– rozwój żeglugi

i nawigacji

– pierwsze

wyprawy

Portugalczyków

– odkrycie

Ameryki

– w drodze do

Indii i Nowego

Świata

– opłynięcie

Ziemi

– wyjaśnia znaczenie

terminów: karawela,

Nowy Świat

– zna daty: I

wyprawy Kolumba

(1492–1493 r.),

odkrycia drogi

morskiej do Indii

(1497–1498 r.), I

wyprawy dookoła

świata (1519–1522

r.)

– charakteryzuje

postacie: Krzysztofa

Kolumba, Vasco da

Gamy, Ferdynanda

Magellana

– wymienia

przyczyny odkryć

geograficznych

– omawia przebieg i

następstwa wypraw

– wyjaśnia znaczenie

terminu: handel

lewantyński

– zna daty: odkrycia

Przylądka Dobrej

Nadziei (1487 r.),

odkrycia Brazylii

(1500 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

Żeglarza,

Bartolomeu Diaza,

Ameriga

Vespucciego

– wskazuje na mapie

zasięg kolonizacji

portugalskiej i

hiszpańskiej

– charakteryzuje

przyczyny odkryć

geograficznych

– wyjaśnia, dlaczego

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kwadrant,

astrolabium

– zna datę opłynięcia

przez

Portugalczyków

Przylądka Zielonego

(1446 r.)

– charakteryzuje

postacie: Izabeli

Kastylijskiej,

Ferdynanda

Aragońskiego

– wskazuje na mapie

kierunki wypraw

Kolumba, da Gamy i

Magellana

– przedstawia

średniowieczną

wiedzę o świecie

– omawia wpływ

rozwoju żeglugi i

– charakteryzuje

postacie:

Toscanellego,

Giovanniego

Caboto, Pedro

Cabrala

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

nowożytnych odkryć

geograficznych

miały teoretyczne

prace Toscanellego

– przedstawia

ekspedycje

zmierzające do

odkrycia i poznania

Nowego Świata.

– charakteryzuje

postacie: Juana de la

Cosa, Alonso de

Hojedy

– omawia i ocenia

hipotezy dotyczące

odkrycia Ameryki

– ocenia znaczenie

wielkich odkryć

geograficznych.

– znaczenie

wielkich odkryć

geograficznych

odkrywczych

Kolumba.

Portugalczycy jako

pierwsi zdecydowali

się na wyprawy

odkrywcze

– omawia przebieg i

następstwa wyprawy

Vasco da Gamy

– omawia przebieg i

następstwa I

wyprawy dookoła

świata.

nawigacji na

organizację wypraw

odkrywczych

– przedstawia

okoliczności

zorganizowania I

wyprawy Krzysztofa

Kolumba.

3. Ekspansja

kolonialna

– początek

kolonizacji

Nowego Świata;

podział stref

wpływów

– podbój

Meksyku

– kolonizacja

Ameryki

Południowej

– organizacja

imperium

hiszpańskiego w

Nowym Świecie

– kolonizacja

Ameryki

Północnej

– ekspansja

kolonialna w

Afryce i Azji

– znaczenie

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

konkwistador

– wskazuje na mapie

zasięg posiadłości

hiszpańskich i

portugalskich w

Ameryce

– omawia skutki

ekspansji kolonialnej

dla Europy i ludów

podbitych.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konkwista,

korsarstwo

– zna daty: podboju

Meksyku (1519–

1521 r.), podboju

Peru (1530–1533 r.)

– charakteryzuje

postacie: Hernána

Cortésa, Francisca

Pizarra

– omawia zasady

kolonialnego

podziału stref

wpływów w XV i

XVI w.

– przedstawia

przebieg podboju

Meksyku i jego

następstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminów: traktat z

Tordesillas, układ w

Saragossie

– zna daty: układu w

Tordesillas (1496 r.),

układu w Saragossie

(1529 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Montezumy II,

Atahualpy

– wskazuje na mapie

strefy podziału

wpływów

kolonialnych wg

traktatów w

Tordesillas i

Saragossie; kolonie

angielskie,

francuskie i

– zna datę założenia

Nowej Anglii (1643

r.)

– charakteryzuje

postać Vasco

Núñeza de Balboa

– charakteryzuje

działalność misyjną

Europejczyków w

Nowym Świecie

– omawia proces

kolonizacji Ameryki

Północnej

– przedstawia

ekspansję kolonialną

w Afryce i Azji

– omawia zjawisko

niewolnictwa i

ocenia jego

znaczenie dla

kolonializmu

– ocenia skutki

ekspansji kolonialnej

dla Europy i ludów

podbitych

– ocenia

działalność

hiszpańskich

konkwistadorów

– ocenia działalność

misyjną

Europejczyków w

Nowym Świecie.

ekspansji

kolonialnej

– niewolnictwo

– przedstawia

przebieg podboju

Peru i jego

następstwa

– omawia

organizację

imperium

hiszpańskiego w

Nowym Świecie.

holenderskie w

Ameryce Północnej

– charakteryzuje

początki kolonizacji

hiszpańskiej w

Nowym Świecie

– omawia losy

plemion indiańskich

po podbojach

hiszpańskich

– przedstawia

rozwój osadnictwa i

gospodarki w

koloniach

hiszpańskich.

europejskiego.

4. Europa w

epoce wielkich

odkryć

– rozwój

demograficzny

Europy

– rozwój miast

– postęp

techniczny i

organizacja

produkcji

– rozwój handlu

– kredyty, banki

i giełdy

– inflacja i

dualizm

gospodarczy

Europy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: popyt,

podaż, kapitalizm,

pańszczyzna

– charakteryzuje

rozwój

demograficzny

Europy w XVI i I

poł. XVII w. oraz

jego skutki

społeczne i

gospodarcze.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: migracja,

bank, weksel, akcja,

giełda, inflacja,

dualizm gospodarki

europejskiej

– wskazuje na mapie

strefy handlowe i

strefy gospodarcze w

XVI-wiecznej

Europie

– omawia rozwój

techniki i jego

wpływ na

organizację

produkcji

– omawia rozwój

– wyjaśnia znaczenie

terminów: system

nakładczy, grodzenia

– określa

uwarunkowania

rozwoju miast i jego

konsekwencje

– omawia wpływ

procesu grodzenia na

przemiany

gospodarcze w

Anglii

– charakteryzuje

wpływ przemian

gospodarczych na

sytuację szlachty

europejskiej

– przedstawia

kierunki rozwoju

handlu w

nowożytnej Europie

– wymienia

przykłady i omawia

rolę kompanii

handlowych.

– ocenia wpływ

przemian

społecznych i

gospodarczych na

rozwój Europy.

systemu

finansowego w

Europie i jego

wpływ na rozwój

handlu

– wyjaśnia, na czym

polegał dualizm w

rozwoju

gospodarczym

Europy.

– omawia finansowe

skutki napływu

kruszców do Europy.

5. Kultura

renesansu

– podstawy

przełomu

kulturalnego

–

zainteresowanie

antykiem i

humanizm

– literatura

odrodzenia

– teatr w epoce

odrodzenia

– sztuka i

architektura

renesansu

– wielcy twórcy

renesansu

– nauka w epoce

odrodzenia

– wyjaśnia znaczenie

terminów: renesans

(odrodzenie),

humanizm, teoria

heliocentryczna

– zna czas narodzin

(XIV/XV w.) i

upowszechnienia

odrodzenia (XVI w.)

oraz datę

wynalezienia

ruchomej czcionki

(ok. 1450 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Gutenberga,

Williama Szekspira,

Leonarda da Vinci,

Michała Anioła,

Mikołaja Kopernika,

Galileusza

– przedstawia cechy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: mecenat

artystyczny,

perspektywa,

człowiek renesansu

– charakteryzuje

postacie: Erazma z

Rotterdamu, Niccolò

Machiavellego,

Thomasa More’a

(Morusa), Jeana

Bodina, Dantego

Alighieri,

Giovanniego

Boccaccio,

Francesca Petrarki,

Rafaela Santi

– wymienia i opisuje

cechy

charakterystyczne

odrodzenia

– omawia cechy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: patrycjat,

manieryzm,

światłocień

– charakteryzuje

postacie:

Wawrzyńca

Wspaniałego,

Giorgio Vasariego,

Miguela Cervantesa,

Łukasza

Górnickiego,

Albrechta Dürera

– wyjaśnia, dlaczego

Włochy stały się

kolebką renesansu

– omawia i ocenia

rolę renesansowego

mecenatu

artystycznego

– wyjaśnia, na czym

polegała

– charakteryzuje

postacie: Tommaso

Campanelli,

Donatella, Filippa

Brunelleschi, Donato

Bramantego, Pietera

Bruegela Starszego,

Hansa Holbeina

– na wybranych

przykładach omawia

dorobek humanizmu

europejskiego.

– charakteryzuje

postacie: Kosmy

Starszego,

Giovanniego Pico de

Mirandoli,

Michela de

Montaigne’a,

Miguela Serveta,

Paracelsusa

– ocenia wpływ

humanizmu na

sztukę, życie

intelektualne i myśl

polityczną epoki

odrodzenia.

charakterystyczne

humanizmu

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrał wynalazek

Gutenberga dla

upowszechnienia

literatury.

charakterystyczne

piśmiennictwa epoki

renesansu

– opisuje cechy

charakterystyczne

architektury

renesansu

– opisuje osiągnięcia

wybitnych twórców

sztuki renesansowej

– przedstawia myśl

polityczną

odrodzenia.

renesansowa

adaptacja antyku

– charakteryzuje

rozwój i rolę teatru

w epoce odrodzenia

– wskazuje okresy w

rozwoju sztuki

renesansowej

– omawia przemiany

w malarstwie i

rzeźbie renesansu

– omawia

osiągnięcia nauki w

epoce odrodzenia.

6. Reformacja i

jej skutki

– przyczyny

reformacji

– wystąpienie

Marcina Lutra

– reformacja w

Niemczech

– działalność

reformatorów w

Szwajcarii

– powstanie

Kościoła

anglikańskiego

– reformacja w

innych krajach

europejskich

– społeczne

skutki reformacji

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

reformacja,

luteranizm

(wyznanie

ewangelicko-

augsburskie),

kalwinizm (wyznanie

ewangelicko-

reformowane),

anglikanizm

– zna daty:

ogłoszenia 95 tez

przez Lutra (1517

r.), początku

działalności Kalwina

(1536 r.), uznania

Henryka VII za

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sprzedaż

odpustów,

protestanci, wojna

chłopska, pokój w

Augsburgu,

hugenoci

– zna daty: protestu

zwolenników

reformacji na sejmie

Rzeszy w Spirze

(1529 r.), wojny

chłopskiej w

Niemczech (1525–

1526 r.), sejmu w

Augsburgu (1555 r.)

– charakteryzuje

postacie: Thomasa

– wyjaśnia znaczenie

terminów: nepotyzm,

symonia,

kondotierstwo,

teoria o

predestynacji, Akt

supremacji

– zna daty: sejmu

Rzeszy w Wormacji

(1521 r.), Aktu

supremacji (1534 r.),

przyjęcia

luteranizmu w

Prusach Książęcych

(1525 r.)

– charakteryzuje

postacie: Johannesa

Tetzla, Fryderyka III

– zna daty: I wojny

szmalkaldzkiej

(1546–1547 r.), II

wojny

szmalkaldzkiej

(1552), wojny

domowej w

Szwajcarii (1529–

1531 r.), przyjęcia

luteranizmu w

Inflantach (1561 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

VI, Juliusza II,

Ulricha von Huttena,

Katarzyny

Aragońskiej, Marii

Tudor, Elżbiety I

– zna daty: sojuszu

w Szmalkalden

(1531 r.), przyjęcia

luteranizmu w Danii

i Norwegii (1527 r.)

oraz w Szwecji

(1544 r.)

– ocenia wpływ

kryzysu w Kościele

katolickim na

szerzenie się haseł

reformacji

– ocenia społeczne i

polityczne skutki

reformacji.

głowę Kościoła w

Anglii (1531 r.)

– charakteryzuje

postacie: Marcina

Lutra, Jana Kalwina,

Henryka VIII

– omawia zasady

wyznania

luterańskiego,

kalwińskiego i

anglikańskiego.

Münzera, Ulricha

Zwingliego

– wskazuje na mapie

te państwa, w

których zwyciężyła

reformacja oraz te, w

których oficjalnie

obowiązywała

religia katolicka, ale

część społeczeństwa

była przychylna

reformacji

– przedstawia

przyczyny

reformacji

– przedstawia

działalność Lutra i

charakteryzuje jego

poglądy

– charakteryzuje

ideologię Kalwina i

organizację jego

Kościoła

– omawia cechy

charakterystyczne

Kościoła

anglikańskiego.

Mądrego, Filipa

Melanchtona,

Albrechta

Hohenzollerna

– wyjaśnia, z czego

wynikała

popularność haseł

reformacyjnych

– przedstawia

stosunek różnych

grup społecznych w

Niemczech do

reformacji

– omawia poglądy i

działalność

Zwingliego

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

Kościół angielski

uniezależnił się od

papiestwa

– opisuje proces

rozprzestrzeniania

się reformacji w

Europie i jego skutki

– omawia społeczne

i polityczne skutki

reformacji.

Wielkiej, Gottharda

Kettlera

– omawia wojny

religijne w

Niemczech i ich

skutki

– porównuje

najważniejsze

wyznania powstałe

w czasach

reformacji.

7.

Kontrreformacja

i wojny religijne

– Kościół wobec

reformacji

– reformy

soboru

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sobór

trydencki,

kontrreformacja

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

inkwizycja, Indeks

ksiąg zakazanych,

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Święte

Oficjum

– zna datę powołania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojna

trzech Henryków

– zna daty: wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminów: gezowie,

pacyfikacja

gandawska

trydenckiego i

walka z

reformacją

– powstanie i

działalność

Towarzystwa

Jezusowego

– walka

władców Francji

z hugenotami

– rewolucja w

Niderlandach

– zna datę soboru

trydenckiego (1445–

1463 r.)

– przedstawia

reformy soboru

trydenckiego.

jezuici, noc św.

Bartłomieja, Edykt

nantejski

– zna daty:

ogłoszenia Indeksu

ksiąg zakazanych

(1559 r.),

zatwierdzenia

zakonu jezuitów

przez papieża (1540

r.), nocy św.

Bartłomieja (1572

r.), Edyktu

nantejskiego (1598

r.)

– charakteryzuje

postacie: Pawła IV,

Ignacego Loyoli

– omawia i ocenia

działalność

inkwizycji

– charakteryzuje

organizację zakonu

jezuitów

– omawia

postanowienia

Edyktu nantejskiego

i wyjaśnia, czy

wprowadzał on

całkowitą tolerancję

religijną.

Świętego Oficjum

(1542 r.)

– charakteryzuje

postacie: Pawła III,

Katarzyny

Medycejskiej,

Henryka IV

Burbona, Wilhelma

Orańskiego

– wskazuje na mapie

państwa, w których

doszło do walk

religijnych

– przedstawia

stosunek Kościoła

katolickiego do

reformacji

– opisuje działalność

jezuitów

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojen

religijnych we

Francji

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki rewolucji w

Niderlandach.

domowej między

Gwizjuszami a

Burbonami (1562–

1594 r.), rewolucji w

Niderlandach (1566–

1648 r.),

proklamowania

Republiki

Zjednoczonych

Prowincji

Niderlandów (1588

r.)

– charakteryzuje

postacie: Hadriana

VI, Henryka II,

Filipa II

– porównuje

charakter wojen

religijnych

prowadzonych w

XVI w. we Francji

i w Niderlandach.

– zna daty: edyktu

tolerancyjnego dla

hugenotów (1562 r.),

koronacji Henryka

IV Burbona (1594

r.), pacyfikacji

gandawskiej (1576

r.), unii w Utrechcie

(1579 r.)

– ocenia działalność

jezuitów

– ocenia metody

walki Kościoła z

reformacją.

8. Europa – kryzys – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – zna daty: bitwy – ocenia skutki

Zachodnia w

XVI wieku

monarchii

stanowych

– imperium

Habsburgów

– rywalizacja o

hegemonię w

Europie

Zachodniej

– wojny włoskie

– rywalizacja

hiszpańsko-

angielska

– zmiany w

sztuce wojennej

terminu: monarchia

absolutna

– omawia

przyczyny, przejawy

i skutki kryzysu

monarchii

stanowych w

Europie.

terminu: Wielka

Armada

– zna datę klęski

Wielkiej Armady

(1588 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Maksymiliana I

Habsburga, Elżbiety

I

– wyjaśnia

przyczyny

rywalizacji o

hegemonię w

Europie Zachodniej

– charakteryzuje

przyczyny, przebieg

i skutki rywalizacji

hiszpańsko-

angielskiej

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla Anglii

miało zwycięstwo

nad Wielką Armadą.

terminów: wojny

włoskie, Sacco di

Roma

– zna daty: wojen

włoskich (1494–

1559 r.), układu w

Wiedniu (1515 r.),

Sacco di Roma

(1527 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Ferdynanda, Karola

V, Filipa II, Karola

VIII, Ludwika XII,

Franciszka I

– wskazuje na mapie

kraje wchodzące w

skład imperium

Habsburgów za

panowania cesarza

Karola V

– opisuje i ocenia

politykę dynastyczną

Habsburgów

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojen

włoskich.

pod Marignano

(1515 r.), bitwy pod

Pawią (1525 r.),

pokoju w Cateau-

Cambrésis (1559 r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa

Pięknego, Karola I

– omawia zmiany w

sztuce wojennej w

XVI w.

rywalizacji o

hegemonię w

Europie Zachodniej.

9. Państwa

Europy

Wschodniej i

Północnej

– ekspansja

turecka

– walki na

Morzu

– charakteryzuje

postacie: Sulejmana

II Wspaniałego,

Iwana IV Groźnego

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Liga

Święta,

samodzierżawie

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

opricznina, unia

kalmarska, Riksdag

– zna daty: unii

kalmarskiej (1397

r.), uniezależnienia

się Szwecji (1523 r.)

– ocenia znaczenie

bitwy pod Lepanto

– ocenia panowanie

Iwana IV Groźnego.

Śródziemnym

– państwo

moskiewskie

– Szwecja w

XVI w.

– charakteryzuje

ekspansję imperium

tureckiego w

Europie i jej skutki.

– zna daty:

powstania Ligi

Świętej (1571 r.),

koronacji Iwana IV

Groźnego na cara

Wszechrusi (1547 r.)

– wskazuje na mapie

kierunki i zasięg

ekspansji imperium

osmańskiego

– przedstawia proces

budowania potęgi

państwa

moskiewskiego

– charakteryzuje

panowanie Iwana IV

Groźnego.

– zna daty: bitwy

pod Mohaczem

(1526 r.), bitwy pod

Lepanto (1571 r.)

– charakteryzuje

postać Ludwika

Jagiellończyka

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

sytuacji

międzynarodowej

Węgier miały spory

polityczne oraz

konflikty religijne

– omawia przebieg

walk o dominację na

Morzu

Śródziemnym.

– charakteryzuje

postacie: Jana

Zápolyi, Iwana III

Srogiego, Gustawa I

Wazy, Jana III Wazy

– omawia proces

budowania potęgi

państwa

szwedzkiego.

„ZŁOTY WIEK” RZECZYPOSPOLITEJ SZLACHECKIEJ

1. Społeczeństwo

i gospodarka w

Rzeczypospolitej

w XVI wieku

– społeczeństwo

Rzeczypospolitej

– wieloetniczna

Rzeczpospolita

– gospodarka

folwarczno-

pańszczyźniana

– sytuacja

chłopów w

Rzeczypospolitej

w XVI w.

– Gdańsk –

główny port

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

pańszczyzna,

gospodarka

folwarczno-

pańszczyźniana,

trójpolówka

– omawia cechy

charakterystyczne

gospodarki

folwarczno-

pańszczyźnianej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: folwark,

monopol dworski,

system cechowy, targ

miejski, jarmark,

myto

– opisuje strukturę

społeczeństwa

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia, na czym

polegała

wieloetniczność w

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia znaczenie

terminów: ludzie

luźni, kahał,

monopol

propinacyjny

– wskazuje na mapie

zasięg występowania

grup

narodowościowych

w Rzeczypospolitej,

znaczące szlaki

handlowe

– charakteryzuje

– przedstawia

korzyści, jakie

przynosiła szlachcie

gospodarka

folwarczno-

pańszczyźniana

– przedstawia

uwarunkowania

rozwoju handlu w

Rzeczypospolitej

– wskazuje

podobieństwa i

różnice między

– ocenia sytuację

ekonomiczną oraz

pozycję społeczną

chłopów w

Rzeczypospolitej w

XVI w.

– ocenia rolę

gospodarczą miast w

Rzeczypospolitej.

Rzeczypospolitej

– miasta

Rzeczypospolitej

– handel lokalny

i

międzynarodow

y

– pieniądz w

Rzeczypospolitej

– omawia cechy

charakterystyczne

stanów społecznych

w Polsce

– wyjaśnia, jakie

było znaczenie

gospodarcze

pańszczyzny

– omawia rolę

gospodarczą miast w

Rzeczypospolitej.

grupy

narodowościowe

zamieszkujące

państwo polsko-

litewskie

– wyjaśnia, dlaczego

Żydzi byli uznawani

za odrębny stan

społeczny

– omawia sytuację

ekonomiczną oraz

pozycję społeczną

chłopów w

Rzeczypospolitej w

XVI w.

– charakteryzuje

przyczyny słabości

miast

Rzeczypospolitej

– omawia politykę

pieniężną w

Rzeczypospolitej.

gospodarką

Rzeczypospolitej a

gospodarką Europy

Zachodniej.

2. Rozwój

demokracji

szlacheckiej

– pozycja

prawna szlachty

w

Rzeczypospolitej

– liczebność i

zróżnicowanie

szlachty

– polski

parlamentaryzm;

sejmiki i sejm

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

demokracja

szlachecka, sejm,

izba poselska, senat,

konstytucja Nihil

novi

– zna datę

konstytucji Nihil

novi (1505 r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

nietykalność

osobista,

przywiązanie do

ziemi, magnateria,

szlachta średnia,

szlachta drobna,

szlachta zagrodowa,

szlachta gołota,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: prawo

ziemskie,

królewszczyzny,

możnowładztwo,

ustawa o

inkompatibiliach,

koronacja vivente

rege, wojna kokosza,

egzekucja praw i

– wyjaśnia

okoliczności i

przejawy konfliktu

między magnaterią a

szlachtą

– charakteryzuje i

porównuje pozycję

polityczną

magnaterii i szlachty

średniej w I poł. XVI

– ocenia prawną

pozycję szlachty w

Rzeczypospolitej

– ocenia rolę i

znaczenie króla w

systemie demokracji

szlacheckiej.

walny

– narodziny

ruchu

egzekucyjnego

– egzekucja

praw i dóbr

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta I

Starego, Zygmunta

II Augusta

– przedstawia cechy

charakterystyczne

parlamentaryzmu

polskiego.

sejmik, sejm walny,

ruch egzekucyjny,

wojsko kwarciane

– zna daty:

przywileju

jedlneńsko-

krakowskiego (1430

r.), zwołania

pierwszego sejmu

walnego (1493 r.),

sejmu

egzekucyjnego

(1562 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

Jagiellończyka, Jana

Olbrachta

– przedstawia

zróżnicowanie

statusu społecznego

szlachty

– omawia rolę i

znaczenie sejmików

szlacheckich

– przedstawia

postulaty ruchu

egzekucyjnego oraz

ich realizację.

dóbr, lustracja

– zna daty: statutu

piotrkowskiego

(1496 r.), przywileju

Zygmunta Starego

(1518 r.), przywileju

mielnickiego (1501

r.), sejmu

piotrkowskiego

(1504 r.), I koronacji

vivente rege (1529

r.), wojny kokoszej

(1537 r.)

– charakteryzuje

postacie: Bony

Sforzy, Barbary

Radziwiłłówny

– charakteryzuje

pozycję króla i

szlachty w

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia

przyczyny i

przejawy konfliktu

między szlachtą a

królem

– omawia narodziny

ruchu egzekucyjnego

– przedstawia

główne założenia

ideologii

szlacheckiej w XVI

w.

w.

3. Kultura i

sztuka renesansu

w Polsce

– humanizm w

Polsce

– rozwój nauk

ścisłych i

medycznych

– geografia i

historiografia

polska

– myśl społeczna

i polityczna

– literatura

polskiego

renesansu

– architektura i

sztuka

renesansowa w

Polsce

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

attyka, arkady,

arrasy

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Reja, Jana

Kochanowskiego,

Mikołaja Kopernika,

– charakteryzuje

dorobek polskiej

literatury

renesansowej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

genealogia,

heraldyka

– charakteryzuje

postacie: Łukasza

Górnickiego,

Marcina Kromera,

Macieja z

Miechowa, Andrzeja

Frycza

Modrzewskiego,

Stanisława

Orzechowskiego,

Jana Zamojskiego

– przedstawia

mecenat artystyczny

w Polsce

– wymienia

czynniki, które

wpłynęły na rozwój

polskiej literatury w

czasach odrodzenia

– omawia myśl

społeczną i

polityczną polskiego

odrodzenia

– wyjaśnia, jaką rolę

słowo drukowane

odgrywało w życiu

publicznym w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sztuka

epistolarna,

polichromia

– charakteryzuje

postacie: Filippa

Buonaccorsi

(Kallimacha),

Sebastiana

Klonowica,

Szymona

Szymonowica,

Franciszka

Florentczyka,

Bartolomea

Berrecciego,

Bernarda Morando

– omawia

działalność

zwolenników idei

humanizmu w

Polsce

– wyjaśnia rolę

Krakowa i dworu

królewskiego w

upowszechnianiu

idei humanizmu i

renesansu

– wskazuje związki

między polską i

europejską

– charakteryzuje

postacie: Bernarda

Wapowskiego,

Mikołaja

Sienickiego,

Biernata z Lublina,

Santiego Gucci

– charakteryzuje

polskie osiągnięcia

w dziedzinie nauk

ścisłych i

medycznych

– przedstawia

dorobek polskiej

geografii i

historiografii epoki

renesansu

– wyjaśnia, w jaki

sposób Zamość

realizował założenia

miasta idealnego.

– charakteryzuje

postacie: Ludwika

Decjusza, Andrzeja

Krzyckiego, Jana

Dantyszka,

Klemensa

Janickiego, Józefa

Strusia, Wojciecha

Oczko, Marcina

Bielskiego, Bartosza

Paprockiego,

Reinholda

Heidensteina,

Wawrzyńca

Goślickiego, Jana

Michałowicza z

Urzędowa,

Stanisława

Samostrzelnika

– porównuje i ocenia

myśl polityczno-

społeczną renesansu

polskiego i

europejskiego.

Rzeczypospolitej

w XVI w.

– przedstawia

osiągnięcia sztuki i

architektury

renesansu w Polsce.

architekturą

renesansową

– porównuje poglądy

społeczno-polityczne

Andrzeja Frycza

Modrzewskiego i

Stanisława

Orzechowskiego.

4. Panowanie

ostatnich

Jagiellonów

– wojny z

państwem

moskiewskim

– stosunki z

Habsburgami i

polityka

węgierska

– polityka

dynastyczna

ostatnich

Jagiellonów

– wojny o

Mołdawię i

stosunki z

państwem

tureckim

– zakończenie

problemu

krzyżackiego

– hołd pruski i

jego ocena

– walka o

wpływy nad

Bałtykiem i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: hołd

pruski, sekularyzacja

– zna daty: pokoju

krakowskiego i

hołdu pruskiego

(1525 r.)

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

Starego, Albrechta

Hohenzollerna,

Iwana IV Groźnego,

Zygmunta Augusta

– omawia

postanowienia

pokoju

krakowskiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: zjazd w

Wiedniu, flota

kaperska

– zna daty: zjazdu w

Wiedniu (1515 r.),

bitwy pod

Mohaczem (1526 r.),

wojny z zakonem

krzyżackim (1519–

1521 r.), I wojny

północnej (1563–

1570 r.), hołdu

lennego Gottharda

Kettlera (1561 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Maksymiliana I,

Władysława

Jagiellończyka,

Ludwika

Jagiellończyka, Jana

Olbrachta, Gottharda

Kettlera

– wyjaśnia znaczenie

terminów: I wojna

północna, dominium

Maris Baltici,

Komisja Morska

– zna daty: bitwy

pod Orszą (1514 r.),

powstania Komisji

Morskiej (1568 r.),

pokoju w Szczecinie

(1570 r.),

przeniesienia praw

do lenna w Prusach

na Hohenzollernów

z Brandenburgii

(1563 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ferdynanda

Habsburga, Jana

Tarnowskiego

– wskazuje na mapie

ziemie przyłączone i

utracone przez

Polskę i Litwę w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: hospodar,

obrona potoczna,

Statuty

Karnkowskiego

– zna daty: wyprawy

na Mołdawię (1497

r.), bitwy pod

Obertynem (1530 r.),

Statutów

Karnkowskiego

(1570 r.)

– charakteryzuje

postacie: Iwana III

Srogiego, Jana

Zápolyi, Stefana

Wielkiego

– omawia stosunki

polsko-tureckie w

XVI w.

– przedstawia

okoliczności

przyłączenia

Mazowsza do

– zna daty:

rozejmu

moskiewskiego

(1503 r.), pokoju

wieczystego z Turcją

(1533 r.)

– ocenia, czy

korzystnym dla

Polski sposobem

rozwiązania

konfliktu z

Krzyżakami były

sekularyzacja

zakonu i utworzenie

świeckiego państwa

pruskiego.

Inflanty

– przyłączenie

Mazowsza do

Korony

– omawia politykę

dynastyczną

ostatnich

Jagiellonów

– charakteryzuje

ostatnią wojnę

polsko-krzyżacką

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki walki o

wpływy nad

Bałtykiem i Inflanty.

latach 1492–1572,

podział Inflant w

1561 r.

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki walk z

Wielkim Księstwem

Moskiewskim

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojen o

Mołdawię

– charakteryzuje

stosunki polsko–

habsburskie i ich

wpływ na losy

Węgier

– omawia politykę

morską Zygmunta

Augusta i jej skutki.

Korony

– wyjaśnia, dlaczego

ostatni Jagiellonowie

nie podjęli działań

na rzecz odzyskania

Śląska.

5. Reformacja i

kontrreformacja

w

Rzeczypospolitej

– początki

reformacji w

Polsce

– bracia polscy i

bracia czescy

– próby

zjednoczenia

protestantów i

walka o

tolerancję

–

kontrreformacja

– wyjaśnia znaczenie

terminów: arianie

(bracia polscy),

konfederacja

warszawska

– zna datę

konfederacji

warszawskiej (1573

r.)

– wymienia

wyznania

protestanckie, które

– wyjaśnia znaczenie

terminów: zbór,

pacyfizm, bracia

czescy, ugoda

sandomierska,

wolność religijna,

unia brzeska,

Kościół unicki

(grekokatolicki)

– zna daty: ugody

sandomierskiej

(1570 r.), unii

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

antytrynitaryzm,

Kościół narodowy,

dysydenci, dyzunici

– zna daty: rozłamu

wśród polskich

kalwinistów (1562–

1565 r.),

sprowadzenia

jezuitów do Polski

(1564 r.), powołania

– charakteryzuje

postać Piotra z

Goniądza

– wyjaśnia, dlaczego

XVI-wieczna

Rzeczpospolita jest

nazywana krajem

tolerancji

wyznaniowej.

– przedstawia i

ocenia proces

kształtowania się

tolerancji

wyznaniowej w

Polsce.

w Polsce

– Kościół

prawosławny i

unia brzeska

rozwinęły się na

ziemiach

Rzeczypospolitej

w XVI w.

– przedstawia

postanowienia aktu

konfederacji

warszawskiej.

brzeskiej (1596 r.)

– charakteryzuje

postacie: Piotra

Skargi, Jakuba

Wujka

– wskazuje na mapie

tereny, na których

dominowali

wyznawcy

prawosławia,

luteranie, kalwini,

arianie i

grekokatolicy

– omawia zasięg

reformacji na

ziemiach

Rzeczypospolitej

– omawia próby

zjednoczenia

protestantów

polskich

– omawia

działalność jezuitów

w Polsce

– charakteryzuje

przyczyny i

konsekwencje

zawarcia unii

brzeskiej.

Akademii Wileńskiej

(1569 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fausta

Socyna, Jana

Łaskiego, Stanisława

Hozjusza

– wyjaśnia, na czym

polegała popularność

haseł

reformacyjnych w

Polsce

– przedstawia

okoliczności

powstania braci

polskich

– charakteryzuje

poglądy i działalność

braci polskich

– charakteryzuje

realizację

postanowień soboru

trydenckiego w

Polsce

– wyjaśnia, dlaczego

kalwinizm zyskał

popularność wśród

szlachty.

6.

Rzeczpospolita

– unia polsko-

litewska w XV

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

– wyjaśnia znaczenie

terminów: unia

– wyjaśnia znaczenie

terminów: unia

– wyjaśnia znaczenie

terminu: II statut

– zna daty:

utworzenia

Obojga Narodów w.

– dwa państwa i

jeden władca

– przemiany na

Litwie przed

unią lubelską

– unia lubelska i

jej znaczenie

– Rzeczpospolita

Obojga Narodów

– cechy

charakterystyczn

e

– Prusy

Królewskie w

XVI w.

inkorporacja, unia

lubelska,

Rzeczpospolita

Obojga Narodów

– zna datę unii

lubelskiej (1569 r.)

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

Starego, Zygmunta

Augusta

– wskazuje na mapie

terytoria Litwy i

Korony po unii

lubelskiej

– przedstawia

postanowienia unii

lubelskiej.

realna, bojarzy,

polonizacja

– zna datę sejmu

lubelskiego (1568–

1569 r.)

– charakteryzuje

postacie: Kazimierza

Jagiellończyka, Jana

Olbrachta,

Aleksandra

– wskazuje na mapie

ziemie wcielone do

Korony na sejmie

lubelskim

– omawia przyczyny

dążeń do

zacieśnienia unii

między Polską i

Litwą

– opisuje przebieg

sejmu lubelskiego

– przedstawia

różnice między unią

personalną a realną.

krakowsko–

wileńska, unia

mielnicka

– zna daty: objęcia

tronu Polski i Litwy

przez Kazimierza

Jagiellończyka (1446

r.), unii krakowsko–

wileńskiej (1499 r.),

unii mielnickiej

(1501 r.)

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Radziwiłła

Czarnego, Mikołaja

Radziwiłła Rudego

– omawia losy unii

polsko-litewskiej w

XV i XVI w.

– wyjaśnia, z czego

wynikała silna

pozycja polityczna

rodów

możnowładczych w

Wielkim Księstwie

Litewskim

– wyjaśnia, dlaczego

przez długi czas

Jagiellonowie byli

przeciwnikami

ścisłego połączenia

Polski i Litwy.

litewski

– zna daty:

rozdzielenia władzy

w Polsce i na Litwie

(1492 r.), II statutu

litewskiego (1566

r.), zniesienia

autonomii Prus

Królewskich (1569

r.)

– omawia i ocenia

rządy Zygmunta

Augusta na Litwie

– charakteryzuje

przemiany ustrojowe

na Litwie

– omawia

konsekwencje zmian

wprowadzonych w

Prusach Królewskich

w II poł. XVI w.

odrębnego systemu

sądownictwa na

Litwie (1564 r.),

powołania sejmików

ziemskich na Litwie

(1566 r.)

– ocenia, czy po

przyłączeniu tych

ziem do Korony

pomiędzy obiema

częściami

Rzeczypospolitej

panowała

równowaga

terytorialna, czy też

jedna z nich

przeważała

– ocenia

konsekwencje

polityczne,

społeczne,

gospodarcze i

kulturowe unii

lubelskiej.

7. Pierwsi

władcy elekcyjni

– pierwsze

bezkrólewie

– pierwsza

wolna elekcja;

Artykuły

henrykowskie i

pacta conventa

– krótkie rządy

Henryka

Walezego i

drugie

bezkrólewie

– początki

rządów Stefana

Batorego –

wojna z

Gdańskiem

– wojna z

Moskwą

– konflikt

Stefana Batorego

ze szlachtą

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

bezkrólewie, elekcja

viritim, Artykuły

henrykowskie

– zna daty: I wolnej

elekcji (1573 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

Walezego, Stefana

Batorego

– przedstawia zasady

ustrojowe określone

w Artykułach

henrykowskich.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konfederacja,

interrex, sejm

konwokacyjny, pacta

conventa

– zna daty: sejmu

konwokacyjnego

(1573 r.), wojny z

Rosją (1577–1582 r.)

– charakteryzuje

postać Jana

Zamojskiego

– wymienia i

charakteryzuje

instytucje powołane

w wyniku

kompromisu

zawartego między

szlachtą i magnaterią

po śmierci

Zygmunta Augusta

– wyjaśnia, w jakich

celach w dawnej

Polsce zawiązywano

konfederacje

– omawia przebieg

pierwszej wolnej

elekcji

– wymienia różnice

między Artykułami

henrykowskimi a

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konfederacja

kapturowa, sąd

kapturowy, Trybunał

Koronny, piechota

wybraniecka, rozejm

w Jamie Zapolskim

– zna daty: śmierci

Zygmunta Augusta

(1572 r.), ucieczki

Henryka Walezego

do Francji (1574 r.),

elekcji Stefana

Batorego (1575 r.),

wojny Batorego z

Gdańskiem (1576–

1577 r.), reformy

sądownictwa (1578

r.), rozejmu w Jamie

Zapolskim (1582 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jakuba

Uchańskiego, Anny

Jagiellonki

– wskazuje na mapie

postanowienia

terytorialne rozejmu

w Jamie Zapolskim

– omawia sytuację w

Rzeczypospolitej po

śmierci ostatniego

– zna daty:

zniesienia Statutów

Karnkowskiego

(1585 r.), zajęcia

Połocka (1579 r.),

zdobycia Wielkich

Łuków (1580 r.),

zajęcia Pskowa

(1581 r.)

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Sienickiego, Jana

Firleja, Ernesta

Habsburga, Iwana

IV Groźnego, Jana

III Wazy, Samuela

Zborowskiego

– wskazuje na mapie

zasięg zdobyczy

terytorialnych

państwa

moskiewskiego w

Inflantach do 1577 r.

– omawia sytuację

polityczną w

Rzeczypospolitej po

ucieczce Henryka

Walezego

– ocenia rolę Jana

Zamojskiego w

czasach rządów

dwóch pierwszych

– charakteryzuje

postacie:

Maksymiliana II

Habsburga, Fiodora

– ocenia politykę

zagraniczną i

wewnętrzną Stefana

Batorego.

pacta conventa

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

Stefana Batorego

– opisuje przyczyny,

przebieg i skutki

wojny z Rosją.

Jagiellona

– charakteryzuje

spór między szlachtą

i magnaterią w

okresie pierwszego

bezkrólewia

– charakteryzuje rolę

Jana Zamojskiego w

czasach rządów

dwóch pierwszych

królów elekcyjnych.

królów elekcyjnych

– omawia przyczyny

konfliktu Stefana

Batorego ze szlachtą.

EUROPA W XVII WIEKU

1. Angielska

wojna domowa

– przemiany

społeczne i

konflikty

religijne w

Anglii

– spór króla z

parlamentem

– początek

rewolucji

angielskiej

– wojna domowa

i powstanie

republiki

– protektorat

Olivera

Cromwella

– od restauracji

do monarchii

parlamentarnej

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

chwalebna

(sławetna)

rewolucja,

monarchia

parlamentarna

– zna daty: wojny

domowej (1642–

1649 r.),

chwalebnej

rewolucji (1688 r.)

– charakteryzuje

postać Olivera

Cromwella

– omawia przyczyny

i skutki wojny

domowej

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

– wyjaśnia znaczenie

terminów: nowa

szlachta (gentry),

Armia Nowego

Wzoru, lord

protektor, Akt

nawigacyjny,

Habeas Corpus Act,

Ustawa o prawach

– zna daty:

powstania Armii

Nowego Wzoru

(1645 r.), ogłoszenia

republiki w Anglii

(1649 r.), przyjęcia

przez Cromwella

tytułu lorda

protektora (1653 r.),

Aktu nawigacyjnego

(1651 r.), Habeas

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

purytanizm, Petycja

o prawo, Krótki

Parlament, Długi

Parlament, Wielka

remonstracja,

independenci,

Parlament

Kadłubowy, torysi,

wigowie, Akt o

następstwie tronu

– zna daty: Petycji

o prawo (1628 r.),

Wielkiej

remonstracji (1641

r.), bitwy pod

Naseby (1645 r.),

ścięcia Karola I

(1649 r.), restauracji

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

jedenastoletnia

tyrania, lewellerzy,

diggerzy, Akt

tolerancyjny

– zna daty: zwołania

Krótkiego

Parlamentu (1640

r.), obrad Długiego

Parlamentu (1640–

1653 r.), powołania

Parlamentu

Kadłubowego (1648

r.), Aktu

tolerancyjnego

(1689 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jakuba I

Stuarta, Karola II

– zna datę

rozwiązania

parlamentu przez

Karola I Stuarta

(1629 r.)

– charakteryzuje i

ocenia rolę Olivera

Cromwella podczas

rewolucji

– omawia i ocenia

polityczne skutki

chwalebnej

rewolucji.

doszło do restauracji

monarchii Stuartów.

Corpus Act (1679 r.),

Ustawy o prawach

(1689 r.)

– charakteryzuje

postać Wilhelma III

Orańskiego

– wskazuje na kraje,

które weszły w skład

republiki rządzonej

przez Cromwella

– omawia wpływ

przemian

gospodarczych na

zmiany w

społeczeństwie

angielskim w XVI

w.

– przedstawia

przyczyny i skutki

sporu królów

angielskich z

parlamentem

– wyjaśnia, jaką rolę

w rewolucji

angielskiej odegrała

Armia Nowego

Wzoru

– omawia rządy

Cromwella w

okresie jego

protektoratu.

Stuartów (1660 r.),

Aktu o następstwie

tronu (1701 r.)

– charakteryzuje

postać Karola I

Stuarta

– wskazuje na mapie

rejony Anglii

zdominowane przez

zwolenników króla

oraz zwolenników

Parlamentu

– charakteryzuje

gospodarczą rolę

nowej szlachty

– omawia podziały

religijne w

społeczeństwie

angielskim

– wymienia

ugrupowania

polityczne mające

wpływ na przebieg

rewolucji

angielskiej

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

stracono Karola I

– omawia konflikt

między Karolem II a

parlamentem

– wyjaśnia wpływ

Stuarta, Jakuba II

Stuarta, Marii Stuart

– przedstawia

ograniczenia w

rozwoju

gospodarczym

Anglii w XVI w.

– charakteryzuje

relacje między

Karolem I a

parlamentem

angielskim.

Habeas Corpus Act i

Ustawy o prawach

na ustrój polityczny

Anglii.

2. Wojna

trzydziestoletnia

– Rzesza

Niemiecka na

początku XVII

w.

– defenestracja

praska

– początek

wojny

trzydziestoletniej

– działania

wojenne w

latach 1624–

1635

– wojna

europejska –

francuski okres

wojny

trzydziestoletniej

– armie okresu

wojny

trzydziestoletniej

– pokój

westfalski i

skutki wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojna

trzydziestoletnia

– zna daty wojny

trzydziestoletniej

(1618–1648 r.)

– przedstawia

przyczyny

polityczne i religijne

wojny

trzydziestoletniej

– wyjaśnia, czy

wojna

trzydziestoletnia

powinna być

traktowana jako

konflikt niemiecki,

czy

ogólnoeuropejski.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Unia

Protestancka, Liga

Katolicka, druga

defenestracja

praska, pokój

westfalski

– zna daty:

powstania Unii

Protestanckiej (1608

r.), utworzenia Ligi

Katolickiej (1609 r.),

II defenestracji

praskiej (1618 r.),

pokoju westfalskiego

(1648 r.)

– wskazuje na mapie

najważniejsze

państwa

protestanckie i

katolickie

uczestniczące w

wojnie

trzydziestoletniej

– omawia sytuację

wyznaniową w

Rzeszy Niemieckiej

i jej wpływ na

– zna daty: okresu

czesko-

palatynackiego

(1618–1624), okresu

duńskiego (1624–

1629 r.), okresu

szwedzkiego (1630–

1635 r.), okresu

francuskiego (1635–

1648 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ferdynanda

II, Fryderyka V

Wittelsbacha,

Christiana IV,

Albrechta von

Wallensteina,

Gustawa II Adolfa

– wskazuje na mapie

zmiany terytorialne

w Europie po pokoju

westfalskim

– charakteryzuje

sytuację

wyznaniową w

Królestwie Czeskim

– wymienia etapy w

przebiegu wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminów: list

majestatyczny, edykt

restytucyjny

– zna daty: listu

majestatycznego

(1609 r.), bitwy pod

Białą Górą (1620 r.),

edyktu

restytucyjnego (1629

r.), bitwy pod Lützen

(1632 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

IV, Fryderyka V,

Maksymiliana I,

Rudolfa II, Macieja I

– opisuje cechy

charakterystyczne

armii okresu wojny

trzydziestoletniej.

– zna daty: pokoju w

Nikolsburgu (1622

r.), bitwy pod

Dessau (1626 r.),

pokoju w Lubece

(1629 r.), pokoju w

Pradze (1635 r.),

bitwy pod Rocroi

(1643 r.), bitwy pod

Lens (1648 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ernsta von

Mansfelda, Johana

von Tilly’ego

– ocenia skutki

polityczne,

gospodarcze,

społeczne i religijne

wojny

trzydziestoletniej.

sytuację Europy

– wyjaśnia

okoliczności i skutki

II defenestracji

praskiej

– podaje przyczyny

włączania się

kolejnych państw do

konfliktu w Rzeszy

– omawia

postanowienia

pokoju

westfalskiego.

trzydziestoletniej i

charakteryzuje je

– przedstawia

przyczyny wybuchu

powstania czeskiego

i jego klęski.

3. Absolutyzm

we Francji

– Ludwik XIII i

kardynał

Richelieu

– rządy

kardynała

Mazarina

– władza

absolutna

Ludwika XIV

– gospodarka

podporządkowan

a państwu

– polityka

zagraniczna

Ludwika XIV

– armia Ludwika

XIV

– wyjaśnia znaczenie

terminów: racja

stanu, merkantylizm

– zna daty: początku

rządów osobistych

Ludwika XIV (1661

r.)

– charakteryzuje

postacie: Armanda

de Richelieu,

Ludwika XIV

– omawia cechy

charakterystyczne

monarchii absolutnej

Ludwika XIV.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: intendent,

szlachta urzędnicza,

fronda, Wysoka

Rada, kolbertyzm

– zna daty: frondy

parlamentarnej

(1648–1649 r.),

frondy książąt

(1649–1653 r.),

zniesienia Edyktu

nantejskiego (1685

r.)

– charakteryzuje

postacie: Ludwika

XIII, Jules’a

Mazarina, Jeana

Baptisty Colberta

– wyjaśnia, na czym

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna

dewolucyjna, pokój

w Akwizgranie,

polityka réunionów,

– zna daty: wojny

dewolucyjnej (1667–

1668 r.), pokoju w

Akwizgranie (1668

r.), wojny francusko-

holenderskiej (1672–

1679 r.), wojny

Francji z Ligą

Augsburską (1686–

1697 r.), pokoju w

Rijswijk (1697 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

IV Burbona,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: edykt

łaski, pokój

pirenejski, Liga

Augsburska, pokój w

Rijswijk

– zna daty: edyktu

łaski (1629 r.),

pokoju pirenejskiego

(1659 r.)

– charakteryzuje

postacie: Marii

Medycejskiej, Anny

Austriaczki

– charakteryzuje

rządy Henryka IV

Burbona

– charakteryzuje i

ocenia politykę

– przedstawia i

ocenia rolę

kardynałów de

Richelieu oraz

Mazarina w dziejach

Francji

– ocenia panowanie

Ludwika XIV.

polegała

centralizacja władzy

za rządów Ludwika

XIII

– przedstawia

przyczyny i skutki

frondy

– charakteryzuje

reformy ustrojowe

Ludwika XIV

– omawia reformy

gospodarcze w

XVII-wiecznej

Francji

– opisuje proces

kształtowania się

władzy absolutnej

we Francji.

Kondeusza

– wskazuje na mapie

zasięg ekspansji

Francji za rządów

Ludwika XIV

– omawia rządy

Ludwika XIII i

kardynała Richelieu

– omawia rządy

kardynała Mazarina

– wymienia grupy

społeczne we Francji

zainteresowane

wprowadzeniem

absolutyzmu

i jemu przeciwne

oraz charakteryzuje

przyczyny takich

postaw

– omawia stosunki

Francji z sąsiadami.

zagraniczną

Ludwika XIV

– przedstawia

innowacje w armii

francuskiej i ich

wpływ na sukcesy

militarne Ludwika

XIV.

4. Zmiany

polityczne w

Europie w XVII

wieku

– upadek potęgi

Hiszpanii

– polityka

obronna

Holandii; wojny

angielsko-

holenderskie

– wzrost

znaczenia

Brandenburgii

– potęga i

– zna datę bitwy pod

Wiedniem (1683 r.)

– charakteryzuje

postać Jana III

Sobieskiego

– opisuje przyczyny

i skutki rywalizacji

Holandii z Francją i

Anglią.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Święta Liga

– zna daty: unii

personalnej

Brandenburgii i Prus

Książęcych (1618

r.), zawarcia Świętej

Ligi (1684 r.),

pokoju w

Karłowicach (1699

r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

moryskowie, junkrzy,

Święta Liga

– zna daty: zajęcia

przez Brandenburgię

Pomorza

Zachodniego (1648

r.), traktatów

welawsko-

bydgoskich (1657 r.)

– zna daty: wojen

angielsko–

holenderskich

(1652–1654 r., 1665

r., 1672–1674 r.),

antyhabsburskiego

powstania na

Węgrzech (1682 r.)

– charakteryzuje

postacie: Wilhelma

III Orańskiego,

– zna daty: powstań

w Katalonii i

Portugalii (1640 r.),

uznania przez

Hiszpanię

niepodległości

Portugalii (1668 r.),

bitwy pod Linköping

(1598 r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa III,

ekspansja

Szwecji

– Węgry i

ekspansja

turecka w

Europie

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

III Wazy, Kara

Mustafy

– wskazuje na mapie

obszary utracone

przez Turcję w

wyniku pokoju w

Karłowicach

– przedstawia

okoliczności, w

jakich

Brandenburgia

przejęła pruski tron

książęcy

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

Fryderyka Wilhelma

– omawia wpływ

relacji habsbursko-

wiedeńskich na

konflikt z Turcją

– przedstawia

antyturecką

działalność Świętej

Ligi.

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

Wilhelma, Karola IX

Sudermańskiego,

Karola X Gustawa,

Gustawa II Adolfa

– wskazuje na mapie

zasięg szwedzkiej

ekspansji

terytorialnej w

Europie

– przedstawia

przyczyny

gospodarcze i

polityczne upadku

potęgi Hiszpanii w

XVII w.

– wyjaśnia

przyczyny

wypędzenia

morysków

– wyjaśnia, dlaczego

zmagania między

Anglią i Holandią

były prowadzone

jedynie w koloniach

i na morzach

– omawia ekspansję

terytorialną Prus w

XVII w.

– przedstawia etapy

ekspansji szwedzkiej

Karol XI, Karola

Lotaryńskiego

– przedstawia

okoliczności

odzyskania

niepodległości przez

Portugalię

– omawia wpływ

rywalizacji o rynki

europejskie i

światowe na politykę

międzynarodową

– opisuje politykę

kolonialną

Fryderyka Wilhelma

– charakteryzuje

proces budowania

imperium

szwedzkiego.

Filipa IV, Gaspara

de Guzmana, Jana

IV Braganzy,

Krystyny Wazy,

Axela Oxenstierny,

Jerzego II

Rakoczego, Imre

Thököly’ego

– ocenia sytuację

polityczną na

wschodzie Europy w

XVII w.

– ocenia zmiany na

arenie

międzynarodowej,

do których doszło w

XVII w.

w basenie Morza

Bałtyckiego.

5. Kultura

baroku

– od renesansu

do baroku

– sztuka i

architektura

baroku

– malarstwo

barokowe

– nauka i

filozofia epoki

baroku

– teatr, literatura

i muzyka

– wyjaśnia znaczenie

terminów: barok,

realizm

– zna czas trwania

baroku (k. XVI –

poł. XVIII w.)

– charakteryzuje

postacie: Galileusza,

Isaaca Newtona,

Kartezjusza,

Moliera, Jana

Sebastiana Bacha

– wymienia cechy

charakterystyczne

sztuki baroku.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: barok

dworski,

racjonalizm,

empiryzm,

klasycyzm, rokoko,

opera

– charakteryzuje

postacie:

Giovanniego

Lorenza Berniniego,

Caravaggia, Petera

Paula Rubensa,

Rembrandta van

Rijna, Francisa

Bacona

– wyjaśnia

interpretację terminu

barok

– przedstawia wpływ

kontrreformacji na

narodziny epoki

baroku

– omawia cechy

charakterystyczne

architektury baroku

– wymienia

przykłady rezydencji

królewskich i

cesarskich epoki

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

manieryzm,

libertynizm,

jansenizm, teatr

ludowy, powieść

łotrzykowska

– charakteryzuje

postacie: El Greca,

Diega Velázqueza,

Johannesa Keplera,

Blaise’a Pascala,

Antonia Vivaldiego

– wskazuje

podobieństwa i

różnice pomiędzy

architekturą

renesansową a

barokową

– wyjaśnia, z czego

wynikała specyfika

baroku

mieszczańsko-

protestanckiego

– omawia wpływ

manieryzmu na

narodziny epoki

baroku

– przedstawia cechy

charakterystyczne

– zna datę założenia

Royal Society w

Londynie (1660 r.)

– charakteryzuje

postacie: Francesca

Borrominiego,

Antoona van Dycka,

Jana Brueghel

młodszego, Jeana

Baptisty Racine’a,

Jeana de La

Fontaine’a, Miguela

de Cervantesa,

Georga Friedricha

Haendla

– wyjaśnia, dlaczego

wielu malarzy epoki

baroku określano

mianem „mistrzów

światła i cienia”

– omawia różnice

między rokokiem a

barokiem

– przedstawia

związki między

ideologią

absolutyzmu a

sztuką i architekturą

baroku

– omawia wpływ

– charakteryzuje

postacie: św. Jana od

Krzyża, św. Teresy z

Ávila, Kornela

Jansena, Lopego de

Vegi, Pierre’a

Corneille’a, Claudia

Monteverdiego

– ocenia, które

rozwiązania w

architekturze

barokowej mogły

robić szczególne

wrażenie na

wiernych.

baroku

– omawia

osiągnięcia naukowe

epoki baroku

– wymienia

największych

twórców epoki

baroku oraz ich

najwybitniejsze

dzieła.

barokowego

malarstwa

– przedstawia

kierunki i nurty

filozoficzne epoki

baroku

– przedstawia cechy

charakterystyczne

literatury baroku

– omawia tematykę

podejmowaną przez

artystów w utworach

barokowych.

baroku na zmiany w

teatrze i muzyce.

WOJNY I KRYZYS RZECZYPOSPOLITEJ W XVII WIEKU

1. Początki

rządów

Zygmunta III

Wazy

– podwójna

elekcja –

Zygmunt III

Waza na tronie

polskim

– król i hetman –

relacje między

Zygmuntem III

Wazą a Janem

Zamojskim

– walka o

szwedzki tron i

wojna ze

Szwecją

– rokosz

Zebrzydowskieg

o

– wojna w

– wyjaśnia znaczenie

terminu: husaria

– zna daty: bitwy

pod Kircholmem

(1605 r.), bitwy pod

Oliwą (1627 r.)

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

III Wazy,

Władysława IV

Wazy

– omawia przyczyny

i skutki wojen

polsko-szwedzkich

w I poł. XVII w.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: rokosz

– zna daty: wojny

polsko-szwedzkiej

(1600–1611 r.),

wojny polsko-

szwedzkiej (1617–

1622 r.), wojny

polsko-szwedzkiej

(1625–1629 r.),

bitwy pod Trzcianą

(1629 r.), rozejmu w

Starym Targu (1629

r.), rozejmu w

Sztumskiej Wsi

(1635 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

popularyści, sejm

inkwizycyjny,

regaliści, rozejm w

Starym Targu

(Altmarku), rozejm w

Sztumskiej Wsi

– zna daty: elekcji

Zygmunta III Wazy

(1587 r.), sejmu

inkwizycyjnego

(1592 r.), bitwy pod

Białym Kamieniem

(1604 r.), rokoszu

Zebrzydowskiego

(1606–1608 r.)

– charakteryzuje

– zna daty: bitwy

pod Byczyną (1588

r.), przejęcia tronu

Szwecji przez

Zygmunta III Wazę

(1592 r.),

inkorporacji

szwedzkiej Estonii

do Rzeczypospolitej

(1600 r.), bitwy pod

Guzowem (1607 r.),

bitwy pod Gniewem

(1626), bitwy pod

Tczewem i

Hamersztynem

(1627 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ernesta

– zna daty: bitwy

pod Linköping (1598

r.), detronizacji

Zygmunta III Wazy

przez szwedzki

Riksdag (1599 r.)

– ocenia relacje

między Zygmuntem

III Wazą a Janem

Zamojskim

– ocenia skutki

rokoszu

Zebrzydowskiego

dla pozycji władcy i

stabilizacji

państwowości

polskiej.

Inflantach i

Prusach

Zamojskiego, Jana

Karola

Chodkiewicza

– wskazuje na mapie

ziemie utracone

przez Rzeczpospolitą

na rzecz Szwecji

– omawia przebieg

wojen polsko-

szwedzkich w I poł.

XVII w.

– omawia rolę

husarii w

prowadzeniu działań

wojennych.

postacie:

Maksymiliana

Habsburga, Mikołaja

Zebrzydowskiego,

Gustawa II Adolfa

– omawia

okoliczności elekcji

Zygmunta III Wazy

na tron

Rzeczypospolitej

– opisuje relacje

między Zygmuntem

III Wazą a Janem

Zamojskim

– charakteryzuje

przyczyny, przebieg

i skutki rokoszu

Zebrzydowskiego

– przedstawia plany

Zygmunta III

dotyczące

wzmocnienia władzy

królewskiej.

Habsburga, Karola

IX Sudermańskiego,

Arendta Dickmanna

– przedstawia

rywalizację

Zygmunta III Wazy

z Maksymilianem

Habsburgiem

– przedstawia etapy

walki Zygmunta III

Wazy o tron Szwecji

i jej skutki.

2. Walka o

koronę carów

– kryzys

państwa

rosyjskiego w II

połowie XVI i

na początku

XVII w.

– dymitriady i

ich skutki

– początek

– wyjaśnia znaczenie

terminu: dymitriady

– zna datę bitwy pod

Kłuszynem (1610 r.)

– charakteryzuje

postać Władysława

IV Wazy

– omawia przyczyny

i skutki wojen z

– wyjaśnia znaczenie

terminów: rozejm w

Dywilinie, pokój w

Polanowie

– zna daty: I

dymitriady (1604–

1605 r.), wyprawy

Dymitra II

Samozwańca (1607–

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Wielka

Smuta, lisowczycy

– zna daty: Wielkiej

Smuty (1598–1613

r.), powstania

Wasyla Szujskiego

(1606 r.), zdobycia

Moskwy przez

– zna datę

antypolskiego

powstania Minina i

Pożarskiego (1611

r.)

– charakteryzuje

postacie: Fiodora,

Jerzego Mniszcha,

Kuźmy Minina,

– zna datę rosyjsko-

szwedzkiego traktatu

w Stołbowie (1617

r.)

– charakteryzuje

postać Michała

Szeina

– ocenia polityczne

skutki wojen z

wojny z Moskwą

i walki o koronę

carów

– wojna

smoleńska

Moskwą. 1610 r.), wojny

polsko– rosyjskiej

(1609–1618 r.),

wybrania Michała

Romanowa na cara

Rosji (1613 r.),

rozejmu w Dywilinie

(1618 r.), wojny

smoleńskiej (1632–

1634 r.), pokoju w

Polanowie (1634 r.)

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Żółkiewskiego,

Michała Romanowa,

Jana Karola

Chodkiewicza

– wskazuje na mapie

ziemie, jakie zdobyła

Rzeczpospolita

w wyniku rozejmu

w Dywilinie i pokoju

w Polanowie

– omawia przebieg

wojen

Rzeczypospolitej z

Moskwą.

Polaków (1610 r.),

rządów polskich na

Kremlu (1610–1612

r.), oblężenia

Smoleńska (1633–

1634 r.)

– charakteryzuje

postacie: Dymitra I

Samozwańca,

Dymitra II

Samozwańca,

Borysa Godunowa,

Wasyla Szujskiego,

Aleksandra Józefa

Lisowskiego

– omawia

przyczyny, przejawy

i skutki kryzysu

wewnętrznego w

państwie

moskiewskim

– charakteryzuje

rządy Dymitra I

Samozwańca i ich

skutki

– charakteryzuje

polskie rządy na

Kremlu i reakcję

Rosjan

– wyjaśnia, dlaczego

Władysław Waza nie

objął władzy w

Dymitra Pożarskiego

– wyjaśnia, dlaczego

polscy magnaci

zdecydowali się

poprzeć roszczenia

kolejnych Dymitrów

Samozwańców do

tronu

moskiewskiego

– wyjaśnia, jaką rolę

w zmaganiach z

Rosją odegrali

lisowczycy.

Moskwą.

Rosji.

3. Kozaczyzna i

konflikty z

Turcją

– Turcja i

księstwa

naddunajskie

– najazdy

tatarskie na

Rzeczpospolitą

ich skutki

– polskie

wyprawy na

Mołdawię

– narodziny

Kozaczyzny

– rejestr i

pierwsze

powstania

kozackie

– wojna z

Turcją: klęska

pod Cecorą i

oblężenie

Chocimia

– plany kolejnej

wojny z Turcją i

ich

konsekwencje

– zna daty: bitwy

pod Cecorą (1620

r.), bitwy pod

Chocimiem (1621 r.)

– omawia przyczyny

i skutki wojny z

Turcją (1620–1621

r.).

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

kozaczyzna, Dzikie

Pola (Zaporoże,

Niż), ataman, pokój

w Chocimiu

– zna daty: pokoju w

Chocimiu (1621 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Zamojskiego,

Stanisława

Żółkiewskiego, Jana

Karola

Chodkiewicza

– wskazuje na mapie

obszary

zamieszkiwane przez

Kozaków, terytoria

sporne

Rzeczypospolitej

i Turcji w XVII w.

– charakteryzuje

organizację

wewnętrzną

Kozaczyzny

– wyjaśnia, jakie

skutki dla

Rzeczypospolitej

miały najazdy

tatarskie

– wyjaśnia znaczenie

terminów: pokój

hetmański, Sicz,

tabor, rejestr,

czambuł

– zna daty: wyprawy

Jana Zamojskiego na

Mołdawię (1595 r.)

– charakteryzuje

postacie: Piotra

Konaszewicza-

Sahajdacznego,

Stanisława

Koniecpolskiego

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki interwencji

polskich magnatów

w Mołdawii

– omawia wpływ

problemu tatarskiego

na politykę

zagraniczną i

wewnętrzną

Rzeczypospolitej w I

poł. XVII w.

– omawia

geopolityczne

położenie Ukrainy i

jego wpływ na życie

codzienne jej

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

kondominium,

traktat w Buszy,

– zna daty: układu w

Chocimiu (1612 r.),

traktatu w Buszy

(1617 r.), powstania

Kosińskiego (1591–

1593 r.), powstania

Nalewajki (1595–

1596 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jeremiego

Mohyły, Szymona

Mohyły, Krzysztofa

Kosińskiego,

Semena Nalewajki,

Mehmeda Abazy

– omawia relacje

między

Rzecząpospolitą a

Mołdawią w końcu

XVI w.

– zna daty: bitwy

pod Bukowem

(1600), bitew pod

Sasowym Rogiem

(1612 r., 1633 r.)

– charakteryzuje

postacie: Michała

Walecznego,

Samuela

Koreckiego, Michała

Wiśniowieckiego

– ocenia politykę

Rzeczypospolitej

wobec Kozaków.

– omawia przyczyny

i skutki powstań

kozackich w końcu

XVI w.

– omawia przebieg

wojny z Turcją

(1620–1621 r.)

– omawia stosunki

polsko-tureckie w

latach 30. i 40. XVII

w.

mieszkańców

– wyjaśnia, jaką

funkcję pełnił rejestr

kozacki

– charakteryzuje

okres sukcesów

kozackich w pocz.

XVII w. i jego

znaczenie dla

Rzeczypospolitej.

4. Powstanie

Chmielnickiego

– problem

kozacki w I poł.

XVII w.

– wojsko

zaporoskie i jego

militarne

znaczenie

– przyczyny

powstania

Chmielnickiego

– wybuch

powstania na

Ukrainie

– walki w latach

1649–1653

– Moskwa i

Kozacy

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojsko

zaporoskie

– zna daty:

powstania

Chmielnickiego

(1648–1655 r.)

– charakteryzuje

postacie: Bohdana

Chmielnickiego,

Jana Kazimierza

Wazę

– charakteryzuje

przyczyny powstania

Chmielnickiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: układ w

Perejasławiu, unia w

Hadziaczu, księstwo

ruskie, rozejm w

Andruszowie

– zna daty: bitwy

nad Żółtymi

Wodami, pod

Korsuniem i

Piławcami (1648 r.),

obrony Zbaraża

(1649 r.), bitwy pod

Beresteczkiem (1651

r.), układu w

Perejasławiu (1654

r.), unii w Hadziaczu

(1658 r.), rozejmu w

Andruszowie (1667

r.)

– charakteryzuje

– wyjaśnia znaczenie

terminów: ukraińscy

królewięta, ugoda

zborowska, ugoda w

Białej Cerkwi

– zna daty: ugody

zborowskiej (1649

r.), ugody w Białej

Cerkwi (1651 r.),

bitwy pod Batohem

(1652 r.), bitwy pod

Żwańcem (1653 r.),

bitwy pod

Ochmatowem (1655

r.), bitew pod

Połonką i

Cudnowem (1660 r.)

– charakteryzuje

postacie: Tuhaj-beja,

Janusza Radziwiłła

– wyjaśnia wpływ

– zna daty:

powstania Pawluka

(1637 r.), powstania

Kostki-Napierskiego

(1651 r.)

– charakteryzuje

postacie: Pawła

Pawluka, Mikołaja

Potockiego, Stefana

Potockiego, Jerzego

Ossolińskiego,

Adama Kisiela,

Aleksandra Kostki-

Napierskiego,

Marcina

Kalinowskiego

– przedstawia

organizację i

znaczenie militarne

wojska zaporoskiego

– opisuje proces

– zna daty:

powstania Sulimy

(1635 r.), powstania

Ostrianicy i Huni

(1638 r.), bitwy pod

Szepielewiczami

(1654 r.)

– charakteryzuje

postacie: Iwana

Sulimy, Jurija

Chmielnickiego

– omawia powstania

kozackie z I poł.

XVII w.

– przedstawia i

ocenia postawy

Polaków wobec

powstania

Chmielnickiego

– ocenia

konsekwencje

postacie: Jeremiego

Wiśniowieckiego,

Iwana Wyhowskiego

– wskazuje na mapie

obszary objęte

powstaniem

Chmielnickiego,

ziemie przyłączone

do Rosji po rozejmie

w Andruszowie

– omawia

okoliczności

wybuchu powstania

Chmielnickiego

– omawia przebieg

działań militarnych

przeciwko Kozakom

po elekcji Jana

Kazimierza Wazy

– przedstawia

postanowienia unii

w Hadziaczu.

problemu rejestru na

stosunki polsko-

kozackie

– wyjaśnia, dlaczego

Kozacy

sprzymierzyli się z

Rosją

– omawia przebieg i

skutki wojny z Rosją

o Ukrainę.

budzenia się

świadomości

etnicznej Kozaków

zaporoskich w XVI i

XVII w.

przymierza kozacko-

rosyjskiego

– ocenia znaczenie

unii w Hadziaczu dla

stosunków polsko-

kozackich.

5. Potop

szwedzki

– przyczyny

najazdu

szwedzkiego

– początek

potopu

szwedzkiego

– wojna o

wyzwolenie

Rzeczypospolitej

– zmiana

– wyjaśnia znaczenie

terminu: potop

szwedzki

– zna daty: potopu

szwedzkiego (1655–

1660 r.), pokoju w

Oliwie (1660 r.)

– charakteryzuje

postać Jana

Kazimierza Wazy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna

podjazdowa, traktat

w Radnot, układy

welawsko-bydgoskie,

pokój oliwski

– zna daty: obrony

Jasnej Góry (1655

r.), klęski pod

Gołębiem (1656 r.),

– wyjaśnia znaczenie

terminów: dominium

Maris Baltici,

regimentarz, śluby

lwowskie

– zna daty:

kapitulacji pod

Ujściem i w

Kiejdanach (1655

r.), konfederacji w

– wyjaśnia znaczenie

terminu: traktat

wileński

– zna daty: układu

szwedzko-

brandenburskiego

(1656 r.), rozejmu w

Niemieży (1656 r.)

– charakteryzuje

postacie: Krzysztofa

– przedstawia i

ocenia postawy

magnatów w obliczu

zagrożenia

państwowości

polskiej

– ocenia postawy

Polaków i króla Jana

Kazimierza w czasie

potopu szwedzkiego.

sytuacji

międzynarodowe

j

Rzeczypospolitej

– traktat

rozbiorowy w

Radnot i jego

konsekwencje

– koniec wojny i

pokój w Oliwie

– zmiany w

polskiej armii

–

prześladowania

protestantów

– omawia przyczyny

najazdu szwedzkiego

– przedstawia

postanowienia

pokoju oliwskiego.

bitwy pod Warką

(1656 r.), traktatu w

Radnot (1656 r.),

układów welawsko-

bydgoskich (1657 r.)

– charakteryzuje

postacie: Karola X

Gustawa, Stefana

Czarnieckiego,

Augustyna

Kordeckiego

– charakteryzuje

działania wojenne w

czasie potopu

szwedzkiego

– wyjaśnia, dlaczego

obrona Jasnej Góry

stała się punktem

zwrotnym w

przebiegu działań

wojennych ze

Szwecją

– przedstawia

postawy Polaków i

króla Jana

Kazimierza w czasie

potopu szwedzkiego.

Tyszowcach i

Łańcucie (1655 r.),

ślubów lwowskich

Jana Kazimierza

(1656 r.), bitwy pod

Prostkami (1656 r.),

wygnania arian z

Polski (1658 r.)

– charakteryzuje

postacie: Hieronima

Radziejowskiego,

Janusza Radziwiłła,

Wincentego

Gosiewskiego

– wskazuje na mapie

główne kierunki

działań

wojsk szwedzkich w

1655 r.

– przedstawia

przykłady sukcesów

oręża polskiego w

walce ze Szwedami

– opisuje, jakie

znaczenie dla

państwa polskiego

miały traktaty

welawsko-bydgoskie

– wyjaśnia, dlaczego

doszło do

prześladowania

protestantów i jakie

Opalińskiego,

Andrzeja Karola

Grudzińskiego,

Fryderyka

Wilhelma, Jerzego II

Rakoczego

– przedstawia

zmiany w polskie

armii XVII w.

– charakteryzuje

sytuację

międzynarodową

Rzeczypospolitej

przed potopem

szwedzkim i w jego

czasie.

były tego skutki.

6. Wojna

domowa i król

„Piast”

– Rzeczpospolita

po potopie

szwedzkim

– plany reform

Jana Kazimierza

i problem

następstwa tronu

– rokosz

Lubomirskiego

– elekcja

Michała

Korybuta

Wiśniowieckieg

o

– konflikt króla z

malkontentami

– początek

konfliktu z

Turcją

– wyjaśnia znaczenie

terminu: liberum

veto, pokój w

Buczaczu

– zna daty:

pierwszego liberum

veto (1652 r.),

traktatu w Buczaczu

(1672 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Kazimierza, Michała

Korybuta

Wiśniowieckiego,

Jana Sobieskiego

– omawia przyczyny

i skutki wojny z

Turcją.

– zna daty: abdykacji

Jana Kazimierza

(1668 r.), elekcji

Michała Korybuta

Wiśniowieckiego

(1669 r.), wojny z

Turcją (1672 r.)

– charakteryzuje

postać Władysława

Sicińskiego

– wskazuje na mapie

zmiany terytorialne

po traktacie w

Buczaczu

– przedstawia

sytuację

Rzeczypospolitej po

potopie szwedzkim

– omawia

okoliczności objęcia

tronu

Rzeczypospolitej

przez Michała

Korybuta

Wiśniowieckiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Związek

Święcony, Związek

Pobożny,

malkontenci

– zna daty: rokoszu

Lubomirskiego

(1665–1666 r.),

zawarcia Związku

Święconego (1661

r.) i Pobożnego

(1662 r.), bitwy pod

Mątwami (1666 r.),

zdobycia Kamieńca

Podolskiego przez

Turków (1672 r.)

– charakteryzuje

postać Jerzego

Sebastiana

Lubomirskiego

– charakteryzuje

program reform

proponowany przez

Jana Kazimierza i

reakcję szlachty

polskiej

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki sporu króla z

Jerzym Sebastianem

Lubomirskim.

– zna daty: bitew

pod Bracławiem i

Kalnikiem (1671 r.),

konfederacji pod

Szczebrzeszynem

(1673 r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa

Wilhelma, Karola

Lotaryńskiego

– omawia wpływ

konfliktu króla Jana

Kazimierza z

opozycją magnacką

na funkcjonowanie

państwa

– przedstawia

konflikt króla

Michała Korybuta

Wiśniowieckiego ze

stronnictwem

profrancuskim

– omawia zmiany w

polskiej polityce

zagranicznej i ich

wpływ na

funkcjonowanie

Rzeczypospolitej.

– zna datę buntu

Piotra Doroszenki

(1671 r.)

– charakteryzuje

postać Piotra

Doroszenki

– ocenia realną

możliwość realizacji

reform Jana

Kazimierza.

7. Rządy Jana III

Sobieskiego

– elekcja Jana III

Sobieskiego

– wojna z

Turcją; pokój w

Żurawnie

– polityka

zagraniczna Jana

III Sobieskiego

– zmiany

sojuszów i ich

konsekwencje

– bitwa pod

Wiedniem i jej

znaczenie

– zakończenie

walk z Turcją

– ostatnie lata

panowania Jana

III Sobieskiego

– wyjaśnia znaczenie

terminu: odsiecz

wiedeńska

– zna datę bitwy

pod Wiedniem (1683

r.)

– charakteryzuje

postać Jana III

Sobieskiego

– przedstawia

przyczyny i skutki

odsieczy

wiedeńskiej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Święta

Liga, pokój

Grzymułtowskiego,

pokój w

Karłowicach

– zna daty: bitwy

pod Chocimiem

(1673 r.), elekcji

Jana III Sobieskiego

(1674 r.), wojny z

Turcją (1674–1676

r.), bitwy pod

Parkanami (1683 r.),

utworzenia Świętej

Ligi (1684 r.),

pokoju

Grzymułtowskiego

(1686 r.), pokoju w

Karłowicach (1699

r.)

– charakteryzuje

postacie: Leopolda I

Habsburga, Kara

Mustafy, Marii

Kazimiery

– wskazuje na mapie

obszary, które

utraciła Turcja na

rzecz

Rzeczypospolitej w

wyniku podpisania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wielki

wezyr

– zna daty: bitwy

pod Żurawnem

(1676 r.), rozejmu w

Żurawnie (1676 r.)

– charakteryzuje

postać Karola

Lotaryńskiego

– wskazuje na mapie

obszary, które

utraciła Turcja na

rzecz cesarstwa i

Wenecji w wyniku

podpisania pokoju w

Karłowicach

– opisuje

okoliczności objęcia

tronu przez Jana III

Sobieskiego

– omawia reformy

wojskowe Jana III

Sobieskiego

– charakteryzuje

skutki przejścia

Sobieskiego do

obozu

prohabsburskiego

– omawia

działalność Świętej

Ligi i jej skutki dla

– zna daty: oblężenia

Trembowli (1676 r.),

traktatu w

Jaworowie (1675 r.),

sojuszu polsko-

habsburskiego (1683

r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa

Wilhelma, Ludwika

Burbona (Wielkiego

Kondeusza),

Dymitra

Wiśniowieckiego,

Stanisława

Jabłonowskiego

– omawia wpływ

sytuacji

międzynarodowej na

politykę zagraniczną

Jana III Sobieskiego

– charakteryzuje

politykę Sobieskiego

wobec

Brandenburgii, Rosji

i Turcji

– przedstawia

ostatnie lata

panowania Jana III

Sobieskiego.

– zna datę

antyhabsburskiego

powstania na

Węgrzech (1682 r.)

– charakteryzuje

postać Imre

Thököly’ego

– ocenia skutki

zaangażowania

Rzeczypospolitej w

działalność Świętej

Ligi.

pokoju w

Karłowicach

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny z

Turcją (1674–1676

r.)

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

Europy miało

zwycięstwo pod

Wiedniem.

Rzeczypospolitej.

8. Kryzys

Rzeczypospolitej

– zniszczenia

wojenne

– społeczne

skutki wojen

– wzrost roli

magnaterii

– przemiany

ustrojowe i

polska

skarbowość

– sytuacja

wyznaniowa w

XVII w.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: oligarchia

magnacka

– charakteryzuje

przejawy wpływu

magnaterii na życie

polityczne i

gospodarcze

Rzeczypospolitej w

XVII w.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: latyfundia

magnackie, klientela

magnacka

– omawia

zniszczenia wojenne

i grabieże po

wielkich wojnach

XVII w.

– charakteryzuje

społeczne skutki

wojen

– wyjaśnia, jakie

były przyczyny

wzrostu znaczenia

magnaterii w drugiej

połowie XVII w.

– omawia proces

oligarchizacji życia

gospodarczego i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: przymus

propinacyjny, rządy

sejmikowe, podatek

podymny, podatek

pogłówny, kwarta,

łanowe, hiberna,

apostazja

– przedstawia skutki

wielkich wojen dla

gospodarki miejskiej

w Rzeczypospolitej

– omawia położenie

gospodarcze szlachty

w XVII w. i jej

działania na rzecz

zwiększenia swoich

dochodów

– wyjaśnia, na czym

polegały rządy

– wyjaśnia znaczenie

terminu: egzulanci

– omawia wpływ

kryzysu

europejskiego w

XVII w. na sytuację

gospodarczą

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia wpływ

egzulantów na

politykę państwa

– omawia politykę

skarbową w

Rzeczypospolitej

XVII w.

– wyjaśnia, na czym

polegał konflikt

między unitami i

dyzunitami

– opisuje relacje

– ocenia wpływ

wojen XVII w. na

przemiany

ustrojowe,

gospodarcze,

społeczne i

wyznaniowe w

Rzeczypospolitej.

politycznego

Rzeczypospolitej.

sejmikowe

– charakteryzuje

położenie

protestantów w

Rzeczypospolitej w

XVII w.

między wyznaniami

na ziemiach

Rzeczypospolitej.

9. Barok i

sarmatyzm

– początki

baroku w Polsce

– architektura

barokowa w

Polsce

– rzeźba i

malarstwo

– kultura

barokowa na

dworach

magnackich

– literatura

barokowa

– nauka i

oświata w XVII-

wiecznej

Rzeczypospolitej

– sarmatyzm i

jego cechy

charakterystyczn

e

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

sarmatyzm, złota

wolność szlachecka,

przedmurze

chrześcijaństwa

– zna czas trwania

baroku w

Rzeczypospolitej (k.

XVI – poł. XVIII

w.)

– opisuje cechy

charakterystyczne

sarmatyzmu.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

ksenofobia,

orientalizacja

– charakteryzuje

postacie: Jana

Andrzeja Morsztyna,

Jana Heweliusza,

Jana Chryzostoma

Paska

– wyjaśnia, jakie

funkcje ideowe

pełniła sztuka

baroku

– omawia cechy

charakterystyczne

barokowej

architektury

sakralnej w Polsce

– przedstawia

rozwój budownictwa

świeckiego epoki

baroku na

przykładzie

rezydencji

królewskich i

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

przedstawienia

funeralne, silva

rerum,

makaronizmy,

szlachcic-sybaryta

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Zebrzydowskiego,

Tomasza Dolabelli,

Stanisława

Herakliusza

Lubomirskiego

– przedstawia wpływ

potrydenckiej

reformy kościoła na

kulturę i naukę

baroku w

Rzeczypospolitej

– omawia

osiągnięcia literatury

polskiego baroku

– opisuje cechy

charakterystyczne

rzeźby i malarstwa

– charakteryzuje

postacie: Macieja

Kazimierza

Sarbiewskiego,

Daniela

Naborowskiego,

Samuela

Twardowskiego,

Wacława

Potockiego, Jana

Brożka

– przedstawia wpływ

wielkich wojen XVII

w. na rozwój kultury

i sztuki epoki baroku

– przedstawia

rozwój nauki w

dobie baroku

– przedstawia

przyczyny i

przejawy spadku

poziomu nauczania

w polskich szkołach

XVII w.

– charakteryzuje

postacie:

Giovanniego

Trevano, Matteo

Castellego, Peetera

Danckersa de Rija,

Daniela Schultza,

Anny Stanisławskiej,

Wespazjana

Kochowskiego,

Zbigniewa

Morsztyna, Jana

Szczęsnego

Herburta, Kaspra

Niesieckiego

– charakteryzuje i

ocenia wkład

polskiego baroku do

kultury Europy XVII

i początków XVIII

w.

magnackich

– wyjaśnia, na czym

polegała

orientalizacja kultury

i obyczajów polskich

w XVII w.

polskiego baroku

– przedstawia

genezę ideologii

sarmackiej

– omawia wpływ

ideologii

sarmatyzmu na styl

życia i

obyczajowość

szlachty polskiej.

OŚWIECENIE W EUROPIE I W POLSCE

1. Gospodarka i

społeczeństwo w

XVIII wieku

– eksplozja

demograficzna w

Europie

– rewolucja

agrarna

– rewolucja

przemysłowa w

Anglii

– skutki

społeczne i

gospodarcze

rewolucji

przemysłowej

– nowe

koncepcje

ekonomiczne

– wyjaśnia znaczenie

terminów: eksplozja

demograficzna,

rewolucja

przemysłowa

– omawia społeczne

i gospodarcze skutki

rewolucji

przemysłowej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

płodozmian

intensywny,

rewolucja agrarna,

maszyna parowa,

klasa robotnicza,

liberalizm

gospodarczy, wolny

rynek, wolna

konkurencja,

gospodarka

wolnorynkowa

– zna datę

skonstruowania

maszyny parowej

(1769 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jamesa

Watta, Adama

Smitha

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

fizjokratyzm,

leseferyzm

– charakteryzuje

postać François

Quesnaya

– omawia cechy

charakterystyczne

eksplozji

demograficznej w

Europie i jej

koloniach w XVIII

w.

– omawia cechy

charakterystyczne

rewolucji agrarnej i

jej skutki

– przedstawia

uwarunkowania

rewolucji

– charakteryzuje

postacie: Edwarda

Jennera, Johna Kaya,

Jamesa Hargreavesa,

Richarda Arkwrighta

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

rozwoju medycyny

miało odkrycie

dokonane przez

Edwarda Jennera

– wymienia

najważniejsze

wynalazki związane

z rewolucją

przemysłową.

– ocenia

gospodarcze i

społeczne skutki

rewolucji

przemysłowej.

– wskazuje na mapie

najbardziej

rozwinięte

gospodarczo

państwa XVIII-

wiecznej Europy

– omawia przyczyny

eksplozji

demograficznej w

Europie i jej

koloniach w XVIII

w.

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

rozwoju przemysłu

miało wynalezienie

maszyny parowej

– charakteryzuje

klasę robotniczą w

XVIII w.

przemysłowej

– omawia wpływ

wynalazków na

zmiany w przemyśle

włókienniczym

– opisuje przemiany

w hutnictwie i

metalurgii

– omawia nowe idee

ekonomiczne

stworzone w XVIII

w.

2. Oświecenie – wiek XVIII –

stulecie rozumu

– filozofia i myśl

społeczno-

polityczna

oświecenia

– Wielka

encyklopedia

francuska i jej

znaczenie

– rozwój nauki

– rozwój

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

oświecenie,

trójpodział władzy,

umowa społeczna

– zna czas trwania

oświecenia (XVIII

w.)

– charakteryzuje

postacie: Karola

Monteskiusza,

Jeana-Jacques’a

– wyjaśnia znaczenie

terminów: prawa

naturalne,

encyklopedyści,

krytycyzm,

sentymentalizm,

klasycyzm

– charakteryzuje

postacie: Johna

Locke’a, Woltera,

Denisa Diderota,

Immanuela Kanta,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: koncepcja

wolności, deizm,

ateizm, teoria

poznania, szkoły

specjalistyczne,

akademie naukowe,

salony kulturalne,

loże masońskie,

rokoko, teatr

narodowy

– zna datę

– charakteryzuje

postacie: Antoine’a

Lavoisiera, Karola

Linneusza,

Alessandra Volty,

Jamesa Cooka,

Daniela Defoe,

Jonathana Swifta,

Jacques'a Louisa

Davida, Josepha

Haydna

– omawia

– charakteryzuje

postać Laurence’a

Sterne’a

– ocenia wpływ

filozofii i myśli

społeczno-

politycznej

oświecenia na

współczesne

systemy polityczne.

edukacji i

ośrodków

naukowych

– literatura

oświeceniowa

– rokoko i

klasycyzm

Rousseau

– omawia teorie

trójpodziału władzy i

umowy społecznej.

Isaaca Newtona,

Wolfganga

Amadeusza Mozarta

– wskazuje na mapie

państwa, w których

najwcześniej zaczęły

upowszechniać się

idee oświecenia

– przedstawia

genezę oświecenia

– omawia myśl

społeczno-polityczną

oświecenia

– wyjaśnia, jaką rolę

w okresie

oświecenia odegrała

Wielka encyklopedia

francuska

– omawia

oświeceniowe

reformy systemu

edukacji

– omawia główne

kierunki w rozwoju

literatury

oświeceniowej

– przedstawia cechy

charakterystyczne

architektury i sztuki

klasycyzmu.

rozwiązania zakonu

jezuitów (1773 r.)

– charakteryzuje

postacie: Benjamina

Franklina, braci

Montgolfier

– wyjaśnia wpływ

idei oświecenia na

wierzenia religijne i

dogmaty kościelne

– charakteryzuje

wiodące kierunki

filozoficzne

oświecenia

– na wybranych

przykładach omawia

wpływ

oświeceniowej nauki

na rozwój przemysłu

i życie codzienne

– wyjaśnia, jakie

funkcje pełniły w

XVIII w. salony

kulturalne

– wyjaśnia, jaką rolę

odgrywały w XVIII

w. loże masońskie

– przedstawia

sposoby

propagowania

wiedzy i nowych

idei w czasach

osiągnięcia w

dziedzinie nauk

ścisłych,

przyrodniczych i

geograficznych.

oświecenia.

3. Budowa

imperium

rosyjskiego

– Rosja a Europa

w XVII w.

– początki

rządów Piotra I

– reformy Piotra

I

– wielka wojna

północna i jej

następstwa

– walka o

władzę w Rosji

po śmierci Piotra

I

– rządy

Katarzyny II

– powstanie

rosyjskiego

mocarstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: absolutyzm

– charakteryzuje

postacie: Piotra I

Wielkiego,

Katarzyny II

Wielkiej

– charakteryzuje

zmiany w ustroju

państwa i systemie

administracyjnym

przeprowadzone

przez Piotra I.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Senat

Rządzący, gubernia,

wielka wojna

północna, pokój w

Nystad, wojna

siedmioletnia

– zna daty: wielkiej

wojny północnej

(1700–1721 r.),

pokoju w Nystad

(1721 r.), wojny

siedmioletniej

(1756–1763 r.)

– wskazuje na mapie

obszary w Europie

zajęte przez Piotra I i

Katarzynę II

– przedstawia

reformy obyczajowe

Piotra I

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki wielkiej

wojny północnej

– omawia politykę

wewnętrzną

Katarzyny II

– przedstawia

kierunki ekspansji

zewnętrznej Rosji za

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wielkie

poselstwo, tabela

rang, przymus

szkolny, imperator

Wszechrosji, Rada

Cesarska

– wyjaśnia

przyczyny wysłania

wielkiego poselstwa

(1697 r.),

ustanowienia Senatu

Rządzącego (1711

r.), bitwy pod Narwą

(1700 r.), bitwy pod

Połtawą (1709 r.),

przyjęcia przez

Piotra I tytułu

imperatora

Wszechrosji (1721

r.)

– charakteryzuje

postacie: Karola XII,

Elżbiety I, Fryderyka

II

– wyjaśnia wpływ

wielkiego poselstwa

na przemiany w

państwie rosyjskim

– omawia

przemiany, jakie z

– wyjaśnia

uwarunkowania

zmiany wizerunku

Rosji w XVII w.

– przedstawia

reformy w wojsku

rosyjskim

– charakteryzuje

politykę

wyznaniową Piotra I

– przedstawia

rywalizację o władzę

w Rosji po śmierci

Piotra I

– wyjaśnia, na czym

polegała

europeizacja Rosji.

– porównuje i ocenia

politykę wewnętrzną

i zagraniczną Piotra I

oraz Katarzyny II.

panowania

Katarzyny II.

inicjatywy Piotra I

zaszły w stanie

szlacheckim.

4. Absolutyzm

oświecony w

Prusach i w

Austrii

– absolutyzm

oświecony

– budowa potęgi

Prus

– absolutyzm

oświecony

Fryderyka II

– Austria w

czasie wielkich

wojen

– wojna

siedmioletnia

– reformy Marii

Teresy i Józefa

II w Austrii

– wyjaśnia znaczenie

terminu: absolutyzm

oświecony

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

Wilhelma I, Józefa II

– omawia założenia

idei absolutyzmu

oświeceniowego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

laicyzacja, wojny

śląskie, wojna

siedmioletnia (III

wojna śląska),

państwo policyjne,

józefinizm

– zna daty: koronacji

Fryderyka I (1701

r.), wojen śląskich

(1740–1742 r.;

1744–1745 r.),

wojny siedmioletniej

(1756–1763 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

I, Marii Teresy

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

Hohenzollernów

miało uzyskanie

korony królewskiej

– omawia reformy

wojskowe Fryderyka

Wilhelma I i ich

wpływ na

funkcjonowanie

państwa

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „król-

filozof”, „pierwszy

sługa państwa”,

sankcja

pragmatyczna, Rada

Państwa, patent

tolerancyjny

– zna daty: sankcji

pragmatycznej (1713

r.), pokoju w

Hubertusburgu

(1763 r.), patentu

tolerancyjnego (1781

r.), reform

chłopskich Józefa II

(1781–1785 r.)

– wskazuje na mapie

obszary włączone do

państwa pruskiego w

I poł. XVIII w.,

granice państwa

habsburskiego w II

poł. XVIII w.

– charakteryzuje

rządy Fryderyka I

– omawia

zaangażowanie

Austrii w politykę

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna o

sukcesję hiszpańską,

wojna o sukcesję

austriacką,

odwrócenie

przymierzy

– zna daty:

wprowadzenia

obowiązku

szkolnego w Prusach

(1763 r.), wojny o

sukcesję hiszpańską

(1701–1714 r.),

wojny o sukcesję

austriacką (1740–

1748 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

II, Filipa V Burbona,

Karola VI

– przedstawia

zmiany w relacjach

austriacko-pruskich

w I poł. XVIII w.

– porównuje reformy

w Prusach i Austrii

w II poł. XVIII w.

– charakteryzuje rolę

– ocenia panowanie

Fryderyka II oraz

Józefa II jako

władców

oświeconych.

– charakteryzuje

reformy wewnętrzne

Fryderyka II

– opisuje reformy

wewnętrzne Józefa

II

– przedstawia

przyczyny i skutki

wojny

siedmioletniej.

międzynarodową w I

poł. XVIII w.

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

Maria Teresa objęła

tron Austrii

– omawia reformy

wewnętrzne Marii

Teresy.

Prus i Austrii w

konfliktach

zbrojnych w Europie

w latach

1700−1763.

5.

Rzeczpospolita

w pierwszej

połowie XVIII

wieku

– pierwsze lata

unii polsko-

saskiej

– Rzeczpospolita

w czasie wojny

północnej

– ostatnie lata

rządów Augusta

II

– wojna o

sukcesję polską

– polityczna

anarchia i próby

reform w

czasach Augusta

III

– reformy

oświaty i

ożywienie

gospodarcze w

Polsce

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Familia,

Collegium Nobilium

– zna datę założenia

Collegium Nobilium

(1740 r.)

– charakteryzuje

postacie: Augusta II

Mocnego,

Stanisława

Konarskiego

– omawia cechy

charakterystyczne

panowania Augusta

II i Augusta III.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sejm

niemy, wojna o

sukcesję polską,

pijarzy

– zna daty: elekcji

Augusta II Mocnego

(1696 r.), wielkiej

wojny północnej

(1700–1721 r.),

sejmu niemego

(1717 r.), wojny o

sukcesję polską

(1733–1736 r.)

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Leszczyńskiego,

Augusta III

– wskazuje na mapie

terytorium Saksonii

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

republikanie, sejm

pacyfikacyjny, fakcje

magnackie

– zna daty: elekcji

Stanisława

Leszczyńskiego

(1704 r.),

konfederacji

sandomierskiej

(1704 r.),

konfederacji

tarnogrodzkiej (1715

r.), konfederacji w

Dzikowie (1734 r.),

sejmu

pacyfikacyjnego

(1736 r.)

– charakteryzuje

postacie: Karola XII,

Piotra I

– zna daty: bitwy

pod Kliszowem

(1702 r.),

konfederacji w

Warszawie (1704 r.),

zamieszek

religijnych w

Toruniu (1724 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

Brühla, Jerzego

Mniszcha

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrał Piotr I w

sporze między

Augustem II i

szlachtą.

– ocenia programy

reform

Rzeczypospolitej w I

poł. XVIII w.

doszło do unii

polsko-saskiej

– przedstawia

okoliczności, w

jakich

Rzeczpospolita

została wplątana w

wielką wojnę

północną

– opisuje przebieg i

skutki wojny o

sukcesję polską

– omawia wpływ

myśli oświeceniowej

na reformy oświaty

w Rzeczypospolitej

w I poł. XVIII w.

– wyjaśnia, co

różniło

Rzeczpospolitą i

Saksonię pod

względem

politycznym,

społecznym i

ekonomicznym

– przedstawia

przebieg wielkiej

wojny północnej na

ziemiach polskich

– omawia przebieg i

skutki rywalizacji

między Augustem II

a Stanisławem

Leszczyńskim i ich

zwolennikami

– charakteryzuje

sytuację wewnętrzną

w Rzeczypospolitej

u schyłku panowania

Augusta II

– omawia proces

narastania anarchii

wewnętrznej za

panowania Augusta

III.

6. Pierwsze lata

rządów

Stanisława

Augusta

– elekcja

Stanisława

Augusta

Poniatowskiego i

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konfederacja barska,

Komisja Edukacji

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Szkoła

Rycerska, prawa

kardynalne, walka

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sejm

repninowski,

generalność

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

koliszczyzna, zasada

równowagi sił

– ocenia

postanowienia sejmu

repninowskiego

– ocenia działania

pierwsze

reformy

– sprawa

dysydentów i

prawa

kardynalne

– konfederacja

barska –

przyczyny,

przebieg, skutki i

ocena

– I rozbiór

Polski

– sejm

rozbiorowy i

jego reformy

Narodowej

– zna daty: elekcji

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

(1764 r.),

konfederacji barskiej

(1768–1772 r.), I

rozbioru Polski

(1772 r.), powołania

Komisji Edukacji

Narodowej (1773 r.)

– charakteryzuje

postać Stanisława

Augusta

Poniatowskiego

– wskazuje na mapie

obszary utracone

przez Rzeczpospolitą

na rzecz Austrii,

Rosji i Prus w 1772

r.

– przedstawia

przyczyny i skutki

konfederacji

barskiej.

partyzancka, Rada

Nieustająca

– zna daty: założenia

Szkoły Rycerskiej

(1765 r.),

uchwalenia praw

kardynalnych (1768

r.), sejmu

rozbiorowego

(1773–1775 r.),

powołania Rady

Nieustającej (1775

r.)

– charakteryzuje

postacie: Katarzyny

II, Kazimierza

Pułaskiego,

Tadeusza Rejtana

– omawia

okoliczności elekcji

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

– wyjaśnia wpływ

praw kardynalnych

na funkcjonowanie

Rzeczypospolitej

– przedstawia

postanowienia

traktatu

rozbiorowego z 1772

r.

– omawia decyzje

– zna daty: sejmu

konwokacyjnego

(1764 r.), sejmu

repninowskiego

(1797–1798 r.),

powołania

generalności (1769

r.)

– charakteryzuje

postacie: Kajetana

Sołtyka, Mikołaja

Repnina

– przedstawia

reformy sejmu

konwokacyjnego i

pierwszych lat

panowania

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

– przedstawia

przebieg

konfederacji barskiej

– omawia

okoliczności

podpisania I

rozbioru Polski.

– charakteryzuje

postacie: Michała

Fryderyka

Czartoryskiego,

Wacława

Rzewuskiego,

Karola Radziwiłła,

Adama Ponińskiego

– wyjaśnia

okoliczności, w

jakich doszło do

interwencji

rosyjskiej w

Rzeczypospolitej w

1767 r.

konfederatów

barskich

– ocenia wpływ

decyzji sejmu

rozbiorowego na

funkcjonowanie

państwa polskiego.

sejmu rozbiorowego.

7. Oświecenie w

Rzeczypospolitej

– początki

oświecenia w

Polsce

– mecenat

Stanisława

Augusta

Poniatowskiego

– architektura i

sztuka polskiego

oświecenia

– literatura

oświeceniowa

– edukacja i

nauka

– wyjaśnia znaczenie

terminu: oświecenie

stanisławowskie

– zna czas

oświecenia w Polsce

(lata 30. XVIII w. –

k. XVIII w.) oraz

datę powstania

Collegium Nobilium

(1740 r.)

– charakteryzuje

postać Stanisława

Konarskiego

– charakteryzuje

osiągnięcia

architektury i sztuki

polskiego

klasycyzmu.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: obiady

czwartkowe,

Towarzystwo do

Ksiąg

Elementarnych

– charakteryzuje

postacie: Ignacego

Krasickiego, Hugona

Kołłątaja

– omawia rolę

mecenatu Stanisława

Augusta

Poniatowskiego w

propagowaniu idei

oświecenia

– charakteryzuje

przemiany w

polskiej edukacji w

XVIII w. i ocenia ich

znaczenie.

– zna datę założenia

Biblioteki Załuskich

(1747 r.)

– charakteryzuje

postacie: Józefa i

Andrzeja Załuskich,

Marcella

Bacciarellego,

Bernarda Belotta

(Canaletta), Juliana

Ursyna

Niemcewicza,

Ignacego

Potockiego, Adama

Kazimierza

Czartoryskiego

– przedstawia

początki oświecenia

w Polsce

– na wybranych

przykładach

wyjaśnia, jakie cele

przyświecały

polskiej literaturze

oświeceniowej.

– charakteryzuje

postacie: Franciszka

Bohomolca, Adama

Naruszewicza,

Domenica

Merliniego, Jana

Piotra Norblina,

Franciszka

Karpińskiego,

Izabeli

Czartoryskiej, Jana i

Jędrzeja

Śniadeckich,

Marcina Poczobutta–

Odlanickiego,

– omawia

osiągnięcia nauki

polskiej w epoce

oświecenia.

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Trembeckiego,

Franciszka Salezego

Jezierskiego,

Franciszka Pincka,

Franciszka

Smuglewicza,

Zygmunta Vogla,

Samuela

Chróścikowskiego,

Krzysztofa Kluka

– ocenia wpływ

Stanisława Augusta

Poniatowskiego na

rozwój kultury i

sztuki oświecenia w

Polsce.

ŚWIAT I RZECZPOSPOLITA W KOŃCU XVIII WIEKU

1. Rewolucja

amerykańska

– kolonizacja

Ameryki

Północnej

– konflikt

między

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Deklaracja

niepodległości,

państwo federacyjne

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

metropolia,

„bostońskie picie

herbaty”, pokój w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: opłaty

stemplowe, ustawa o

herbacie, Armia

Kontynentalna,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Synowie

Wolności,

federaliści,

separatyści

– zna datę bitwy pod

Bunker Hill (1775 r.)

– charakteryzuje

postać Wilhelma von

Steubena

osadnikami a

metropolią

– wojna o

niepodległość

– ustrój Stanów

Zjednoczonych

– zna daty:

Deklaracji

niepodległości (4

VII 1776 r.),

konstytucji Stanów

Zjednoczonych

(1787 r.)

– charakteryzuje

postać Jerzego

Waszyngtona

– wyjaśnia, dlaczego

mieszkańcy kolonii

angielskich chcieli

uniezależnić się od

metropolii

– omawia skutki

wojny o

niepodległość

kolonii angielskich

w Ameryce Pn.

Wersalu, konstytucja

Stanów

Zjednoczonych,

Kongres, Izba

Reprezentantów,

Senat, prezydent,

Karta Praw,

republikanie,

demokraci

– zna daty:

„bostońskiego picia

herbaty” (1773 r.),

wojny o

niepodległość

kolonii angielskich

w Ameryce Pn.

(1775–1783 r.),

pokoju w Wersalu

(1783 r.), Karty

Praw (1791 r.)

– charakteryzuje

postacie: Tadeusza

Kościuszki,

Kazimierza

Pułaskiego,

Beniamina Franklina

– wskazuje na mapie

zasięg terytorialny

kolonii angielskich

w Ameryce Pn. na

początku XVIII w.

– charakteryzuje

procedura

impeachmentu, Sąd

Najwyższy

– zna daty: uchwały

o tzw. ustawach

stemplowych (1765

r.), ustawy o

herbacie (1773 r.),

bitwy pod Lexington

(1775 r.), bitwy pod

Saratogą (1777 r.),

bitwy pod Yorktown

(1781 r.)

– charakteryzuje

postać Thomasa

Jeffersona

– wskazuje na mapie

obszary przyłączone

do kolonii

angielskich w

wyniku wojny

siedmioletniej

– omawia podział

kolonialny Ameryki

Pn. w XVII i pocz.

XVIII w.

– omawia

organizację i

gospodarkę kolonii

angielskich w

Ameryce Pn.

– przedstawia rolę

– zna daty:

przybycia tzw.

ojców pielgrzymów

do Ameryki Pn.

(1620 r.), zajęcia

posiadłości

francuskich w

Ameryce Pn. przez

Anglików (1756–

1763 r.), I Kongresu

Kontynentalnego

(1774 r.), II

Kongresu

Kontynentalnego

(1775 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jerzego III,

Thomasa Paine’a,

Marie Josepha de La

Fayette’a

– przedstawia

rdzennych

mieszkańców

Ameryki Pn. i ich

położenie

– opisuje politykę

Wielkiej Brytanii

wobec kolonii w

Ameryce Pn.

– porównuje siły

zbrojne kolonistów z

wojskami

– ocenia działalność

Synów Wolności.

rozwój osadnictwa

angielskiego w

Ameryce Pn.

– przedstawia

argumenty

polityczne i

ekonomiczne

wysuwane przez

kolonistów na rzecz

uzyskania

niepodległości

– charakteryzuje

ustrój Stanów

Zjednoczonych w

świetle konstytucji

1787 r.

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

obywateli Stanów

Zjednoczonych

miała Karta Praw.

Bostonu w

konflikcie kolonii z

metropolią

– omawia przebieg

wojny o

niepodległość

kolonii angielskich

– na wybranych

przykładach

przedstawia udział

Europejczyków w

wojnie o

niepodległość

kolonii angielskich.

brytyjskimi

– przedstawia spory

o ustrój Stanów

Zjednoczonych.

2. Wybuch

rewolucji we

Francji

– Francja

Ludwika XVI

– Stany

Generalne i ich

rola

– rewolucja

ludowa

– zmiana ustroju

we Francji –

wprowadzenie

monarchii

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Deklaracja praw

człowieka i

obywatela,

monarchia

konstytucyjna,

Wielka Rewolucja

Francuska

– zna daty: Wielkiej

Rewolucji

– wyjaśnia znaczenie

terminów: stan

trzeci, Stany

Generalne,

Zgromadzenie

Narodowe,

Zgromadzenie

Konstytucyjne

(Konstytuanta),

jakobini, kordelierzy,

Zgromadzenie

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

burżuazja,

drobnomieszczaństw

o, Gwardia

Narodowa, wielka

trwoga, cenzus

majątkowy,

rewolucja

burżuazyjna

– zna daty: zwołania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: gwardia

mieszczańska

– omawia i ocenia

postępowanie dworu

królewskiego w

obliczu kryzysu

ekonomicznego we

Francji

– wymienia idee

oświeceniowe, które

– ocenia

burżuazyjny okres

Wielkiej Rewolucji

Francuskiej.

konstytucyjnej

– rewolucja

burżuazyjna

Francuskiej (1789–

1791 r.), Deklaracji

praw człowieka i

obywatela (VIII

1789 r.)

– charakteryzuje

postać Ludwika XVI

– przedstawia cele i

zasady zawarte w

Deklaracji praw

człowieka i

obywatela.

Prawodawcze

(Legislatywa)

– zna daty:

powstania

Zgromadzenia

Konstytucyjnego

(1789 r.), szturmu na

Bastylię (14 VII

1789 r.), uchwalenia

konstytucji (IX 1791

r.)

– charakteryzuje

postacie:

Maximiliena de

Robespierre’a,

Georges’a Dantona,

Jean-Paula Marata

– charakteryzuje

sytuację

ekonomiczną Francji

za panowania

Ludwika XVI

– omawia skład oraz

położenie

ekonomiczne i

polityczne stanu

trzeciego

– charakteryzuje

stronnictwa

polityczne działające

w Zgromadzeniu

Narodowym.

Stanów Generalnych

(1789 r.), ucieczki

Ludwika XVI z

Paryża (1791 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ludwika

XV, Marii Antoniny,

Emmanuela Josepha

Sieyèsa, Marie

Josepha de la

Fayette’a

– charakteryzuje

sytuację

ekonomiczną Francji

za panowania

Ludwika XV

– przedstawia

strukturę

społeczeństwa

francuskiego

– przedstawia

okoliczności

zwołania Stanów

Generalnych i

przekształcenia ich

w Zgromadzenie

Narodowe

– omawia przebieg

działań

rewolucyjnych do

1791 r.

– opisuje symbole

zostały utrwalone w

Deklaracji praw

człowieka i

obywatela.

rewolucji francuskiej

– omawia zasady

ustroju Francji

określone w

konstytucji z 1791 r.

3. Republika

Francuska

–

proklamowanie

republiki

francuskiej

– wojna w

obronie republiki

– dyktatura

jakobinów

– przewrót

termidoriański i

rządy

dyrektoriatu

– znaczenie

Wielkiej

Rewolucji

Francuskiej

– wyjaśnia znaczenie

terminów: dyktatura

jakobinów, wielki

terror

– zna daty: dyktatury

jakobinów (1793–

1794 r.), wielkiego

terroru (1793–1794

r.)

– wyjaśnia, na czym

polegał nowy

porządek

rewolucyjnego

świata jakobinów.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Konwent

Narodowy,

Marsylianka,

rojaliści, przewrót

termidoriański,

dyrektoriat

– zna daty: zwołania

Konwentu (1792 r.),

ogłoszenia republiki

francuskiej (IX 1792

r.), stracenia

Ludwika XVII (1793

r.), przewrotu

termidoriańskiego

(VII 1794 r.)

– charakteryzuje

postacie: Georges’a

Dantona, Jean-Paula

Marata, Maximiliena

de Robespierre’a

– przedstawia

okoliczności

przejęcia władzy

przez jakobinów

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

– wyjaśnia znaczenie

terminów: powstanie

w Wandei, Komitet

Ocalenia

Publicznego,

Trybunał

Rewolucyjny

– zna daty:

wypowiedzenia

wojny Austrii (1792

r.), bitwy pod Valmy

(1792 r.), powstania

w Wandei (1793–

1794 r.), powołania

Konwentu Ocalenia

Publicznego (1793

r.), konstytucji

jakobińskiej (1793

r.), konstytucji roku

III (1795 r.)

– wskazuje na mapie

Wandeę

– omawia przebieg i

skutki wojny

rewolucyjnej Francji

z Austrią

– omawia losy króla

– charakteryzuje

postacie: Józefa II,

Leopolda II

– przedstawia

reakcję państw

europejskich na

wydarzenia

rewolucyjne we

Francji

– omawia podział

polityczny

Legislatywy

– przedstawia

reakcję Europy na

stracenie Ludwika

XVI

– przedstawia

reakcję Francuzów

na stracenie

Ludwika XVI.

– porównuje rządy

burżuazji (1789–

1792 r.), jakobinów

(1793–1794 r.) i

dyrektoriatu

(1794–1799 r.)

– ocenia znaczenie

Wielkiej Rewolucji

Francuskiej.

jakobinów

– omawia

okoliczności upadku

dyktatury jakobinów

– charakteryzuje

rządy dyrektoriatu.

Ludwika XVI w

czasie rewolucji.

4.

Rzeczpospolita

w dobie Sejmu

Wielkiego

– sytuacja

polityczna

Rzeczypospolitej

po I rozbiorze

– zwołanie

Sejmu

Wielkiego

– reformy Sejmu

Wielkiego

– Konstytucja 3

maja

– wojna w

obronie

suwerenności

– II rozbiór

Polski

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Ustawa

rządowa

(Konstytucja 3

maja), monarchia

konstytucyjna,

konfederacja

targowicka

– zna daty: Sejmu

Wielkiego (1788–

1792 r.), Konstytucji

3 maja (1791 r.),

konfederacji

targowickiej (1792

r.), II rozbioru Polski

(1793 r.)

– charakteryzuje

postać Tadeusza

Kościuszki

– wskazuje na mapie

ziemie zagarnięte w

wyniku II rozbioru

przez Prusy i Rosję

– omawia zmiany

ustroju

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Sejm

Wielki (Sejm

Czteroletni), „czarna

procesja”, Ustawa o

sejmikach, Prawo o

miastach, Straż

Praw, wojna w

bronie Konstytucji 3

maja

– zna daty: „czarnej

procesji” (1789 r.),

Ustawy o sejmikach

(III 1791 r.), Prawa

o miastach (IV 1791

r.), wojny w obronie

suwerenności (1791–

1792 r.), sejmu

rozbiorowego (1793

r.)

– charakteryzuje

postacie: Katarzyny

II, Hugona Kołłątaja,

Franciszka

Ksawerego

Branickiego,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

stronnictwo

patriotyczne,

stronnictwo

dworskie,

stronnictwo

hetmańskie, ofiara

10 grosza

– zna datę bitwy pod

Zieleńcami (VI 1792

r.)

– charakteryzuje

postacie: Ignacego

Potockiego, Adama

Kazimierza

Czartoryskiego,

Stanisława

Małachowskiego,

Kazimierza Nestora

Sapiehy, Jana

Dekerta, Stanisława

Staszica

– omawia działania

opozycji

szlacheckiej na rzecz

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Kodeks

Zamojskiego,

jurydyki,

plenipotenci

– zna datę spotkania

w Kaniowie (1787

r.)

– charakteryzuje

postać Andrzeja

Zamojskiego

– wyjaśnia, jakie

zmiany w prawie

wprowadzał Kodeks

Zamojskiego

– omawia wpływ

sytuacji

międzynarodowej na

plany

przeprowadzenia

reform

wewnętrznych w

Rzeczypospolitej

– przedstawia

reakcję Rosji i Prus

na dzieło Sejmu

– ocenia historyczne

znaczenie

Konstytucji 3 maja

– ocenia postawy

opozycji magnackiej

na reformy Sejmu

Wielkiego.

wprowadzone

Konstytucją 3 maja

– wyjaśnia

okoliczności

zawiązania

konfederacji w

Targowicy i jej

skutki.

Szczęsnego

Potockiego,

Seweryna

Rzewuskiego, Józefa

Poniatowskiego

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

zwołano Sejm

Wielki

– przedstawia

stronnictwa

polityczne Sejmu

Wielkiego i ich

programy

– wymienia reformy

Sejmu Wielkiego

– przedstawia

okoliczności

uchwalenia

Konstytucji 3 maja

– omawia przebieg i

skutki wojny w

obronie Konstytucji

3 maja.

wzmocnienia

wewnętrznego

państwa

– omawia sytuację

międzynarodową w

okresie obrad Sejmu

Wielkiego

– wyjaśnia

przyczyny

zorganizowania

„czarnej procesji” i

jej skutki polityczne

– omawia

postanowienia

Ustawy o sejmikach i

Prawa o miastach

– wyjaśnia, jak

Konstytucja 3 maja

zmieniła pojęcie

narodu

– przedstawia

okoliczności

podpisania układu

rozbiorowego w

1793 r.

– omawia i ocenia

decyzje sejmu

rozbiorowego.

Wielkiego.

5. Upadek

polskiej

państwowości

– Polska po II

rozbiorze

– wybuch

powstania

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

ogólnonarodowe

powstanie, naczelnik

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

emigracja, akt

insurekcji,

– wyjaśnia pojęcie:

rzeź Pragi

– zna daty: wybuchu

powstania w

– zna daty:

samosądów w

Warszawie (VI 1794

r.), początków

– ocenia historyczne

znaczenie rozbiorów

Rzeczypospolitej

– ocenia postawę

kościuszkowskie

go

– przebieg

insurekcji –

walki

powstańcze i

decyzje

polityczne

– koniec

insurekcji

kościuszkowskie

j

– III rozbiór

Polski i upadek

Rzeczypospolitej

– zna daty:

powstania

kościuszkowskiego

(1794 r.),

Uniwersału

połanieckiego (7 V

1794 r.), III rozbioru

Polski (1795 r.)

– charakteryzuje

postać Tadeusza

Kościuszki

– wskazuje na mapie

ziemie zagarnięte w

wyniku III rozbioru

– przedstawia

przyczyny i skutki

powstania

kościuszkowskiego.

kosynierzy,

Uniwersał

Połaniecki

– zna daty: przysięgi

Kościuszki (24 III

1794 r.), bitwy pod

Racławicami (4 IV

1794 r.), bitwy pod

Szczekocinami (6 VI

1794 r.), bitwy pod

Maciejowicami (10

X 1794 r.), abdykacji

Stanisława Augusta

Poniatowskiego (X

1795 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Henryka

Dąbrowskiego,

Aleksandra

Suworowa

– wyjaśnia, do czego

zobowiązywał się

Kościuszko w swojej

przysiędze

– omawia zadania

Kościuszki jako

naczelnika

– przedstawia

przebieg działań

militarnych w czasie

powstania

Warszawie i Wilnie

(IV 1794 r.),

wybuchu powstania

w Wielkopolsce

(VIII 1794 r.), rzezi

Pragi (XI 1794 r.),

kapitulacji

Warszawy (XI 1794

r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Kilińskiego, Jakuba

Jasińskiego,

Wojciecha Bartosza

Głowackiego,

Tomasza

Wawrzeckiego

– opisuje skutki II

rozbioru Polski

– omawia

okoliczności

wybuchu powstania

kościuszkowskiego

– przedstawia rolę

kosynierów w

powstaniu

kościuszkowskim

– omawia próby

rozwiązania

problemu

chłopskiego w

powstaniu

oblężenia Warszawy

(VII 1794 r.),

konwencji

porozbiorowej (1797

r.)

– charakteryzuje

postacie: Ignacego

Działyńskiego,

Antoniego

Madalińskiego,

Iwana Fersena

– charakteryzuje

polską emigrację

polityczną po 1793 r.

– przedstawia

postanowienia

konwencji

porozbiorowej z

1797 r.

króla Stanisława

Augusta

Poniatowskiego w

ostatnich latach

istnienia

Rzeczypospolitej.

kościuszkowskiego

– omawia

okoliczności upadku

powstania

kościuszkowskiego.

kościuszkowskim.

6. Francja od

konsulatu do

cesarstwa

– rządy

dyrektoriatu

– walki z I

koalicją

antyfrancuską

– początki

kariery

Napoleona

Bonaparte

– wyprawa

Napoleona do

Egiptu

– zamach stanu

18 brumaire’a i

rządy konsulatu

– walki z II

koalicją

antyfrancuską

– reformy

Napoleona

– Napoleon

cesarzem

Francuzów

– zna datę

koronacji cesarskiej

Napoleona (1804 r.)

– charakteryzuje

postać Napoleona

Bonaparte

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

Napoleon sięgnął po

koronę cesarską.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

dyrektotiat, zamach

18 brumaire’a,

konsulat, konkordat,

kodeks cywilny

– zna daty:

wyprawy do Egiptu

(1798 r.), zamachu

18 brumaire’a (1799

r.)

– charakteryzuje

karierę polityczną i

wojskową

Napoleona

Bonaparte

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

dyrektoriatu

– omawia przyczyny

i skutki wyprawy

Napoleona do Egiptu

– opisuje reformy

wprowadzone we

Francji za rządów

Napoleona jako

pierwszego konsula.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: republiki

siostrzane

– zna daty: bitwy

pod piramidami

(1798 r.), bitwy pod

Abukirem (1798 r.),

konstytucji roku VIII

(1799 r.), wojny z II

koalicją

antyfrancuską

(1799–1802 r.),

bitwy pod Marengo

(1800 r.)

– wskazuje na mapie

republiki siostrzane

stworzone przez

Francuzów

– omawia ustrój

Francji za rządów

dyrektoriatu

– przedstawia

okoliczności w

jakich Napoleon

przejął władzę we

Francji

– opisuje ustrój

– zna daty:

pokoju w Campo

Formio (1797 r.),

pokoju w Lunéville

(1801 r.), traktatu w

Amiens (1802 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jeana

François

Champolliona,

Emmanuela Josepha

Sieyèsa

– wyjaśnia, jakie

były skutki

zainteresowania

europejskich

badaczy zabytkami

starożytnego Egiptu

– przedstawia

przebieg i skutki

walk z I koalicją

antyfrancuską

– omawia przebieg i

skutki walk z II

koalicją

antyfrancuską.

– zna daty: bitwy

pod Mondovi (1796

r.),bitwy pod Lodi

(1796 r.), bitew pod

Bassano, Arcole i

Rivoli (1796 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jeana

Jourdana, Jeana

Moreau, Rogera

Ducosa, Paula

Barrasa

– ocenia rządy

Napoleona jako

pierwszego konsula.

Francji za rządów

konsulatu

– omawia stosunki

między państwem i

Kościołem w okresie

konsulatu.

7. Legiony

Polskie we

Włoszech

– losy Polaków

po III rozbiorze

– polska

konspiracja

niepodległościo

wa

– powstanie

Legionów

Polskich

– walki

Legionów we

Włoszech

– kryzys idei

legionowej

– znaczenie

Legionów

Polskich we

Włoszech

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Legiony

Polskie

– zna datę

utworzenia

Legionów Polskich

we Włoszech (1797

r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Henryka

Dąbrowskiego,

Józefa Wybickiego

– omawia

okoliczności

powstania Legionów

Polskich we

Włoszech

– omawia

okoliczności

powstania Pieśni

Legionów Polskich

we Włoszech i jej

znaczenie.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Legia

Naddunajska

– zna daty: bitwy

pod Hohenlinden

(1800 r.), wysłania

legionistów na San

Domingo (1802 r.)

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Staszica, Jana

Ursyna

Niemcewicza,

Karola Kniaziewicza

– wskazuje na mapie

kraje, w których

walczyły polskie

oddziały

– omawia sytuację

społeczeństwa

polskiego po III

rozbiorze

– charakteryzuje

organizację

wewnętrzną

Legionów

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Towarzystwo

Przyjaciół Nauk,

Agencja, Deputacja

– zna daty: założenia

Towarzystwa

Przyjaciół Nauk

(1800 r.), bitwy pod

Civita Castellana

(1798 r.), bitew pod

Legnano i Magnano

(1798 r.)

– charakteryzuje

postać Samuela

Bogumiła Lindego

– przedstawia

działalność

oświatową,

ekonomiczną i

aktywność

kulturalną Polaków

po III rozbiorze

– charakteryzuje

polską konspirację

niepodległościową

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Centralizacja,

Towarzystwo

Republikanów

Polskich

– zna daty: założenia

Centralizacji (1796

r.), powstania

Towarzystwa

Republikanów

Polskich (1798 r.)

– charakteryzuje

postacie: Onufrego

Kopczyńskiego, Jana

Śniadeckiego,

Waleriana

Dzieduszyckiego,

Franciszka Barssa,

Franciszka

Dmochowskiego,

Józefa Sułkowskiego

– omawia i ocenia

stanowisko Tadeusza

Kościuszki wobec

Napoleona.

– ocenia postawę

Napoleona wobec

Legionów Polskich

– ocenia znaczenie

Legionów Polskich

we Włoszech dla

polskiej sprawy

narodowej.

– omawia udział

Legionów Polskich

w walkach we

Włoszech

– przedstawia

działalność Legii

Naddunajskiej

– opisuje losy

Legionów po 1801 r.

na ziemiach polskich

pod zaborami i na

emigracji.

8. Ekspansja i

klęska

Napoleona

– wojna z III

koalicją

antyfrancuską;

bitwa pod

Austerlitz

– armia

Napoleona

– walki z

Prusami i Rosją

(IV koalicja

antyfrancuska)

– apogeum

francuskiej

dominacji

– wyprawa na

Moskwę i jej

skutki

– wojna z wielką

koalicją; „bitwa

narodów” pod

Lipskiem

– „sto dni”

Napoleona

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „bitwa

trzech cesarzy”,

„bitwa narodów”

– zna daty:

bitwy pod Austerlitz

(1805 r.), wyprawy

na Moskwę (1812

r.), bitwy pod

Lipskiem (1813 r.)

– przedstawia skutki

wyprawy Napoleona

na Rosję.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „bitwa

trzech cesarzy”,

pokój w Tylży, „sto

dni” Napoleona

– zna daty: bitwy

pod Trafalgarem

(1805 r.), pokoju w

Tylży (1807 r.),

bitwy pod Borodino

(1812 r.), bitwy nad

Berezyną (1812 r.),

„stu dni” Napoleona

(1815 r.), bitwy pod

Waterloo (1815 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

I, Michaiła

Kutuzowa

– wskazuje na mapie

kraje uzależnione od

Napoleona

– wyjaśnia, jakie

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Wielka

Armia, blokada

kontynentalna

– zna daty:

powstania Wielkiej

Armii (1805 r.),

bitwy pod Ulm

(1805 r.), bitew pod

Jeną i Auerstedt

(1806 r.), ogłoszenia

blokady

kontynentalnej (1806

r.), bitwy pod

Somosierrą (1808

r.), bitwy pod

Wagram (1809 r.),

wojny z wielką

koalicją (1813 r.),

zesłania Napoleona

na Elbę (1814 r.),

zesłania Napoleona

na Wyspę św.

– zna daty:

powstania III

koalicji

antyfrancuskiej

(1805 r.), pokoju w

Preszburgu (1805 r.),

powstania IV

koalicji

antyfrancuskiej

(1806 r.), bitwy pod

Pruską Iławą i

Frydlandem (1807

r.), wojny w

Hiszpanii (1808 r.),

pokoju w

Schönbrunn (1809

r.), zajęcia Paryża

przez wojska koalicji

(1814 r.)

– charakteryzuje

postać Józefa

Bonapartego

– omawia przebieg i

– charakteryzuje

postać Jeana

Baptisty

Bernadotte’a

– ocenia epokę

napoleońską i jej

znaczenie dla państw

i narodów

europejskich.

były przyczyny

klęski sił austriacko-

rosyjskich pod

Austerlitz

– przedstawia

postanowienia

pokoju w Tylży

– omawia

okoliczności

rozpoczęcia wojny

Napoleona z Rosją

– opisuje

okoliczności klęski

Napoleona w 1813 r.

i jej skutki

– omawia próbę

przejęcia władzy

przez Napoleona w

1815 r. i jej skutki.

Heleny (1815 r.)

– charakteryzuje

postacie: Franciszka

II, Fryderyka

Wilhelma III,

Arthura Wellingtona

– przedstawia

rywalizację

francusko-brytyjską

na pocz. XIX w.

– omawia

organizację Wielkiej

Armii Napoleona

– omawia przebieg i

skutki ekspansji

Francji w Hiszpanii.

skutki wojny z III

koalicją

antyfrancuską

– opisuje przebieg i

skutki wojny z IV

koalicją

antyfrancuską

– wyjaśnia, dlaczego

Napoleon jest

uważany za jednego

z najlepszych

wodzów w historii.

9. Księstwo

Warszawskie

– ziemie

Rzeczypospolitej

po III rozbiorze

– powstanie

Księstwa

Warszawskiego

– ustrój

Księstwa

Warszawskiego

– wojna z

Austrią

– okupacja

Księstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Księstwo

Warszawskie

– zna daty:

powstania Księstwa

Warszawskiego

(1807 r.), upadku

Księstwa

Warszawskiego

(1813 r.)

– charakteryzuje

ustrój Księstwa

Warszawskiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

szwoleżerowie

– zna daty: pokoju w

Tylży (1807 r.),

konstytucji Księstwa

Warszawskiego

(1807 r.), bitwy pod

Raszynem (1809 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

I, Adama Jerzego

Czartoryskiego,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Komisja

Rządząca, „druga

wojna polska”

– zna daty:

powołania Komisji

Rządzącej (1807 r.),

zniesienia

poddaństwa chłopów

w Księstwie

Warszawskim (1807

r.), „drugiej wojny

polskiej” (1812 r.)

– zna daty:

wprowadzenia

Kodeksu cywilnego

w Księstwie

Warszawskim (1807

r.)

– charakteryzuje

postać Stanisława

Małachowskiego

– charakteryzuje

orientację

prorosyjską wśród

części polskiej

– charakteryzuje i

ocenia politykę

Napoleona wobec

Polski i Polaków.

Warszawskiego Józefa

Poniatowskiego

– wskazuje na mapie

zasięg terytorialny

Księstwa

Warszawskiego w

1807 i 1809 r.

– omawia

organizację i

położenie

społeczeństwa

polskiego pod

zaborami

– omawia

okoliczności

utworzenia Księstwa

Warszawskiego

– przedstawia

okoliczności upadku

Księstwa

Warszawskiego.

– charakteryzuje

postać Fryderyka

Augusta

– porównuje

sytuację Polaków

pod zaborami

– omawia militarne

znaczenie Księstwa

Warszawskiego dla

ekspansji

napoleońskiej

– omawia przebieg i

skutki wojny z

Austrią

– przedstawia

rozwój szkolnictwa i

życia narodowego w

Księstwie

Warszawskim.

szlachty i

magnaterii.

Plan wynikowy z wymaganiami na poszczególne oceny – „Dzieje nowożytne” - cz. II. Temat lekcji Zagadnienia

Wymagania

konieczne (ocena

dopuszczająca)

Uczeń:

Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

dopuszczającą,

oraz:

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Uczeń potrafi to, co

na ocenę

dostateczną, oraz:

Wymagania

dopełniające (ocena

bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co

na ocenę dobrą,

oraz:

Wymagania

wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

bardzo dobrą, oraz:

EUROPA I ŚWIAT W EPOCE ODRODZENIA

1. Cywilizacje

pozaeuropejskie

– pierwsi

mieszkańcy

Ameryki

– najstarsze

cywilizacje

Mezoameryki

– cywilizacja

Majów,

Azteków i

Inków

– cywilizacje

Azji

– cywilizacje

Afryki

– wyjaśnia znaczenie

terminów: ludy

półosiadłe, ludy

osiadłe

– wymienia trzy

największe

cywilizacje

Ameryki.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: okres

prekolumbijski,

nomadzi

– charakteryzuje

postać Montezumy

– wskazuje na mapie

obszary

zamieszkiwane przez

ludy prekolumbijskie

oraz wielkie

cywilizacje

azjatyckie

– charakteryzuje

osiągnięcia

cywilizacyjne

Majów

– omawia

osiągnięcia

cywilizacyjne Inków

– przedstawia cechy

charakterystyczne

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Mezoameryka,

siogun

– zna czas powstania

(III w.) i upadku (IX–X

w.) pierwszych miast-

państw Majów,

ekspansji Azteków

(XV–XVI w.),

rozkwitu potęgi Inków

(XVI w.)

– przedstawia ludy

zamieszkujące

Mezoamerykę

– omawia

organizację

plemienia Majów

– omawia

organizację państwa

i społeczeństwa

Azteków

– wyjaśnia znaczenie

terminów: politeizm

astrobiologiczny,

animizm

– charakteryzuje

postać Franciszka

Ksawerego

– wymienia

najstarsze

cywilizacje

Mezoameryki i ich

osiągnięcia

cywilizacyjne

– przedstawia

system wierzeń

cywilizacji

prekolumbijskich

– wymienia

podobieństwa oraz

różnice pomiędzy

kulturami Majów,

Azteków i Inków

– charakteryzuje

postacie: Toyotomi

Hideyoshiego,

Babera

– porównuje

osiągnięcia

cywilizacji Majów,

Inków i Azteków z

dokonaniami

cywilizacji

europejskiej w tym

samym czasie.

cywilizacji

afrykańskich.

– przedstawia

organizację państwa

Inków

– omawia

następstwa

zjednoczenia Japonii

w XVI w.

– przedstawia wpływ

islamu na rozwój

państw afrykańskich.

– przedstawia próby

chrystianizacji

Japonii i ocenia jej

skutki

– wyjaśnia

okoliczności

powstania państwa

Wielkiego Mogoła w

Indiach.

2. Wielkie

odkrycia

geograficzne

–

średniowieczna

wiedza o świecie

– stare i nowe

wyobrażenia na

temat kształtu

Ziemi

– przyczyny

odkryć

geograficznych

– rozwój żeglugi

i nawigacji

– pierwsze

wyprawy

Portugalczyków

– odkrycie

Ameryki

– w drodze do

Indii i Nowego

Świata

– opłynięcie

Ziemi

– wyjaśnia znaczenie

terminów: karawela,

Nowy Świat

– zna daty: I

wyprawy Kolumba

(1492–1493 r.),

odkrycia drogi

morskiej do Indii

(1497–1498 r.), I

wyprawy dookoła

świata (1519–1522

r.)

– charakteryzuje

postacie: Krzysztofa

Kolumba, Vasco da

Gamy, Ferdynanda

Magellana

– wymienia

przyczyny odkryć

geograficznych

– omawia przebieg i

następstwa wypraw

– wyjaśnia znaczenie

terminu: handel

lewantyński

– zna daty: odkrycia

Przylądka Dobrej

Nadziei (1487 r.),

odkrycia Brazylii

(1500 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

Żeglarza,

Bartolomeu Diaza,

Ameriga

Vespucciego

– wskazuje na mapie

zasięg kolonizacji

portugalskiej i

hiszpańskiej

– charakteryzuje

przyczyny odkryć

geograficznych

– wyjaśnia, dlaczego

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kwadrant,

astrolabium

– zna datę opłynięcia

przez

Portugalczyków

Przylądka Zielonego

(1446 r.)

– charakteryzuje

postacie: Izabeli

Kastylijskiej,

Ferdynanda

Aragońskiego

– wskazuje na mapie

kierunki wypraw

Kolumba, da Gamy i

Magellana

– przedstawia

średniowieczną

wiedzę o świecie

– omawia wpływ

rozwoju żeglugi i

– charakteryzuje

postacie:

Toscanellego,

Giovanniego

Caboto, Pedro

Cabrala

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

nowożytnych odkryć

geograficznych

miały teoretyczne

prace Toscanellego

– przedstawia

ekspedycje

zmierzające do

odkrycia i poznania

Nowego Świata.

– charakteryzuje

postacie: Juana de la

Cosa, Alonso de

Hojedy

– omawia i ocenia

hipotezy dotyczące

odkrycia Ameryki

– ocenia znaczenie

wielkich odkryć

geograficznych.

– znaczenie

wielkich odkryć

geograficznych

odkrywczych

Kolumba.

Portugalczycy jako

pierwsi zdecydowali

się na wyprawy

odkrywcze

– omawia przebieg i

następstwa wyprawy

Vasco da Gamy

– omawia przebieg i

następstwa I

wyprawy dookoła

świata.

nawigacji na

organizację wypraw

odkrywczych

– przedstawia

okoliczności

zorganizowania I

wyprawy Krzysztofa

Kolumba.

3. Ekspansja

kolonialna

– początek

kolonizacji

Nowego Świata;

podział stref

wpływów

– podbój

Meksyku

– kolonizacja

Ameryki

Południowej

– organizacja

imperium

hiszpańskiego w

Nowym Świecie

– kolonizacja

Ameryki

Północnej

– ekspansja

kolonialna w

Afryce i Azji

– znaczenie

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

konkwistador

– wskazuje na mapie

zasięg posiadłości

hiszpańskich i

portugalskich w

Ameryce

– omawia skutki

ekspansji kolonialnej

dla Europy i ludów

podbitych.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konkwista,

korsarstwo

– zna daty: podboju

Meksyku (1519–

1521 r.), podboju

Peru (1530–1533 r.)

– charakteryzuje

postacie: Hernána

Cortésa, Francisca

Pizarra

– omawia zasady

kolonialnego

podziału stref

wpływów w XV i

XVI w.

– przedstawia

przebieg podboju

Meksyku i jego

następstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminów: traktat z

Tordesillas, układ w

Saragossie

– zna daty: układu w

Tordesillas (1496 r.),

układu w Saragossie

(1529 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Montezumy II,

Atahualpy

– wskazuje na mapie

strefy podziału

wpływów

kolonialnych wg

traktatów w

Tordesillas i

Saragossie; kolonie

angielskie,

francuskie i

– zna datę założenia

Nowej Anglii (1643

r.)

– charakteryzuje

postać Vasco

Núñeza de Balboa

– charakteryzuje

działalność misyjną

Europejczyków w

Nowym Świecie

– omawia proces

kolonizacji Ameryki

Północnej

– przedstawia

ekspansję kolonialną

w Afryce i Azji

– omawia zjawisko

niewolnictwa i

ocenia jego

znaczenie dla

kolonializmu

– ocenia skutki

ekspansji kolonialnej

dla Europy i ludów

podbitych

– ocenia

działalność

hiszpańskich

konkwistadorów

– ocenia działalność

misyjną

Europejczyków w

Nowym Świecie.

ekspansji

kolonialnej

– niewolnictwo

– przedstawia

przebieg podboju

Peru i jego

następstwa

– omawia

organizację

imperium

hiszpańskiego w

Nowym Świecie.

holenderskie w

Ameryce Północnej

– charakteryzuje

początki kolonizacji

hiszpańskiej w

Nowym Świecie

– omawia losy

plemion indiańskich

po podbojach

hiszpańskich

– przedstawia

rozwój osadnictwa i

gospodarki w

koloniach

hiszpańskich.

europejskiego.

4. Europa w

epoce wielkich

odkryć

– rozwój

demograficzny

Europy

– rozwój miast

– postęp

techniczny i

organizacja

produkcji

– rozwój handlu

– kredyty, banki

i giełdy

– inflacja i

dualizm

gospodarczy

Europy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: popyt,

podaż, kapitalizm,

pańszczyzna

– charakteryzuje

rozwój

demograficzny

Europy w XVI i I

poł. XVII w. oraz

jego skutki

społeczne i

gospodarcze.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: migracja,

bank, weksel, akcja,

giełda, inflacja,

dualizm gospodarki

europejskiej

– wskazuje na mapie

strefy handlowe i

strefy gospodarcze w

XVI-wiecznej

Europie

– omawia rozwój

techniki i jego

wpływ na

organizację

produkcji

– omawia rozwój

– wyjaśnia znaczenie

terminów: system

nakładczy, grodzenia

– określa

uwarunkowania

rozwoju miast i jego

konsekwencje

– omawia wpływ

procesu grodzenia na

przemiany

gospodarcze w

Anglii

– charakteryzuje

wpływ przemian

gospodarczych na

sytuację szlachty

europejskiej

– przedstawia

kierunki rozwoju

handlu w

nowożytnej Europie

– wymienia

przykłady i omawia

rolę kompanii

handlowych.

– ocenia wpływ

przemian

społecznych i

gospodarczych na

rozwój Europy.

systemu

finansowego w

Europie i jego

wpływ na rozwój

handlu

– wyjaśnia, na czym

polegał dualizm w

rozwoju

gospodarczym

Europy.

– omawia finansowe

skutki napływu

kruszców do Europy.

5. Kultura

renesansu

– podstawy

przełomu

kulturalnego

–

zainteresowanie

antykiem i

humanizm

– literatura

odrodzenia

– teatr w epoce

odrodzenia

– sztuka i

architektura

renesansu

– wielcy twórcy

renesansu

– nauka w epoce

odrodzenia

– wyjaśnia znaczenie

terminów: renesans

(odrodzenie),

humanizm, teoria

heliocentryczna

– zna czas narodzin

(XIV/XV w.) i

upowszechnienia

odrodzenia (XVI w.)

oraz datę

wynalezienia

ruchomej czcionki

(ok. 1450 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Gutenberga,

Williama Szekspira,

Leonarda da Vinci,

Michała Anioła,

Mikołaja Kopernika,

Galileusza

– przedstawia cechy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: mecenat

artystyczny,

perspektywa,

człowiek renesansu

– charakteryzuje

postacie: Erazma z

Rotterdamu, Niccolò

Machiavellego,

Thomasa More’a

(Morusa), Jeana

Bodina, Dantego

Alighieri,

Giovanniego

Boccaccio,

Francesca Petrarki,

Rafaela Santi

– wymienia i opisuje

cechy

charakterystyczne

odrodzenia

– omawia cechy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: patrycjat,

manieryzm,

światłocień

– charakteryzuje

postacie:

Wawrzyńca

Wspaniałego,

Giorgio Vasariego,

Miguela Cervantesa,

Łukasza

Górnickiego,

Albrechta Dürera

– wyjaśnia, dlaczego

Włochy stały się

kolebką renesansu

– omawia i ocenia

rolę renesansowego

mecenatu

artystycznego

– wyjaśnia, na czym

polegała

– charakteryzuje

postacie: Tommaso

Campanelli,

Donatella, Filippa

Brunelleschi, Donato

Bramantego, Pietera

Bruegela Starszego,

Hansa Holbeina

– na wybranych

przykładach omawia

dorobek humanizmu

europejskiego.

– charakteryzuje

postacie: Kosmy

Starszego,

Giovanniego Pico de

Mirandoli,

Michela de

Montaigne’a,

Miguela Serveta,

Paracelsusa

– ocenia wpływ

humanizmu na

sztukę, życie

intelektualne i myśl

polityczną epoki

odrodzenia.

charakterystyczne

humanizmu

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrał wynalazek

Gutenberga dla

upowszechnienia

literatury.

charakterystyczne

piśmiennictwa epoki

renesansu

– opisuje cechy

charakterystyczne

architektury

renesansu

– opisuje osiągnięcia

wybitnych twórców

sztuki renesansowej

– przedstawia myśl

polityczną

odrodzenia.

renesansowa

adaptacja antyku

– charakteryzuje

rozwój i rolę teatru

w epoce odrodzenia

– wskazuje okresy w

rozwoju sztuki

renesansowej

– omawia przemiany

w malarstwie i

rzeźbie renesansu

– omawia

osiągnięcia nauki w

epoce odrodzenia.

6. Reformacja i

jej skutki

– przyczyny

reformacji

– wystąpienie

Marcina Lutra

– reformacja w

Niemczech

– działalność

reformatorów w

Szwajcarii

– powstanie

Kościoła

anglikańskiego

– reformacja w

innych krajach

europejskich

– społeczne

skutki reformacji

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

reformacja,

luteranizm

(wyznanie

ewangelicko-

augsburskie),

kalwinizm (wyznanie

ewangelicko-

reformowane),

anglikanizm

– zna daty:

ogłoszenia 95 tez

przez Lutra (1517

r.), początku

działalności Kalwina

(1536 r.), uznania

Henryka VII za

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sprzedaż

odpustów,

protestanci, wojna

chłopska, pokój w

Augsburgu,

hugenoci

– zna daty: protestu

zwolenników

reformacji na sejmie

Rzeszy w Spirze

(1529 r.), wojny

chłopskiej w

Niemczech (1525–

1526 r.), sejmu w

Augsburgu (1555 r.)

– charakteryzuje

postacie: Thomasa

– wyjaśnia znaczenie

terminów: nepotyzm,

symonia,

kondotierstwo,

teoria o

predestynacji, Akt

supremacji

– zna daty: sejmu

Rzeszy w Wormacji

(1521 r.), Aktu

supremacji (1534 r.),

przyjęcia

luteranizmu w

Prusach Książęcych

(1525 r.)

– charakteryzuje

postacie: Johannesa

Tetzla, Fryderyka III

– zna daty: I wojny

szmalkaldzkiej

(1546–1547 r.), II

wojny

szmalkaldzkiej

(1552), wojny

domowej w

Szwajcarii (1529–

1531 r.), przyjęcia

luteranizmu w

Inflantach (1561 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

VI, Juliusza II,

Ulricha von Huttena,

Katarzyny

Aragońskiej, Marii

Tudor, Elżbiety I

– zna daty: sojuszu

w Szmalkalden

(1531 r.), przyjęcia

luteranizmu w Danii

i Norwegii (1527 r.)

oraz w Szwecji

(1544 r.)

– ocenia wpływ

kryzysu w Kościele

katolickim na

szerzenie się haseł

reformacji

– ocenia społeczne i

polityczne skutki

reformacji.

głowę Kościoła w

Anglii (1531 r.)

– charakteryzuje

postacie: Marcina

Lutra, Jana Kalwina,

Henryka VIII

– omawia zasady

wyznania

luterańskiego,

kalwińskiego i

anglikańskiego.

Münzera, Ulricha

Zwingliego

– wskazuje na mapie

te państwa, w

których zwyciężyła

reformacja oraz te, w

których oficjalnie

obowiązywała

religia katolicka, ale

część społeczeństwa

była przychylna

reformacji

– przedstawia

przyczyny

reformacji

– przedstawia

działalność Lutra i

charakteryzuje jego

poglądy

– charakteryzuje

ideologię Kalwina i

organizację jego

Kościoła

– omawia cechy

charakterystyczne

Kościoła

anglikańskiego.

Mądrego, Filipa

Melanchtona,

Albrechta

Hohenzollerna

– wyjaśnia, z czego

wynikała

popularność haseł

reformacyjnych

– przedstawia

stosunek różnych

grup społecznych w

Niemczech do

reformacji

– omawia poglądy i

działalność

Zwingliego

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

Kościół angielski

uniezależnił się od

papiestwa

– opisuje proces

rozprzestrzeniania

się reformacji w

Europie i jego skutki

– omawia społeczne

i polityczne skutki

reformacji.

Wielkiej, Gottharda

Kettlera

– omawia wojny

religijne w

Niemczech i ich

skutki

– porównuje

najważniejsze

wyznania powstałe

w czasach

reformacji.

7.

Kontrreformacja

i wojny religijne

– Kościół wobec

reformacji

– reformy

soboru

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sobór

trydencki,

kontrreformacja

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

inkwizycja, Indeks

ksiąg zakazanych,

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Święte

Oficjum

– zna datę powołania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojna

trzech Henryków

– zna daty: wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminów: gezowie,

pacyfikacja

gandawska

trydenckiego i

walka z

reformacją

– powstanie i

działalność

Towarzystwa

Jezusowego

– walka

władców Francji

z hugenotami

– rewolucja w

Niderlandach

– zna datę soboru

trydenckiego (1445–

1463 r.)

– przedstawia

reformy soboru

trydenckiego.

jezuici, noc św.

Bartłomieja, Edykt

nantejski

– zna daty:

ogłoszenia Indeksu

ksiąg zakazanych

(1559 r.),

zatwierdzenia

zakonu jezuitów

przez papieża (1540

r.), nocy św.

Bartłomieja (1572

r.), Edyktu

nantejskiego (1598

r.)

– charakteryzuje

postacie: Pawła IV,

Ignacego Loyoli

– omawia i ocenia

działalność

inkwizycji

– charakteryzuje

organizację zakonu

jezuitów

– omawia

postanowienia

Edyktu nantejskiego

i wyjaśnia, czy

wprowadzał on

całkowitą tolerancję

religijną.

Świętego Oficjum

(1542 r.)

– charakteryzuje

postacie: Pawła III,

Katarzyny

Medycejskiej,

Henryka IV

Burbona, Wilhelma

Orańskiego

– wskazuje na mapie

państwa, w których

doszło do walk

religijnych

– przedstawia

stosunek Kościoła

katolickiego do

reformacji

– opisuje działalność

jezuitów

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojen

religijnych we

Francji

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki rewolucji w

Niderlandach.

domowej między

Gwizjuszami a

Burbonami (1562–

1594 r.), rewolucji w

Niderlandach (1566–

1648 r.),

proklamowania

Republiki

Zjednoczonych

Prowincji

Niderlandów (1588

r.)

– charakteryzuje

postacie: Hadriana

VI, Henryka II,

Filipa II

– porównuje

charakter wojen

religijnych

prowadzonych w

XVI w. we Francji

i w Niderlandach.

– zna daty: edyktu

tolerancyjnego dla

hugenotów (1562 r.),

koronacji Henryka

IV Burbona (1594

r.), pacyfikacji

gandawskiej (1576

r.), unii w Utrechcie

(1579 r.)

– ocenia działalność

jezuitów

– ocenia metody

walki Kościoła z

reformacją.

8. Europa – kryzys – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia znaczenie – zna daty: bitwy – ocenia skutki

Zachodnia w

XVI wieku

monarchii

stanowych

– imperium

Habsburgów

– rywalizacja o

hegemonię w

Europie

Zachodniej

– wojny włoskie

– rywalizacja

hiszpańsko-

angielska

– zmiany w

sztuce wojennej

terminu: monarchia

absolutna

– omawia

przyczyny, przejawy

i skutki kryzysu

monarchii

stanowych w

Europie.

terminu: Wielka

Armada

– zna datę klęski

Wielkiej Armady

(1588 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Maksymiliana I

Habsburga, Elżbiety

I

– wyjaśnia

przyczyny

rywalizacji o

hegemonię w

Europie Zachodniej

– charakteryzuje

przyczyny, przebieg

i skutki rywalizacji

hiszpańsko-

angielskiej

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla Anglii

miało zwycięstwo

nad Wielką Armadą.

terminów: wojny

włoskie, Sacco di

Roma

– zna daty: wojen

włoskich (1494–

1559 r.), układu w

Wiedniu (1515 r.),

Sacco di Roma

(1527 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Ferdynanda, Karola

V, Filipa II, Karola

VIII, Ludwika XII,

Franciszka I

– wskazuje na mapie

kraje wchodzące w

skład imperium

Habsburgów za

panowania cesarza

Karola V

– opisuje i ocenia

politykę dynastyczną

Habsburgów

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojen

włoskich.

pod Marignano

(1515 r.), bitwy pod

Pawią (1525 r.),

pokoju w Cateau-

Cambrésis (1559 r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa

Pięknego, Karola I

– omawia zmiany w

sztuce wojennej w

XVI w.

rywalizacji o

hegemonię w

Europie Zachodniej.

9. Państwa

Europy

Wschodniej i

Północnej

– ekspansja

turecka

– walki na

Morzu

– charakteryzuje

postacie: Sulejmana

II Wspaniałego,

Iwana IV Groźnego

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Liga

Święta,

samodzierżawie

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

opricznina, unia

kalmarska, Riksdag

– zna daty: unii

kalmarskiej (1397

r.), uniezależnienia

się Szwecji (1523 r.)

– ocenia znaczenie

bitwy pod Lepanto

– ocenia panowanie

Iwana IV Groźnego.

Śródziemnym

– państwo

moskiewskie

– Szwecja w

XVI w.

– charakteryzuje

ekspansję imperium

tureckiego w

Europie i jej skutki.

– zna daty:

powstania Ligi

Świętej (1571 r.),

koronacji Iwana IV

Groźnego na cara

Wszechrusi (1547 r.)

– wskazuje na mapie

kierunki i zasięg

ekspansji imperium

osmańskiego

– przedstawia proces

budowania potęgi

państwa

moskiewskiego

– charakteryzuje

panowanie Iwana IV

Groźnego.

– zna daty: bitwy

pod Mohaczem

(1526 r.), bitwy pod

Lepanto (1571 r.)

– charakteryzuje

postać Ludwika

Jagiellończyka

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

sytuacji

międzynarodowej

Węgier miały spory

polityczne oraz

konflikty religijne

– omawia przebieg

walk o dominację na

Morzu

Śródziemnym.

– charakteryzuje

postacie: Jana

Zápolyi, Iwana III

Srogiego, Gustawa I

Wazy, Jana III Wazy

– omawia proces

budowania potęgi

państwa

szwedzkiego.

„ZŁOTY WIEK” RZECZYPOSPOLITEJ SZLACHECKIEJ

1. Społeczeństwo

i gospodarka w

Rzeczypospolitej

w XVI wieku

– społeczeństwo

Rzeczypospolitej

– wieloetniczna

Rzeczpospolita

– gospodarka

folwarczno-

pańszczyźniana

– sytuacja

chłopów w

Rzeczypospolitej

w XVI w.

– Gdańsk –

główny port

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

pańszczyzna,

gospodarka

folwarczno-

pańszczyźniana,

trójpolówka

– omawia cechy

charakterystyczne

gospodarki

folwarczno-

pańszczyźnianej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: folwark,

monopol dworski,

system cechowy, targ

miejski, jarmark,

myto

– opisuje strukturę

społeczeństwa

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia, na czym

polegała

wieloetniczność w

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia znaczenie

terminów: ludzie

luźni, kahał,

monopol

propinacyjny

– wskazuje na mapie

zasięg występowania

grup

narodowościowych

w Rzeczypospolitej,

znaczące szlaki

handlowe

– charakteryzuje

– przedstawia

korzyści, jakie

przynosiła szlachcie

gospodarka

folwarczno-

pańszczyźniana

– przedstawia

uwarunkowania

rozwoju handlu w

Rzeczypospolitej

– wskazuje

podobieństwa i

różnice między

– ocenia sytuację

ekonomiczną oraz

pozycję społeczną

chłopów w

Rzeczypospolitej w

XVI w.

– ocenia rolę

gospodarczą miast w

Rzeczypospolitej.

Rzeczypospolitej

– miasta

Rzeczypospolitej

– handel lokalny

i

międzynarodow

y

– pieniądz w

Rzeczypospolitej

– omawia cechy

charakterystyczne

stanów społecznych

w Polsce

– wyjaśnia, jakie

było znaczenie

gospodarcze

pańszczyzny

– omawia rolę

gospodarczą miast w

Rzeczypospolitej.

grupy

narodowościowe

zamieszkujące

państwo polsko-

litewskie

– wyjaśnia, dlaczego

Żydzi byli uznawani

za odrębny stan

społeczny

– omawia sytuację

ekonomiczną oraz

pozycję społeczną

chłopów w

Rzeczypospolitej w

XVI w.

– charakteryzuje

przyczyny słabości

miast

Rzeczypospolitej

– omawia politykę

pieniężną w

Rzeczypospolitej.

gospodarką

Rzeczypospolitej a

gospodarką Europy

Zachodniej.

2. Rozwój

demokracji

szlacheckiej

– pozycja

prawna szlachty

w

Rzeczypospolitej

– liczebność i

zróżnicowanie

szlachty

– polski

parlamentaryzm;

sejmiki i sejm

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

demokracja

szlachecka, sejm,

izba poselska, senat,

konstytucja Nihil

novi

– zna datę

konstytucji Nihil

novi (1505 r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

nietykalność

osobista,

przywiązanie do

ziemi, magnateria,

szlachta średnia,

szlachta drobna,

szlachta zagrodowa,

szlachta gołota,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: prawo

ziemskie,

królewszczyzny,

możnowładztwo,

ustawa o

inkompatibiliach,

koronacja vivente

rege, wojna kokosza,

egzekucja praw i

– wyjaśnia

okoliczności i

przejawy konfliktu

między magnaterią a

szlachtą

– charakteryzuje i

porównuje pozycję

polityczną

magnaterii i szlachty

średniej w I poł. XVI

– ocenia prawną

pozycję szlachty w

Rzeczypospolitej

– ocenia rolę i

znaczenie króla w

systemie demokracji

szlacheckiej.

walny

– narodziny

ruchu

egzekucyjnego

– egzekucja

praw i dóbr

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta I

Starego, Zygmunta

II Augusta

– przedstawia cechy

charakterystyczne

parlamentaryzmu

polskiego.

sejmik, sejm walny,

ruch egzekucyjny,

wojsko kwarciane

– zna daty:

przywileju

jedlneńsko-

krakowskiego (1430

r.), zwołania

pierwszego sejmu

walnego (1493 r.),

sejmu

egzekucyjnego

(1562 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

Jagiellończyka, Jana

Olbrachta

– przedstawia

zróżnicowanie

statusu społecznego

szlachty

– omawia rolę i

znaczenie sejmików

szlacheckich

– przedstawia

postulaty ruchu

egzekucyjnego oraz

ich realizację.

dóbr, lustracja

– zna daty: statutu

piotrkowskiego

(1496 r.), przywileju

Zygmunta Starego

(1518 r.), przywileju

mielnickiego (1501

r.), sejmu

piotrkowskiego

(1504 r.), I koronacji

vivente rege (1529

r.), wojny kokoszej

(1537 r.)

– charakteryzuje

postacie: Bony

Sforzy, Barbary

Radziwiłłówny

– charakteryzuje

pozycję króla i

szlachty w

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia

przyczyny i

przejawy konfliktu

między szlachtą a

królem

– omawia narodziny

ruchu egzekucyjnego

– przedstawia

główne założenia

ideologii

szlacheckiej w XVI

w.

w.

3. Kultura i

sztuka renesansu

w Polsce

– humanizm w

Polsce

– rozwój nauk

ścisłych i

medycznych

– geografia i

historiografia

polska

– myśl społeczna

i polityczna

– literatura

polskiego

renesansu

– architektura i

sztuka

renesansowa w

Polsce

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

attyka, arkady,

arrasy

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Reja, Jana

Kochanowskiego,

Mikołaja Kopernika,

– charakteryzuje

dorobek polskiej

literatury

renesansowej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

genealogia,

heraldyka

– charakteryzuje

postacie: Łukasza

Górnickiego,

Marcina Kromera,

Macieja z

Miechowa, Andrzeja

Frycza

Modrzewskiego,

Stanisława

Orzechowskiego,

Jana Zamojskiego

– przedstawia

mecenat artystyczny

w Polsce

– wymienia

czynniki, które

wpłynęły na rozwój

polskiej literatury w

czasach odrodzenia

– omawia myśl

społeczną i

polityczną polskiego

odrodzenia

– wyjaśnia, jaką rolę

słowo drukowane

odgrywało w życiu

publicznym w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sztuka

epistolarna,

polichromia

– charakteryzuje

postacie: Filippa

Buonaccorsi

(Kallimacha),

Sebastiana

Klonowica,

Szymona

Szymonowica,

Franciszka

Florentczyka,

Bartolomea

Berrecciego,

Bernarda Morando

– omawia

działalność

zwolenników idei

humanizmu w

Polsce

– wyjaśnia rolę

Krakowa i dworu

królewskiego w

upowszechnianiu

idei humanizmu i

renesansu

– wskazuje związki

między polską i

europejską

– charakteryzuje

postacie: Bernarda

Wapowskiego,

Mikołaja

Sienickiego,

Biernata z Lublina,

Santiego Gucci

– charakteryzuje

polskie osiągnięcia

w dziedzinie nauk

ścisłych i

medycznych

– przedstawia

dorobek polskiej

geografii i

historiografii epoki

renesansu

– wyjaśnia, w jaki

sposób Zamość

realizował założenia

miasta idealnego.

– charakteryzuje

postacie: Ludwika

Decjusza, Andrzeja

Krzyckiego, Jana

Dantyszka,

Klemensa

Janickiego, Józefa

Strusia, Wojciecha

Oczko, Marcina

Bielskiego, Bartosza

Paprockiego,

Reinholda

Heidensteina,

Wawrzyńca

Goślickiego, Jana

Michałowicza z

Urzędowa,

Stanisława

Samostrzelnika

– porównuje i ocenia

myśl polityczno-

społeczną renesansu

polskiego i

europejskiego.

Rzeczypospolitej

w XVI w.

– przedstawia

osiągnięcia sztuki i

architektury

renesansu w Polsce.

architekturą

renesansową

– porównuje poglądy

społeczno-polityczne

Andrzeja Frycza

Modrzewskiego i

Stanisława

Orzechowskiego.

4. Panowanie

ostatnich

Jagiellonów

– wojny z

państwem

moskiewskim

– stosunki z

Habsburgami i

polityka

węgierska

– polityka

dynastyczna

ostatnich

Jagiellonów

– wojny o

Mołdawię i

stosunki z

państwem

tureckim

– zakończenie

problemu

krzyżackiego

– hołd pruski i

jego ocena

– walka o

wpływy nad

Bałtykiem i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: hołd

pruski, sekularyzacja

– zna daty: pokoju

krakowskiego i

hołdu pruskiego

(1525 r.)

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

Starego, Albrechta

Hohenzollerna,

Iwana IV Groźnego,

Zygmunta Augusta

– omawia

postanowienia

pokoju

krakowskiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: zjazd w

Wiedniu, flota

kaperska

– zna daty: zjazdu w

Wiedniu (1515 r.),

bitwy pod

Mohaczem (1526 r.),

wojny z zakonem

krzyżackim (1519–

1521 r.), I wojny

północnej (1563–

1570 r.), hołdu

lennego Gottharda

Kettlera (1561 r.)

– charakteryzuje

postacie:

Maksymiliana I,

Władysława

Jagiellończyka,

Ludwika

Jagiellończyka, Jana

Olbrachta, Gottharda

Kettlera

– wyjaśnia znaczenie

terminów: I wojna

północna, dominium

Maris Baltici,

Komisja Morska

– zna daty: bitwy

pod Orszą (1514 r.),

powstania Komisji

Morskiej (1568 r.),

pokoju w Szczecinie

(1570 r.),

przeniesienia praw

do lenna w Prusach

na Hohenzollernów

z Brandenburgii

(1563 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ferdynanda

Habsburga, Jana

Tarnowskiego

– wskazuje na mapie

ziemie przyłączone i

utracone przez

Polskę i Litwę w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: hospodar,

obrona potoczna,

Statuty

Karnkowskiego

– zna daty: wyprawy

na Mołdawię (1497

r.), bitwy pod

Obertynem (1530 r.),

Statutów

Karnkowskiego

(1570 r.)

– charakteryzuje

postacie: Iwana III

Srogiego, Jana

Zápolyi, Stefana

Wielkiego

– omawia stosunki

polsko-tureckie w

XVI w.

– przedstawia

okoliczności

przyłączenia

Mazowsza do

– zna daty:

rozejmu

moskiewskiego

(1503 r.), pokoju

wieczystego z Turcją

(1533 r.)

– ocenia, czy

korzystnym dla

Polski sposobem

rozwiązania

konfliktu z

Krzyżakami były

sekularyzacja

zakonu i utworzenie

świeckiego państwa

pruskiego.

Inflanty

– przyłączenie

Mazowsza do

Korony

– omawia politykę

dynastyczną

ostatnich

Jagiellonów

– charakteryzuje

ostatnią wojnę

polsko-krzyżacką

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki walki o

wpływy nad

Bałtykiem i Inflanty.

latach 1492–1572,

podział Inflant w

1561 r.

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki walk z

Wielkim Księstwem

Moskiewskim

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojen o

Mołdawię

– charakteryzuje

stosunki polsko–

habsburskie i ich

wpływ na losy

Węgier

– omawia politykę

morską Zygmunta

Augusta i jej skutki.

Korony

– wyjaśnia, dlaczego

ostatni Jagiellonowie

nie podjęli działań

na rzecz odzyskania

Śląska.

5. Reformacja i

kontrreformacja

w

Rzeczypospolitej

– początki

reformacji w

Polsce

– bracia polscy i

bracia czescy

– próby

zjednoczenia

protestantów i

walka o

tolerancję

–

kontrreformacja

– wyjaśnia znaczenie

terminów: arianie

(bracia polscy),

konfederacja

warszawska

– zna datę

konfederacji

warszawskiej (1573

r.)

– wymienia

wyznania

protestanckie, które

– wyjaśnia znaczenie

terminów: zbór,

pacyfizm, bracia

czescy, ugoda

sandomierska,

wolność religijna,

unia brzeska,

Kościół unicki

(grekokatolicki)

– zna daty: ugody

sandomierskiej

(1570 r.), unii

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

antytrynitaryzm,

Kościół narodowy,

dysydenci, dyzunici

– zna daty: rozłamu

wśród polskich

kalwinistów (1562–

1565 r.),

sprowadzenia

jezuitów do Polski

(1564 r.), powołania

– charakteryzuje

postać Piotra z

Goniądza

– wyjaśnia, dlaczego

XVI-wieczna

Rzeczpospolita jest

nazywana krajem

tolerancji

wyznaniowej.

– przedstawia i

ocenia proces

kształtowania się

tolerancji

wyznaniowej w

Polsce.

w Polsce

– Kościół

prawosławny i

unia brzeska

rozwinęły się na

ziemiach

Rzeczypospolitej

w XVI w.

– przedstawia

postanowienia aktu

konfederacji

warszawskiej.

brzeskiej (1596 r.)

– charakteryzuje

postacie: Piotra

Skargi, Jakuba

Wujka

– wskazuje na mapie

tereny, na których

dominowali

wyznawcy

prawosławia,

luteranie, kalwini,

arianie i

grekokatolicy

– omawia zasięg

reformacji na

ziemiach

Rzeczypospolitej

– omawia próby

zjednoczenia

protestantów

polskich

– omawia

działalność jezuitów

w Polsce

– charakteryzuje

przyczyny i

konsekwencje

zawarcia unii

brzeskiej.

Akademii Wileńskiej

(1569 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fausta

Socyna, Jana

Łaskiego, Stanisława

Hozjusza

– wyjaśnia, na czym

polegała popularność

haseł

reformacyjnych w

Polsce

– przedstawia

okoliczności

powstania braci

polskich

– charakteryzuje

poglądy i działalność

braci polskich

– charakteryzuje

realizację

postanowień soboru

trydenckiego w

Polsce

– wyjaśnia, dlaczego

kalwinizm zyskał

popularność wśród

szlachty.

6.

Rzeczpospolita

– unia polsko-

litewska w XV

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

– wyjaśnia znaczenie

terminów: unia

– wyjaśnia znaczenie

terminów: unia

– wyjaśnia znaczenie

terminu: II statut

– zna daty:

utworzenia

Obojga Narodów w.

– dwa państwa i

jeden władca

– przemiany na

Litwie przed

unią lubelską

– unia lubelska i

jej znaczenie

– Rzeczpospolita

Obojga Narodów

– cechy

charakterystyczn

e

– Prusy

Królewskie w

XVI w.

inkorporacja, unia

lubelska,

Rzeczpospolita

Obojga Narodów

– zna datę unii

lubelskiej (1569 r.)

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

Starego, Zygmunta

Augusta

– wskazuje na mapie

terytoria Litwy i

Korony po unii

lubelskiej

– przedstawia

postanowienia unii

lubelskiej.

realna, bojarzy,

polonizacja

– zna datę sejmu

lubelskiego (1568–

1569 r.)

– charakteryzuje

postacie: Kazimierza

Jagiellończyka, Jana

Olbrachta,

Aleksandra

– wskazuje na mapie

ziemie wcielone do

Korony na sejmie

lubelskim

– omawia przyczyny

dążeń do

zacieśnienia unii

między Polską i

Litwą

– opisuje przebieg

sejmu lubelskiego

– przedstawia

różnice między unią

personalną a realną.

krakowsko–

wileńska, unia

mielnicka

– zna daty: objęcia

tronu Polski i Litwy

przez Kazimierza

Jagiellończyka (1446

r.), unii krakowsko–

wileńskiej (1499 r.),

unii mielnickiej

(1501 r.)

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Radziwiłła

Czarnego, Mikołaja

Radziwiłła Rudego

– omawia losy unii

polsko-litewskiej w

XV i XVI w.

– wyjaśnia, z czego

wynikała silna

pozycja polityczna

rodów

możnowładczych w

Wielkim Księstwie

Litewskim

– wyjaśnia, dlaczego

przez długi czas

Jagiellonowie byli

przeciwnikami

ścisłego połączenia

Polski i Litwy.

litewski

– zna daty:

rozdzielenia władzy

w Polsce i na Litwie

(1492 r.), II statutu

litewskiego (1566

r.), zniesienia

autonomii Prus

Królewskich (1569

r.)

– omawia i ocenia

rządy Zygmunta

Augusta na Litwie

– charakteryzuje

przemiany ustrojowe

na Litwie

– omawia

konsekwencje zmian

wprowadzonych w

Prusach Królewskich

w II poł. XVI w.

odrębnego systemu

sądownictwa na

Litwie (1564 r.),

powołania sejmików

ziemskich na Litwie

(1566 r.)

– ocenia, czy po

przyłączeniu tych

ziem do Korony

pomiędzy obiema

częściami

Rzeczypospolitej

panowała

równowaga

terytorialna, czy też

jedna z nich

przeważała

– ocenia

konsekwencje

polityczne,

społeczne,

gospodarcze i

kulturowe unii

lubelskiej.

7. Pierwsi

władcy elekcyjni

– pierwsze

bezkrólewie

– pierwsza

wolna elekcja;

Artykuły

henrykowskie i

pacta conventa

– krótkie rządy

Henryka

Walezego i

drugie

bezkrólewie

– początki

rządów Stefana

Batorego –

wojna z

Gdańskiem

– wojna z

Moskwą

– konflikt

Stefana Batorego

ze szlachtą

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

bezkrólewie, elekcja

viritim, Artykuły

henrykowskie

– zna daty: I wolnej

elekcji (1573 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

Walezego, Stefana

Batorego

– przedstawia zasady

ustrojowe określone

w Artykułach

henrykowskich.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konfederacja,

interrex, sejm

konwokacyjny, pacta

conventa

– zna daty: sejmu

konwokacyjnego

(1573 r.), wojny z

Rosją (1577–1582 r.)

– charakteryzuje

postać Jana

Zamojskiego

– wymienia i

charakteryzuje

instytucje powołane

w wyniku

kompromisu

zawartego między

szlachtą i magnaterią

po śmierci

Zygmunta Augusta

– wyjaśnia, w jakich

celach w dawnej

Polsce zawiązywano

konfederacje

– omawia przebieg

pierwszej wolnej

elekcji

– wymienia różnice

między Artykułami

henrykowskimi a

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konfederacja

kapturowa, sąd

kapturowy, Trybunał

Koronny, piechota

wybraniecka, rozejm

w Jamie Zapolskim

– zna daty: śmierci

Zygmunta Augusta

(1572 r.), ucieczki

Henryka Walezego

do Francji (1574 r.),

elekcji Stefana

Batorego (1575 r.),

wojny Batorego z

Gdańskiem (1576–

1577 r.), reformy

sądownictwa (1578

r.), rozejmu w Jamie

Zapolskim (1582 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jakuba

Uchańskiego, Anny

Jagiellonki

– wskazuje na mapie

postanowienia

terytorialne rozejmu

w Jamie Zapolskim

– omawia sytuację w

Rzeczypospolitej po

śmierci ostatniego

– zna daty:

zniesienia Statutów

Karnkowskiego

(1585 r.), zajęcia

Połocka (1579 r.),

zdobycia Wielkich

Łuków (1580 r.),

zajęcia Pskowa

(1581 r.)

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Sienickiego, Jana

Firleja, Ernesta

Habsburga, Iwana

IV Groźnego, Jana

III Wazy, Samuela

Zborowskiego

– wskazuje na mapie

zasięg zdobyczy

terytorialnych

państwa

moskiewskiego w

Inflantach do 1577 r.

– omawia sytuację

polityczną w

Rzeczypospolitej po

ucieczce Henryka

Walezego

– ocenia rolę Jana

Zamojskiego w

czasach rządów

dwóch pierwszych

– charakteryzuje

postacie:

Maksymiliana II

Habsburga, Fiodora

– ocenia politykę

zagraniczną i

wewnętrzną Stefana

Batorego.

pacta conventa

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

Stefana Batorego

– opisuje przyczyny,

przebieg i skutki

wojny z Rosją.

Jagiellona

– charakteryzuje

spór między szlachtą

i magnaterią w

okresie pierwszego

bezkrólewia

– charakteryzuje rolę

Jana Zamojskiego w

czasach rządów

dwóch pierwszych

królów elekcyjnych.

królów elekcyjnych

– omawia przyczyny

konfliktu Stefana

Batorego ze szlachtą.

EUROPA W XVII WIEKU

1. Angielska

wojna domowa

– przemiany

społeczne i

konflikty

religijne w

Anglii

– spór króla z

parlamentem

– początek

rewolucji

angielskiej

– wojna domowa

i powstanie

republiki

– protektorat

Olivera

Cromwella

– od restauracji

do monarchii

parlamentarnej

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

chwalebna

(sławetna)

rewolucja,

monarchia

parlamentarna

– zna daty: wojny

domowej (1642–

1649 r.),

chwalebnej

rewolucji (1688 r.)

– charakteryzuje

postać Olivera

Cromwella

– omawia przyczyny

i skutki wojny

domowej

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

– wyjaśnia znaczenie

terminów: nowa

szlachta (gentry),

Armia Nowego

Wzoru, lord

protektor, Akt

nawigacyjny,

Habeas Corpus Act,

Ustawa o prawach

– zna daty:

powstania Armii

Nowego Wzoru

(1645 r.), ogłoszenia

republiki w Anglii

(1649 r.), przyjęcia

przez Cromwella

tytułu lorda

protektora (1653 r.),

Aktu nawigacyjnego

(1651 r.), Habeas

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

purytanizm, Petycja

o prawo, Krótki

Parlament, Długi

Parlament, Wielka

remonstracja,

independenci,

Parlament

Kadłubowy, torysi,

wigowie, Akt o

następstwie tronu

– zna daty: Petycji

o prawo (1628 r.),

Wielkiej

remonstracji (1641

r.), bitwy pod

Naseby (1645 r.),

ścięcia Karola I

(1649 r.), restauracji

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

jedenastoletnia

tyrania, lewellerzy,

diggerzy, Akt

tolerancyjny

– zna daty: zwołania

Krótkiego

Parlamentu (1640

r.), obrad Długiego

Parlamentu (1640–

1653 r.), powołania

Parlamentu

Kadłubowego (1648

r.), Aktu

tolerancyjnego

(1689 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jakuba I

Stuarta, Karola II

– zna datę

rozwiązania

parlamentu przez

Karola I Stuarta

(1629 r.)

– charakteryzuje i

ocenia rolę Olivera

Cromwella podczas

rewolucji

– omawia i ocenia

polityczne skutki

chwalebnej

rewolucji.

doszło do restauracji

monarchii Stuartów.

Corpus Act (1679 r.),

Ustawy o prawach

(1689 r.)

– charakteryzuje

postać Wilhelma III

Orańskiego

– wskazuje na kraje,

które weszły w skład

republiki rządzonej

przez Cromwella

– omawia wpływ

przemian

gospodarczych na

zmiany w

społeczeństwie

angielskim w XVI

w.

– przedstawia

przyczyny i skutki

sporu królów

angielskich z

parlamentem

– wyjaśnia, jaką rolę

w rewolucji

angielskiej odegrała

Armia Nowego

Wzoru

– omawia rządy

Cromwella w

okresie jego

protektoratu.

Stuartów (1660 r.),

Aktu o następstwie

tronu (1701 r.)

– charakteryzuje

postać Karola I

Stuarta

– wskazuje na mapie

rejony Anglii

zdominowane przez

zwolenników króla

oraz zwolenników

Parlamentu

– charakteryzuje

gospodarczą rolę

nowej szlachty

– omawia podziały

religijne w

społeczeństwie

angielskim

– wymienia

ugrupowania

polityczne mające

wpływ na przebieg

rewolucji

angielskiej

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

stracono Karola I

– omawia konflikt

między Karolem II a

parlamentem

– wyjaśnia wpływ

Stuarta, Jakuba II

Stuarta, Marii Stuart

– przedstawia

ograniczenia w

rozwoju

gospodarczym

Anglii w XVI w.

– charakteryzuje

relacje między

Karolem I a

parlamentem

angielskim.

Habeas Corpus Act i

Ustawy o prawach

na ustrój polityczny

Anglii.

2. Wojna

trzydziestoletnia

– Rzesza

Niemiecka na

początku XVII

w.

– defenestracja

praska

– początek

wojny

trzydziestoletniej

– działania

wojenne w

latach 1624–

1635

– wojna

europejska –

francuski okres

wojny

trzydziestoletniej

– armie okresu

wojny

trzydziestoletniej

– pokój

westfalski i

skutki wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojna

trzydziestoletnia

– zna daty wojny

trzydziestoletniej

(1618–1648 r.)

– przedstawia

przyczyny

polityczne i religijne

wojny

trzydziestoletniej

– wyjaśnia, czy

wojna

trzydziestoletnia

powinna być

traktowana jako

konflikt niemiecki,

czy

ogólnoeuropejski.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Unia

Protestancka, Liga

Katolicka, druga

defenestracja

praska, pokój

westfalski

– zna daty:

powstania Unii

Protestanckiej (1608

r.), utworzenia Ligi

Katolickiej (1609 r.),

II defenestracji

praskiej (1618 r.),

pokoju westfalskiego

(1648 r.)

– wskazuje na mapie

najważniejsze

państwa

protestanckie i

katolickie

uczestniczące w

wojnie

trzydziestoletniej

– omawia sytuację

wyznaniową w

Rzeszy Niemieckiej

i jej wpływ na

– zna daty: okresu

czesko-

palatynackiego

(1618–1624), okresu

duńskiego (1624–

1629 r.), okresu

szwedzkiego (1630–

1635 r.), okresu

francuskiego (1635–

1648 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ferdynanda

II, Fryderyka V

Wittelsbacha,

Christiana IV,

Albrechta von

Wallensteina,

Gustawa II Adolfa

– wskazuje na mapie

zmiany terytorialne

w Europie po pokoju

westfalskim

– charakteryzuje

sytuację

wyznaniową w

Królestwie Czeskim

– wymienia etapy w

przebiegu wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminów: list

majestatyczny, edykt

restytucyjny

– zna daty: listu

majestatycznego

(1609 r.), bitwy pod

Białą Górą (1620 r.),

edyktu

restytucyjnego (1629

r.), bitwy pod Lützen

(1632 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

IV, Fryderyka V,

Maksymiliana I,

Rudolfa II, Macieja I

– opisuje cechy

charakterystyczne

armii okresu wojny

trzydziestoletniej.

– zna daty: pokoju w

Nikolsburgu (1622

r.), bitwy pod

Dessau (1626 r.),

pokoju w Lubece

(1629 r.), pokoju w

Pradze (1635 r.),

bitwy pod Rocroi

(1643 r.), bitwy pod

Lens (1648 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ernsta von

Mansfelda, Johana

von Tilly’ego

– ocenia skutki

polityczne,

gospodarcze,

społeczne i religijne

wojny

trzydziestoletniej.

sytuację Europy

– wyjaśnia

okoliczności i skutki

II defenestracji

praskiej

– podaje przyczyny

włączania się

kolejnych państw do

konfliktu w Rzeszy

– omawia

postanowienia

pokoju

westfalskiego.

trzydziestoletniej i

charakteryzuje je

– przedstawia

przyczyny wybuchu

powstania czeskiego

i jego klęski.

3. Absolutyzm

we Francji

– Ludwik XIII i

kardynał

Richelieu

– rządy

kardynała

Mazarina

– władza

absolutna

Ludwika XIV

– gospodarka

podporządkowan

a państwu

– polityka

zagraniczna

Ludwika XIV

– armia Ludwika

XIV

– wyjaśnia znaczenie

terminów: racja

stanu, merkantylizm

– zna daty: początku

rządów osobistych

Ludwika XIV (1661

r.)

– charakteryzuje

postacie: Armanda

de Richelieu,

Ludwika XIV

– omawia cechy

charakterystyczne

monarchii absolutnej

Ludwika XIV.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: intendent,

szlachta urzędnicza,

fronda, Wysoka

Rada, kolbertyzm

– zna daty: frondy

parlamentarnej

(1648–1649 r.),

frondy książąt

(1649–1653 r.),

zniesienia Edyktu

nantejskiego (1685

r.)

– charakteryzuje

postacie: Ludwika

XIII, Jules’a

Mazarina, Jeana

Baptisty Colberta

– wyjaśnia, na czym

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna

dewolucyjna, pokój

w Akwizgranie,

polityka réunionów,

– zna daty: wojny

dewolucyjnej (1667–

1668 r.), pokoju w

Akwizgranie (1668

r.), wojny francusko-

holenderskiej (1672–

1679 r.), wojny

Francji z Ligą

Augsburską (1686–

1697 r.), pokoju w

Rijswijk (1697 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

IV Burbona,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: edykt

łaski, pokój

pirenejski, Liga

Augsburska, pokój w

Rijswijk

– zna daty: edyktu

łaski (1629 r.),

pokoju pirenejskiego

(1659 r.)

– charakteryzuje

postacie: Marii

Medycejskiej, Anny

Austriaczki

– charakteryzuje

rządy Henryka IV

Burbona

– charakteryzuje i

ocenia politykę

– przedstawia i

ocenia rolę

kardynałów de

Richelieu oraz

Mazarina w dziejach

Francji

– ocenia panowanie

Ludwika XIV.

polegała

centralizacja władzy

za rządów Ludwika

XIII

– przedstawia

przyczyny i skutki

frondy

– charakteryzuje

reformy ustrojowe

Ludwika XIV

– omawia reformy

gospodarcze w

XVII-wiecznej

Francji

– opisuje proces

kształtowania się

władzy absolutnej

we Francji.

Kondeusza

– wskazuje na mapie

zasięg ekspansji

Francji za rządów

Ludwika XIV

– omawia rządy

Ludwika XIII i

kardynała Richelieu

– omawia rządy

kardynała Mazarina

– wymienia grupy

społeczne we Francji

zainteresowane

wprowadzeniem

absolutyzmu

i jemu przeciwne

oraz charakteryzuje

przyczyny takich

postaw

– omawia stosunki

Francji z sąsiadami.

zagraniczną

Ludwika XIV

– przedstawia

innowacje w armii

francuskiej i ich

wpływ na sukcesy

militarne Ludwika

XIV.

4. Zmiany

polityczne w

Europie w XVII

wieku

– upadek potęgi

Hiszpanii

– polityka

obronna

Holandii; wojny

angielsko-

holenderskie

– wzrost

znaczenia

Brandenburgii

– potęga i

– zna datę bitwy pod

Wiedniem (1683 r.)

– charakteryzuje

postać Jana III

Sobieskiego

– opisuje przyczyny

i skutki rywalizacji

Holandii z Francją i

Anglią.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Święta Liga

– zna daty: unii

personalnej

Brandenburgii i Prus

Książęcych (1618

r.), zawarcia Świętej

Ligi (1684 r.),

pokoju w

Karłowicach (1699

r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

moryskowie, junkrzy,

Święta Liga

– zna daty: zajęcia

przez Brandenburgię

Pomorza

Zachodniego (1648

r.), traktatów

welawsko-

bydgoskich (1657 r.)

– zna daty: wojen

angielsko–

holenderskich

(1652–1654 r., 1665

r., 1672–1674 r.),

antyhabsburskiego

powstania na

Węgrzech (1682 r.)

– charakteryzuje

postacie: Wilhelma

III Orańskiego,

– zna daty: powstań

w Katalonii i

Portugalii (1640 r.),

uznania przez

Hiszpanię

niepodległości

Portugalii (1668 r.),

bitwy pod Linköping

(1598 r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa III,

ekspansja

Szwecji

– Węgry i

ekspansja

turecka w

Europie

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

III Wazy, Kara

Mustafy

– wskazuje na mapie

obszary utracone

przez Turcję w

wyniku pokoju w

Karłowicach

– przedstawia

okoliczności, w

jakich

Brandenburgia

przejęła pruski tron

książęcy

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

Fryderyka Wilhelma

– omawia wpływ

relacji habsbursko-

wiedeńskich na

konflikt z Turcją

– przedstawia

antyturecką

działalność Świętej

Ligi.

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

Wilhelma, Karola IX

Sudermańskiego,

Karola X Gustawa,

Gustawa II Adolfa

– wskazuje na mapie

zasięg szwedzkiej

ekspansji

terytorialnej w

Europie

– przedstawia

przyczyny

gospodarcze i

polityczne upadku

potęgi Hiszpanii w

XVII w.

– wyjaśnia

przyczyny

wypędzenia

morysków

– wyjaśnia, dlaczego

zmagania między

Anglią i Holandią

były prowadzone

jedynie w koloniach

i na morzach

– omawia ekspansję

terytorialną Prus w

XVII w.

– przedstawia etapy

ekspansji szwedzkiej

Karol XI, Karola

Lotaryńskiego

– przedstawia

okoliczności

odzyskania

niepodległości przez

Portugalię

– omawia wpływ

rywalizacji o rynki

europejskie i

światowe na politykę

międzynarodową

– opisuje politykę

kolonialną

Fryderyka Wilhelma

– charakteryzuje

proces budowania

imperium

szwedzkiego.

Filipa IV, Gaspara

de Guzmana, Jana

IV Braganzy,

Krystyny Wazy,

Axela Oxenstierny,

Jerzego II

Rakoczego, Imre

Thököly’ego

– ocenia sytuację

polityczną na

wschodzie Europy w

XVII w.

– ocenia zmiany na

arenie

międzynarodowej,

do których doszło w

XVII w.

w basenie Morza

Bałtyckiego.

5. Kultura

baroku

– od renesansu

do baroku

– sztuka i

architektura

baroku

– malarstwo

barokowe

– nauka i

filozofia epoki

baroku

– teatr, literatura

i muzyka

– wyjaśnia znaczenie

terminów: barok,

realizm

– zna czas trwania

baroku (k. XVI –

poł. XVIII w.)

– charakteryzuje

postacie: Galileusza,

Isaaca Newtona,

Kartezjusza,

Moliera, Jana

Sebastiana Bacha

– wymienia cechy

charakterystyczne

sztuki baroku.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: barok

dworski,

racjonalizm,

empiryzm,

klasycyzm, rokoko,

opera

– charakteryzuje

postacie:

Giovanniego

Lorenza Berniniego,

Caravaggia, Petera

Paula Rubensa,

Rembrandta van

Rijna, Francisa

Bacona

– wyjaśnia

interpretację terminu

barok

– przedstawia wpływ

kontrreformacji na

narodziny epoki

baroku

– omawia cechy

charakterystyczne

architektury baroku

– wymienia

przykłady rezydencji

królewskich i

cesarskich epoki

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

manieryzm,

libertynizm,

jansenizm, teatr

ludowy, powieść

łotrzykowska

– charakteryzuje

postacie: El Greca,

Diega Velázqueza,

Johannesa Keplera,

Blaise’a Pascala,

Antonia Vivaldiego

– wskazuje

podobieństwa i

różnice pomiędzy

architekturą

renesansową a

barokową

– wyjaśnia, z czego

wynikała specyfika

baroku

mieszczańsko-

protestanckiego

– omawia wpływ

manieryzmu na

narodziny epoki

baroku

– przedstawia cechy

charakterystyczne

– zna datę założenia

Royal Society w

Londynie (1660 r.)

– charakteryzuje

postacie: Francesca

Borrominiego,

Antoona van Dycka,

Jana Brueghel

młodszego, Jeana

Baptisty Racine’a,

Jeana de La

Fontaine’a, Miguela

de Cervantesa,

Georga Friedricha

Haendla

– wyjaśnia, dlaczego

wielu malarzy epoki

baroku określano

mianem „mistrzów

światła i cienia”

– omawia różnice

między rokokiem a

barokiem

– przedstawia

związki między

ideologią

absolutyzmu a

sztuką i architekturą

baroku

– omawia wpływ

– charakteryzuje

postacie: św. Jana od

Krzyża, św. Teresy z

Ávila, Kornela

Jansena, Lopego de

Vegi, Pierre’a

Corneille’a, Claudia

Monteverdiego

– ocenia, które

rozwiązania w

architekturze

barokowej mogły

robić szczególne

wrażenie na

wiernych.

baroku

– omawia

osiągnięcia naukowe

epoki baroku

– wymienia

największych

twórców epoki

baroku oraz ich

najwybitniejsze

dzieła.

barokowego

malarstwa

– przedstawia

kierunki i nurty

filozoficzne epoki

baroku

– przedstawia cechy

charakterystyczne

literatury baroku

– omawia tematykę

podejmowaną przez

artystów w utworach

barokowych.

baroku na zmiany w

teatrze i muzyce.

WOJNY I KRYZYS RZECZYPOSPOLITEJ W XVII WIEKU

1. Początki

rządów

Zygmunta III

Wazy

– podwójna

elekcja –

Zygmunt III

Waza na tronie

polskim

– król i hetman –

relacje między

Zygmuntem III

Wazą a Janem

Zamojskim

– walka o

szwedzki tron i

wojna ze

Szwecją

– rokosz

Zebrzydowskieg

o

– wojna w

– wyjaśnia znaczenie

terminu: husaria

– zna daty: bitwy

pod Kircholmem

(1605 r.), bitwy pod

Oliwą (1627 r.)

– charakteryzuje

postacie: Zygmunta

III Wazy,

Władysława IV

Wazy

– omawia przyczyny

i skutki wojen

polsko-szwedzkich

w I poł. XVII w.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: rokosz

– zna daty: wojny

polsko-szwedzkiej

(1600–1611 r.),

wojny polsko-

szwedzkiej (1617–

1622 r.), wojny

polsko-szwedzkiej

(1625–1629 r.),

bitwy pod Trzcianą

(1629 r.), rozejmu w

Starym Targu (1629

r.), rozejmu w

Sztumskiej Wsi

(1635 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

popularyści, sejm

inkwizycyjny,

regaliści, rozejm w

Starym Targu

(Altmarku), rozejm w

Sztumskiej Wsi

– zna daty: elekcji

Zygmunta III Wazy

(1587 r.), sejmu

inkwizycyjnego

(1592 r.), bitwy pod

Białym Kamieniem

(1604 r.), rokoszu

Zebrzydowskiego

(1606–1608 r.)

– charakteryzuje

– zna daty: bitwy

pod Byczyną (1588

r.), przejęcia tronu

Szwecji przez

Zygmunta III Wazę

(1592 r.),

inkorporacji

szwedzkiej Estonii

do Rzeczypospolitej

(1600 r.), bitwy pod

Guzowem (1607 r.),

bitwy pod Gniewem

(1626), bitwy pod

Tczewem i

Hamersztynem

(1627 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ernesta

– zna daty: bitwy

pod Linköping (1598

r.), detronizacji

Zygmunta III Wazy

przez szwedzki

Riksdag (1599 r.)

– ocenia relacje

między Zygmuntem

III Wazą a Janem

Zamojskim

– ocenia skutki

rokoszu

Zebrzydowskiego

dla pozycji władcy i

stabilizacji

państwowości

polskiej.

Inflantach i

Prusach

Zamojskiego, Jana

Karola

Chodkiewicza

– wskazuje na mapie

ziemie utracone

przez Rzeczpospolitą

na rzecz Szwecji

– omawia przebieg

wojen polsko-

szwedzkich w I poł.

XVII w.

– omawia rolę

husarii w

prowadzeniu działań

wojennych.

postacie:

Maksymiliana

Habsburga, Mikołaja

Zebrzydowskiego,

Gustawa II Adolfa

– omawia

okoliczności elekcji

Zygmunta III Wazy

na tron

Rzeczypospolitej

– opisuje relacje

między Zygmuntem

III Wazą a Janem

Zamojskim

– charakteryzuje

przyczyny, przebieg

i skutki rokoszu

Zebrzydowskiego

– przedstawia plany

Zygmunta III

dotyczące

wzmocnienia władzy

królewskiej.

Habsburga, Karola

IX Sudermańskiego,

Arendta Dickmanna

– przedstawia

rywalizację

Zygmunta III Wazy

z Maksymilianem

Habsburgiem

– przedstawia etapy

walki Zygmunta III

Wazy o tron Szwecji

i jej skutki.

2. Walka o

koronę carów

– kryzys

państwa

rosyjskiego w II

połowie XVI i

na początku

XVII w.

– dymitriady i

ich skutki

– początek

– wyjaśnia znaczenie

terminu: dymitriady

– zna datę bitwy pod

Kłuszynem (1610 r.)

– charakteryzuje

postać Władysława

IV Wazy

– omawia przyczyny

i skutki wojen z

– wyjaśnia znaczenie

terminów: rozejm w

Dywilinie, pokój w

Polanowie

– zna daty: I

dymitriady (1604–

1605 r.), wyprawy

Dymitra II

Samozwańca (1607–

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Wielka

Smuta, lisowczycy

– zna daty: Wielkiej

Smuty (1598–1613

r.), powstania

Wasyla Szujskiego

(1606 r.), zdobycia

Moskwy przez

– zna datę

antypolskiego

powstania Minina i

Pożarskiego (1611

r.)

– charakteryzuje

postacie: Fiodora,

Jerzego Mniszcha,

Kuźmy Minina,

– zna datę rosyjsko-

szwedzkiego traktatu

w Stołbowie (1617

r.)

– charakteryzuje

postać Michała

Szeina

– ocenia polityczne

skutki wojen z

wojny z Moskwą

i walki o koronę

carów

– wojna

smoleńska

Moskwą. 1610 r.), wojny

polsko– rosyjskiej

(1609–1618 r.),

wybrania Michała

Romanowa na cara

Rosji (1613 r.),

rozejmu w Dywilinie

(1618 r.), wojny

smoleńskiej (1632–

1634 r.), pokoju w

Polanowie (1634 r.)

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Żółkiewskiego,

Michała Romanowa,

Jana Karola

Chodkiewicza

– wskazuje na mapie

ziemie, jakie zdobyła

Rzeczpospolita

w wyniku rozejmu

w Dywilinie i pokoju

w Polanowie

– omawia przebieg

wojen

Rzeczypospolitej z

Moskwą.

Polaków (1610 r.),

rządów polskich na

Kremlu (1610–1612

r.), oblężenia

Smoleńska (1633–

1634 r.)

– charakteryzuje

postacie: Dymitra I

Samozwańca,

Dymitra II

Samozwańca,

Borysa Godunowa,

Wasyla Szujskiego,

Aleksandra Józefa

Lisowskiego

– omawia

przyczyny, przejawy

i skutki kryzysu

wewnętrznego w

państwie

moskiewskim

– charakteryzuje

rządy Dymitra I

Samozwańca i ich

skutki

– charakteryzuje

polskie rządy na

Kremlu i reakcję

Rosjan

– wyjaśnia, dlaczego

Władysław Waza nie

objął władzy w

Dymitra Pożarskiego

– wyjaśnia, dlaczego

polscy magnaci

zdecydowali się

poprzeć roszczenia

kolejnych Dymitrów

Samozwańców do

tronu

moskiewskiego

– wyjaśnia, jaką rolę

w zmaganiach z

Rosją odegrali

lisowczycy.

Moskwą.

Rosji.

3. Kozaczyzna i

konflikty z

Turcją

– Turcja i

księstwa

naddunajskie

– najazdy

tatarskie na

Rzeczpospolitą

ich skutki

– polskie

wyprawy na

Mołdawię

– narodziny

Kozaczyzny

– rejestr i

pierwsze

powstania

kozackie

– wojna z

Turcją: klęska

pod Cecorą i

oblężenie

Chocimia

– plany kolejnej

wojny z Turcją i

ich

konsekwencje

– zna daty: bitwy

pod Cecorą (1620

r.), bitwy pod

Chocimiem (1621 r.)

– omawia przyczyny

i skutki wojny z

Turcją (1620–1621

r.).

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

kozaczyzna, Dzikie

Pola (Zaporoże,

Niż), ataman, pokój

w Chocimiu

– zna daty: pokoju w

Chocimiu (1621 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Zamojskiego,

Stanisława

Żółkiewskiego, Jana

Karola

Chodkiewicza

– wskazuje na mapie

obszary

zamieszkiwane przez

Kozaków, terytoria

sporne

Rzeczypospolitej

i Turcji w XVII w.

– charakteryzuje

organizację

wewnętrzną

Kozaczyzny

– wyjaśnia, jakie

skutki dla

Rzeczypospolitej

miały najazdy

tatarskie

– wyjaśnia znaczenie

terminów: pokój

hetmański, Sicz,

tabor, rejestr,

czambuł

– zna daty: wyprawy

Jana Zamojskiego na

Mołdawię (1595 r.)

– charakteryzuje

postacie: Piotra

Konaszewicza-

Sahajdacznego,

Stanisława

Koniecpolskiego

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki interwencji

polskich magnatów

w Mołdawii

– omawia wpływ

problemu tatarskiego

na politykę

zagraniczną i

wewnętrzną

Rzeczypospolitej w I

poł. XVII w.

– omawia

geopolityczne

położenie Ukrainy i

jego wpływ na życie

codzienne jej

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

kondominium,

traktat w Buszy,

– zna daty: układu w

Chocimiu (1612 r.),

traktatu w Buszy

(1617 r.), powstania

Kosińskiego (1591–

1593 r.), powstania

Nalewajki (1595–

1596 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jeremiego

Mohyły, Szymona

Mohyły, Krzysztofa

Kosińskiego,

Semena Nalewajki,

Mehmeda Abazy

– omawia relacje

między

Rzecząpospolitą a

Mołdawią w końcu

XVI w.

– zna daty: bitwy

pod Bukowem

(1600), bitew pod

Sasowym Rogiem

(1612 r., 1633 r.)

– charakteryzuje

postacie: Michała

Walecznego,

Samuela

Koreckiego, Michała

Wiśniowieckiego

– ocenia politykę

Rzeczypospolitej

wobec Kozaków.

– omawia przyczyny

i skutki powstań

kozackich w końcu

XVI w.

– omawia przebieg

wojny z Turcją

(1620–1621 r.)

– omawia stosunki

polsko-tureckie w

latach 30. i 40. XVII

w.

mieszkańców

– wyjaśnia, jaką

funkcję pełnił rejestr

kozacki

– charakteryzuje

okres sukcesów

kozackich w pocz.

XVII w. i jego

znaczenie dla

Rzeczypospolitej.

4. Powstanie

Chmielnickiego

– problem

kozacki w I poł.

XVII w.

– wojsko

zaporoskie i jego

militarne

znaczenie

– przyczyny

powstania

Chmielnickiego

– wybuch

powstania na

Ukrainie

– walki w latach

1649–1653

– Moskwa i

Kozacy

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojsko

zaporoskie

– zna daty:

powstania

Chmielnickiego

(1648–1655 r.)

– charakteryzuje

postacie: Bohdana

Chmielnickiego,

Jana Kazimierza

Wazę

– charakteryzuje

przyczyny powstania

Chmielnickiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: układ w

Perejasławiu, unia w

Hadziaczu, księstwo

ruskie, rozejm w

Andruszowie

– zna daty: bitwy

nad Żółtymi

Wodami, pod

Korsuniem i

Piławcami (1648 r.),

obrony Zbaraża

(1649 r.), bitwy pod

Beresteczkiem (1651

r.), układu w

Perejasławiu (1654

r.), unii w Hadziaczu

(1658 r.), rozejmu w

Andruszowie (1667

r.)

– charakteryzuje

– wyjaśnia znaczenie

terminów: ukraińscy

królewięta, ugoda

zborowska, ugoda w

Białej Cerkwi

– zna daty: ugody

zborowskiej (1649

r.), ugody w Białej

Cerkwi (1651 r.),

bitwy pod Batohem

(1652 r.), bitwy pod

Żwańcem (1653 r.),

bitwy pod

Ochmatowem (1655

r.), bitew pod

Połonką i

Cudnowem (1660 r.)

– charakteryzuje

postacie: Tuhaj-beja,

Janusza Radziwiłła

– wyjaśnia wpływ

– zna daty:

powstania Pawluka

(1637 r.), powstania

Kostki-Napierskiego

(1651 r.)

– charakteryzuje

postacie: Pawła

Pawluka, Mikołaja

Potockiego, Stefana

Potockiego, Jerzego

Ossolińskiego,

Adama Kisiela,

Aleksandra Kostki-

Napierskiego,

Marcina

Kalinowskiego

– przedstawia

organizację i

znaczenie militarne

wojska zaporoskiego

– opisuje proces

– zna daty:

powstania Sulimy

(1635 r.), powstania

Ostrianicy i Huni

(1638 r.), bitwy pod

Szepielewiczami

(1654 r.)

– charakteryzuje

postacie: Iwana

Sulimy, Jurija

Chmielnickiego

– omawia powstania

kozackie z I poł.

XVII w.

– przedstawia i

ocenia postawy

Polaków wobec

powstania

Chmielnickiego

– ocenia

konsekwencje

postacie: Jeremiego

Wiśniowieckiego,

Iwana Wyhowskiego

– wskazuje na mapie

obszary objęte

powstaniem

Chmielnickiego,

ziemie przyłączone

do Rosji po rozejmie

w Andruszowie

– omawia

okoliczności

wybuchu powstania

Chmielnickiego

– omawia przebieg

działań militarnych

przeciwko Kozakom

po elekcji Jana

Kazimierza Wazy

– przedstawia

postanowienia unii

w Hadziaczu.

problemu rejestru na

stosunki polsko-

kozackie

– wyjaśnia, dlaczego

Kozacy

sprzymierzyli się z

Rosją

– omawia przebieg i

skutki wojny z Rosją

o Ukrainę.

budzenia się

świadomości

etnicznej Kozaków

zaporoskich w XVI i

XVII w.

przymierza kozacko-

rosyjskiego

– ocenia znaczenie

unii w Hadziaczu dla

stosunków polsko-

kozackich.

5. Potop

szwedzki

– przyczyny

najazdu

szwedzkiego

– początek

potopu

szwedzkiego

– wojna o

wyzwolenie

Rzeczypospolitej

– zmiana

– wyjaśnia znaczenie

terminu: potop

szwedzki

– zna daty: potopu

szwedzkiego (1655–

1660 r.), pokoju w

Oliwie (1660 r.)

– charakteryzuje

postać Jana

Kazimierza Wazy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna

podjazdowa, traktat

w Radnot, układy

welawsko-bydgoskie,

pokój oliwski

– zna daty: obrony

Jasnej Góry (1655

r.), klęski pod

Gołębiem (1656 r.),

– wyjaśnia znaczenie

terminów: dominium

Maris Baltici,

regimentarz, śluby

lwowskie

– zna daty:

kapitulacji pod

Ujściem i w

Kiejdanach (1655

r.), konfederacji w

– wyjaśnia znaczenie

terminu: traktat

wileński

– zna daty: układu

szwedzko-

brandenburskiego

(1656 r.), rozejmu w

Niemieży (1656 r.)

– charakteryzuje

postacie: Krzysztofa

– przedstawia i

ocenia postawy

magnatów w obliczu

zagrożenia

państwowości

polskiej

– ocenia postawy

Polaków i króla Jana

Kazimierza w czasie

potopu szwedzkiego.

sytuacji

międzynarodowe

j

Rzeczypospolitej

– traktat

rozbiorowy w

Radnot i jego

konsekwencje

– koniec wojny i

pokój w Oliwie

– zmiany w

polskiej armii

–

prześladowania

protestantów

– omawia przyczyny

najazdu szwedzkiego

– przedstawia

postanowienia

pokoju oliwskiego.

bitwy pod Warką

(1656 r.), traktatu w

Radnot (1656 r.),

układów welawsko-

bydgoskich (1657 r.)

– charakteryzuje

postacie: Karola X

Gustawa, Stefana

Czarnieckiego,

Augustyna

Kordeckiego

– charakteryzuje

działania wojenne w

czasie potopu

szwedzkiego

– wyjaśnia, dlaczego

obrona Jasnej Góry

stała się punktem

zwrotnym w

przebiegu działań

wojennych ze

Szwecją

– przedstawia

postawy Polaków i

króla Jana

Kazimierza w czasie

potopu szwedzkiego.

Tyszowcach i

Łańcucie (1655 r.),

ślubów lwowskich

Jana Kazimierza

(1656 r.), bitwy pod

Prostkami (1656 r.),

wygnania arian z

Polski (1658 r.)

– charakteryzuje

postacie: Hieronima

Radziejowskiego,

Janusza Radziwiłła,

Wincentego

Gosiewskiego

– wskazuje na mapie

główne kierunki

działań

wojsk szwedzkich w

1655 r.

– przedstawia

przykłady sukcesów

oręża polskiego w

walce ze Szwedami

– opisuje, jakie

znaczenie dla

państwa polskiego

miały traktaty

welawsko-bydgoskie

– wyjaśnia, dlaczego

doszło do

prześladowania

protestantów i jakie

Opalińskiego,

Andrzeja Karola

Grudzińskiego,

Fryderyka

Wilhelma, Jerzego II

Rakoczego

– przedstawia

zmiany w polskie

armii XVII w.

– charakteryzuje

sytuację

międzynarodową

Rzeczypospolitej

przed potopem

szwedzkim i w jego

czasie.

były tego skutki.

6. Wojna

domowa i król

„Piast”

– Rzeczpospolita

po potopie

szwedzkim

– plany reform

Jana Kazimierza

i problem

następstwa tronu

– rokosz

Lubomirskiego

– elekcja

Michała

Korybuta

Wiśniowieckieg

o

– konflikt króla z

malkontentami

– początek

konfliktu z

Turcją

– wyjaśnia znaczenie

terminu: liberum

veto, pokój w

Buczaczu

– zna daty:

pierwszego liberum

veto (1652 r.),

traktatu w Buczaczu

(1672 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Kazimierza, Michała

Korybuta

Wiśniowieckiego,

Jana Sobieskiego

– omawia przyczyny

i skutki wojny z

Turcją.

– zna daty: abdykacji

Jana Kazimierza

(1668 r.), elekcji

Michała Korybuta

Wiśniowieckiego

(1669 r.), wojny z

Turcją (1672 r.)

– charakteryzuje

postać Władysława

Sicińskiego

– wskazuje na mapie

zmiany terytorialne

po traktacie w

Buczaczu

– przedstawia

sytuację

Rzeczypospolitej po

potopie szwedzkim

– omawia

okoliczności objęcia

tronu

Rzeczypospolitej

przez Michała

Korybuta

Wiśniowieckiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Związek

Święcony, Związek

Pobożny,

malkontenci

– zna daty: rokoszu

Lubomirskiego

(1665–1666 r.),

zawarcia Związku

Święconego (1661

r.) i Pobożnego

(1662 r.), bitwy pod

Mątwami (1666 r.),

zdobycia Kamieńca

Podolskiego przez

Turków (1672 r.)

– charakteryzuje

postać Jerzego

Sebastiana

Lubomirskiego

– charakteryzuje

program reform

proponowany przez

Jana Kazimierza i

reakcję szlachty

polskiej

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki sporu króla z

Jerzym Sebastianem

Lubomirskim.

– zna daty: bitew

pod Bracławiem i

Kalnikiem (1671 r.),

konfederacji pod

Szczebrzeszynem

(1673 r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa

Wilhelma, Karola

Lotaryńskiego

– omawia wpływ

konfliktu króla Jana

Kazimierza z

opozycją magnacką

na funkcjonowanie

państwa

– przedstawia

konflikt króla

Michała Korybuta

Wiśniowieckiego ze

stronnictwem

profrancuskim

– omawia zmiany w

polskiej polityce

zagranicznej i ich

wpływ na

funkcjonowanie

Rzeczypospolitej.

– zna datę buntu

Piotra Doroszenki

(1671 r.)

– charakteryzuje

postać Piotra

Doroszenki

– ocenia realną

możliwość realizacji

reform Jana

Kazimierza.

7. Rządy Jana III

Sobieskiego

– elekcja Jana III

Sobieskiego

– wojna z

Turcją; pokój w

Żurawnie

– polityka

zagraniczna Jana

III Sobieskiego

– zmiany

sojuszów i ich

konsekwencje

– bitwa pod

Wiedniem i jej

znaczenie

– zakończenie

walk z Turcją

– ostatnie lata

panowania Jana

III Sobieskiego

– wyjaśnia znaczenie

terminu: odsiecz

wiedeńska

– zna datę bitwy

pod Wiedniem (1683

r.)

– charakteryzuje

postać Jana III

Sobieskiego

– przedstawia

przyczyny i skutki

odsieczy

wiedeńskiej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Święta

Liga, pokój

Grzymułtowskiego,

pokój w

Karłowicach

– zna daty: bitwy

pod Chocimiem

(1673 r.), elekcji

Jana III Sobieskiego

(1674 r.), wojny z

Turcją (1674–1676

r.), bitwy pod

Parkanami (1683 r.),

utworzenia Świętej

Ligi (1684 r.),

pokoju

Grzymułtowskiego

(1686 r.), pokoju w

Karłowicach (1699

r.)

– charakteryzuje

postacie: Leopolda I

Habsburga, Kara

Mustafy, Marii

Kazimiery

– wskazuje na mapie

obszary, które

utraciła Turcja na

rzecz

Rzeczypospolitej w

wyniku podpisania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wielki

wezyr

– zna daty: bitwy

pod Żurawnem

(1676 r.), rozejmu w

Żurawnie (1676 r.)

– charakteryzuje

postać Karola

Lotaryńskiego

– wskazuje na mapie

obszary, które

utraciła Turcja na

rzecz cesarstwa i

Wenecji w wyniku

podpisania pokoju w

Karłowicach

– opisuje

okoliczności objęcia

tronu przez Jana III

Sobieskiego

– omawia reformy

wojskowe Jana III

Sobieskiego

– charakteryzuje

skutki przejścia

Sobieskiego do

obozu

prohabsburskiego

– omawia

działalność Świętej

Ligi i jej skutki dla

– zna daty: oblężenia

Trembowli (1676 r.),

traktatu w

Jaworowie (1675 r.),

sojuszu polsko-

habsburskiego (1683

r.)

– charakteryzuje

postacie: Filipa

Wilhelma, Ludwika

Burbona (Wielkiego

Kondeusza),

Dymitra

Wiśniowieckiego,

Stanisława

Jabłonowskiego

– omawia wpływ

sytuacji

międzynarodowej na

politykę zagraniczną

Jana III Sobieskiego

– charakteryzuje

politykę Sobieskiego

wobec

Brandenburgii, Rosji

i Turcji

– przedstawia

ostatnie lata

panowania Jana III

Sobieskiego.

– zna datę

antyhabsburskiego

powstania na

Węgrzech (1682 r.)

– charakteryzuje

postać Imre

Thököly’ego

– ocenia skutki

zaangażowania

Rzeczypospolitej w

działalność Świętej

Ligi.

pokoju w

Karłowicach

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny z

Turcją (1674–1676

r.)

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

Europy miało

zwycięstwo pod

Wiedniem.

Rzeczypospolitej.

8. Kryzys

Rzeczypospolitej

– zniszczenia

wojenne

– społeczne

skutki wojen

– wzrost roli

magnaterii

– przemiany

ustrojowe i

polska

skarbowość

– sytuacja

wyznaniowa w

XVII w.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: oligarchia

magnacka

– charakteryzuje

przejawy wpływu

magnaterii na życie

polityczne i

gospodarcze

Rzeczypospolitej w

XVII w.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: latyfundia

magnackie, klientela

magnacka

– omawia

zniszczenia wojenne

i grabieże po

wielkich wojnach

XVII w.

– charakteryzuje

społeczne skutki

wojen

– wyjaśnia, jakie

były przyczyny

wzrostu znaczenia

magnaterii w drugiej

połowie XVII w.

– omawia proces

oligarchizacji życia

gospodarczego i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: przymus

propinacyjny, rządy

sejmikowe, podatek

podymny, podatek

pogłówny, kwarta,

łanowe, hiberna,

apostazja

– przedstawia skutki

wielkich wojen dla

gospodarki miejskiej

w Rzeczypospolitej

– omawia położenie

gospodarcze szlachty

w XVII w. i jej

działania na rzecz

zwiększenia swoich

dochodów

– wyjaśnia, na czym

polegały rządy

– wyjaśnia znaczenie

terminu: egzulanci

– omawia wpływ

kryzysu

europejskiego w

XVII w. na sytuację

gospodarczą

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia wpływ

egzulantów na

politykę państwa

– omawia politykę

skarbową w

Rzeczypospolitej

XVII w.

– wyjaśnia, na czym

polegał konflikt

między unitami i

dyzunitami

– opisuje relacje

– ocenia wpływ

wojen XVII w. na

przemiany

ustrojowe,

gospodarcze,

społeczne i

wyznaniowe w

Rzeczypospolitej.

politycznego

Rzeczypospolitej.

sejmikowe

– charakteryzuje

położenie

protestantów w

Rzeczypospolitej w

XVII w.

między wyznaniami

na ziemiach

Rzeczypospolitej.

9. Barok i

sarmatyzm

– początki

baroku w Polsce

– architektura

barokowa w

Polsce

– rzeźba i

malarstwo

– kultura

barokowa na

dworach

magnackich

– literatura

barokowa

– nauka i

oświata w XVII-

wiecznej

Rzeczypospolitej

– sarmatyzm i

jego cechy

charakterystyczn

e

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

sarmatyzm, złota

wolność szlachecka,

przedmurze

chrześcijaństwa

– zna czas trwania

baroku w

Rzeczypospolitej (k.

XVI – poł. XVIII

w.)

– opisuje cechy

charakterystyczne

sarmatyzmu.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

ksenofobia,

orientalizacja

– charakteryzuje

postacie: Jana

Andrzeja Morsztyna,

Jana Heweliusza,

Jana Chryzostoma

Paska

– wyjaśnia, jakie

funkcje ideowe

pełniła sztuka

baroku

– omawia cechy

charakterystyczne

barokowej

architektury

sakralnej w Polsce

– przedstawia

rozwój budownictwa

świeckiego epoki

baroku na

przykładzie

rezydencji

królewskich i

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

przedstawienia

funeralne, silva

rerum,

makaronizmy,

szlachcic-sybaryta

– charakteryzuje

postacie: Mikołaja

Zebrzydowskiego,

Tomasza Dolabelli,

Stanisława

Herakliusza

Lubomirskiego

– przedstawia wpływ

potrydenckiej

reformy kościoła na

kulturę i naukę

baroku w

Rzeczypospolitej

– omawia

osiągnięcia literatury

polskiego baroku

– opisuje cechy

charakterystyczne

rzeźby i malarstwa

– charakteryzuje

postacie: Macieja

Kazimierza

Sarbiewskiego,

Daniela

Naborowskiego,

Samuela

Twardowskiego,

Wacława

Potockiego, Jana

Brożka

– przedstawia wpływ

wielkich wojen XVII

w. na rozwój kultury

i sztuki epoki baroku

– przedstawia

rozwój nauki w

dobie baroku

– przedstawia

przyczyny i

przejawy spadku

poziomu nauczania

w polskich szkołach

XVII w.

– charakteryzuje

postacie:

Giovanniego

Trevano, Matteo

Castellego, Peetera

Danckersa de Rija,

Daniela Schultza,

Anny Stanisławskiej,

Wespazjana

Kochowskiego,

Zbigniewa

Morsztyna, Jana

Szczęsnego

Herburta, Kaspra

Niesieckiego

– charakteryzuje i

ocenia wkład

polskiego baroku do

kultury Europy XVII

i początków XVIII

w.

magnackich

– wyjaśnia, na czym

polegała

orientalizacja kultury

i obyczajów polskich

w XVII w.

polskiego baroku

– przedstawia

genezę ideologii

sarmackiej

– omawia wpływ

ideologii

sarmatyzmu na styl

życia i

obyczajowość

szlachty polskiej.

OŚWIECENIE W EUROPIE I W POLSCE

1. Gospodarka i

społeczeństwo w

XVIII wieku

– eksplozja

demograficzna w

Europie

– rewolucja

agrarna

– rewolucja

przemysłowa w

Anglii

– skutki

społeczne i

gospodarcze

rewolucji

przemysłowej

– nowe

koncepcje

ekonomiczne

– wyjaśnia znaczenie

terminów: eksplozja

demograficzna,

rewolucja

przemysłowa

– omawia społeczne

i gospodarcze skutki

rewolucji

przemysłowej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

płodozmian

intensywny,

rewolucja agrarna,

maszyna parowa,

klasa robotnicza,

liberalizm

gospodarczy, wolny

rynek, wolna

konkurencja,

gospodarka

wolnorynkowa

– zna datę

skonstruowania

maszyny parowej

(1769 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jamesa

Watta, Adama

Smitha

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

fizjokratyzm,

leseferyzm

– charakteryzuje

postać François

Quesnaya

– omawia cechy

charakterystyczne

eksplozji

demograficznej w

Europie i jej

koloniach w XVIII

w.

– omawia cechy

charakterystyczne

rewolucji agrarnej i

jej skutki

– przedstawia

uwarunkowania

rewolucji

– charakteryzuje

postacie: Edwarda

Jennera, Johna Kaya,

Jamesa Hargreavesa,

Richarda Arkwrighta

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

rozwoju medycyny

miało odkrycie

dokonane przez

Edwarda Jennera

– wymienia

najważniejsze

wynalazki związane

z rewolucją

przemysłową.

– ocenia

gospodarcze i

społeczne skutki

rewolucji

przemysłowej.

– wskazuje na mapie

najbardziej

rozwinięte

gospodarczo

państwa XVIII-

wiecznej Europy

– omawia przyczyny

eksplozji

demograficznej w

Europie i jej

koloniach w XVIII

w.

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

rozwoju przemysłu

miało wynalezienie

maszyny parowej

– charakteryzuje

klasę robotniczą w

XVIII w.

przemysłowej

– omawia wpływ

wynalazków na

zmiany w przemyśle

włókienniczym

– opisuje przemiany

w hutnictwie i

metalurgii

– omawia nowe idee

ekonomiczne

stworzone w XVIII

w.

2. Oświecenie – wiek XVIII –

stulecie rozumu

– filozofia i myśl

społeczno-

polityczna

oświecenia

– Wielka

encyklopedia

francuska i jej

znaczenie

– rozwój nauki

– rozwój

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

oświecenie,

trójpodział władzy,

umowa społeczna

– zna czas trwania

oświecenia (XVIII

w.)

– charakteryzuje

postacie: Karola

Monteskiusza,

Jeana-Jacques’a

– wyjaśnia znaczenie

terminów: prawa

naturalne,

encyklopedyści,

krytycyzm,

sentymentalizm,

klasycyzm

– charakteryzuje

postacie: Johna

Locke’a, Woltera,

Denisa Diderota,

Immanuela Kanta,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: koncepcja

wolności, deizm,

ateizm, teoria

poznania, szkoły

specjalistyczne,

akademie naukowe,

salony kulturalne,

loże masońskie,

rokoko, teatr

narodowy

– zna datę

– charakteryzuje

postacie: Antoine’a

Lavoisiera, Karola

Linneusza,

Alessandra Volty,

Jamesa Cooka,

Daniela Defoe,

Jonathana Swifta,

Jacques'a Louisa

Davida, Josepha

Haydna

– omawia

– charakteryzuje

postać Laurence’a

Sterne’a

– ocenia wpływ

filozofii i myśli

społeczno-

politycznej

oświecenia na

współczesne

systemy polityczne.

edukacji i

ośrodków

naukowych

– literatura

oświeceniowa

– rokoko i

klasycyzm

Rousseau

– omawia teorie

trójpodziału władzy i

umowy społecznej.

Isaaca Newtona,

Wolfganga

Amadeusza Mozarta

– wskazuje na mapie

państwa, w których

najwcześniej zaczęły

upowszechniać się

idee oświecenia

– przedstawia

genezę oświecenia

– omawia myśl

społeczno-polityczną

oświecenia

– wyjaśnia, jaką rolę

w okresie

oświecenia odegrała

Wielka encyklopedia

francuska

– omawia

oświeceniowe

reformy systemu

edukacji

– omawia główne

kierunki w rozwoju

literatury

oświeceniowej

– przedstawia cechy

charakterystyczne

architektury i sztuki

klasycyzmu.

rozwiązania zakonu

jezuitów (1773 r.)

– charakteryzuje

postacie: Benjamina

Franklina, braci

Montgolfier

– wyjaśnia wpływ

idei oświecenia na

wierzenia religijne i

dogmaty kościelne

– charakteryzuje

wiodące kierunki

filozoficzne

oświecenia

– na wybranych

przykładach omawia

wpływ

oświeceniowej nauki

na rozwój przemysłu

i życie codzienne

– wyjaśnia, jakie

funkcje pełniły w

XVIII w. salony

kulturalne

– wyjaśnia, jaką rolę

odgrywały w XVIII

w. loże masońskie

– przedstawia

sposoby

propagowania

wiedzy i nowych

idei w czasach

osiągnięcia w

dziedzinie nauk

ścisłych,

przyrodniczych i

geograficznych.

oświecenia.

3. Budowa

imperium

rosyjskiego

– Rosja a Europa

w XVII w.

– początki

rządów Piotra I

– reformy Piotra

I

– wielka wojna

północna i jej

następstwa

– walka o

władzę w Rosji

po śmierci Piotra

I

– rządy

Katarzyny II

– powstanie

rosyjskiego

mocarstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: absolutyzm

– charakteryzuje

postacie: Piotra I

Wielkiego,

Katarzyny II

Wielkiej

– charakteryzuje

zmiany w ustroju

państwa i systemie

administracyjnym

przeprowadzone

przez Piotra I.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Senat

Rządzący, gubernia,

wielka wojna

północna, pokój w

Nystad, wojna

siedmioletnia

– zna daty: wielkiej

wojny północnej

(1700–1721 r.),

pokoju w Nystad

(1721 r.), wojny

siedmioletniej

(1756–1763 r.)

– wskazuje na mapie

obszary w Europie

zajęte przez Piotra I i

Katarzynę II

– przedstawia

reformy obyczajowe

Piotra I

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki wielkiej

wojny północnej

– omawia politykę

wewnętrzną

Katarzyny II

– przedstawia

kierunki ekspansji

zewnętrznej Rosji za

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wielkie

poselstwo, tabela

rang, przymus

szkolny, imperator

Wszechrosji, Rada

Cesarska

– wyjaśnia

przyczyny wysłania

wielkiego poselstwa

(1697 r.),

ustanowienia Senatu

Rządzącego (1711

r.), bitwy pod Narwą

(1700 r.), bitwy pod

Połtawą (1709 r.),

przyjęcia przez

Piotra I tytułu

imperatora

Wszechrosji (1721

r.)

– charakteryzuje

postacie: Karola XII,

Elżbiety I, Fryderyka

II

– wyjaśnia wpływ

wielkiego poselstwa

na przemiany w

państwie rosyjskim

– omawia

przemiany, jakie z

– wyjaśnia

uwarunkowania

zmiany wizerunku

Rosji w XVII w.

– przedstawia

reformy w wojsku

rosyjskim

– charakteryzuje

politykę

wyznaniową Piotra I

– przedstawia

rywalizację o władzę

w Rosji po śmierci

Piotra I

– wyjaśnia, na czym

polegała

europeizacja Rosji.

– porównuje i ocenia

politykę wewnętrzną

i zagraniczną Piotra I

oraz Katarzyny II.

panowania

Katarzyny II.

inicjatywy Piotra I

zaszły w stanie

szlacheckim.

4. Absolutyzm

oświecony w

Prusach i w

Austrii

– absolutyzm

oświecony

– budowa potęgi

Prus

– absolutyzm

oświecony

Fryderyka II

– Austria w

czasie wielkich

wojen

– wojna

siedmioletnia

– reformy Marii

Teresy i Józefa

II w Austrii

– wyjaśnia znaczenie

terminu: absolutyzm

oświecony

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

Wilhelma I, Józefa II

– omawia założenia

idei absolutyzmu

oświeceniowego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

laicyzacja, wojny

śląskie, wojna

siedmioletnia (III

wojna śląska),

państwo policyjne,

józefinizm

– zna daty: koronacji

Fryderyka I (1701

r.), wojen śląskich

(1740–1742 r.;

1744–1745 r.),

wojny siedmioletniej

(1756–1763 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

I, Marii Teresy

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

Hohenzollernów

miało uzyskanie

korony królewskiej

– omawia reformy

wojskowe Fryderyka

Wilhelma I i ich

wpływ na

funkcjonowanie

państwa

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „król-

filozof”, „pierwszy

sługa państwa”,

sankcja

pragmatyczna, Rada

Państwa, patent

tolerancyjny

– zna daty: sankcji

pragmatycznej (1713

r.), pokoju w

Hubertusburgu

(1763 r.), patentu

tolerancyjnego (1781

r.), reform

chłopskich Józefa II

(1781–1785 r.)

– wskazuje na mapie

obszary włączone do

państwa pruskiego w

I poł. XVIII w.,

granice państwa

habsburskiego w II

poł. XVIII w.

– charakteryzuje

rządy Fryderyka I

– omawia

zaangażowanie

Austrii w politykę

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna o

sukcesję hiszpańską,

wojna o sukcesję

austriacką,

odwrócenie

przymierzy

– zna daty:

wprowadzenia

obowiązku

szkolnego w Prusach

(1763 r.), wojny o

sukcesję hiszpańską

(1701–1714 r.),

wojny o sukcesję

austriacką (1740–

1748 r.)

– charakteryzuje

postacie: Fryderyka

II, Filipa V Burbona,

Karola VI

– przedstawia

zmiany w relacjach

austriacko-pruskich

w I poł. XVIII w.

– porównuje reformy

w Prusach i Austrii

w II poł. XVIII w.

– charakteryzuje rolę

– ocenia panowanie

Fryderyka II oraz

Józefa II jako

władców

oświeconych.

– charakteryzuje

reformy wewnętrzne

Fryderyka II

– opisuje reformy

wewnętrzne Józefa

II

– przedstawia

przyczyny i skutki

wojny

siedmioletniej.

międzynarodową w I

poł. XVIII w.

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

Maria Teresa objęła

tron Austrii

– omawia reformy

wewnętrzne Marii

Teresy.

Prus i Austrii w

konfliktach

zbrojnych w Europie

w latach

1700−1763.

5.

Rzeczpospolita

w pierwszej

połowie XVIII

wieku

– pierwsze lata

unii polsko-

saskiej

– Rzeczpospolita

w czasie wojny

północnej

– ostatnie lata

rządów Augusta

II

– wojna o

sukcesję polską

– polityczna

anarchia i próby

reform w

czasach Augusta

III

– reformy

oświaty i

ożywienie

gospodarcze w

Polsce

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Familia,

Collegium Nobilium

– zna datę założenia

Collegium Nobilium

(1740 r.)

– charakteryzuje

postacie: Augusta II

Mocnego,

Stanisława

Konarskiego

– omawia cechy

charakterystyczne

panowania Augusta

II i Augusta III.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sejm

niemy, wojna o

sukcesję polską,

pijarzy

– zna daty: elekcji

Augusta II Mocnego

(1696 r.), wielkiej

wojny północnej

(1700–1721 r.),

sejmu niemego

(1717 r.), wojny o

sukcesję polską

(1733–1736 r.)

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Leszczyńskiego,

Augusta III

– wskazuje na mapie

terytorium Saksonii

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

republikanie, sejm

pacyfikacyjny, fakcje

magnackie

– zna daty: elekcji

Stanisława

Leszczyńskiego

(1704 r.),

konfederacji

sandomierskiej

(1704 r.),

konfederacji

tarnogrodzkiej (1715

r.), konfederacji w

Dzikowie (1734 r.),

sejmu

pacyfikacyjnego

(1736 r.)

– charakteryzuje

postacie: Karola XII,

Piotra I

– zna daty: bitwy

pod Kliszowem

(1702 r.),

konfederacji w

Warszawie (1704 r.),

zamieszek

religijnych w

Toruniu (1724 r.)

– charakteryzuje

postacie: Henryka

Brühla, Jerzego

Mniszcha

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrał Piotr I w

sporze między

Augustem II i

szlachtą.

– ocenia programy

reform

Rzeczypospolitej w I

poł. XVIII w.

doszło do unii

polsko-saskiej

– przedstawia

okoliczności, w

jakich

Rzeczpospolita

została wplątana w

wielką wojnę

północną

– opisuje przebieg i

skutki wojny o

sukcesję polską

– omawia wpływ

myśli oświeceniowej

na reformy oświaty

w Rzeczypospolitej

w I poł. XVIII w.

– wyjaśnia, co

różniło

Rzeczpospolitą i

Saksonię pod

względem

politycznym,

społecznym i

ekonomicznym

– przedstawia

przebieg wielkiej

wojny północnej na

ziemiach polskich

– omawia przebieg i

skutki rywalizacji

między Augustem II

a Stanisławem

Leszczyńskim i ich

zwolennikami

– charakteryzuje

sytuację wewnętrzną

w Rzeczypospolitej

u schyłku panowania

Augusta II

– omawia proces

narastania anarchii

wewnętrznej za

panowania Augusta

III.

6. Pierwsze lata

rządów

Stanisława

Augusta

– elekcja

Stanisława

Augusta

Poniatowskiego i

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konfederacja barska,

Komisja Edukacji

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Szkoła

Rycerska, prawa

kardynalne, walka

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sejm

repninowski,

generalność

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

koliszczyzna, zasada

równowagi sił

– ocenia

postanowienia sejmu

repninowskiego

– ocenia działania

pierwsze

reformy

– sprawa

dysydentów i

prawa

kardynalne

– konfederacja

barska –

przyczyny,

przebieg, skutki i

ocena

– I rozbiór

Polski

– sejm

rozbiorowy i

jego reformy

Narodowej

– zna daty: elekcji

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

(1764 r.),

konfederacji barskiej

(1768–1772 r.), I

rozbioru Polski

(1772 r.), powołania

Komisji Edukacji

Narodowej (1773 r.)

– charakteryzuje

postać Stanisława

Augusta

Poniatowskiego

– wskazuje na mapie

obszary utracone

przez Rzeczpospolitą

na rzecz Austrii,

Rosji i Prus w 1772

r.

– przedstawia

przyczyny i skutki

konfederacji

barskiej.

partyzancka, Rada

Nieustająca

– zna daty: założenia

Szkoły Rycerskiej

(1765 r.),

uchwalenia praw

kardynalnych (1768

r.), sejmu

rozbiorowego

(1773–1775 r.),

powołania Rady

Nieustającej (1775

r.)

– charakteryzuje

postacie: Katarzyny

II, Kazimierza

Pułaskiego,

Tadeusza Rejtana

– omawia

okoliczności elekcji

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

– wyjaśnia wpływ

praw kardynalnych

na funkcjonowanie

Rzeczypospolitej

– przedstawia

postanowienia

traktatu

rozbiorowego z 1772

r.

– omawia decyzje

– zna daty: sejmu

konwokacyjnego

(1764 r.), sejmu

repninowskiego

(1797–1798 r.),

powołania

generalności (1769

r.)

– charakteryzuje

postacie: Kajetana

Sołtyka, Mikołaja

Repnina

– przedstawia

reformy sejmu

konwokacyjnego i

pierwszych lat

panowania

Stanisława Augusta

Poniatowskiego

– przedstawia

przebieg

konfederacji barskiej

– omawia

okoliczności

podpisania I

rozbioru Polski.

– charakteryzuje

postacie: Michała

Fryderyka

Czartoryskiego,

Wacława

Rzewuskiego,

Karola Radziwiłła,

Adama Ponińskiego

– wyjaśnia

okoliczności, w

jakich doszło do

interwencji

rosyjskiej w

Rzeczypospolitej w

1767 r.

konfederatów

barskich

– ocenia wpływ

decyzji sejmu

rozbiorowego na

funkcjonowanie

państwa polskiego.

sejmu rozbiorowego.

7. Oświecenie w

Rzeczypospolitej

– początki

oświecenia w

Polsce

– mecenat

Stanisława

Augusta

Poniatowskiego

– architektura i

sztuka polskiego

oświecenia

– literatura

oświeceniowa

– edukacja i

nauka

– wyjaśnia znaczenie

terminu: oświecenie

stanisławowskie

– zna czas

oświecenia w Polsce

(lata 30. XVIII w. –

k. XVIII w.) oraz

datę powstania

Collegium Nobilium

(1740 r.)

– charakteryzuje

postać Stanisława

Konarskiego

– charakteryzuje

osiągnięcia

architektury i sztuki

polskiego

klasycyzmu.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: obiady

czwartkowe,

Towarzystwo do

Ksiąg

Elementarnych

– charakteryzuje

postacie: Ignacego

Krasickiego, Hugona

Kołłątaja

– omawia rolę

mecenatu Stanisława

Augusta

Poniatowskiego w

propagowaniu idei

oświecenia

– charakteryzuje

przemiany w

polskiej edukacji w

XVIII w. i ocenia ich

znaczenie.

– zna datę założenia

Biblioteki Załuskich

(1747 r.)

– charakteryzuje

postacie: Józefa i

Andrzeja Załuskich,

Marcella

Bacciarellego,

Bernarda Belotta

(Canaletta), Juliana

Ursyna

Niemcewicza,

Ignacego

Potockiego, Adama

Kazimierza

Czartoryskiego

– przedstawia

początki oświecenia

w Polsce

– na wybranych

przykładach

wyjaśnia, jakie cele

przyświecały

polskiej literaturze

oświeceniowej.

– charakteryzuje

postacie: Franciszka

Bohomolca, Adama

Naruszewicza,

Domenica

Merliniego, Jana

Piotra Norblina,

Franciszka

Karpińskiego,

Izabeli

Czartoryskiej, Jana i

Jędrzeja

Śniadeckich,

Marcina Poczobutta–

Odlanickiego,

– omawia

osiągnięcia nauki

polskiej w epoce

oświecenia.

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Trembeckiego,

Franciszka Salezego

Jezierskiego,

Franciszka Pincka,

Franciszka

Smuglewicza,

Zygmunta Vogla,

Samuela

Chróścikowskiego,

Krzysztofa Kluka

– ocenia wpływ

Stanisława Augusta

Poniatowskiego na

rozwój kultury i

sztuki oświecenia w

Polsce.

ŚWIAT I RZECZPOSPOLITA W KOŃCU XVIII WIEKU

1. Rewolucja

amerykańska

– kolonizacja

Ameryki

Północnej

– konflikt

między

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Deklaracja

niepodległości,

państwo federacyjne

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

metropolia,

„bostońskie picie

herbaty”, pokój w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: opłaty

stemplowe, ustawa o

herbacie, Armia

Kontynentalna,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Synowie

Wolności,

federaliści,

separatyści

– zna datę bitwy pod

Bunker Hill (1775 r.)

– charakteryzuje

postać Wilhelma von

Steubena

osadnikami a

metropolią

– wojna o

niepodległość

– ustrój Stanów

Zjednoczonych

– zna daty:

Deklaracji

niepodległości (4

VII 1776 r.),

konstytucji Stanów

Zjednoczonych

(1787 r.)

– charakteryzuje

postać Jerzego

Waszyngtona

– wyjaśnia, dlaczego

mieszkańcy kolonii

angielskich chcieli

uniezależnić się od

metropolii

– omawia skutki

wojny o

niepodległość

kolonii angielskich

w Ameryce Pn.

Wersalu, konstytucja

Stanów

Zjednoczonych,

Kongres, Izba

Reprezentantów,

Senat, prezydent,

Karta Praw,

republikanie,

demokraci

– zna daty:

„bostońskiego picia

herbaty” (1773 r.),

wojny o

niepodległość

kolonii angielskich

w Ameryce Pn.

(1775–1783 r.),

pokoju w Wersalu

(1783 r.), Karty

Praw (1791 r.)

– charakteryzuje

postacie: Tadeusza

Kościuszki,

Kazimierza

Pułaskiego,

Beniamina Franklina

– wskazuje na mapie

zasięg terytorialny

kolonii angielskich

w Ameryce Pn. na

początku XVIII w.

– charakteryzuje

procedura

impeachmentu, Sąd

Najwyższy

– zna daty: uchwały

o tzw. ustawach

stemplowych (1765

r.), ustawy o

herbacie (1773 r.),

bitwy pod Lexington

(1775 r.), bitwy pod

Saratogą (1777 r.),

bitwy pod Yorktown

(1781 r.)

– charakteryzuje

postać Thomasa

Jeffersona

– wskazuje na mapie

obszary przyłączone

do kolonii

angielskich w

wyniku wojny

siedmioletniej

– omawia podział

kolonialny Ameryki

Pn. w XVII i pocz.

XVIII w.

– omawia

organizację i

gospodarkę kolonii

angielskich w

Ameryce Pn.

– przedstawia rolę

– zna daty:

przybycia tzw.

ojców pielgrzymów

do Ameryki Pn.

(1620 r.), zajęcia

posiadłości

francuskich w

Ameryce Pn. przez

Anglików (1756–

1763 r.), I Kongresu

Kontynentalnego

(1774 r.), II

Kongresu

Kontynentalnego

(1775 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jerzego III,

Thomasa Paine’a,

Marie Josepha de La

Fayette’a

– przedstawia

rdzennych

mieszkańców

Ameryki Pn. i ich

położenie

– opisuje politykę

Wielkiej Brytanii

wobec kolonii w

Ameryce Pn.

– porównuje siły

zbrojne kolonistów z

wojskami

– ocenia działalność

Synów Wolności.

rozwój osadnictwa

angielskiego w

Ameryce Pn.

– przedstawia

argumenty

polityczne i

ekonomiczne

wysuwane przez

kolonistów na rzecz

uzyskania

niepodległości

– charakteryzuje

ustrój Stanów

Zjednoczonych w

świetle konstytucji

1787 r.

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

obywateli Stanów

Zjednoczonych

miała Karta Praw.

Bostonu w

konflikcie kolonii z

metropolią

– omawia przebieg

wojny o

niepodległość

kolonii angielskich

– na wybranych

przykładach

przedstawia udział

Europejczyków w

wojnie o

niepodległość

kolonii angielskich.

brytyjskimi

– przedstawia spory

o ustrój Stanów

Zjednoczonych.

2. Wybuch

rewolucji we

Francji

– Francja

Ludwika XVI

– Stany

Generalne i ich

rola

– rewolucja

ludowa

– zmiana ustroju

we Francji –

wprowadzenie

monarchii

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Deklaracja praw

człowieka i

obywatela,

monarchia

konstytucyjna,

Wielka Rewolucja

Francuska

– zna daty: Wielkiej

Rewolucji

– wyjaśnia znaczenie

terminów: stan

trzeci, Stany

Generalne,

Zgromadzenie

Narodowe,

Zgromadzenie

Konstytucyjne

(Konstytuanta),

jakobini, kordelierzy,

Zgromadzenie

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

burżuazja,

drobnomieszczaństw

o, Gwardia

Narodowa, wielka

trwoga, cenzus

majątkowy,

rewolucja

burżuazyjna

– zna daty: zwołania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: gwardia

mieszczańska

– omawia i ocenia

postępowanie dworu

królewskiego w

obliczu kryzysu

ekonomicznego we

Francji

– wymienia idee

oświeceniowe, które

– ocenia

burżuazyjny okres

Wielkiej Rewolucji

Francuskiej.

konstytucyjnej

– rewolucja

burżuazyjna

Francuskiej (1789–

1791 r.), Deklaracji

praw człowieka i

obywatela (VIII

1789 r.)

– charakteryzuje

postać Ludwika XVI

– przedstawia cele i

zasady zawarte w

Deklaracji praw

człowieka i

obywatela.

Prawodawcze

(Legislatywa)

– zna daty:

powstania

Zgromadzenia

Konstytucyjnego

(1789 r.), szturmu na

Bastylię (14 VII

1789 r.), uchwalenia

konstytucji (IX 1791

r.)

– charakteryzuje

postacie:

Maximiliena de

Robespierre’a,

Georges’a Dantona,

Jean-Paula Marata

– charakteryzuje

sytuację

ekonomiczną Francji

za panowania

Ludwika XVI

– omawia skład oraz

położenie

ekonomiczne i

polityczne stanu

trzeciego

– charakteryzuje

stronnictwa

polityczne działające

w Zgromadzeniu

Narodowym.

Stanów Generalnych

(1789 r.), ucieczki

Ludwika XVI z

Paryża (1791 r.)

– charakteryzuje

postacie: Ludwika

XV, Marii Antoniny,

Emmanuela Josepha

Sieyèsa, Marie

Josepha de la

Fayette’a

– charakteryzuje

sytuację

ekonomiczną Francji

za panowania

Ludwika XV

– przedstawia

strukturę

społeczeństwa

francuskiego

– przedstawia

okoliczności

zwołania Stanów

Generalnych i

przekształcenia ich

w Zgromadzenie

Narodowe

– omawia przebieg

działań

rewolucyjnych do

1791 r.

– opisuje symbole

zostały utrwalone w

Deklaracji praw

człowieka i

obywatela.

rewolucji francuskiej

– omawia zasady

ustroju Francji

określone w

konstytucji z 1791 r.

3. Republika

Francuska

–

proklamowanie

republiki

francuskiej

– wojna w

obronie republiki

– dyktatura

jakobinów

– przewrót

termidoriański i

rządy

dyrektoriatu

– znaczenie

Wielkiej

Rewolucji

Francuskiej

– wyjaśnia znaczenie

terminów: dyktatura

jakobinów, wielki

terror

– zna daty: dyktatury

jakobinów (1793–

1794 r.), wielkiego

terroru (1793–1794

r.)

– wyjaśnia, na czym

polegał nowy

porządek

rewolucyjnego

świata jakobinów.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Konwent

Narodowy,

Marsylianka,

rojaliści, przewrót

termidoriański,

dyrektoriat

– zna daty: zwołania

Konwentu (1792 r.),

ogłoszenia republiki

francuskiej (IX 1792

r.), stracenia

Ludwika XVII (1793

r.), przewrotu

termidoriańskiego

(VII 1794 r.)

– charakteryzuje

postacie: Georges’a

Dantona, Jean-Paula

Marata, Maximiliena

de Robespierre’a

– przedstawia

okoliczności

przejęcia władzy

przez jakobinów

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

– wyjaśnia znaczenie

terminów: powstanie

w Wandei, Komitet

Ocalenia

Publicznego,

Trybunał

Rewolucyjny

– zna daty:

wypowiedzenia

wojny Austrii (1792

r.), bitwy pod Valmy

(1792 r.), powstania

w Wandei (1793–

1794 r.), powołania

Konwentu Ocalenia

Publicznego (1793

r.), konstytucji

jakobińskiej (1793

r.), konstytucji roku

III (1795 r.)

– wskazuje na mapie

Wandeę

– omawia przebieg i

skutki wojny

rewolucyjnej Francji

z Austrią

– omawia losy króla

– charakteryzuje

postacie: Józefa II,

Leopolda II

– przedstawia

reakcję państw

europejskich na

wydarzenia

rewolucyjne we

Francji

– omawia podział

polityczny

Legislatywy

– przedstawia

reakcję Europy na

stracenie Ludwika

XVI

– przedstawia

reakcję Francuzów

na stracenie

Ludwika XVI.

– porównuje rządy

burżuazji (1789–

1792 r.), jakobinów

(1793–1794 r.) i

dyrektoriatu

(1794–1799 r.)

– ocenia znaczenie

Wielkiej Rewolucji

Francuskiej.

jakobinów

– omawia

okoliczności upadku

dyktatury jakobinów

– charakteryzuje

rządy dyrektoriatu.

Ludwika XVI w

czasie rewolucji.

4.

Rzeczpospolita

w dobie Sejmu

Wielkiego

– sytuacja

polityczna

Rzeczypospolitej

po I rozbiorze

– zwołanie

Sejmu

Wielkiego

– reformy Sejmu

Wielkiego

– Konstytucja 3

maja

– wojna w

obronie

suwerenności

– II rozbiór

Polski

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Ustawa

rządowa

(Konstytucja 3

maja), monarchia

konstytucyjna,

konfederacja

targowicka

– zna daty: Sejmu

Wielkiego (1788–

1792 r.), Konstytucji

3 maja (1791 r.),

konfederacji

targowickiej (1792

r.), II rozbioru Polski

(1793 r.)

– charakteryzuje

postać Tadeusza

Kościuszki

– wskazuje na mapie

ziemie zagarnięte w

wyniku II rozbioru

przez Prusy i Rosję

– omawia zmiany

ustroju

Rzeczypospolitej

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Sejm

Wielki (Sejm

Czteroletni), „czarna

procesja”, Ustawa o

sejmikach, Prawo o

miastach, Straż

Praw, wojna w

bronie Konstytucji 3

maja

– zna daty: „czarnej

procesji” (1789 r.),

Ustawy o sejmikach

(III 1791 r.), Prawa

o miastach (IV 1791

r.), wojny w obronie

suwerenności (1791–

1792 r.), sejmu

rozbiorowego (1793

r.)

– charakteryzuje

postacie: Katarzyny

II, Hugona Kołłątaja,

Franciszka

Ksawerego

Branickiego,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

stronnictwo

patriotyczne,

stronnictwo

dworskie,

stronnictwo

hetmańskie, ofiara

10 grosza

– zna datę bitwy pod

Zieleńcami (VI 1792

r.)

– charakteryzuje

postacie: Ignacego

Potockiego, Adama

Kazimierza

Czartoryskiego,

Stanisława

Małachowskiego,

Kazimierza Nestora

Sapiehy, Jana

Dekerta, Stanisława

Staszica

– omawia działania

opozycji

szlacheckiej na rzecz

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Kodeks

Zamojskiego,

jurydyki,

plenipotenci

– zna datę spotkania

w Kaniowie (1787

r.)

– charakteryzuje

postać Andrzeja

Zamojskiego

– wyjaśnia, jakie

zmiany w prawie

wprowadzał Kodeks

Zamojskiego

– omawia wpływ

sytuacji

międzynarodowej na

plany

przeprowadzenia

reform

wewnętrznych w

Rzeczypospolitej

– przedstawia

reakcję Rosji i Prus

na dzieło Sejmu

– ocenia historyczne

znaczenie

Konstytucji 3 maja

– ocenia postawy

opozycji magnackiej

na reformy Sejmu

Wielkiego.

wprowadzone

Konstytucją 3 maja

– wyjaśnia

okoliczności

zawiązania

konfederacji w

Targowicy i jej

skutki.

Szczęsnego

Potockiego,

Seweryna

Rzewuskiego, Józefa

Poniatowskiego

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

zwołano Sejm

Wielki

– przedstawia

stronnictwa

polityczne Sejmu

Wielkiego i ich

programy

– wymienia reformy

Sejmu Wielkiego

– przedstawia

okoliczności

uchwalenia

Konstytucji 3 maja

– omawia przebieg i

skutki wojny w

obronie Konstytucji

3 maja.

wzmocnienia

wewnętrznego

państwa

– omawia sytuację

międzynarodową w

okresie obrad Sejmu

Wielkiego

– wyjaśnia

przyczyny

zorganizowania

„czarnej procesji” i

jej skutki polityczne

– omawia

postanowienia

Ustawy o sejmikach i

Prawa o miastach

– wyjaśnia, jak

Konstytucja 3 maja

zmieniła pojęcie

narodu

– przedstawia

okoliczności

podpisania układu

rozbiorowego w

1793 r.

– omawia i ocenia

decyzje sejmu

rozbiorowego.

Wielkiego.

5. Upadek

polskiej

państwowości

– Polska po II

rozbiorze

– wybuch

powstania

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

ogólnonarodowe

powstanie, naczelnik

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

emigracja, akt

insurekcji,

– wyjaśnia pojęcie:

rzeź Pragi

– zna daty: wybuchu

powstania w

– zna daty:

samosądów w

Warszawie (VI 1794

r.), początków

– ocenia historyczne

znaczenie rozbiorów

Rzeczypospolitej

– ocenia postawę

kościuszkowskie

go

– przebieg

insurekcji –

walki

powstańcze i

decyzje

polityczne

– koniec

insurekcji

kościuszkowskie

j

– III rozbiór

Polski i upadek

Rzeczypospolitej

– zna daty:

powstania

kościuszkowskiego

(1794 r.),

Uniwersału

połanieckiego (7 V

1794 r.), III rozbioru

Polski (1795 r.)

– charakteryzuje

postać Tadeusza

Kościuszki

– wskazuje na mapie

ziemie zagarnięte w

wyniku III rozbioru

– przedstawia

przyczyny i skutki

powstania

kościuszkowskiego.

kosynierzy,

Uniwersał

Połaniecki

– zna daty: przysięgi

Kościuszki (24 III

1794 r.), bitwy pod

Racławicami (4 IV

1794 r.), bitwy pod

Szczekocinami (6 VI

1794 r.), bitwy pod

Maciejowicami (10

X 1794 r.), abdykacji

Stanisława Augusta

Poniatowskiego (X

1795 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Henryka

Dąbrowskiego,

Aleksandra

Suworowa

– wyjaśnia, do czego

zobowiązywał się

Kościuszko w swojej

przysiędze

– omawia zadania

Kościuszki jako

naczelnika

– przedstawia

przebieg działań

militarnych w czasie

powstania

Warszawie i Wilnie

(IV 1794 r.),

wybuchu powstania

w Wielkopolsce

(VIII 1794 r.), rzezi

Pragi (XI 1794 r.),

kapitulacji

Warszawy (XI 1794

r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Kilińskiego, Jakuba

Jasińskiego,

Wojciecha Bartosza

Głowackiego,

Tomasza

Wawrzeckiego

– opisuje skutki II

rozbioru Polski

– omawia

okoliczności

wybuchu powstania

kościuszkowskiego

– przedstawia rolę

kosynierów w

powstaniu

kościuszkowskim

– omawia próby

rozwiązania

problemu

chłopskiego w

powstaniu

oblężenia Warszawy

(VII 1794 r.),

konwencji

porozbiorowej (1797

r.)

– charakteryzuje

postacie: Ignacego

Działyńskiego,

Antoniego

Madalińskiego,

Iwana Fersena

– charakteryzuje

polską emigrację

polityczną po 1793 r.

– przedstawia

postanowienia

konwencji

porozbiorowej z

1797 r.

króla Stanisława

Augusta

Poniatowskiego w

ostatnich latach

istnienia

Rzeczypospolitej.

kościuszkowskiego

– omawia

okoliczności upadku

powstania

kościuszkowskiego.

kościuszkowskim.

6. Francja od

konsulatu do

cesarstwa

– rządy

dyrektoriatu

– walki z I

koalicją

antyfrancuską

– początki

kariery

Napoleona

Bonaparte

– wyprawa

Napoleona do

Egiptu

– zamach stanu

18 brumaire’a i

rządy konsulatu

– walki z II

koalicją

antyfrancuską

– reformy

Napoleona

– Napoleon

cesarzem

Francuzów

– zna datę

koronacji cesarskiej

Napoleona (1804 r.)

– charakteryzuje

postać Napoleona

Bonaparte

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

Napoleon sięgnął po

koronę cesarską.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

dyrektotiat, zamach

18 brumaire’a,

konsulat, konkordat,

kodeks cywilny

– zna daty:

wyprawy do Egiptu

(1798 r.), zamachu

18 brumaire’a (1799

r.)

– charakteryzuje

karierę polityczną i

wojskową

Napoleona

Bonaparte

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

dyrektoriatu

– omawia przyczyny

i skutki wyprawy

Napoleona do Egiptu

– opisuje reformy

wprowadzone we

Francji za rządów

Napoleona jako

pierwszego konsula.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: republiki

siostrzane

– zna daty: bitwy

pod piramidami

(1798 r.), bitwy pod

Abukirem (1798 r.),

konstytucji roku VIII

(1799 r.), wojny z II

koalicją

antyfrancuską

(1799–1802 r.),

bitwy pod Marengo

(1800 r.)

– wskazuje na mapie

republiki siostrzane

stworzone przez

Francuzów

– omawia ustrój

Francji za rządów

dyrektoriatu

– przedstawia

okoliczności w

jakich Napoleon

przejął władzę we

Francji

– opisuje ustrój

– zna daty:

pokoju w Campo

Formio (1797 r.),

pokoju w Lunéville

(1801 r.), traktatu w

Amiens (1802 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jeana

François

Champolliona,

Emmanuela Josepha

Sieyèsa

– wyjaśnia, jakie

były skutki

zainteresowania

europejskich

badaczy zabytkami

starożytnego Egiptu

– przedstawia

przebieg i skutki

walk z I koalicją

antyfrancuską

– omawia przebieg i

skutki walk z II

koalicją

antyfrancuską.

– zna daty: bitwy

pod Mondovi (1796

r.),bitwy pod Lodi

(1796 r.), bitew pod

Bassano, Arcole i

Rivoli (1796 r.)

– charakteryzuje

postacie: Jeana

Jourdana, Jeana

Moreau, Rogera

Ducosa, Paula

Barrasa

– ocenia rządy

Napoleona jako

pierwszego konsula.

Francji za rządów

konsulatu

– omawia stosunki

między państwem i

Kościołem w okresie

konsulatu.

7. Legiony

Polskie we

Włoszech

– losy Polaków

po III rozbiorze

– polska

konspiracja

niepodległościo

wa

– powstanie

Legionów

Polskich

– walki

Legionów we

Włoszech

– kryzys idei

legionowej

– znaczenie

Legionów

Polskich we

Włoszech

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Legiony

Polskie

– zna datę

utworzenia

Legionów Polskich

we Włoszech (1797

r.)

– charakteryzuje

postacie: Jana

Henryka

Dąbrowskiego,

Józefa Wybickiego

– omawia

okoliczności

powstania Legionów

Polskich we

Włoszech

– omawia

okoliczności

powstania Pieśni

Legionów Polskich

we Włoszech i jej

znaczenie.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Legia

Naddunajska

– zna daty: bitwy

pod Hohenlinden

(1800 r.), wysłania

legionistów na San

Domingo (1802 r.)

– charakteryzuje

postacie: Stanisława

Staszica, Jana

Ursyna

Niemcewicza,

Karola Kniaziewicza

– wskazuje na mapie

kraje, w których

walczyły polskie

oddziały

– omawia sytuację

społeczeństwa

polskiego po III

rozbiorze

– charakteryzuje

organizację

wewnętrzną

Legionów

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Towarzystwo

Przyjaciół Nauk,

Agencja, Deputacja

– zna daty: założenia

Towarzystwa

Przyjaciół Nauk

(1800 r.), bitwy pod

Civita Castellana

(1798 r.), bitew pod

Legnano i Magnano

(1798 r.)

– charakteryzuje

postać Samuela

Bogumiła Lindego

– przedstawia

działalność

oświatową,

ekonomiczną i

aktywność

kulturalną Polaków

po III rozbiorze

– charakteryzuje

polską konspirację

niepodległościową

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Centralizacja,

Towarzystwo

Republikanów

Polskich

– zna daty: założenia

Centralizacji (1796

r.), powstania

Towarzystwa

Republikanów

Polskich (1798 r.)

– charakteryzuje

postacie: Onufrego

Kopczyńskiego, Jana

Śniadeckiego,

Waleriana

Dzieduszyckiego,

Franciszka Barssa,

Franciszka

Dmochowskiego,

Józefa Sułkowskiego

– omawia i ocenia

stanowisko Tadeusza

Kościuszki wobec

Napoleona.

– ocenia postawę

Napoleona wobec

Legionów Polskich

– ocenia znaczenie

Legionów Polskich

we Włoszech dla

polskiej sprawy

narodowej.

– omawia udział

Legionów Polskich

w walkach we

Włoszech

– przedstawia

działalność Legii

Naddunajskiej

– opisuje losy

Legionów po 1801 r.

na ziemiach polskich

pod zaborami i na

emigracji.

8. Ekspansja i

klęska

Napoleona

– wojna z III

koalicją

antyfrancuską;

bitwa pod

Austerlitz

– armia

Napoleona

– walki z

Prusami i Rosją

(IV koalicja

antyfrancuska)

– apogeum

francuskiej

dominacji

– wyprawa na

Moskwę i jej

skutki

– wojna z wielką

koalicją; „bitwa

narodów” pod

Lipskiem

– „sto dni”

Napoleona

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „bitwa

trzech cesarzy”,

„bitwa narodów”

– zna daty:

bitwy pod Austerlitz

(1805 r.), wyprawy

na Moskwę (1812

r.), bitwy pod

Lipskiem (1813 r.)

– przedstawia skutki

wyprawy Napoleona

na Rosję.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „bitwa

trzech cesarzy”,

pokój w Tylży, „sto

dni” Napoleona

– zna daty: bitwy

pod Trafalgarem

(1805 r.), pokoju w

Tylży (1807 r.),

bitwy pod Borodino

(1812 r.), bitwy nad

Berezyną (1812 r.),

„stu dni” Napoleona

(1815 r.), bitwy pod

Waterloo (1815 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

I, Michaiła

Kutuzowa

– wskazuje na mapie

kraje uzależnione od

Napoleona

– wyjaśnia, jakie

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Wielka

Armia, blokada

kontynentalna

– zna daty:

powstania Wielkiej

Armii (1805 r.),

bitwy pod Ulm

(1805 r.), bitew pod

Jeną i Auerstedt

(1806 r.), ogłoszenia

blokady

kontynentalnej (1806

r.), bitwy pod

Somosierrą (1808

r.), bitwy pod

Wagram (1809 r.),

wojny z wielką

koalicją (1813 r.),

zesłania Napoleona

na Elbę (1814 r.),

zesłania Napoleona

na Wyspę św.

– zna daty:

powstania III

koalicji

antyfrancuskiej

(1805 r.), pokoju w

Preszburgu (1805 r.),

powstania IV

koalicji

antyfrancuskiej

(1806 r.), bitwy pod

Pruską Iławą i

Frydlandem (1807

r.), wojny w

Hiszpanii (1808 r.),

pokoju w

Schönbrunn (1809

r.), zajęcia Paryża

przez wojska koalicji

(1814 r.)

– charakteryzuje

postać Józefa

Bonapartego

– omawia przebieg i

– charakteryzuje

postać Jeana

Baptisty

Bernadotte’a

– ocenia epokę

napoleońską i jej

znaczenie dla państw

i narodów

europejskich.

były przyczyny

klęski sił austriacko-

rosyjskich pod

Austerlitz

– przedstawia

postanowienia

pokoju w Tylży

– omawia

okoliczności

rozpoczęcia wojny

Napoleona z Rosją

– opisuje

okoliczności klęski

Napoleona w 1813 r.

i jej skutki

– omawia próbę

przejęcia władzy

przez Napoleona w

1815 r. i jej skutki.

Heleny (1815 r.)

– charakteryzuje

postacie: Franciszka

II, Fryderyka

Wilhelma III,

Arthura Wellingtona

– przedstawia

rywalizację

francusko-brytyjską

na pocz. XIX w.

– omawia

organizację Wielkiej

Armii Napoleona

– omawia przebieg i

skutki ekspansji

Francji w Hiszpanii.

skutki wojny z III

koalicją

antyfrancuską

– opisuje przebieg i

skutki wojny z IV

koalicją

antyfrancuską

– wyjaśnia, dlaczego

Napoleon jest

uważany za jednego

z najlepszych

wodzów w historii.

9. Księstwo

Warszawskie

– ziemie

Rzeczypospolitej

po III rozbiorze

– powstanie

Księstwa

Warszawskiego

– ustrój

Księstwa

Warszawskiego

– wojna z

Austrią

– okupacja

Księstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Księstwo

Warszawskie

– zna daty:

powstania Księstwa

Warszawskiego

(1807 r.), upadku

Księstwa

Warszawskiego

(1813 r.)

– charakteryzuje

ustrój Księstwa

Warszawskiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

szwoleżerowie

– zna daty: pokoju w

Tylży (1807 r.),

konstytucji Księstwa

Warszawskiego

(1807 r.), bitwy pod

Raszynem (1809 r.)

– charakteryzuje

postacie: Aleksandra

I, Adama Jerzego

Czartoryskiego,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Komisja

Rządząca, „druga

wojna polska”

– zna daty:

powołania Komisji

Rządzącej (1807 r.),

zniesienia

poddaństwa chłopów

w Księstwie

Warszawskim (1807

r.), „drugiej wojny

polskiej” (1812 r.)

– zna daty:

wprowadzenia

Kodeksu cywilnego

w Księstwie

Warszawskim (1807

r.)

– charakteryzuje

postać Stanisława

Małachowskiego

– charakteryzuje

orientację

prorosyjską wśród

części polskiej

– charakteryzuje i

ocenia politykę

Napoleona wobec

Polski i Polaków.

Warszawskiego Józefa

Poniatowskiego

– wskazuje na mapie

zasięg terytorialny

Księstwa

Warszawskiego w

1807 i 1809 r.

– omawia

organizację i

położenie

społeczeństwa

polskiego pod

zaborami

– omawia

okoliczności

utworzenia Księstwa

Warszawskiego

– przedstawia

okoliczności upadku

Księstwa

Warszawskiego.

– charakteryzuje

postać Fryderyka

Augusta

– porównuje

sytuację Polaków

pod zaborami

– omawia militarne

znaczenie Księstwa

Warszawskiego dla

ekspansji

napoleońskiej

– omawia przebieg i

skutki wojny z

Austrią

– przedstawia

rozwój szkolnictwa i

życia narodowego w

Księstwie

Warszawskim.

szlachty i

magnaterii.

Plan wynikowy z wymaganiami na poszczególne oceny – „Lata 1815–1939” – cz. III Temat lekcji Zagadnienia Wymagania

konieczne

(ocena

dopuszczająca)

Uczeń:

Wymagania

podstawowe

(ocena dostateczna)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

dopuszczającą,

oraz:

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Uczeń potrafi to, co

na

ocenę dostateczną,

oraz:

Wymagania

dopełniające (ocena

bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co

na ocenę dobrą,

oraz:

Wymagania

wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

bardzo dobrą, oraz:

EUROPA I ŚWIAT PO 1815 ROKU

1. Kongres

wiedeński

– okoliczności

zwołania

kongresu

wiedeńskiego i

jego główni

uczestnicy

– przebieg obrad

kongresowych

– najważniejsze

decyzje

kongresu

– powstanie

Świętego

Przymierza

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kongres

wiedeński, Święte

Przymierze

– zna daty: kongresu

wiedeńskiego (X

1814 – VI 1815 r.),

zawarcia Świętego

Przymierza (IX 1815

r.)

– identyfikuje

postacie: Napoleona

Bonaparte,

Aleksandra I,

Franciszka I

Habsburga,

Fryderyka Wilhelma

III

– wskazuje na mapie

państwa, które

odgrywały

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

legitymizm,

równowaga sił,

restauracja,

federacja

– zna daty: bitwy

pod Lipskiem X

1813 r.), kapitulacji

Napoleona (IV 1814

r.), podpisania Aktu

końcowego traktatu

wersalskiego (VI

1815 r.),

– identyfikuje

postacie: Klemensa

von Metternicha,

Charlesa de

Talleyranda

– przedstawia

przyczyny i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „sto dni”

Napoleona, koncert

mocarstw, ład

wiedeński (system

kongresowy)

– zna daty:

detronizacji

Napoleona (IV 1814

r.), „stu dni”

Napoleona (II-VI

1815 r.), bitwy pod

Waterloo (18 VI

1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika

XVIII, Roberta

Stewarta

Castlereagh, Arthura

Wellesleya

– wskazuje na mapie

– zna daty: zajęcia

Francji przez wojska

VI koalicji (1814 r.),

podpisania tajnego

traktatu austriacko-

francusko-pruskiego

(I 1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Karla von

Hardenberga,

Andrieja

Razumowskiego,

Karla

Roberta Nesselrode,

Piusa VII

– omawia

okoliczności i skutki

powrotu do władzy

Napoleona

Bonapartego we

Francji w 1815 r.

– ocenia, które

decyzje kongresu

wiedeńskiego

zapadły zgodnie z

Przyjętymi

wcześniej

zasadami, a które z

ich pominięciem

– ocenia możliwość

rzeczywistej

realizacji zasad ładu

europejskiego

przyjętych na

kongresie

wiedeńskim.

najważniejszą rolę

podczas kongresu

wiedeńskiego,

– przedstawia

zasady nowego ładu

europejskiego

przyjęte na

kongresie

wiedeńskim

– wyjaśnia, jaki był

cel powstania

Świętego

Przymierza.

okoliczności

zwołania kongresu

wiedeńskiego

– wyjaśnia, kto i

dlaczego odniósł

największe korzyści

z decyzji przyjętych

podczas kongresu

wiedeńskiego

– przedstawia, jakie

korzyści z

ustaleń obrad

kongresu

wiedeńskiego

odniosły Wielka

Brytania, Rosja,

Prusy i Austria

– omawia decyzje

kongresu

wiedeńskiego

wobec Francji

– przedstawia

decyzje kongresu

wiedeńskiego wobec

państw

niemieckich i

włoskich.

nabytki terytorialne

mocarstw koalicji

antynapoleońskiej,

uzyskane przez nie

na

kongresie

wiedeńskim

– omawia przebieg

obrad kongresu

wiedeńskiego

– wyjaśnia, z jakich

powodów i w jakim

celu Austria, Francja

i Wielka Brytania

podpisały tajny

traktat

– omawia decyzje

kongresu

wiedeńskiego wobec

Niderlandów i

Szwajcarii

– przedstawia

decyzje kongresu

wiedeńskiego wobec

państw

skandynawskich.

– przedstawia

dodatkowe regulacje

podjęte przez

kongres wiedeński.

2. Europa po

kongresie

wiedeńskim

– przeciwnicy ładu

wiedeńskiego

– bunty w

państwach

włoskich

– zna daty: rewolucji

lipcowej we Francji

(27–29 VII 1830 r.),

powstania

belgijskiego (X 1830

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

karbonariusze,

Młode Włochy,

Młoda Europa,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

ordonanse, karliści

– wyjaśnia, o czym

świadczą

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

burszowie, ultrasi

– wyjaśnia, dlaczego

karbonariuszom było

– ocenia skuteczność

ruchów

rewolucyjnych w

Europie w latach 20.

i 30. XIX w.

– państwa

niemieckie po

kongresie

wiedeńskim

– Francja w okresie

restauracji

– rewolucja

lipcowa we Francji

– Hiszpania po

wojnach

napoleońskich

– Belgia –

narodziny

królestwa

r.)

– wymienia

przyczyny sprzeciwu

w Europie

przeciwko ładowi

wiedeńskiemu.

Związek Celny

– wskazuje na

mapie kraje, w

których w latach 20.

i 30. XIX w.

doszło do

wystąpień

rewolucyjnych

– omawia

przyczyny i skutki

wybuchu rewolucji

lipcowej we Francji

– przedstawia

przyczyny i

okoliczności

podziału Królestwa

Niderlandów.

interwencje zbrojne

podejmowane przez

Austrię,

Rosję i Francję w

innych krajach

– omawia

działalność ruchu

karbonariuszy w

pierwszej połowie

XIX w.

– przedstawia

sytuację w

państwach

niemieckich i Austrii

po kongresie

wiedeńskim

– charakteryzuje

sytuację we Francji

w okresie

restauracji.

trudno osiągnąć cele

założone w ich

programie

– wyjaśnia, jakie

były przyczyny

konfliktów

wewnętrznych w

Hiszpanii w

pierwszej połowie

XIX w.

3. Rewolucja

przemysłowa

– przyczyny

rewolucji

przemysłowej

– postęp

techniczny i rozwój

przemysłu

– Wielka

Brytania w

pierwszej

połowie XIX w.

– rewolucja

przemysłowa poza

– wyjaśnia znaczenie

terminów: rewolucja

przemysłowa, klasa

robotnicza,

inteligencja

– omawia przyczyny

i skutki rewolucji

przemysłowej

– przedstawia skutki

upowszechnienia

maszyny parowej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

akumulacja kapitału,

pruska droga do

kapitalizmu, dualizm

ekonomiczny,

gospodarka

ekstensywna

– wskazuje na

mapie najbardziej

uprzemysłowione

regiony Europy

– wyjaśnia wpływ

przemian w

rolnictwie na

rewolucję

przemysłową

– wymienia kraje, w

których w drugiej

połowie XIX w.

nastąpił największy

rozwój kolejnictwa

– omawia przejawy

mechanizacji

– omawia zmiany w

dziedzinie metalurgii

– przedstawia

czynniki, które

decydowały o

szybkim

rozwoju

przemysłowym

Niemiec, Francji i

Belgii

– wymienia

wynalazki pierwszej

– ocenia społeczne i

polityczne skutki

rewolucji

przemysłowej

Wielką Brytanią

– rozwój

transportu

– przemiany

społeczne i

polityczne

– wynalazki

pierwszej

połowy XIX

w.

– charakteryzuje

przemiany

społeczne i

polityczne będące

następstwem

rewolucji

przemysłowej

– wyjaśnia, dlaczego

Wielka Brytania

stała się kolebką

rewolucji

przemysłowej

– przedstawia nowe

rozwiązania w

dziedzinie

transportu i

komunikacji.

przemysłu

włókienniczego i jej

skutki

– wymienia ośrodki

rozwoju przemysłu

w państwach

Europejskich.

połowy XIX w.

4. Nowe idee – liberalizm

– ideologia

konserwatywna

– początki ruchu

robotniczego

– działalność

czartystów

– socjalizm

utopijny

– narodziny

komunizmu

– budzenie się

świadomości

narodowej

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

liberalizm,

konserwatyzm,

strajk, związek

zawodowy,

socjalizm, komunizm

– zna datę

Opublikowania

Manifestu

Komunistycznego

(1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Adama

Smitha, Johna

– wyjaśnia znaczenie

terminów: liberalizm

ekonomiczny,

reakcjonizm,

czartyzm, socjalizm

utopijny, proletariat,

marksiści

– omawia

okoliczności

narodzin ruchu

robotniczego

– przedstawia

metody i skutki

działalności

czartystów

– wyjaśnia znaczenie

terminów:,

leseferyzm, torysi,

falanster

– wyjaśnia, z jakich

grup społecznych

wywodzili się

zwolennicy

liberalizmu i

konserwatyzmu

– przedstawia cele

brytyjskich

związków

narodowych

– opisuje

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

dialektyka, luddyści

– przedstawia i

porównuje postulaty

socjalizmu

utopijnego i

naukowego.

– omawia i ocenia

działalność Roberta

Owena.

Stuarta Milla,

Edmunda Burke’a,

Karola Marksa,

Fryderyka Engelsa

– przedstawia

polityczne i

gospodarcze

założenia

liberalizmu i

konserwatyzmu.

– omawia cele i

dążenia liberałów

oraz

konserwatystów w

pierwszej połowie

XIX w.

okoliczności i

przejawy budzenia

się świadomości

narodowej w

społeczeństwach

europejskich.

5. Kultura

pierwszej połowy

XIX wieku

– klasycyzm

– romantyzm –

duch epoki

– literatura okresu

romantyzmu

– nowe mody i styl

życia

– muzyka i

sztuki

plastyczne

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

klasycyzm,

romantyzm

– zna czas dominacji

romantyzmu (I poł.

XIX w.)

– identyfikuje

postacie: Johanna

Wolfganga

Goethego, George’a

Gordona Byrona,

Fryderyka Schillera,

Adama

Mickiewicza,

Juliusza

Słowackiego,

Ludwiga van

Beethovena,

Fryderyka Chopina,

Roberta

Schumanna

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

orientalizm,

eklektyzm

– zna czas dominacji

klasycyzmu

(początek XIX w.),

– identyfikuje

postacie:

Jacques’a-Louisa

Davida,

Aleksandra

Puszkina, Honoré de

Balzaca, Charlesa

Dickensa, Eugène’a

Delacroix, Francisca

Goyi

– przedstawia cechy

malarstwa, rzeźby i

architektury

klasycyzmu

– omawia cechy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: dandyzm,

korporacjonizm

studencki, neogotyk,

neoromanizm

– zna czas dominacji

stylu empire (1800–

1815 r.)

– identyfikuje

postacie: Michaiła

Lermontowa,

Waltera Scotta,

Edgara Allana Poe,

Jane Austen,

Ferenca Liszta

– przedstawia cechy

stylu empire

– omawia

okoliczności

narodzin

romantyzmu

– wyjaśnia wpływ

– identyfikuje

postacie:

Jeana-Auguste’a-

Dominique’a

Ingresa, Bertela

Thorvaldsena,

Antonia Canovy,

Karla

Friedricha

Schinkla, Leo von

Klenza, Sándora

Petöfiego, Giacoma

Leopardiego,

Stendhala, Horace’a

Walpole’a, Mary

Shelley,

Théodore’a

Géricaulta, Caspara

Davida Friedricha,

Franza Schuberta,

Hectora Berlioza,

Felixa

– ocenia wpływ

literatury, muzyki i

malarstwa

romantycznego na

rozbudzenie

świadomości

narodowej

Europejczyków w I

poł. XIX w.

– wymienia cechy

romantyzmu.

charakterystyczne

literatury,

malarstwa i muzyki

w okresie

romantyzmu.

romantyzmu na

modę i styl życia

– przedstawia

tematykę, którą

podejmowali

malarze w epoce

romantyzmu.

Mendelssohn-

Bartholdy’ego,

Françoisa Rude’a,

Pierre’a-Jeana

Davida d’Angersa

– porównuje cechy

stylu

klasycystycznego i

romantycznego w

malarstwie.

6. Ameryka w

pierwszej połowie

XIX wieku

– Ameryka

Łacińska na

początku XIX w.

– początki walki o

niepodległość w

Ameryce

Łacińskiej

– dekolonizacja

Ameryki

Południowej

– niepodległość

Brazylii

– Meksyk i

Ameryka

Środkowa

– Stany

Zjednoczone na

początku XIX w.

– wojny

amerykańsko-

meksykańskie

– walki

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

doktryna Monroego

– zna datę

sformułowania

doktryno Monroego

(1823 r.)

– identyfikuje postać

Jamesa Monroego

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

doszło do ogłoszenia

doktryny Monroego

i jak ją uzasadniano.

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

izolacjonizm

– zna daty wojny

amerykańsko-

meksykańskiej

(1846–1848 r.)

– wskazuje na

mapie etapy

rozwoju

terytorialnego

Stanów

Zjednoczonych w

XIX w.

– omawia proces

rozwoju

terytorialnego

Stanów

Zjednoczonych

Ameryki

Północnej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Kreole,

Metysi

– zna daty:

proklamowania

niepodległości

Meksyku (1821 r.),

Brazylii (1822 r.),

Boliwii (1825 r.),

bitwy pod Alamo

(1836 r.)

– identyfikuje

postacie: Simona

Bolivara, Antonia

Lopeza de Santa

Anna

– wskazuje na mapie

państwa Ameryki

Południowej, które

najwcześniej

uzyskały

niepodległość

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

libertadorzy

– zna daty:

proklamowania

niepodległości Haiti

(1804 r.), Kolumbii

(1810 r.), Wenezueli

(1811 r.), bitwy pod

Boyacá (1819 r.),

bitwy pod Ayacucho

(1824 r.), bitwy pod

Buena Vista (1847

r.)

– identyfikuje

postacie:

Dominique’a

Toussainta

Louverture’a,

Francisca de

Mirandy, Jose de

San Martina

– ocenia społeczne

skutki rozwoju

terytorialnego USA.

Amerykanów z

Indianami

– przedstawia

organizację kolonii

hiszpańskich w

Ameryce Łacińskiej

– omawia strukturę

społeczną w

koloniach

hiszpańskich

– przedstawia etapy

walki kolonii

hiszpańskich o

niepodległość

– charakteryzuje

przyczyny i skutki

konfliktu

amerykańsko-

meksykańskiego w

pierwszej połowie

XIX w.

– przedstawia

okoliczności

uzyskania

niepodległości przez

Haiti

– opisuje proces

walki kolonii

hiszpańskich o

niepodległość

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrali libertadorzy

w walce o wolność

kolonii hiszpańskich

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

niepodległość

uzyskały Meksyk i

kraje Ameryki

Środkowej.

7. Wiosna Ludów – Europa w

przededniu Wiosny

Ludów

– rewolucja

lutowa we

Francji

– rewolucje w

krajach

niemieckich

– rewolucja w

Wiedniu i

powstanie

węgierskie

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Wiosna

Ludów, parlament

frankfurcki

– zna daty: Wiosny

Ludów (1848–1849

r.), obrad parlamentu

frankfurckiego (V

1848 – VII 1849 r.),

Wiosny Ludów w

państwach

niemieckich (III

1848 – VII 1849 r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminów: warsztaty

narodowe,

konstytucja

oktrojowana

– zna daty: wybuchu

Wiosny Ludów we

Francji (22 II 1848

r.), ogłoszenia II

Republiki we Francji

(II 1848 r.), zamachu

stanu Ludwika

Napoleona

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

bonapartyści,

bankiety

– zna daty:

powstania

czerwcowego we

Francji (VI 1848 r.),

uchwalenia nowej

konstytucji we

Francji (XI 1848 r.),

pierwszych

wyborów

– zna daty: klęski

wojsk węgierskich

pod Világos (1849

r.), rozruchów w

Państwie

Kościelnym (XI

1848 r.),

powołania Republiki

Rzymskiej (II 1849

r.), przejęcia władzy

przez Wiktora

Emanuela II (1849

r.), zdobycia Rzymu

– ocenia polityczne i

społeczne skutki

Wiosny Ludów w

Europie.

– Wiosna Ludów

we Włoszech

– bilans Wiosny

Ludów

– wskazuje na mapie

kraje, w których

doszło do wystąpień

rewolucyjnych

– wymienia

społeczne,

polityczne i

narodowościowe

przyczyny Wiosny

Ludów

– wyjaśnia, dlaczego

parlament

frankfurcki nie

doprowadził do

zjednoczenia

Niemiec.

Bonaparte (XII 1851

r.), ogłoszenia II

Cesarstwa we

Francji (XII 1852 r.),

wybuchu Wiosny

Ludów w państwach

niemieckich (III

1848 r.),

wybuchu Wiosny

Ludów w Austrii (III

1848 r.), powstania

na Węgrzech (III

1848 – VIII 1849 r.),

zniesienia

pańszczyzny i

wprowadzenia

uwłaszczenia w

monarchii

habsburskiej (IX

1848 r.), wybuchu

wiosny Ludów we

Włoszech (III 1848

r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Napoleona

Bonaparte,

Fryderyka

Wilhelma IV,

Franciszka Józefa,

Wiktora Emanuela II

– wyjaśnia, w jaki

prezydenckich we

Francji (XII 1848 r.),

odezwy Fryderyka

Wilhelma IV do

ludności Berlina (III

1848 r.), ogłoszenia

nowej konstytucji w

Prusach (1850 r.),

ogłoszenia

niepodległości

Węgier i detronizacji

Habsburgów (IV

1848 r.), wkroczenia

wosk rosyjskich na

Węgry (V 1849 r.),

zwołania

parlamentu

austriackiego (VII

1848 r.), przejęcia

władzy przez

Franciszka Józefa

(XII 1848 r.), bitwy

pod Custozą (VII

1848 r.), bitwy pod

Novarą (III 1849 r.)

– identyfikuje

postacie: Lajosa

Kossutha, Sándora

Petöfiego, Iwana

Paskiewicza, Karola

Alberta, Piusa IX

– wskazuje na mapie

przez

Francuzów (VII

1849 r.),

pokoju w

Mediolanie (VIII

1849 r.)

– identyfikuje

postacie:

Ferdynanda I

Dobrotliwego,

Josepha

Radetzky’ego

– wskazuje czynniki,

które zadecydowały

o klęsce powstania

węgierskiego

– przedstawia

okoliczności i skutki

interwencji

francuskiej we

Włoszech

– charakteryzuje

kwestię narodową w

monarchii

habsburskiej w

latach 1848–1849 r.

sposób czynniki

ekonomiczne

wpłynęły na wybuch

Wiosny Ludów

– omawia przyczyny

wybuchu Wiosny

Ludów we Francji

– wymienia reformy

polityczne i

społeczne

przeprowadzone we

Francji w czasie

Wiosny Ludów

– omawia przyczyny

wybuchu Wiosny

Ludów w krajach

niemieckich i w

monarchii

habsburskiej

– przedstawia bilans

Wiosny Ludów.

kraje w których

doszło do

interwencji sił

kontrrewolucyjnych

– przedstawia

proces narastania

konfliktów

społecznych,

narodowych i

politycznych w

Europie w I połowie

XIX w.

– omawia przebieg

Wiosny Ludów we

Francji

– opisuje sposób, w

jaki władzę we

Francji przejął

Ludwik Bonaparte

– przedstawia

okoliczności

zwołania i znaczenie

parlamentu

frankfurckiego

– charakteryzuje

przebieg i skutki

Wiosny Ludów w

Prusach

– przedstawia

przebieg wydarzeń

rewolucyjnych w

Austrii i na

Węgrzech

– omawia skutki

Wiosny Ludów w

Austrii i na

Węgrzech

– charakteryzuje

przebieg Wiosny

Ludów w państwach

włoskich.

8. Rosja i

Turcja w

połowie XIX

wieku

– Bałkany na

początku XIX

wieku

– wojna Greków o

niepodległość

– imperium

carów

„żandarmem

Europy”

– powstanie

dekabrystów

– wojna

krymska

– odwilż

posewastopolska w

Rosji

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

odwilż

posewastopolska

– zna daty wojny

krymskiej (1853–

1856 r.)

– identyfikuje

postacie:

Aleksandra I,

Aleksandra II,

Aleksandra III

– wyjaśnia, dlaczego

Rosję nazywano

„żandarmem

Europy”

– opisuje przyczyny

i skutki wojny

krymskiej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

dekabryści,

panslawizm,

samodzierżawie

– zna daty:

proklamowania

niepodległości

Grecji (1822 r.),

powstania

dekabrystów (1825

r.), oblężenia

Sewastopola (1854–

1855 r.), kongresu w

Paryżu (1856 r.),

reformy

uwłaszczeniowej w

Rosji (1861 r.)

– identyfikuje postać

Mikołaja I

– omawia przyczyny

i skutki powstania

dekabrystów

– wyjaśnia znaczenie

terminu: ziemstwa

– zna daty: masakry

na Chios (1822 r.),

bitwy pod Navarino

(1827 r.), wojny

rosyjsko-tureckiej

(1828–1829 r.),

bitwy pod Synopą

(1853 r.), bitwy pod

Bałakławą (1854 r.)

– identyfikuje

postacie: Iwana

Dybicza, Konrada

Rylejewa,

Aleksandra

Bestużewa

– wskazuje na mapie

tereny, na których

toczyły się wojny

rosyjsko-

tureckie w XIX w.

– podaje przykłady

– wyjaśnia znaczenie

terminów: władyka,

filhellenowie

– zna daty:

powstania

serbskiego

przeciwko Turcji

(1815 r.), nadania

Serbii nieformalnej

autonomii przez

Turcję (1817 r.),

konwencji

akermańskiej (1826

r.), wyprawy

Aleksandra

Ipsilantisa do

Mołdawii (1821 r.),

zdobycia Missolungi

przez Turków (1826

r.), zdobycia

Adrianopola przez

Rosjan (1829 r.),

pokoju w

– ocenia rolę

antytureckiego

powstania

Aleksandra

Ipsilantisa w

rozbudzeniu

greckich dążeń

niepodległościowych

– ocenia politykę

wewnętrzną

Aleksandra I

– ocenia reformy

przeprowadzone w

Rosji w okresie

odwilży

posewastopolskiej.

– charakteryzuje

reformy

wewnętrzne w Rosji

w okresie odwilży

posewastopolskiej

– wyjaśnia, dlaczego

państwa Europy

Zachodniej

zdecydowały się na

interwencję w spór

rosyjsko-turecki.

walki narodów

bałkańskich o

niezależność

– omawia proces

narastania greckich

dążeń

niepodległościowych

– przedstawia

przebieg i skutki

walk Greków o

niepodległość

– opisuje przebieg

wojny krymskiej

– wyjaśnia, dlaczego

główne działania

wojenne

podczas wojny w

latach 1853–1856 r.

toczyły się na

Półwyspie

Krymskim.

Adrianopolu (1829

r.), traktatu

londyńskiego (1830

r.), przejęcia władzy

w Grecji przez

Ottona

Wittelsbacha (1832

r.), założenia

Towarzystwa

Południowego i

Towarzystwa

Północnego (1821 r.)

– identyfikuje

postacie: Miłosza

Obrenovića,

Aleksandra

Ipsilantisa, Ottona

Wittelsbacha, Pawła

Pestela, Sergiusza

Trubeckiego, Piotra

Czaadajewa

– przedstawia

sytuację polityczną

na Bałkanach na

początku XIX w.

POLACY W OKRESIE POWSTAŃ NARODOWYCH

1. Ziemie

polskie w

latach 1815–1830

– sprawa polska na

kongresie

wiedeńskim

– podział ziem

polskich po

kongresie

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

Kongresówka

– zna daty:

powstania

Królestwa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: ziemie

zabrane

– zna daty:

powstania Wielkiego

Księstwa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: regulacja

– zna daty:

powołania sejmu

prowincjonalnego w

Wielkim Księstwie

– zna daty:

utworzenia Korpusu

Litewskiego (1817

r.),

zniesienia ceł

pomiędzy

– ocenia wpływ

reform F. K.

Druckiego-

Lubeckiego na

rozwój gospodarczy

Królestwa

wiedeńskim

– Królestwo

Polskie

– ziemie polskie

pod

panowaniem Prus

– Królestwo

Galicji i Lodomerii

– Rzeczpospolita

Krakowska

– rozwój

gospodarczy

Królestwa

Polskiego

– gospodarka w

zaborze pruskim i

austriackim

– kultura i

oświata na

ziemiach polskich

w latach 1815–

1830 r.

Polskiego (1815 r.),

nadania konstytucji

Królestwu

Polskiemu (XI 1815

r.)

– identyfikuje

postacie: Adama

Jerzego

Czartoryskiego,

Aleksandra I

– wskazuje na

mapie podział ziem

polskich po

kongresie

wiedeńskim

– wymienia decyzje

kongresu

wiedeńskiego w

sprawie polskiej

– przedstawia

postanowienia

konstytucji

Królestwa

Polskiego.

Poznańskiego i

rzeczypospolitej

Krakowskiej (1815

r.), założenia

Uniwersytetu

Warszawskiego

(1816 r.), założenia

Uniwersytetu

Lwowskiego (1817

r.)

– identyfikuje

postacie: Fryderyka

Wilhelma III,

Franciszka I

Habsburga,

Stanisława Staszica,

Franciszka

Ksawerego

Druckiego-

Lubeckiego,

Joachima Lelewela

– wskazuje na mapie

ośrodki

przemysłowe na

ziemiach polskich

pod zaborami

– opisuje ustrój

Królestwa Polskiego

– przedstawia

sytuację polityczną

ziem polskich pod

zaborem pruskim i

Poznańskim (1824

r.), utworzenia

galicyjskiego sejmu

stanowego (1817 r.),

uchwalenia

konstytucji

Rzeczypospolitej

Krakowskiej (1815

r.), powstania Banku

Polskiego (1828 r.),

rozpoczęcia procesu

uwłaszczenia w

Królestwie Prus

(1807 r.),

zapoczątkowania

procesu regulacji w

Prusach (1816 r.),

wprowadzenia

ustawy o regulacji w

Wielkim Księstwie

Poznańskim (1823

r.), po-wstania

Zakładu

Narodowego im.

Ossolińskich we

Lwowie (1817 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Zajączka, Antoniego

Radziwiłła,

Stanisława

Wodzickiego,

Królestwem Polskim

a Rosją (1822 r.),

powstanie

Towarzystwa

Kredytowego

Ziemskiego (1825

r.), powstania

Ziemstwa

Kredytowego w

Poznaniu (1821 r.)

– wyjaśnia, dlaczego

Polakom zależało na

przyłączeniu ziem

zabranych do

Królestwa

Kongresowego

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

polskiej kultury

miała działalność

Józefa Maksymiliana

Ossolińskiego

– porównuje rozwój

gospodarczy ziem

polskich pod

zaborami w I poł.

XIX w.

Polskiego.

austriackim po 1815

r.

– wymienia ośrodki

przemysłowe

Królestwa Polskiego

– przedstawia

reformy F. K.

Druckiego-

Lubeckiego

– charakteryzuje

rozwój kultury

polskiej w latach

1815–1830 r.

Izabeli

Czartoryskiej, Józefa

Maksymiliana

Ossolińskiego,

Stanisława Kostki

Potockiego

– przedstawia

stosunek Rosji do

sprawy polskiej po

1813 r.

– przedstawia

sytuację ziem

zabranych po 1815 r.

– omawia sytuację

polityczną w

Rzeczypospolitej

Krakowskiej

– charakteryzuje

rozwój gospodarczy

Królestwa

Polskiego,

Rzeczypospolitej

Krakowskiej oraz

ziem zaboru

pruskiego i

austriackiego

– opisuje rozwój

oświaty na ziemiach

polskich pod

zaborami w latach

1815–1830 r.

– wymienia

placówki naukowe i

akademickie

działające na

ziemiach polskich w

pierwszej połowie

XIX w.

2. Geneza

powstania

listopadowego

– konstytucja a

realna władza w

Królestwie

Polskim

– legalna

opozycja

polityczna

– początki

działalności

spiskowej

– Wolnomularstwo

Narodowe i

Towarzystwo

Patriotyczne

– Królestwo

Polskie w

przededniu

powstania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: cenzura

prasowa

– zna datę założenia

Sprzysiężenia

Podchorążych (1828

r.)

– identyfikuje

postacie: Adama

Mickiewicza,

Mikołaja I, Piotra

Wysockiego

– przedstawia

sytuację polityczną

w Królestwie

Polskim w latach

1828–1830 r.

– wyjaśnia, w jaki

sposób car łamał

konstytucję nadaną

Królestwu

Polskiemu.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: kaliszanie

– zna daty: założenia

Wolnomularstwa

Narodowego (1819

r.), powstania

Towarzystwa

Patriotycznego

(1821 r.), koronacji

Mikołaja I na króla

Królestwa Polskiego

(1829 r.)

– identyfikuje

postacie:

Konstantego

Romanowa,

Waleriana

Łukasińskiego

– określa, jakie

uprawnienia w

zakresie władzy

ustawodawczej i

wykonawczej

gwarantowała

carowi i królowi

konstytucja

– zna daty:

likwidacji jawności

obrad

sejmu w Królestwie

Polskim (1825 r.),

powołania

Towarzystwa

Filomatów (1817 r.),

powstania

Zgromadzenia

Filaretów (1820 r.)

– identyfikuje

postacie: Nikołaja

Nowosilcowa,

Bonawentury i

Wincentego

Niemojowskich,

Tomasza Zana,

Seweryna

Krzyżanowskiego

– opisuje

rzeczywistość

polityczną Królestwa

Polskiego w latach

1815–1830 r.

– charakteryzuje

– porównuje zapisy

konstytucyjne z

rzeczywistością

polityczną Królestwa

Polskiego

– wymienia

czynniki, które

zadecydowały o tym,

że armia

Królestwa Polskiego

była doborową

formacją zbrojną.

– ocenia stosunek

wielkiego księcia

Konstantego do

Polaków

– przedstawia i

ocenia postawy

Polaków wobec

zaborcy rosyjskiego

przed powstaniem

listopadowym

– ocenia wpływ

księcia Konstantego

i Nikołaja

Nowosilcowa na

życie polityczne

Królestwa Polskiego

w latach 20.XIX w.

– ocenia, które z

wydarzeń

bezpośrednio

wpłynęły na

rozpoczęcie

powstania

listopadowego.

– wymienia

przykłady legalnej i

nielegalnej opozycji

politycznej w

Królestwie Polskim

– omawia

najważniejsze

postulaty kaliszan

– wyjaśnia, dlaczego

w Królestwie

Polskim zaczęły

powstawać

organizacje

konspiracyjne.

działalność legalnej

opozycji politycznej

i jej skutki

– przedstawia

przyczyny powstania

organizacji

spiskowych pod

zaborem rosyjskim

– charakteryzuje

działalność

Wolnomularstwa

Narodowego i

Towarzystwa

Patriotycznego

– omawia

organizację armii

Królestwa

Polskiego.

3. Powstanie

listopadowe

– wybuch

powstania

– od prób

porozumienia do

detronizacji

– wojna polsko-

rosyjska

– powstanie

listopadowe na

arenie

międzynarodowej

– walki na

ziemiach

zabranych

– wyjaśnia znaczenie

terminu: noc

listopadowa

– zna daty: nocy

listopadowej (29/30

XI 1830 r.), bitwy

pod Grochowem (25

II 1831 r.), bitwy

pod Ostrołęką (26 V

1831 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra

Wysockiego, Adama

Jerzego

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

belwederczycy,

dyktator

– zna daty: zdobycia

Arsenału (29/30 XI

1830 r.), uznania

powstania

listopadowego za

narodowe przez sejm

(18 XII 1830 r.),

uchwalenia

detronizacji

Mikołaja I przez

– zna daty:

ukonstytuowania się

Rządu

Tymczasowego (3

XII 1830 r.),

ogłoszenia się J.

Chłopickiego

dyktatorem

powstania (5 XII

1830 r.), bitwy pod

Dobrem (17 II 1831

r.), wybuchu

powstania na Litwie

(III 1831), ostatniego

– zna datę

samosądów w

Warszawie (VIII

1831 r.),

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Nabielaka,

Antoniego Giełguda,

Dezyderego

Chłapowskiego,

Klementyny

Hoffmanowej

– wyjaśnia, dlaczego

powstańcy liczyli na

– ocenia

przygotowania

spiskowców do

wywołania

powstania w

Królestwie Polskim

– ocenia decyzje

sejmu powstańczego

– ocenia, czy

powstanie

listopadowe miało

szanse powodzenia.

– upadek

powstania

– czy powstanie

listopadowe miało

szanse

powodzenia?

– udział kobiet w

powstaniu

listopadowym

Czartoryskiego,

Józefa Chłopickiego,

Jana Skrzyneckiego,

– przedstawia

okoliczności, w

jakich podjęto

decyzję o wybuchu

powstania

listopadowego

– wymienia

najważniejsze bitwy

powstania

listopadowego.

sejm (25 I 1831 r.),

bitwy pod Stoczkiem

(14 II 1831 r.), bitew

pod Wawrem i

Dębem Wielkim (31

III 1831 r.), bitwy

pod Iganiami (10 IV

1831 r.), szturmu

wojsk rosyjskich na

Warszawę (6–8 IX

1831 r.)

– identyfikuje

postacie: wielkiego

księcia Konstantego,

Ignacego

Prądzyńskiego,

Iwana Paskiewicza,

Jana

Krukowieckiego,

Józefa Sowińskiego,

Emilii Plater

– wskazuje na mapie

tereny objęte

działaniami

powstańczymi

– charakteryzuje

działalność

przywódców

powstania od jego

rozpoczęcia do

wybuchu wojny z

Rosją

posiedzenia sejmu

powstańczego (23

IX 1831 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Zaliwskiego,

Seweryna

Goszczyńskiego,

Ksawerego

Druckiego-

Lubeckiego, Juliana

Ursyna

Niemcewicza,

Joachima Lelewela,

Maurycego

Mochnackiego,

Iwana Dybicza,

Michała Radziwiłła,

Henryka

Dembińskiego,

Józefa

Dwernickiego,

– omawia przebieg

nocy listopadowej

– wyjaśnia, dlaczego

część działaczy

politycznych i

wojskowych

rozpoczęła

rokowania z carem

– opisuje przebieg

wojny polsko-

interwencję Francji

– opisuje przebieg

działań

powstańczych na

ziemiach zabranych

– wyjaśnia, co

spowodowało wzrost

zaangażowania

patriotycznego

wśród kobiet.

– przedstawia

okoliczności upadku

Warszawy

– omawia

okoliczności upadku

powstania

listopadowego.

rosyjskiej

– omawia

strategiczne plany

dowódców armii

polskiej w wojnie

polsko-rosyjskiej

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla losów

powstania

listopadowego miał

brak wiary

w jego zwycięstwo

wśród wyższych

dowódców

– omawia postawy

głównych polityków

polskich po

wybuchu powstania

listopadowego

– wymienia błędy

popełnione przez

politycznych i

wojskowych

przywódców

powstania

listopadowego.

4. Wielka

Emigracja

– emigracja

popowstaniowa

– życie polityczne

emigrantów

– działania

międzynarodowe

– wyjaśnia znaczenie

terminów: zsyłka,

Wielka Emigracja

– zna daty:

powstania Hotelu

Lambert (1831 r.),

– wyjaśnia znaczenie

terminów: katorga,

emisariusz

– zna daty:

ogłoszenia Małego

Manifestu TDP

– zna daty:

ogłoszenia amnestii

przez cara (XI 1831

r.), założenia

Komitetu

Narodowego

– zna daty: założenia

Towarzystwa

Literackiego

Polskiego w Paryżu

(1832 r.), założenia

Biblioteki Polskiej w

– ocenia

kulturotwórczą rolę

Wielkiej Emigracji

– ocenia rolę

Wielkiej Emigracji

w

Hotelu Lambert

– pozostałe ośrodki

życia

emigracyjnego

– kultura polska na

emigracji

– emigracja po

Wiośnie Ludów

powstania

Towarzystwa

Demokratycznego

Polskiego (1832 r.)

– identyfikuje

postacie: Adama

Jerzego

Czartoryskiego,

Wiktora Heltmana,

Tadeusza

Krępowieckiego,

Adama

Mickiewicza,

Juliusza

Słowackiego

– wskazuje na mapie

państwa, przez które

wiodły główne

szlaki emigrantów

polskich po

powstaniu

listopadowym,

– przedstawia zasięg

i kierunki emigracji

polskiej

– wymienia obozy

polityczne Wielkiej

Emigracji i

organizacje

polityczne

polskich

emigrantów.

(1832 r.), ogłoszenia

Wielkiego

Manifestu TDP

(1836 r.), powstania

Gromad Ludu

Polskiego (1835 r.),

– identyfikuje

postacie: Joachima

Lelewela, Stanisława

Worcella,

Zygmunta

Krasińskiego,

Cypriana Kamila

Norwida

– wskazuje na mapie

najważniejsze

ośrodki Wielkiej

Emigracji

– omawia represje

po powstaniu

listopadowym

– wyjaśnia, dlaczego

emigrację

popowstaniową

określa się mianem

Wielkiej Emigracji

– charakteryzuje

program polityczny

obozu

konserwatywnego i

demokratycznego

polskiej emigracji

Polskiego (XII 1831

r.), powstania

Młodej Polski (1834

r.),

założenia

Zjednoczenia

Emigracji Polskiej

(1837 r.)

– identyfikuje postać

Józefa Dwernickiego

– opisuje warunki

życia polskich

zesłańców

– omawia stosunek

państw i narodów

europejskich do

polskich emigrantów

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

sprawy polskiej

miała

międzynarodowa

działalność Hotelu

Lambert

– opisuje życie

kulturalne Polaków

przebywających na

emigracji we Francji.

Paryżu (1839 r.),

założenia

Towarzystwa

Pomocy Naukowej

(1832 r.)

– identyfikuje postać

Tomasza

Malinowskiego,

– przedstawia

założenia

programowe i

działalność

organizacji węglarzy

polskich

– omawia losy

polskich emigrantów

po Wiośnie Ludów.

podtrzymywaniu

myśli

niepodległościowej.

– charakteryzuje

założenia

programowe i

działalność Gromad

Ludu Polskiego.

5. Ziemie polskie

w latach

1831–1846

– ucisk

popowstaniowy w

Królestwie Polskim

– likwidacja

odrębności

Królestwa

Polskiego

– międzynarodowe

reperkusje

powstania

listopadowego

– sytuacja na

ziemiach

zabranych i pod

zaborem

austriackim

– początki pracy

organicznej

– konspiracja na

ziemiach polskich

– powstanie

krakowskie 1846 r.

– rabacja galicyjska

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

rusyfikacja,

germanizacja, praca

organiczna, rabacja

galicyjska

– zna daty: wybuchu

powstania

krakowskiego (20/21

II 1846 r.), rabacji

galicyjskiej (1846 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda

Dembowskiego,

Jakuba Szeli

– wymienia represje

popowstaniowe w

Królestwie Polskim

– przedstawia

przebieg i skutki

powstania

krakowskiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: cytadela,

Statut Organiczny,

„noc

paskiewiczowska”,

gubernia

– zna daty: nadania

Statutu

Organicznego (1832

r.), „nocy

paskiewiczowskiej”

(1833–1856 r.),

wkroczenia wojsk

rosyjskich i

austriackich do

Krakowa (4 III 1846

r.)

– identyfikuje

postacie: Iwana

Paskiewicza,

Fryderyka Wilhelma

IV, Karola

Marcinkowskiego,

Hipolita

Cegielskiego,

Szymona

Konarskiego, Piotra

– zna daty: umowy

w Münchengrätz

(1833 r.), założenia

Zemsty Ludu (1832

r.), wprowadzenia

stanu wojennego w

Królestwie Polskim

(1833 r.),

wprowadzenia nauki

j. rosyjskiego (1839

r.), przeprowadzenia

zmian

administracyjnych w

Królestwie Polskim

(1837 r.),

zlikwidowania

odrębności

sądowniczej

Kongresówki (1841

r.), wprowadzenia

rosyjskiego systemu

monetarnego (1847

r.), utworzenia

Konfederacji

Powszechnej Narodu

Polskiego (1837 r.),

powołania Związku

– zna daty:

ogłoszenia encykliki

papieża Grzegorza

XVI Cum primum

(1832 r.), założenia

„Kasyna” w

Gostyniu (1835 r.),

powołania

Towarzystwa

Naukowej Pomocy

(1841 r.), okupacji

Rzeczypospolitej

Krakowskiej przez

wojska austriackie

(1836–1841 r.)

– identyfikuje

postacie: Grzegorza

XVI, Gustawa

Potworowskiego,

Leona Sapiehy,

Henryka

Kamieńskiego, Jana

Alcyato

– przedstawia

międzynarodowe

reperkusje

powstania

– ocenia skuteczność

pracy organicznej w

staraniach o

zachowanie

polskości.

Ściegiennego

– wskazuje na mapie

obszar powstania

krakowskiego,

tereny objęte

rabacją galicyjską

– omawia politykę

represji w

Królestwie Polskim

po

powstaniu

listopadowym

– charakteryzuje

początki pracy

organicznej w

zaborze pruskim

– wyjaśnia

przyczyny wybuchu

powstania w

Rzeczypospolitej

Krakowskiej w 1846

r.

– omawia przyczyny

i skutki rabacji

galicyjskiej.

Narodu Polskiego

(1839 r.), założenia

Związku Plebejuszy

(1842 r.),

ukonstytuowania się

Rządu Narodowego

Rzeczypospolitej

Polskiej (22 II 1846

r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Zaliwskiego,

Eduarda Flottwella,

Dezyderego

Chłapowskiego,

Ludwika

Mierosławskiego,

Walentego

Stefańskiego,

Ludwika

Gorzkowskiego,

Jana Tyssowskiego,

Aleksandra

Grzegorzewskiego

– omawia proces

likwidacji

odrębności

Królestwa Polskiego

po powstaniu

listopadowym

– przedstawia

represje

listopadowego

– wyjaśnia, dlaczego

partyzantka

Zaliwskiego miała

niewielkie szanse

powodzenia.

popowstaniowe na

ziemiach zabranych

– omawia proces

ograniczania

autonomii Wielkiego

Księstwa

Poznańskiego

– opisuje działalność

gospodarczą

Polaków w zaborze

austriackim

– charakteryzuje

działalność

konspiracyjną na

ziemiach polskich po

powstaniu

listopadowym

– omawia program

polityczno-

społeczny Rządu

Narodowego w

powstaniu

krakowskim

– przedstawia

zmiany w położeniu

społeczeństwa w

Królestwie Polskim

po powstaniu

listopadowym.

6. Wiosna Ludów

i odwilż

posewastopolska

– Wiosna Ludów w

zaborze pruskim

– powstanie

– zna daty:

zakończenia

uwłaszczenia

– wyjaśnia znaczenie

terminów: serwituty,

asymilacja

– zna daty: ugody w

Jarosławcu (IV 1848

r.), powstania

– zna daty:

powstania

Towarzystwa

– ocenia skuteczność

działań

gospodarczych i

wielkopolskie 1848

r.

– działalność

Polaków w

Królestwie

Pruskim, na Śląsku

i Pomorzu po 1848

r.

– Wiosna Ludów w

zaborze

austriackim

– skutki Wiosny

Ludów w Galicji

– początki

ukraińskiego ruchu

narodowego

– Polacy podczas

europejskiej

Wiosny Ludów

– odwilż

posewastopolska w

Królestwie Polskim

chłopów w

Królestwie Pruskim

(1850 r.), zniesienia

pańszczyzny w

Galicji (1848 r.),

początku odwilży

posewastopolskiej w

Królestwie Polskim

(1856 r.)

– opisuje przejawy

odwilży

posewastopolskiej w

Królestwie Polskim.

– zna daty:

powołania Komitetu

Narodowego w

Poznaniu (1848 r.),

kapitulacji Krakowa

(IV 1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Mierosławskiego,

Wilhelma I, Józefa

Bema, Aleksandra II

– omawia przebieg i

skutki Wiosny

Ludów w zaborze

pruskim

– omawia przebieg

Wiosny Ludów z

zaborze austriackim

– przedstawia skutki

Wiosny Ludów w

Galicji.

wielkopolskiego

(1848 r.), bitwy pod

Miłosławiem (IV

1848 r.), założenia

Ligi Polskiej (1848

r.)

– identyfikuje

postacie: Karla

Wilhelma von

Willisena,

Franciszka Stadiona,

Franciszka Józefa I,

Agenora

Gołuchowskiego,

Henryka

Dembińskiego,

Andrzeja

Zamoyskiego,

Leopolda

Kronenberga

– wyjaśnia, czym

różniło się

powstanie

wielkopolskie od

poprzednich zrywów

narodowych

– przedstawia

działalność Polaków

w zaborze pruskim

po Wiośnie Ludów

– wyjaśnia, dlaczego

wydarzenia

Przyjaciół Nauk

(1857 r.), powołania

Komitetu

Narodowego i

Gwardii Narodowej

w Krakowie (1848

r.), powstania Rady

Narodowej we

Lwowie (1848 r.),

zawiązania się

Głównej Rady

Ruskiej we Lwowie

(V 1848 r.)

– identyfikuje

postacie: Floriana

Ceynowy, Gustawa

Potworowskiego,

Leona Przyłuskiego,

Józefa Lompy,

Emanuela Smolki,

Gustawa

Gizewiusza, Wiktora

Heltmana, Hryhoryja

Jachymowycza,

Franciszka Smolki,

Wacława

Zaleskiego,

Wilhelma von

Hammersteina,

Aleksandra Bacha,

Wojciecha

Chrzanowskiego

oświatowych w

okresie odwilży

posewastopolskiej

dla sprawy polskiej.

Wiosny Ludów nie

objęły Królestwa

Polskiego

– przedstawia udział

Polaków w

europejskiej Wiośnie

Ludów

– charakteryzuje

proces asymilacji

Żydów w Królestwie

Polskim.

– wyjaśnia, dlaczego

niepowodzenia

Wiosny Ludów

zamknęło epokę

zrywów narodowych

w zaborze pruskim

– wyjaśnia, w jaki

sposób była

podtrzymywana

świadomość

narodowa wśród

Polaków żyjących na

Pomorzu i Śląsku

– omawia proces

kształtowania się

świadomości

narodowej wśród

Ukraińców.

7. Powstanie

styczniowe

– demonstracje

patriotyczne i

„polskie czasy”

– próba

kompromisu i

przygotowania do

powstania

– wybuch

powstania

styczniowego

– przebieg walk

powstańczych

– sprawa polska na

arenie

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „biali”,

„czerwoni”, branka

– zna daty:

przeprowadzenia

branki (14/15 I 1863

r.),

wybuchu powstania

styczniowego (22/23

I 1863 r.), ukazu

carskiego o

uwłaszczeniu

chłopów (III 1864 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia znaczenie

terminów: rewolucja

moralna, tajne

państwo polskie,

partia powstańcza

– zna daty:

utworzenia Dyrekcji

Krajowej „białych”

(XII 1861 r.),

ogłoszenia dekretów

o reformie

szkolnictwa,

oczynszowaniu

chłopów i

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

millenerzy, żuawi

śmierci

– zna daty:

powstania

Towarzystwa

Rolniczego (1858

r.), demonstracji w

Warszawie (II 1861

r.), rozwiązania

Delegacji Miejskiej i

Towarzystwa

Rolniczego (1861

– zna daty:

powołania rządu K.

Majewskiego (V

1863 r.), bitwy pod

Opatowem (II 1864

r.), powstania

zabajkalskiego (1866

r.)

– identyfikuje

postacie: Ignacego

Chmieleńskiego,

Karola

Majewskiego, Józefa

Hauke-Bosaka,

– ocenia, które z

powstań

narodowych –

listopadowe czy

styczniowe – miało

większe szanse

powodzenia.

międzynarodowej

– bilans zmagań

powstańczych

– powstanie

styczniowe na

ziemiach

zabranych

postacie: Aleksandra

Wielopolskiego,

Romualda Traugutta

– przedstawia

bezpośrednie

przyczyny wybuchu

powstania

styczniowego

– omawia bilans

zmagań powstania

styczniowego.

równouprawnieniu

Żydów (1862 r.),

powołania Komitetu

Centralnego

Narodowego (1862

r.), ogłoszenia

Manifestu

Tymczasowego

Rządu Narodowego

(22 I 1863 r.),

przejęcia dyktatury

przez R. Traugutta

(X 1863 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Mierosławskiego,

Mariana

Langiewicza,

Aleksandra II,

Ottona von

Bismarcka

– opisuje wybuch

powstania

styczniowego oraz

kształtowanie się

władz powstańczych

– omawia cechy

charakterystyczne

walk powstańczych

– przedstawia

najważniejsze

pośrednie i

r.), wprowadzenia

żałoby narodowej i

stanu oblężenia w

Królestwie Polskim

(1861 r.), objęcia

dyktatury przez L.

Mierosławskiego (II

1863 r.), objęcia

dyktatury przez M.

Langiewicza (III

1863 r.), bitwy pod

Małogoszczem (III

1863 r.), bitew pod

Chrobrzem i

Grochowiskami (III

1863), konwencji

Alvenslebena (II

1863 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda

Jürgensa, Zygmunta

Sierakowskiego,

Michaiła

Gorczakowa,

Leopolda

Kronenberga,

Jarosława

Dąbrowskiego,

Fiodora Berga,

Stanisława Brzóski,

Piusa IX, Michaiła

Murawjowa

Aleksandra

Waszkowskiego

– wyjaśnia, dlaczego

władzom

powstańczym

zależało, aby

powstanie objęło

swoim zasięgiem

ziemie zabrane

– wskazuje różnice

w programach

politycznych

środowisk

patriotycznych w

przededniu

powstania

styczniowego

– omawia relacje

między „białymi” i

„czerwonymi” w

przededniu

powstania

– charakteryzuje i

porównuje siły

wałczące obu stron.

bezpośrednie

przyczyny wybuchu

powstania

styczniowego.

– wskazuje na mapie

tereny

najważniejszych

starć podczas

powstania

styczniowego

– omawia postawy

Polaków wobec

zaborców po

powstaniu

listopadowym

– przedstawia

okoliczności

narastania

nastrojów

powstańczych w

Królestwie Polskim

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miała

żałoba narodowa

ogłoszona w 1861 r.

– przedstawia

zmiany we władzach

powstania

styczniowego i ich

skutki polityczne i

militarne

– omawia sprawę

polską na arenie

międzynarodowej w

czasie powstania

styczniowego.

ŚWIAT W LATACH 1860–1914

1. Stany

Zjednoczone w

drugiej połowie

XIX wieku

– dualizm

społeczno-

ekonomiczny

Stanów

Zjednoczonych

– problem

niewolnictwa

– wybuch wojny

domowej

– wojna secesyjna

– skutki wojny

secesyjnej

– USA w drugiej

połowie XIX wieku

– wyjaśnia znaczenie

terminów: secesja,

Unia, Konfederacja,

wojna totalna,

izolacjonizm

– zna daty: wojny

secesyjnej (1861–

1865 r.)

– identyfikuje postać

Abrahama Lincolna

– omawia różnice w

podejściu do

koncepcji ustrojowej

między Północą a

Południem

– wyjaśnia, dlaczego

wojnę secesyjną

można uznać za

wojnę totalną.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

abolicjonizm,

eksterminacja

– zna daty: wybrania

Abrahama Lincolna

na prezydenta (1860

r.), ogłoszenia

secesji przez

Karolinę Południową

(XII 1860 r.), ataku

na Fort Sumter (12

IV 1861 r.),

ogłoszenia

Proklamacji

emancypacyjnej (IX

1862 r.), zniesienia

niewolnictwa (1863

r.), bitwy pod

Gettysburgiem (1-3

VII 1863 r.),

zabójstwa

prezydenta Lincolna

(14 IV 1865 r.)

– identyfikuje

postacie: Roberta F.

Lee, Ulyssesa S.

Granta

– przedstawia

różnice w rozwoju

gospodarczym i

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

osadnictwo

farmerskie,

plantacja, jankesi,

Ku-Klux-Klan

– zna daty:

powstania Johna

Browna (1859 r.), I

bitwy nad Bull Run

(VII 1861 r.), bitwy

nad Antietam (IX

1862 r.), zdobycia

Nowego Orleanu (V

1862 r.), uchwalenia

Ustawy o

osadnictwie (V 1862

r.), podpisania aktu

bezwarunkowej

kapitulacji w

Appomattox (9 IV

1865 r.)

– identyfikuje

postacie: Johna

Browna, Jeffersona

Davisa, Williama T.

Shermana

– wyjaśnia, na czym

polegał dualizm w

rozwoju społeczno-

ekonomicznym

– zna daty:

kompromisu

Missouri (1820 r.),

sprawy Dreda Scotta

(1847 r.), bitew pod

Fredericksburgiem i

Chancellorsville

(1862 r.), zdobycia

Vicksburga (1863 r.)

– identyfikuje

postacie: Dreda

Scotta, Philipa

Sheridana

– porównuje armie

stron walczących w

wojnie secesyjnej

– przedstawia wpływ

wybitnych

dowódców

wojskowych na losy

wojny secesyjnej

– wymienia

czynniki, które

zadecydowały o

porażce wojsk

Konfederacji w

starciu z Unią.

– ocenia sposób

rozwiązania

problemu

niewolnictwa w

czasie wojny

secesyjnej i jego

społeczne skutki.

społecznym USA

– omawia skutki

wojny secesyjnej

– wymienia czynniki

umożliwiające stały

wzrost wartości

produkcji

gospodarczej USA.

Stanów

Zjednoczonych

– charakteryzuje

problem

niewolnictwa w

USA przed

wybuchem wojny

secesyjnej

– przedstawia

okoliczności

wybuchu wojny

secesyjnej

– omawia przebieg

działań zbrojnych w

czasie wojny

secesyjnej

– przedstawia

rozwój gospodarczy

USA po wojnie

secesyjnej.

2. Zjednoczenie

Włoch

– różne koncepcje

zjednoczenia

Włoch

– polityka Camillo

Cavoura wobec

Francji

– polityka

zagraniczna II

Cesarstwa

Francuskiego

– wojna z Austrią

– zjednoczenie

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Czerwony

Krzyż

– zna daty:

„wyprawy tysiąca”

(V 1860 r.), wojny z

Austrią (1866 r.),

zjednoczenia Włoch

(1871 r.)

– identyfikuje

postacie: Giuseppe

Garibaldiego,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

risorgimento,

„wyprawa tysiąca”

– zna daty: bitew

pod Magentą i

Solferino (VI 1859 r.

), powstania

Czerwonego Krzyża

(1863 r.), bitwy pod

Custozzą (VI 1866

r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminu: „czerwone

koszule”

– zna daty: rozejmu

w Villafranca di

Verona (1859 r.),

plebiscytu w

środkowych

Włoszech (1860 r.),

zajęcia Królestwa

Obojga Sycylii przez

Garibaldiego (X

– wyjaśnia znaczenie

terminu: bersalierzy

– zna daty: zamachu

terrorystycznego na

Napoleona III (1858

r.), układu francuski-

sardyńskiego w

Plombières-les-

Bains (1858 r.),

interwencji

francuskiej w

Meksyku (1861-

– przedstawia i

ocenia sytuację

Państwa

Kościelnego w

kontekście

powstania Królestwa

Włoch.

kraju

– powstanie

Królestwa Włoch

Wiktora Emanuela

II, Camillo Cavoura

– wymienia etapy

jednoczenia Włoch.

– identyfikuje

postacie: Giuseppe

Mazziniego,

Napoleona III

– przedstawia

okoliczności

powstania

Czerwonego Krzyża

– opisuje etapy

jednoczenia Włoch

– wymienia główne

wydarzenia

polityczne w

Europie, które

wpłynęły na

zjednoczenie Włoch.

1860), koronacji

Wiktora Emanuela II

na króla Włoch (III

1861 r.), pokoju w

Wiedniu (1866 r.),

przyłączenia Rzymu

do Królestwa Włoch

(1870 r.)

– identyfikuje

postacie: Jeana-

Henri’ego Dunanta,

Franciszka Józefa I,

Piusa IX

– wskazuje na mapie

etapy jednoczenia

Włoch

– przedstawia różne

koncepcje

jednoczenia Włoch

– opisuje stosunki

Królestwa Sardynii z

Francją i ich wpływ

na proces

jednoczenia Włoch

– przedstawia

przebieg i skutki

wojny Królestwa

Sardynii z Austrią

– wyjaśnia, dlaczego

Pius IX ogłosił się

„więźniem

Watykanu”

1863 r.), ultimatum

austriackiego wobec

Królestwa Sardynii

(1859 r.)

– charakteryzuje

politykę zagraniczną

Francji za czasów II

Cesarstwa i jej

skutki

– omawia różnice w

rozwoju

gospodarczym

Włoch.

– omawia politykę

Włoch po

zjednoczeniu.

3. Zjednoczenie

Niemiec i

powstanie

Austro-Węgier

– koncepcje

zjednoczenia

Niemiec

– wojny z Danią i

Austrią

– wojna

francusko-pruska

– powstanie II

Rzeszy

– powstanie

dualistycznej

monarchii austro-

węgierskiej

– zna daty:

wojny prusko-

duńskiej (1864 r.),

wojny prusko-

austriackiej (1866

r.), wojny francusko-

pruskiej (1870-1871

r.), proklamowania

II Rzeszy

Niemieckiej (18 I

1871 r.)

– identyfikuje

postać: Ottona von

Bismarcka

– przedstawia rolę

Prus w jednoczeniu

państw niemieckich

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

Europy miało

powstanie cesarstwa

niemieckiego.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Związek

Północnoniemiecki,

„żelazny kanclerz”

– zna daty:

objęcia stanowiska

premiera rządu

pruskiego przez O.

von Bismarcka

(1862 r.), bitwy pod

Sadową (VII 1866

r.), utworzenia

Związku

Pónocnoniemieckieg

o (1867 r.), bitwy

pod Sedanem (IX

1870 r.), zdobycia

Metzu (X 1870 r.),

pokoju we

Frankfurcie nad

Menem (V 1871 r.),

powstania

dualistycznej

monarchii austro-

węgierskiej (1867 r.)

– identyfikuje

postacie: Wilhelma I

Hohenzollerna,

Franciszka Józefa I,

– wyjaśnia znaczenie

terminu: depesza

emska

– zna daty:

układu prusko-

francuskiego (1865

r.), sojuszu prusko-

sardyńskiego (1866

r.), pokoju w Pradze

(VIII 1866 r.),

nadania konstytucji

części austriackiej

monarchii

habsburskiej (1867

r.)

– identyfikuje

postacie: Helmutha

von Moltke,

Agenora Romualda

Gołuchowskiego

– wskazuje na mapie

etapy jednoczenia

Niemiec

– omawia koncepcje

jednoczenia Niemiec

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny

prusko-duńskiej

– zna daty:

podpisania rozejmu

w wojnie francusko-

pruskiej (I 1871 r.),

ery Bacha (1849–

1859 r.), dyplomu

październikowego

(1860 r.), patentu

ludowego (1861 r.)

– identyfikuje

postacie: Leopolda

Hohenzollerna,

Aleksandra von

Bacha, Gyuly

Andrássy’ego

– wyjaśnia, na czym

polegała przewaga

armii pruskiej nad

wojskami innych

krajów europejskich

– omawia strukturę

narodowościową

Austro-Węgier.

– ocenia politykę O.

von Bismarcka i jego

wpływ na stosunki

międzynarodowe.

Napoleona III

– charakteryzuje

politykę Ottona von

Bismarcka

– wyjaśnia, na czym

polegał pruski

militaryzm

– przedstawia

okoliczności

proklamowania II

Rzeszy Niemieckiej.

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny

prusko-austriackiej

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny

francusko-pruskiej

– przedstawia

przyczyny i skutki

powstania

dualistycznej

monarchii

austrowęgierskiej.

4. Kolonializm – nowa fala

kolonializmu

– kolonizacja

Afryki

– konflikty

kolonialne w

Afryce

– posiadłości

europejskie w Azji

– potęga imperium

brytyjskiego

– walki o wpływy

w Chinach

– światowe szlaki

handlowe

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

kolonializm, Pax

Britannica

– zna czas dominacji

Pax Britannica

(1856–1914 r.)

– identyfikuje postać

Wiktorii I

– omawia przyczyny

ekspansji kolonialnej

mocarstw

europejskich w XIX

w.

– wyjaśnia, dlaczego

Wielką Brytanię

nazywano

„imperium, nad

– wyjaśnia znaczenie

terminu: dominium

– zna daty:

powstania sipajów

(1857–1859 r.), I

wojny opiumowej

(1839–1842 r.),

powstania tajpingów

(1851–1864 r.), II

wojny opiumowej

(1856-1860 r.),

budowy Kanału

Sueskiego (1859–

1869 r.)

– identyfikuje

postacie: Cecila

Johna Rhodesa,

Ferdinanda de

– wyjaśnia znaczenie

terminów: mahdi,

Burowie

– zna daty:

przekształcenia

Egiptu w protektorat

brytyjski (1882 r.),

rozpoczęcia podboju

Algierii przez

Francję (1830 r.),

zajęcia Tunezji przez

Francuzów (1881 r.),

powstania Mahdiego

w Sudanie (1881–

1898 r.),

traktatu w Nankinie

(1842 r.), budowy

Kanału Kilońskiego

– zna daty: bitwy

pod Aduą (1896 r.),

bitwy pod

Isandlwaną (1878

r.), rozwiązania

Kompanii

Wschodnioindyjskiej

(1858 r.)

– przedstawia

przykłady walki

mieszkańców Afryki

z Europejskimi

kolonizatorami

– tłumaczy, dlaczego

niektóre zamorskie

kraje takie jak

Kanada i Australia

uzyskały status

– ocenia politykę

kolonialna Wielkiej

Brytanii.

którym nie

zachodzi słońce”.

Lessepsa

– wymienia

przyczyny

kolonizacji Afryki

– omawia walkę

państw europejskich

o wpływy w Chinach

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miała

budowa kanałów

łączących morza i

oceany.

(1887–1895 r.),

budowy Kanału

Panamskiego (1881–

1914 r.), uzyskania

statusu dominium

przez Kanadę (1867

r.) i Australię (1901

r.)

– identyfikuje

postacie: Henry’ego

Mortona Stanleya,

Davida

Livingstone’a,

Muhammada

Ahmada (Mahdiego)

– wskazuje na mapie

posiadłości

kolonialne państw

europejskich w XIX

w.

– omawia proces

kolonizacji Afryki

– przedstawia

proces kolonizacji

Azji

– opisuje strategię,

jaka przyświecała

Brytyjczykom przy

zajmowaniu

kolejnych kolonii

– wymienia

przyczyny wybuchu

dominium

– wyjaśnia, dlaczego

Brytyjczycy nie

chcieli pogodzić się

z istnieniem

niezależnych

republik burskich

– uzasadnia,

dlaczego działania

europejskich

mocarstw w Azji

różniły się od ich

postępowania w

koloniach

afrykańskich.

w Indiach powstania

przeciwko

Brytyjczykom w

1857 r.

– opisuje etapy

powstawania

brytyjskiego

imperium

kolonialnego.

5. Nowy podział

polityczny świata

– Europa pod

koniec XIX w.

– wojna rosyjsko-

turecka

– kongres berliński

– Stany

Zjednoczone na

przełomie wieków

– Japonia –

mocarstwo

azjatyckie

– wojny burskie

– wojna rosyjsko-

japońska

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

militaryzm, polityka

otwartych drzwi

– zna daty: kongresu

berlińskiego (VI–VII

1878 r.), wojny

rosyjsko-japońskiej

(1904–1905 r.)

– identyfikuje

postacie: Wiktorii I,

Mikołaja II

– przedstawia

polityczną rolę

państw europejskich

pod koniec XIX w.

– wymienia

konsekwencje

rywalizacji

mocarstw na

Dalekim

Wschodzie.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „sojusz

trzech cesarzy”,

szogun, epoka Meiji,

obóz koncentracyjny

– zna daty: „sojuszu

trzech cesarzy”

(1873 r.), epoki

Meiji (1868–1912

r.), I wojny burskiej

(1880–1881 r.), II

wojny burskiej

(1899–1902 r.),

powstania bokserów

w Chinach (1899–

1901 r.)

– identyfikuje

postacie: Aleksandra

II, Ottona von

Bismarcka,

Mutsuhito, Cecila

Johna Rhodesa

– wskazuje na mapie

– wyjaśnia znaczenie

terminu: dyplomacja

dolarowa

– zna daty: wojny

rosyjsko-tureckiej

(1877–1878 r.),

pokoju w San

Stefano (III 1878 r.),

uzupełnienia

doktryny Monroe’a

(1904 r.), powstania

Związku Afryki

Południowej (1910

r.), bitwy pod

Mukdenem (II–III

1905 r.), bitwy pod

Cuszimą (V 1905 r.),

traktatu pokojowego

w Portsmouth (IX

1905 r.), aneksji

Korei przez Japonię

(1910 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia znaczenie

terminu: nawalizm

– zna daty:

antytureckiego

powstania w

Hercegowinie (1875

r.), Bułgarii, Serbii i

Czarnogórze (1876

r.), tajnej konwencji

Rosji i Austro-

Węgier (1877

r.),oblężenia Plewny

(1878 r.), bitwy pod

Płowdiwem (I 1878

r.), wojny

amerykańsko-

hiszpańskiej (1898

r.), konferencji

pokojowej w Paryżu

(1898 r.), sojuszu

brytyjsko-

japońskiego (1902

r.), zdobycia Port

– ocenia wpływ

kongresu

berlińskiego na ład

międzynarodowy

– ocenia politykę

Brytyjczyków wobec

Burów.

kierunki ekspansji

Japonii

– omawia przyczyny

i skutki modernizacji

Japonii w II połowie

XIX w.

– przedstawia

przyczyny i skutki

wojen burskich

– omawia przyczyny

i skutki powstania

bokserów w Chinach

– przedstawia

przyczyny i skutki

wojny rosyjsko-

japońskiej.

postacie: Benjamina

Disraeliego,

Theodora

Roosevelta, Paula

Krugera

– wskazuje na mapie

tereny będące strefą

wpływów

brytyjskich na

Dalekim

Wschodzie

– omawia politykę

zagraniczna Stanów

Zjednoczonych w II

połowie XIX w.

– wyjaśnia, na czym

polegała polityka

dolarowa USA

– wyjaśnia, jakie

były skutki

przełamania przez

Amerykanów

izolacji Japonii

– przedstawia

przebieg wojny

rosyjsko-japońskiej

– charakteryzuje

politykę nowych

mocarstw

światowych –

Stanów

Zjednoczonych

Artur (I 1905 r.)

– identyfikuje postać

Alfreda Thayera

Mahana

– omawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny

rosyjsko-tureckiej w

latach 1877–1878 r.

– wyjaśnia, czym

różniły się decyzje

kongresu

berlińskiego od tych,

które zapadły w

1815 r. w Wiedniu

– wyjaśnia, jaki

wpływ na politykę

międzynarodową

miał konflikt między

Koroną Brytyjską a

Burami w Afryce.

i Japonii.

6. Epoka węgla i

stali

– przemiany w

rolnictwie

– rozwój nauk

przyrodniczych

– rozwój przemysłu

– zmiany w

transporcie i

komunikacji

– era

elektryczności

– rozwój

telekomunikacji

– stare i nowe

potęgi gospodarcze

– migracje

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

płodozmian,

asymilacja

– zna daty:

ogłoszenia teorii

doboru naturalnego i

ewolucyjnej genezy

gatunków (1859 r.),

skonstruowania

telefonu (1876 r.),

udoskonalenia

żarówki (1880 r.)

– identyfikuje

postacie: Charlesa

Darwina, Marii

Skłodowskiej-Curie,

Thomasa Edisona,

Grahama Bella,

Alfreda Nobla

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miała

teoria ewolucji

ogłoszona przez Ch.

Darwina

– wyjaśnia, dlaczego

wiek XIX określa się

mianem „wieku

węgla i stali”.

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

melioracja, teoria

ewolucji

– zna daty:

skonstruowania

lampy naftowej

(1853 r.),

opracowania układu

okresowego

pierwiastków (1869

r.), skonstruowania

turbiny parowej

(1884 r.),

wynalezienia

czterosuwowego

silnika spalinowego

(1876 r.),

pierwszego udanego

lotu samolotem

(1903 r.),

ustanowienia

Nagrody Nobla

(1901 r.)

– identyfikuje

postacie: Dymitra

Mendelejewa,

Ignacego

Łukasiewicz,

Gottlieba Daimlera,

Karla Benza,

– wyjaśnia znaczenie

terminu: melting pot

– zna daty: odkrycia

promieniotwórczości

(1896 r.), odkrycia

polonu i radu (1898

r.), uruchomienia

pierwszej elektrowni

miejskiej w Nowym

Jorku (1882 r.),

opatentowania

radiostacji (1896 r.),

pierwszej publicznej

transmisji radiowej

(1909 r.),

opatentowania

dynamitu (1867 r.)

– identyfikuje

postacie: Karola

Olszewskiego,

Zygmunta

Wróblewskiego,

Johna Daltona,

Georga Ohma,

Michaela Faradaya,

Antoine'a Henriego

Becquerela,

Wernera von

Siemensa

– wskazuje na mapie

główne kierunki

– zna daty: odkrycia

J. Daltona (1808 r.),

teorii

elektromagnetyzmu

(1820 r.), odkrycia

praw oporu

elektrycznego (1826

r.), wynalezienia

aluminium (1827 r.)

– identyfikuje

postacie: Jönsa

Jacoba Berzeliusa,

Humphry’a

Davy’ego, Pierre’a

Curie, Hansa

Christiana Orsteda,

Rudolfa Virchowa,

Charlesa Parsonsa,

Étienne’a Lenoira,

Nikolausa Otto

– przedstawia

przyczyny

nierównomiernego

rozwoju rolnictwa w

II połowie XIX w.

– omawia przemiany

w dziedzinie

produkcji stali i

surówki żelaza

– omawia przemiany

w przemyśle

– ocenia wpływ

przemian

cywilizacyjnych

XIX w. na standard

życia społeczeństwa

europejskiego.

Rudolfa Diesla,

Wilbura i Orville’a

Wrightów,

Guglielma

Marconiego

– przedstawia

założenia teorii

ewolucji Ch.

Darwina

– wymienia cechy

charakterystyczne

ery elektryczności

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miał

rozwój

telekomunikacji

– wymienia

państwa, które

pełniły rolę potęg

gospodarczych w II

połowie XIX w.

migracji

Europejczyków

na przełomie XIX i

XX w.

– omawia przemiany

w rolnictwie w II

połowie XIX w.

– wymienia

najważniejsze

wynalazki w

dziedzinie chemii,

fizyki i nauk

biologicznych

– przedstawia

przyczyny coraz

większej

popularności

nowych środków

transportu na

początku XX w.

– omawia zmiany w

transporcie i

komunikacji

– charakteryzuje

zjawisko migracji w

II połowie XIX w.

chemicznym.

7. Przemiany

ustrojowe i nowe

ideologie

– upowszechnienie

się systemów

demokratycznych

– rozwój partii

politycznych i

podział

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

demokratyzacja,

partia polityczna,

komunizm,

pluralizm,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

anarchizm,

proletariusze,

laicyzacja,

socjaldemokracja,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wigowie,

torysi, syndykalizm,

komunardzi,

rewizjonizm,

reformizm,

– wyjaśnia znaczenie

terminu: darwinizm

społeczny

– zna daty:

powstania Partii

Pracy (1900 r.),

– ocenia wpływ

nowych ruchów i

partii politycznych

na proces

demokratyzacji

państw

ideologiczny

systemów

partyjnych

– anarchiści i

syndykaliści

– I

Międzynarodówka

– Komuna Paryska

– socjaldemokracja

i komunizm

– chrześcijańska

demokracja

– nacjonalizm

– syjonizm

nacjonalizacja,

nacjonalizm,

antysemityzm

– identyfikuje postać

Karola Marksa

– wyjaśnia, na czym

polegała

demokratyzacja

życia politycznego

– przedstawia

okoliczności

narodzin i skutki

nacjonalizmu.

bolszewicy,

społeczna nauka

Kościoła, chadecja,

syjonizm, szowinizm

– zna daty:

wprowadzenia

powszechnego

prawa dla mężczyzn

we Francji (1848 r.),

uzyskania praw

wyborczych przez

kobiety w Nowej

Zelandii (1893 r.),

Komuny Paryskiej

(III–V 1871 r.),

utworzenia II

Międzynarodówki

(1889 r.), ogłoszenia

encykliki Rerum

novarum przez

Leona XIII (1891 r.)

– identyfikuje

postacie: Michaiła

Bakunina, Piotra

Kropotkina,

Eduarda Bernsteina,

Leona XIII,

– omawia kierunki

rozwoju partii

politycznych w

Europie

– wyjaśnia, jakie

mienszewicy

– zna daty:

założenia I

Międzynarodówki

(1864 r.), szturmu

wersalczyków na

Paryż (V 1871 r.), I

Światowego

Kongresu

Syjonistycznego

(1897 r.)

– identyfikuje

postacie: Georgesa

Sorela, Jeana

Blanca, Louisa

Blanqui, Pierre’a

Proudhona,

Jarosława

Dąbrowskiego,

Walerego

Wróblewskiego,

Theodora Herzla

– przedstawia

systemy wyborcze w

państwach

europejskich

– opisuje system

partyjny Wielkiej

Brytanii

– przedstawia

założenia

programowe

powołania Komitetu

Centralnego Gwardii

Narodowej (III 1871

r.), wyborów do

Komuny Paryża (III

1871 r.)

– identyfikuje

postacie: Fernanda

Pelloutiera, Louisa

Adolphe,a Thiersa,

Floriana

Trawińskiego, Karla

Kautsky‘ego,

Alexandre’a

Milleranda, Lwa

Martowa

– wyjaśnia, dlaczego

działania

anarchistów cieszyły

się uznaniem

rewolucjonistów

– tłumaczy, dlaczego

Polacy chętnie

wstępowali w

szeregi

rewolucjonistów

– wyjaśnia, dlaczego

Leona XIII

nazywano

„papieżem

robotników”.

europejskich.

możliwości dawało

robotnikom

powstanie partii

socjalistycznych

– przedstawia

narodziny i

założenia

programowe

chrześcijańskiej

demokracji

– przedstawia

okoliczności

wybuchu i skutki

Komuny Paryskiej.

anarchistów,

syndykalistów,

socjalistów i

socjaldemokratów

– omawia

okoliczności

zwołania I i II

Międzynarodówki

– przedstawia

przebieg Komuny

Paryskiej

– omawia przyczyny

i skutki rozłamu w

ruchu

socjalistycznym w II

połowie XIX w.

– omawia przyczyny

powstania ruchu

syjonistycznego.

8. Piękna epoka – rozwój

cywilizacyjny i

zmiany w życiu

codziennym

– zmiany w

miastach

– rozwój medycyny

i higieny

– emancypacja

kobiet

– upowszechnienie

oświaty

– rozwój

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

emancypacja,

realizm, naturalizm,

impresjonizm,

symbolizm, secesja,

kultura masowa

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Pasteura, Wilhelma

Röntgena, Fryderyka

Nietzschego, Honoré

de Balzaca,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

sufrażystki,

eklektyzm

– zna daty:

wynalezienia lampy

rentgenowskiej

(1895 r.),

skonstruowania

kinematografu (1895

r.)

– identyfikuje

postacie: Florence

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

mikrobiologia,

antyseptyka,

postimpresjonizm,

akademizm,

historyzm

– zna daty:

wybudowania wieży

Eifla (1889 r.),

pierwszej

nowożytnej

olimpiady w

– identyfikuje

postacie: Ignaza

Semmelweisa,

Josepha Listera,

Paula Bergera, Paula

Ehrlicha, Paula

Verlaine’a, Arthura

Rimbauda,

Gustave’a Courbeta,

Jeana-Françoisa

Milleta, Gustave’a

Moreau, Arnolda

Böcklina, Gustava

– ocenia wpływ

rozwoju medycyny i

higieny na poprawę

jakości i długości

życia

– ocenia siłę

oddziaływania

popkultury i sportu

masowego na życie

społeczeństw.

czytelnictwa i

literatury

– malarstwo i

architektura

przełomu wieków

– kultura masowa i

upowszechnienie

sportu

Aleksandra Dumasa,

Juliusza Verne’a,

Claude’a Moneta,

Vincenta van Gogha

– wymienia zmiany

wprowadzane w

miastach na

przełomie XIX i XX

w., które wpłynęły

na poprawę życia

ich mieszkańców

– przedstawia cechy

charakterystyczne

kultury masowej

– omawia znaczenie

oświaty i nauki dla

postępu

cywilizacyjnego.

Nightingale, Lwa

Tołstoja, Auguste’a

Comte’a, Gustave’a

Eiffella, Auguste’a i

Louisa Lumière

– omawia przemiany

w życiu codziennym

społeczeństwa w II

połowie XIX w.

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miało

wprowadzenie pod

koniec XIX w.

powszechnej

edukacji

– omawia rolę kina i

sportu w

upowszechnieniu

kultury masowej

– przedstawia

główne postulaty

ruchu

emancypacyjnego na

przełomie XIX i XX

w.

Atenach (1896 r.)

– identyfikuje

postacie: Charlesa

Dickensa, Rudyarda

Kiplinga, Josepha

Conrada, Herberta

Georga Wellsa,

Marka Twaina,

Jacka Londona,

Fiodora

Dostojewskiego,

Antona Czechowa,

Henriego Bergsona,

Arthura

Schopenhauera,

Gustave’a Flauberta,

Émile’a Zoli,

Marcela Prousta,

Pierre’a-Auguste’a

Renoira, Edgara

Degasa, Paula

Cézanne’a, Paula

Gauguina, Antonia

Gaudi, Pierre’a de

Coubertina

– przedstawia

rozwój medycyny i

higieny

– omawia przyczyny

narodzin ruchu

emancypacyjnego i

jego skutki

Klimta

– przedstawia

przykłady dzieł

literackich, które

weszły do kanonu

literatury światowej

II połowy XIX w.

– przedstawia

okoliczności

odrodzenia się idei

igrzysk olimpijskich

– charakteryzuje

główne prądy

umysłowe II połowy

XIX i początku XX

w.

– przedstawia

kierunki w rozwoju

filozofii schyłku

XIX w.

– wymienia kierunki

w rozwoju

malarstwa

europejskiego końca

XIX w.

– omawia cechy

charakterystyczne

malarstwa i

architektury II

połowy XIX i

początków XX w.

– opisuje przyczyny

i charakter zmian w

trybie życia

mieszkańców

wielkich miast.

ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1864–1914

1. Ziemie

polskie po

powstaniu

styczniowym

– represje po

upadku powstania

styczniowego

– prześladowania

Kościoła

katolickiego i

unickiego

– Kulturkampf w

zaborze pruskim

– Germanizacja

– Hakata i ustawa

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

Kulturkampf

– zna daty:

wprowadzenia j.

rosyjskiego jako

obowiązkowego w

szkołach (1869 r.),

ogłoszenia

Kulturkampfu (1871

r.), buntu dzieci we

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „noc

apuchtinowska”,

rugi pruskie

– zna daty:

wprowadzenia j.

rosyjskiego jako

urzędowego w

Królestwie Polskim

(1865), „nocy

apuchtinowskiej”

– wyjaśnia znaczenie

terminów: generał-

gubernator, tajne

komplety

– zna daty:

powołania Komitetu

Urządzającego (1864

r.), reformy

administracyjnej w

Królestwie Polskim

(1866 r.), zebrania

– wyjaśnia, w jakim

celu Hakata

podsycała w

społeczeństwie

niemieckim

antypolskie

uprzedzenia

– porównuje

sytuację polskiej

ludności w Galicji

od lat 60. XIX w. z

– ocenia postawy

Polaków wobec

polityki zaborców

po powstaniu

styczniowym

– ocenia rolę

Kościoła w walce z

zaborcami

– ocenia skuteczność

polityki

Kulturkampfu w

kagańcowa

– autonomia

galicyjska

– system

polityczny Galicji

w dobie

autonomii

Wrześni (1901 r.),

nadania autonomii

Galicji (1867–1869

r.)

– przedstawia cechy

charakterystyczne

polityki rusyfikacji

– przedstawia cechy

charakterystyczne

polityki

germanizacji.

(1879–1897 r.),

powstania Hakaty

(1894 r.),

uchwalenia tzw.

ustawy kagańcowej

(1908 r.), noweli

osadniczej (1904 r.)

– identyfikuje

postacie: Fiodora

Berga, Aleksandra

Apuchtina,

Mieczysława

Ledóchowskiego,

Wilhelma I

Hohenzollerna,

Michała Drzymały,

Agenora Romualda

Gołuchowskiego

– omawia represje

po powstaniu

styczniowym w

Królestwie Polskim

– charakteryzuje

postawy Polaków

wobec rusyfikacji i

germanizacji

– wyjaśnia, na czym

polegała polityka

Kulturkampfu

– opisuje zakres

swobód politycznych

i narodowych w

się Sejmu

Krajowego w Galicji

(1861 r.)

– identyfikuje

postacie: Ferdinanda

von Hansemanna,

Hermanna

Kennemanna,

Heinricha von

Tiedemanna

– wyjaśnia, dlaczego

władze carskie

prześladowały

Kościół katolicki na

ziemiach polskich

– omawia rolę

Kościoła w walce z

zaborcami

– opisuje politykę

zaborców w zaborze

pruskim po

powstaniu

styczniowym

– omawia

działalność Hakaty

– wyjaśnia, dlaczego

władze niemieckie

utrudniały Polakom

stawianie nowych

budynków w

gospodarstwach

rolnych

położeniem Polaków

w pozostałych

dwóch zaborach.

walce z

katolicyzmem i

polskością.

Galicji w dobie

autonomii.

– przedstawia

okoliczności nadania

Galicji Autonomii

– opisuje system

polityczny Galicji w

dobie autonomii.

2. Przemiany

społeczne i

gospodarcze na

ziemiach polskich

– pozytywizm

– pozytywizm

warszawski

– rozwój przemysłu

na ziemiach

polskich

– przemiany na wsi

– sytuacja Polaków

w poszczególnych

zaborach

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

pozytywizm, praca

organiczna, praca u

podstaw

– zna daty: reform

uwłaszczeniowych w

zaborze pruskim

(1823 r.),

uwłaszczenia

chłopów w zaborze

austriackim (1848 r.)

i rosyjskim (1864 r.)

– identyfikuje postać

Bolesława Prusa

– omawia wpływ

literatury

pozytywistycznej na

budowanie nowego

społeczeństwa

polskiego

– wyjaśnia, jaki

wpływ na rozwój

przemysłu miało

uwłaszczenie

chłopów

– zna datę

zorganizowania

Uniwersytetu

Latającego (1882 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra

Wawrzyniaka,

Aleksandra

Świętochowskiego

– przedstawia

działania polskich

pozytywistów i

organiczników w

zaborze pruskim,

rosyjskim i

austriackim

– omawia przemiany

na wsi polskiej w

XIX w.

– charakteryzuje

położenie

społeczeństwa

polskiego pod

zaborami

– przedstawia

przyczyny emigracji

– zna daty:

powstania Muzeum

Przemysłu i

Rolnictwa w

Warszawie (1875 r.),

powołanie tzw. kas

Stefczyka (1890 r.)

– identyfikuje

postacie:

Dezyderego

Chłapowskiego,

Franciszka Stefczyka

– wskazuje na mapie

obszary rozwoju

przemysłu

włókienniczego,

górnictwa i rafinerii

ropy

naftowej

– omawia

uwarunkowania

rozwoju idei

pozytywistycznych

na ziemiach polskich

po powstaniu

styczniowym

– zna daty:

powstania Związku

Spółek Polskich

(1871 r.), powołania

Banku Spółek

Zarobkowych (1885

r.)

– przedstawia

strukturę agrarną

ziem polskich na

przełomie XIX i XX

w.

– porównuje

położenie Polaków

na ziemiach polskich

pod zaborami.

– ocenia społeczne i

gospodarcze skutki

pracy organicznej

– ocenia wpływ

pracy organicznej na

kształtowanie się

nowoczesnego

narodu polskiego.

– przedstawia

społeczne skutki

przemian

gospodarczych.

Polaków w II

połowie XIX i na

początku XX w.

– charakteryzuje

główne założenia

programu polskich

pozytywistów.

– charakteryzuje

rozwój gospodarczy

ziem polskich pod

zaborami

– przedstawia

rozwój przemysłu

oraz działalności

bankowej i

giełdowej w zaborze

rosyjskim

– omawia rozwój

przemysłu w zaborze

pruskim

– przedstawia

rozwój przemysłu i

działalności

bankowej w zaborze

austriackim.

3. Nowe nurty

polityczne

– powstanie partii

masowych

– początki ruchu

socjalistycznego

– socjalizm

niepodległościowy

ch

– socjaliści w

Galicji i zaborze

pruskim

– ruch narodowy

– ruch ludowy

– wyjaśnia znaczenie

terminu: program

polityczny

– zna daty: założenia

Socjalno-

Rewolucyjnej Partii

„Proletariat” (1882

r.), powstania

Socjaldemokracji

Królestwa Polskiego

i Litwy (1900 r.),

założenia Polskiej

Partii Socjalistycznej

(1893 r.), powstania

– wyjaśnia znaczenie

terminów: statut,

endecja

– zna daty:

powstania

Socjaldemokracji

Królestwa Polskiego

(1893 r.), założenia

Polskiej Partii

Socjalno-

Demokratycznej

(1897 r.), założenia

Ligi Polskiej (1887

r.), powstania Ligi

– zna daty: zamachu

na cara Aleksandra

II (1881 r.),

utworzenia II

Proletariatu (1888

r.), utworzenia

Związku

Zagranicznego

Socjalistów Polskich

(1892 r.), założenia

III

Proletariatu (1900

r.), rozłamu w PSL

(1913 r.)

– zna daty:

powstania

Stowarzyszenia

Socjalistycznego

„Lud Polski” (1881

r.), powołania

Towarzystwa

Oświaty Narodowej

(1899 r.)

– identyfikuje

postacie: Ignacego

Hryniewieckiego,

Bolesława Drobnera,

Jana Ludwika

– ocenia działalność

polityczną partii

działających na

ziemiach polskich

pod zaborami.

Stronnictwa

Narodowo-

Demokratycznego

(1897 r.), powstania

Polskiego

Stronnictwa

Ludowego (1903 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Waryńskiego,

Róży Luksemburg,

Józefa Piłsudskiego,

Romana

Dmowskiego,

Wincentego Witosa

– przedstawia

czynniki, które

sprzyjały tworzeniu

się masowych partii

politycznych

– omawia kwestię

niepodległości

Polski w programach

partii

socjalistycznych.

Narodowej (1893 r.),

powstania

Stronnictwa

Ludowego (1895 r.)

– identyfikuje

postacie: Bolesława

Limanowskiego,

Zygmunta

Balickiego,

Ignacego

Daszyńskiego,

Stanisława

Stojałowskiego,

Bolesława

Wysłoucha

– wymienia główne

partie polityczne

należące do nurtu

socjalistycznego i

przedstawia ich

założenia

programowe

– wymienia

organizacje i partie

polityczne należące

do nurtu

narodowego i

przedstawia ich

założenia

programowe

– wymienia główne

partie polityczne

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Kulczyckiego,

Juliana

Marchlewskiego,

Adolfa Warskiego,

Feliksa

Dzierżyńskiego,

Zygmunta

Miłkowskiego, Jana

Stapińskiego,

Jakuba Bojki

– omawia przyczyny

narodzin ruchu

socjalistycznego na

ziemiach polskich

– charakteryzuje

postulaty ruchu

socjalistycznego

– wyjaśnia, co

decydowało o

popularności partii

socjalistycznych

w poszczególnych

regionach

– przedstawia

podziały w polskim

ruchu

socjalistycznym

– omawia przyczyny

narodzin ruchu

ludowego na

Popławskiego

– przedstawia i

porównuje

najważniejsze cele

działalności PPS i

SDKPiL

– określa strategię

walki o

niepodległość

obraną przez

ruch narodowo-

demokratyczny.

należące do nurtu

ludowego i

przedstawia ich

założenia

programowe.

ziemiach polskich -

przedstawia

podziały w polskim

ruchu narodowym i

ludowym.

4. Rewolucja

1905 roku

– wybuch rewolucji

w Rosji

– Polacy wobec

rosyjskiej rewolucji

– rewolucja na

ziemiach polskich

– polityka władz

carskich

– skutki rewolucji

– zmiany na

polskiej scenie

politycznej

– wyjaśnia znaczenie

terminu: krwawa

niedziela

– zna datę krwawej

niedzieli w

Petersburgu (22 I

1905 r.)

– identyfikuje

postacie: Mikołaja

II, Józefa

Piłsudskiego,

Romana

Dmowskiego

– wymienia

przyczyny rewolucji

1905–1907 r. w

Rosji

– przedstawia skutki

rewolucji 1905–1907

r. w Rosji i na

ziemiach polskich.

– wyjaśnia znaczenie

terminu: reakcja

stołypinowska

– zna daty:

Manifestu

październikowego

(1905 r.), reakcji

stołypinowskiej

(1906–1911 r.),

Ukazu

tolerancyjnego

(1905 r.)

– identyfikuje postać

Piotra Stołypina

– przedstawia

stosunek Polaków do

rewolucji 1905–1907

r. w Rosji

– przedstawia

stosunek polskich

partii politycznych

do

rewolucji 1905–1907

r. w Rosji

– wskazuje

najważniejsze

zmiany ustrojowe w

– wyjaśnia znaczenie

terminu: powstanie

łódzkie

– zna daty:

powołania

Organizacji

Spiskowo-Bojowej

PPS (1905 r.),

powstania łódzkiego

(1905–1906 r.),

rozłamu w PPS

(1906 r.)

– identyfikuje

postacie: Gieorgija

Gapona, Gieorgija

Skałona

– wskazuje na mapie

okręgi przemysłowe

Królestwa

Polskiego, w których

odbyło się najwięcej

wystąpień

robotniczych

rewolucji 1905–1907

r.

– omawia przebieg

rewolucji 1905–1907

– wyjaśnia, jakie

były przyczyny

podziału PPS w

1906 r. i

rozłamów w ruchu

narodowo-

demokratycznym

– przedstawia

charakter i skalę

wystąpień

rewolucyjnych w

Królestwie Polskim

w latach 1905–1907

r.

– opisuje i ocenia

sposoby tłumienia

ruchu

rewolucyjnego na

ziemiach polskich

– ocenia skutki

rewolucji 1905–1907

r. na ziemiach

polskich

– ocenia rewolucję

1905–1907 r. na

ziemiach polskich w

kontekście walki

Polaków o

niepodległość.

Rosji po rewolucji

1905 r.

r. w Rosji

– omawia przebieg

rewolucji 1905–1907

r. na ziemiach

polskich

– przedstawia i

ocenia metody

działania Organizacji

Bojowej PPS.

5. Pozytywizm i

Młoda Polska

– kultura w drugiej

połowie XIX .

– twórcy

pozytywistyczni

– Żydzi polscy –

między asymilacją

a odrębnością

– nauka ponad

zaborami

– rola historii

– malarstwo

historyczne ku

pokrzepieniu serc

– kultura Młodej

Polski

– teatr, kabaret,

film

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

pozytywizm,

trójlojalizm, Młoda

Polska

– identyfikuje

postacie: Henryka

Sienkiewicza,

Bolesława Prusa,

Elizy Orzeszkowej,

Jana Matejki,

Jacka

Malczewskiego,

Stanisława

Wyspiańskiego,

Stefana

Żeromskiego,

Władysława

Reymonta, Ignacego

Jana Paderewskiego

– wyjaśnia, na czym

polegał

ponadzaborowy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: szkoła

warszawska, szkoła

krakowska,

stańczycy

– identyfikuje

postacie: Marii

Konopnickiej, Józefa

Ignacego

Kraszewskiego,

Józefa Szujskiego,

Juliusza Kossaka,

Wojciecha Kossaka,

Artura Grottgera,

Stanisława

Przybyszewskiego,

Józefa

Chełmońskiego,

Kazimierza Przerwy-

Tetmajera, Jana

Kasprowicza,

Karola

Szymanowskiego

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

neoromantyzm,

filister

– identyfikuje

postacie: Adama

Asnyka, Michała

Bałuckiego,

Aleksandra

Świętochowskiego,

Ludwika

Zamenhofa, Szolema

Alejchema,

Leopolda

Kronenberga,

Samuela Lindego,

Oskara Kolberga,

Stanisława

Koźmiana,

Waleriana Kalinki,

Stanisława Smolki,

Michała

Bobrzyńskiego,

– identyfikuje

postacie: Szymona

Aszkenazego,

Maurycego

Gottlieba, Leopolda

Gottlieba,

Maurycego

Orgelbranda,

Icchaka Lejbusza

Pereca, Izraela

Poznańskiego,

Adolfa Pawińskiego,

Wojciecha Gersona,

Józefa Brandta,

Władysława

Podkowińskiego,

Józefa Pankiewicza,

Ludomira

Różyckiego,

Tadeusza

Pawlikowskiego,

Poli

Negri

– porównuje i ocenia

poglądy krakowskiej

i warszawskiej

szkoły historycznej

– ocenia rolę

inteligencji w

kształtowaniu się

kultury narodowej

Polaków.

charakter XIX-

wiecznej kultury

polskiej

– wymienia cechy

literatury

pozytywizmu

– wyjaśnia, jaką rolę

w okresie zaborów

odgrywało polskie

malarstwo

historyczne.

– przedstawia

przyczyny, przejawy

i skutki procesu

emancypacji

społeczności

żydowskiej

– omawia poglądy

krakowskiej i

warszawskiej szkoły

historycznej

– opisuje cechy

charakterystyczne

kultury Młodej

Polski

– wymienia cechy

literatury Młodej

Polski

– wskazuje wpływ

pracy organicznej i

pracy u podstaw na

budowanie poczucia

więzi narodowej.

Tadeusza Korzona,

Władysława

Smoleńskiego,

Maksymiliana

Gierymskiego,

Aleksandra

Gierymskiego,

Leona

Wyczółkowskiego,

Zenona

Przesmyckiego,

Mieczysława

Karłowicza

– omawia przesłanki

kształtowania się

nowoczesnej kultury

narodowej Polaków

– wymienia

twórców literatury

polskiego

pozytywizmu i

przykłady ich dzieł

– charakteryzuje

położenie ludności

żydowskiej na

ziemiach polskich

pod zaborami

– omawia proces

popularyzacji historii

i jej znaczenie dla

umacniania

tożsamości

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miały

prace, które

opisywały bądź

odnosiły się do

całości ziem

polskich

– omawia rozwój

teatru, kabaretu i

polskiej

kinematografii na

przełomie XIX i XX

w.

– porównuje

założenia sztuki ku

pokrzepieniu serc z

młodopolskim

hasłem sztuki dla

sztuki.

narodowej

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrali stańczycy w

kształtowaniu

poglądów na temat

upadku polskiej

państwowości

– wymienia twórców

literatury Młodej

Polski i przykłady

ich dzieł

– wymienia

przedstawicieli

polskiej muzyki

przełomu XIX i XX

w.

– omawia proces

formowania się

nowoczesnego

narodu polskiego.

I WOJNA ŚWIATOWA

1. Świat u

progu I wojny

światowej

– rywalizacja

mocarstw na

Bliskim Wschodzie

– antagonizmy na

arenie

międzynarodowej

– „kocioł

bałkański” i jego

znaczenie

– wyścig zbrojeń i

rywalizacja na

– wyjaśnia znaczenie

terminów: „kocioł

bałkański”,

trójprzymierze,

trójporozumienie

(ententa), państwa

centralne

– zna daty:

powstania

trójprzymierza (1882

r.), zawarcia

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kryzysy

marokańskie

– zna daty: kryzysów

marokańskich (1906

r., 1911 r.), I wojny

bałkańskiej (X

1912–V 1913 r.), II

wojny bałkańskiej

(VI–VIII 1913 r.),

powstania

– zna daty: wizyty

cesarza Wilhelma II

w Konstantynopolu

(1898 r.), sojuszu

Francusko-

rosyjskiego (1892

r.), sojuszu Niemiec

i Austro-Węgier

(1879 r.), układu

angielsko-

francuskiego (1904

– zna daty: aneksji

Bośni i Hercegowiny

przez Austro-Węgry

(1908 r.), zajęcia

Trypolitanii i

Cyrenajki przez

Włochy (1912 r.),

powstania Ligi

Bałkańskiej (1912 r.)

– przedstawia

założenia brytyjskiej

– ocenia wpływ

rywalizacji

kolonialnej na

relacje pomiędzy

mocarstwami

– przedstawia

mocarstwowe

aspiracje Niemiec i

ocenia ich wpływ na

kształtowanie się

sojuszu angielsko-

morzach

– powstanie

przymierzy

polityczno-

militarnych

trójporozumienia

(1907 r.)

– wskazuje na mapie

państwa należące do

trójprzymierza oraz

do trójporozumienia

– identyfikuje postać

Wilhelma II

– omawia cele i

strategiczne kierunki

trójprzymierza i

trójporozumienia.

niepodległej Albanii

(1912 r.)

– przedstawia

antagonizmy między

Wielką Brytanią i

Niemcami

– charakteryzuje

antagonizmy

francusko-

niemieckie

– omawia rolę „kotła

bałkańskiego” w

narastaniu

sprzeczności między

mocarstwami.

r.), sojuszu rosyjsko-

francuskiego (1892

r.)

– wskazuje na mapie

kraje, które podczas

I wojny bałkańskiej

uzyskały nabytki

terytorialne kosztem

Turcji

– przedstawia

przyczyny i skutki

rywalizacji

mocarstw na Bliskim

Wschodzie

– wymienia państwa

rywalizujące o

wpływy na Bliskim

Wschodzie

– omawia przyczyny

i skutki konfliktów

marokańskich

– przedstawia

przyczyny i skutki

wojen bałkańskich

– omawia cechy

charakterystyczne

wyścigu zbrojeń w

początkach XX w.

– przedstawia

proces tworzenia się

przymierzy

polityczno-

doktryny two

powers standard

– omawia

rywalizację na

morzach między

Wielką Brytanią a

Niemcami

– charakteryzuje

sytuację polityczną

na Półwyspie

Bałkańskim w latach

1903–1913 r.

– określa wpływ

wyścigu zbrojeń na

zmiany w technice

wojskowej.

francuskiego.

wojskowych przed I

wojną światową.

2. Na frontach

Wielkiej Wojny

– zamach w

Sarajewie i wybuch

wojny

– ofensywa

niemiecka na

Zachodzie

– działania

wojenne w latach

1915-1916

– zmagania na

morzach i

oceanach

– walki na froncie

wschodnim

– działania

wojenne na

południu Europy

– walki poza

Europą

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna

błyskawiczna, wojna

pozycyjna

– zna daty: zamachu

w Sarajewie (28 VI

1914 r.),

wypowiedzenia

wojny Serbii przez

Austro-Węgry (28

VII 1914 r.), bitwy

nad Marną (IX 1914

r.), II bitwy pod

Ypres (IV 1915 r.),

bitwy pod Verdun

(II-XII 1916 r.),

bitwy nad

Sommą (VII-XI

1916 r.), bitwy pod

Tannenbergiem

(1914 r.), bitwy pod

Gorlicami (1915 r.)

– identyfikuje postać

Franciszka

Ferdynanda

Habsburga

– wyjaśnia, dlaczego

zamach w Sarajewie

spowodował

wybuch wojny

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

ultimatum, plan

Schlieffena

– zna daty:

przystąpienia Turcji

do wojny (X 1914

r.), przystąpienia

Bułgarii do wojny

(X 1915 r.),

przyłączenia się

Rumunii do ententy

(1916 r.), bitwy

jutlandzkiej (V/VI

1916 r.), bitwy nad

jeziorami

mazurskimi (1914

r.), ofensywy

Brusiłowa (VI 1916

r.), bitwy o Gallipoli

(1915–1916 r.),

przejścia Włoch na

stronę ententy (1915

r.)

– identyfikuje

postacie: Alfreda

von Schlieffena,

Helmutha von

Moltke, Ferdynanda

Focha, Aleksieja

– wyjaśnia znaczenie

terminów: efekt

domina, wojna

manewrowa

– zna daty:

wypowiedzenia

wojny Rosji przez

Niemcy (1 VIII 1914

r.), wypowiedzenia

wojny Francji przez

Niemcy (3 VIII 1914

r.), wypowiedzenia

wojny Niemcom

przez Wielką

Brytanię (4 VIII

1914 r.),

wypowiedzenia

wojny Rosji przez

Austro-Węgry (6

VIII 1914 r.),

wypowiedzenia

wojny

Austro-Węgrom

przez Francję (10

VIII 1914 r.),

wypowiedzenia

wojny

Austro-Węgrom

przez Wielką

Brytanię (12 VIII

– zna daty: bitwy na

Ławicy Dogger

(1915 r.), bitew pod

Komarowem i

Kraśnikiem (1914 r.)

– identyfikuje

postacie: Gavrilo

Principa, Aleksandra

Samsonowa

– przedstawia

strategie, jakie

reprezentowali

dowódcy armii

walczących w I

wojnie światowej

– charakteryzuje

zmiany w uzbrojeniu

i umundurowaniu

piechoty

– porównuje sposób

prowadzenia działań

wojennych na

froncie wschodnim i

zachodnim

– przedstawia

przebieg walk poza

Europą.

– ocenia wpływ

zamachu w

Sarajewie na

wybuch I wojny

światowej.

światowej

– wyjaśnia, na czym

polegało militarne

znaczenie II bitwy

pod Ypres oraz

bitew pod Verdun i

nad Sommą.

Brusiłowa

– wskazuje na mapie

państwa

uczestniczące w

wojnie po stronie

państw centralnych i

po stronie

Ententy

– omawia przebieg

ofensywy

niemieckiej na

Zachodzie

– opisuje przebieg i

skutki zmagań na

morzach i oceanach

w latach 1914–1916

r.

– omawia przebieg

walk na froncie

wschodnim.

1914 r.), bitwy koło

Helgolandu (VIII

1914 r.), bitwy pod

Caporetto (1917 r.)

– identyfikuje

postacie: Douglasa

Haiga, Ericha von

Falkenhayna

– wskazuje na mapie

miejsca bitew,

podczas których

wykorzystano czołgi

i gazy bojowe

– podaje, które z

nowych rodzajów

broni zastosowanych

podczas I wojny

światowej

okazały się bardziej,

a które mniej

skuteczne w starciu z

przeciwnikiem

– omawia przebieg

działań wojennych

na froncie

Południowym.

3. Rewolucje w

Rosji

– przyczyny

wybuchu rewolucji

– rewolucja lutowa

– Rząd

Tymczasowy

– rewolucja

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

bolszewicy,

kontrrewolucja,

łagier

– zna daty: wybuchu

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

mienszewicy, tezy

kwietniowe, dekret o

pokoju, dekret o

ziemi, , kułak,

– wyjaśnia znaczenie

terminu: eserowcy

– zna daty: mordu na

carskiej rodzinie

(VII 1917 r.),

ofensywy

– zna daty: II

Ogólnorosyjskiego

Zjazdu Rad

Delegatów

Robotniczych i

Żołnierskich (X

– ocenia wpływ W.

Lenina na kształt

totalitaryzmu

radzieckiego.

październikowa

– II

Międzynarodówka

– wojna domowa w

Rosji

rewolucji lutowej

(23 II 1917 r.),

wybuchu rewolucji

październikowej

(24/25 X 1917 r.),

wojny domowej w

Rosji (1918–1922 r.)

– identyfikuje

postacie: Mikołaja

II, Włodzimierza

Lenina

– wymienia

przyczyny wybuchu

rewolucji lutowe w

Rosji

– wymienia

polityczne

następstwa

rewolucji lutowej

– przedstawia

przyczyny rewolucji

październikowej

– omawia zmiany

ustrojowe po

rewolucji

październikowej.

GUŁag, komunizm

wojenny

– zna daty: abdykacji

Mikołaja II (III 1917

r.), powołania Rządu

Tymczasowego (III

1917 r.), ogłoszenia

tez kwietniowych

(IV 1917 r.),

wydania dekretów o

pokoju i o ziemi (X

1917 r.), traktatu

pokojowego w

Brześciu

Litewskim (3 III

1918 r.), ogłoszenia

komunizmu

wojennego (IX 1918

r.)

– identyfikuje

postacie: Grigorija

Rasputina,

Aleksandra

Kiereńskiego, Lwa

Trockiego, Feliksa

Dzierżyńskiego

– omawia przebieg

rewolucji lutowej i

październikowej

– wymienia

przyczyny wzrostu

popularności

Kiereńskiego (VII

1917 r.), puczu Ł.

Korniłowa (IX 1917

r.), powołania

Kominternu (1919

r.), utworzenia

GUŁagu (1918 r.),

powołania Armii

Czerwonej (I 1918

r.), powstania

marynarzy w

Kronsztadzie (III

1921 r.)

– identyfikuje

postacie: Gieorgija

Lwowa, Ławra

Korniłowa

– wskazuje na mapie

etapy rozszerzania

władzy radzieckiej

na terytorium Rosji

– wyjaśnia wpływ

klęsk wojsk

rosyjskich na

narastanie

nastrojów

rewolucyjnych

– omawia losy

rodziny carskiej

– przedstawia

politykę Rządu

Tymczasowego

1917 r.), wyborów

do Konstytuanty (XI

1917 r.)

– wyjaśnia, w jakim

celu została

zawiązana III

Międzynarodówka

– opisuje rolę Rad

Delegatów

Robotniczych i

Żołnierskich w

okresie dwuwładzy i

w początkach

rewolucji

październikowej

– wyjaśnia, dlaczego

w oddziałach Armii

Czerwonej

wprowadzono

stanowisko oficera

politycznego

– wyjaśnia, dlaczego

doszło do powstania

marynarzy w

Kronsztadzie.

bolszewików

podczas

sprawowania władzy

przez Rząd

Tymczasowy.

– wyjaśnia, dlaczego

doszło do wybuchu

wojny domowej w

Rosji

– omawia przyczyny

klęski wojsk

antybolszewickich w

wojnie domowej

– charakteryzuje

sytuację

wewnętrzną i

militarną Rosji w

początkowym

okresie I wojny

światowej

– przedstawia

okoliczności

abdykacji Mikołaja

II.

4. Polacy

podczas I

wojny

światowej

– orientacje

polityczne Polaków

przed rokiem 1914

r.

– Legiony Polskie

– wojsko polskie u

boku ententy

–

umiędzynarodowie

nie sprawy

polskiej

– stanowisko

aliantów

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Akt 5

listopada

– zna daty: marszu I

Kompanii Kadrowej

na Kielce (6 VIII

1914 r.), wydania

Aktu 5 listopada

(1916 r.),

programu

pokojowego T. W.

Wilsona (I 1918 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

organizacja

paramilitarna,

kryzys przysięgowy

– zna daty:

powstania Związku

Walki Czynnej

(1908 r.), powstania

Błękitnej Armii

(1917 r.), kryzysu

przysięgowego (VII

1917 r.), utworzenia

– zna daty: założenia

Związku

Strzeleckiego we

Lwowie i

Towarzystwa

„Strzelec” w

Krakowie (1910 r.),

utworzenia Polskich

Drużyn Strzeleckich

(1911 r.), powołania

Komisji

Skonfederowanych

Stronnictw

– zna daty:

manifestu Mikołaja

Mikołajewicza

Romanowa (VIII

1914 r.), dekretu

Piotrogrodzkiej

Rady Delegatów

Robotniczych i

Żołnierskich (III

1917 r.), proklamacji

Rządu

Tymczasowego (III

1917 r.)

– omawia i ocenia

wojenne losy II

Brygady Legionów

– omawia i ocenia

stanowisko aliantów

zachodnich w

sprawie polskiej.

zachodnich w

sprawie polskiej

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Romana

Dmowskiego,

Thomasa Woodrowa

Wilsona

– wymienia

orientacje polityczne

Polaków przed 1914

r.

– przedstawia

okoliczności

powstania Legionów

Polskich

– określa, jakie

znaczenie miał Akt 5

listopada dla sprawy

polskiej.

Rady Regencyjnej

(1917 r.),

– identyfikuje postać

Józefa Hallera

– charakteryzuje

koncepcje

programowe

orientacji

politycznych

Polaków przed I

wojną światową

– omawia

organizację

Legionów Polskich

– prezentuje

okoliczności i skutki

kryzysu

przysięgowego

– przedstawia

okoliczności

proklamowania Aktu

5 listopada.

Niepodległościowyc

h (1912 r.), bitew

pod

Kostiuchnówką i nad

Stochodem (VII

1916 r.), powołania

Tymczasowej Rady

Stanu (I 1917 r.),

bitwy pod Rokitną

(VI 1915 r.), bitwy

pod Rarańczą (II

1918 r.), bitwy pod

Kaniowem (V 1918

r.)

– identyfikuje

postacie: Kazimierza

Sosnkowskiego,

Hansa von Beselera,

Jana

Kucharzewskiego

– wskazuje na mapie

zmiany sytuacji

militarnej na

ziemiach polskich w

latach 1914–1917 r.,

rejony walk

Legionów

Polskich oraz

miejsca bitew z

udziałem Polaków

– wyjaśnia, jaką rolę

w obliczu

– identyfikuje

postacie: Antoniego

Durskiego

– Trzaski, Zbigniewa

Dunina-Wąsowicza

– wyjaśnia, dlaczego

żołnierze II Brygady

Legionów

wypowiedzieli

posłuszeństwo

państwom

centralnym

– porównuje

skuteczność

politycznej i

militarnej

działalności

niepodległościowej

Polaków

– wyjaśnia

zależności między

działaniami Polaków

a

międzynarodowymi

uwarunkowaniami

sprawy polskiej.

spodziewanej wojny

miały odegrać

organizacje

strzeleckie

– przedstawia szlak

bojowy Legionów

Polskich

– omawia

okoliczności

powstania polskich

formacji

wojskowych u boku

ententy

– wyjaśnia, na czym

polegało

umiędzynarodowieni

e sprawy polskiej w

czasie I wojny

światowej.

5. Klęska

państw

centralnych

– nieograniczona

wojna podwodna

– przystąpienie

USA do wojny

– zakończenie walk

na froncie

zachodnim

– zakończenie walk

na innych frontach

– bilans strat

wojennych

– wyjaśnia znaczenie

terminu: wojna

totalna

– zna daty:

przystąpienia USA

do wojny (6 IV 1917

r.), orędzia

prezydenta T. W.

Wilsona (I 1918 r.),

rozejmu w

Compiègne (11 XI

1918 r.)

– identyfikuje postać

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

nieograniczona

wojna podwodna

– zna daty:

rozpoczęcia

nieograniczonej

wojny podwodnej

(III 1915 r.), bitwy

pod Ypres (VII-X

1917 r.), II bitwy

nad Marną (VII-VIII

1918 r.), powstania

– wyjaśnia znaczenie

terminu: depesza

Zimmermanna

– zna daty:

zatopienia

„Lusitanii” (V 1915

r.), depeszy

Zimmermanna (I

1917 r.), bitwy pod

Cambrai (1917 r.),

buntu marynarzy w

Kilonii (XI 1918 r.),

kapitulacji Turcji (X

– zna daty: II bitwy

nad rzeką Aisne (IV-

V 1917 r.), ofensywy

Kaiserschlacht (1918

r.), ofensywy stu dni

(VIII-XI 1918 r.),

bitwy pod Megiddo

(IX 1918 r.),

ofensywy pod

Vittorio Venetto (X

1918 r.)

– charakteryzuje

sytuację polityczną i

– ocenia polityczne,

ekonomiczne i

społeczne skutki I

wojny światowej

– ocenia wpływ

sposobów

prowadzenia działań

zbrojnych na totalny

charakter I wojny

światowej.

Thomasa Woodrowa

Wilsona

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miało

ogłoszenie

14-punktowego

planu pokojowego

przez prezydenta T.

W. Wilsona

– przedstawia bilans

działań wojennych.

republiki niemieckiej

(9 XI 1918 r.)

– identyfikuje

postacie: Friedricha

Eberta, Ferdynanda

Focha

– przedstawia

okoliczności

przystąpienia USA

do wojny

– opisuje przebieg

działań wojennych

na froncie

zachodnim w

ostatnich latach

wojny

– omawia cele i

przebieg

nieograniczonej

wojny podwodnej.

1918 r.), bitwy nad

Piawą (VI 1918 r.),

kapitulacji Austro-

Węgier (XI 1918 r.)

– identyfikuje postać

Ericha Ludendorffa

– wskazuje na mapie

zmiany w położeniu

Niemiec na froncie

zachodnim i

wschodnim w latach

1917–1918 r.

– wyjaśnia, dlaczego

niemiecka

marynarka wojenna

rozpoczęła

nieograniczoną

wojnę podwodną

– przedstawia

okoliczności

zakończenia walk na

froncie zachodnim

– wyjaśnia, jakie

były przyczyny

zmian w

wyposażeniu

osobistym żołnierzy

piechoty

– wskazuje

przyczyny klęski

państw centralnych.

militarną na

Bałkanach w latach

1917–1918 r.

– omawia

zakończenie walk na

froncie tureckim i

we Włoszech

– przedstawia wpływ

I wojny światowej

na sytuację kobiet.

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

1. Porządek

wersalski

– paryska

konferencja

pokojowa

– nowy układ sił w

Europie

– traktat wersalski

– traktaty z

sojusznikami

Niemiec

– reakcja państw

pokonanych

– powstanie i

funkcjonowanie

Ligi Narodów

– konferencja

waszyngtońska

– wyjaśnia znaczenie

terminów: plebiscyt,

Liga Narodów

– zna daty:

konferencji

pokojowej w Paryżu

(18 I 1919–28 VI

1919 r.), powstania

Ligi Narodów (1920

r.), konferencji

waszyngtońskiej (XI

1921–II 1922 r.)

– identyfikuje postać

Thomasa Woodrowa

Wilsona

– wymienia

państwa, które miały

decydujący wpływ

na postanowienia

konferencji

wersalskiej

– wymienia

postanowienia

traktatu pokojowego

z Niemcami

– omawia cele i

zadania Ligi

Narodów

– przedstawia

postanowienia

konferencji

waszyngtońskiej.

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wolne

miasto,

demilitaryzacja,

mały traktat

wersalski

– zna daty: traktatu

pokojowego w

Wersalu (28 VI 1919

r.), traktatu

pokojowego z

Austrią w

Saint-Germain-en-

Laye (10 IX 1919

r.), traktatu

pokojowego z

Bułgarią w

Neuilly-sur-Seine

(27 XI 1919 r.),

traktatu pokojowego

z

Węgrami w Trianon

(4 VI 1920 r.),

traktatu pokojowego

z Turcją w Sèvres

(10 VIII 1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Davida

Lloyda George’a,

Georgesa

Clemenceau

– wskazuje na mapie

– wyjaśnia znaczenie

terminu: terytorium

mandatowe

– zna daty:

powstania

wielkanocnego

(1916 r.),

przystąpienia

Niemiec do Ligi

Narodów (1926 r.),

przystąpienia ZSRR

do Ligi Narodów

(1934 r.), uzyskania

pełnej

niepodległości przez

Irlandię (1937 r.)

– identyfikuje postać

Vittoria Orlando

– przedstawia

kwestie sporne, jakie

wyłoniły się podczas

obrad konferencji

wersalskiej

– wskazuje

przyczyny napięć

pomiędzy nowo

powstałymi

państwami

europejskimi

– przedstawia

postanowienia

traktatów

– zna datę traktatu

irlandzko-

brytyjskiego (1921

r.)

– identyfikuje postać

Jamesa Erica

Drummonda

– przedstawia drogę

Irlandii do uzyskania

niepodległości

– omawia kryteria,

według których

podzielono terytoria

mandatowe Ligi

Narodów

– określa, czego

dotyczyły

rozbieżności między

delegacją francuską

a brytyjską na

konferencji

paryskiej.

– ocenia wpływ

postanowień

konferencji

wersalskiej i

konferencji

waszyngtońskiej na

kształtowanie się

ładu

międzynarodowego

w powojennym

świecie

– ocenia skuteczność

działania Ligi

Narodów.

państwa

powstałe po

zakończeniu I wojny

światowej

– omawia rolę

poszczególnych

państw ententy na

konferencji

wersalskiej

– przedstawia nowy

układ sił w Europie

po zakończeniu I

wojny światowej

– wyjaśnia, na czym

polegał mały traktat

wersalski

– wskazuje

zagrożenia, jakie dla

Europy niósł

porządek wersalski.

pokojowych z

Austrią, Węgrami,

Bułgarią i Turcją

– wyjaśnia, dlaczego

państwa centralne

dążyły do

podważenia

postanowień

traktatu

wersalskiego

– przedstawia

strukturę Ligi

Narodów

– omawia

kompetencje

poszczególnych

organów Ligi

Narodów.

2. Kryzys

demokracji i

gospodarki

– powojenne

problemy Europy

– odwrót od

demokracji

– narodziny

włoskiego

faszyzmu

– dyktatura

Mussoliniego

– totalitaryzm i

autorytaryzm

– początek

– wyjaśnia znaczenie

terminów: faszyzm,

totalitaryzm,

autorytaryzm, duce,

czarny czwartek,

interwencjonizm

– zna daty: marszu

na Rzym (X 1922

r.), czarnego

czwartku na Wall

Street (24 X 1929 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

hiperinflacja,

„czarne koszule”,

pakty laterańskie,

New Deal (Nowy

Ład)

– zna daty:

powstania

Narodowej Partii

Faszystowskiej we

Włoszech (1921 r.),

– wyjaśnia znaczenie

terminów: etatyzm

państwowy,

korporacje,

prohibicja

– zna datę: przyjęcia

tytułu duce przez B.

Mussoliniego (1925

r.)

– identyfikuje postać

Gabriela d’Annunzia

– charakteryzuje

– przedstawia rolę,

jaką w umacnianiu

ustroju

faszystowskiego we

Włoszech odegrały

„czarne koszule”

– porównuje system

totalitarny i

autorytarny.

– ocenia polityczne

skutki odwrotu od

demokracji po I

wojnie światowej

– ocenia skuteczność

polityki New Deal.

wielkiego kryzysu

– polityka nowego

ładu

postacie: Benita

Mussoliniego,

Franklina Delano

Roosevelta

– wskazuje na mapie

państwa, w których

wprowadzono rządy

totalitarne

– omawia zmiany

ustrojowe we

Włoszech

wprowadzone przez

faszystów

– przedstawia

przyczyny i skutki

wielkiego kryzysu

gospodarczego w

końcu lat 20. XX w.

podpisania paktów

laterańskich (1929

r.), ogłoszenia New

Deal (1933 r.)

– identyfikuje postać

Wiktora Emanuela

III,

– wskazuje na mapie

państwa, w których

wprowadzono rządy

autorytarne

– wyjaśnia, dlaczego

w latach 20. XX w.

nastąpił kryzys

demokracji w

Europie

– przedstawia

proces przejęcia

władzy przez

faszystów we

Włoszech

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

B. Mussoliniego

– omawia założenia

New Deal i sposób

ich realizacji.

powojenne

problemy Europy

– przedstawia

społeczne i

gospodarcze skutki

hiperinflacji

– omawia sposoby

wychodzenia państw

z powojennego

kryzysu

– przedstawia

okoliczności

narodzin faszyzmu

włoskiego

– omawia skutki

krachu na Wall

Street

– omawia przejawy

wielkiego kryzysu

na świecie.

3. Powstanie II

Rzeszy

– Republika

Weimarska

– Niemcy w latach

20. XX w.

– powstanie i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: nazizm,

Führer,

indoktrynacja,

propaganda

– wyjaśnia znaczenie

terminów: pucz

monachijski,

Gestapo, „noc

długich noży”,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

Freikorpsy,

reparacje,

Gleichschaltung

– zna daty:

powołania Rady

Pełnomocników

Ludowych (1918 r.),

zalegalizowania

– ocenia wpływ

przemian

politycznych,

ekonomicznych,

społecznych i

rozwój NSDAP

– naziści u władzy

– społeczeństwo III

Rzeszy

– prześladowania

Żydów

– gospodarka i

kultura III Rzeszy

– zna daty:

powstania Republiki

Weimarskiej (II

1919 r.), układu w

Rapallo (1922 r.),

układu w Locarno

(1925 r.), powstania

III Rzeszy (III 1933

r.)

– identyfikuje postać

Adolfa Hitlera

– charakteryzuje

program polityczny

nazistów

– wymienia

instytucje, które

kontrolowały życie

niemieckiego

społeczeństwa.

ustawy

norymberskie, „noc

kryształowa”

– zna daty: puczu

monachijskiego

(1923 r.), nominacji

A. Hitlera na

kanclerza (30 I 1933

r.), nocy długich

noży (VI 1934 r.),

uchwalenia ustaw

norymberskich

(1935 r.), nocy

kryształowej (XI

1938 r.)

– identyfikuje

postacie: Friedricha

Eberta, Gustava

Stresemanna,

Josepha Goebbelsa

– charakteryzuje

politykę wewnętrzną

i zagraniczną rządu

G. Stresemanna

– omawia proces

przejęcia władzy

przez A. Hitlera

– przedstawia cechy

charakterystyczne

społeczeństwa III

Rzeszy

– omawia

– zna daty: przyjęcia

konstytucji

niemieckiej (VIII

1919 r.), puczu

Kappa–Lüttwitza (III

1920 r.), planu

Dawesa (1924 r.),

planu

Younga (1929 r.),

powstania

Narodowosocjalistyc

znej Niemieckiej

Partii Robotników

(1919 r.), pożaru

Reichstagu (II 1933

r.), delegalizacji

partii politycznych w

Niemczech (VII

1933 r.),

przywrócenia

powszechnej służby

wojskowej (1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Róży

Luksemburg, Karola

Liebknechta, Ericha

Ludendorffa, Paula

von Hindenburga,

Ernsta Röhma

– przedstawia

okoliczności

powstania Republiki

Freikorpsów (1919

r.), konferencji w

Lozannie (1932 r.)

– identyfikuje postać

Walthera Rathenaua

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrały Freikorpsy

w powstaniu

Republiki

Weimarskiej

– przedstawia

problem spłat

reparacji

niemieckich

– omawia rozwój i

działalność NSDAP

– przedstawia

wpływ totalitarnego

systemu

politycznego III

Rzeszy na kulturę i

sztukę.

kulturowych w

Niemczech na

sukces nazistów i

ugruntowanie ich

władzy.

prześladowania

Żydów w III Rzeszy

– wyjaśnia, jaką rolę

w utrwalaniu

nazizmu odegrała

propaganda.

Weimarskiej

– wyjaśnia, co

oznaczało

sformułowanie „cios

w plecy”

– omawia sytuację w

Niemczech w latach

20. XX w.

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

sytuacji Niemiec

miał układ w

Rapallo

– omawia metody i

sposoby

rozprawienia się A.

Hitlera z

przeciwnikami

politycznymi

– charakteryzuje

politykę

gospodarczą III

Rzeszy

– wyjaśnia

przyczyny

prześladowań

mniejszości

żydowskiej w III

Rzeszy.

4. Państwo

Stalina

– powstanie

Związku

Radzieckiego

– wyjaśnia znaczenie

terminów: dyktatura

proletariatu, kult

– wyjaśnia znaczenie

terminów: NEP,

kolektywizacja wsi,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kołchoz,

kułak, rozkułaczanie,

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

relatywizm moralny,

– ocenia skutki

terroru

państwowego w

– przejęcie władzy

przez Stalina

– przemiany

gospodarcze epoki

stalinowskiej

– terror

państwowy w

ZSRR

– sowiecki

totalitaryzm

jednostki

– zna daty:

proklamowania

ZSRR (XII 1922 r.),

przejęcia władzy

przez J. Stalina

(1924 r.),

– identyfikuje

postacie:

Włodzimierza

Lenina, Józefa

Stalina

– wyjaśnia, na czym

polegał i w czym się

przejawiał kult

jednostki

– opisuje cechy

sowieckiego

totalitaryzmu.

stachanowiec,

GUŁag, Wielki Głód

– zna daty:

ogłoszenia NEP-u

(III 1921 r.), planu

pięcioletniego

(1928–1932 r.),

Wielkiego Głodu na

Ukrainie i Kubaniu

(1932–1933 r.),

wielkiej czystki

(1934–1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Lwa

Trockiego, Siergieja

Kirowa

– przedstawia

okoliczności

powstania ZSRR

– omawia założenia i

realizację NEP-u

– opisuje proces

przejmowania

władzy przez

J. Stalina

– wyjaśnia, na czym

polegała

kolektywizacja wsi i

jakie były jej skutki

– opisuje skutki

reform

gospodarczych

sowchoz,

samokrytyka

– zna daty:

uchwalenia

konstytucji ZSRR (I

1924 r.),

rozpoczęcia

przymusowej

kolektywizacji wsi

(1929 r.)

– identyfikuje

postacie: Lwa

Kamieniewa,

Grigorija

Zinowjewa, Nikołaja

Bucharina, Aleksieja

Stachanowa,

Gienricha Jagody,

Nikołaja Jeżowa

– wskazuje na mapie

obszary, na których

powstały największe

zespoły łagrów w

europejskiej i

azjatyckiej części

ZSRR

– wskazuje czynniki,

które sprzyjały

umacnianiu i

rozszerzaniu

wpływów władzy

bolszewików

człowiek radziecki

(homo sovieticus)

– zna daty: operacji

polskiej NKWD

(1937–1938 r.)

– identyfikuje postać

Pawlika Morozowa

– opisuje sposoby i

metody, jakimi

J. Stalin eliminował

swoich

przeciwników

politycznych

– wyjaśnia, w jakim

celu władze

radzieckie wywołały

Wielki Głód na

Ukrainie i Kubaniu.

ZSRR.

wdrażanych w

Związku Radzieckim

w latach 30.

– charakteryzuje

przemiany

gospodarcze epoki

stalinowskiej

– wyjaśnia, jaki był

cel wprowadzenia

współzawodnictwa

pracy

– omawia przejawy

terroru

państwowego w

ZSRR

– wyjaśnia, w jakim

celu władze ZSRR

zakładały gułagi

– przedstawia wpływ

ideologii totalitarnej

na zachowania i

wzorce społeczne.

5. Afryka i Azja

w okresie

międzywojennym

– początek kryzysu

kolonializmu

– ekspansja włoska

w Afryce

– Turcja po I

wojnie światowej

– powstanie

państw arabskich

– problem

palestyński

– proces budzenia

się świadomości

narodowej

– wyjaśnia znaczenie

terminu: pakt

antykominternowski

– zna daty:

wkroczenia wojsk

japońskich do

Mandżurii (1931 r.),

podpisania paktu

antykominternowski

ego (1936 r.),

najazdu Japonii na

Chiny (1937 r.)

– przedstawia

– wyjaśnia znaczenie

terminu: deklaracja

Balfoura

– zna daty:

deklaracji Balfoura

(1917 r.),

proklamowania

Republiki Chińskiej

(1912 r.), I

rewolucyjnej wojny

domowej w Chinach

(1924–1927 r.), II

rewolucyjnej

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Armia

Kwantuńska

– zna daty: wojny

włosko-abisyńskiej

(X 1935–V 1936 r.),

proklamowania

Republiki Tureckiej

(1923 r.), powstania

Mandżukuo (1934

r.), wystąpienia

Japonii z Ligi

Narodów (1933 r.),

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Biała

Księga

– zna daty:

powstania Rifenów

(1920 r.), traktatu w

Lozannie (1923 r.),

opublikowania

Białej Księgi (1922

r.),

powstania

Indyjskiego

Kongresu

– ocenia sposoby i

metody walki

Hindusów o

niepodległość

– ocenia charakter

japońskiej okupacji

Chin.

Hindusów

– ekspansja Japonii

w Azji i jej agresja

na Chiny

– wojna japońsko-

radziecka

ekspansywne cele

Japonii

– wskazuje kierunki

ekspansji Japonii w

Azji i jej skutki.

wojny domowej w

Chinach (1927–1937

r.), tzw. Długiego

Marszu (1934–1935

r.)

– identyfikuje

postacie: Arthura

Balfoura, Mahatmy

Gandhiego, Czang

Kaj-szeka, Mao

Tse-tunga

– wskazuje na mapie

tereny zajęte przez

Cesarstwo

Japonii w latach

1933–1941 r.

– podaje przejawy

kryzysu

kolonializmu na

pocz. XX w.

– omawia przebieg i

skutki aneksji

Mandżurii i Chin

przez Japonię

– przedstawia skutki

rewolucyjnych

wojen domowych w

Chinach.

wojny japońsko-

radzieckiej (1938–

1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Mustafy

Kemala, Jawaharlala

Nehru

– wskazuje na mapie

państwa, które

powstały na gruzach

imperium

osmańskiego po

zakończeniu I wojny

światowej

– omawia cele

ekspansji włoskiej w

Afryce

– przedstawia

przebieg i skutki

ekspansji włoskiej w

Abisynii

– omawia losy Turcji

po I wojnie

światowej

– przedstawia skutki

rozpadu imperium

osmańskiego

– opisuje losy

Palestyny po I

wojnie światowej

– przedstawia skutki

napływu ludności

Narodowego (1885

r.), powstania Ligi

Muzułmańskiej

(1906 r.)

– identyfikuje

postacie: Hajle

Sellasje I, Gi’ichiego

Tanaki,

Pu Yi

– omawia proces

budzenia się

świadomości

narodowej

Hindusów

– wyjaśnia, jakie

konsekwencje miała

przegrana Japonii w

wojnie z ZSRR

– określa wpływ

ideologii

syjonistycznej na

przebieg konfliktu

arabsko-

żydowskiego

w Palestynie.

żydowskiej do

Palestyny

– omawia losy Chin

na pocz. XX w.

6. Na drodze ku

wojnie

– Europa na

początku lat 30.

XX wieku

– remilitaryzacja

Nadrenii i

zbrojenia Niemiec

– wojna domowa w

Hiszpanii

– Anschluss Austrii

i kryzys sudecki

– powstanie „osi”

– układ

monachijski

– wojenne plany

Stalina

– ostatnie dni

pokoju

– wyjaśnia znaczenie

terminu: anschluss

– zna daty: wojny

domowej w

Hiszpanii (1933–

1939 r.), Anschlussu

Austrii (1938 r.),

konferencji w

Monachium (29-30

IX 1938 r.),

zajęcia

Czechosłowacji

przez Niemcy (III

1939 r.), paktu

Ribbentrop-Mołotow

(23 VIII 1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Francisco

Franco, Adolfa

Hitlera, Benita

Mussoliniego, Józefa

Stalina,

Wiaczesława

Mołotowa, Joachima

von Ribbentropa

– przedstawia

przyczyny i skutki

wojny domowej w

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

remilitaryzacja,

„piąta kolumna”,

appeasement

– zna daty:

remilitaryzacji

Nadrenii (1936 r.),

ogłoszenia republiki

w Hiszpanii (1931

r.), podpisania paktu

stalowego (V 1939

r.), podpisania paktu

trzech (IX 1940 r.),

zajęcia przez Polskę

Zaolzia, Jaworzyny,

części Orawy i

Spiszu (X 1938 r.),

aneksji Kłajpedy

przez Niemcy (III

1939 r.), aneksji

Albanii przez

Włochy (IV 1939 r.),

polsko-brytyjskiego

traktatu

sojuszniczego (25

VIII 1939 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia znaczenie

terminu: caudillo

– zna daty:

plebiscytu w

Zagłębiu Saary (I

1935 r.), nalotu na

Guernicę (1937 r.),

brytyjskich

gwarancji pomocy

militarnej Polsce (31

III 1939 r.),

wypowiedzenia

Polsce paktu o

nieagresji przez III

Rzeszę (1939 r.)

– identyfikuje postać

Konrada Henleina

– przedstawia

sytuację w Europie

na początku lat 30.

XX w.

– opisuje proces

zbrojenia się

Niemiec

– omawia przebieg

wojny domowej w

Hiszpanii

– wyjaśnia, jakie

– zna datę

podpisania

brytyjsko-

niemieckiego

traktatu morskiego

(1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Kurta von

Schuschnigga,

Arthura

Seyss-Inquarta,

Emila Hachy,

Maksima Litwinowa

– wyjaśnia, jakie

znaczenie miał

udział Brygad

Narodowych w

wojnie domowej w

Hiszpanii

– wskazuje

wydarzenia, które

spowodowały wzrost

napięcia

międzynarodowego

w przededniu II

wojny światowej

– wyjaśnia, na czym

polegało

– ocenia rozdźwięk

między intencjami

zwolenników

appeasementu a

konsekwencjami tej

polityki

– ocenia reakcję

Wielkiej Brytanii i

Francji na

przywrócenie w

Niemczech

powszechnej służby

wojskowej i

remilitaryzację

Nadrenii.

Hiszpanii

– wskazuje etapy

tzw. pokojowych

podbojów Hitlera z

lat 1938–1939 r.

postacie: Neville’a

Chamberlaina,

Édouarda Daladiera

– wskazuje na mapie

tereny włączone do

Niemiec i Włoch w

latach 1935–1939 r.

– przedstawia skutki

remilitaryzacji

Nadrenii

– omawia przebieg i

skutki Anschlussu

Austrii

– przedstawia

okoliczności

zwołania i

postanowienia

konferencji

monachijskiej

– wyjaśnia, w jakich

okolicznościach

doszło do aneksji

Czechosłowacji

przez III Rzeszę.

znaczenie miało

przystąpienie do

sojuszu „osi” Japonii

– wyjaśnia, na czym

polegał kryzys

sudecki

– charakteryzuje cele

ekspansywnej

polityki ZSRR.

zaangażowanie

państw totalitarnych

w konflikt w

Hiszpanii.

7. Kultura i nauka

dwudziestolecia

międzywojennego

– powojenny

kryzys wartości

– sekularyzacja

społeczeństwa

– rozwój techniki

– początki telewizji

– nauka w

dwudziestoleciu

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

sekularyzacja, mass

media, modernizm,

ekspresjonizm

– identyfikuje

postacie: Henry’ego

Forda, Zygmunta

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kubizm,

surrealizm, futuryzm

– zna daty: pierwszej

transmisji

telewizyjnej (1927

r.), rozpoczęcia

produkcji penicyliny

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

katastrofizm,

fantastyka naukowa,

dadaizm,

konstruktywizm

– zna daty: odkrycia

insuliny (1922 r.),

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

bergsonizm,

fenomenologia

– zna daty:

wynalezienia

polietylenu (1933 r.),

odkrycia nylonu

– ocenia wpływ

rozwoju techniki na

życie codzienne

społeczeństw w

okresie

międzywojennym.

międzywojennym

– kultura masowa

– moda lat 20. XX

w.

– rozwój sztuki

filmowej

– sztuka i

architektura okresu

międzywojennego

– sztuka w służbie

ideologii

Freuda, Aleksandra

Fleminga, Alberta

Einsteina, Charlie’go

Chaplina, Walta

Disney’a, Ernesta

Hemingwaya,

Franza Kafki,

Michaiła

Bułhakowa,

– wskazuje czynniki,

które wpłynęły na

sekularyzację

społeczeństwa

– wymienia

charakterystyczne

cechy kultury

masowej w latach

20. XX w.

– wyjaśnia, jakim

celom była

podporządkowana

sztuka w krajach

totalitarnych.

(1940 r.)

– identyfikuje

postacie: Ludwika

Hirszfelda, Pabla

Picasso, Ericha

Marii Remarque’a,

Bertolta Brechta,

Jamesa Joyce’a, Leni

Riefenstahl,

Siergieja Eisensteina

– wyjaśnia, czym

przejawiał się

powojenny kryzys

wartości

– przedstawia skutki

elektryfikacji

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

społeczeństwa miały

rozwój radiofonii i

początki telewizji

– wyjaśnia, jaką rolę

w latach 20. XX w.

zaczęły pełnić mass

media

– wymienia kierunki

w malarstwie lat 20.

XX w.

– omawia kierunki

rozwoju literatury

okresu

Międzywojnia.

odkrycia

sulfonamidów (1935

r.)

– identyfikuje

postacie: Charlesa

Lindbergha,

Henriego Bergsona,

Iwana Pawłowa,

Kazimierza Funka,

Louisa Armstronga,

Josephine Baker,

Rudolfa Valentino,

Poli Negri, Grety

Garbo, Orsona

Wellesa, Igora

Strawińskiego,

George’a

Gershwina, Francisa

Scotta

Fitzgeralda,

Jaroslava Haška

– omawia kierunki

rozwoju środków

transportu

– charakteryzuje

rozwój nauk

medycznych

– przedstawia

dorobek naukowy

dwudziestolecia

międzywojennego w

dziedzinie fizyki i

(1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Edmunda

Husserla, Mary

Pickford, Arnolda

Schönberga, Béli

Bartóka, Johna Dos

Passos, Iwana

Bunina, Borysa

Pasternaka

– przedstawia

kierunki filozofii i

psychologii

upowszechnione w

dwudziestoleciu

międzywojennym

– wskazuje

charakterystyczne

zjawiska, jakie

wystąpiły w modzie

kobiecej po I wojnie

światowej

– omawia kierunki

rozwoju muzyki w

dwudziestoleciu

międzywojennym

– określa wpływ I

wojny światowej na

przemiany

społeczne,

kulturowe i

obyczajowe w

chemii

– wymienia

czynniki, które

wpłynęły na

dynamiczny rozwój

kinematografii w

okresie

międzywojennym

– przedstawia cechy

charakterystyczne

architektury

modernistycznej

– omawia cechy

charakterystyczne

literatury tworzonej

przez pisarzy

straconego

pokolenia i

wymienia przykłady

ich dzieł.

dwudziestoleciu

międzywojennym.

II RZECZPOSPOLITA

1. Odzyskanie

niepodległości

– sytuacja

międzynarodowa w

1918 r.

– pierwsze ośrodki

niepodległej

władzy

– odzyskanie

niepodległości

– powstanie

wielkopolskie

– ententa a sprawa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: plebiscyt

– zna daty:

przekazania J.

Piłsudskiemu

naczelnego

dowództwa sił

zbrojnych (11 XI

1918 r.), powstania

wielkopolskiego (27

XII 1918–16 II 1918

– wyjaśnia znaczenie

terminu: arbitraż

– zna daty:

powstania

Tymczasowego

Rządu Ludowego

Republiki Polskiej

(6/7 XI 1918 r.),

założenia Polskiej

Organizacji

Wojskowej (1914

– zna daty:

utworzenia Polskiej

Komisji

Likwidacyjnej

Galicji i Śląska

Cieszyńskiego (X

1918 r.), rozwiązania

Rady Regencyjnej

(14 XI 1918 r.),

dymisji rządu J.

Moraczewskiego (I

– wyjaśnia, dlaczego

sytuacja

międzynarodowa

pod koniec I wojny

światowej była

korzystna dla sprawy

niepodległości

Polski

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki sporu o

– przedstawia i

ocenia stosunek

państw ententy do

sprawy polskiej.

polska

– powstania śląskie

– spór o Śląsk

Cieszyński

– plebiscyt na

Warmii, Mazurach

i Powiślu

r.), I powstania

śląskiego (17–24

VIII 1919 r.), II

powstania śląskiego

(19/20–25 VIII 1920

r.), plebiscytu na

Górnym Śląsku (20

III 1921 r.), III

powstania śląskiego

(2/3 V–5 VII 1921

r.), plebiscytu na

Warmii, Mazurach i

Powiślu (11 VII

1920 r.), zaślubin

Polski z morzem (II

1920 r.)

– identyfikuje

postacie:

Józefa Piłsudskiego,

Ignacego Jana

Paderewskiego

– przedstawia

okoliczności

przejęcia władzy

przez J. Piłsudskiego

w 1918 r.

– omawia przyczyny

i skutki powstania

wielkopolskiego

oraz powstań

śląskich.

r.), mianowania J.

Piłsudskiego

Naczelnikiem

Państwa (22 XI 1918

r.), bitwy w rejonie

Góry św. Anny (21–

26 V 1921 r.)

– identyfikuje

postacie: Ignacego

Daszyńskiego,

Wincentego Witosa,

Jędrzeja

Moraczewskiego,

Józefa Hallera,

Wojciecha

Korfantego

– wskazuje na

tereny, których

przynależność do

Polski lub Niemiec

została

rozstrzygnięta na

podstawie

plebiscytu

– wymienia lokalne

ośrodki władzy

powstające na

ziemiach polskich w

1918 r.

– omawia

działalność rządu I.

J. Paderewskiego

1919 r.), powstania

Naczelnej Rady

Ludowej w Poznaniu

(14 XI 1918 r.),

utworzenia Armii

Wielkopolskiej (II

1919 r.), podziału

Śląska

Cieszyńskiego (VII

1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Zdzisława

Lubomirskiego,

Aleksandra

Kakowskiego,

Józefa

Ostrowskiego,

Józefa Dowbora-

Muśnickiego

– wskazuje na mapie

przebieg polskiej

granicy zachodniej,

zmiany terytorialne

będące efektem III

powstania śląskiego

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

odbudowy państwa

polskiego miała

POW

– omawia przebieg

powstania

Śląsk Cieszyński.

– przedstawia

okoliczności

przeprowadzenia i

skutki plebiscytu na

Górnym Śląsku

– omawia

okoliczności

przeprowadzenia i

skutki plebiscytu na

Warmii, Mazurach i

Powiślu.

wielkopolskiego

– przedstawia

przebieg powstań

śląskich

– określa wpływ

powstania

wielkopolskiego na

decyzje mocarstw o

przyznaniu Polsce

ziem zaboru

pruskiego.

2. Walki o

granicę

wschodnią

– koncepcja

granicy wschodniej

– konflikt polsko-

ukraiński

– początek walk z

bolszewikami i

wyprawa kijowska

– kontrofensywa

bolszewicka i bitwa

warszawska

– traktat ryski

– sprawa

Wileńszczyzny

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

koncepcja

federacyjna,

koncepcja

inkorporacyjna

– zna daty: bitwy

warszawskiej (13–15

VIII 1920 r.),

traktatu ryskiego (18

III 1921 r.),

przyłączenia

Litwy Środkowej do

Polski (III 1922 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Romana

Dmowskiego,

– charakteryzuje

koncepcje granicy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Orlęta

Lwowskie, „bunt

Żeligowskiego”

– zna daty: walk o

Lwów (1–22 XI

1918 r.), zajęcia

Wilna przez

Polaków (IV 1919

r.), operacji

niemeńskiej (IX

1920 r.), „buntu” L.

Żeligowskiego (X

1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Michaiła

Tuchaczewskiego,

Władysława

Grabskiego, Lucjana

Żeligowskiego

– wskazuje na mapie

– wyjaśnia znaczenie

terminu: repatriacja

– zna daty: sojuszu

polsko-ukraińskiego

(IV 1920 r.),

zdobycia Kijowa

przez wojska polskie

(V 1920 r.),

ofensywy M.

Tuchaczewskiego

(VII 1920 r.),

konferencji w Spa

(VII 1920 r.), bitwy

pod

Zadwórznem (VIII

1920 r.)

– identyfikuje

postacie: Semena

Petlury, Juliana

Marchlewskiego,

Feliksa

– zna daty:

ogłoszenia

niepodległości

Ukraińskiej

Republiki Ludowej

(I 1918 r.),

powołania

Zachodnioukraińskie

j Republiki

Ludowej (1918 r.),

przełamania frontu

przez bolszewików

pod Samhorodkiem

(VI 1920 r.)

– identyfikuje postać

Mychajły

Hruszewskiego

– przedstawia

niepodległościowe

dążenia Ukraińców.

– ocenia, która z

koncepcji granicy

wschodniej była

korzystniejsza

z punktu widzenia

interesów państwa

polskiego

– ocenia militarne i

polityczne skutki

bitwy warszawskiej

– ocenia znaczenie

bitwy warszawskiej i

zwycięstwa w

wojnie z

bolszewikami dla

Polski i Europy.

wschodniej

– przedstawia

postanowienia

pokoju ryskiego

– wyjaśnia, dlaczego

bitwa warszawska

zmieniła losy wojny.

linię Curzona

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrały Orlęta

Lwowskie w walce o

polską granicę

wschodnią

– opisuje przebieg

wojny polsko-

bolszewickiej

– omawia skutki

„buntu” L.

Żeligowskiego.

Dzierżyńskiego,

Feliksa Kona,

Siemiona

Budionnego,

Maxime’a

Weyganda,

Tadeusza

Rozwadowskiego

– wskazuje na mapie

zmiany na froncie

polsko-

bolszewickim od

maja do sierpnia

1920 r.

– przedstawia

przyczyny, przebieg

i skutki wojny

polsko-ukraińskiej z

lat 1918–1919 r.

– wyjaśnia, dlaczego

doszło do aneksji

Wileńszczyzny.

3. Rządy

parlamentarne

– Sejm

Ustawodawczy i

mała konstytucja

– konstytucja

marcowa

– reforma rolna

– wybory

parlamentarne i

prezydenckie

– zabójstwo

– zna daty: przyjęcia

małej konstytucji (20

II 1919 r.),

uchwalenia

konstytucji

marcowej (17 III

1921 r.),

zaprzysiężenia G.

Narutowicza na

prezydenta (11 XII

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

kontrasygnata

– zna daty:

pierwszych

wyborów w

niepodległej

Polsce (26 I 1919 r.),

reformy rolnej (VII

1919 i 1920 r.),

– zna daty:

inauguracji obrad

sejmu

ustawodawczego (10

II 1919 r.), wyborów

parlamentarnych

(1922 r.)

– przedstawia

okoliczności

zwołania obrad

– identyfikuje

postacie: Maurycego

Zamojskiego,

Ignacego

Daszyńskiego, Jana

Baudouina de

Courtenay, Eligiusza

Niewiadomskiego

– określa zakres

kompetencji

– ocenia ustrój II

Rzeczypospolitej w

świetle konstytucji

marcowej.

Gabriela

Narutowicza

– reforma

walutowa

Władysława

Grabskiego

1922 r.), reformy

walutowej W.

Grabskiego (1924

r.), wybory S.

Wojciechowskiego

na prezydenta (XII

1922 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Gabriela

Narutowicza,

Stanisława

Wojciechowskiego,

Władysława

Grabskiego

– omawia ustrój II

Rzeczypospolitej w

świetle konstytucji

marcowej

– wyjaśnia, jakie

było znaczenie

reformy walutowej

rządu Grabskiego.

zabójstwa

prezydenta G.

Narutowicza (16 XII

1922 r.)

– identyfikuje

postacie:

Wincentego Witosa,

Władysława

Sikorskiego, Macieja

Rataja

– charakteryzuje

założenia ustrojowe

II Rzeczypospolitej

w świetle małej

konstytucji

– omawia system

trójpodziału władz

przedstawiony w

konstytucji

marcowej

– przedstawia

założenia reformy

rolnej

– uzasadnia, że

konstytucja

marcowa

wprowadzała system

rządów

parlamentarnych.

sejmu

ustawodawczego

– przedstawia

strukturę

społeczeństwa II

Rzeczypospolitej u

progu niepodległości

– omawia

okoliczności

uchwalenia

konstytucji

marcowej

– wyjaśnia, jaki był

cel uchwalenia

reformy rolnej

– charakteryzuje

okoliczności, w

jakich odbyły się

wybory do sejmu

ustawodawczego

– wymienia

trudności, jakie

napotkała realizacja

reformy rolnej.

Prezydenta RP w

zakresie

wojskowości i

polityki

Międzynarodowej

– opisuje polską

scenę polityczną po

wyborach z 1922 r.

– przedstawia

okoliczności i skutki

zabójstwa

prezydenta G.

Narutowicza.

4. Przewrót

majowy i rządy

sanacji

– kryzys rządów

parlamentarnych

– przewrót majowy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: sanacja,

nowela sierpniowa,

– wyjaśnia znaczenie

terminów: grupa

zamkowa, grupa

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

partyjniactwo,

– zna datę założenia

obozu w Berezie

Kartuskiej (1934 r.)

– ocenia wyniki

wyborów do sejmu

w 1928 r.

– przyczyny,

przebieg walk i

skutki

– rządy sanacyjne

– represje wobec

opozycji

– proces brzeski

– konstytucja

kwietniowa

– sanacja po

śmierci

Piłsudskiego

– opozycja pod

koniec lat 30. XX

w.

autorytaryzm

– zna daty:

przewrotu

majowego (12–14 V

1926 r.), wyboru I.

Mościckiego na

Prezydenta (VI 1926

r.), noweli

sierpniowej (VIII

1926 r.),

uchwalenia

konstytucji

kwietniowej (23 IV

1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Piłsudskiego,

Stanisława

Wojciechowskiego,

Ignacego

Mościckiego,

– wymienia

przyczyny i skutki

przewrotu

majowego

– przedstawia cechy

charakterystyczne

rządów sanacji

– omawia cechy

charakterystyczne

ustroju Polski w

świetle konstytucji

pułkowników

– zna daty: traktatu

w Rapallo (1922 r.),

układu z Locarno

(1925 r.), wojny

celnej z Niemcami

(1925–1934 r.),

procesu

brzeskiego (X 1931–

I 1932 r.),

wyborów brzeskich

(1930 r.), powstania

Bezpartyjnego Bloku

Współpracy

z Rządem (1928 r.)

– identyfikuje

postacie:

Wincentego Witosa,

Macieja Rataja,

Kazimierza Bartla,

Walerego Sławka,

Józefa Becka,

Edwarda Rydza-

Śmigłego

– charakteryzuje

przejawy kryzysu

rządów

parlamentarnych w

Polsce

międzywojennej

– wyjaśnia, jakie

były skutki rządów

autorytaryzm,

demokracja

fasadowa

– zna daty:

powołania rządu w.

Witosa (V 1926 r.),

wyborów

parlamentarnych

(1928 r.), Kongresu

Obrony Prawa i

Wolności Ludu

(1930 r.),

dekompozycji obozu

sanacji (1935–1939

r.), powołania Obozu

Zjednoczenia

Narodowego (1937

r.)

– identyfikuje postać

Gabriela

Czechowicza

– przedstawia

stosunek J.

Piłsudskiego do

rządów

parlamentarnych

– omawia przebieg

zamachu majowego

– przedstawia

dekompozycję

obozu sanacji po

śmierci J.

– identyfikuje postać

Adolfa Bnińskiego

– wyjaśnia zależność

między słabością

wewnętrzną

państwa polskiego a

jego pozycją

międzynarodową

– wskazuje

wydarzenia, które

miały decydujący

wpływ na przebieg

walk w Warszawie

– porównuje zakres

władzy

ustawodawczej i

wykonawczej w

konstytucjach

marcowej i

kwietniowej

– wskazuje różnice

między

autorytarnymi

rządami sanacji a

totalitarnymi

reżimami w ZSRR i

III Rzeszy.

– przedstawia i

ocenia stosunek

rządów sanacyjnych

do opozycji

politycznej

– ocenia polski

autorytaryzm na tle

innych ustrojów

europejskich tego

czasu

– ocenia motywy,

jakimi kierował się

J. Piłsudski,

dokonując zamachu

stanu.

kwietniowej.

sanacyjnych dla

partii opozycyjnych

– przedstawia

metody walki obozu

sanacyjnego z

przeciwnikami

politycznymi.

Piłsudskiego

– opisuje

konsekwencje

rozdrobnienia

politycznego

pierwszej połowy lat

20. dla

funkcjonowania

polskiego państwa

– określa, jaką rolę

w państwie miał

odgrywać Prezydent

RP według

konstytucji

kwietniowej.

5. Społeczeństwo

i gospodarka II

Rzeczypospolitej

– stosunki

ludnościowe w II

RP

– mniejszości

narodowe w II RP

– struktura

zawodowa

ludności II RP

– kraj z trzech

połówek – spadek

po zaborach

– odbudowa

gospodarcza

– budowa COP

– zna daty:

decyzji o budowie

Gdyni (IX 1922 r.),

czteroletniego planu

inwestycyjnego

(1936–1940 r.),

budowy Centralnego

Okręgu

Przemysłowego

(1936–1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Eugeniusza

Kwiatkowskiego,

Władysława

Grabskiego

– wymienia

najważniejsze

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

asymilacja

państwowa,

asymilacja

narodowa, polsko-

niemiecka wojna

celna

– zna datę ustawy

znoszącej

dyskryminację ze

względu na

wyznanie,

narodowość lub

język (1931 r.)

– wskazuje na mapie

województwa, w

– wyjaśnia znaczenie

terminów: getto

ławkowe, numerus

clausus

– zna daty:

Programu

Wzmacniania

Polskości Kraju

(1936–1939 r.),

wprowadzenia getta

ławkowego (1937 r.)

– wskazuje na mapie

okręgi przemysłowe,

w których rozwijał

się przemysł

hutniczy, ośrodki

przemysłu

– zna datę

powstania

Ukraińskiego

Zjednoczenia

Narodowo-

Demokratycznego

(1925 r.)

– identyfikuje

postacie: Wasyla

Mudrego, Henryka

Józewskiego, Izaaka

Grünbauma, Zeera

Żabotyńskiego

– charakteryzuje

mniejszości

narodowe

zamieszkujące II RP

– ocenia politykę

władz II RP wobec

mniejszości

narodowych

– ocenia politykę

gospodarczą E.

Kwiatkowskiego.

problemy społeczne

i gospodarcze II RP

– wyjaśnia, na czym

polegał

wielonarodowy

charakter II RP

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla II RP

miała budowa portu

w Gdyni.

których mniejszości

narodowe stanowiły

duży odsetek

mieszkańców,

obszar COP

– wyjaśnia, jakie

problemy niosła

obecność tak dużych

grup mniejszości

narodowych na

terytorium

Rzeczypospolitej

– charakteryzuje

różnice w rozwoju

gospodarczym ziem

polskich

– omawia politykę

gospodarczą E.

Kwiatkowskiego

– przedstawia

przyczyny powstania

COP

– wyjaśnia, na czym

polegał podział na

Polskę A i B.

zbrojeniowego oraz

miejsca wydobycia

ropy naftowej i gazu

ziemnego

– omawia stosunki

ludnościowe w II RP

– przedstawia

strukturę zawodową

ludności II RP

– omawia proces

odbudowy

gospodarczej II RP

– wymienia

najważniejsze

inwestycje na

obszarze COP

– wyjaśnia, z czego

wynikało wrogie

nastawienie

niektórych

mniejszości

narodowych

wobec polskiego

państwa.

– określa różnice

między asymilacją

narodową a

państwową.

6. Nauka i kultura

międzywojennej

Polski

– oświata w II RP i

reforma

jędrzejowiczowska

– rozwój

szkolnictwa

wyższego i nauki

– kultura i sztuka

– wyjaśnia znaczenie

terminu: modernizm

– zna datę reformy

oświaty J.

Jędrzejewicza (1932

r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

funkcjonalizm

– identyfikuje

postacie: Wojciecha

Kossaka, Jana Styki,

Zofii Nałkowskiej,

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

Kolumbowie

– zna daty: założenia

Uniwersytetu

Stefana Batorego w

Wilnie i

– zna daty:

pierwszego

Konkursu

Chopinowskiego

(1927 r.),

pierwszego

Konkursu

– ocenia reformę

oświaty J.

Jędrzejewicza

– ocenia dorobek

cywilizacyjny II RP.

międzywojenna

– literatura

międzywojnia

– rozwój

kinematografii

postacie: Janusza

Jędrzejewicza,

Krzysztofa Kamila

Baczyńskiego,

Karola

Szymanowskiego,

Stanisława Ignacego

Witkiewicza

(Witkacego), Stefana

Żeromskiego,

Władysława

Reymonta, Marii

Dąbrowskiej,

Witolda

Gombrowicza,

Brunona Schulza,

Juliana Tuwima,

Czesława Miłosza,

Konstantego

Ildefonsa

Gałczyńskiego,

Władysława

Broniewskiego,

Tadeusza

Dołęgi-Mostowicza,

Hanki Ordonówny,

Eugeniusza Bodo

– przedstawia

główne założenia

reformy J.

Jędrzejewicza

– charakteryzuje

Antoniego

Słonimskiego, Jana

Lechonia, Jarosława

Iwaszkiewicza,

Bolesława

Leśmiana, Leopolda

Staffa, Jana

Parandowskiego,

Mieczysławy

Ćwiklińskiej, Adolfa

Dymszy, Aleksandra

Żabczyńskiego,

Leonarda

Buczkowskiego,

Jadwigi Smosarskiej

– omawia rozwój

szkolnictwa

wyższego

– przedstawia

kierunki w rozwoju

sztuki i architektury.

Uniwersytetu im.

Adama Mickiewicza

w Poznaniu (1919

r.), założenia

Katolickiego

Uniwersytetu

Lubelskiego (1918

r.)

– identyfikuje

postacie: Stanisława

Grabskiego,

Tadeusza

Kotarbińskiego,

Władysława

Tatarkiewicza,

Floriana

Znanieckiego,

Aleksandra

Brücknera,

Władysława

Konopczyńskiego,

Stefana Banacha,

Wacława

Sierpińskiego,

Mariana

Rejewskiego,

Henryka

Zygalskiego, Jerzego

Różyckiego,

Tadeusza Gajcego,

Xawereg

Dunikowskiego,

Skrzypcowego im.

Henryka

Wieniawskiego

(1935 r.)

– identyfikuje

postacie: Kazimierza

Twardowskiego,

Władysława

Witwickiego,

Ludwika

Krzywickiego,

Bronisława

Malinowskiego, Jana

Baudouina de

Curtenay, Juliusza

Kleinera,

Władysława

Semkowicza,

Kazimierza

Tymienieckiego,

Romana

Grodeckiego,

Marcelego

Handelsmana,

Władysława Orlicza,

Tadeusza Peipera,

Józefa Lejtesa,

Mieczysława

Krawicza, Michała

Waszyńskiego

– omawia rozwój

kinematografii w II

kierunki rozwoju

literatury

międzywojnia.

Zofii Kossak-

Szczuckiej, Brunona

Jasieńskiego, Emila

Zegadłowicza,

Kazimierza

Wierzyńskiego,

Juliana Przybosia,

Aleksandra Wata,

Elżbiety

Barszczewskiej,

Jadwigi

Andrzejewskiej

– omawia kierunki

rozwoju oświaty w II

RP

– przedstawia

największe

osiągnięcia polskiej

nauki w dziedzinie

nauk

humanistycznych

– omawia

największe

osiągnięcia polskiej

nauki w dziedzinie

matematyki

– wymienia grupy

literackie w

dwudziestoleciu

międzywojennym.

RP.

7. Polska w

przededniu wojny

– polityka Niemiec

i ZSRR wobec

– wyjaśnia znaczenie

terminu: „korytarz”

– zna daty: paktu

Brianda–Kelloga

– wyjaśnia znaczenie

terminu: ruch

– identyfikuje

postacie: Tomasza

– omawia i ocenia

politykę Niemiec i

Polski w latach 20.

XX w.

– polska polityka

zagraniczna w

latach 20.

– stosunki polsko-

litewskie w

dwudziestoleciu

międzywojennym

– polityka

równowagi

– zajęcie Zaolzia

– pakt Ribbentrop-

Mołotow

– mobilizacja

polskiego

społeczeństwa

– zna daty: sojuszu

polsko-francuskiego

(1921 r.), sojuszu

polsko-rumuńskiego

(1921 r.), paktu o

nieagresji z ZSRR

(1932 r.), polsko-

niemieckiej

deklaracji o

niestosowaniu

przemocy (1934 r.),

paktu Ribbentrop-

Mołotow (23 VIII

1939 r.)

– identyfikuje postać

Józefa Becka

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

bezpieczeństwa

międzynarodowego

Polski miały sojusze

z Francją i Rumunią

– wyjaśnia, na czym

polegała polityka

równej odległości.

(1928 r.), podpisania

protokołu Litwinowa

(1929 r.), zajęcia

Zaolzia (X 1938 r.)

– identyfikuje

postacie: Gustava

Stresemanna,

Neville’a

Chamberlaina

– omawia koncepcje

polskiej polityki

zagranicznej

– przedstawia

niemieckie

roszczenia wobec

Polski sformułowane

po 1938 r.

– charakteryzuje

stosunki polsko-

niemieckie w latach

1934–1938 r. i

określa, dlaczego

uległy one zmianie

w 1939 r.

prometejski

– zna daty:

powołania Korpusu

Ochrony Pogranicza

(1924 r.), nawiązania

stosunków polsko-

litewskich (1938 r.)

– wyjaśnia, jakie

zagrożenia dla

Polski niósł układ w

Rapallo

– przedstawia

stosunki Polski z

Czechosłowacją,

Rumunią i Litwą

– omawia

okoliczności i skutki

zajęcia Zaolzia przez

Polskę

– przedstawia

stosunek Francji i

Wielkiej Brytanii do

zagrożenia Polski

ekspansją niemiecką

– przedstawia wpływ

paktu Ribbentrop-

Mołotow na sytuację

Polski w przededniu

wojny

– charakteryzuje

międzynarodowe

położenie Polski w

Masaryka, Edwarda

Benesza, Tadeusza

Hołówki

– wyjaśnia, jak

społeczność

międzynarodowa

oceniała zajęcie

Zaolzia przez Polskę

– omawia akcję

mobilizacyjną

społeczeństwa

polskiego

– porównuje cele

polskiej polityki

zagranicznej przed

zawarciem układu w

Locarno i po nim.

ZSRR w

dwudziestoleciu

międzywojennym

– ocenia stanowisko

J. Becka wobec

roszczeń

niemieckich

– ocenia wartość

sojuszu z Wielką

Brytanią i Francją w

przededniu II wojny

światowej.

latach 20.

– przedstawia

nastroje panujące w

polskim

społeczeństwie w

przededniu wojny.

Zrozumieć przeszłość. Dzieje najnowsze po 1939 roku.

Plan wynikowy

Temat lekcji Zagadnienia Wymagania

konieczne

(ocena

dopuszczająca)

Uczeń:

Wymagania

podstawowe

(ocena

dostateczna)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

dopuszczającą,

oraz:

Wymagania

rozszerzające

(ocena dobra)

Uczeń potrafi to,

co na

ocenę dostateczną,

oraz:

Wymagania

dopełniające (ocena

bardzo dobra)

Uczeń potrafi to, co

na ocenę dobrą,

oraz:

Wymagania

wykraczające

(ocena

celująca)

Uczeń potrafi to,

co na ocenę

bardzo dobrą,

oraz:

II WOJNA ŚWIATOWA

1. Wojna

obronna Polski

– przygotowania do

wojny

– wybuch wojny

– armie walczących

stron

– przebieg działań

wojennych

– atak sowiecki na

Polskę

– ostatnie walki

– bilans walk

– wyjaśnia znaczenie

terminów: wojna

błyskawiczna

(Blitzkrieg), bitwa

graniczna

– zna daty: ataku III

Rzeszy na Polskę(1

IX 1939 r.), obrony

polskiej placówki

wojskowej na

Westerplatte (1–7 IX

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

dywersja, V

kolumna,

– zna daty: sojuszu

polsko-

brytyjskiego (25

VIII 1939 r.),

wypowiedzenia

wojny Niemcom

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Fall

Weiss, prowokacja

gliwicka

– zna daty:

prowokacji

gliwickiej (31 VIII

1939 r.), narady w

Abbeville (12 IX

1939 r.), szarży

– identyfikuje

postacie: Franciszka

Dąbrowskiego,

Konrada

Guderskiego,

Wacława

Grzybowskiego,

Tadeusza Piskora

– omawia główne

założenia koncepcji

przedmościa

– ocenia

przygotowania

Polski do konfliktu

z Niemcami i

ZSRR

– ocenia postawę

Wielkiej Brytanii i

Francji wobec

wojny obronnej

Polski

– ocenia postawę

1939 r.), bitwy pod

Wizną (8-10 IX 1939

r.), bitwy nad Bzurą

(9–22 IX 1939 r.),

ataku ZSRR na Polskę

(17 IX 1939 r.), bitwy

pod Kockiem (2–5 X

1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Henryka

Sucharskiego,

Edwarda

Rydza–Śmigłego

– wyjaśnia, na czym

polegała wojna

błyskawiczna

– przedstawia bilans

wojny obronnej

Polski.

przez Wielką

Brytanię i Francję

(3 IX 1939 r.),

bitwy pod Mławą

(3 IX 1939 r.),

kapitulacji

Warszawy (28 IX

1939 r.), ewakuacji

polskich władz

państwowych i

wojskowych do

Rumunii (17/18 IX

1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Stefana

Starzyńskiego,

Franciszka

Kleeberga,

Władysława

Raczkiewicza

– wskazuje na

mapie główne

kierunki natarcia

wojsk niemieckich

na Polskę

– charakteryzuje

polski plan wojny z

Niemcami

– określa, jakie

wspólne cele

łączyły Niemcy i

ZSRR w 1939 r.

pod Krojantami (1

IX 1939 r.), bitwy

pod Mokrą (1 IX

1939 r.), bitew pod

Piotrkowem

Trybunalskim i

Tomaszowem

Mazowieckim (4-7

IX 1939 r.), bitew

w Lasach

Lubelskich (17–26

IX 1939 r.),

kapitulacji Gdyni

(19 IX 1939 r.),

kapitulacji Helu (2

X 1939 r.)

– identyfikuje

postacie: Heinza

Guderiana,

Reinharda

Heydricha,

Tadeusza

Kutrzeby,

Władysława

Bortnowskiego,

Józefa Unruga

– przedstawia

działania

dywersyjne

przeprowadzone

przez Niemców

przed wybuchem

rumuńskiego

– porównuje

stosunek sił i

uzbrojenia armii

polskiej i

niemieckiej.

Naczelnego

Dowództwa i

polskich władz w

czasie wojny

obronnej

– ocenia kampanię

wrześniową.

– omawia politykę

sojuszników Polski

w czasie trwania

wojny obronnej

– przedstawia

postawę wojsk

niemieckich i

radzieckich wobec

polskich jeńców i

ludności cywilnej.

wojny

– omawia

taktyczne założenia

Fall Weiss

– wyjaśnia różnicę

między oddziałami

zmobilizowanymi i

improwizowanymi

– przedstawia

przebieg walk

polsko-niemieckich

w czasie wojny

obronnej

– omawia przebieg

walk wojsk

polskich z Armią

Czerwoną

– charakteryzuje

postawę

Naczelnego

Dowództwa i

polskich władz w

czasie wojny

obronnej.

2. Ekspansja

Hitlera i Stalina

w latach 1939–

1941

– wojna radziecko-

fińska

– aneksja republik

bałtyckich i

Besarabii

– atak III Rzeszy na

Danię i Norwegię

– ofensywa

– wyjaśnia znaczenie

terminu: kolaboracja

– zna daty: ataku III

Rzeszy na Danię i

Norwegię (9 IV 1940

r.), rozpoczęcia

ofensywy niemieckiej

na Zachodzie (10 V

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: „wojna

zimowa”, linia

Maginota, Fall

Gelb, „Lew

Morski”

– zna daty: „wojny

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: linia

Mannerheima,

Państwo

Francuskie

(Państwo Vichy),

– zna daty: „aneksji

– zna daty:

zajęcia Somali

brytyjskiej przez

Włochów (VIII 1940

r.), odzyskania

niepodległości przez

Etiopię (XII 1940 r.),

powołania

– ocenia, jakie

znaczenie miała

porażką Niemiec w

bitwie o Anglię

– ocenia postawy

narodów

walczących z

ekspansją

niemiecka w

Europie Zachodniej

– bitwa o Anglię

– walki na

Bałkanach

– zmagania w

Afryce Północnej

1940 r.), bitwy o

Anglię (10 VII – 31 X

1940 r.), ataku

Niemiec na

Jugosławię i Grecję (6

IV 1941 r.)

– identyfikuje

postacie: Charlesa de

Gaulle’a, Winstona

Churchilla

– omawia przyczyny i

skutki ekspansji III

Rzeszy na państwa

skandynawskie

– przedstawia

przyczyny i skutki

ofensywy niemieckiej

w Europie

Zachodniej.

zimowej” (30 XI

1939 – 12 III 1940

r.), aneksji Litwy,

Łotwy i Estonii

przez ZSRR (VII

1940 r.), zajęcia

Paryża przez

Niemcy (14 VI

1940 r.),

wypowiedzenia

wojny Francji

przez Włochy (10

VI 1940 r.),

podpisania

paktu trzech (27 IX

1940 r.), ataku

Włoch na Grecję

(1940 r.), bitwy o

Tobruk (IV – XI

1941 r.)

– identyfikuje

postacie:

Hermanna

Göringa, Erwina

Rommla

– wskazuje na

mapie kraje

podbite przez III

Rzeszę w 1940 r.,

obszary zajęte

przez ZSRR w

latach 1939–1941

Besarabii przez

ZSRR (VIII 1940

r.), bitwy o

Flandrię (V 1940

r.),

zawieszenia broni

w Compiègne (22

VI 1940 r.),

uchwalenia Lend-

Lease Act (III 1941

r.), dołączenia do

paktu trzech

Węgier, Słowacji i

Rumunii (XI 1940

r.) oraz Bułgarii

(III 1941 r.),

zajęcia Libii przez

Brytyjczyków (II

1941 r.)

– identyfikuje

postacie: Carla

Gustawa

Mannerheima,

Philippa Pétaina

– wskazuje na

mapie kraje, które

znajdowały się we

władaniu państw

Osi i ich

sprzymierzeńców

w 1940 r.

– omawia

Francuskiego

Komitetu

Narodowego w

Londynie (1941 r.),

stłumienia

proniemieckiego

powstania w Iraku

(V–VI 1941 r.),

zajęcia Iranu przez

Wielką Brytanię i

ZSRR (IX 1941 r.),

– identyfikuje

postać: Rudolfa

Hessa

– wyjaśnia, jaką rolę

odegrała działalność

Francuskiego

Komitetu

Narodowego

– wymienia

czynniki, które

zadecydowały o

klęsce wojsk

francuskich w

starciu z III Rzeszą

– przedstawia próby

realizacji

imperialnych planów

Włoch.

niemiecką.

– charakteryzuje

przebieg ekspansji

III Rzeszy na

państwa

skandynawskie

– omawia przebieg

ekspansji III

Rzeszy na Europę

Zachodnią

– opisuje przebieg

i skutki bitwy o

Anglię

– charakteryzuje

przebieg i skutki

walk na Bałkanach.

przyczyny,

przebieg i skutki

wojny

radziecko-fińskiej

– przedstawia

działania, jakie

podjął ZSRR w

celu zajęcia państw

nadbałtyckich

– opisuje

okoliczności

przystąpienia

państw bałkańskich

do paktu trzech

– wyjaśnia,

dlaczego III Rzeszy

i Wielkiej Brytanii

zależało na zajęciu

Bliskiego Wschodu

– przedstawia

przebieg i skutki

walk w Afryce

Północnej.

3. Walki w latach

1941–1943

– geneza wojny

niemiecko-

radzieckiej

– siły walczących

stron

– atak Niemiec na

ZSRR

– oblężenie

Leningradu

– wyjaśnia znaczenie

terminu: sowietyzacja

– zna daty: ataku

Niemiec na ZSRR (22

VI 1941 r.), ataku

Japonii na USA (7 XII

1941 r.)

– przedstawia

przyczyny wojny

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

operacja

Barbarossa,

Lebensraum,

„Operacja

Cytadela”, „wilcze

stada”

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: czołg

T-34

– zna daty:

kapitulacji wojsk

niemiecko-

włoskich w Afryce

(13 V 1943 r.),

– identyfikuje

postacie: Pietra

Badoglia

– przedstawia skutki

polityczne i

militarne utworzenia

frontu na Sycylii i

we

Włoszech.

– ocenia znaczenie

wojny niemiecko-

radzieckiej dla

losów II wojny

światowej.

– bitwa pod

Stalingradem

– walki na morzach

– wybuch wojny na

Dalekim Wschodzie

– zakończenie walk

w Afryce

– utworzenie frontu

na Sycylii i we

Włoszech

niemiecko-radzieckiej

– omawia

okoliczności ataku

Japonii na USA.

– zna daty: bitwy o

Moskwę (XII 1941

r.), oblężenia

Leningradu (IX

1941 – I 1944 r.),

bitwy pod

Stalingradem (VIII

1942–II 1943 r.),

bitwy pod

Kurskiem (VII –

VIII 1943 r.), bitwy

o Midway (VI

1942 r.), bitwy pod

El-Alamein (VII–

XI 1942 r.),

lądowania aliantów

na Sycylii (VII

1943 r.)

– identyfikuje

postacie: Franklina

Delano Roosevelta,

Bernarda Law

Montgomerego,

Dwighta

Eisenhovera

– omawia

strategiczne

założenia planu

Barbarossa

– wskazuje

przełomowe

wydarzenia w

wypowiedzenia

wojny Niemcom

przez Włochy (X

1943 r.)

– identyfikuje

postacie:

Friedricha von

Paulusa, Georgija

Żukowa, Isoroku

Yamamoto

– wskazuje na

mapie tereny

zajęte przez wojska

niemieckie w

wyniku realizacji

planu

„Barbarossa”,

kierunki

kontrofensywy

Armii Czerwonej

latach 1942–1943

r. oraz odzyskane

tereny

– porównuje siły

militarne III

Rzeszy i ZSRR

– charakteryzuje

przebieg wojny

radziecko-

niemieckiej

– opisuje przebieg i

skutki walki na

przebiegu wojny

radziecko-

niemieckiej

– przedstawia

politykę

okupacyjnych

władz

niemieckich na

zajętych terenach

ZSRR

– omawia przebieg

walk aliantów w

Afryce Północnej.

morzach

– przedstawia

zasięg ekspansji i

politykę japońską

w Azji.

4. Polityka

okupacyjna III

Rzeszy

– okupacja Europy

Zachodniej i

Skandynawii

– nazistowski plan

eksterminacji

Żydów

– postawy

społeczeństw i

rządów świata

zachodniego oraz

Kościoła

katolickiego wobec

Holokaustu

– stosunek

hitlerowskich

Niemiec do

podbitych

narodów Europy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: getto,

Holokaust

– charakteryzuje

politykę nazistów

wobec Żydów.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Einsatzgruppen,

szmalcownictwo

– identyfikuje

postacie: Adolfa

Eichmanna, Ireny

Sendlerowej,

Josipa Broz-Tito,

Juliana Grobelnego

– charakteryzuje

politykę

okupantów

niemieckich w

Europie Zachodniej

i Skandynawii

– wyjaśnia, na

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Résistance,

Generalny Plan

Wschodni, Włoska

Republika Socjalna

– zna datę

konferencji w

Wannsee (29 I

1942 r.)

– identyfikuje

postacie: Vidkuna

Quislinga, Raoula

Wallenberga, Anne

Frank, Oskara

Schindlera,

Andrieja Własowa

– omawia skutki

polityki represji

prowadzonej przez

władze okupacyjne

– przedstawia

postawę Kościoła

wobec Holokaustu.

– ocenia postawy

społeczeństw i

rządów

europejskich

wobec Holokaustu

– ocenia postawę

Kościoła wobec

Holokaustu.

Wschodniej

– hitlerowska

polityka rasowa i

prześladowanie

wybranych grup

społecznych

czym polegał plan

„Ostatecznego

rozwiązania

kwestii

żydowskiej”

– przedstawia

sposoby, metody i

skalę eksterminacji

ludności

Żydowskiej.

– opisuje postawy

narodów Europy

Zachodniej i

Skandynawii

wobec

niemieckiego

okupanta

– przedstawia

stosunek

hitlerowskich

Niemiec wobec

podbitych narodów

Europy

Wschodniej

– wyjaśnia, na

czym polegała

hitlerowska

polityka rasowa.

5. Koniec II

wojny światowej

– front wschodni w

1944 r.

– wojna na

Pacyfiku

– powstanie

wielkiej koalicji

– utworzenie frontu

na Sycylii i we

Włoszech

– konferencja

w Teheranie

– konferencja

w Jałcie

– kapitulacja

– wyjaśnia znaczenie

terminów: operacja

„Overlord”,

kamikadze

– zna daty:

konferencji w

Teheranie (XI/XII

1943 r.), lądowania

aliantów w Normandii

(6 VI 1944 r.),

konferencji w Jałcie

(II 1945 r.), zrzucenia

bomby atomowej na

Hiroszimę (6 VIII

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

operacja

„Market-Garden”,

taktyka żabich

skoków

– zna daty:

podpisania Karty

Atlantyckiej (14

VIII 1941 r.), bitwy

pod Falaise (VII

1944 r.),

kontrofensywy

– zna daty:

konferencji w

Casablance (I 1943

r.), operacji

Bagration (VI –

VIII 1944 r.),

powstania w

Paryżu (VIII 1944

r.), sforsowania

Wału Pomorskiego

(III 1945 r.),

śmierci Adolfa

Hitlera (30 IV 1945

r.), zajęcia

– zna datę spotkania

w Torgau (24 IV

1945 r.)

– przedstawia

stosunek

Stanów

Zjednoczonych do

krajów Europy

Środkowo-

Wschodniej.

– ocenia wpływ

przystąpienia USA

do wojny na jej

przebieg

– ocenia decyzję o

zrzuceniu bomby

atomowej

– ocenia politykę

Stanów

Zjednoczonych

wobec krajów

Europy Środkowo-

Wschodniej.

Niemiec i

koniec wojny

w Europie

– koniec wojny na

Dalekim Wschodzie

1945 r.) i Nagasaki (9

VIII 1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Douglasa

MacArthura,

Harry’ego

Trumana

– omawia

postanowienia

konferencji w

Teheranie i Jałcie.

niemieckiej w

Ardenach (XII

1944 r.), operacji

berlińskiej (16 IV –

2 V 1945 r.),

podpisania przez

Niemcy kapitulacji

w Reims (7 V 1945

r.), podpisania

przez Niemcy

kapitulacji w

Berlinie (8 V 1945

r.), kapitulacji

Japonii (2 IX 1945

r.)

– identyfikuje

postacie: Dwighta

Eisehowera,

Georga Pattona,

Alfreda Jodla,

Wilhelma Keitela

– wskazuje na

mapie kierunki

ofensywy Armii

Czerwonej w 1944

r., miejsca operacji

„Overlord” i

„Market-Garden”

– przedstawia

okoliczności

podpisania Karty

Atlantyckiej i jej

Okinawy (IV 1945

r.)

– identyfikuje

postacie: Hirohito

– omawia zmiany

na froncie

wschodnim w

1944 r.

– charakteryzuje

przebieg wojny na

Pacyfiku po 1943 r.

– omawia

postanowienia

konferencji w

Casablance

– opisuje

okoliczności

kapitulacji Niemiec

– przedstawia

przebieg działań

wojennych na

Dalekim

Wschodzie w 1945

r.

postanowienia

– omawia proces

powstawania

koalicji

antyhitlerowskiej

– opisuje przebieg

lądowania aliantów

w Normandii

i walk w Europie

Zachodniej.

6. Społeczeństwo

polskie podczas

okupacji

– podział ziem

polskich

– polityka władz

ZSRR na

okupowanych

ziemiach II

Rzeczypospolitej

– deportacje

ludności polskiej w

głąb ZSRR

– polscy jeńcy w

ZSRR i zbrodnia

katyńska

– okupacja

niemiecka w Polsce

na tle okupacji w

innych krajach

Europy

– sytuacja Polaków

na ziemiach

wcielonych do III

Rzeszy

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

deportacja, obóz

koncentracyjny, obóz

zagłady

– zna datę zbrodni

katyńskiej (IV–V

1940 r.)

– wskazuje na mapie

miejsca, w których

znajdowały się

niemieckie obozy

zagłady, ważniejsze

getta żydowskie,

miejsca masowych

mordów i pochówku

polskich oficerów

– wyjaśnia, na czym polegał proces sowietyzacji – przedstawia sposoby represji

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

paszportyzacja,

Akcja Specjalna

„Kraków”, akcja

AB, Rada Pomocy

Żydom „Żegota”,

szmalcownik

– zna daty:

podpisania

radziecko-

niemieckiego

traktatu o

granicach i

przyjaźni (28 IX

1939 r.), Akcji

Specjalnej

„Kraków” (XI

1939 r.), akcji AB

(1940 r.),

powstania w getcie

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

niemiecka lista

narodowa

(Volkslista),

Żydowska

Organizacja

Bojowa

– zna datę

wysiedlenia

Polaków z

Zamojszczyzny

(1943 r.)

– identyfikuje

postacie:

Ławrentija Berii,

Jürgena Stroopa,

Wandy

Wasilewskiej

– wskazuje na

mapie kierunki

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Żydowski

Związek Wojskowy,

strojbatalion,

Endlösung,

– identyfikuje

postacie: Józefa i

Wiktorii Ulmów

– wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy miało wprowadzenie niemieckiej listy narodowościowej – porównuje okupację niemiecką w Polsce i innych krajach

– ocenia postawy Polaków, którzy wpisywali się na Volkslistę – ocenia postawy społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu.

– polityka

niemiecka w

Generalnym

Gubernatorstwie

– terror hitlerowski

i zbrodnie

niemieckie wobec

narodu polskiego

– Holokaust na

ziemiach polskich

– powstanie w

getcie warszawskim

– postawa

społeczeństwa

polskiego wobec

Holokaustu

– pierwsze

organizacje

konspiracyjne

stosowane przez okupanta niemieckiego – omawia metody eksterminacji stosowane przez niemieckie okupacyjne władze.

warszawskim (19

IV–16 V 1943 r.)

– identyfikuje

postacie:

Mordechaja

Anielewicza,

Marka Edelmana,

Jana Karskiego,

Ireny Sendlerowej,

– wskazuje na

mapie podział ziem

polskich pod

okupacją w 1939 r.

i zmiany

terytorialne po

1941 r.,

– przedstawia politykę okupacyjnych władz radzieckich wobec Polaków na Kresach Wschodnich – opisuje deportacje polskiej ludności z Kresów Wschodnich i warunki życia na zesłaniu – charakteryzuje

deportacji ludności

polskiej w głąb

ZSRR

– charakteryzuje represje gospodarcze okupacyjnych władz radzieckich – opisuje politykę władz radzieckich wobec polskich jeńców wojennych – przedstawia politykę okupacyjnych władz niemieckich wobec inteligencji polskiej – określa, jakie miały być zasady hitlerowskiej polityki okupacyjnej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie i jakich sfer życia miały dotyczyć – opisuje przebieg powstania w getcie

europejskich.

sytuację Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy – omawia warunki życia Polaków w Generalnym Gubernatorstwie – przedstawia metody eksterminacji ludności żydowskiej na ziemiach polskich.

warszawskim – omawia postawy społeczeństwa polskiego wobec Holokaustu – przedstawia proces budowania organizacji konspiracyjnych na ziemiach polskich pod okupacją.

7. Sprawa polska

podczas II wojny

światowej

– powstanie rządu

emigracyjnego we

Francji,

przeniesienie

polskiego ośrodka

władzy do Wielkiej

Brytanii

– Polacy na

frontach II wojny

światowej

– stosunki polsko-

radzieckie po

podpisaniu układu

Sikorski-Majski

– sprawa katyńska i

zerwanie

stosunków z

– zna daty:

mianowania

Władysława

Raczkiewicza na

prezydenta Polski (30

IX 1939 r.),

utworzenia rządu

Sikorskiego (30 IX

1939 r.), konferencji

w Teheranie (28 XI –

1 XII 1943 r.),

konferencji w Jałcie

(4–11 II 1945 r.)

– identyfikuje postać

Władysława

Sikorskiego

– omawia decyzje

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Związek

Patriotów Polskich,

Krajowa Rada

Narodowa

– zna daty:

ewakuacji władz II

Rzeczypospolitej

do Rumunii (17/18

IX 1939 r.), bitwy

o Narwik (V 1940

r.), bitwy o Tobruk

(VIII–XII 1941 r.),

układu Sikorski-

Majski (30 VII

1941 r.), bitwy o

– zna daty:

powstania Rady

Narodowej (XII

1939 r.),

przeniesienia rządu

emigracyjnego do

Londynu (VI 1940

r.), ewakuacji

wojsk polskich z

ZSRR (1942),

zdobycia Bolonii

(IV 1945 r.), bitwy

pod Lenino (X

1943 r.), powstania

Związku Patriotów

Polskich (III 1942

r.),

– identyfikuje postać

Augusta Zaleskiego

– wyjaśnia wpływ

sprawy katyńskiej na

sytuację Polski na

arenie

międzynarodowej

– porównuje

politykę rządu

emigracyjnego i

komunistycznych

ośrodków władzy w

Polsce.

– ocenia

postepowanie

polskich

komunistów

– ocenia

działalność

polskiego rządu

emigracyjnego

podczas II wojny

światowej.

polskim rządem

londyńskim przez

ZSRR

– początki

komunistycznych

ośrodków władzy

– katastrofa

gibraltarska i

śmierć Władysława

Sikorskiego

– konferencja w

Teheranie a sprawa

polska

konferencji

teherańskiej i

jałtańskiej w sprawie

polskiej.

Monte Cassino (V

1944 r.), zerwania

stosunków

dyplomatycznych

między rządem

polskim na

emigracji a ZSRR

(25 IV 1943 r.),

katastrofy

gibraltarskiej (1943

r.)

– identyfikuje

postacie:

Władysława

Raczkiewicza,

Władysława

Andersa,

Bolesława Bieruta,

Stanisława

Mikołajczyka

– wskazuje na

mapie miejsca, w

których Polacy

stoczyli walki

podczas II wojny

światowej

– charakteryzuje

udział polskich

formacji

wojskowych w

walkach na

frontach II wojny

powstania

Krajowej Rady

Narodowej (31 XII

1943–1 I 1944 r.)

– identyfikuje

postacie:

Bolesława

Wieniawy-

Długoszowskiego,

Ignacego

Paderewskiego,

Zygmunta

Berlinga, Michała

Roli-Żymierskiego,

Karola

Świerczewskiego,

Stanisława

Maczka,

Stanisława

Sosabowskiego

– omawia

okoliczności

powstania władz

polskich na

emigracji

– przedstawia

okoliczności

powstania i szlak

bojowy armii gen.

W. Andersa oraz

wojsk polskich

walczących u boku

światowej

– przedstawia

postanowienia

układu Sikorski-

Majski i skutki

jego

podpisania

– wyjaśnia wpływ

sprawy katyńskiej

na stosunki między

polskim rządem

emigracyjnym a

ZSRR.

Armii Czerwonej

– opisuje proces

kształtowania się

komunistycznego

ośrodka władzy w

Polsce

– wyjaśnia wpływ

katastrofy

gibraltarskiej na

politykę rządu

emigracyjnego

– wymienia

formacje polskie,

które walczyły na

frontach II wojny

światowej.

8. Polskie

Państwo

Podziemne

– polityczne

organizacje

konspiracyjne

– cele polityczne i

strategiczne

Polskiego Państwa

Podziemnego i

Armii Krajowej

– struktura i

działalność ZWZ-

AK

– inne polskie

organizacje

podziemne

– konflikt polsko-

ukraiński na

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

konspiracja, Armia

Krajowa, sabotaż,

dywersja, plan

„Burza”, Polskie

Państwo Podziemne

– zna daty: powstania

AK (14 II 1942 r.),

rozpoczęcia realizacji

planu „Burza” (1944

r.), powstania

warszawskiego (1

VIII – 3 X 1944 r.)

– identyfikuje postać

Tadeusza

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Służba Zwycięstwu

Polsce, Związek

Walki Zbrojnej,

Delegatura Rządu

na Kraj,

Kierownictwo

Walki Cywilnej,

Szare Szeregi, rzeź

wołyńska

– zna daty:

powstania

Delegatury Rządu

na Kraj (XII 1940

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: „mały

sabotaż”, Związek

Odwetu,

Kierownictwo

Dywersji (Kedyw),

Ukraińska

Powstańcza Armia

(UPA)

– zna daty:

powstania Związku

Odwetu (1940 r.),

powstania

Kierownictwa

Dywersji (1943 r.),

– identyfikuje

postacie: Pawła

Frenkiela, Szymona

Rathajzera,

Kazimierza

Iranka-Osmeckiego,

Stepana Bandery,

Oskara

Dirlewangera,

Ericha von dem

Bach – Zelewskiego

– omawia postawę

aliantów wobec

powstania

warszawskiego

– opisuje

– ocenia postawę

mocarstw wobec

powstania

warszawskiego

– ocenia decyzję o

wybuchu

powstania

warszawskiego

– ocenia postawy

Polaków w

powstaniu

warszawskim

– ocenia

działalność

Polskiego Państwa

Podziemnego

Wołyniu

– plan „Burza”

– geneza powstania

warszawskiego

– wybuch

powstania

warszawskiego

– mocarstwa wobec

powstania

– upadek i skutki

powstania

– bilans powstania

Komorowskiego

„Bora”

– charakteryzuje cele

polityczne Polskiego

Państwa

Podziemnego

– omawia cele

strategiczne Polskiego

Państwa

Podziemnego

– przedstawia

założenia planu

„Burza”.

r.), rzezi

wołyńskiej (1943

r.)

– identyfikuje

postać Leopolda

Okulickiego

„Niedźwiadka”

– przedstawia

polityczne

organizacje

konspiracyjne

– omawia

działalność zbrojną

ZWZ-AK

– wymienia polskie

organizacje

podziemne

– przedstawia

przyczyny i

przejawy konfliktu

polsko-

ukraińskiego na

Wołyniu

– omawia genezę

powstania

warszawskiego

– opisuje skutki

powstania

warszawskiego

– przedstawia

strukturę Polskiego

Państwa

akcji pod

Arsenałem (1943

r.),

powstania

Ukraińskiej

Powstańczej Armii

(1942 r.)

– identyfikuje

postacie: Emila

Fieldorfa „Nila”,

Franza Kutschery,

Antoniego

Chruściela

„Montera”, Cyryla

Ratajskiego, Jana

Piekałkiewicza

– charakteryzuje

strukturę ZWZ-AK

– omawia przebieg

walk w powstaniu

warszawskim

– wymienia cele i

formy działania,

które miał

realizować

Związek Walki

Zbrojnej na terenie

okupowanej Polski.

postawy Polaków w

powstaniu

warszawskim

Podziemnego.

POLSKA I ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

1. Powojenny

świat

– skutki wojny

– konferencja

poczdamska

– procesy

zbrodniarzy

wojennych

– na tropie

nazistów

– okupacja Niemiec

i Austrii

– powstanie

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych

– struktura ONZ

– plan Marshalla

– paryski traktat

pokojowy

– rosnące wpływy

komunizmu

– wojna domowa w

Grecji

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

demilitaryzacja,

denazyfikacja,

demokratyzacja,

procesy norymberskie

– zna daty:

konferencji w

Poczdamie (17 VII–2

VIII 1945 r.),

procesów

norymberskich (1946–

1949 r.)

– identyfikuje

postacie: Harry’ego

Trumana, Clementa

Attlee

– omawia społeczne i

gospodarcze skutki II

wojny światowej

– wymienia

postanowienia

konferencji

poczdamskiej w

sprawie Niemiec.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

dekartelizacja,

procesy

oświęcimskie,

recesja, Europejski

Plan Odbudowy,

sowietyzacja,

eksport rewolucji

– zna daty:

procesów

oświęcimskich

(1946–1948 r.,

1963–1965 r.),

podpisania

Deklaracji

Narodów

Zjednoczonych

(1942 r.),

konferencji

założycielskiej

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych (25

IV 1945 r.)

– identyfikuje

postać George’a C.

Marshalla,

– wskazuje na

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

pauperyzacja,

reemigranci,

Bizonia, Trizonia

– zna daty:

powstania Bizonii

(1947 r.),

powstania Trizonii

(1949 r.),

powstania

Organizacji

Europejskiej

Współpracy

Gospodarczej

(1948 r.), układu

pokojowego w

Paryżu (10 II 1947

r.)

– identyfikuje

postacie: Szymona

Wiesenthala, Karla

Rennera, Josipa

Broz-Tito,

Klementa

Gottwalda,

Edwarda Benesza

– wyjaśnia,

dlaczego niektórym

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

eurokomunizm

– zna daty:

powstania

komunistycznej

Niemieckiej

Socjalistycznej Partii

Jedności (1946 r.),

powstania

niemieckiej Unii

Chrześcijańsko-

Demokratycznej

(1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Envera

Hodży, Jana

Masaryka

– przedstawia

zmiany etniczne na

obszarze Europy po

II wojnie światowej

– podaje przykłady

ścigania zbrodniarzy

nazistowskich po II

wojnie światowej

– określa wpływ

Rady

Bezpieczeństwa na

procesy decyzyjne

– ocenia wpływ II

wojny światowej

na przemiany

społeczne i

polityczne

powojennego

świata.

mapie zmiany

terytorialne w

Europie po II

wojnie światowej

– przedstawia

postanowienia

konferencji

poczdamskiej w

sprawie

powojennego

porządku w

Europie

– omawia procesy

zbrodniarzy

wojennych

– charakteryzuje i

porównuje politykę

władz

okupacyjnych w

Niemczech

– przedstawia

strukturę ONZ

– wyjaśnia, jakie

były cele planu

Marshalla

– wyjaśnia, na

czym polegał

eksport rewolucji i

jakie były jego

skutki polityczne.

z nazistów udało

się uniknąć

odpowiedzialności

za zbrodnie

wojenne

– omawia

powojenne losy

Niemiec i Austrii

– przedstawia

politykę władz

okupacyjnych w

Austrii

– opisuje

okoliczności

powstania

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych

– przedstawia

okoliczności

stworzenia planu

Marshalla

– omawia

postanowienia

układu

pokojowego w

Paryżu

– charakteryzuje

proces sowietyzacji

Europy Środkowo-

Wschodniej.

Organizacji

Narodów

Zjednoczonych

– wskazuje metody

przejmowania przez

komunistów władzy

w Europie

Środkowo-

Wschodniej po II

wojnie światowej.

2. Początek – świat – wyjaśnia znaczenie – wyjaśnia – wyjaśnia – wyjaśnia znaczenie – ocenia, jakie

zimnej wojny dwubiegunowy

– upadek starych

mocarstw

– początek

rywalizacji

radziecko-

amerykańskiej i

doktryna Trumana

– działania bloku

komunistycznego –

Kominform i

RWPG

– I kryzys berliński

(1948–1949 r.) i

powstanie NATO

– wyścig zbrojeń

– powstanie dwóch

państw niemieckich

– sprawa Austrii

– inicjatywy

integracyjne w

Europie Zachodniej

terminów: zimna

wojna, „żelazna

kurtyna”, centralne

planowanie,

industrializacja,

wyścig zbrojeń

– zna datę utworzenia

RFN i NRD (1949 r.)

– identyfikuje

postacie: Winstona

Churchilla, Harry’ego

Trumana

– wskazuje na mapie

państwa niemieckie

– wyjaśnia, na czym

polegała zimna wojna

oraz wyścig zbrojeń.

znaczenie

terminów: układ

dwubiegunowy,

doktryna Trumana,

doktryna Reagana,

Rada Wzajemnej

Pomocy

Gospodarczej,

Organizacja Paktu

Północnoatlantycki

ego, Układ

Warszawski,

traktat paryski,

Europejska

Wspólnota Węgla i

Stali, traktaty

rzymskie,

Europejska

Wspólnota

Gospodarcza,

Europejska

Wspólnota Energii

Atomowej

– zna daty:

ogłoszenia tzw.

„żelaznej kurtyny”

(1946 r.),

ogłoszenia

doktryny Trumana

(III 1947 r.),

powstania Rady

Wzajemnej

znaczenie

terminów: taktyka

salami,

Kominform,

program tzw.

gwiezdnych wojen,

plan Schumana

– zna daty: wojny

domowej w Grecji

(1946–1949 r.),

powstania

Kominformu (1947

r.), blokady Berlina

(VI 1948–V 1949

r.), układu w

Zgorzelcu (1950

r.),

powstania Rady

Europy (1949 r.),

powstania planu

Schumana (1951 r.)

– identyfikuje

postacie: Richarda

Coudenhove-

Kalergia, Eduarda

Herriota,

Aristideda Brianda,

Alcide de

Gasperiego

– omawia

okoliczności

powstania i

terminów: most

powietrzny,

koncepcja tzw.

wysuniętej strategii

– identyfikuje

postacie: Andrieja

Żdanowa, Wilhelma

Piecka, Waltera

Ulbrichta, Otto

Grotewohla

– omawia

okoliczności upadku

starych mocarstw:

Francji i Wielkiej

Brytanii

– wyjaśnia, na czym

polegał sowiecki

model gospodarki

narzucany krajom

członkowskim

RWPG.

realne zagrożenia

dla świata niósł za

sobą wyścig

zbrojeń

realizowany przez

supermocarstwa

– ocenia polityczny

wydźwięk blokady

Berlina w 1948 r.

Pomocy

Gospodarczej

(1949 r.),

powstania NATO

(4 IV 1949 r.),

powstania Układu

Warszawskiego

(1955 r.), traktatu

paryskiego (1951

r.), powstania

EWWiS (1951 r.)

– identyfikuje

postacie: Konrada

Adenauera, Jeana

Monneta, Roberta

Schumana

– wskazuje na

mapie „żelazną

kurtynę”

– wyjaśnia, na

czym polegał układ

dwubiegunowy w

powojennym

świecie i jakie były

jego polityczne i

gospodarcze

konsekwencji

– omawia założenia

doktryny Trumana

i konsekwencje

wprowadzenia jej

w życie

działalność

Kominformu

– charakteryzuje

cele i działalność

RWPG

– opisuje

okoliczności i

skutki blokady

Berlina

Zachodniego

– wymienia

obowiązki państw

należących do

NATO

– przedstawia

okoliczności

powstania dwóch

państw

niemieckich.

– przedstawia

przyczyny i cele

powstania NATO

– opisuje

okoliczności

powstania Układu

Warszawskiego

– omawia przejawy

wyścigu zbrojeń

– charakteryzuje

proces integracji

Europy Zachodniej.

3. Początki

systemu

komunistycznego

w Polsce

– skutki polityczne,

demograficzne i

ekonomiczne II

wojny światowej

dla Polski

– reforma rolna i

nacjonalizacja

przemysłu

– postawy Polaków

w nowej sytuacji

politycznej

– represje i

działania aparatu

bezpieczeństwa i

władz

komunistycznych

wobec podziemia

niepodległościoweg

o oraz opozycji

– referendum

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Ziemie

Odzyskane,

referendum

– zna daty: ogłoszenia

Manifestu Polskiego

Komitetu Wyzwolenia

Narodowego (22 VII

1944 r.),

porozumienia

między PKWN a

rządem ZSRR o

polsko-radzieckiej

granicy (27 VII 1944

r.),

powstania Rządu

Tymczasowego RP

(31 XII 1944 r.),

referendum (30 VI

1946 r.), wyborów (19

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Akcja „Wisła”,

repatriacja

– zna daty: Akcji

„Wisła” (1947 r.),

3 letniego planu

gospodarczego

(1947–1949 r.),

planu 6-letniego

(1950–1955 r.),

rozwiązania AK

(19 I 1945 r.),

procesu szesnastu

(VI 1945 r.)

– identyfikuje

postacie: Leopolda

Okulickiego,

Edwarda Osóbki –

– zna daty:

pogromu

kieleckiego (1946

r.), aresztowania

przywódców

Polskiego Państwa

Podziemnego (III

1945 r.), powstania

TRJN (VI 1945 r.)

– identyfikuje

postać Witolda

Pileckiego

– opisuje zmiany

etniczne na

ziemiach polskich

po zakończeniu

wojny

– charakteryzuje

pierwsze po

wyzwoleniu

– zna daty: umowy

polsko–radzieckiej

(21 IV 1945 r.),

układu granicznego

polsko-

czechosłowackiego

(1958 r.)

– identyfikuje

postacie: Jana

Stanisława

Jankowskiego,

Zygmunta

Szendzielarza „

Łupaszki”, Józefa

Kurasia „Ognia”

– omawia postawy

Polaków wobec

nowej sytuacji

politycznej.

– ocenia postawy

Polaków wobec

nowej władzy.

ludowe z 1946 r.

– sfałszowane

wybory z 1947 r.

I 1947 r.)

– wskazuje na mapie

zmiany terytorialne

Polski po II wojnie

światowej

– omawia

postanowienia

konferencji

poczdamskiej

dotyczące zmian

terytorialnych

państwa polskiego

– wyjaśnia, jaką rolę

w umacnianiu władzy

komunistycznej w

Polsce odegrało

referendum ludowe i

pierwsze powojenne

wybory.

Morawskiego,

Stanisława

Mikołajczyka

– przedstawia

zmiany terytorialne

powojennej Polski

– omawia

społeczne,

demograficzne i

gospodarcze skutki

II wojny światowej

dla Polski

– opisuje skutki

wprowadzenia

gospodarki

planowej w latach

1947–1955 r.

– przedstawia

proces

przejmowania

władzy przez

komunistów w

Polsce.

reformy

gospodarcze

– wymienia

organizacje

podziemia

niepodległościowe

go

– omawia metody

represji aparatu

bezpieczeństwa i

władz

komunistycznych

wobec podziemia

niepodległościowe

go oraz

opozycji.

4. Polska w

okresie

stalinowskim

– powstanie

Polskiej

Zjednoczonej Partii

Robotniczej

– przemiany

gospodarcze

– stalinizm w

kulturze, oświacie i

nauce

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Polska

Zjednoczona Partia

Robotnicza,

kolektywizacja,

socrealizm

– zna datę uchwalenia

Konstytucji PRL

(1952 r.)

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Polska Partia

Robotnicza,

Państwowe

Gospodarstwa

Rolne

– zna daty:

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

„księża patrioci”

– zna daty: reformy

walutowej (1950

r.), przyjęcia

socrealizmu w

literaturze,

architekturze i

– zna daty:

powstania

Zjednoczonego

Stronnictwa

Ludowego (1949 r.),

powstania Radia

„Wolna Europa”

(1949 r.), ucieczki J.

Światły na Zachód

– ocenia relacje

między państwem a

Kościołem

katolickim w

okresie

stalinowskim

– ocenia okres

stalinizmu w

Polsce.

– państwo terroru

– walka z

Kościołem

katolickim

– Konstytucja PRL

z 1952 r.

– identyfikuje

postacie: Stanisława

Mikołajczyka,

Bolesława Bieruta,

Władysława Gomułkę

– przedstawia ustrój

państwa w świetle

Konstytucji PRL.

powstania PZPR

(XII 1948 r.), planu

6-letniego (1950–

1955 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda

Osóbkę-

Morawskiego,

Józefa

Cyrankiewicza,

Stefana

Wyszyńskiego

– charakteryzuje

przemiany

gospodarcze w

Polsce w okresie

stalinowskim

– przedstawia

cechy

charakterystyczne

stalinizmu w

literaturze,

architekturze i

sztuce

– omawia system

terroru i metody

represji w Polsce w

okresie stalinizmu

– wyjaśnia,

dlaczego okres

stalinizmu w

Polsce można

sztuce (1949 r.),

internowania

prymasa S.

Wyszyńskiego

(1953 r.)

– identyfikuje

postacie: Jakuba

Bermana, Hilarego

Minca

– przedstawia

okoliczności i

skutki powstania

PZPR

– opisuje sposoby i

metody walki

reżimu

komunistycznego z

Kościołem

katolickim

– omawia

okoliczności

uchwalenia

Konstytucji PRL.

(1953 r.)

– identyfikuje

postacie: Kazimierza

Pużaka, Bolesława

Piaseckiego, Jana

Nowaka–

Jeziorańskiego,

Józefa Światły

– charakteryzuje

przemiany na

polskiej scenie

politycznej po 1945

r.

– przedstawia

sposoby

indoktrynacji

młodego pokolenia

Polaków

– omawia cele i

sposoby działalności

„księży patriotów”

– wskazuje różnice

między gospodarką

w okresie Polski

Ludowej a

gospodarką

kapitalistyczną.

nazwać czasem

terroru.

5. Rozpad

systemu

kolonialnego

– kolonie

holenderskie

(Malaje,

Indonezja)

– kolonie

francuskie

(Półwysep

Indochiński, kraje

Maghrebu)

– kolonie brytyjskie

(Półwysep Indyjski,

Afryka

Południowa)

– konflikt indyjsko-

pakistański

– dekolonizacja

Afryki

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

dekolonizacja,

państwa Trzeciego

Świata

– przedstawia

polityczne i

gospodarcze skutki

dekolonizacji Afryki.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

apartheid, Rok

Afryki

– zna daty: wojny

francusko-

wietnamskiej

(1945–1954 r.),

wojny algiersko-

francuskiej (1954–

1962 r.), powstania

Indii i Pakistanu

(1947 r.),

wprowadzenia

apartheidu (1948

r.), likwidacji

apartheidu (1994

r.), Roku Afryki

(1960 r.)

– identyfikuje

postacie: Mahatmy

Gandhiego,

Nelsona Mandeli

– przedstawia

rozpad systemu

kolonialnego

Francji na

półwyspie

indochińskim

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: metoda

tzw. biernego

oporu, Ruch

Państw

Niezaangażowanyc

h, Indyjski

Kongres

Narodowy,

Afrykański Kongres

Narodowy,

Organizacja

Jedności

Afrykańskiej

– zna daty: bitwy w

dolinie Diện Biên

Phu (V 1954 r.),

układu

pokojowego w

Genewie (1955 r.),

powstania OJA

(1963 r.),

konferencji w

Bandungu (1955 r.)

– identyfikuje

postacie: Ho Chi

Minha

– omawia proces

rozpadu systemu

– wyjaśnia znaczenie

terminów:

bantustan,

Organizacja Tajnej

Armii, Front

Wyzwolenia

Narodowego

– zna daty walki o

niepodległości

Indonezji (1945–

1949 r.)

– identyfikuje postać

Ahmeda Sukarno

– wyjaśnia, jaką rolę

odgrywał Ruch

Państw

Niezaangażowanych.

– ocenia proces

dekolonizacji i jego

wpływ na sytuację

geopolityczną na

świecie.

– opisuje

okoliczności i

skutki walki

Algierczyków o

niepodległość

– omawia proces i

skutki rozpadu

imperium

brytyjskiego w Azji

– wyjaśnia, na

czym polegała

polityka apartheidu

realizowana w

Republice

Południowej

Afryki.

kolonialnego

Holandii

– omawia

przyczyny i skutki

konfliktu

indyjsko-

pakistańskiego

– przedstawia

proces

dekolonizacji

Afryki.

6. Daleki

Wschód po II

wojnie światowej

– sytuacja w Japonii

w latach 1945–1948

r.

– wojna koreańska

– Chiny Mao-Tse-

Tunga i polityka

wielkiego skoku

– rewolucja

kulturalna

– wojna

wietnamska

– dyktatura Pol Pota

w Kambodży

– przedstawia

przyczyny wybuchu

wojny koreańskiej

– wyjaśnia przyczyny

zaangażowania się

USA w konflikt w

Wietnamie

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

rewolucja

kulturalna

– zna daty:

kapitulacji Japonii

(2 IX 1945 r.),

proklamowania

Chińskiej

Republiki Ludowej

(X 1949 r.), wojny

w

Wietnamie (1957–

1975 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

Vietcong, Czerwoni

Khmerzy

– zna daty:

rozejmu w

Panmundżom (27

VII 1953 r.),

rozpoczęcia tzw.

Wielkiego Skoku

(1958 r.), początku

rewolucji

kulturalnej (1966

r.), ofensywy Ted

(1968 r.), rządów

Czerwonych

– wyjaśnia znaczenie

terminu: hunwejbini

– identyfikuje postać

Deng Xiaopinga

– przedstawia

proces umacniania

się reżimu

komunistycznego w

Chinach i jego

ekspansję.

– ocenia

interwencję USA w

Wietnamie.

postacie: Douglasa

MacArthura, Kim

Ir Sena, Mao-Tse-

Tunga, XIV

Dalajlamy

– wyjaśnia, na

czym polegała

polityka tzw.

Wielkiego Skoku i

jakie były jej skutki

– przedstawia

realizację założeń

rewolucji

kulturalnej w

Chinach i jej

skutki.

Khmerów w

Kambodży (1975–

1979 r.)

– identyfikuje

postać Hirohito,

Czang Kaj-szeka,

Pol Pota

– omawia sytuację

gospodarczą i

polityczną Japonii

po zakończeniu

wojny.

– opisuje rządy

Czerwonych

Khemerów w

Kambodży.

7. Blok wschodni

po śmierci

Stalina

– śmierć Stalina

(1953 r.) i kryzys

władzy w ZSRR

– powstanie

berlińskie (1953 r.)

– Układ

Warszawski

– XX Zjazd KPZR i

tajny raport

Chruszczowa (1956

r.)

– powstanie

węgierskie (1956 r.)

– budowa muru

berlińskiego (1961

r.)

– wyjaśnia znaczenie

terminu:

destalinizacja

– zna daty: powstania

węgierskiego (1956

r.), „praskiej wiosny”

(1968 r.)

– przedstawia

przyczyny i skutki

powstania na

Węgrzech

– omawia przyczyny i

skutki „praskiej

wiosny”.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

doktryna

Breżniewa,

„praska wiosna”

– zna daty: śmierci

J. Stalina (5 III

1953 r.), powstania

Układu

Warszawskiego (V

1955 r.), XX

Zjazdu KPZR (II

1956 r.), budowy

muru

berlińskiego (1961

– zna daty:

powstania

berlińskiego (1953

r.), inwazji w

Zatoce Świń (IV

1961 r.)

– identyfikuje

postacie:

Ławrentija Berii,

Georgija

Malenkowa,

Georgija Żukowa,

Janosa Kadara,

Gustava Husaka

– wyjaśnia, jakie

znaczenie dla

– identyfikuje

postacie: Mátyása

Rákosi, Pála

Malétera, Fulgencia

Batisty

– omawia zmiany we

władzach ZSRR po

śmierci J. Stalina

– wyjaśnia, dlaczego

kryzys kubański

postawił świat na

krawędzi kolejnego

konfliktu

światowego.

– ocenia inwazję

wojsk Układu

Warszawskiego na

Czechosłowację

– ocenia wpływ

kryzysów w

państwach bloku

wschodniego na

sytuację Europy

Środkowo-

Wschodniej.

– kryzys kubański

– „praska wiosna”

r.), kryzysu

kubańskiego (1962

r.), inwazji na

Czechosłowację

(20/21 VIII 1968

r.)

– identyfikuje

postacie: Nikity

Chruszczowa, Imre

Nagy’a, Fidela

Castro, Alexandra

Dubczeka, Johna F.

Kennedy’ego

– przedstawia

okoliczności

powstania Układu

Warszawskiego

– wyjaśnia

przyczyny budowy

muru berlińskiego

– omawia skutki

kryzysu

Kubańskiego.

destalinizacji miał

XX Zjazd KPZR i

tajny raport N.

Chruszczowa

– omawia

przyczyny i skutki

wybuchu

powstania

berlińskiego

– charakteryzuje

politykę

wewnętrzną i

zagraniczną ZSRR

za rządów N.

Chruszczowa

– przedstawia

wydarzenia, które

doprowadziły do

kryzysu

kubańskiego.

8. Europa

Zachodnia i USA

podczas zimnej

wojny

– integracja

europejska

(traktaty rzymskie i

powstanie trzech

wspólnot

europejskich)

– życie polityczne

w Stanach

Zjednoczonych

– wyjaśnia znaczenie

terminu: segregacja

rasowa

– wyjaśnia, na czym

polegał proces

integracji Europy

– podaje przykłady

odejścia od systemów

autorytarnych na rzecz

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

embargo

– zna daty:

traktatów

rzymskich (1957

r.), powstania

EWG (1957 r.) i

Euratomu (1957 r.),

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

monetaryzm,

Organizacja

Krajów

Eksportujących

Ropę Naftową

– zna daty: Układu

– zna daty:

powstania V

Republiki

Francuskiej (1958

r.), lądowania

Amerykanów na

Księżycu (1969 r.)

– identyfikuje

postacie: Antonio

– ocenia, na

przykładzie ropy

naftowej, rolę

surowców

strategicznych we

współczesnym

świecie.

(John F. Kennedy,

Lyndon Johnson i

proces

równouprawnienia

ludności

afroamerykańskiej)

– afera Watergate i

ustąpienie Richarda

Nixona

– „rewolucja

goździków” w

Portugalii i śmierć

dyktatora Hiszpanii

Francisca

Franco – koniec

dyktatur na

Półwyspie

Iberyjskim

– wpływ kryzysów

naftowych na życie

polityczne i

gospodarcze krajów

zachodnich

demokracji w

Europie.

„rewolucja

goździków” (1974

r.), końca dyktatury

F. Franco (1975 r.)

– identyfikuje

postacie: Konrada

Adenauera, Johna

F. Kennedy’ego,

Richarda Nixona

– wskazuje na

mapie państwa

założycielskie

EWG,

– wyjaśnia

znaczenie

traktatów

rzymskich dla

procesu integracji

Europy Zachodniej

– omawia proces

demokratyzacji w

Portugalii i

Hiszpanii.

o Zakazie

Doświadczeń z

Bronią Jądrową

(1963), afery

Watergate (1972

r.), I kryzysu

naftowego (1974–

1975 r.)

– identyfikuje

postacie: Paula

Henry‘ego Spaaka,

Lyndona B.

Johnsona

– wskazuje na

mapie etapy

rozszerzania

Europejskiej

Wspólnoty

Gospodarczej

– omawia politykę

USA za

prezydentury J. F.

Kennedy’ego

– wyjaśnia, na

czym polegała

afera Watergate

– opisuje

przyczyny i

konsekwencje

kryzysu naftowego

z lat 1974–1975 r.

Salazara, Marcelo

Caetano

– charakteryzuje

osiągnięcia

prezydentury L. B.

Johnsona

– przedstawia

polityczne skutki

afery Watergate.

9. Konflikty na – mandaty: – zna datę – wyjaśnia – wyjaśnia – zna datę zamachu – ocenia wpływ

Bliskim

Wschodzie

francuski (Liban,

Syria), brytyjski

(Palestyna)

– wojna arabsko-

żydowska (1948 r.)

– kryzys sueski

– wojna

sześciodniowa i

Jom Kippur

– OWP i Jaser

Arafat

– rewolucja

islamska w Iranie

– konflikt irańsko-

iracki

proklamowania

niepodległości Izraela

(V 1948 r.)

– omawia

okoliczności

powstania państwa

Izrael

znaczenie

terminów: wojna

sześciodniowa,

ajatollah

– zna daty: decyzji

ONZ o podziale

Palestyny (1947 r.),

wojny arabsko-

żydowskiej (1948

r.), kryzysu

sueskiego (VII

1956 r.), wojny

izraelsko-egipskiej

(X 1956 r.)

– identyfikuje

postacie: Dawida

Ben Guriona, Jasira

Arafata, Rezego

Pahlawiego,

Ruhollana

Chomeiniego

– omawia

przyczyny i skutki

wojny arabsko-

żydowskiej w 1948

r.

– przedstawia

przyczyny i skutki

konfliktu egipsko-

izraelskiego w

1956 r.

– omawia

znaczenie

terminów: Czarny

Wrzesień, pierwsza

intifada

– zna daty:

deklaracji A.

Balfoura (1917 r.),

wojny

Sześciodniowej

(1967 r.), wojny

Jom Kippur (1973

r.), zamachu na

olimpiadzie w

Monachium (1972

r.), podpisanie

układu w Camp

David (1978 r.)

– identyfikuje

postacie:

Menachema

Begina, Icchaka

Rabina

– opisuje losy

terytoriów

mandatowych

Francji i Wielkiej

Brytanii po II

wojnie światowej

– przedstawia

skutki kryzysu

sueskiego dla

Francji, Wielkiej

na olimpiadzie w

Monachium (1972

r.),

– omawia wpływ

zamachu podczas

Igrzysk Olimpijskich

w Monachium na

stosunek państw

zachodnich do

Terroryzmu.

konfliktów

izraelsko-arabskich

na sytuację

geopolityczną w

regionie i na

świecie.

przyczyny dojścia

do władzy

Ruhollana

Chomeiniego w

Iranie.

Brytanii i Egiptu.

– omawia

przyczyny i skutki

wojny

sześciodniowej i

Jom Kippur

– charakteryzuje

konflikt

palestyńsko-

izraelski

– wyjaśnia

przyczyny

wybuchu konfliktu

irańsko-irackiego.

10. Przemiany

społeczno-

kulturowe lat 60.

i 70.

– walka z

segregacją rasową

w USA

– Sobór

Watykański II

– rosnąca rola

kobiet w życiu

społeczeństw

zachodnich

– subkultury

– teologia

wyzwolenia i jej

wpływ na życie

polityczne krajów

Ameryki Środkowej

– rewolta studencka

(1968 r.)

– lewacki terroryzm

– wyjaśnia znaczenie

terminów: rewolucja

obyczajowa,

feminizm, subkultura,

terroryzm, popkultura

– zna datę II Soboru

Watykańskiego (X

1962–XII 1965 r.)

– charakteryzuje

przemiany w Kościele

katolickim w II

połowie XX w.

– określa cele

działalności

organizacji

terrorystycznych.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

ekumenizm,

hippisi, punk,

funkcjonalizm,

rewolucja

seksualna

– zna datę rewolty

studenckiej (1967–

1968 r.)

– identyfikuje

postacie: Martina

Luthera Kinga,

Jana XXIII, Pawła

VI

– wyjaśnia,

dlaczego Sobór

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

beatnicy, terroryzm

lewacki, teologia

wyzwolenia,

modernizm

– zna datę marszu

na Waszyngton

(1963 r.)

– przedstawia

działalność

Amerykanów

walczących z

segregacją rasową

– omawia ruch

ekumeniczny w

Kościele

– wyjaśnia znaczenie

terminów: Frakcja

Czerwonej Armii,

Czerwone Brygady

– zna datę zamachu

na Alda Moro (1978

r.)

– identyfikuje

postacie: Gustava

Gutiérreza, Betty

Friedan, Allana

Ginsberga, Jima

Hendixa, Janis

Joplin, Jima

Morrisona, Johna

Lennona, Andreasa

Baadera, Ulrike

Meinhof, Le

– ocenia przemiany

społeczne i

kulturowe lat 60. i

70.

– ocenia zmiany

roli kobiet w życiu

społeczeństw

zachodnich

– ocenia stosunek

państw i

społeczeństw do

działalności

organizacji

terrorystycznych.

– architektura:

dalszy rozwój

modernizmu i

funkcjonalizmu

– nowe trendy w

modzie, stylu życia

– muzyka

Watykański II

uznaje się za

przełomowe

wydarzenie w

historii Kościoła

katolickiego

– charakteryzuje

przejawy rosnącej

roli kobiet w życiu

społeczeństw

zachodnich

– charakteryzuje

cele rewolty

studenckiej z 1968

r.

– wymienia cechy

charakterystyczne

modernizmu w

architekturze

– podaje przykłady

metod działania

stosowanych przez

terrorystów.

– wymienia

subkultury i trendy

muzyczne, które

powstały w

Europie po II

wojnie światowej

– charakteryzuje

zmiany w modzie i

stylu życia w latach

60. i 70.

– charakteryzuje

działalność

organizacji

terrorystycznych

działających w

państwach Europy

Zachodniej.

– opisuje główne

założenia teologii

wyzwolenia.

Corbusiera

– wymienia

najbardziej znane

lewackie organizacje

terrorystyczne

– wymienia postaci

życia kulturalnego

uznane za ikony

Popkultury.

11. Polski

październik i

„mała

stabilizacja”

– PRL po śmierci

Stalina

– poznański

Czerwiec (1956 r.)

– polski

Październik (1956

r.)

– pierwsze lata

rządów Władysława

– zna daty:

Poznańskiego

Czerwca (28–30 VI

1956 r.),

polskiego

Października (1956

r.), wydarzeń

marcowych (1968 r.),

wystąpień

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: „polska

droga do

socjalizmu”

– zna daty:

zwolnienia z

więzienia

Władysława

– zna daty:

ucieczki J. Światły

na

Zachód (1953 r.),

Listu 34 (1964 r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Światły, Edwarda

Ochaba, Antoniego

– zna daty:

powstania Klubu

Krzywego Koła

(1955 r.), powstania

Związku Młodzieży

Socjalistycznej

(1957 r.), powstania

Ochotniczych

Hufców Pracy (1958

– ocenia reakcję

władz na

wystąpienia

robotnicze w 1956

i 1970 r.

– ocenia postawę

władz PRL wobec

Kościoła

Katolickiego.

Gomułki

– spór Gomułki z

Kościołem

katolickim

– Marzec ‘68

– stagnacja

gospodarcza w

latach 60. XX w.

– Grudzień ‘70

– odsunięcie

Władysława

Gomułki od władzy

robotniczych na

Wybrzeżu (XII 1970

r.)

– identyfikuje

postacie: Władysława

Gomułkę, Edwarda

Gierka, Stefana

Wyszyńskiego

– wskazuje na mapie

miasta, w których w

1956 r. i 1970 r.

doszło do strajków

robotniczych i

demonstracji

– przedstawia

przyczyny i skutki

Poznańskiego

Czerwca

– wyjaśnia przyczyny

i skutki wystąpień

studenckich w marcu

1968 r.

– przedstawia

przyczyny i skutki

wystąpień

robotniczych na

Wybrzeżu w grudniu

1970 r.

Gomułki (XII ,

1954 r.), odsunięcia

W. Gomułki od

władzy (XII 1970

r.)

– identyfikuje

postacie: Józefa

Cyrankiewicza,

Jacka Kuronia,

Adama Michnika,

Piotra Jaroszewicza

– wskazuje na

mapie miasta, w

których doszło do

protestów

studenckich w

1968 r.

– omawia przejawy

„odwilży”

politycznej w

Polsce po 1953 r.

– charakteryzuje

przemiany w

Polsce w

pierwszych latach

rządów W.

Gomułki

– przedstawia

stosunki między

państwem a

Kościołem

katolickim za

Słonimskiego,

Karola

Modzelewskiego,

Mieczysława

Moczara

– przedstawia

przejawy krytyki

środowisk

inteligenckich

wobec polityki

partii

– wyjaśnia, na

czym polegał okres

„małej stabilizacji”

w Polsce.

r.)

– identyfikuje

postacie: Leopolda

Tyrmanda, Adama

Ważyka, Henryka

Szlajfera, Stanisława

Kociołka

– wyjaśnia, na czym

polegała

dekompozycja w

obozie władzy

komunistycznej

– omawia skutki

zmian w

najwyższych

kręgach władzy,

jakie zaszły w X

1956 r.

rządów W.

Gomułki

– omawia sytuację

gospodarczą Polski

w latach 60. XX w.

12. „Druga

Polska” Edwarda

Gierka

– geneza i założenia

reform Edwarda

Gierka

– przyczyny

niepowodzeń

gospodarczych

– przemiany

społeczne

– wydarzenia z

1976 r.

– opozycja w latach

70. XX w.

– zna daty:

wyboru K. Wojtyły na

papieża (1978 r.), I

pielgrzymki Jana

Pawła II do Polski

(1979 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda

Gierka, Lecha

Wałęsy, Stefana

Wyszyńskiego, Karola

Wojtyły

– omawia założenia i

realizację reform

gospodarczych E.

Gierka

– przedstawia wpływ

Jana Pawła II na

przemiany

społeczno-polityczne

w Polsce.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Komitet

Obrony

Robotników,

„propaganda

sukcesu”

– zna daty:

reformy

administracyjnej

(1975 r.),

nowelizacji

Konstytucji PRL

(1976 r.),

powstania

Komitetu Obrony

Robotników (1976

r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra

Jaroszewicza,

Jacka Kuronia,

Adama Michnika

– wskazuje na

mapie

najważniejsze

inwestycje

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: Ruch

Obrony Praw

Człowieka i

Obywatela,

Konfederacja

Polski Niepodległej

– zna daty:

powstania Ruchu

Obrony Praw

Człowieka i

Obywatela (1977

r.), założenia

Konfederacji

Polski Niepodległej

(1979 r.)

– identyfikuje

postacie: Edwarda

Babiucha, Jana

Lityńskiego,

Zbigniewa

Romaszewskiego,

Antoniego

Macierewicza,

Stanisława Pyjasa,

Leszka

– zna datę

powstania Wolnych

Związków

Zawodowych (1978

r.)

– identyfikuje

postacie: Jana Józefa

Lipskiego, Edwarda

Lipińskiego,

Andrzeja Czumy,

Kazimierza

Świtonia, Andrzeja

Kołodzieja,

Aleksandra Halla

– omawia relacje

państwa z

Kościołem

katolickim za

rządów E. Gierka.

– ocenia okres

rządów E. Gierka

– ocenia rolę

Kościoła

katolickiego i Jana

Pawła II w

przemianach

społeczno-

politycznych w

Polsce.

przemysłowe ekipy

E. Gierka

–omawia

przyczyny

niepowodzeń

gospodarczych

oraz ich skutki

gospodarcze i

społeczne

– przedstawia cele

zawiązania

Komitetu Obrony

Robotników

– wyjaśnia, na

czym polegała

„propaganda

sukcesu”

prowadzona w

czasie rządów E.

Gierka.

Moczulskiego,

Anny

Walentynowicz,

Bogdana

Borusewicza

– przedstawia

przyczyny i skutki

wystąpień

robotniczych w

1971 i 1976 r.

– wymienia

ugrupowania

opozycyjne, które

powstały w Polsce

w latach 70.

UPADEK KOMUNIZMU

1. Upadek

systemu

jałtańskiego

– interwencja w

Afganistanie

– nowy kurs w

polityce wobec

bloku wschodniego

do 1985 r.

– reformy Michaiła

Gorbaczowa

– Jesień Ludów i

upadek komunizmu

w krajach Europy

– wyjaśnia znaczenie

terminów: głasnost,

pieriestrojka, Jesień

Narodów

– zna daty: Jesieni

Narodów (1989–1990

r.), zjednoczenia

Niemiec (IX 1990 r.),

rozwiązania ZSRR

(XII 1991 r.)

– identyfikuje

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

„imperium zła”,

aksamitna

rewolucja

– zna daty:

wkroczenia wojsk

radzieckich do

Afganistanu (XII

1979 r.), wycofania

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

mudżahedini

– zna daty:

ogłoszenia

programu

„gwiezdnych

wojen” (1983 r.),

konferencji „Dwa

plus cztery” w

Moskwie (1990 r.),

– zna daty:

powstania Karty 77

(1977 r.), katastrofy

elektrowni jądrowej

w Czarnobylu (1986

r.), puczu G.

Janajewa (1991 r.),

– identyfikuje

postacie: Babraka

Karmala, Egona

Krenza, Giennadija

– ocenia

polityczne,

społeczne i

gospodarcze skutki

Jesieni Narodów.

Środkowej

– zjednoczenie

Niemiec

– upadek ZSRR i

rządy Borysa

Jelcyna w Rosji

postacie: Ronalda

Reagana, Michaiła

Gorbaczowa

– charakteryzuje

reformy polityczne

przeprowadzone przez

M. Gorbaczowa

– wyjaśnia symbolikę

upadku muru

Berlińskiego.

się Rosjan z

Afganistanu (II

1989 r.), przejęcia

władzy przez M.

Gorbaczowa (1985

r.),

powstania

Wspólnoty

Niepodległych

Państw (XII 1991

r.)

– identyfikuje

postacie: Margaret

Thatcher, Vaclava

Havla, Helmuta

Kohla, Borysa

Jelcyna

– wskazuje na

mapie państwa

powstałe po

rozpadzie ZSRR

– omawia

przyczyny i skutki

interwencji wojsk

radzieckich w

Afganistanie

– przedstawia

zasięg, przyczyny i

skutki Jesieni

Narodów

– opisuje proces

zjednoczenia

ogłoszenia

niepodległości

Litwy (1990 r.),

podpisania Aktu

Końcowego

Konferencji

Bezpieczeństwa i

Współpracy w

Europie (1975 r.)

– identyfikuje

postacie:

Nikolai Ceausescu,

Ericha Honeckera

– omawia przejawy

wyścigu zbrojeń w

latach 80.

– przedstawia

okoliczności, w

jakich nastąpił

rozpad ZSRR.

Janajewa, Stanisława

Szuszkiewicza,

Leonida Krawczuka

– omawia ewolucję

stosunków USA-

ZSRR w latach 80. i

90.

państw

niemieckich.

2. Powstanie

NSZZ

„Solidarność”

– pierwsza

pielgrzymka Jana

Pawła II do Polski

(1979 r.)

– strajki sierpniowe

– powstanie NSZZ

„Solidarność”

– stosunek władz

PRL do NSZZ

„Solidarność”

– wyjaśnia znaczenie

terminu: Niezależny

Samorządny Związek

Zawodowy

„Solidarność”

– zna daty: wyboru K.

Wojtyły na papieża

(1979 r.), I

pielgrzymki Jana

Pawła II do Polski (VI

1979 r.)

– identyfikuje

postacie: Karola

Wojtyły, Edwarda

Gierka, Lecha Wałęsy

– wyjaśnia wpływ I

pielgrzymki Jana

Pawła II na przemiany

polityczne w PRL

– przedstawia skutki

wystąpień

robotniczych w

sierpniu 1980 r.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

porozumienia

sierpniowe,

Międzyzakładowy

Komitet Strajkowy

– zna daty:

strajków

robotniczych na

Wybrzeżu i

Górnym Śląsku

(VIII 1980 r.),

porozumień

sierpniowych (31

VIII 1980 r.),

powstania NSZZ

„Solidarność” (17

IX 1980 r.), I

Krajowego Zjazdu

Delegatów NSZZ

„Solidarność”(IX-

X 1981 r.)

– identyfikuje

postacie: Piotra

Jaroszewicza,

Anny

Walentynowicz

– przedstawia

najważniejsze z

– zna datę

przyznania L.

Wałęsie Pokojowej

Nagrody Nobla

(1983 r.)

– identyfikuje

postacie:

Stanisława Kania,

Mieczysława

Jagielskiego

– charakteryzuje

sytuację społeczno-

gospodarczą w

Polsce na

przełomie lat 70 i

80.

– omawia reakcję

władz PZPR na

wystąpienia

pracownicze w

1980 r.

– ocenia wpływ

powstania NSZZ

„Solidarność” na

demokratyzację

społeczeństwa i

państwa

postulatów

sierpniowych

– wyjaśnia,

dlaczego NSZZ

„Solidarność” był

ruchem masowym.

3. Stan wojenny i

schyłek PRL

– narastanie napięć

– wprowadzenie

stanu wojennego

– postawy Polaków

wobec stanu

wojennego

– świat wobec

wydarzeń w Polsce

– skutki stanu

wojennego

– geneza kryzysu

systemu

komunistycznego w

Polsce

– droga do

negocjacji strony

rządowej ze stroną

opozycyjną

– wyjaśnia znaczenie

terminu: stan

wojenny

– zna daty: zamachu

na papieża Jana Pawła

II (13 V 1981 r.)

wprowadzenia stanu

wojennego (31 XII

1981 r.),

– identyfikuje postać

Wojciecha

Jaruzelskiego,

– wymienia

restrykcje, które

dotykały

społeczeństwo polskie

w okresie stanu

wojennego.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

Wojskowa Rada

Ocalenia

Narodowego,

internowanie

– zna daty:

pacyfikacji strajku

w kopalni „Wujek”

(16 XII 1981 r.),

zniesienia stanu

wojennego (22 VII

1983 r.),

pielgrzymek Jana

Pawła II do Polskie

(1983, 1987 r.),

spotkania w

Magdalence (IX

1988 r.)

– identyfikuje

postacie:

Mieczysława

Rakowskiego,

Czesława

Kiszczaka, Józefa

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

„karnawał

Solidarności”,

„socjalizm

rynkowy”

– zna daty:

wydarzeń

bydgoskich (1981

r.), przyznania L.

Wałęsie Pokojowej

Nagrody Nobla

(1983 r.),

zamordowania ks.

J. Popiełuszki (X

1984 r.), powołania

Tymczasowej

Komisji

Koordynacyjnej

(IV 1982 r.),

powołania

Regionalnej

Komisji

Koordynacyjnej

NSZZ

– identyfikuje

postacie: Stanisława

Kani, Zbigniewa

Messnera

– przedstawia

proces narastania

napięć między

„Solidarnością” a

władzami

państwowymi

– charakteryzuje

reakcje świata

wobec wydarzeń w

Polsce w latach

1981–1983 r.

– ocenia postawy

Polaków wobec

wprowadzenia

stanu wojennego

– ocenia postawy

Polaków w okresie

przemian

politycznych w

1989 r.

Glempa

– omawia

okoliczności

wprowadzenia

stanu wojennego

– charakteryzuje

represje wobec

robotników i

opozycji w czasie

trwania stanu

wojennego

– przedstawia

skutki gospodarcze

stanu wojennego.

„Solidarność” (V

1982 r.),

powstania

Krajowej Komisji

Wykonawczej

NSZZ

„Solidarności”

(1987 r.)

– identyfikuje

postacie: Ryszarda

Kuklińskiego,

Bogdana Lisa,

Władysława

Frasyniuka,

Zbigniewa Bujaka

– wyjaśnia, na

czym polegała

prowokacja

bydgoska w 1981 r.

– charakteryzuje

sytuację społeczno-

gospodarczą w

Polsce w okresie

stanu wojennego

– omawia przejawy

kryzysu systemu

komunistycznego

w Polsce

– opisuje proces

negocjacji strony

rządowej z

opozycją

4. III

Rzeczpospolita

– początki III

Rzeczypospolitej

– transformacja

ustrojowa i jej

koszty

– „wojna na górze”

i rozpad obozu

solidarnościowego

– Wałęsa

prezydentem –

przekazanie

insygniów władzy

przez prezydenta

Kaczorowskiego

– współczesne

problemy polityki

wewnętrznej w

Polsce

– sytuacja

gospodarcza w III

Rzeczpospolitej –

plan Balcerowicza

– Polska w

strukturach

euroatlantyckich

– wyjaśnia znaczenie

terminów: inflacja,

pluralizm,

prywatyzacja

– zna daty: obrad

Okrągłego Stołu (6 II

– 5 IV 1989 r.),

wyborów

czerwcowych (4 VI

1989 r.), wejścia

Polski do NATO (12

III 1999 r.), wejścia

Polski do UE (1 V

2004 r.), uchwalenia

Konstytucji RP (2 IV

1997 r.)

– identyfikuje

postacie: Wojciecha

Jaruzelskiego,

Tadeusza

Mazowieckiego,

Lecha Wałęsy

– przedstawia wyniki

wyborów

czerwcowych

– określa, na czym

polegała

transformacja

ustrojowa w Polsce w

latach

dziewięćdziesiątych

XX wieku.

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: sejm

kontraktowy,

hiperinflacja,

„wojna na górze”,

strukturalne

bezrobocie, plan

Balcerowicza,

Trójkąt Weimarski

– zna daty:

ponownej

rejestracji NSZZ

„Solidarność” (IV

1989 r.), wyboru

W. Jaruzelskiego

na prezydenta (VII

1989 r.),

utworzenia rządu

T.

Mazowieckiego

(IX 1989 r.),

przywrócenia

nazwy

Rzeczpospolita

(XII 1989 r.),

wyboru L.

Wałęsy na

prezydenta (XII

1990 r.),

wprowadzenia

planu Balcerowicza

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

popiwek

– zna daty:

rozwiązania PZPR

(I 1990 r.), I

wyborów

samorządowych (V

1990 r.),

przekazania

insygniów

przedwojennej

władzy II RP (XII

1990 r.), powstania

Trójkąta

Weimarskiego

(1991 r.),

– identyfikuje

postacie:

Krzysztofa

Skubiszewskiego,

Bronisława

Geremka,

Wiesława

Chrzanowskiego

– wskazuje na

mapie państwa

należące do

Trójkąta

Weimarskiego

– omawia proces

przejmowania

– zna daty:

porozumienia o

wycofaniu wojsk

radzieckich z Polski

(1991 r.)

– przedstawia

okoliczności

wycofania wojsk

radzieckich z Polski.

– ocenia

postanowienia

Okrągłego Stołu.

(I 1990 r.),

uchwalenia Małej

Konstytucji (X

1992 r.),

pierwszych w pełni

wolnych

wyborów do

parlamentu (27 X

1991 r.)

– identyfikuje

postacie: Leszka

Balcerowicza,

Jarosława

Kaczyńskiego,

Ryszarda

Kaczorowskiego,

Aleksandra

Kwaśniewskiego

– omawia

postanowienia

uzgodnione

podczas obrad

Okrągłego Stołu

– omawia proces

przywracania w

Polsce systemu

demokratycznego

– przedstawia

założenia Planu

Balcerowicza

– opisuje skutki

reformy

władzy przez

opozycję

– wyjaśnia, na

czym polegała

„wojna na górze” i

jakie miała skutki

polityczne

– charakteryzuje

społeczne skutki

przemian

politycznych i

gospodarczych.

gospodarczych

przeprowadzonych

w ramach Planu

Balcerowicza

– przedstawia

proces integracji

Polski ze

strukturami NATO

i Unii Europejskiej.

5. Gospodarka

światowa na

przełomie XX i

XXI wieku

– reaganomika i

thatcheryzm i ich

wpływ na rozwój

gospodarek

zachodnich

– stagnacja i kryzys

gospodarczy w

państwach bloku

wschodniego

– problemy

ekonomiczne

krajów Trzeciego

Świata

– dynamiczny

rozwój gospodarek

dalekowschodnich

(„tygrysy azjatyckie

I i II generacji”)

– procesy

integracyjne na

świecie

– rozwój

gospodarczy i

– wyjaśnia znaczenie

terminów: kraje

„Trzeciego Świata”,

bogata Północ, biedne

Południe

– wyjaśnia, jakie

skutki społeczne i

gospodarcze ma

rozdźwięk między

bogatą Północą a

biednym Południem.

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

azjatyckie tygrysy

– zna daty: traktatu

w Maastricht

(1992 r.)

– identyfikuje

postacie: Ronalda

Reagana, Margaret

Thatcher

– opisuje przejawy

kryzysu

gospodarczego w

państwach bloku

wschodniego

– charakteryzuje

problemy

ekonomiczno-

społeczne krajów

Trzeciego Świata

– omawia kierunki

rozwoju

gospodarczego i

– wyjaśnia

znaczenie

terminów:

reaganomika,

thatcheryzm,

Organizacja

Krajów

Eksportujących

Ropę Naftową,

teologia

wyzwolenia

– zna daty:

prezydentury R.

Reagana (1981–

1989 r.), rządów

M. Thatcher

(1979–1990 r.),

walk plemiennych

w Rwandzie (1994

r.)

– charakteryzuje

politykę

gospodarczą R.

– zna daty:

powstania

Układu Ogólnego w

sprawie Taryf

Celnych i Handlu

(1994 r.),

Północnoamerykańs

kiej Strefy Wolnego

Handlu (1994 r.),

założenia

Organizacji Państw

Amerykańskich

(1948 r.), powstania

Wspólnego Rynku

Południa (1991 r.),

powstania

Organizacji Jedności

Afrykańskiej (1963

r.), powstania Unii

Afrykańskiej (2002

r.), powstania

Współpracy

Gospodarczej Azji i

– ocenia rządy M.

Thatcher i wyjaśnia

określenie

„Żelazna dama”.

technologiczny

świata w 2. połowie

XX wieku

– przepaść między

bogatą Północą i

biednym

Południem

technologicznego

świata w 2.

połowie XX w.

Reagana

– omawia cechy

charakterystyczne

rządów M.

Thatcher

– wyjaśnia, co

przyczyniło się do

sukcesów

gospodarczych

azjatyckich

tygrysów

– przedstawia

zasięg i przykłady

procesów

integracyjnych na

świcie.

Pacyfiku (1989 r.),

powstania

Organizacji

Współpracy

Gospodarczej i

Rozwoju (1961 r.),

powstania

Stowarzyszenia

Narodów Azji

Południowo-

Wschodniej (1967 r.)

– identyfikuje

postacie: Denga

Xiaopinga

– porównuje

gospodarki bloku

wschodniego i

państw zachodnich.

6. Konflikty na

świecie po

upadku ZSRR

– przekształcenia

terytorialne w

Europie Środkowej

i konflikty zbrojne

na Bałkanach

– operacja

„Pustynna Burza”

– współczesne

konflikty zbrojne

– współczesny

terroryzm

– zna datę zamachu na

nowojorski World

Trade Center (11 IX

2011 r.)

– wymienia zjawiska i

procesy, które mają

wpływ na

bezpieczeństwo

współczesnego

świata.

– wyjaśnia

znaczenie terminu:

„aksamitny

rozwód”

– zna daty: wojny

domowej w

Chorwacji (1991–

1995 r.), wojny

domowej w Bośni i

Hercegowinie

(1992–1995 r.),

pokoju w Dayton

(1995 r.),

„aksamitnego

– wyjaśnia

znaczenie

terminów: operacja

„Pustynna Burza”,

operacja

„Anaconda”

– zna daty:

ogłoszenia

niepodległości

przez Słowenię,

Chorwację i

Macedonię (1991

r.), ogłoszenia

niepodległości

– zna daty:

ogłoszenia

niepodległości przez

Czarnogórę (2006

r.), ogłoszenia

niepodległości przez

Kosowo (2008 r.)

– przedstawia

dążenia

separatystyczne w

Europie Środkowo-

Wschodniej

– omawia przykłady

współczesnych

– ocenia

perspektywy

zagrożenia pokoju

we współczesnym

świecie.

rozwodu” (1993 r.)

– identyfikuje

postać Saddama

Huseina

– wyjaśnia, jakie

były przyczyny

konfliktów

zbrojnych na

Bałkanach

– przedstawia

okoliczności

rozpadu

Czechosłowacji.

przez Bośnię i

Hercegowinę (1991

r.), agresji Iraku na

Kuwejt (1990 r.),

operacji „Pustynna

Burza” (1991 r.),

konfliktu w

Rwandzie (1994

r.), operacji

„Anaconda” (2002

r.), zamachów w

Madrycie (2004 r.),

zamachu w

Londynie (2005 r.)

– identyfikuje

postacie: Václava

Havela, Vladimíra

Mečiara

– wskazuje na

mapie państwa

powstałe w wyniku

rozpadu Jugosławii

– opisuje proces

rozpadu Jugosławii

i jego skutki

– przedstawia

przyczyny i skutki

operacji „Pustynna

Burza”

– omawia

przykłady aktów

terrorystycznych,

konfliktów

zbrojnych.

które wpłynęły na

sytuację

geopolityczną

współczesnego

świata.

Legenda

Treści spoza podstawy