kpss - pegem.net from -MOR-KPSS Vatandaşlık... · Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Temel Yurtta ş lık Bilgisi ve

2014 kpss’de94 soruyakaladık

vatandaşlık

2015kpss

tarzına en yakınözgün sorular

ve açıklamaları

ÖSYM

konu anlatımlıayrıntılı çözümlü

örnekleruyarılar

pratik bilgilerçıkmış sorular ve

açıklamaları

Komisyon

KPSS VATANDAŞLIK

ISBN 978-605-364-843-7

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayın ve satış haklarıPegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

24. Baskı: Kasım 2014, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül EroğluDizgi-Grafik Tasarım: Merve Koşar

Kapak Tasarımı: Gürsel AvcıBaskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti

İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/AYenimahalle/ANKARA

(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

Değerli Adaylar;

Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Temel Yurttaşlık Bilgisi ve Güncel Bilgiler” kapsamındaki 15 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;

■ Hukukun Temel Kavramları,■ Devlet Biçimleri Demokrasi ve Kuvvetler Ayrılığı,■ Anayasa Hukukuna Giriş Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Tarihi,■ 1982 Anayasasının Temel İlkeleri,■ Yasama,■ Yürütme,■ Yargı,■ Temel Hak ve Hürriyetler,■ İdare Hukuku bölümlerinden oluşmaktadır.

Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınma-sına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla so-mutlaştırılmasına, kavram haritaları, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde sunul-masına özen gösterilmiştir. Kitaba ayrıca 1982 Anayasası’nın en güncel metni ve yapılan anayasa değişiklikleri eklenmiştir.

Her ünitenin sonunda,

■ boşluk doldurma ve doğru/yanlış alıştırmaları,■ bulmaca,■ cevaplı testler ve■ çıkmış sorulara; yer verilmiştir.

Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarıma, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerime teşekkürü bir borç bilirim.

Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.

Komisyon

SUNU

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM Hukukun Temel Kavramları

Hukukun Tanımı........................................................................................................... 3

Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar ........................................................................ 4

Hukukun Kaynakları ................................................................................................ 4

Yazılı Kaynaklar (Asli Kaynaklar) ............................................................................ 5

Yazısız Kaynaklar (Tali Kaynaklar) ......................................................................... 5

Yardımcı Kaynaklar ................................................................................................. 5

Hukuk Kaynaklarıyla İlgili Kavramlar ....................................................................... 5

Hukuk Kurallarının Yaptırımları ............................................................................... 6

Hukukun Sistematiği ............................................................................................... 9

Kamu Hukuku Dalları................................................................................................. 10

1. Anayasa Hukuku ............................................................................................... 10

2. İdare Hukuku ..................................................................................................... 10

3. Yargılama Hukuku ............................................................................................. 11

4. Ceza Hukuku .................................................................................................... 11

5. Vergi Hukuku ..................................................................................................... 12

6. İcra ve İflas Hukuku .......................................................................................... 13

7. Devletler Genel (Umumi) Hukuku ..................................................................... 13

Özel Hukuk Dalları..................................................................................................... 13

1. Medeni Hukuk ................................................................................................... 13

Medeni Hukukta Hak Kavramı .............................................................................. 13

Hakkın Tanımı ve Türleri .................................................................................. 13

Hakkın Kazanılması ......................................................................................... 14

Hakkın Türleri ........................................................................................................ 14

Hakkın Korunması ............................................................................................ 16

A) Kişiler Hukuku .................................................................................................. 17

1. Gerçek Kişiler ............................................................................................... 17

Gerçek Kişiliğin Başlangıcı .......................................................................... 17

Gerçek Kişilerde Hak Ehliyeti....................................................................... 17

Gerçek Kişilerde Fiil Ehliyeti ........................................................................ 17

Gerçek Kişiliğin Sona Ermesi....................................................................... 18

2. Tüzel Kişiler .................................................................................................. 19

Tüzel Kişiliğin Başlangıcı ............................................................................. 19

Tüzel Kişilerde Fiil Ehliyeti ........................................................................... 19

Tüzel Kişiliğin Çeşitleri ................................................................................. 19

Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi ......................................................................... 20

B) Aile Hukuku ...................................................................................................... 20

C) Miras Hukuku ................................................................................................... 21

vi

D) Eşya Hukuku .................................................................................................... 21

2. Borçlar Hukuku ................................................................................................. 22

A. Hukuki Sözleşmeden Doğan Borçlar ........................................................... 22

B. Haksız Fiilden Doğan Borçlar ...................................................................... 23

C. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borçlar .................................................. 23

3. Ticaret Hukuku .................................................................................................. 24

4. Devletler Özel (Hususi) Hukuku ........................................................................ 25

Boşluk Doldurma ....................................................................................................... 26

Doğru / Yanlış ............................................................................................................ 28

Bulmaca..................................................................................................................... 29

Cevaplı Test ............................................................................................................... 30

Çıkmış Sorular ........................................................................................................... 34

2. BÖLÜM Devlet Biçimleri ve Hükûmet Sistemleri

Devlet ........................................................................................................................ 43

Devlet Kavramı ..................................................................................................... 43

Devlet Kurucu Unsurları ........................................................................................ 43

Devlet Kavramına İlişkin Ayrımlar ......................................................................... 43

Yapılarına Göre Devlet Şekilleri........................................................................ 43

Egemenliğin Kaynağına Göre Devlet Şekilleri .................................................. 44

Hükûmet Sistemleri ................................................................................................... 44

Kuvvetler Birliği ................................................................................................. 45

Kuvvetler Ayrılığı .............................................................................................. 45

Boşluk Doldurma ....................................................................................................... 46

Doğru / Yanlış ............................................................................................................ 48

Bulmaca..................................................................................................................... 49

Cevaplı Test ............................................................................................................... 50

Çıkmış Sorular ........................................................................................................... 52

vii

3. BÖLÜM Anayasa Hukukuna Giriş, Temel Kavramlarve Türk Anayasa Tarihi

Anayasa..................................................................................................................... 57Anayasa Kavramına İlişkin Ayrımlar ..................................................................... 57

Yazılı Anayasa - Yazısız Anayasa Ayrımı ......................................................... 57Maddi Anlamda Anayasa - Şeklî Anlamda Anayasa Ayrımı ............................. 57

Anayasacılık Hareketleri ve Anayasanın Üstünlüğü Sorunu ................................. 57Kurucu İktidar ................................................................................................... 58Aslî Kurucu İktidar ............................................................................................ 58Tâlî Kurucu İktidar ............................................................................................ 58

Türk Anayasa Tarihi ................................................................................................... 59Kanun-i Esasî (1876) ............................................................................................ 62

Şeklî Unsurlar ................................................................................................... 62Devletin Nitelikleri ............................................................................................. 62Hükûmet Sistemi .............................................................................................. 62Temel Hak ve Hürriyetler .................................................................................. 62Kanun-i Esasî’de 1909 Değişiklikleri (İkinci Meşrutiyet) ................................... 62

1921 Teşkilât-ı Esasiye Kanunu ............................................................................ 62Şeklî Unsurlar ................................................................................................... 62Devletin Nitelikleri ............................................................................................. 62Hükûmet Sistemi .............................................................................................. 62Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nda 29 Ekim 1923 Tarihli Değişiklikler .................... 63

1924 Anayasası .................................................................................................... 63Şeklî Unsurlar ................................................................................................... 63Devletin Nitelikleri ............................................................................................. 63Hükûmet Sistemi .............................................................................................. 63Temel Hak ve Hürriyetler .................................................................................. 631924 Anayasası’nda ‘‘Çoğunlukçu Demokrasi’’ Sorunu ................................... 63

1961 Anayasası .................................................................................................... 63Şeklî Unsurlar ................................................................................................... 63Devletin Nitelikleri ............................................................................................. 64Hükûmet Sistemi .............................................................................................. 64Temel Hak ve Hürriyetler .................................................................................. 64“Çoğunlukçu Demokrasi”den “Çoğulcu Demokrasi”ye ..................................... 641971-1973 Anayasa Değişiklikleri .................................................................... 64

1982 Anayasası .................................................................................................... 641982 Anayasasının Temel Özellikleri ............................................................... 65Türk Tarihindeki Referandumlar ....................................................................... 65

Boşluk Doldurma ....................................................................................................... 67Doğru / Yanlış ............................................................................................................ 69Bulmaca..................................................................................................................... 70Cevaplı Test ............................................................................................................... 71Çıkmış Sorular ........................................................................................................... 74

viii

4. BÖLÜM 1982 Anayasası’nın Temel İlkeleri

1982 Anayasası’na Giriş ve Anayasanın Temel İlkeleri ..............................................77

Başlangıç Metni .....................................................................................................77

1982 Anayasasının Temel İlkeleri ..........................................................................78

1. Laik Devlet .....................................................................................................78

2. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet ................................................................78

3. Demokratik Devlet .........................................................................................79

Siyasi Partiler ....................................................................................................79

Siyasi Partilerin Amaçlarına İlişkin Yasaklar ......................................................80

Siyasi Partilerin Örgütlenme ve Çalışmalarına İlişkin Yasaklar .........................80

Siyasi Partilerin Mali Denetimi ...........................................................................80

Siyasi Partilerin Kapatılması ..............................................................................80

4. İnsan Haklarına Saygılı Devlet ......................................................................81

Normlar Hiyerarşisi ............................................................................................81

5. Hukuk Devleti ................................................................................................81

Kanunî Hakim Güvencesi ..................................................................................82

Ceza Sorumluluğu İlkeleri .................................................................................82

6. Sosyal Devlet ................................................................................................82

Sosyal Devletin Uygulama Yöntemleri ..............................................................82

Eşitlik İlkesi ........................................................................................................82

Boşluk Doldurma ........................................................................................................83

Doğru / Yanlış .............................................................................................................85

Bulmaca......................................................................................................................86

Cevaplı Test ................................................................................................................87

Çıkmış Sorular ............................................................................................................93

5. BÖLÜM Yasama

Yasama Organı ........................................................................................................ 103Yasama Fonksiyonu ............................................................................................ 103Yasama Fonksiyonunun Genelliği, Asliliği (İlk-El) veDevredilmezliği .................................................................................................... 103Yasama İşlemleri ................................................................................................. 103

a) Kanunlar ..................................................................................................... 103Özel Usullere Tabi Kanunlar ........................................................................... 105

b) Parlamento Kararları .................................................................................. 106

İç tüzük ........................................................................................................... 106

TBMM Kuruluş ve Seçimler ................................................................................ 106

ix

TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü ...................................................................... 108

Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık) ............................................ 108

Yasama Dokunulmazlığı (Nisbi Dokunulmazlık) ............................................. 108

TBMM İç Yapı ve Çalışma Düzeni ...................................................................... 109

a) Başkanlık Divanı ........................................................................................ 109

b) Siyasi Parti Grupları ................................................................................... 110

c) Komisyonlar .................................................................................................111

d) Meclisin Toplanması ve Tatili .......................................................................111

e) Danışma Kurulu ..........................................................................................111

f) Toplantı ve Karar Yeter Sayısı ......................................................................111

TBMM Görev ve Yetkileri .................................................................................... 113

TBMM Bilgi Edinme ve Denetim Yolları .............................................................. 113

1. Soru ............................................................................................................ 113

2. Genel Görüşme .......................................................................................... 113

3. Meclis Araştırması ...................................................................................... 114

4. Meclis Soruşturması ................................................................................... 114

5. Gensoru ...................................................................................................... 114

Boşluk Doldurma ..................................................................................................... 115

Doğru / Yanlış .......................................................................................................... 117

Bulmaca ..................................................................................................................................118

Cevaplı Test ............................................................................................................. 119

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 125

6. BÖLÜM Yürütme

Yürütme ................................................................................................................... 135Cumhurbaşkanı ....................................................................................................... 135

Cumhurbaşkanı Seçimi ....................................................................................... 135Cumhurbaşkanı’nın Tarafsızlığı .......................................................................... 135Cumhurbaşkanı’nın Sorumsuzluğu ..................................................................... 135Cumhurbaşkanı’nın Görev ve Yetkileri ................................................................ 136

Yasama ile İlgili Olanlar .................................................................................. 136Yürütme ile İlgili Olanlar ................................................................................. 136Yargı ile İlgili Olanlar ....................................................................................... 136

Cumhurbaşkanlığı Örgütü ................................................................................... 137Bakanlar Kurulu ....................................................................................................... 137

Bakanlar Kurulu’nun Yapısı ................................................................................. 137Bakanların Sorumluluğu ...................................................................................... 137Geçici Bakanlar Kurulu ....................................................................................... 138Kanun Hükmünde Kararnameler ........................................................................ 138Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ......................................................................... 140Tüzük .................................................................................................................. 140Yönetmelik .......................................................................................................... 140

x

Millî Güvenlik Kurulu ........................................................................................... 140

Olağanüstü Yönetim Usulleri ................................................................................... 140

1. Olağanüstü Hal ............................................................................................... 140

2. Sıkıyönetim ..................................................................................................... 141

Sıkıyönetimde Görev ve Yetki ........................................................................ 141

Boşluk Doldurma ..................................................................................................... 143

Doğru / Yanlış .......................................................................................................... 146

Bulmaca................................................................................................................... 148

Cevaplı Test ............................................................................................................. 149

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 152

7. BÖLÜM Yargı

Yargı ........................................................................................................................ 161

Yargı Organı ............................................................................................................ 161

Mahkemelerin Bağımsızlığı ................................................................................. 161

Hakimlik Teminatı ................................................................................................ 161

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ....................................................................... 161

Anayasa Yargısı ve Anayasa Mahkemesi ............................................................... 164

Kuruluşu .............................................................................................................. 164

Anayasa Mahkemesi’nin Görevleri ..................................................................... 164

Anayasaya Uygunluk Denetimi ........................................................................... 165

Denetime Tabi Normlar ve İşlemler ................................................................ 165

Denetim Yolları ............................................................................................... 165

Anayasa Mahkemesi’nin Çalışma ve Yargılama Usulü .................................. 166

Anayasa Mahkemesi’nin Kararları .................................................................. 166

Adli Yargı ve Yargıtay .............................................................................................. 166

İdari Yargı ve Danıştay ............................................................................................ 167

Askeri Ceza Yargısı ve Askeri Yargıtay ................................................................... 167

Askeri İdari Yargı ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ............................................ 167

Uyuşmazlık Mahkemesi........................................................................................... 167

Sayıştay ................................................................................................................... 167

Boşluk Doldurma ..................................................................................................... 170

Doğru / Yanlış .......................................................................................................... 172

Bulmaca................................................................................................................... 174

Cevaplı Test ............................................................................................................. 175

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 178

xi

8. BÖLÜM Temel Hak ve Hürriyetler

Temel Hak ve Hürriyetler ......................................................................................... 185

Temel Hakların Türleri ............................................................................................. 185

Kişinin Hak ve Ödevleri (Negatif Statü Hakları) .................................................. 185

Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler (Pozitif Statü Hakları) ........................... 188

Siyasi Haklar ve Ödevler (Aktif Statü Hakları) .................................................... 191

Boşluk Doldurma ..................................................................................................... 194

Doğru / Yanlış .......................................................................................................... 196

Bulmaca. ................................................................................................................................ 197

Cevaplı Test ............................................................................................................. 198

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 201

9. BÖLÜM İdare Hukuku

İdare Hukuku ........................................................................................................... 207

İdare (Kamu Yönetimi)............................................................................................. 208

1. Merkezden Yönetim ........................................................................................ 209

2. Yerinden Yönetim ............................................................................................ 209

3. Merkezden ve Yerinden Yönetimin Yarar ve Sakıncaları ................................ 209

İdarenin Bütünlüğü İlkesi ......................................................................................... 209

Kamu Tüzel Kişiliği .................................................................................................. 210

İdari İşlemler ............................................................................................................ 210

İdarenin Yetkileri ...................................................................................................... 210

Kolluk Faaliyetleri .................................................................................................... 210

Kamu Düzeninin Unsurları....................................................................................... 211

Genel İdari Kolluk - Özel İdari Kolluk ....................................................................... 211

İdari Kolluk Makamları ............................................................................................. 211

Kamu Hizmetleri ...................................................................................................... 211

Kamu Hizmetlerinin Genel İlkeleri ........................................................................... 211

Kamu Malları ........................................................................................................... 212

Kamu Görevlisi Türleri ............................................................................................. 212

a. Memur ............................................................................................................. 212

b. Sözleşmeli Personel ....................................................................................... 212

c. Geçici Personel ............................................................................................... 212

d. İşçiler ............................................................................................................... 212

Memurluğa Giriş ...................................................................................................... 212

Memur Olma Koşulları ............................................................................................. 212

xii

Memurların Tâbi Olduğu Yükümlülükler ve Yasaklar ............................................... 212

Memurlar Hakkında Disiplin Soruşturması .............................................................. 213

Türkiye’nin İdari Teşkilat Yapısı ............................................................................... 214

Merkezin Başkent Teşkilatı ...................................................................................... 214

Cumhurbaşkanı ....................................................................................................... 215

Bakanlar Kurulu ....................................................................................................... 215

Başbakan ve Başbakanlık Teşkilatı ......................................................................... 215

Bakan ve Bakanlık Teşkilatı ..................................................................................... 215

Yeni Bakanlıklar ....................................................................................................... 215

Birleşen ve Değişen Bakanlıklar .............................................................................. 215

Merkeze Yardımcı Kuruluşlar .................................................................................. 215

Danıştay .............................................................................................................. 215

Sayıştay .............................................................................................................. 215

Milli Güvenlik Kurulu ........................................................................................... 215

Ekonomik Ve Sosyal Konsey .............................................................................. 216

Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı .............................................................................. 216

1. İl (Genel) İdaresi ............................................................................................. 216

a. Vali .................................................................................................................. 216

b. İl İdare Şube Başkanları (İl Müdürleri) ............................................................ 216

c. İl İdare Kurulu .................................................................................................. 216

2. İlçe İdaresi ....................................................................................................... 216

a. Kaymakam ...................................................................................................... 216

b. İlçe İdare Şube Başkanları .............................................................................. 217

c. İlçe İdare Kurulu .............................................................................................. 217

3. Bucak İdaresi .................................................................................................. 217

4. Bölgesel Örgütler ............................................................................................ 217

Yerinden Yönetim Kuruluşları .................................................................................. 217

1. İl Özel İdaresi....................................................................................................... 217

İl Özel İdaresinin Organları ...................................................................................... 218

a. İl Genel Meclisi ................................................................................................ 217

b. İl Encümeni ..................................................................................................... 218

c. Vali .................................................................................................................. 218

2. Belediye İdaresi ................................................................................................... 218

Belediyelerin organları ............................................................................................. 218

a. Belediye Meclisi .............................................................................................. 218

b. Belediye Encümeni ......................................................................................... 218

c. Belediye başkanı ............................................................................................. 218

Büyükşehir Belediyesi ............................................................................................. 218

a. Büyükşehir Belediye Meclisi ........................................................................... 219

b. Büyükşehir Belediye Encümeni ...................................................................... 219

c. Büyükşehir Belediye Başkanı .......................................................................... 219

3. Köy İdaresi........................................................................................................... 219

Köyün Organları ...................................................................................................... 219

xiii

a. Köy Derneği .................................................................................................... 219

b. İhtiyar Meclisi .................................................................................................. 219

c. Muhtar ............................................................................................................. 219

Mahalle Yönetimi ..................................................................................................... 219

Hizmetsel Kuruluşlar................................................................................................ 219

Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları....................................................... 220

Bağımsız İdari Otoriteler .......................................................................................... 220

Kamu Kurumları....................................................................................................... 220

RTÜK .................................................................................................................. 220

SPK ..................................................................................................................... 220

Millî İstihbarat Teşkilâtı (MİT) .............................................................................. 220

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ............................................................ 220

Hazine Müsteşarlığı ............................................................................................ 221

Rekabet Kurulu ................................................................................................... 221

Kamu İhale Kurulu (KİK) .................................................................................... 221

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ........................................................ 221

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ........................................ 221

Diyanet İşleri Başkanlığı ..................................................................................... 222

Merkez Bankası .................................................................................................. 222

TÜBİTAK ............................................................................................................. 222

Sosyal Güvenlik Kurumu ..................................................................................... 222

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) .............................................................................. 223

Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) ................................................. 223

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ........................................................... 223

Boşluk Doldurma ..................................................................................................... 225

Doğru / Yanlış .......................................................................................................... 227

Bulmaca................................................................................................................... 228

Cevaplı Test ............................................................................................................. 229

Çıkmış Sorular ......................................................................................................... 232

10. BÖLÜM Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

T.C. Anayasası Madde Dizini................................................................................... 241

1982 Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler ............................................................... 243

Ek - 1 21 Ekim 2007 Referandumu Tam Metni ........................................................ 267

Halkoyuna Sunulan Tam Metin ................................................................................ 267

Ek - 2 12 Eylül 2010 Referandumuyla Yapılan Değişiklikler .................................... 269

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Yapılan Değişiklikler ........................................ 280

Bulmaca Çözümleri ................................................................................................. 281

Genel Kültür’de

bizden

...soru39

yakaladı

sordu

2014 KPSS

PEGEM AKADEMİ SORULARIÖSYM SORULARI

2014

ANAYASAVATANDAŞLIK

xvii

1. Aşağıdakilerden hangisi, hem ilk derece hem son derece özelliğinde olan, yüksek mahkemedir?

A) Askeri Yargıtay

B) Danıştay

C) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

D) Yargıtay

E) Danıştay

11. Aşağıdakilerden hangisi Askerî Yüksek İdare Mahkemesi hakkında yanlış bir bilgidir?

A) İlk ve son derece mahkemesidir.

B) Askerî hizmete ait idari işlemlerden doğan davalara bakar

C) Askerî Yüksek İdare mahkemesinin, subay olmayan üyeleri de mevcuttur.

D) Askerî hâkim olan üyeler Genelkurmay Başkan-lığınca seçilir.

E) Üyelerin görev süresi 4 yılı geçmez.

5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 730 / 11. Soru

13. Aşağıdakilerden hangisi Askeri Yüksek İdare Mahkemesiyle ilgili yanlış bir bilgidir?

A) 1961 yılında kurulmuştur

B) Asker kişilerle ilgili idari uyuşmazlıkları çözümler

C) Konusu askeri hizmete ilişkin uyuşmazlıkları çö-zümler

D) İdari yargı örgütüdür

E) Kararları kesindir

Lisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 198 / 13. Soru

13. Aşağıdakilerden hangisi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi hakkında yanlış bir bilgidir?

A) Üyelerin görev süresi 4 yılı geçemez.

B) İlk ve son derece mahkemesidir.

C) Askeri hakim olan üyeler Genelkurmay Başkanlığı’nca seçilir.

D) AYİM’in subay olmayan üyeleri de mevcuttur.

E) Askeri hizmete ait idari işlemlerden doğan dava-lara bakar.

Lisans Mezunları İçin Tamamı Çözümlü Soru BankasıSayfa 227 / 13. Soru


ANAYASAVATANDAŞLIK

2014

xviii

2.

I. Yönetmelik

II. Kanun Hükmünde Kararname

III. Tüzük

Yukarıdaki hukuk kaynaklarını, normlar hiyerarşi-sine göre sıralayınız?

A) I, II ve II B) II, III ve I C) III,II ve I

D) III, I ve II E) II, I ve II

2. Aşağıdakilerden hangisi normlar hiyerarşisine göre en üst sırada yer alır?

A) Yönetmelik

B) Genelge

C) Kanun

D) Anayasa

E) Tüzük

Genel Yetenek Genel Kültür 30 DenemeDeneme 12 / 2. Soru

50.

I. Yönetmelik

II. Genelge

III. Anayasa

IV. Kanun Hükmünde Kararname

V. Tüzük

Yukarıda verilen normların, Normlar Hiyerarşisi çerçevesinde sıralaması aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) I, II, III, IV, V

B) V, IV, III, II, I

C) IV, V, I, III, II

D) III, IV, V, I,II

E) III, V, IV, II, I

Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 150. Soru

8. Aşağıdakilerden hangisi normlar hiyerarşisine uygun sıralamayı ifade etmektedir?

A) KHK-Tüzük-Anayasa

B) Tüzük-Yönetmelik-KHK

C) Anayasa-KHK-Tüzük

D) Genelge-Tüzük-Kanun

E) Kanun-Anayasa-KHK



2014

ANAYASAVATANDAŞLIK

xix

2.

I. Yönetmelik

II. Kanun Hükmünde Kararname

III. Tüzük

Yukarıdaki hukuk kaynaklarını, normlar hiyerarşi-sine göre sıralayınız?

A) I, II ve II B) II, III ve I C) III,II ve I

D) III, I ve II E) II, I ve II

3. Bir kişinin kendisinin ya da bir başkasının var-lığına yönelik ciddi bir tehdidi önlemek amaçlı üçüncü bir şahsın mal varlığına zarar vermeye ne ad verilir?

A) Kuvvet kullanma

B) Haksz fiil

C) Meşru müdafaa

D) Izdırar hali

E) Hukuki fiil

4. Aşağıdakilerden hangisi, TBMM üyelerinin doku-nulmazlığını kaldırır?

A) TBMM Genel Kurulu

B) TBMM Başkanı

C) Anayasa Mahkemesi

D) Danıştay

E) Bakanlar Kurulu

14. Aşağıdakilerden hangisi normlar hiyerarşisinde diğerlerinden daha üstte yer alır?

A) Yönetmelik

B) KHK

C) Kanun

D) Milletlerarası antlaşmalar

E) Anayasa


7.

I. Meşru müdafaa

II. Izdırar hali

III. Kuvvet Kullanma

Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri hakkın kişi eliyle korunması durumudur?

A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) I ve III

E) I, II ve III


16. “Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekilinin, Meclis kararı olmaksızın tu-tuklamama, sorguya çekilememe ve tutuklanamama” durumu aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?

A) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu

B) Yasama Dokunulmazlığı

C) Memurun Yasası

D) Hukukun Üstünlüğü

E) Yargı Bağımsızlığı5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 720 / 16. Soru


ANAYASAVATANDAŞLIK

2014

xx



B) TBMM Başkanı


D) Danıştay

E) Bakanlar Kurulu

9. Aşağıdakilerden hangisi yasama dokunulmazlığı-na ilişkin yanlış bir bilgidir?

A) Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali dokunulmaz-lık kapsamına girmez.

B) Yasama dokunulmazlığı mutlak ve sürekli bir ay-rıcalıktır.

C) Yasama dokunulmazlığından milletvekili olma-yan bakanlar da yararlanır.

D) Dokunulmazlık, yasama üyeleri hakkında hukuk davası açılmasına engel değildir.

E) Dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili dışında başka bir milletvekili de Anayasa Mahkemesine başvurabilir.


12. 1982 Anayasası’na göre aşağıdaki bilgilerden hangisi yasama dokunulmazlığı ile ilgili yanlış bir bilgidir?

A) Yasama dokunulmazlığı mutlaktır.

B) Yasama dokunulmazlığı sürekli değildir.

C) Yasama dokunulmazlığı süresince zaman aşımı istemez.

D) Yasama dokunulmazlığının amacı meclisin çalışmalarının aksamasını engellemektir.

E) Yasama dokunulmazlığına sahip milletvekilleri tutulamaz, tutuklanamaz, sorguya çekilemez ve yargılanamaz.


6. Aşağıdakilerden hangisi milletvekillerinin sahip ol-dukları yasama dokunulmazlığının bir sonucudur?

A) Milletvekillerinin görevleriyle bağdaşan meslek-lerini yürütebilmesi

B) Milletvekillerine görülmekte olan bir davada talimat verme yetkisinin olması

C) Milletvekillerinin meclis kararı olmaksızın tutuk-lanamaması

D) Milletvekillerinin gerekli gördükleri konularda Bakanlara soru yöneltebilmesi

E) Milletvekillerinin TBMM çalışmalarına katılma zorunluluğunun bulunmaması



2014

ANAYASAVATANDAŞLIK

xxi



B) TBMM Başkanı


D) Danıştay

E) Bakanlar Kurulu

5. Gizli oy-açık sayım döküm ilkesi ne zaman kabul edilmiştir?

A) 1934

B) 1946

C) 1950

D) 1955

E) 1961

6. Aşağıdakilerden hangisi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun başkanıdır?

A) Adalet Bakanı

B) Adalet Bakanı Müsteşarı

C) Anayasa Mahkemesi Başkanı

D) Yargıtay Başkanı

E) Danıştay Başkanı

10. 1982 Anayasasına göre, milletvekili dokunulmaz-lığı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-dur?

A) Milletvekilinin meclis çalışmalarında sarf ettiği bir sözden ötürü yargılanabilmesi için önce dokunu-lamazliğının kaldırılması gerekir.

B) Milletvekilinin dokunulmazlığı, ancak üye tamsa-yısının salt çoğunluğu ile kaldırılabilir.

C) Milletvekilinin görevi ile ilgili bir suçtan ötürü dokunulmazlığı, hakkında açılan meclis soruç-turmasından sonra kaldırılabilir.

D) Milletvekilinin ağır cezayı gerektiren suçüstü halinde, dokunulmazlığının kaldırılmasına gerek olmadan yargılanması mümkündür.

E) Milletvekiline karşı açılacak ceza davalarında da, hukuk davalarında da önce dokunulmazlığı-nın kaldırılması gerekir.


18. Gizli oy hakkı ilk kez hangi Anayasamızda kulla-nılmıştır?

A) 1876 Kanun-u Esasi

B) 1982 Anayasası

C) 1961 Anayasası

D) 1921 Teşkilat-ı Esasiye kanunu

E) 1924 Anayasası


6. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun Başkanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Adalet Bakanı

B) Yargıtay Başkanı

C) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı

D) Danıştay Başkanı

E) Adalet Bakanlığı Müsteşarı



ANAYASAVATANDAŞLIK

2014

xxii


A) Adalet Bakanı





4. Hakimler ve Savılar Yüksek Kurulu’nun Başkanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Adalet Bakanı

B) Yargıtay

C) Danıştay

D) Anayasa Mahkemesi Başkanı

E) Cumhuriyet Başsavcısı


55. 1982 Anayasası’na göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) HSYK, 22 asıl ve 12 yedek üyeden oluşur.

B) HSYK başkanı kuruldaki en kıdemli hâkim veya savcıdır.

C) Adalet Bakanlığı Müsteşarı kurulun tabii üyesidir.

D) Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir.

E) HSYK, 3 daire hâlinde çalışır.


9. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun Başkan-lığını aşağıdakilerden hangisi yapmaktadır?

A) Adalet Bakanı

B) Cumhurbaşkanı

C) Yargıtay Cumhuriyet Baş savcısı

D) Anayasa Mahkemesi Başkanı

E) Başbakan



2014

ANAYASAVATANDAŞLIK

xxiii

2. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kuruluyla ilgili aşağı-daki ifadelerden hangisi yanlıştır.

A) Adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme kurulun yetkilerindendir.

B) Üyeler 4 yıl için seçilirler ve süresi biten üye yeniden seçilebilir.

C) Anayasa’da açıkça düzenlenmiştir.

D) Kurulun başkanı Adalet Bakanlığı müsteşarıdır.

E) Kurul seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir başkan vekili seçer.


10. Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu’nun Başkanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı

B) Anayasa Mahkemesi Üyelerinden biri

C) Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı

D) Adalet Akademisi Başkanı

E) Adalet Bakanı



A) Adalet Bakanı






ANAYASAVATANDAŞLIK

2014

xxiv

7. Aşağıdakilerden hangisi,taşradaki amirin merkeze danışmadan karar alabilmesidir?

A) Yetki genişliği

B) İdari vesayet

C) Hiyerarşi

D) İdarenin bütünlüğü

E) Yerinden Yönetim

1. Yetki genişliği ilkesinden aşağıdaki kamu görevli-lerinden hangisi faydalanır?

A) Bakan

B) Kaymakam

C) Müsteşar

D) Milletvekili

E) Vali


1. 1982 Anayasası’na göre “Yetki Genişliği” ilkesi aşa-ğıda verilenlerden hangisinde uygulanır?

A) İllerde

B) İlçelerde

C) Belediyelerde

D) Bucaklarda

E) Köylerde

5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru BankasıSayfa 731 / 1. Soru

52. Aşağıdakilerden hangisi valinin merkeze danış-madan, karar alabilmesini ifade eder?

A) Vesayet ilkesi

B) Yetki genişliği ilkesi

C) Kanuni idare ilkesi

D) İdarenin Bütünlüğü ilkesi

E) Hiyerarşi ilkesi



2014

ANAYASAVATANDAŞLIK

xxv

53. Aşağıdakilerden hangisi yetki genişliği ilkesi uya-rınca merkezî idare adına merkeze danışmadan karar alabilir?

A) Vali

B) Kaymakam

C) İl idare şube başkanı

D) İlçe idare şube başkanı

E) Bucak müdürü


50. 1982 Anayasası’na göre aşağıdakilerden hangisi yetki genişliğini kullanabilir?

A) Kaymakam

B) Bucak Müdürü

C) Vali

D) Başbakan

E) Cumhurbaşkanı


57. Yetki genişliği aşağıdakilerden hangisine tanın-mıştır?

A) İl

B) İlçe

C) Köy

D) Bakanlık

E) MüsteşarlıkGenel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 1457. Soru



B) İdari vesayet

C) Hiyerarşi




ANAYASAVATANDAŞLIK

2014

xxvi

1. 1982 Anayasası’na göre, yetki genişliği ilkesi aşağıdakilerden hangisine tanınmıştır?

A) Bucak idaresine

B) Belediye idarelerine

C) Büyükşehir belediyesi idaresine

D) İl idaresine

E) İlçe idaresineLisans Mezunları İçin Konu Anlatımlı KitapSayfa 244 / 1. Soru

2. Aşağıdakilerden hangisi valinin, merkeze danış-madan da karar alabilmesini ifade eder?

A) Vesayet ilkesi

B) Kanuni idare ilkesi

C) Yetki genişliği ilkesi

D) Yerinden yönetim ilkesi

E) İdarenin bütünlüğü ilkesi




B) İdari vesayet

C) Hiyerarşi



1 PEGEM AKADEMİ

20113

20103

20093

20083

20073

20062

20052

20123

20133

20142

"Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir.""Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir."

SOKRATESSOKRATES

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI

HUKUKUN TANIMI

KAMU HUKUKU DALLARI

ÖZEL HUKUK DALLARI

HUKUKUNTEMEL KAVRAMLARI

HUKUKUN TANIMI

Sosyal hayatı düzenleyen, uyulmadığı takdirde maddi yaptırımla karşılaşacağımız kamu gücüyle desteklenmiş kurallar bütünüdür. Tarihte devlet kavramının oluşmasıyla beraber hukuk kuralları da ortaya çıkmıştır. Binlerce yıllık insanlık tarihinde toplumların oluşturdukları örf - adet, din, ahlak ve görgü gibi toplumsal kuralların bazıla-rına uyulmasının zorunlu hale getirilmesi ve uyulmaması durumunda devlet tarafından yaptırımlar uygulanması ilk hukuk kurallarını oluşturmuştur. Bir başka deyişle hukuk kurallarının kökenini toplumsal hayatı oluşturan diğer kurallar oluşturur. Örneğin yolda karşılaştığımız birine selam vermek bir görgü kuralıyken asker kişilerin birbirlerini selamlamaları hukuk kuralıdır. Askerlikte astın üstüne selam vermemesinin cezai yaptırımı vardır.

1. BÖLÜM

4

Sosyal Hayatı Düzenleyen Kurallar

DİN

KURALLARI

Tanrı tarafından konu-lan bir takım emir ve yasaklardır.Din kurallarını içeriği iti-bariyle iki türlü incelemek mümkündür.Hukuk, dünyevi kurallarla daha çok ilgilidir.

Uhrevi DünyeviAllah ile kul arasındaki ilişkiyi düzenler.Örn: Namaz Kılmak,Oruç Tutmak

İnsanların birbirleri-yle olan ilişkilerini düzenler.Örn:Zekat Vermek,Zina Yapmamak

Yaptırımı↓

Günahkar Olma↓

YAPTIRIMI MANEVİDİR

AHLAK

KURALLARI

Kişilerin birbirleriyle ya da kendi vicdanlarıyla olan ilişkilerini düzenler. Ahlak kuralları uyulması gereken duruma göre ikiye ayrılır.

SubjektifAhlak Kuralları

ObjektifAhlak Kuralları

Kişinin kendi vicdanına karşı nasıl davranması gerektiğini düzenler.Örn: Dürüst Olmak, Yalan Söylememek

Kişilerin başkalarına nasıl davranmaları gerektiğini düzenler.Örn: Yoksullara yardım etmek

Yaptırımı↓

Ayıplanma↓

YAPTIRIMIMANEVİDİR

ÖRF-ADET

KURALLARI

Uzun yıllardan beri sürekli yapılagelen toplumsal davranış kalıplarıdır.

Bir davranışın örf - adet kuralı olarak kabul edilebilmesi için uzun zamandan beri tekrar edilmesi, sürekli olması ve geniş bir bölgede uygulanıyor olması gerekir.Örn: Nikah öncesi sözlenmek

Yaptırımı↓

Dışlanma↓


GÖRGÜ

KURALLARI

Bir kişinin hangi du-rumda nasıl davranması gerektiğini düzenleyen kurallarıdır.

Görgü kuralları diğer sosyal kurallara göre müeyyidesi en az olan ve hukuk kurallarını en az etkileyen kurallardır. Ama diplomatik teamüllerin kökeni görgü kurallarıdır.Örn: Bir davete temiz kıyafetlerle katılmak vb.

Yaptırımı↓

Alay edilme↓


HUKUK

KURALLARI

Kişilerin birbirleriyle kurdukları ya da kişiyle toplum arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar bütünüdür.

Sosyal hayatı düzenleyen diğer kurallarla birebir ilgilidir. Özellikle ahlak kurallarının uygun bulmadığı bir konuyu hukuk kuralları uygun bulmaz. Diğer kurallardan en temel farkı maddi yaptırımlı olmasıdır.Örn: Hırsızlık yapmamak

Yaptırımı↓

Ceza, Cebri İcra, Tazminat, Hükümsüzlük,

İptal↓

YAPTIRIMI MADDİDİR

Not

Hukukun Kaynakları

Hakim başvurmak Hakim eğer

Yazılı Hukuk Kuralları

Anayasa

Kanun

Kanun hükmünde kararname

Tüzük

Yönetmelik

Yardımcı Kaynaklar

İçtihat (O konuyla ilgili daha önce alın-

mış hukuksal kararlar(emsal dava))

Bilimsel görüş (Doktrin-Öğreti)

Yazısız Hukuk Kuralları

Örf- Adet

zorunda

mevzu hukuk↓

kanun boşluğu

isterse

müsbet hukuk↓

hukuk boşluğu

5

Yazılı Kaynaklar (Asli Kaynaklar)

Not

Normlar Hiyerarşisi

AnayasaYasalar

Tüzükler

Yönetmelikler

Diğer Düzenleyici İşlemler

Yazısız Kaynaklar (Tali Kaynaklar) Herhangi bir makam tarafından konulmayan, kendili-ğinden oluşan yazısız hukuk kurallarıdır. Bir örf adetin hukukun kaynağı olabilmesi için 3 unsur aranır:1. Maddi unsur: Devamlılık ve tekrarlamadır.2. Manevi unsur: Toplumdaki genel inanıştır.3. Hukuki unsur: Maddi yaptırımdır.

Memleketin her yerinde bilinen ve uygulanan kurallar “genel örf ve adet hukukunu” oluşturur. Yarıcılık (tarımla ilgili) ve ortakçılık (hayvancılıkla ilgili) kural-lar tüm ülkede bilinen genel örf ve adet kurallarıdır.

Belli bir yörede uygulanan ya da sadece belli bir mes-lek grubunda geçerli örf ve adetler “özel örf ve adet” hukukunu oluşturur.

Yardımcı Kaynaklar İçtihatlar: O konuyla ilgili daha önce verilmiş yargı

kararlarıdır. Türk hukukunda hakimler içtihatlardan yararlanmak zorunda değildir. Ancak hukuk boşluğu oluşması durumunda isteğe bağlı olarak örnek oluş-turacak daha önceki kararlardan faydalanabilirler.

Bilimsel Görüş (Doktrin): Hakkında net hüküm bulunmayan tartışmalı konularda hukuk bilim adamlarının ya da önemli hukuksal akımların görüşlerine başvurulması ve buradan hüküm çı-karılmasını sağlar.

Hakimler bir uyuşmazlığı çözümlerken ya da bir dava görüşülürken önem derecesine göre yukarıdaki kay-naklardan yararlanırlar. Önce yazılı kaynaklara bakıl-malıdır. Yazılı kaynaklarda olaya uygulanacak bir norm bulunamazsa - buna kanun boşluğu denir - yazısız kaynaklara bakılması zorunludur. Yazısız kaynaklar-da da uygulanacak bir norm bulunamaması durumun-da - buna da hukuk boşluğu denir - istenirse yardım-cı kaynaklara bakılabilir. Ancak yardımcı kaynaklardan yararlanılması zorunlu değildir. Hakim yardımcı kay-naklara bakmadan önce ya da baktıktan sonra hala davada uygulanacak bir norm bulamıyorsa re’sen (kendiliğinden) karar verir. Yani hakim, kanun koyucu olsaydı nasıl davranacağını düşünür ve hukuk yaratır.

Hukuk Kaynaklarıyla İlgili Kavramlar Kanun Boşluğu: Hakimin bir uyuşmazlığın çö-

zümünde uygulayabileceği yazılı hukuk kuralının bulunmayışıdır. Hakim böyle bir durumda örf ve adet hukukundan yararlanmak zorundadır. (Ör-neğin; sözlenme ile ilgili çıkacak uyuşmazlıklar.)

Hukuk Boşluğu: Hakimin bir uyuşmazlığın çö-zümünde uygulayabileceği yazılı ya da yazısız hukuk kuralının bulunmayışıdır.

Hakim böyle bir durumda kendini kural koyucu yerine koyarak sadece o olay için geçerli olacak bir hukuk yaratır. (Örneğin; ilk kredi kartı aidatı dosyaları.)

Pozitif Hukuk: Müspet hukuk ya da yürürlükteki hukuk olarak da adlandırılır. Belli bir ülkede, belli bir dönemde yürürlükte bulunan yazılı-yazısız hu-kuk kurallarının bütününe denir.

Mevzu Hukuk: Mevzuat olarak da adlandırılır. Bir ülkede yetkili makamlar tarafından konulan ve ha-len yürürlükte bulunan yazılı hukuk kurallarının tü-müne denir.

6

Tabii Hukuk: İdeal hukuk ya da doğal hukuk ola-rak da adlandırılan “olması istenen” hukuktur. Akıl yoluyla ulaşılabilecek mutlak adalet düşüncesinin bir ürünüdür. İnsanın sadece insan olmaktan kay-naklanan doğal hakları olduğu anlayışına dayanır.

Tarihi Hukuk: Şu an yürürlükte bulunmayan huku-ka denir.

Örneğin: Kanunname-i Ali Osman

Mevzu Hukuk

Gereği Düşünüldü

Örnek Olay: Hakim olsaydınız ne yapardınız?Rıfkı Bey eşi Nevin Hanım'la beraber reenkarnas-yon, düşünce gücü, ruh çağırma gibi metafizik fa-aliyetlerle oldukça ilgilidirler. Tüm gelirlerini bu ko-nuda seminerlere gitmeye ve ilgili kitapları almaya harcamaktadırlar. Evlerinde son malvarlıkları ola-rak dedelerinden kalan antika bir vazo kalmıştır. Rıfkı Bey ne kadar ısrar etse de Nevin Hanım va-zoyu satmaya ikna olmamaktadır. Rıfkı beyler düzenledikleri bir ruh çağırma sean-sına arkadaşlarını da davet ederler. Evleri gelen misafirlerle dolup taşmıştır. Dedelerinin ruhunu ça-ğırmaya karar verirler. Seansın en yoğun anında birden dedenin ruhu gelir. Tüm misafirlerin gözü önünde antika vazoyu alır ve Rıfkı Bey'in kafasına indirir. Rıfkı Bey kanlar içinde yerde kalır. Vazo kı-rılmıştır. Rıfkı Bey kendisine saldıran dedesi hak-kında suç duyurusunda bulunur. Ayrıca dedesinin vazonun bedelini tazmin etmesini makamınızdan talep eder. Tüm misafirler olan olaya tanıktır.

Soru: Rıfkı Bey’in açacağı davada hangi gerek-çeyle ne tür bir karar verirsiniz?Yanıt: Şikayetçi olunan kişi yaşamamaktadır. Ya-şamayan kişilerin suç işlemeleriyle ilgili kanunlar-da hüküm bulunmamaktadır. Ceza hukuku kanuna dayanır. Yani kanunda yazmayan konularda suç ve ceza olmaz. O nedenle suç duyurusu dikkate alınmaz. Yaşamayan kişilerin verdikleri maddi ya da manevi zararlarla ilgili ne yazılı ne yazısız hu-kuk kaynaklarında bir hüküm bulunmamaktadır. Bu durumda hukuk boşluğu vardır. Ancak suçlu olduğu iddia edilen kişinin yaşamıyor olması doğa kurallarına da aykırıdır. Dava açma şartları ger-çekleşmediğinden dava reddedilir.

Hukuk Kurallarının YaptırımlarıMüeyyide (Yaptırım): Sosyal hayatı düzenleyen normlara aykırı davrandığımızda alacağımız tepkidir. İkiye ayrılır:a) Manevi Müeyyide: Hukuk kuralları dışındaki sos-

yal kurallara uymadığımızda karşılaştığımız tepki-dir. Örn: ayıplama, küçümseme, dışlama, arkasın-dan konuşma, lakap takma, davet etmeme, saygı göstermeme vb.

b) Maddi Müeyyide: Hukuk kurallarına uyulmadığın-da karşılaştığımız tepkidir. Maddi müdeyyideler kamu gücü tarafından desteklenir.

Maddi Yaptırım Türleri

Hukukun Yaptırımı

Ceza

Cebri İcra

İptal

Hükümsüzlük

Maddi Tazminat

Manevi Tazminat

Tazminat

Tek Taraflı Bağlamazlık

Butlan

Yokluk

A. Ceza: Kanunun suç işleyen kişiye uygulananması-nı öngördüğü yaptırım türüdür. Ör: Para cezası, hapis cezası, müebbet hapis, ağırlaştırılmış müebbet hapis vb. Disiplin cezaları ise belli statü içinde bulunan kim-selere hizmet ve içdüzenle ilgili kurallara aykırı davra-nışta bulundukları zaman uygulanan cezalardır.

7

Disiplin cezaları (Memurlar)

1. Uyarma2. Kınama3. Aylıktan kesme4. Kademe ilerlemesinin durdurulması5. Devlet memurluğundan çıkarma

B. Cebri İcra: Kişilerin yapmakla yükümlü oldukları davranışları yapmamaları durumunda kişilere kamu gücü uygulanarak söz konusu davranışın zorla yaptı-rılmasıdır. Askerlik (yapılmadığında zorla yaptırılır) Vergi Haciz Nafaka (ödenmediğinde zorla alınır)

C. Tazminat: Hukuka aykırı olarak başkalarına verilen zararın ödetilmesi biçimindeki yaptırımdır. Haksız fiil ve sözleşme hükümlerine aykırılık sonucu karşı tarafa za-rar verilmişse maddi veya manevi tazminata hükmedilir. Aynen veya nakden ödeme zorunluluğu gelir. Herkes haksız fiiller sonucu verdiği zararı ödemekle yüküm-lüdür. Eğer verilen zarar ölçülebilir nitelikte ise maddi tazminat, eğer şeref, haysiyet gibi ölçülemeyen şeylere zarar verilirse manevi tazminat yaptırımı uygulanır.

Tazminat

D. İptal: Hukuk kurallarına aykırı biçimde yapılmış olan "idari işlemin" ortadan kaldırılması için uygula-nan müeyyidedir. Ör. Bir öğrencinin hukuka aykırı bi-çimde sınavlara girmesine engel olunması, bir kamu kurumu yetkilisinin memuru haksız biçimde işten çı-karması, arsasına inşaat yapacak vatandaşa inşaat izninin verilmemesi vb. durumunda dava açılarak hu-kuka aykırı işlemin ortadan kaldırılması.

Sadece devletin, yani idarenin hukuka -

İptal davaları idari yargıda açılır. Türk yargı siste-minde idari yargı alanında görevli yüksek mahkeme Danıştay'dır. İdare mahkemelerinde açılan iptal da-valarının sonuçlarına karşı Danıştay'a temyize gidilir.

E. Hükümsüzlük: Bir hukuki işlem hukuk kurallarının öngörüldüğü şekilde yapılmaması ya da kanuna aykı-rı olarak yapılması halinde hukuki sonuç doğurmama-sıdır. Çeşitli türleri vardır.

Yokluk

Butlan

Tek taraflı bağlamazlıkI. Yokluk: Yapılan bir hukuksal işlemin kurucu unsur-larında eksiklik olması durumunda yapılan işlem yok hükmündedir.

İmzasız senet

İmam nikahıII. Butlan: Bir hukuksal iş ya da işlem şekil unsurla-rına uygun olarak yapılmış olsa dahi içeriğinde yani konusunda hukuka aykırıklar, sakatlıklar olması du-rumudur.

→ Mutlak Butlan (Akıl hastası bir kimsenin evlenme-si, Evli birinin evlenmesi) (Tamamı sakat)

→ Nisbi Butlan (Sarhoşluk anındaki evlilik)

III. Tek taraflı bağımsızlık: 18 yaşından küçük bir kişiyle, reşit olan kişilerin aralarında yaptıkları söz-leşmelerin hükümleri, 18 yaşından küçük kişiyi bağ-lamaz. Ama karşı tarafı bağlar. Ancak sözleşmeye veli onay verirse her iki tarafı da bağlar. Velisi onay vermezse her iki tarafı da bağlamaz.

8

CEZA CEBRİ İCRA TAZMİNAT HÜKÜMSÜZLÜK İPTAL

Kanunlara göre suç işleyen kişilere karşı uygulanan yaptırımdır.

Kişinin hukuk kurallarına göre yapmakla yükümlü olduğu bir şeyi yapmadığında bunun kişiye zorla yaptırılmasıdır.

Kişiler ya da devlet fark etmez herkes başkasına verdiği zararı öde-mekle yükümlüdür.

Bir hukuksal işlemin kanunun öngördüğü şekilde yapılmaması veya kanuna aykırı olarak yapılması durumunda hukuki sonuç doğurmamasıdır.

Sadece devletin, yani idarenin hukuka aykırı işlemlerine karşı açılan iptal davaları sonucunda verilen kararlardır.

Hapis,Müebbet Hapis, Adli Para cezası, İdari Para Cezası, Men cezası, Kitap okuma cezası

Askeri cezalar: Göz hapsi

Disiplin Cezaları: Uyarma Kınama Aylıktan Kesme Geçici İşten

Çıkarma Tamamen işten

çıkarma

Şu kişilere disiplin cezası verilebilir: Memur Asker Öğrenci Dernek, Siyasi

Parti, Sendika, Meslek Odası üyesi vs

Not: İşçilere, ev hanımlarına, belli statüde bulunma-yan kişilere disiplin cezası verilemez.

Örn: Kişiler senet imzaladıklarında bunu vadesinde ödemek zorundadırlar. Ödeme-diklerinde alacaklı, icra dairelerine başvurarak haciz yoluyla cebri icra yaptırır.

Maddi Tazminat:Eğer verilen zarar ölçülebilir nitelikteyse bunun karşılığında ödenen para-sal karşılık maddi tazminattır.Örn: Komşunun camını kırdığımızda camın bedelini aynen ya da nakden ödememiz gerekir.

Yokluk: Kanunun şekil şartı koyduğu bir hukuksal işlemin şekil unsurlarına aykırı olarak yapılması durumunda yok kabul edilmesidir.Örn: İmam Nikahı, Tapu memuru önünde yapılmayan arsa satışı

İptal Yaptırımı Uygulanacak Örnek Durumlar: Öğrencinin

haksız yere sınava alınmaması

Memurun haksız yere işten çıkarılması

Belediyenin kamulaştırma kararının imar kanununa aykırı olması

Sağlık bakanlığının haksız yere bir ilacın kullanımını yasaklaması kararı

Örn: Kişiler yardım etmediklerinde kötü duruma düşecek yakınlarına nafaka öde-mek zorundadırlar. Öde-mediklerinde nafakaya hak kazanan kişiler bunu zorla tahsil edebilirler.

Butlan: Bir hukuksal iş ya da işlem kanunun öngördüğü şekil şartlarına uymakla be-raber içeriğinin hukuka aykırı olması durumudur.Örn: Ayırt etme gücü olmayan bir kişinin evlenmesi, yabancı uyruklu bir kişinin milletvekili seçilmesi

Manevi TazminatSubjektif ve maddi olarak ölçüleme-yen zararları karşılamak amacıyla ödediğimiz parasal karşılıktır.Örn: Rakip firmanın sahibinin özel yaşantısı hakkında basına yalan bilgiler vererek onu küçük düşüren diğer firma sahibi, haki-min takdir edeceği bir bedeli karşı tarafa ödemek zorundadır

İptal davası idari yargıda açılır.Günlük hayatta, “senedimi iptal et-tirdim”, “Nişan iptal oldu”, “sözleşmem yıl sonunda iptal edilecek” şeklinde kullandığımız iptal sözcüklerinin iptal yaptırımıyla ilgisi yoktur.

Tek Taraflı Bağlamazlık: Sözleşme yapma ehliyetine sahip olmayan bir küçüğün ya da attığı imzadan sorumluluğu olmayan bir kişiyle reşit olan kişilerin aralarında yaptıkları sözleşmeler sadece reşit olan kişiyi bağlar. Karşı tarafı bağlamaz.Örn: 17 yaşındaki bir çocuğun dershaneyle sözleşme imzalaması.

Örn: Askerlik çağı geldiği halde hala askere gitmeyen erkek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları askere cebri icra yoluyla alınırlar.

Örn: Gece 02:00’de arkadaşının evinden ayrılan Sabahattin, modifiye ettiği ve “faça şahin” adını taktığı otomobiliyle Eryaman semtinde dolaşmaktadır. Bir kav-şağa denk gelir. Kavşağın etrafı boş arazi olduğu ve aydınlatma yeterli olduğu için yolun her yanını görebilmektedir. Yol bomboştur. Ama gittiği yöndeki trafik lambası kırmızı yanıyordur.- “Bu ışıkta durana enayi derler.” diyerek yoluna de-vam eden Sabahattin’i bir sonraki kavşakta trafik polisleri beklemektedirler. Çün-kü önceki kavşakta kamera vardır. Kırmızı ışıkta geçtiği tespit edilmiştir. Kendi-sine trafik cezası kesilir.YORUM: Bu olayda Sabahattin kimseye ne maddi ne de manevi anlamda zarar vermemiştir. Ödediği para verdiği zararın karşılığı değil, hukuk kurallarını çiğne-menin karşılığıdır.

Documents

kpss - pegem.net from -MOR-KPSS Vatandaşlık... · Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan “Temel Yurtta ş lık Bilgisi ve