1 | Strona
Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego
Informacje oglneWytyczne dotyczce skadania wnioskw o wpis oraz
procedury wpisywania elementw dziedzictwa niematerialnego na Krajow
list niematerialnego dziedzictwa kulturowegoFormularz wniosku
zgoszeniowegoZaczniki do wnioskuInstrukcja skadania wniosku
W myl Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego
dziedzictwa kulturowego z 2003 roku okrelenie niematerialne
dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobraenia, przekazy, wiedz
i umiejtnoci jak rwnie zwizane z nimi instrumenty, przedmioty,
artefakty i przestrze kulturow ktre wsplnoty, grupy i, w niektrych
przypadkach, jednostki uznaj za cz wasnego dziedzictwa kulturowego.
To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane zpokolenia na
pokolenie, jest stale odtwarzane przez wsplnoty igrupy w relacji z
ich otoczeniem, oddziaywaniem przyrody i ich histori oraz zapewnia
im poczucie tosamoci i cigoci, przyczyniajc si w ten sposb do
wzrostu poszanowania dla rnorodnoci kulturowej oraz ludzkiej
kreatywnoci. Dla celw niniejszej Konwencji, uwaga bdzie skierowana
wycznie na takie niematerialne dziedzictwo kulturowe, ktre jest
zgodne z istniejcymi instrumentami midzynarodowymi w dziedzinie
praw czowieka, jak rwnie odpowiada wymogom wzajemnego poszanowania
midzy wsplnotami, grupami, jednostkami oraz zasadom zrwnowaonego
rozwoju.Obejmowane ochron na terenie Polski elementy
niematerialnego dziedzictwa kulturowego powinny:by ywe,
odzwierciedlajce zarwno tradycyjne, jak i wspczesne praktyki, w
ktrych wyraa si tosamo grup kulturowych;mie charakter inkluzyjny,
wczajcy, nie sucy przypisywaniu wycznoci na okrelone praktyki danej
grupie lecz wzmacnianiu spjnoci spoecznej, podtrzymywanej w
rnorodnych przejawach niematerialnego dziedzictwa
kulturowego;poniewa niematerialne dziedzictwo kulturowe jest
zakorzenione we wsplnotach, oznacza to, i moe zosta uznane za
element tosamoci i tradycji okrelonych wsplnot tylko i wycznie
przez nie same i za ich zgod;elementy wpisane na Krajow list
niematerialnego dziedzictwa kulturowego mog by nastpnie wpisane na
List reprezentatywn niematerialnego dziedzictwa ludzkoci prowadzon
przez UNESCO.
Wytyczne dotyczce skadania wnioskw o wpis oraz procedury
wpisywania elementw dziedzictwa niematerialnego na Krajow list
WprowadzenieNiniejsze wytyczne (zwany dalej Wytycznymi) okrelaj
zasady dotyczce skadania wnioskw o wpis na Krajow list
niematerialnego dziedzictwa kulturowego (zwan dalej Krajow list)
oraz reguy jej funkcjonowania.Krajowa lista jest tworzona zgodnie z
przepisami Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego
dziedzictwa kulturowego z 2003 roku oraz jej dyrektywami
operacyjnymi, a take niniejszymi wytycznymi.W myl Konwencji UNESCO
w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003
roku okrelenie niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza
praktyki, wyobraenia, przekazy, wiedz i umiejtnoci jak rwnie
zwizane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrze
kulturow ktre wsplnoty, grupy i, w niektrych przypadkach, jednostki
uznaj za cz swojego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne
dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest
stale odtwarzane przez wsplnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem,
histori i oddziaywaniem przyrody oraz zapewnia im poczucie tosamoci
i cigoci.Niematerialne dziedzictwo kulturowe przejawia si midzy
innymi w nastpujcych dziedzinach:tradycjach i przekazach ustnych
(np. bajkach, przysowiach, pieniach, oracjach, opowieciach
wspomnieniowych i wierzeniowych, historiach, przemowach, lamentach
pogrzebowych, zawoaniach pasterskich i handlowych), w tym w jzyku
jako noniku niematerialnego dziedzictwa kulturowego;sztukach
widowiskowych i tradycjach muzycznych (np. tradycjach wokalnych,
instrumentalnych i tanecznych; widowiskach religijnych,
karnawaowych i dorocznych);praktykach spoeczno-kulturowych (np.
zwyczajach, rytuaach i obrzdach dorocznych, sytuacyjnych i
rodzinnych: chrzcinach, weselach, pogrzebach; ceremoniaach
lokalnych i rodowiskowych; zwyczajach odpustowych i pielgrzymkach;
grach i zabawach; folklorze dziecicym; sposobach witowania;
praktykach sucych nawizywaniu kontaktw midzyludzkich, np. w
sposobach skadania ycze);wiedzy i praktykach dotyczcych przyrody i
wszechwiata (np. tradycyjnych wyobraenia o wszechwiecie;
meteorologii ludowej; tradycyjnych sposobach gospodarowania;
tradycyjnych sposobach leczenia; zamawianiach: miosnych,
medycznych);wiedzy i umiejtnociach zwizanych z rzemiosem
tradycyjnym.
Definicje stosowanych pojUyte w Wytycznych okrelenia
oznaczaj:Depozytariusze: osoby nalece lub wywodzce si ze
spoecznoci, w ktrej dany element niematerialnego dziedzictwa
kulturowego jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Dziki temu
przekazowi osoby te posiadaj wiedz, umiejtnoci i znajomo znacze
zwizanych z tym elementem dziedzictwa. Element: zjawisko z zakresu
praktyk, wyobrae, przekazw, wiedzy i umiejtnoci jak rwnie zwizanych
z nimi instrumentw, przedmiotw, artefaktw i przestrzeni kulturowej
ktre wsplnoty, grupy i, w niektrych przypadkach, jednostki, uznaj
za cz wasnego dziedzictwa kulturowego. Zjawisko takie moe nalee do
jednej lub kilku dziedzin dziedzictwa niematerialnego.Element ywy,
ywe niematerialne dziedzictwo kulturowe: Konwencja UNESCO w sprawie
ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego obejmuje ochron ywe
tradycje, czyli zjawiska z zakresu dziedzictwa niematerialnego,
ktre s aktualnie praktykowane, przekazywane z pokolenia na
pokolenie bez utraty cigoci (bez czasowego zaniku zjawiska i jego
wspczesnej reaktywacji). Element nie jest jednak przekazywany w
formie statycznej, niezmiennej, lecz zaktualizowanej i dostosowanej
przez kade nowe pokolenie do zmieniajcych si warunkw i potrzeb. ywe
dziedzictwo kulturowe to takie, ktre trwa i jednoczenie si rozwija;
jest to dynamiczne, ywe zjawisko, zakorzenione w przeszoci. Ochrona
niematerialnego dziedzictwa kulturowego: aby niematerialne
dziedzictwo kulturowe yo, musi pozostawa osadzone w otaczajcej,
zmieniajcej si rzeczywistoci. Oznacza to, e ochrona nie polega na
zamraaniu tego dziedzictwa w pewnej niezmiennej, raz okrelonej
formie, ale na dbaoci o trwanie przekazu midzypokoleniowego wiedzy,
umiejtnoci i znacze. Dlatego rodki ochronne powinny by skierowane
na to, aby zapewnione byy niezbdne warunki dla rozwoju i
interpretacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz jego
przekazu kolejnym pokoleniom. W Konwencji UNESCO ochrona
zdefiniowana jest jako rodki majce na celu zapewnienie przetrwania
niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym jego identyfikacj,
dokumentacj, badanie, zachowanie, zabezpieczenie, promowanie,
wzmacnianie i przekazywanie, w szczeglnoci przez edukacj formaln i
nieformaln, jak rwnie rewitalizacj rnych aspektw tego
dziedzictwa.Grupa, wsplnota, jednostka: te okrelenia, stosowane w
Konwencji UNESCO z 2003 roku, odnosz si do depozytariuszy
niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Sformuowania te podkrelaj
fakt, e niematerialne dziedzictwo kulturowe jest zjawiskiem
spoecznym, znajdujcym swj wyraz z wyjtkiem rzadszych przypadkw, gdy
nosicielami przejaww tego dziedzictwa s ju tylko pojedyncze osoby
we wsplnocie.Grupa: skada si z jednej lub kilku wsplnot bd kilku
jednostek, ktre kultywuj i uznaj za swj ten sam element dziedzictwa
niematerialnego. Czonkw jednej grupy czy wsplna cecha, taka jak
posiadanie jednej umiejtnoci, dowiadczenia lub wiedzy z zakresu
praktykowania i przekazywania niematerialnego dziedzictwa
kulturowego (np. rzemielnicy z rnych regionw posugujcy si podobn
technik wytwrcz).Wsplnota: To zbiorowo oparta na silnych wizach
emocjonalnych, osoby do niej nalece dziel ze sob poczucie jednoci,
wsplnej tosamoci, praktykuj i przekazuj swoje niematerialne
dziedzictwo kulturowe. Wsplnota niekoniecznie czy si z okrelonym
terytorium (np. wsplnot mog stanowi zyci ze sob mieszkacy jednej
wsi lub parafii, ale take wyznawcy jednej religii).Jednostka: to
pojedyncza osoba, ktra ju jako jedyna kultywuje dany przejaw
dziedzictwa niematerialnego (np. ostatni yjcy muzyk posiadajcy
znajomo specyficznej techniki gry na instrumencie).
Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowegoKrajowa
lista prowadzona jest przez Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego (zwanego Minister KiDN).Krajowa lista ma charakter
informacyjny, stanowic form upowszechniania elementw
niematerialnego dziedzictwa kulturowego z terenu Polski. Elementy
wpisane na Krajow list mog by nastpnie zgoszone do wpisu na List
reprezentatywn niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkoci
(zwan List reprezentatywn) prowadzon przez UNESCO.
Wpis na Krajow list Wpis dokonywany jest na wniosek grup,
wsplnot oraz organizacji pozarzdowych. W uzasadnionych przypadkach,
tj. jeeli dany element dziedzictwa niematerialnego kultywowany jest
jedynie przez pojedyncze osoby, wpis moe zosta dokonany rwnie na
wniosek jednostek. Wniosek skadany jest zgodnie z formularzem wzoru
wniosku.Do wniosku naley doczy zaczniki:
deklaracj zgody depozytariuszy: grupy, wsplnoty lub jednostek
zwizanych z danym elementem niematerialnego dziedzictwa kulturowego
na dokonanie wpisu,informacj o zgodzie depozytariuszy i wyborze
upowanionego przedstawiciela grupy lub wsplnoty (patrz pkt
4.4.),plan dziaa podtrzymujcych ywotno i sucych ochronie
elementu,dokumentacj elementu, umow licencyjn dotyczc materiaw
graficznych i multimedialnych stanowicych dokumentacj elementu.
Zoenie wniosku powinno zosta poprzedzone konsultacjami z
depozytariuszami elementu niematerialnego dziedzictwa kulturowego
nominowanego do wpisu na Krajow list, podczas ktrych wyra oni zgod
na wpis oraz wyoniony zostanie ich upowaniony przedstawiciel.
Przedstawiciel, w imieniu grup lub wsplnot zwizanych z nominowanym
elementem podpisuje wniosek i zaczniki do wniosku, w tym deklaracj
zgody na wpis elementu na Krajow list. Jeeli kilka podmiotw skada
wsplny wniosek, podpis moe zosta zoony przez jednego wsplnego
przedstawiciela lub przez przedstawicieli kadego podmiotu z osobna.
W charakterze upowanionego przedstawiciela, za zgod depozytariuszy,
moe wystpi m.in. osoba lub osoby formuujce wniosek Informacje i
wskazwki dotyczce sposobw przeprowadzenia konsultacji spoecznych i
wyboru upowanionego przedstawiciela depozytariuszy znajduj si w
Instrukcji przygotowania i skadania wniosku.. Formularze wraz z
informacj o sposobie ich uzupenienia dostpne s na stronach
internetowych Narodowego Instytutu Dziedzictwa (zwanego NID) oraz
Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (zwanego
MKiDN).Wniosek wraz z towarzyszc mu dokumentacj naley skada w dwch
jednobrzmicych egzemplarzach w formie papierowej (oprawa mikka lub
twarda) i elektronicznej (pyta CD lub DVD), osobicie lub drog
pocztow na adres:
Narodowy Instytut Dziedzictwaul. Kopernika 36/4000-924 Warszawaz
dopiskiem Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego.NID
dokonuje oceny wniosku pod wzgldem poprawnoci formalnej. W razie
brakw formalnych wnioskodawca wzywany jest do ich uzupenienia w
okresie 2 miesicy. W razie nieuzupenienia w podanym terminie,
wniosek uwaany jest za niewany.Wniosek speniajcy kryteria formalne
jest nastpnie poddawany ocenie merytorycznej przez Rad ds.
Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, dziaajc przy MKiDN (zwan
Rad).Minister KiDN wpisuje pozytywnie zaopiniowany przez Rad
element na Krajow list.Wpis danego elementu nie wyklucza moliwoci
wpisania podobnego elementu wystpujcego na innym obszarze
kraju.Lista jest publikowana na stronach internetowych NID oraz
MKiDN.
Rada ds. Niematerialnego Dziedzictwa KulturowegoRada powoywana
jest przez Ministra KiDN. Skad Rady powinien odzwierciedla
wszystkie specjalnoci, w ktrych przejawia si niematerialne
dziedzictwo kulturowe, jak np. tradycje i przekazy ustne, w tym
jzyk jako nonik niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sztuki
widowiskowe i tradycje muzyczne, praktyki spoeczno-kulturowe,
zwyczaje, rytuay i obrzdy witeczne, wiedza i praktyki dotyczce
przyrody i wszechwiata, umiejtnoci zwizane z rzemiosem
tradycyjnym.Minister KiDN na czonkw Rady powouje co najmniej po 2
specjalistw z kadej dziedziny okrelonej w pkt 1.4 niniejszych
wytycznych, naukowo zajmujcych si dokumentowaniem, badaniem i
ochron dziedzictwa niematerialnego.Minister KiDN na czonka Rady
powouje przynajmniej jednego przedstawiciela NID.Minister KiDN na
czonkw Rady powouje przedstawicieli organizacji pozarzdowych
zwizanych z ochron dziedzictwa niematerialnego.Kompetencje i zakres
obowizkw Rady okrela Minister KiDN.Rada opiniuje wikszoci gosw,
zasadno wpisu danego elementu niematerialnego dziedzictwa
kulturowego na Krajow list. Rada dokonuje oceny zgaszanych elementw
dziedzictwa niematerialnego, posugujc si obiektywnymi kryteriami,
zgodnymi z zaleceniami Konwencji w sprawie ochrony niematerialnego
dziedzictwa kulturowego podpisanej w Paryu w 2003 roku oraz jej
Dyrektywami Operacyjnymi.Kryteria oceny elementw niematerialnego
dziedzictwa kulturowego brane pod uwag przez Rad s podawane do
publicznej wiadomoci za porednictwem strony internetowej NID i
MKiDN.
Monitoring Krajowej listyNID monitoruje ywotno elementw
wpisanych na Krajow list.Wnioskodawcy lub przedstawiciele wsplnot,
grup, organizacji, ktre chroni dany element s zobowizani do
skadania okresowych sprawozda z realizacji planu dziaa
podtrzymujcych ywotno i sucych ochronie, stanowicego zacznik nr 3
do wniosku. Sprawozdania okresowe musz by skadane co 5 lat do NID
osobicie lub drog pocztow na adres:
Narodowy Instytut Dziedzictwaul. Kopernika 36/40,00-924
WarszawaMonitoring Krajowej listy polega na weryfikacji realizacji
planu dziaa podtrzymujcych ywotno i sucych ochronie oraz
sprawdzaniu, czy wpisane na Krajow list elementy niematerialnego
dziedzictwa kulturowego pozostaj ywe i s aktywnie przekazywane z
pokolenia na pokolenie. Monitoring jest prowadzony na podstawie
sprawozda okresowych, o ktrych mowa w pkt 6.2 niniejszych
wytycznych oraz wynikw wizji lokalnych. Dziki sprawozdaniom
wnioskodawcy bd mieli moliwo przedstawienia ewentualnych trudnoci
zwizanych z ochron elementu i kontakt z NID w celu wypracowania
potencjalnych rozwiza.
Wykrelenie elementu niematerialnego dziedzictwa kulturowego z
Krajowej listy Element niematerialnego dziedzictwa kulturowego,
ktry przesta spenia kryteria warunkujce wpis zostaje wykrelony Brak
wykonania planu ochrony stanowicego zacznik nr 3 do wniosku nie
stanowi podstawy do skrelenia elementu z Krajowej listy. Jednak
brak zaangaowania w dziaania ochronne moe wiadczy o zaniku
zainteresowania danym elementem dziedzictwa i by bezporedni
przyczyn utraty ywotnoci elementu i zgodnoci z kryteriami wpisu, co
skutkuje usuniciem wpisu z Krajowej listy niematerialnego
dziedzictwa kulturowego. z Krajowej listy.Wykrelenia z Krajowej
listy dokonuje MKiDN z inicjatywy NID, po uzyskaniu opinii
Rady.Przed skreleniem Rada moe (jeeli istniej przesanki dajce
nadziej na moliwo rewitalizacji elementu) wezwa wnioskodawc do
wdroenia programu naprawczego. Zakres i termin realizacji programu
naprawczego jest ustalany przez wnioskodawc i Rad. Wnioskodawca
przedkada Radzie za porednictwem NID sprawozdanie z realizacji
programu naprawczego. Brak realizacji programu naprawczego w czasie
i zakresie ustalonym w porozumieniu z Rad oznacza bdzie skrelenie
elementu z Krajowej listy z powodu niezgodnoci z kryteriami wpisu
opracowanymi w oparciu o wytyczne UNESCO.
WNIOSEK O WPIS NA KRAJOW LIST NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO
CZ 1: IDENTYFIKACJA ELEMENTU NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO
1a.Nazwa elementu Pojcie elementu zdefiniowane jest w pkt 2.1,
lit. b Wytycznych dotyczcych skadania wnioskw o wpis oraz procedury
wpisywania elementw dziedzictwa niematerialnego na Krajow list.
(oglnie przyjta nazwa elementu).
1b.Inne stosowane nazwy (inne tradycyjne nazwy elementu, jeli
istniej).
1c.Okrelenie grupy Pojcie grupy, wsplnoty, jednostki
zdefiniowane jest w pkt 2.1,lit. e, f, g, h Wytycznych dotyczcych
skadania wnioskw o wpis oraz procedury wpisywania elementw
dziedzictwa niematerialnego na Krajow list., wsplnoty lub w
uzasadnionych przypadkach jednostki, ktrych ten element dotyczy
(prosz okreli grup lub osob zwizan z nominowanym elementem. Powinny
to by wsplnoty/grupy/osoby, ktre uznaj element za cz swojego
dziedzictwa, utosamiaj si z nim).
1d.Wystpowanie/zasig terytorialny elementu (prosz okreli zasig
terytorialny i rozmieszczenie wystpowania elementu zwizanego z
wnioskujc wsplnot).
CZ 2: UZASADNIENIE ZGOSZENIA I CHARAKTERYSTYKA ELEMENTU
KRYTERIA WPISU, KTRE MUSI SPENIA ZGASZANY ELEMENT
K1. Element jest zgodny z definicj niematerialnego dziedzictwa
kulturowego Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego
dziedzictwa kulturowego (art. 2 pkt 1 i 2 Konwencji) Okrelenie
dziedzictwa niematerialnego znajduje si w pkt 1.3 oraz 1.4
Wytycznych dotyczcych skadania wnioskw o wpis oraz procedury
wpisywania elementw dziedzictwa niematerialnego na Krajow list..K2.
Element jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i stale
odtwarzany przez wsplnoty i grupy, ktre uznaj go za cz swojego
dziedzictwa.K3. Opracowano plan ochrony sucy zabezpieczeniu
elementu i podtrzymaniu jego ywotnoci.K4. Element zosta zgoszony do
wpisu przy jak najszerszym moliwym udziale i zaangaowaniu
zainteresowanej wsplnoty, grupy, a w niektrych przypadkach take
jednostek, ktre tworz, utrzymuj i przekazuj dany element
dziedzictwa niematerialnego, oraz za ich uprzedni wiadom
zgod.2a.Uzasadnienie zgoszenia elementu w oparciu o podane kryteria
(prosz opisa w jaki sposb element spenia kade z kryteriw).
2b.Dziedziny niematerialnego dziedzictwa kulturowego, do ktrych
naley element (prosz wskaza dziedziny, zgodnie z pkt 1.4 Wytycznych
dotyczcych skadania wnioskw o wpis na Krajow list, do ktrych
zalicza si element, jedn lub kilka). Tradycje i przekazy ustne (np.
bajki, przysowia, pieni, oracje, opowieci wspomnieniowe i
wierzeniowe, historie, przemowy, lamenty pogrzebowe, zawoania
pasterskie i handlowe), w tym jzyk jako nonik niematerialnego
dziedzictwa kulturowego; Sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne
(np. tradycje wokalne, instrumentalne i taneczne; widowiska
religijne, karnawaowe i doroczne); Praktyki spoeczno-kulturowe (np.
zwyczaje, rytuay i obrzdy doroczne, sytuacyjne i rodzinne:
chrzciny, wesela, pogrzeby; ceremoniay lokalne i rodowiskowe;
zwyczaje odpustowe i pielgrzymki; gry i zabawy; folklor dziecicy;
sposoby witowania; praktyki suce nawizywaniu kontaktw
midzyludzkich, np. sposoby skadania ycze); Wiedza i praktyki
dotyczce przyrody i wszechwiata (np. tradycyjne wyobraenia o
wszechwiecie; meteorologia ludowa; tradycyjne sposoby
gospodarowania; tradycyjne sposoby leczenia; zamawiania: miosne,
medyczne); Wiedza i umiejtnoci zwizane z rzemiosem tradycyjnym.
2c.Opis elementu (opis powinien uwzgldnia informacj o aktualnym
stanie elementu, w tym cechach charakterystycznych elementu,
przebiegu lub sposobie wykonania. Opis powinien by czytelny dla
osb, ktre nie maj dokadnej wiedzy na ten temat ani nie s
bezporednio zwizane z elementem. Powstay tekst powinien ukazywa pen
charakterystyk elementu, gdy bdzie on prezentowany w pniejszym
czasie w rnego rodzaju materiaach informacyjnych i
promocyjnych).
2d.Osoby odgrywajce szczegln rol w kultywowaniu elementu (prosz
opisa w szczegowy sposb ich funkcje i zakres dziaalnoci. W
okrelonych przypadkach prosz wskaza osoby inicjujce kultywowanie
tradycji).
2e.Dlaczego element jest dla Pastwa wany (pytanie skierowane
jest do depozytariuszy elementu dziedzictwa niematerialnego bdcego
przedmiotem wniosku: wsplnot, grup lub pojedynczych osb z nim
zwizanych. Odpowied moe zosta wypracowana podczas konsultacji
spoecznych lub podana przez upowanionego przedstawiciela
depozytariuszy Informacj o moliwych sposobach przeprowadzenia
konsultacji spoecznych i wyboru upowanionego przedstawiciela mona
znale w Instrukcji przygotowania i skadania wniosku.).
CZ 3: OCHRONA Pojcie ochrony zdefiniowane jest w pkt 2.1, lit. d
Wytycznych dotyczcych skadania wnioskw o wpis oraz procedury
wpisywania elementw dziedzictwa niematerialnego na Krajow list.
ELEMENTU
3a.W jaki sposb podtrzymywane jest spoeczne trwanie i
funkcjonowanie elementu? (prosz opisa dziaania i inicjatywy, np.
imprezy, warsztaty, spotkania, badania, dziaania dokumentacyjne,
edukacyjne i promocyjne itp., ktre podtrzymuj element jako ywy
Pojcie ywotnoci elementu omwione jest w pkt 2.1, lit. c Wytycznych
dotyczcych skadania wnioskw o wpis oraz procedury wpisywania
elementw dziedzictwa niematerialnego na Krajow list.,
funkcjonujcy).
CZ 4: DANE WNIOSKODAWCY
4a.Okrelenie grupy, wsplnoty, stowarzyszenia, organizacji lub
osoby skadajcej wniosek.
4b.Adres korespondencyjny.Ulica:Miejscowo:Kod pocztowy:Nr
telefonu:Nr faksu:Adres e-mail:
4c.Adres siedziby w przypadku organizacji i
stowarzysze.Ulica:Miejscowo:Kod pocztowy:Nr telefonu:Nr faksu:Adres
e-mail:
4d.Dane osoby odpowiedzialnej za kontakt z Narodowym Instytutem
Dziedzictwa (kontakt do osoby lub osb odpowiedzialnych za wspprac z
Narodowym Instytutem Dziedzictwa we wszystkich kwestiach
wynikajcych ze zoenia wniosku).Imi:Nazwisko:Nr telefonu:Nr
faksu:Adres e-mail:
4e.Podpis upowanionego przedstawiciela grup, wsplnot,
organizacji, stowarzysze skadajcych wniosek Informacje o
przedstawicielu depozytariuszy i sposobie jego upowanienia przez
organizacje, grupy, wsplnoty naley umieci w zaczniku nr 2.
Informacj o moliwym sposobie wyboru przedstawiciela mona znale w
Instrukcji przygotowania i skadania wniosku..
Zacznik nr 1 do wniosku o wpis na Krajow list
.miejscowo, data
DEKLARACJA ZGODY
..nazwa wsplnoty lub grupy wyraajcej zgod
Wyraamy zgod na nominacj (nazwa elementu) ... do wpisu na Krajow
list niematerialnego dziedzictwa kulturowego prowadzon przez
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wniosek odzwierciedla
nasz wol i zgod na dokonanie wpisu. Nasza wsplnota braa czynny
udzia w przygotowaniu wniosku i deklaruje gotowo do podjcia
proponowanych we wniosku i Planie dziaa podtrzymujcych ywotno i
sucych ochronie (zacznik nr 3 do wniosku) dziaa majcych na celu
kultywowanie i ochron ww. elementu.
podpis upowanionego przedstawiciela Informacja o sposobie wyboru
upowanionego przedstawiciela grupy lub wsplnoty powinna by zawarta
w zaczniku nr 2 do wniosku. Informacj o moliwym sposobie wyboru
przedstawiciela mona znale w Instrukcji przygotowania i skadania
wniosku.
Zacznik nr 2 do wniosku o wpis na Krajow list
INFORMACJA O ZGODZIE DEPOZYTARIUSZY I WYBORZE UPOWANIONEGO
PRZEDSTAWICIELA GRUPY LUB WSPLNOTY
Informacje i wskazwki dotyczce sposobw spenienia tego wymogu
dostpne s w Instrukcji przygotowania i skadania wniosku.
Prosz opisa, jak uzyskano zgod depozytariuszy na zgoszenie
wniosku o wpisanie elementu na Krajow list i jakie dziaania zostay
podjte, aby tak zgod otrzyma (czy zostay przeprowadzone konsultacje
spoeczne? Jeli tak, to jak przebiegay i kto w nich
uczestniczy?).
Upowaniony przedstawiciel grupy lub wsplnoty bdcej
depozytariuszem elementu dziedzictwa niematerialnego (kontakt do
upowanionego przedstawicielu grupy lub wsplnoty zwizanej z
elementem dziedzictwa niematerialnego).Imi:
Nazwisko:Adres zamieszkania:Nr telefonu:Nr faksu:Adres
e-mail:
Sposb wyboru upowanionego przedstawiciela grupy lub wsplnoty
bdcej depozytariuszem elementu niematerialnego dziedzictwa
kulturowego (prosz opisa sposb wyboru przedstawiciela, a take
okreli, ile osb uczestniczyo w jego wyborze oraz czy zosta on
uznany przez wszystkich czonkw grupy lub wsplnoty. Prosz okreli,
czy dokumentowano przebieg wyboru przedstawiciela, a jeeli tak, to
w jaki sposb).
Dane osoby wypeniajcej formularz Informacja o zgodzie
depozytariuszy i wyborze upowanionego przedstawiciela grupy lub
wsplnoty (kontakt do osoby lub osb odpowiedzialnych za wypenienie
formularza).Imi:
Nazwisko:Nr telefonu:Nr faksu:Adres e-mail:
Podpis osoby wypeniajcej formularz Informacja o zgodzie
depozytariuszy i wyborze upowanionego przedstawiciela grupy lub
wsplnoty.
Zacznik nr 3 do wniosku o wpis na Krajow list
PLAN DZIAA PODTRZYMUJCYCH YWOTNO I SUCYCH OCHRONIE
W niniejszym dokumencie naley przedstawi zaplanowane dziaania
majce na celu podtrzymanie ywotnoci i ochron zgoszonego elementu
niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Plan powinien uwzgldnia
dziaania przewidziane na okres kolejnych 5 lat. Po upywie tego
okresu wnioskodawca zobowizany bdzie do zoenia w Narodowym
Instytucie Dziedzictwa sprawozdania z realizacji planu oraz do
przygotowania dalszych propozycji dziaa zwizanych z ochron
elementu. Przykadowy formularz sprawozdania dostpny bdzie na
stronie internetowej NID.
Prosz zidentyfikowa ewentualne zagroenia, ktre mog negatywnie
wpyn na ywotno elementu Informacje dotyczce zagroe dla dziedzictwa
niematerialnego znajduj si w Instrukcji przygotowania i skadania
wniosku, str. 30..
Do kadego ze zidentyfikowanych zagroe prosz zaplanowa dziaania
majce na celu ochron elementu. Jeeli nie zostay zidentyfikowane
adne biece zagroenia, prosz zaplanowa dziaania, ktre bd miay na
celu zachowanie ywotnoci i rozwj elementu, np. dziaania edukacyjne,
promocyjne, informacyjne (prosz wskaza gwne dziaania, ktre zostan
podjte w celu ochrony i promocji elementu ich cel oraz przewidywany
rezultat. Prosz pamita, e w planowaniu i pniejszej realizacji dziaa
ochronnych powinni w moliwie najwikszym stopniu uczestniczy
depozytariusze danego elementu).
Prosz opisa, w jaki sposb depozytariusze uczestniczyli w
planowaniu dziaa i jaka jest dla nich przewidziana rola w
realizacji tych przedsiwzi.
Prosz opisa, z czyjej ewentualnej pomocy zamierzaj Pastwo
korzysta przy realizacji planowanych dziaa (eksperci zewntrzni,
organizacje pozarzdowe, inne instytucje) i w jakim zakresie.
Prosz przedstawi list planowanych dziaa. W przypadku przedsiwzi,
ktre wymaga bd wkadu finansowego, prosimy o oszacowanie
przyblionych kosztw ich realizacji Objanienie do planu finansowego
znajduje si w Instrukcji przygotowania i skadania wniosku..L.P.
DziaanieTermin realizacjiPrzybliony koszt brutto
Jeeli nie posiadaj Pastwo rodkw wasnych lub jeli te rodki wydaj
si Pastwu niewystarczajce do zrealizowania zamierzonych dziaa,
prosz okreli przewidywane zewntrzne rda finansowania (informacje na
temat moliwych rde finansowania znale mona m.in. na stronie
niematerialne.nid.pl w zakadce Ochrona dziedzictwa).
DANE KONTAKTOWEProsz poda dane kontaktowe osb zaangaowanych w
tworzenie Planu dziaa podtrzymujcych ywotno i sucych ochronie,
wyznaczonych do kontaktw z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.Imi i
nazwisko:
Instytucja/organizacja: Adres:Nr telefonu:Nr faxu:Adres
e-mail:Dodatkowe informacje:
Zacznik nr 4 do wniosku o wpis na krajow list
UMOWA LICENCYJNA NR
zawarta w Warszawie, w .................................. r.
pomidzy:Panem/Pani zamieszkaym/..posugujcym/ si nr NIP: , PESEL:
zwanym/ dalej Licencjodawc,aNarodowym Instytutem Dziedzictwa z
siedzib w Warszawie 00-464, ul. Szwoleerw 9, NIP: 526-26-54-633,
reprezentowanym przez Paulin Florjanowicz Dyrektora, przy
kontrasygnacie Beaty Szczepanek Gwnej Ksigowej, zwanym dalej
Licencjobiorc,za wsplnie zwanymi dalej Stronami.
1Przedmiotem umowy jest udzielenie licencji na wykorzystanie
wskazanych niej utworw na potrzeby Krajowej listy niematerialnego
dziedzictwa kulturowego:
a) zdj ilustrujcych: ...., liczba: ...szt., udostpnionych w
formacie:...o rozdzielczoci: ., rozmiar pliku: ..
b) filmu wideo ilustrujcego: .., udostpnionego w formacie:..o
rozdzielczoci: , rozmiar pliku: .., dugo nagrania: .
c) nagrania audio ilustrujcego: ., udostpnionego w formacie:..o
rozdzielczoci: , rozmiar pliku: .., dugo nagrania: .
2Licencjodawca owiadcza, e jest uprawniony do udzielenia
licencji w zakresie koniecznym do realizacji umowy.Utwr jest
chroniony prawem autorskim.W przypadku, gdy utwr sporzdzony jest we
wspautorstwie innych osb, licencjodawca zapewnia, i uzyska wymagan
prawem zgod wspautorw na zawarcie niniejszej umowy.Licencjobiorca
nabywa jedynie prawo do korzystania z utworu w zakresie okrelonym
niniejsz umow i nie uzyskuje praw na zasadzie przeniesienia
autorskich praw majtkowych.
3Licencjodawca udziela Licencjobiorcy na czas nieoznaczony,
niewycznej licencji do korzystania z utworu. Licencja jest wana na
terytorium RP oraz za granic. Udzielenie licencji obejmuje
nastpujce pola eksploatacji:
stosowanie, wprowadzanie, wywietlanie, przekazywanie i
przechowywanie niezalenie od formatu, systemu lub standardu,trwae
lub czasowe utrwalanie lub zwielokrotnianie w caoci lub w czci,
jakimikolwiek rodkami i w jakiejkolwiek formie, niezalenie od
formatu, systemu lub standardu, technik zapisu magnetycznego,
technik cyfrow lub poprzez wprowadzanie do pamici komputera oraz
trwae lub czasowe utrwalanie lub zwielokrotnianie takich zapisw,
wczajc w to sporzdzanie ich kopii oraz dowolne korzystanie i
rozporzdzanie tymi kopiami,wprowadzanie do obrotu, uyczanie lub
najem oryginau albo egzemplarzy,tworzenie nowych wersji i adaptacji
(tumaczenie, przystosowanie, zmian ukadu lub jakiekolwiek inne
zmiany),publiczne rozpowszechnianie, w szczeglnoci wywietlanie,
publiczne odtwarzanie, nadawanie i reemitowanie w dowolnym systemie
lub standardzie, a take publiczne udostpnianie utworu w ten sposb,
aby kady mg mie do niego dostp w miejscu i czasie przez siebie
wybranym, w szczeglnoci elektroniczne udostpnianie na
danie,rozpowszechnianie w sieci Internet oraz w sieciach
zamknitych,tworzenie nowych wersji i opracowa utworu,zezwolenie na
tworzenie opracowa, przerbek, adaptacji utworu oraz rozporzdzanie i
korzystanie z takich opracowa na wszystkich polach eksploatacji
okrelonych w niniejszej umowie,prawo do wykorzystywania dla celw
edukacyjnych lub szkoleniowych.
Skutek rozporzdzajcy udzielenia licencji nastpi z chwil
podpisania niniejszej umowy przez obie Strony.Udzielenie licencji
na rzecz Licencjobiorcy na wszystkich wymienionych polach
eksploatacji zostaje dokonane nieodpatnie.
4Udzielenie przez Licencjobiorc sublicencji wymaga uprzedniej,
wyraonej na pimie, zgody Licencjodawcy.
5Licencjodawca owiadcza, e wykonany i dostarczony Utwr jest
wolny od wad fizycznych i prawnych, su mu wyczne majtkowe prawa
autorskie do wykonanych elementw Utworu w zakresie koniecznym do
przeniesienia tych praw na Licencjobiorc oraz e prawa te nie s w
aden sposb ograniczone.Nadto Licencjodawca owiadcza, e
rozporzdzenie Utworem nie narusza adnych praw wasnoci przemysowej i
intelektualnej, w szczeglnoci: praw patentowych, praw autorskich i
praw do znakw towarowych.Z tytuu powyszego owiadczenia
Licencjodawca przyjmuje odpowiedzialno, a w przypadku zgoszenia
roszcze osb uprawnionych autorsko lub z tytuu praw pokrewnych, lub
innych osb dochodzcych praw do Utworu Licencjodawca zwalnia
Licencjobiorc z odpowiedzialnoci, zobowizujc si do zaspokojenia ich
susznych roszcze.
6Licencjobiorca nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania wobec
osb trzecich zacignite przez Licencjodawc w zwizku z realizacj
niniejszej umowy.Wszelkie zmiany i uzupenienia umowy wymagaj formy
pisemnej pod rygorem niewanoci.Wszelkie zaczniki do umowy stanowi
jej integraln cz.W sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie
zastosowanie maj przepisy Kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych.Wszelkie spory wynike przy
wykonywaniu i interpretacji niniejszej umowy winny by rozstrzygane
w drodze dwustronnych negocjacji. W przypadku braku moliwoci
rozstrzygnicia sporu w opisany sposb strony poddadz go pod
rozstrzygnicie sdu miejscowo waciwego dla Licencjobiorcy.Umow
sporzdzono w dwch jednobrzmicych egzemplarzach, po jednym dla kadej
ze stron.
LICENCJOBIORCA LICENCJODAWCA
INSTRUKCJA PRZYGOTOWANIA I SKADANIA WNIOSKU
Wnioski prosimy sporzdzi w formacie A4 czcionk Times New Roman,
wielko 12 pkt. Wniosek wraz z zacznikami powinien zosta sporzdzony
w formie papierowej w dwch jednobrzmicych egzemplarzach (oprawa
mikka lub twarda) i w formie elektronicznej (na pycie CD lub DVD).
Cao powinna zosta podpisana przez upowanionego przedstawiciela
wsplnot, grup i jednostek zwizanych z elementem dziedzictwa, ktrego
dotyczy skadany wniosek. Wnioski prosimy skada osobicie lub drog
pocztow do Narodowego Instytutu Dziedzictwa na adres:Narodowy
Instytut Dziedzictwaul. Kopernika 36/4000-924 Warszawaz dopiskiem
Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Przy sporzdzaniu wniosku depozytariusze mog korzysta z pomocy
ekspertw zewntrznych, animatorw kultury, organizacji pozarzdowych i
innych instytucji.
DOCZANA DOKUMENTACJA:
Przesanym utworom: zdjciom, nagraniom wideo, nagraniom audio
musi towarzyszy uyczenie praw autorskich do utworw przez ich autorw
na rzecz Narodowego Instytutu Dziedzictwa i UNESCO (formularz
zacznika nr 4). Uyczenie praw autorskich musi dotyczy tylko utworw
stanowicych konieczn dla wniosku dokumentacj zgaszanego elementu
dziedzictwa niematerialnego.
ZdjciaAktualne fotografie ilustrujce element jako kolorowe
wydruki stanowice cz wniosku oraz na pycie CD lub DVD:Format pliku:
JPG Rozdzielczoci: 300 DPIRozmiar: do 5 MBLiczba: min. 10 zdj
VideoNagranie wideo ilustrujce przebieg elementu, jego
najistotniejsze i charakterystyczne momenty, na pycie CD lub
DVD:Format pliku: MPEG, AVI lub QUICKTIMERozdzielczoci: 640x360
(16:9) lub 480x360 (4:3)Dugo: ok. 10 minut
Audio Nagranie audio, w przypadku wnioskw dotyczcych tradycji
ustnych lub muzycznych (muzyka i piew), na pycie CD lub DVD:Format
pliku: MP3Jako: min. 256 KB MP3Rozmiar: do 50 MB/plikuDugo: do 30
minut
Doczane zacznikiDo wniosku musi by doczona zgoda wsplnoty, grupy
lub jednostek zwizanych z elementem na jego umieszczenie na
Krajowej licie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, podpisana
przez upowanionego przedstawiciela. W przypadku, kiedy wniosek
skadany jest przez kilka grup, podpis moe zosta zoony przez jednego
wsplnego przedstawiciela lub przez przedstawicieli kadego podmiotu
z osobna. (formularz zacznika nr 1).
Do wniosku musi by doczona informacja o przeprowadzonych
konsultacjach z depozytariuszami, otrzymaniu ich zgody na wpis i
sposobie wyboru upowanionego ich przedstawiciela (formularz
zacznika nr 2).
Do wniosku musi by doczony take Plan dziaa podtrzymujcych ywotno
i sucych ochronie elementu dziedzictwa niematerialnego,
przedstawiajcy opis zaplanowanych dziaa, podejmowanych w celu
ochrony elementu i zapewnieniu jego przetrwania w ywej i
autentycznej formie (formularz zacznika nr 3).
Do wniosku musz by doczone umowy licencyjne uyczajce Narodowemu
Instytutowi Dziedzictwa prawa do caej dokumentacji doczonej do
wniosku (formularz zacznika nr 4).
KONSULTACJE SPOECZNE Z DEPOZYTARIUSZAMI I WYBR UPRAWNIONEGO
PRZEDSTAWICIELA:
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa
kulturowego nakada obowizek angaowania depozytariuszy
niematerialnego dziedzictwa kulturowego wsplnot, grup i, gdy to
waciwe, jednostek, ktre tworz, zachowuj i przekazuj swoje
dziedzictwo niematerialne nastpnym pokoleniem, w dziaania z zakresu
ochrony tego dziedzictwa i w aktywne zarzdzanie nim (art. 11b, art.
15 Konwencji). W zwizku z tym dokonywanie zgosze elementu na Krajow
list i wszelkie dziaania podejmowane w zakresie tego dziedzictwa
powinny zosta poprzedzone wiadom i dobrowoln zgod ludzi z nim
zwizanych oraz przy jak najszerszym ich udziale.
W celu przeprowadzenia konsultacji z depozytariuszami, uzyskania
ich zgody na wpis i wyonienia ich upowanionego przedstawiciela,
moliwe jest zrealizowanie nastpujcych dziaa:
Organizacja spotkania/spotka z osobami nalecymi do spoecznoci,
kultywujcymi dany element dziedzictwa lub zainteresowanymi kwesti
jego ochrony. Cel: przedyskutowanie we wsplnym gronie znaczenia
tego dziedzictwa dla zebranych, omwienie kwestii wpisu elementu
dziedzictwa na Krajow list, omwienie moliwoci ochrony i rozwoju
elementu, zorganizowanie dziaa zwizanych ze zoeniem wniosku m.in.
wybr przedstawiciela Depozytariuszy.Miejsce: istnieje wiele
moliwoci wyboru miejsca organizacji spotka mog si one odbywa w
lokalach prywatnych i publicznych: remizach, domach kultury, salach
muzealnych i bibliotecznych, udostpnionych salach urzdw
gminy/miasta, w plenerze, podczas konkursw i spotka kulturalnych
itp.Sposb poinformowania: w zalenoci od sytuacji i zasigu
wystpowania elementu, istniej rne sposoby przekazania informacji o
organizowanych spotkaniach; naley pamita o tym, aby informacje
pojawiy si z wystarczajco duym wyprzedzeniem czasowym (co najmniej
2-3 tygodnie); w przypadku wikszych miejscowoci lub caych regionw
czas ten powinien by odpowiednio dugi, aby informacja miaa moliwo
dotrze do jak najwikszego grona zainteresowanych:Mae miejscowoci:
zamieszczenie informacji na tablicach ogoszeniowych, na
przystankach PKS, w sklepach, w szkoach, za porednictwem parafii, w
urzdach gminy, bibliotekach, domach kultury. Dobrym rozwizaniem
jest take zaangaowanie lokalnych mediw radia, prasy, telewizji,
Internetu (strony internetowe i fora dyskusyjne powicone tematyce
lokalnej i zwizanej z danym elementem dziedzictwa) i przekazanie
informacji za ich porednictwem. Wsppraca z lokalnymi
stowarzyszeniami (organizacjami pozarzdowymi). Miasto:
zamieszczenie informacji na supach i tablicach ogoszeniowych, w
bibliotekach, domach kultury, muzeach, za porednictwem parafii, w
urzdach miasta, informacja podczas wydarze kulturalnych;
zamieszczenie informacji w komunikacji miejskiej; przekazywanie
informacji za porednictwem mediw lokalnych: radia, prasy,
telewizji, Internetu na miejskich stronach i forach internetowych.
Region: przekazanie informacji za porednictwem radia, prasy,
telewizji i za porednictwem Internetu (na regionalnych stronach
internetowych i forach dyskusyjnych) oraz w mniejszych orodkach
lecych na terenie regionu za pomoc metod zasugerowanych dla miast i
maych miejscowoci. Skutek: po zorganizowanym spotkaniu/cyklu spotka
powinien by znany stosunek Depozytariuszy do kwestii ochrony i
dalszego kultywowania danego elementu dziedzictwa, jego znaczenia
dla spoecznoci oraz wpisania go na Krajow list niematerialnego
dziedzictwa kulturowego. W przypadku formuowania wpisu na list
powinien zosta take wskazany upowaniony przedstawiciel spoecznoci,
ktry podpisze wniosek w jej imieniu. Zebranie opinii i wybr
przedstawiciela moe dokona si m.in. za ogln aprobat lub poprzez
jawne lub tajne glosowanie.
Gosowanie internetowe.Jednym z rozwiza pozwalajcych na uzyskanie
opinii duej liczbie zainteresowanych, po uprzednim poinformowaniu
(wsp)Depozytariuszy o intencji objcia danego elementu dziedzictwa
dziaaniami ochronnymi i wpisem na Krajow list, jest gosowanie przez
Internet. Metoda ta wymaga podjcia wsppracy z lokalnymi portalami
internetowymi, ktre dysponuj narzdziami do stworzenia tego typu
ankiety. Gosowanie internetowe wymaga take udostpnienia sprztu
osobom nie posiadajcym komputerw lub dostpu do Internetu (np. w
bibliotece, domu kultury, muzeum, parafii, urzdzie gminy/miasta),
obsugiwanego przez osoby, ktre mog suy ewentualn pomoc
techniczn.
PLAN DZIAA PODTRZYMUJCYCH YWOTNO I SUCYCH OCHRONIE ELEMENTU
DZIEDZICTWA NIEMATERIALNEGO:
Plan realizacji dziaa ochronnych, stanowicy zacznik nr 3 do
wniosku, ma na celu uatwienie zaplanowania dziaa chronicych ywotno
wpisywanego elementu. Jest to wana cz wniosku, ktra ma za zadanie
pomc Depozytariuszom i zaangaowanym organizacjom rozwija inicjatywy
chronice i wzmacniajce kultywowanie elementu.
Przykady potencjalnych zagroe dla ywotnoci niematerialnego
dziedzictwa kulturowego.Niematerialne dziedzictwo kulturowe jest ze
swojej natury zmienne i podlega naturalnemu cyklowi ycia, w ktrym
jego elementy mog zanika, dajc pocztek nowym formom wyrazu. Jednak
procesy zachodzce we wspczesnym wiecie powoduj coraz szybszy zanik
rnych jego przejaww, a tempo tego zaniku uniemoliwia twrcze
przeksztacenie dziedzictwa niematerialnego i jego przetrwanie.
Efektem jest zuboenie kultury oraz zanik treci, ktre daway grupom i
pojedynczym osobom oparcie w postaci jasno okrelonej tosamoci i
wsplnych wartoci. Czynnikami, ktre przypieszaj proces zaniku
dziedzictwa niematerialnego, czsto uniemoliwiajce jego przekaz
kolejnym pokoleniom, s:GlobalizacjaUstawicznie przybierajce tempa
procesy ujednolicania wzorcw kulturowych mog powodowa zanik
lokalnych treci kultury pod wpywem postrzeganych jako bardziej
atrakcyjne, dominujcych treci. S to w znacznej mierze treci kultury
zachodniej przekazywane przez media masowe i stanowice wany punkt
odniesienia dla ludzi modych. Popularyzowane przez oficjalny nurt
atwe treci oferujce atwe rozwizania zaczynaj dominowa, wypierajc
dawne zwyczaje, umiejtnoci i sposoby ycia.
MigracjeDalekie wyjazdy i zmiany miejsca zamieszkania powoduj
oderwanie od wasnej spoecznoci i jej dziedzictwa niematerialnego.
Praktykowanie tego dziedzictwa staje si w nowych warunkach
trudniejsze lub wrcz niemoliwe i zostaje wzbogacone lub zastpione
zwyczajami obcymi. Rozproszenie czonkw spoecznoci prowadzi do
zmniejszenia ich zainteresowania wasnym dziedzictwem niematerialnym
i do jego szybkiego, indywidualnego przeksztacenia pod wpywem
rnorodnych, odmiennych wzorcw.
Oderwanie od spoecznoci rwnie w znacznej mierze utrudnia lub
nawet uniemoliwia osobom, ktre opuciy grup pochodzenia podtrzymanie
midzypokoleniowego przekazu dziedzictwa niematerialnego i spoeczne
budowanie nowych wartoci w oparciu o przekazane treci. Postpujce
procesy urbanizacji i industrializacjiSzybki rozwj orodkw miejskich
wpywa na tempo migracji i zwizanych z ni zagroe dla treci
dziedzictwa niematerialnego. Osoby osiedlajce si w nowym orodku
miejskim mog nigdy nie poczu si w peni zwizane z jego dziedzictwem
i jednoczenie utraci kontakt z dziedzictwem miejsca pochodzenia. W
przypadku historycznych miast o bogatym dziedzictwie niematerialnym
szybkie rozproszenie si ludzi zwizanych z tym dziedzictwem lub
napyw ludzi z nim nie zwizanych nie znajcych i nie rozumiejcych go,
dla ktrych nie stanowi wartoci moe spowodowa rozmycie dawnych treci
i zanik tego dziedzictwa.
Przemys, ktry napdza rozwj nowoczesnego wiata, sprawia
jednoczenie, e dawne, tradycyjne sposoby produkcji staj si
nieopacalne i nieatrakcyjne. Zanika take zapotrzebowanie na
produkty wykonane dawnymi, mniej ekonomicznymi metodami. Wraz z
rozwojem ronych aspektw nowoczesnej gospodarki zanika tradycyjna
wiedza i umiejtnoci rzemielnicze i rkodzielnicze, wiedza dotyczca
otaczajcego wiata i rodowiska naturalnego, tradycyjnych prac
gospodarskich itp.; odchodzi w zapomnienie ogrom umiejtnoci
wypracowanych na przestrzeni dziejw, wiadczcych o ludzkiej
kreatywnoci i umiejtnoci adaptacji.Stopniowe pogarszanie warunkw
spoeczno-ekonomicznychUboenie spoeczestwa moe powodowa brak
zainteresowania dziedzictwem niematerialnym i skierowanie uwagi na
kwestie bytowe. Problemy ekonomiczne przekadaj si na trudnoci w
organizacji wydarze zwizanych z dziedzictwem niematerialnym, w
produkcji rekwizytw i przedmiotw niezbdnych do praktykowania rnych
dziedzin tego dziedzictwa np. instrumentw muzycznych, kostiumw; w
dostpnoci surowcw i narzdzi. Trudna sytuacja ekonomiczna ogranicza
czsto take czas, jaki mona powici na kultywowanie dziedzictwa
niematerialnego. Oznacza to rwnie, e pracochonne i czasochonne
tradycyjne sposoby produkcji, ktre mogyby posuy jako sposb
zarabiania, przestaj by wydajne i atrakcyjne dla samych
rzemielnikw, ktrzy przestaj tworzy i przekazywa swj kunszt
nastpcom.
Zanik przekazu midzypokoleniowego Przekaz midzypokoleniowy
dziedzictwa niematerialnego jest gwnym sposobem na zapewnienie jego
przetrwania. Przekaz ten moe nastpowa poprzez zwyczajne
uczestnictwo w organizowanych wydarzeniach; poprzez przekaz wiedzy
i znacze w opowieciach i rozmowach; poprzez przekazanie umiejtnoci
rzemielniczych i rkodzielniczych modszym; poprzez dawanie dobrego
przykadu wasnym zaangaowaniem w kultywowanie dziedzictwa
niematerialnego. Kluczowe jest take podtrzymanie zainteresowania
tym dziedzictwem modego pokolenia i dbanie o to, aby modzi ludzie
take czuli z nim zwizek, dostrzegali jego warto. Zanik
zainteresowania i przekazu z pokolenia na pokolenie to najczstszy
powd utraty tego dziedzictwa. Jest on szczeglnie niebezpieczny w
przypadkach, gdy yj ju ostatni ludzie posiadajcy wiedz i umiejtnoci
w jakich konkretnych dziedzinach w takich przypadkach istnieje
bardzo due ryzyko, e nikomu ich nie przeka, co w konsekwencji
oznacza zanik konkretnego elementu dziedzictwa.
Nadmierny ruch turystyczny Zainteresowanie dziedzictwem
niematerialnym spoecznoci czy regionu moe stanowi powd do dumy dla
kultywujcych go ludzi, dodatkowe rdo dochodu dla rzemielnikw i
twrcw, a take czynnik przycigajcy turystw chccych podziwia pikno
lokalnych tradycji i zwyczajw. Niestety, zainteresowanie zewntrzne
moe sprawi, e wartoci ekonomiczne stan si najwaniejszym powodem
kultywowania dziedzictwa niematerialnego, ktre stanie si jedynie
towarem na sprzeda. W ten sposb ch zysku, skonno do tego, by by
postrzeganym jako atrakcja, moe zniszczy autentyczn potrzeb
praktykowania elementw dziedzictwa. Dziedzictwo w takiej sytuacji
moe zosta celowo przetworzone dla usatysfakcjonowania i
przypodobania si turystom, ubarwione, aby doda mu cech estradowych;
na przykad ch sprzeday pamitek moe doprowadzi do standaryzacji
wzorw i sabej jakoci wykonania, wynikajcych z masowej produkcji,
majcej na celu maksymalizacj zyskw.
Wzmoony ruch turystyczny pociga te za sob due zagroenia dla
kultywowania dziedzictwa. Obecno zwiedzajcych obcych, ludzi
niewtajemniczonych, nie zwizanych emocjonalnie z tym elementem
dziedzictwa niematerialnego i nie zawsze majcych szacunek dla
odbywajcego si wydarzenia moe zniszczy atmosfer wita, utrudni
koncentracj na wykonywanym rytuale i zmieni sposb przeywania danego
obyczaju, zwyczaju lub uroczystoci. Plan finansowyIstotn czci Planu
dziaa podtrzymujcych ywotno i sucych ochronie elementu dziedzictwa
niematerialnego jest plan finansowy (pkt. 5-6 Zacznika 3). Jego
celem jest urzeczywistnienie planowanych dziaa. Prosimy w nim
Wnioskodawcw o zastanowienie si, czy planowane dziaania bd wymagay
nakadw finansowych, a jeli tak, to jakich i przy barku rodkw
wasnych jakie s potencjalne rda finansowania (informacje o
moliwociach pozyskania dofinansowania dostpne s m.in. na stronie
niematerialne.nid.pl w zakadce Ochrona dziedzictwa). Planu
finansowego nie naley rozumie jako konkretnej deklaracji lub dowodu
na posiadanie niezbdnych rodkw finansowych. Jest on narzdziem
pomocniczym, ktre powinno pomc w realizacji opisanych w planie
ochrony dziaa. Jeeli posiadaj Pastwo rodki wasne, planowanie
finansw nie jest konieczne. Mimo to zachcamy do korzystania z tego
narzdzia w celu jak najlepszej i najatwiejszej realizacji planu
ochrony Pastwa dziedzictwa.
