Uvod

Krivično djelo razbojništva je sve učestalija pojava i mnogo teži oblik od obične krađe jer podrazumijeva upotrebu sile,što može imati još teže posljedice. Način počinjenja razbojništva,objekti i žrtve napada,vrijeme i mjesto,sredstva,vrsta razbojništva,tek su neki od elemenata ključnih za bolje poznavanje operativnog djelovanja razbojnika individualaca ili razbojničkih skupina. Razbojništva se u pravilu vrše iznenada i vrlo silovito,tako da žrtve ne uspijevaju pružiti učinkovit otpor.Znatan ih se broj izvrši uz sudjelovanje više osoba,uz određenu podjelu rada. Individualni razbojnici skloni su korištenju oružja ili opasnog oruđa kao sredstva počinjenja djela.Koji je način korišten,varira od slučaja do slučaja.Način počinjenja u pravilu obuhvata: -pripreme za počinjenje djela -način napada-vrsta i način primjene prisile u obliku sile ili prijetnje -postupak sa žrtvama i svjedocima -oduzimanje tuđe pokretne stvari -broj sudionika u razbojništvu-način otpreme oduzetih stvari i sl. Objekti napada variraju od raznih pravnih osoba (banaka),pošte, mjenjačnice, kladionice, benzinske pumpe,kuće,stanovi i slično.Žrtve razbojništva uvijek su fizičke osobe-blagajnici, osobe koje vrše prenos ili prijevoz novca,poštari,inkasatori,prostitutke,imućne osobe,taksisti kao i slučajni prolaznici.Kod svih razbojništava razlikujemo pripremnu fazu (npr.izviđanje terena) i fazu realizacije. Pod fazom realizacije podrazumijeva se način počinjenja razbojništva.Što se tiče mjesta izvršenja,ono u osnovi se može izvršiti na svakom mjestu do kojeg ljudi imaju pristup. Koja sredstva su upotrijebljena,zavisi od slučaja do slučaja,a mogu biti: vatrena i hladna oružja,opasna oruđa,razni ubodni i tupotvrdi predmeti,bokseri,metalne šipke i slični predmeti. U sredstva počinjenja spadaju i sredstva za maskiranje i prerušavanje. Možemo se susresti i s lažnim (fingiranim) razbojništvima. Njihovi pojavni oblici se stalno mijenjaju,ali motivi u pravilu ostaju isti.Da bi se utvrdilo da li je riječ o fingiranom razbojništvu,treba izvršiti rekonstrukciju svega što mu je prethodilo i što je uslijedilo. Navodna žrtva u ovom slučaju,tražeći pomoć,može biti sumnjiva ako daje suviše detaljan opis napadača,ili obratno,ako nije u stanju prižiti nikakav detalj u vezi osobnog opisa.Prave žrtve su obično uplašene i potištene.Izvrčioci krivičnih djela razbojništva se obično djele na prigodne i one iz navike ili profesionalce. Prigodni razbojnici koriste netraženu priliku koja im se iznenada pruži pa podlegnu napasti. Po mišljenju nekih stručnjaka,većina razbojnika su kolerici,lako „zapaljive“ osobe,što objašnjava eskalacija bijesa kad naiđu na otpor. Oni su često bezosjećajni,hladni psihopati. Među njima ima i stvarnih sadista.Što se tiče ovog krivičnog djela na našim područjima,tačnije u pojedinim opštinama Kantona Sarajevo,pokušat ću to u svom radu „Krivično djelo razbojništva u Kantonu Sarajevo u 2008.-2010.g.“ da nešto više objasnim i prikažem s motivom da svi,kako javnost,tako i stručne osobe pruže više pažnje ovom krivičnom djelu,da bi svi zajedno doprinijeli njegovom suzbijanju.

1

Formulacija problemaKod formulacije problema istraživanja potrebno je osloniti se na već postojeća teorijska

saznanja o temi (problemu) koja je predmet istraživanja, što su u ovom slučaju Krivično djelo

razbojništva u K.S. od 2008.-2010.g.

Razbojništvo je složeno krivično djelo koje uvjek sadrži element nasilja i element oduzimanja

tuđe pokretne stvari(novca ,nakita i drugih pokretnih stvari).

Element nasilja javlja se kao sredstvo izvršenja djela-razbojnik primjenjuje silu ili prijetnju da

će neposredno napasti na život i tijelo žrtve u namjeri da na taj način od nje oduzme stvari

koje želi prisvojiti. Razbojništvo spada u najteže imovinske delikte,jer razbojnik ne preza da

žrtvu rani ili čak liši života. Kao i svako drugo krivično djelo i razbojništvo ima svoje elemente

a to su: mjesto ,vrijeme, način izvršenja,sredstvo i motiv počinitelja. Razbojništvo je

specifično krivično djelo koje se po svojim karakteristikama rezlikuje od svih drugih, jer

nanošenjem tjelesnih povreda razbojnik vrši i otuđenje neke imovine,pa prema tome

razbojništvo predstavlje sklop dva krivična djela koja nisu srodna.

Problem moga istraživanja jeste razbojništvo sa nekim od svojih segmenata, a ti segmenti su:

ličnost počinioca, sredstva i nacin izvrsenja .

1. Osnovni hipotetički stavovi

1. 1. Hipotetički stav o strukturi problema

Iako spada u imovinske delikte,i razlikuje se od dijela protiv života i tijela,razbojništvo se

smatra jednim od najtežih delikata. Težina se ogleda u tome sto podrazumijeva upotrebu

sile.Ono sadrži niz posebnih faktora koje ga izdvajaju iz ostalih imovinskih delikata. Pod tim

faktorima mislim na: licnost počinioca, nacin i sredstvo izvrsenja ovoga krivičnog djela.

Činjenica je da se svakim danom susrećemo sa sve većim brojem razbojništva,a odgovori o

postojanju ovog problema ,njihovog otkrivanja kao i njihovih počinioca leže upravo u ličnosti

počinioca, sredstvu i načinu izvršenja.

2

1. 2. Hipotetički stav o funkcionalnim problemima

Razbojništvo postaje problem današnjice,sa svim svojim elementima i segmentima,krećući

se od takozvanih jednostavnih slučajeva oduzimanja torbice,do vrlo ozbiljnih oružanih

prepada na velike privredne objekte.

Pri tome policija je većinom angažovana za teže slučajeve dok je pretežni interes građana

usmjeren na drugi kraj spektra,na jednostavna razbojništva na ulici. Izražena stopa

povećanja ovog problema kod nas, u Bosni i Hercegovini uveliko ovisi i o stanju koje trenutno

vlada kako u zakonodavstvu ,pravosuđu tako i od socijalnih prilika.

1. 3. Hipotetički stav o vezama i odnosima

Pošto je razbojništvo složeno krivično djelo sa nizom segmenata,u usku vezu možemo

dovesti njegova tri segmenta:

ličnost počinioca,sredstvo i način izvršenja,koji su međusobno ispretpleteni. Ličnost

počinioca i sredstvo izvršenja su u tijesnoj vezi,predmat koji će se koristiti kao sredstvo

uveliko govori o ličnosti počinioca. Takođe način izvršenja ovisi o ličnosti počinioca,jer nisu

sve ličnosti spremne izvršiti razbojništvo na određeni način. U najužoj vezi i odnosu jesu

sredstvo i način izvršenja,obično od sredstva i ovisi način izvršenja,a zajedno oni mogu

uputiti na izvršioca preko njegove ličnosti.

2. Značaj istraživanja

„Značaj istraživanja je dvostruk: prvo, to je značaj istraživanja po rješavanje društvenog

aspekta problema; drugo, to je naučni značaj, tj.značaj istraživanjima po naučnim

doprinosima nauci.“1

2. 1. Naučni značaj istraživanja 1 Dževad Termiz: METODOLOLGIJA DRUŠTVENIH NAUKA; Sarajevo, 2003; str.164.

3

Naučni značaj istraživanja se ogleda u tome što bi pridonijelo upotpunjenju i proširenju

literature o ovom problemu. Dakako na ovom prostoru u skorije vrijeme nije vršeno niti

jedno istraživanje pa bi dalo realnu sliku o rasprostanjenosti ovog problema.

Svako novo istraživanje dovodi do novih saznanja,što je od velikog značaja za nauku.

Rezultati bi pokazali kako su određene prilike utjecale na stvaranje ili promjene u određenim

segmentima ovog krivičnog djela.Na osnovu ovi rezultata mogu se izvršiti i poređenja sa

istraživanjima koja su vršili stručnjaci u drugim kantonima sto bi dovelo do velikih saznanja i

za nauku tako i za društvo jer izvršioc je pokretna stvar.

2. 2. Društveni značaj istraživanja

Društveni značaj istraživanja se ogleda u tome što bi se podigla svijest o ovom problemu

kod ljudi, čime bi se moglo djelovati preventivno osnivajući ulične patrole koje bi sačinjavali

građani kao i drugi niz programa. Ljudi bi shvatili težinu ovog problema i svojim preventivnim

djelovanjem mogla bi se smanjiti stopu ovog krivičnog djela,sto bi pomoglo kako razvoju

nauke tako i društvu.

3. Rezultati dosadašnjih istraživanja

Hellmer (1959) je svojim istrazivanjem multirecidivista i delikvenata iznavike u SR

Njemačkoj došao do uvjerenja da razbojništvo kod maloljetnika nema negativno

prognostičko značenje razmjerno težini i ozbiljnosti tog delikta. Samo 2% odraslih je

multirecidivist i delikvenata iz navike je pocelo svoju kriminalnu karijeru razbojnistvom, a

samo 7,6% imalo je medju prijašnjim osudama i osudu zbog tog delikta. Prema Hellmeru

(1969.) izvršenje djela oštećenja tudje stvari pa i sudjelovanje u grupnom činu tog delikta u

pravilu nema negativno prognostičko značenje. Ti pocinioci obično nemaju kriminalne

sklonosti, a želja da se na taj način istaknu, da demonstriraju snagu prolazi sa sazrijevanjem.

Određenje predmeta istraživanja

4

1. Teorijsko određenje predmeta istraživanja

Predmet ovog istraživanja jeste razbojništvo kao specifičan društveni problem. Njegova

specifičnost se ogleda u samoj ličnosti počinioca kao načinu i sredstvima izvršenja

razbojništva.

Razbojništvo je krivično djelo gdje počinioc uporabom sile ili prijetnje protiv neke osobe

napada na život ili tijelo oduzimajući neku pokretnu stvar u namjeri da njenim prisvajanjem

pribavi sebi ili drugom protivpravnu imovinsku korist. Riječ je o djelu znatne društvene

štetnosti ,koje može lako prerasti u kazneno djelo nanošenja teške tjelesne povrede ili u

lišenje života.Sila ili prijetnja javlja se kod razbojništva kao sredstva kojima se omogućava

oduzimanje tuđe pokretne stvari i zato mora predhoditi oduzimanju.Prijetnja upravljena na

lišenje života ili nanošenje tjelesne povrede u budućnosti nije dovoljna za postojanje

krivičnog djela razbojništva. Kod razbojništva sila podrazumijeva stvarno nanošenje

zla,primjenu snage prema nekom licu s ciljem da ta osoba nešto učini ,neučini ili trpi.

Ovdje trebamo objasniti kategorijalno- pojmovni sistem predmeta istraživanja „Krivično djelo

razbojništva u Kantonu Sarajevo od 2008.-2010.g.“.

Kao kategorijalne pojmove sistema predmeta istraživanja navesti ćemo slijedeće pojmove

koji su bitni za postojanje krivičnog djela razbojništva:

1. ličnost izvršioca

2. sredstvo izvršenja

3. način izvršenja

Ličnost izvršioca

Ličnost počinioca je istoznačnica za temperament, a često i karakter, s tim što se naziv ličnost

odnosi na urođena svojstva, sklonosti i raspoloženja. Razbojnici postaju ono što jesu

postepeno,uglavnom se radi o sitnim lopovima koji iz uspješne i neotkrivene prigodne krađe

postepeno se budi sklonost ka krađi samoj po sebi.Iz tako nastalog krivca iz navike razvija se

konačno provalnik i na kraju razbojnik. Razbojnike prema ličnosti djelimo na

prigodne,profesionalne i iz navike. Prirodni razbojnici koriste netraženu priliku koja im se

5

iznenada pružila i podlegnu iskušenju.Profesionalni razbojnici svoje životno izražavanje

postižu vršenjem krivičnih djela.

Sredstva izvršenja razbojništva

Sredstva izvršenja razbojništva u svakodnevnoj kriminalističkoj praksi variraju od slučaja do

slučaja,od primjene same gole sile do primjene vatrenog oružja i hladnog oružja,

eksplozivnih naprava i sl. Na žrtve posebno zastrašujuće djeluju britve,stileti i medicinski

skalpeli,osobito kad su većih dimenzija. Razbojnici znaju koristiti za prinudu i eksplozivne

naprave i eksploziv,suzavce i razne druge omamljujuće i nagrizajuće kemikalije u tekućim i

plinovitim agregatnim stanjima.Obzirom na sredstvo i način izvršenja razbojništva koji puta

prelaze u zonu pokušaja ubojstva ili graniče sa njom. Takva sredstva izvršenja mogu se

naći,kako na mjestu izvršenja tako mogu biti i odbačena u blizini mjesta izvršenja. U sredstva

izvrsenja spadaju i sredstva za maskiranje i prerusavanje radi onemogucavanja

prepoznavanja.

Način izvršenja razbojništva

Za kazneno djelo razbojništva karakteristično je da ono u većini slučajeva uspjeva.To se

prepisuje okolnosti da se razbojništva u pravilu vrše iznenada i vrlo silovito,tako da žrtve

neuspijevaju pružiti otpor. Bez različite varijacije prilikom izvršenja krivičnog djela

razbojništva,prema načinu izvršenja djela kriminalisti u cilju operativni potreba razbojništvo

klasificiraju u tri stila:

1. razbojništva iz zasjede,

2.razbojništvo na prepad i

3.razbojništva sa unaprijed planiranim kriminalnim operacijama.

Obzirom na način izvršenja ona se rjeđe javljaju u pokušaju.

Načini izvršenja su po prirodi samog djela veoma raznovrsni i uvjetovani mjestom

izvršenja,osobnošću i broju razbojnika kao i ličnosti žrtve.

Naučno verifikovano saznanje predmeta

6

1.Naučno evidentirano ali ne i verifikovano saznanje

Postoje naučna saznanja koja su evidentirana ali nisu verifikovana kao takva, a odnose se na

problematiku razbojništva.

Rezultati brojnih medicinsko psiholoških ispitivanja pokazuju da razbojnici posjeduju

sljedeća osobna svojstva:

1.impulsivno reagiranje

2.ispoljavanje eksplozivnosti i nasilnosti

3.razdražljivost

4.bezosjećajnost

5.jak egoizam

6.psihopatsku konstituciju

Ta svojstva implicitno govore zašto žrtve ne smiju pružati i ne pružaju otpor razbojniku.

2.Naučno verifikovano saznanje

F.Meixner,Hamburg 1956. navodi da je postanak metamorfoza iz malog lopova. Iz uspjele i

neotkrivene provalne krađe budi se sklonost ka krađi sama po sebi. Iz tako nastalog krivca iz

navike razvija se konačno provalnik,a iz ovog razbojnik koji se ne plaši ni ubojstva.

2. Operacionalno određenje predmeta istraživanja

2. 1. Činioci sadržaja predmeta istraživanja

Kako bi shvatili konkretan problem koji istražujemo, odnosno pojavu, trebamo uzeti u obzir

sve činioce sadržaja ovog predmeta istraživanja.

Činioci u ovom istrazivanju“Krivično djelo razbojistva u K.S. od 2008.-2010.g”su:

-licnost pocinioca,

-sredstva i

-način izvrsenja razbojništva.

7

Kao uslove koji dovode do ove pojave možemo tražiti u predmetu istraživanja, odnosno u

vanjskim i unutrašnji uzrocima koji dovode do ovoga problema.

Vanjske uzroke možemo definirati kao “društvo“ koje svjesno, namjerno ili ne, dovodi do ove

pojave. Općenito, društvo može nešto učiniti u sprečavanju nastanka ove pojave, tako što će

svojim direktnim ili indirektnim mogućnostima utjecati na riješenje ovog problema.

Unutrašnje uzroke možemo tražiti u samoj licnosti pocinilaca, kao i nacinu i odabiru

sredstava za izvršenje razbojništva.

Ličnost pocinioca

Razbojnik je situacioni krivac. On otvoreno krajnje brutalno oduzima tuđu pokretnu stvar pri

čemu često ispoljava nepotrebnu okrutnost i nemilosrdnost.

Radi se o osobama koje su često histerične,paranoidne,eksplozivne,manično-depresivne i

kriminalno-amoralne.

Sredstva izvršenja

Jedan su od glavnih elemenata u razjašnjavanju krivičnog djela razbojništva. Sredstva

izvršenja su važni, prije svega, zbog toga što nam govore o odnosu počinioca prema djelu.

Početnici i tzv.prigodni razbojnici obično se koriste jednostavnijim i primitivnijim sredstvima.

Iskusniji razbojnici koriste vatrena oružja i hladna. Razbojnici preferiraju sredstva izvršenja

koja garantiraju uspjeh u što kraćem vremenu.

Način izvršenja

Koliko je bitno sredstvo izvršenja takvu istu vežnost ima i način izvršenja.Kod razbojništva iz

zasjede karakteristično je to da se temelji na iznenađenju i ne zahtjeva posebno

planiranje,dok kod razbojništva na prepad mjesta napada su privremeno odabrana,vrlo brzo

pregledna i brzo su odabrani mogući pristupi izvršenju.Razbojništva sa unaprijed planiranim

kriminalnim operacijama se temelje na osnovu sistemsko isplaniranog načina

izvršenja.Razbojnici pažljivo biraju žrtvu,prikupljaju informacije o njoj,vrše izviđanje mjesta a

razbojništvo izvode prerušavajući se.

8

2. 2. Vremensko određenje predmeta istraživanja

Istraživački projekat „ Krivicno djelo razbojništva u K.S. od 2008.-2010.g.” odnosi se na

period od 2008. do 2010. godine i kao takav obuhvaća razdoblje od tri godine.

2. 3. Prostorno određenje predmeta istraživanja

Istraživanje se odnosi na pojedine općine Kantona Sarajevo.

2. 4. Disciplinarno određenje predmeta istraživanja

Ovo istraživanje je interdisciplinarno, jer je vođeno u okviru više naučnih disciplina,

odnosno kroz kriminologiju, kriminalistiku, psihologiju, sociologiju, te ostale srodne

društvene nauke.

Ciljevi istraživanja

1. Naučni cilj istraživanja

Cilj istraživanja jeste otkrivanje elemenata ličnosti koji ga čine razbojnikom,a opet razlikuju

od počinioca drugih krivičnih djela. Takođe po pitanju sredstava utvrditi koja se sredsva

najčešće koriste i koji tipovi počinioca koriste koja sredstva. Kod načina izvršenja koji su

mnogobrojni napraviti korelaciju između pojedini sredstava i ličnosti izvršioca.

2. Društveni ciljevi istraživanja

Rezultati istaživanja s obzirom na porast ovog delikta u Kantonu Sarajevo pomogli bi

organima MUP-a kako bi mogli preventivno djelovati na ovu pojavu i smanjiti njenu stopu,a i

javnost bi bila upoznata i više bi se pažnje posvećivalo otklanjnju rizika od razbojništva.

Rezultati bi trebali pokazati zašto se ovaj problem pojavljuje i uzroke koji direktno ili

indirektno utječu na njegov nastanak.

9

Hipoteze i indikatori

GENERALNA HIPOTEZA

Generalna hipoteza –Razbojništvo je specifičan društveni problem zbog same licnosti

počinioca,sredstava kao i zbog svog načina izvršenja.

POSEBNE HIPOTEZE

1. Licnost pocinioca je determinirajuća za krivično djelo razbojništva

2. Sredstva izvršenja su raznovrsna i variraju od slučaja do slučaja

3. Način izvršenja obuhvata niz povezanih aktivnosti

Posebna hipoteza o ličnosti počinilaca

1. Pojedinačna hipoteza o licnosti pocinilaca razbojništva

Razbojnik je osoba koja nespreza od nanošenja teških tjelesnih povreda i smrti

Indikatori: pismeni (pisani) iskazi MUP-a, tužilaštva i suda u obliku godišnjih (i drugih)

zvaničnih izvještaja o radu po godinama u analizi, pisani(pismeni) iskazi Zavoda za statistiku

u obliku biltena o kriminalitetu, usmeni iskaz kompetentnih subjekata, pisani iskazi građana

u obliku ankete

2. Pojedinačna hipoteza o ličnosti počinilaca ubistva

Policija operativnim radom otkriva počinioce razbojništva na osnovu njihove ličnosti

Indikatori: pismeni (pisani) iskazi MUP-a, usmeni iskazi kompetentnih subjekata, pisani

(pismeni) stručni rad koji se bavi problemom razbojništva

3.Pojedinačna hipoteza o licnosti pocinioca

Razbojnik izvršenjem krivičnog djela ostvaruje zadovoljenje svog nagona za uvažavanjem

Indikatori: usmeni iskazi kompetentnih subjekata, pisani (pismeni) stručni rad koji se bavi

problemom razbojništva

Posebna hipoteza o sredstvu izvršenja:

10

1. Pojedinačna hipoteza o sredstvu izvršenja

Pojedina sredstva izvršenja su karakteristična za odrešeni tip izvršioca

Indikatori: usmeni iskazi kompetentnih subjekata, pisani (pismeni) stručni rad koji se bavi

problemom razbojništva, pismeni (pisani) iskazi MUP-a

2. Pojedinačna hipoteza o sredstvu izvršenja

Vatreno oružje je najčešće sredstvo izvršenja kod napada na blagajne

Indikatori:usmeni iskazi kompetentnih subjekata, pismeni (pisani) iskazi MUP-a

3. Pojedinačna hipoteza o sredstvu izvršenja

Kao sredstvo izvršenja britve i medicinski skalpel najviše djeluju zastrašujuće

Indikatori: pisani (pismeni) stručni rad koji se bavi problemom razbojništva, usmeni iskazi

kompetentnih subjekata, pisani iskazi građana u obliku ankete

Posebna hipoteza o načinima izvršenja razbojništva:

1. Pojedinačna hipoteza o nacinima izvršenja razbojništva

Većina razbojništava se realizira u saučešništvu

Indikatori : pismeni (pisani) iskazi MUP-a, tužilaštva i suda u obliku godišnjih (i drugih)

zvaničnih izvještaja o radu po godinama u analizi, pisani(pismeni) iskazi Zavoda za statistiku u

obliku biltena o kriminalitetu, usmeni iskazi kompetentnih subjekata, pisani (pismeni) stručni

rad koji se bavi problemom razbojništva

2. Pojedinačna hipoteza o nacinima izvršenja razbojništva

Većina razbojnika koristi razlišite maske da bi zaštitila svoj identitet

Indikatori: pismeni (pisani) iskazi MUP-a, tužilaštva i suda u obliku godišnjih (i drugih)

zvaničnih izvještaja o radu po godinama u analizi, pisani (pismeni) iskazi Zavoda za statistiku

u obliku biltena o kriminalitetu, pisani (pismeni) stručni rad koji se bavi problemom

razbojništva, pisani iskazi građana u obliku ankete

3. Pojedinačna hipoteza o nacinima izvršenja razbojništva

Prije nego izvrše razbojništvo ,počinioci većinom uhode žrtvu

11

Indikatori : pismeni (pisani) iskazi MUP-a,pisani (pismeni) iskazi Zavoda za statistiku u obliku

biltena o kriminalitetu, pisani (pismeni) stučni rad koji se bavi problemom razbojništva,

usmeni iskazi kompetentnih subjekata, pisani iskazi građana u obliku ankete

Način istraživanja

„ Način istraživanja sadrži osnovne bitne odluke o tome kako ćemo istraživati prethodno

određen predmet istraživanja, kako ćemo istraživanjem ostvariti nauče i društvene ciljeve i

kako ćemo provjeriti ( potvrditi, dokazati, opovrgnuti ili izmijeniti) hipoteze, te upotpuniti

naučni fond.“2 Pri istraživanju koristit će se statistička metoda koju ćemo koristiti prilikom

obrade i sređivanja podataka dobivenih iz Zavoda za statistiku i MUP-a K.S., samo da se

prikaže približno stanje u društvu a koje se odnosi na stepen izvršenih razbojništva. Takođe

koristićemo komparativnu metodu da bismo poredili načine izvršenja djela i sl. Biti će

zastupljene skoro sve osnovne metode,a posebno analiza, apstrakcija,

dedukcija,spacijalizacija, generalizacija.

Način prikupljanja podataka jeste dominantno analiza sadržaja dokumenata (zvaničnih

izvještaja o kriminalitetu), stručni i naučni radovi koji se bave problemom razbojništva,

primjenom anketa sa zatvorenim odgovorima i intervju.

Naučna i društvena opravdanost istraživanja

1. Naučna opravdanost istraživanja

Krivično djelo razbojništva i svi njegovi elementi,kroz vrijeme,su jako podložni promjenama.

Otkrivanjem i razvojem određenih tehničkih sredstava,poput oružja koje se koristi i njemu

sličnih mehanizama dovodi i do određeni promjena u samom krivičnom djelu i načinu

njegovohg izvršenja.Zbog ovakvih i sličnih razloga istraživanja se trebaju vršiti svako malo

vremena,čemu se ne predaje dovoljno pažnje. Stoga, nase istraživanje na temu “Krivično

djelo razbojništva u K.S.” možemo reći da je naučno opravdano, jer se ovaj problem javlja

stalno. Utvrdili smo da je ovaj problem od velikog naučnog značaja, i ovakva spoznaja

2 Dževad Termiz: METODOLOLGIJA DRUŠTVENIH NAUKA; Sarajevo, 2003; str.183.

12

naučnicima daje zadatak da se ovom problematikom krene baviti malo aktivnije, što bi

pridonijelo općem saznanju o problemu razbojništva.

2.Društvena opravdanost istraživanja

Predstavljanjem problema “Krivično djelo razbojništva u K.S.”, nastoji se zainteresirati

društvo na zabrinjavajuće stanje kako samog društva, tako i ovog problema koji svakog dana

sve više eskalira, te razviti samu svijest o ovoj pojavi.

Trenutna tendencija rasta samog problema je na zabrinjavajućem nivou, tako da ovo

istraživanje ima za cilj da utječe na razvoj društvene svijesti kako bi društvo moglo da se

suoči sa samim problemom i da utječe na njegovo suzbijanje mogućim sredstvima.

Istraživanjem razbojništva na ovom podrucju, te objavom rezultata istraživanja omogućava

se, prije svega istražiteljima, pa i populaciji da se upozna sa ovim problemom, njegovim

predmetom i uzrocima koji dovode do pojave razbojništva.

Instrumenti u istraživanju

Prilikom moga istrazivanja koristio sam statisticke podatke dobivene iz Federalnog zavoda za

statistiku i Ministarstva unutarnjih poslova Sarajevskog kantona, kao i strucne radove koji su

se bavili problemom ove vrste.

Uzorak ispitanika

Uzorak ispitanika obuhvata 350 građana. Intervju sa 20 stručnjaka iz policijskih organa,

psihijatara, psihologa.

Podatke dobivene u svome istraživanju izraziću tabelarno:

13

Krivično djelo razbojništva u K.S. od 2008.-2010.g.

Pregled registrovanih krivičnih djela iz člana 289.KZ FBIH

RAZBOJNIŠTVO

Godina Broj prijavljenih

KD

Broj rasvijetljenih

KD

Riješeno na drugi način Pravosnažno

presuđenih

2008. 10 7 3 7

2009. 7 6 1 5

2010. 11 11 0 8

Krivično djelo razbojništva u K.S. u 2008.g.

Redni broj Mjesto izvrsenja Opština Sredstvo

1. Kuca Stari Grad nož

2. Banka Novi Grad pištolj

3. Stan Ilidža pištolj

4. vozilo Vogošća Med.skalpel

5. ulica Novi Grad britva

6. Benzinska stanica Stari Grad pištolj

7. Stan Ilidža puška

8. Kuca Stari Grad Eksplozivna

naprava

9. Ugostiteljski

objekat

Vogošća nož

# Podaci korišteni u istrazivačkom radu dobijeni su od Odjeljenja za analitiku, planiranje i

evidencije MUP-a Kantona Sarajevo

14

Krivično djelo razbojništva u K.S. u 2009.g

Redni

broj

Mjesto izvrsenja Opština Sredstvo

izvrsenja

1. Stan N.Grad Fizička sila

2. Ulica Ilidža Britva

3. Stanična blagajna S.Grad nož

4. Ugostiteljski objekat Vogošća Fizička sila

5. Juvelirska radnja Ilidža skalpel

6. Trgovinska radnja N.Grad Pištolj

7. vozilo S.Grad puška

8. Stan Ilidža Fizička sila

Krivično djelo razbojništva u K.S. u 2010.g.

Redni

broj

Mjesto izvrsenja Opština Sredstvo izvrsenja

1. Kuca N.Grad Pistolj

2. Stan Vogošća Noz

3. Stan S.Grad Pistolj

4. ugostiteljski.objekat Ilidža Noz

5. Banka S.Grad Pistolj

6. Ulica S.Grad Britva

7. Trgovinska radnja Ilidža Skalpel

8. Kuca Vogošća Pistolj

9. Ugostiteljski .objekat S.Grad Eksplzivna

naprava

10. vozilo S.Grad Fizicka snaga

11. Stanična blagajna Ilidža Drvena palica

15

Literatura:

Dževad Termiz: METODOLOLGIJA DRUŠTVENIH NAUKA; Sarajevo, 2003.

Dževad Termiz, Slavomir Milosavljevic: PRAKTIKUM IZ METODOLOGIJE

POLITIKOLOGIJE; Sarajevo, 2000.

Dusko Modly: KRIMINALISTICKA METODIKA; Sarajevo, 1998.

Nedzad Korajlic, KRIMINALISTICKA METODIKA, Sarajevo, 2007.

Krivični zakon federacije BiH,Službene novine FBiH br.36/2003

Dusko Modly:Metodika istraživanja razbojništva; Sarajevo.1999.

16

PRILOZI:

1.Evidencioni prilog

2.Anketa

1.Evidencioni obrazac

Evidencioni obrazac za kvalitativnu analizu sadržaja dokumenata u istraživanju ''Krivično

djelo razbojništva u K.S. od 2008.-2010.g.''

1. Tačan naziv i vrsta dokumenta ____________________________________________

2. ''Razbojništva i karakteristike počinioca razbojništva''_______________________

a) Službena evidencija MUP-a ____________________________________________

b) Službena evidencija tužilaštva __________________________________________

c) Službena evidencija suda ______________________________________________

d) Operativni rad policije _______________________________________________

3. Okolnosti učinjenja _____________________________________________________

a) Podstrekači i pomagači ________________________________________________

b) Mjesto izvršenja______________________________________________

c) Modus operandi______________________________________________________

4. Sredstva izvršenja_________________________________________________

a) Vatreno oružje ____________________________________________________

b) Hladno oružje___________________________________________________

c) Eksplozivne naprave______________________________________________________

d) Priručno sredstvo____________________________________________________

17

Anketa

Pred vama je upitnik kojim prikupljamo podatke o učinjenim razbojništvima i

karakteristikama pocinilaca. Vaši odgovori će biti važna informacija o tome koliko uopšteno

građani poznaju ovaj problem, a isto tako i važan podatak za razvoj preventivnog rada.

Zahvaljujemo se na saradnji.

Uputstvo: Na postavljena pitanja i tvrdnje odgovarajte tako da zaokružite broj pred

odgovarajućim odgovorom, a na skali zaokružite broj u odnosu na vaše slaganje, tj. ne

slaganje s određenom tvrdnjom. Molimo vas da odgovorite na sva pitanja.

ANKETA JE ANONIMNA !

1.Starost: ____________ godina

2. Spol:

a) muško

b) žensko

3. Stepen obrazovanja:

a) osnovna škola

b) srednja škola

c) viša škola

d) visoka, fakultet

5. Bračno stanje:

a) oženjen/ udata

b) neoženjen/ neudata

c) udovac/ udovica

d) razveden/ razvedena

18

6. Zaposlenost:

a) stalni radni odnos ili student

b) drugo

7. Bio-la sam u vezi sa krivičnim djelom razbojništva:

a) bio-la sam

b) nisam bio-la

8. Ako ste bili u vezi sa krivičnim djelom razbojništva navedite na koji način.

a) kao počinitelj

b) kao saučesnik

c) kao svjedok

d) poznajem nekoga ko je počinio ubistvo

e) nisam bio-la u vezi sa krivičnim djelom razbojništva

9. Kada se to dogodilo.

Prije ____________________________.

10. Da li ste čuli za neki slučaj razbojništva u vašoj okolini?

a) čuo-la sam

b) nisam čuo-la

11. Da li ste nekada prijavili krivično djelo ubistva?

a) da, prijavio sam

b) ne, nisam prijavio

12. Ako niste prijavili, navedite zašto niste prijavili?

a) strah od osvete

b) rodbinska ili prijateljska povezanost

d) smatram da to nije moj problem

f) neki drugi razlog ___________

19

13. Kada biste imali priliku, da li biste prijavili krivično djelo razbojništva?

a) da, prijavio-la bih

b) ne, ne bih prijavio-la ; razlog ____________________________________

14.Kako bih opisali sredinu u kojoj živite?

nesigurnu 1 2 3 4 5 sigurnu

15.Ljudi u vašoj sredini spremni su pomoći jedni drugima?

a) da

b) ne

16.U vašoj sredini većinom žive ljudi :

a)siromašni

b)srednjeg statusa

c)bogati

17. Rad organa krivičnog gonjenja u vašoj sredini je

slab 1 2 3 4 5 izvrstan

18. Koliko organi krivičnog ognjenja u vašoj sredini posvećuju pažnju razbojništvu?

jako malo 1 2 3 4 5 jako puno

19. Obično izbjegavam osobe koje ''bije loš glas''

u potpunosti se slažem 1 2 3 4 5 uopšte se ne slažem

20

20. Uglavnom vjerujem u priče koje mi ljudi pričaju

u potpunosti se slažem 1 2 3 4 5 uopšte se ne slažem

21. Određenim ljudima iz moje bliže okoline ne vjerujem

u potpunosti se slažem 1 2 3 4 5 uopšte se ne slažem

22.Osoba iz vaše okoline izvršila je niz razbojništva,kako ga vi doživljavate

a)osuđujem ga

b)ravnodušan sam

c)to me se netiče

ZAHVALJUJEMO SE NA SARADNJI !!!

21

Sadržaj

Uvod...........................................................................................................................................1Formulacija problema,1.Osnovni hipotetički stavovi-1.1.Hipotetički stav o strukturi problema.....................................................................................................................................21.2.Hipotetički stav o funkcionalnim problemima,1.3.Hipotetički stav o vezama i odnosima,2.Značaj istraživanja...................................................................................................32.1.Naučni značaj istraživanja,2.2.Društveni značaj istraživanja,3.Rezultati dosadašnjih istraživanja……………………………………………………………………………………..4Određenje predmeta istraživanja,1.Teorijsko određenje predmeta istraživanja..................................................................................................................................5Naučno verifikovano saznanje predmeta,1.Naučno evidentirano ali ne i verifikovano saznanje,2.Naučno verifikovano saznanje..................................................................................72.Operacionalno određenje predmeta istraživanja,2.1.Činioci sadržaja predmeta istraživanja…………………………………………………………………………………......82.2.Vremensko određenje predmeta istraživanja,2.3.Prostorno određenje predmeta istraživanja,2.4.Disciplinarno određenje predmeta istraživanja.................................................9Ciljevi istraživanja,1.Naučni cilj istraživanja,2.Društveni ciljevi istraživanja,Hipoteze i indikatori……………………………………………………………………………………...10Način istraživanja,Naučna i društvena opravdanost istraživanja,1.Naučna opravdanost istraživanja…………………………………………………………………………………....132.Društvena opravdanost istraživanja,Instrumenti u istraživanju,Uzorak ispitanika..........14Tabelarni prikaz-Pregled registrovanih krivičnih djela iz člana 289.KZ FBiH,Krivično djelo razbojništva u K.S. za 2008.g. .................................................................................................15Tabelarni prikaz-Krivično djelo razbojništva u K.S. za 2009.g.,za 2010.g. .........................16Literatura ................................................................................................................................17Prilozi-Evidencioni prilog........................................................................................................18Anketa .....................................................................................................................................19Sadržaj.....................................................................................................................................23

22

23