koü tesis lab raporları

8/2/2019 ko tesis lab raporlar

1/38

KOCAEL NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES

ELEKTRK MHENDSL BLM

ELEKTRK TESSLER LABORATUARI

DENEY RAPORU

AD SOYAD

NUMARA

DENEY GRUBU

DENEYN ADI

DENEY TARH

DENEY RAPOR

NOTU


2/38

KOCAEL NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES

ELEKTRK MHENDSL BLM

ELEKTRK TESSLER LABORATUARIDENEY RAPORU

AD SOYAD

NUMARA

DENEY GRUBU

DENEYN ADI AKIM VE GERLM TRANSFORMATRLER

DENEY TARH

DENEY RAPOR

NOTU


3/38

2

l Transformatrlerinin Kullanl Amalar: Yksek gerilim ve byk akmlarn l aletleri ilellmesinde byk zorluklar vardr. l aletlerinin, yksek gerilimden yaltlmas veya aletbobinlerinin yksek akmlara dayanabilecek byklklerdeimal edilmesi belirli deerlerden sonrammkn olmaz. Bu nedenle yksek gerilim deerleri ve byk akmlarn llmesinde ltransformatrleri kullanlr. l transformatrlerinin sekonder devrelerinde, yksek gerilimler

ve yksek akmlar l aletlerinin gvenle alabilecei deerlere indirilir.l transformatrleri lmelerin gvenli, kolay ve doru bir ekilde yaplmasna yardmc olduugibi, alanlar da yksek gerilimlerden korur. Bunlara Redktrler denilmektedir.l transformatrleri trafolarnn sekonder devrelerine, ampermetre, voltmetre, wattmetre,rleler ve baz kontrol cihazlar balanabilir. Bu transformatrlerin yklerinin yalnz l aletleriveya rleler olduundan gleri olduka dktr.l transformatrlerinin primer ve sekonder ular arasnda herhangi bir faz fark yoktur. Heriki sarg birbiriden bamsz sarlmtr.l Transformatrleri eitleri: Genel olarak akm ve gerilim llmesinde kullanldklarndan,akm ve gerilim transformatrleri olarak 2 ana gruba ayrlrlar.

1)Akm Transformatrleri: Gerilimin alak veya yksek olmasna baklmakszn byk

akmlarn llmesinde kullanlrlar. Buna gre akm transformatrleri. AG devrelerinde, l aletleri ile llemeyecek kadar, yksek akmlarn llmesinde, YG devrelerinde de akmn gvenli bir ekilde llmesi iin l aletlerini, yksek

gerilimden yaltmakta kullanlr.Akm transformatrlerinin, primer devreleri, kaln telden az spirli, sekonder devreleri ise, incetelden ok spirli yaplrlar. Nve ekli, mantel veya ekirdek tip olabilir. Saclarn magnetikendksiyonu ok yksektir. Bu lme yanllklarn gidermek asndan gereklidir. Nvenin ak

younluu ok dktr, nvenin doymas lmede yanllk yaratr. Akm transformatrlerinindntrme oran, 21 IIK = dir. Primer akmlar; 10-12-15-20-25-30-40-50-60-75-110-150-

200-300-600-1000-2000-4000A olabilir. Sekonder akm ise ou zaman 5Adir. Ancak 1A ve

2Ade olabilir.Akm transformatrlerinin sekonder devreleri ksa devrede alrlar. Bu nedenle ykszbraklmamaldr. Zira yksz braklrsa, sekonder devre sargs aks, primer devre sargs aksnagre ters ynde olan magnetik ak ortadan kalkar. Bu durumda, sekonder sarm says ile orantlolarak, yksek gerilimler endklenerek sarmlarn izolasyonu bozulur. Magnetik aknn yksekolmas nedeniyle, demir kayplar artarak nveyi str. Ayrca transformatrlerin sekonderdevreleri ve gvdeleri topraklanmaldr. Akm transformatrlerinin dntrme oranlardeitirilebilir. rnein, pens-ampermetre, 50/5 oranl bir akm transformatrnde, primersargs iki spirli olursa 30/5, 3 spirli olursa 20/5, 4 spirli olursa 15/5 dntrme oranna sahip

olur. Akm transformatrlerinin de hata snrlar vardr. Hatas, 100

1

21

=

I

KIIh olarak

bulunur. Hata mknatslanma akmndan dolay oluur. Bu nedenle, ok iyi salar kullanlmaldr.2)Gerilim Transformatrleri: Genel olarak 600Vtan fazla olan gerilimlerin llmesi iin yaltmzorluklar nedeniyle, l aletleri kullanlmaz.Bilindii gibi, l transformatrleri; l, kumanda,koruma, ayar ve izolasyon amalar ile kullanlmaktadr. Gerilim transformatrlerinin primergerilimleri ebeke gerilimine eittir. Sekonder gerilimi ise; 100-110V gibi kk gerilimdeerleridir. Transformatrlerin, sekonder devresine balanan voltmetre, herhangi bir ilemegerek kalmadan, dorudan, llmesi istenen gerilim deerine gre, ayar edilir. Bylece okuma veilem hatalar azaltlm olur. Gerilim transformatrlerinin gleri ok kk(10VA-500VA) olup,bunlarda da l aletlerinde olduu gibi kalite snflar(0,1den 5e kadar) vardr. Butransformatrler ok kk gerilim altnda veya yksz iletilmelidirler. Ksa devreye

dayankszdrlar. Gerilim transformatrlerinin anma gleri; 10-15-25-30-75-100-150-500-300-40-500VA olup, kalite snflar; 0,1-0,2-0,5-1-3-5 deerlerindedir.


4/38

3

Yaplan Deneyler:1-)Akm Transformatrnn Polarite Kontrol:Deney dzenei uygun ekilde kuruldu ve kaynak yardmyla ufak bir gerilim verilip, l aletininiaretine gre polarite belirlendi.2-)Akm Transformatrnn Doyma Karakteristiinin Belirlenmesi:

Deneydetransformatrnn primer taraf bota brakld ve sekonder tarafndan, ototransformatrnn yardmyla verilen gerilim deerleriyle birlikte sekonder devreden geen akmdeerleri kaydedildi. Ama, transformatr nvesinin, hangi gerilim deerinden sonra, verdii akmdeerinin deimedii durumu bulmaktr. Sonular;

Gerili

m

1,069

2,067

3,35

4,14 5,17 6,14 7,34 8,15 9,05 10,0 11,0 12,0 13,0

Akm 0,01 0,02 0,03

0,04 0,05 0,06 0,10 0,19 0,35 0,60 0,94 1,35 1,85

0 2 4 6 8 10 12 14

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2

V2 (Volt)

Im(

Amper)

Grafikten de grld gibi dorusal alma blgesi 68 Volt arasndadr. Erinin dirsek noktasburasdr. Bu deerden sonra transformatr doymaya girmeye balamtr ve deerler hatalokunabilir.


5/38

4

3-)Akm Transformatrnn evirme Orannn Belirlenmesi:Ayn primer akm geecek ekilde birbirinden farkl evirme oranlar olan 3 adet akmtransformatr birbirlerineseri balanarak geen akmlarn sekonderde ki evirme oranlar

okundu bylece primer ve sekonder akmlar arasndaki evirme oran belirlendi. 10/5 liktransformatr iin ( )

12 IfI = erisi izilmitir. Daha sonra her transformatr iin yzde

evirme oran hatalar hesaplanmtr. Sonular;

Primer Akm (A) I2 (A) I3 (A) I4 (A)2 1 0,30 0,304 2 0,60 0,606 3 0,95 0,95

0 0.5 1 1.5 2 2.5 30

1

2

3

4

5

6

I2 (Amper)

I1(Amper)

Yzde evirme Oran Hatalar:

100%1

21

=

I

II Forml tm hesaplamalar iin kullanlacaktr.

10/5lik Transformatr in:

50%100212% =

= 50%100

424% =

= 50%100

636% =

=


85%1002

3,02% =

= 85%100

4

6,04% =

= 167,84%100

6

95,06% =

=


85%1002

3,02% =

= 85%100

4

6,04% =

= 167,84%100

6

95,06% =

=


6/38

5

4-)Akm Transformatrnn, Fark Akm Belirlemesi Deneyi:Bu balant ekli ,(eer transformatrler zde ise) ularn harf iaretlemesinde birhata olupolmadn anlamak iin de kullanlr. A2 ve A3ampermetreleri eit ve fark deerini elde eden

ampermetre de bir deer gstermiyorsa yaplan iaretleme veya balant ekli dorudur. Aksidurumda, fark deerini elde eden ampermetre de grlen deer, A2 ve A3ampermetrelerinin herbirinin 2 kat deerini gsterir(A2 ve A3ampermetre deerleri eittir).Sonular;

Primer Akm (A) I2 (A) I3 (A) I4 (A)2 0,91 0,31 0,605 2,45 0,85 1,58

Sorular ve Cevaplar:1) Deneylerin yapllar anlatmndansonra tablolarda izildi.

2) Deneylerin yapllar anlatlrken yorumlar yapld

3-a)Anma geilimi 34,5kV, ksa devre akm Ik=8kA olan bir tesiste kesicinin ama sresi tk0,1sndir.Bu tesiste 30/5/5Alik bir akm transformatr kullanlmtr.Bu tesiste kullanlacakakm transformatrnn Ithakmnn deerini hesaplaynz.Hem l hem koruma amalbutransformatr etiket deerleri ile karakterize ediniz.

KKth tII

AII

AI

I

II

thdyn

thn

nth

303525292,12,1

29,25100

2529

100

100

===

===

=

Srekli alma Akm= AIn 3,302,252,12,1 ==

Nominal Primer Akm=30A

Nominal Sekonder Akm=5Aalma Frekans=50Hzalma Scakl=0....45CTermik Anma Amas=2529ADinamik Anma Akm=3035A

Koruma snf 15aras alnr.Hassasiyet snf0,11aras alnr.

3-b) 265 kVA gcnde(cos=0,9)400Vluk bir dizel jeneratr grubunun her faznn akmnn, faz aras ve bir faz geriliminin, frekansnn, gc veg katsaysnn llmesi istenmektedir.Gerekli lme tesisine ait kutuplu balamaemasn iziniz,akm ve gerilimtransformatrlerinin evirme oranlarn ve l aletlerinin skala deerlerini belirleyiniz.

kWSP 5,2389,0265cos === AI 425

9,04003

102653

=

= Bu deer transformatrn primerinden geen akm deeridir.

Akm transformatrlerin evirme iin, oran 600/5A seilmelidir.nk yaklak, baka bir deeryoktur.


7/38

6

Akm transformatrnn evirme oran, 1205

600==K kar.Bu durumda, akm

transformatrnden geen akm deeri skalada, AI 542,3120

425== olarak gsterilir.

Gerilim Transformatrleri ise;Faz-Faz aras iin;

400/100V olarak seilir ve 4100

400==K olarak bulunur.Skalada deer 100V olarak gsterilir.

V94,2303

400= faz-ntr gerilimi olur ve 3094,2

100

94,230==K olarak bulunur.Skalada deer

100V olarak gsterilir.


8/38

T.C

KOCAEL NVERSTESMHENDSLK FAKLTES

ELEKTRK MHENDSL BLM


AD SOYAD

NUMARA

DENEY GRUBU

DENEYN ADI REAKTF G KOMPANZASYONU

DENEY TARH

DENEY RAPOR

NOTU


9/38

2

DENEY RAPORUNDA STENENLER:

1- Tablo-1deki Sadece U, L ve R deerlerine bal kalarak dier stunlar hesaplaypaldnz deerlerle karlatrnz.ltmz deerler:Sra U

(V)

L

(H)

R

()I

(A)

cos P(W)

S

(VA)

1 220 0.31 48 4,66 0,97 945 975

2 220 0.20 48 4,75 0,97 964 994

3 220 0.15 48 4,87 0,97 990 1020

4 220 0.12 48 4,94 0,96 992 1030

5 220 0.10 48 5,06 0,95 1010 1050

Teorik olarak hesaplanan deerler:

(f=50 Hz)

* XL = 2fL * QT=QL-QST

* Z = R //j XL * S=P+jQL* I = U / Z * C = QT / (2f U

2)

* P = IR * = arc(cos)* QL = IXL

* QST.=Ptan

*Hesaplar ilk iki sra iin yapp dierlerinin sadece tabloya sonucunu yazacam.

Sra 1 iin hesaplar;

XL = 2 x 50 x 0,31 = 97,39 ()Z = 48 // j97,39 = 43,05 ()I = 220 / 43,05 = 5,11 (A)

= arc(0,97) = 14,1P = 5,11 x 48 = 1253,4 (W)

QL = 5,11 x 97,39 = 2543,1 (VAr)

QST. = 1253,4tan(14,1) = 314,83 (VAr)

QT = 2543,1 - 314,83 = 2228,3 (VAr)

S = 1253,4 + j2543,1 = 2835,2 (VA)

C = 2228,3 / (2 x 50 x 220) = 146,5 (F)

SIRA U

(V)

L

(H)

R

()XI

()I

(A) cos

P

(W)

QL

(VAr)

QT

(VAr)

S

(VA)

C

(F)1 220 0,31 48 97,39 5,11 14,1 0,97 1253,4 2543,1 2228,3 2835,2 146,5

2 220 0,20 48 62,83 5,77 14,1 0,97 1598 2091,8 1690,4 2632,3 111,2

3 220 0,15 48 47,12 6,54 14,1 0,97 2053,03 2015,4 1500 2877 98,65

4 220 0,12 48 37,69 7,42 16,26 0,96 2642,7 2075,1 1304,3 3360 85,78

5 220 0,10 48 31,41 8,37 18,2 0,95 3362,73 2200,5 1095 4018,7 72,01


10/38

3

KVARQB

PQB

IU

P

KWPg

PPg

36,59

tan.

8,0cos

..3cos

45,78

=

=

=

=

=

=

Sra 2 iin hesaplar;

XL = 2 x 50 x 0,20 = 62,83 ()Z = 48 // j62,83 = 38,14 ()I = 220 / 38,14 = 5,77 (A)

= arc(0,97) = 14,1P = 5,77 x 48 = 1598 (W)QL = 5,77 x 62,83 = 2091,8 (VAr)

QST. = 1598tan(14,1) = 401,4 (VAr)

QT = 2091,8 - 401,4 = 1690,4 (VAr)

S = 1598 + j2091,8 = 2632,3 (VA)

C = 1690,4 / (2 x 50 x 220) = 111,2 (F)

2-Kompanzasyonda kullanlan faz kondansatr gruplarnn iersindeki kondansatrlerneden gen baldr? Yldz baland durumlar var mdr? Birka cmle ile aklaynz.

C=Q/U denkleminden ve yldz-gen balantlarn akm denklemlerinden de anlalacagibi gen balantda kullanlan kapasite deeri, yldz balantda kullanlan kapasitedeerinin te bir bykl kadardr. Bu yzden gen balant daha uygundur.

Yldz balant yapld durumlar da vardr. Gerilim seviyesinin daha byk olduuyerlerde yaplabilir.

3- P = 30 KW P = 75KW Plamba = 36 W S = 30 KVA

= 86.5 = 95,6 cos = 0,90 cos = 0,90U = 400 V V = 400V

Ia = 79 A Ia =142A

5adet 3 adet 150 adet

A Grup motor B Grup motor Aydnlatma Harici ykler

08:00 - 20:00

KVARQA

PQA

IU

P

IUP

KWPg

PPg

34,42

tan.

63,0cos

..3cos

cos...3

68,34

=

=

=

=

=

=

=

KWPlamba

PPlamba

KVARQlamba

xPQlamba

7,2

75xlamba

308,1

tanxlamba75

=

=

=

=


11/38

4

20.00 08.00

KVARQtoplam

Qtoplam

QlambaQBQAQtoplam

71.204

308,172,11868,84

.2.2

=

++=

++=

KWPtoplam

Ptoplam

PlambaPBPAPtoplam

96,228

7,29,15636,69

.2.2

=

++=

++=

98,02cos

74,01cos

894,0tan

tan

=

=

=

=

Ptoplam

Qtoplam

KVARQc

Qc

PQc

62,161

)]48,11tan()27,42.[tan(96.228

)2tan1.(tan

=

=

=

mFC

Xc

Qc

UXc

2,3

989,0

10.62,161

4003

2

2

=

==

=

KWPtoplam

Ptoplam

PykPlambaPBPAPtoplam

15.441

274,535,2354.173

.3.5

=

+++=

+++=

KVARQtoplam

Qtoplam

QykQlambaQBQAQtoplam

476,405

08.13616,208,1787.211

3.5

=

+++=

+++=

98,02cos

88,01cos

55,0tan

1tan

=

=

=

=

Ptoplam

QCQtoplam

KVARQc

xQc

PQC

54,148

)]48,11tan()36,28[tan(15,441

)2tan1.(tan

=

=

=

mFC

xXc

Qc

UXc

96,2

077,11054,148

4003

2

2

=

==

=


12/38

KOCAEL NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES

ELEKTRK MHENDSL BLM

ELEKTRK TESS LABORATUARIDENEY RAPORU

ADI SOYADI :

NUMARASI :

DENEY GRUBU :

DENEYN ADI : AIRI GERLM VE DK GERLM KORUMA RLES

DENEY TARH :


13/38

2

Ar ve Dk Gerilim Koruma Rleleri Hakknda Teorik BilgilerG Sistemlerinde Korumann Amac Koruma Sistemlerinin Tasarm

Elektrik g sistemlerinde kullanlan cihazlar ekonomik ynden olduka

pahaldrlar vehata durumlarnda da bu cihazlar sistem iinde byk sorunlara nedenolabilirler. Mesela, hatann yol at arzalar sebebiyle, sistemde oluan kesintilerdetm sistemi etkileyeceinden, ekonomik kayp miktar daha fazla olabilir. Bu nedenle,g sistemlerinde koruma cihazlarnn nemi ok byktr. Koruma cihazlar, hatalve ar yklenmi cihazlar veya sistemin bu durumdaki blmlerini sistem d

brakarak, cihazda ve kiide olabilecek zararlar engelleyen ve arzalarn etkilerinisnrlandran cihazlardr.

Koruma Sistemlerinin Tasarm: Bir koruma sisteminde, olmas gereken 4 adetgereklilik vardr ve bunlar aada aklanmtr.

Seicilik: Bir sistemde oluan hatada, hatann olutuu blgeye en yaknkoruma elemanlarnn devreye girmesidir. Yani, hata olutuu anda, devrede bulunanelemanlarn en azn devreden karmaya ya da hatasz duruma en yakn almadurumunu salamaya denir. Sistemdeki tm koruma elemanlar, bir hata anndadevreye girerse, bu durum sistemde istenmeyen durumlara neden olabilir. Sistemdeki

her bir koruma eleman, sorumlu bulunduu blgedeki hatalardan mesul olmaldr.

Hassasiyet:Kullanlan korumaelemanlarnn,kk hatalar ile byk hatalarayrt edebilecek zellikte seilmesine dikkat edilmelidir. En kk hatalar bile

alglayabilmek iin bunu salayacak hassasiyet rlelerine ihtiya vardr. Bu durumsistemin kararl almas iin de nemlidir. Bunun yannda, koruma elemannn,kullanm yerine gre, hassasiyet derecesi gereken konumda olmaldr. Kkarzalarnda takip edilip byk arzalara sebep olmas nlenmelidir.

Gvenirlilik: Korumann en belirgin zellii gvenilir olmasdr. Korumacihazlar gvenilir olmaldr. stenen gvenlik araln salayabilmek iin, gereken(artlardan daha fazlas olmak zere) elemanlar ayarlamak gerekir. Hatann tespitindeve sistemde gerekli zel alma durumlarnda en iyi (yani hatasz) koruma amalanr.

Hzllk: Sistemin hzl almas hatalar ve zarar snrlar ve daha gvenli birsistem oluturur. Sistem, istenilen hata aralndan nce devreden karlabilmeli ya dasistem gvenli bir konuma alnabilmelidir.

Ar Gerilim Etkisi: Ar gerilim, magnetik devrede oluturaca ar aknedeniyle ekirdee zarar verebilir ve bu akda ekirdein doymasna ve kendisineyakn ksmlarda olan iletkenlerde FUKO AKIMLARInn meydana getirdiikayplarn olumasna neden olur.

Dk Gerilim Etkisi: Motorun kalkta nominal hza ulamamasna veyaalrken hzn dmesine ve ar akm ekmesi nedeniyle ar yklenmeye neden

olurlar. Ar akm motorun ar snmasna ve hatta motorun yanmasna neden olur.Bu da istenmeyen bir durumdur.


14/38

3

Ar Gerilim ve Dk Gerilim Koruma Rlesinin almas

Ar gerilim ve dk gerilim koruma rlesi, sistemdeki gerilim deerinisrekli lerek, gerilim deerinin, belirtilen deerin stne ktnda veya altnadtnde, ayarlanan bir zaman dilimi sonunda rle kontaklarn devreden kartarak

sistemi koruyan bir eit rledir. Bu rle, zerinde bulunan gerilim trafosu (bu trafogerilim deerini, l alnabilecek bir seviye indirir) zerinden sisteme balanr vesistemdeki faz-faz aras gerilime gre alr.Dk ve ar gerilim snrlar rleninkullanld yere gre belirlenir. Ayrca rle korumas dz veya ters zamankarakteristikli (ekil 1) olarak seilebilir.

V

t

V

t

ekil 1. Dz ve ters zaman karakteristik deer grafikleri

Yukardaki ekillerden de anlalaca gibi dz zaman karakteristikli rlede tzamannn, gerilimle hibir ilikisi yoktur. Buna karn, ters zaman rlesinde gerilimdeeri zamana gre deikenlik gstermektedir.Gerilim deeri ykseldike, t zamanksalmakta gerilim dtke t zaman artmaktadr.Oluan hataya takiben, karakteristiksresi sonunda rleler devreye aarlar. Karakteristik sresi boyunca sistem uyar

sinyali verir.Koruma rlesinin zerinde SGR ve SG1 ad verilen iki tane anahtarl bilgigiri blm vardr.Bu anahtarlarn 0 veya 1 konumlarna gre sisteme bilgi giriiyaplr. Sistemdeki rle iki biimde alr. Ya uyar sinyali verir veya hem uyarsinyali hem de kontrol ettii kesiciye kendisinden sonraki devreyi enerjisiz brakmasiin ama (trip) sinyali gnderir.

U > ise, Argerilim balang deeri SS1 Ar gerilim uyar sinyali

TS1 Ar gerilim trip sinyali

U < ise , Dk gerilim balang deeri SS2 Dk gerilim uyar sinyali

TS2 Dk gerilim trip sinyali

SGR giri blmndeki anahtarlarla koruma rlesindeki kullanlacak olan rlekontaklar ve ilemler belirtilir.rnek olarak; SGR/1i 1 yapalm.Bunun anlam < Udk gerilim blokaj sinyali.Blok diyagramdaki devreyi takip ettiimizde SGR/5inde1 konumuna alnaca grlmektedir. Eer biz SGR/6y da 1 konumuna alrsak, Arlesinin aktif etmi oluruz. Yani TRIP 1 sinyali verir. SGR/8 1 konumuna alrsak Brlesi devreye girer.Bu ekilde blok diyagramdan kullanlacak olan rlelerin seimiyaplm olur.Kullandmz rle ile iki tane cihazn kontrol

yaplabilmektedir.Yaplan deneyde, SGR anahtarlarnn hepsini bir konumuna alarak,


15/38

4

tm rleleri kullanma atk. SG1 giri blmndeki anahtarlar ile, koruma rlesindekiar ve dk gerilim deerleri iin, kullanlacak olan zaman sabitlerini belirleriz.

SG1/1-2 Bu anahtarlar yardmyla, U > ar gerilim durumunun balang sresibelirlenir. Bu sre zarfnca, rle hibir k vermez sadece kendisine

belirtilen zamann dolmasn bekler.

SG1/1 SG1/2 Balang Zaman

0 0 0.1 sn

1 0 1 sn

0 1 10 sn

1 1 60 sn

SG1/3-4 Ar gerilim durumu iin kullanlan t iletim sresini ve dz veya terszaman olduunu belirlemek iin kullanlr.

SG1/3 SG1/4 letim Modu Sre Seimi

0 0 Dz Zaman 0.05.....1.00sn

0 1 Dz Zaman 0.5.....10.00sn

1 0 Ters Zaman A Erisi Seti

1 1 Ters Zaman B Erisi Set

SG1/5 Dk gerilim durumundaki blokaj iin kullanlr.

SG1/5=0 Set edilen dk gerilim deerinden aa dnce lmyaplr ve zaman sabitleri iler.

SG1/5=1 Eer llen deer2*Un deerinin altna derse, sistem blokeedilir yani rleler aarak devreyi keser.

SG1/6-7 Bu anahtarlar ile U< dk gerilim iin kullanlan t iletim sresini vedz veya ters zaman olduunu belirlemek iin kullanlr.

SG1/6 SG1/7 letim Modu Sre Seimi

0 0 Dz Zaman 1..10 sn

1 0 Dz Zaman 10..100 sn

0 1 Ters Zaman C Erisi Seti

1 1 Ters Zaman C Erisi Seti


16/38

5

SG1/8 Bu anahtar yardmyla U< dk gerilim durumunun balang sresi

belirlenir. SG1/5 =1 olursa SG1/6-7-8 devre d kalr.

SG1/8=0, balang zaman 0.1 sn

SG1/8=1, balang zaman 30 sn

Deneyin Amac:Elektrik g sistemlerinde kullanlan, koruma yntemlerinden biri olan arve dk gerilim koruma rlesinin incelenmesi.

Deneyin Yapl: ncelikle, rle zerindeki komutlarn ne anlamlar ifadeettiklerini rendik. lk olarak rlenin kontrol etmesi gereken bir gerilim deeri

olduunda, gsterge zerinde bir LED sinyali yanar. Gsterge ayar dmesine,1.basta, llen en yksek gerilim deeri okunur, 2.basta, hassasiyeti arttran karpan grnr, 3.basta llen en dk gerilim deer grlr, 4. basta rleninreset edilmesinden sonraki minumum deeri grlr, 5. basta, ar gerilim sebebiyleyaplan ama saysn verir, 6.basta dk gerilim sebebiyle yaplan ama saysnverir. lk yaptmz deney, ar gerilim ile yapld.U> ar gerilim deerini 110 Volarak belirledik.SG1 anahtarlarnn konumu 10011110 (158) aldk. Sisteme 120.8 Vdeerini gerilim ayarlayc sverker cihazyla verdik, 3.036 sn sonra devreyi at.130.1V deerini verdik, 3.032 sn sonra devreyi at. Dk gerilim deneyinde, U iletim zamannn dz zamanrlesi olduunu ve rlenin zerindeki ayar dmesinden

bizim ayarladmz bir deere gre (0.05....1sn) aacan gsterir.

SG1/5=0 durumunda, konumunda llen deer, Un deerinden alt deeredtnde sistem bloke edilecektir.

SG1/6=0 ve SG1/7=1 durumunda, tablodan baktmzda dk gerilim iint


19/38

8

rnekte, sistem iin, U > deeri 100 v olsun. Biz sisteme 120 v uygularsak 1snsonra sistem uyar sinyali verecek ve bizim belirlediimiz t > deeri kadar(0.05...1sn)bekledikten sonra trip (ama) sinyali verecektir.

Ayn ekilde U < deerini 54 v olarak alalm.Sisteme 40 v uyguladmzda 0.1

sn sonra uyar sinyali verecek ve formlde yaplan hesaplamalara gre belli bir zamandilimi sonunda devreyi aacaktr.

Ek olarak, ENTESfirmasna ait, koruma rlesinin katalog bilgileri verilmitir.ENTES firmasna ait koruma rleleri tek faz, faz, ar gerilim ve dk gerilimolarak gruplandrlmtr. Bu rlelerde, ani deiimlerde oluabilecek amalar, 0.1-10sn ayarlanabilir ama gecikmesiyle nlenmitir. ebeke gerilimi Umin ve Umaxdeerini getiinde, rle zaman saymn balatr ve sre sonunda istenilen deerlereulamaz ise rle kontaklar aar ve gstergedeikaz yanar.Ayrca ebeke gerilimi0.5 Un veya 1.5 Undeerine ulatnda zaman gecikmeden devresini aar.

.

:


20/38


ELEKTRK MHENDSL BLM


AD SOYAD BURN BARAN

NUMARA 030205065

DENEY GRUBU A3-3

DENEYN ADI DFERANSYEL RLE

DENEY TARH 03.04.2007

DENEY RAPOR

NOTU


21/38

2

Raporda stenenler:

1. Deneye balamadan nce rle hakknda, baz teknik bilgiler edinildi. Daha sonra yine aynfirmann rle ile ilgili eitim maksatl olan simlasyon program kullanld. Bu programdanrlenin karakterine baklp hangi noktalarda ama yapp yapmayaca gzlendi. Kendi

belirlediimiz deerlerle karakteristik oluturduk ve simlasyon programnda gzlemledik.Sonrabizim belirlediimiz P/In [%] , S [%] , I2tp/In parametre deerleri rleye girilerekhangi akm deerlerinde ama yapt gzlemlendi.

P/In [%] S [%] I2tp/In

50 50 1,0

5 10 3,0

30 30 2,0

Akm trafosu primeri 300/5A, sekonderi 2500/5A seildi. Primerden 116A ve sekonderden2034A gemesi durumu iin karakteristii belirleyelim. Sekonder akmlarn hesaplarsak;

Ax

I

Ax

I

s

s

068,42500

52034

933,1300

5116

2

1

==

==

AIIi

AII

i

d

r

135,2|068,4933,1|||

32

068,4933,1

2

21

21

===

=+

=

+

=

Alttaki karakteristii incelerseniz bu deerler pembe izginin (alma karakteristiinin)stnde olduu iin rlemiz ama yapacaktr.

Diferansiyel Rlenin Kararl alma Blgeleri

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

0 1 2 3 4 5 6

Ir

IdSeri 1

Seri 2

Seri 3

Deneyde simlasyon yaptmz rleyi sverker aygt ile kullanp uygulamasn grdk. Rle, maksimum ayarda I=2,2 A deerinde at; Minimum ayarda ise; I=0,2 A deerinde at.


22/38

3

2.Korunacak elektrik makinesinin her faz sargsna, kablolarda veya enerji iletim hatlarndabir faz iletkeninin bana ve sonuna birer akm transformatr yerletirilir. Diferansiyel rlefark akmna dayal lm yapar. Arzasz durumda fark akmlar sfr olacandan devreamaz. Herhangi bir ksa devre durumunda ise ek olarak arza akm olaca iin aar.Diferansiyel rlede kullanlan akm trafolarnn sekonder akmlar birbirlerine ne kadar eit

olurlarsa o rle de o kadar kararl alr. Eer kullanlan akm trafolar birbirlerine tam eitolmazlarsa veya evirme oranlar birbirinden farkl olursa veya trafolarn magnetik zelliklerifarkl olursa, rlenin koruma sahas dnda bir ksa devre olduunda sekonder akmlar

birbirine eit olmasna ramen bir fark akm oluacaktr ve bu da hatal amaya nedenolacaktr. Bu yzden akm trafolar seilirken dikkat edilmelidir.

3.Evet kullanrm. nk trafolarda tek arza akmdan kaynaklanmaz. Mesela Bucholz rlesitrafo yann kontroln yapar. Ar snma sonucunda yan kard dumana gre amayaptrr veya alarm verir. Ayrca trafoda sarg scakln, ya scakln len termometreler

vardr ve gerekirse bunlarda ama verebilirler. Buna ek olarak kesici, ayrc, parafudr, koronahalkalar, eer yeraltndan iletim yaplacaksa kablo bal gibi baz koruma elemanlar dakullanlmaktadr. Bunlarn kullanlmasnn tek sebebi tketiciler deildir. Trafo pahal birelektrik makinesi olduu iin koruyucu elemanlarla arzann minimum hasarda durdurulmasgerekir.

4.Eer g trafosu kademe deitiriciliyse ve bu trafo iinde adi diferansiyel rle kullanlmise her kademe deiikliinde trafonun sekonder akm da deiecek ve ilk deere greayarlanm olan akm trafolar hatal ama yaptracaklardr. Bu nedenle adi diferansiyel rleseici koruma iin uygun deildir. Bu durumu ortadan kaldrmak iin daha seici zelliesahip yzde diferansiyel rleler kullanlmtr.


23/38


ELEKTRK MHENDSL BLM


AD SOYAD BURN BARAN

NUMARA 030205065

DENEY GRUBU A3-3

DENEYN ADI HARMONK ANALZ VE HARMONK FLTRE DZAYNI

DENEY TARH 10.04.2007

DENEY RAPOR

NOTU


24/38

2


1-)Deneyde yaplanlar ksaca anlatnz.1.1 Fazl Transformatrlerde Harmonik lm:lk olarak 3 adet bir fazl transformatrn, Yy bal fazl transformatr balants kuruldu.

ekil 1.1 3 adet bir fazl transformatrn, Yy bal fazl transformatr balants

lk nce trafonun primer tarafnn ntr hatt bal deilken, sekonder taraflarn faz-ntrgerilimleri llp harmoniklerin genlikleri Tablo 1.1e kaydedildi. Daha sonra ntr hattn

balayp faz-ntr gerilimlerini tekrar inceledik ve deerleri Tablo.1e kaydettik.Deneyin ikinci ksmnda, 3 adet bir fazl transformatrn, Dy bal fazl

transformatr balants kuruldu. Bu balant eklinin montaj emas ekil 1.2degrlmektedir.

ekil 1.2 3 adet bir fazl transformatrn, Dy bal fazl transformatr balants

Bu montaj emasnn sekonder gerilimlerini lerek elde edilen deerleri Tablo 1.1ekaydettik.


25/38

3

Tablo 1.1Farkl Balant Gruplarndaki Transformatrlerden alnan lmler

1.2 Elektronik Balastl Floresan Lambada Harmonik lm ve Filtre Tasarm:Bu deneyde ise; elektronik balastl floresan bir lambada meydana gelen harmonikleri, buharmoniklerin giderilebilmesi iin gerekli filtre tasarmn ve kullanlan filtre ileharmoniklerin nasl azaltldn grmek amacyla ekil 1.3teki deney montajn kurduk.

ekil 1.3Elektronik Balastl Floresan Lambada Harmonik Analizi Deney Montaj emas

Deney montajn kurduktan sonra filtre devrede deilken harmonikleri lp tabloyakaydettik ve filtrelenmesi gereken harmonik iin gerekli filtre devresi elemanlarnnhesaplamasn yaptk. Bu deney iin 3. harmoniin filtrelenmesi istenmitir. Gerekli harmonikfrekans:

fn = n * f1 fn = 3 * 50 = 150 Hz

Daha sonra filtreyi devreye alp yeni lmler yaptk ve tabloya kaydettik.

Irms THB I1 I2 I3 I4 I5 I6 I7 I8 I9Filtre bal

0,14 77,8Amper 0,08 0,03 0,07 0,02 0,05 0,01 0,03 0 0,01

deilken % In 63,2 22,7 52,7 16,7 35,9 9,3 19,7 1,2 10,7Filtre

0,55 30,5Amper 0,52 0 0,15 0 0,03 0 0,04 0 0,03

balyken % In 95,3 0,1 27,4 0,2 6,1 0,3 7,4 0,4 4,7Tablo 1.2Elektronik balastl floresan lambadan alnan lmler

% In = In / Irms

Vrms THBv Harmonik 1 3 5DerecesiYyBalant 64 21,2 Volt 62,3 13,3 1,4% Vn 97,7 20,8 2,2yBalant 110,4 8,2

Volt 109,5 8 3,5% Vn 99,7 7,3 3,2

Amper 2,63 1,5 0,5% In 85,2 49,6 16,6


26/38

4

2-)Tablo 1.1de elde edilen gerilim harmoniklerine gre gerilim dalga eklini iziniz.

Yybalantda 1. 3. ve 5. gerilim harmoniklerine ve bileke gerilime gre dalga ekilleri;

Dybalantda 1. 3. ve 5. gerilim harmoniklerine ve bileke gerilime gre dalga ekilleri;


27/38

5

3-) f(x)=


28/38

6

A grubu motor:

Pg = P/ = 30 / 0.865 = 34,68 kW

Pg= 3 * U * I * cos cos =34,68 / 3 * 400 * 79 = 0,633

Qg = Pg * tan Qg = 42,34 kVAr

B grubu motor:

Pg = P/ = 75 / 0.956 = 78,45 kW

Pg= 3 * U * I * cos cos =78,45 / 3 * 400 * 142 = 0,797

Qg = Pg * tan Qg = 59,36 kVAr

Aydnlatma:

Plamba = 36 W

Cos = 0,90

Qlamba= P * tan = 17,43 Var

08:00 20 : 00 (Gndz)Vardiyas:

Pt = 34,68 * 2 + 78,45 * 2 + 0,036 * 75 Pt = 228,96 kW

Qt = 42,34 * 2 + 59,36 * 2 + 0,01743 * 75 Qt = 204,71 kVAr

= arctan(Qt/Pt) = 41,8 cos = 0,745

St = Pt + jQt = 228,96 + j204,71 St = 307,1341,8 kVA

Qc = Pt*(tan1-tan2) = 228,96 * (tan41,8 tan 11,47) = 158,26 kVAr gerekli deer.

Qt = Qc + Qf Qf= Qt Qc Qf= 204,71 158,26

Qf= 46,45 kVAr

Qc = U/Xc ve Xc=1/2fC ise, Qc = U2fC

Qf= U/XL ve Xf= 2fL ise, Qf= U/2fL olur.

7. harmonii yok etmek iin;

HzLC

fr 3502

1==

L*C = 2,068*10-7

C = Oc / ( 2**f*U2 ) C = 158,26 / (2**50*400) C = 3,148 F

L*C = 2,068*10-7

L = 65,692 mH


29/38


ELEKTRK MHENDSL BLM


AD SOYAD

NUMARA

DENEY GRUBU

DENEYN ADI SAYALAR

DENEY TARH

DENEY RAPOR

NOTU


30/38

2


llen deerler:

Zaman

(dk)

Akm

(A)

Gerilim

(V)

Tketilen Enerji

(kWh)

1 13,4 210 18,84

2 13,4 210 18,89

3 13,3 210 18,94

4 13,1 210 18,98

1.Tketilern enerji miktar;

W = P.t

P: g (watt) P = V.I (tek fazl)

t: zaman (saat) W = V.I.t olarak hesaplanr.

1. dakika W1=210*13,4*(1/60)/1000=0,0469 kWh

2. dakika W2=210*13,4*(1/60)/1000=0,0469 kWh

3. dakika W3=210*13,3*(1/60)/1000=0,0466 kWh

4. dakika W4=210*13,1*(1/60)/1000=0,0458 kWh harcanmtr.

2.Yukardaki formlde tketilen enerji o zaman aralnda llen gerilim ve akm

deerlerinin zamanla arplmasyla bulunmutur. Ancak dijital sayatan okunan deerler ogne kadar llen toplam enerji miktardr. llen iki endeks arasndaki fark alnrsa bizimhesapladmz deere yakn bir deer kadar enerji harcamas olduu grlr. rnekleaklamak gerekirse 2. dakika iin ltmz deerleri karlatralm;

W2-W1=18,8918,84=0,05 kWh

3. Elektronik elektrik sayalar ilerinde bulunan bir analog dijital dntrc yardm ileenerji lm yaplacak sistemin ebekeden ektii akm ve gerilimden rnekler alr. Dahasonra alnan bu rnekler lojik 1/0 iaretlerine dntrlerek bir mikro denetleyici tarafndanilenerek LCD ekrana yanstlr. Ayn zamanda ilenen iaretler bir bellee depolanr.

Depolanan veriler gerektiinde bir optik port aracl ile okunabilir.

4. Mekanik sayalarda bulunan hareketli aksamlar elektronik sayalarda bulunmaz ve bu

sayede bakm istemezler. Uzun mrldrler. Elektronik sayalar lojik mantylaalabildiinden istenildii ekilde kontrol edilebilir. Ayrca elektronik elektrik sayalargenel olarak oklu tarifeye uygun olan sayalardr. Gn ierisinde farkl zaman dilimlerindekitketimleri kaydetmektedirler. Bu farkl zaman dilimlerinde kaydedilen tketimler, hertketim dilimi iin uygulanan tarife bedeli ile arplarak aboneye fatura edilmektedir.Elektronik sayalar sayesinde tketici elektrik enerjisini, talebin youn olmad saatlerdetketmeye zendirilerek hem santrallerin ve ebekelerin ar yklenmesinin nne geilebilirhem de tketiciye daha karl bir elektrik enerjisi sunulabilir. u da unutulmamaldr ki

elektronik sayalar daha hassas lm yaptklar iin yasa d mdahaleler zorlamtr. Bufarklar yznden elektronik sayalar mekanik sayalara gre daha stndr.


31/38

3

5.Avantajlar;Kontrol mekanik sayalar gibi olmad iin mdahale etmek zordur ve lke ekonomisiasndan daha gvenilir sonular verirler.Btn deerler bilgisayar ortamnda alnp kaydedildii iin ekstradan evlere sayaokumas iin TEDAn eleman yollamasna gerek yoktur.

1 gn iinde 12 zaman dilimine programlanabilme ayrca her zaman dilimi iin 4 tarifedenbirini seebilme zellii.Bellek hatas, gerek zaman hatas ve pil zayf hatas gibi hatalar kendileri belirleyipbildirebilmektedirler.

Yasad mdahaleleri tespit edebilir.ok zamanl tarife gibi yeni uygulamalardan istifade edebilir.

Dezavantajlar; Bu sayalarn ilk yatrm maliyetleri dier mekanik elektrik sayalarna gre daha fazladr.Nominal akmn 23 katna dayanabilmektedirler.

6. fazl saya deneyinde sayalarn ykn karakteristiine gre cevap verdiini grdk.Devre emasnda reaktif sayalardan ikincisinin giri k ularn ters evirmemizin sebebikapasitif yklerin lmn almaktr. evirmeseydik iki reaktif sayatanda sadece endktifyklerin lm sonularn alacaktk. Mesela devrede rezistif bir yk varsa aktif sayadnmeye balar. Eer devrede endktif yk olursa reaktif sayalardan birincisi dnecek dieribiraz ters dnp duracaktr. nk iindeki kanca sayesinde kilitlenecektir. Biz kapasitif ykarttrdka dolaysyla endktif yk azalacaktr ve saya yavalayacaktr. Ne zamankiykmz kapasitif karakteristie geerse o zaman ikinci reaktif saya dnmeye balar vedier saya biraz terse dnp kilitlenir. te saya disklerindeki dn hzlarnn deimesininsebebi bunlardr.


32/38


ELEKTRK MHENDSL BLM


AD SOYAD

NUMARA

DENEY GRUBU

DENEYN ADI TOPRAK ZGL DRENCNN ve TOPRAKLAMADRENCNN LLMES

DENEY TARH

DENEY RAPOR

NOTU


33/38

2

DENEY NCES HAZIRLIK RAPORUNDA STENLENLER:

1. =2aR ifadesi nasl elde edilmitir?

ifadesi, toprak zgl direncini ifade eder. Toprak zgl direnci, birim torak ktlesininsahip olduu direntir. Genellikle, m, cm toprak zgl direncinin ifadesinde kullanlr.zgl diren birimlerinden mm/m genellikle metaller iin kullanlr.Toprak zgl direncinin deerleri zeminin cinsine, dane, sktrma ve nemlilik durumunagre verilirler. Bu deerler zgl torak direncinin lme ile salanamad durumlardakullanlr.

Toprak zgl direnci yukardaki formlle bulunabilir. Formldeki R ifadesi megercihaz ile gerilim elektrotlar arasnda kalan toprak hacminin direncidir. a ise elektrotlararasndaki akl ifade eder. Denklemi ispatlamak gerekirse;

2. Koruma topraklamas ve iletme topraklamas nedir?

Koruma Topraklamas:

letme akm devresine ait olmayan iletken tesisat ksmlarnn topraklanmasdr. Trafoaseleri, tm demir aksam, parafudrlar da koruma topraklamasna balanr.

letme Topraklamas:

Trafolarn veya generatrlerin yldz noktalarnn topraklanmasdr. Topraklama izoleli kabloile topraklama levhasna balant yaplr.

3. Kullanlantopraklayc eitleri nelerdir? Nasl seilir?

Topraklayc:Tehizatlarn, paratonerlerin, parafudrlarn topraklanmas iin kullanlan,

topraa gmlen iletken malzemedir. Toprak elektrodu da denmektedir. Topraklama

elektrotlar olduka eitli ekillerde tasarlanp yaplabilirler.

J = ak younluu

IT=2X2j j= IT/ 2X2

E= .j E= ( IT/ 2X2)

U= E dx = ( IT/2X2) dx = ( IT/2) (1/ X

2) dx U=( IT ) / ( 2a)

( U/ IT ) = / ( 2a) R = / ( 2a)

= 2Ar


34/38

3

Topraklayc olarak aadaki malzemeler:

ubuk topraklayc veya boru topraklayc, erit veya rgl iletken topraklayc,

Levha topraklayc (kullanlmas tavsiye edilmiyor) Kresel ve yar kresel topraklayclar, Temel topraklayc, Topraa gml beton iindeki demir donatkullanlabilir.

Not: zellikle elik kafes yaplarn tm metal ksmlar iyi bir topraklama etkisi elde edilecek

ekilde topraklanmaldr.

Topraa gml veya toprakla temasta bulunan toprak altndaki dier uygunkonstrksiyon ksmlar.

Kresel Topraklayclar:ok kullanlmayan fakat teorik incelemede fizik ve matematikmodellerin kolay kurulabildii bir elektrot cinsidir.

Yar Kre Topraklayclar:Bu tip elektrotlarda ok kullanlmamakla beraber, yine teorikaklamalar iin ok kullanlan bir modeldir.

Levha Topraklayclar: Basit sistemlerin topraklanmasnda kullanlan pek tavsiyeedilmeyen bir elektrot tipidir. Levha elektrotlarn kalnl topraklama direncine bir katkgetirmez. Levha topraklayclarn yerine daha ekonomik olan halka veya zgara eklinde

yaplm elektrotlar kullanmak da elde edilen neticeyi deitirmez.

erit Topraklayclar: ok kullanlan, uygulanmas kolay, ekonomik bir topraklamamalzemesidir. Aralarnda alar yaparak, yldz eklinde denmi erit iletkenler iyi neticeverir.

4.Topraklama ihmal edilirse ( yaplmazsa veya uygun topraklama yaplmazsa ) neler olabilir?

Topraklama ihmal edilirse, elektrik tesislerinde, evlerimizde, iyerlerimizde ba gsterenhatalar ve yldrm dmesi sonucunda insan hayat ile ilgili elektrik arpmas ve yanklarmeydana geldii gibi yangnlar da ba gsterebilir. Ayrca olaya sadece insan ynnden deilde iletme ynnden de bakarsak topraklama uygun olmad taktirde elektrikle alanmakinelerimi, cihazlarmz zarar grebilir ve potensiyel fark oluabilir ve bu aletlere dokunaniilerin hayatlar sz konusu olabilir.


35/38

4

5. Elektrik arpmasna kar ilk yardm tedbirleri nelerdir?

zerinden elektrik akm geerek elektrie arplan bir kimse komaya girmise tekrarhayata kavuturmak iin vakit kaybetmeden aadaki ilk yardm tedbirleri uygulanr:

Kazazedenin elektrik arpmasna maruz kaldhatal akm devresi derhal kesilir;bunun iin duruma gre fi prizden ekilir, anahtar alr veya sigorta karlr.

Eer akmn derhal kesilmesi mmkn olmazsa, elektrik tesisleri, mesajla kuru birtahta paras, bir baston veya benzeri, kolayca tedarik edilebilecek yaltkan bir cisminaracl ile kazazededen uzaklatrlr.

Eer elektrik tesislerinin uzaklatrlmas mmkn olmazsa, bu takdirde kazazede,elbisenin kuru olan ksmlarndan ekilerek veya kazazedeyi kuru bir bez veya elbise

paras ile tutarak, gerilimin altnda bulunan tesis ksmndan uzaklatrlr. Bu esnada yardm eden kimselerin de ayn zamanda elektrik arpmasna maruz

kalmamalar iin, kazazedenin el, kol, ayak veya bacak gibi plak vcut ksmlarndantutarken ayn zamanda topraklanm madeni ksmlara temas etmemeye ve iletkenzemine basmamaya dikkat etmeleri gerekir.

Komaya girmi olan kazazedenin elbiselerini kartmak iin zaman kaybetmedenderhal suni teneffs uygulanr ve bu ie olumlu sonu alnncaya kadar uzun zamandevam edilir. Kazazedenin ldne kesin olarak kanaat getirilmeden, mesela lmmorluu ba gstermeden veya k tutulduunda gz bebeklerinde daralma olduusrece suni teneffse nihayet verilmemelidir.

Bir taraftan suni teneffs yaptrlrken dier taraftan da hastaneye veya en yakn ilkyardm merkezine telefon ederek shhi yardm istenmeli ve ambulans arlmaldr.

Kazazede amblnsla hastaneye nakledilirken dahi bir taraftan oksijen verilirken diertaraftan derhal suni teneffse devam edilmelidir.

Kazazedeye suni teneffs yaptrmak iin gelitirilmi cihazlar vardr. Ancak bunlarhastanelerde ve ilk yardm merkezlerinde bulunduklarndan, bu cihazlar olmadan dasuni teneffs yaptrlabilir. Elektrik arpmasnn ba gsterdii yerlerde hi bir zamanzel suni teneffs cihazlar bulunmadndan ve esasen bunlar tedarik edinceye kadarhastann bekletilmesine msaade edilmeyip derhal suni teneffse balanmas artolduundan, arasz suni teneffs uygulanmasnn nemi ok byktr.

Suni teneffs, nefes alma merkezlerinin dinlenmesini ve rahatlamasn salar; bylecesuni teneffs yaptrlan hasta bir sre sonra kendiliinden nefes almaya balar. Bu sreicabnda 5 saat veya daha fazla srebilir. Onun iin nbetleerek suni teneffsyaptrabilmek iin bir ka yardmcnn hazr bulundurulmasnda fayda vardr.

Suni teneffs yaptrlacak kazazede, havadar ve rahat bir yere srt st yatrlr. Nefes

almay kolaylatrmak iin yakas alr, varsa kravat zlr. Azn mideden gelen veyaazda kalm olan yiyecek artklarndan temizlenmesi ve ayet varsa, takma dilerinkarlmas arttr. Dilin geri ekilerek boaz tkamamasna dikkat edilir. Bunun iin dilindaima az iinde serbest olmas salanr.


36/38


ELEKTRK MHENDSL BLM


AD SOYAD

NUMARA

DENEY GRUBU

DENEYN ADI ORTA GERLM ve ALAK GERLM PANOSUTANITIMI

DENEY TARH

DENEY RAPOR

NOTU


37/38

2

DENEY NCES HAZIRLIK RAPORUNDA STENLENLER:

1.Bir tesise gelen orta gerilimden alak gerilim panosundan beslenen kullanclara kadarkullanlan sistemleri aratrp, neler olduunu maddeler halinde yaznz.

Tesise gelen orta gerilimi alak gerilime dntrmek amac ile datm trafosuna ihtiyavardr. Bu trafonun primer ve sekonderinde de baz sistem elemanlar vardr. Bunlar; kesici,akm trafosu, gerilim trafosu, ayrcdr. Ayrca koruma amacyla sigorta da kullanlmaktadr.Burada akm ve gerilim trafolarnn kullanm amac akm ve gerilim deerlerini lmektirgenellikle. Kesici, ayrc ve sigorta ise koruma amal kullanlmaktadr. Alak gerilimpanosundan nce ise panoyu veya yk devreye alp karmak amacyla farkl tipte kesiciler

bulunmaktadr.

2.Kontaktrlerin amacn ve tiplerini aratrnz. Kompanzasyon kontaktrlerini dier sistemkontaktrlerinden ayran zellikler nedir, belirtiniz.

Kontaktrler uzaktan kumanda etmek veya korumak amacyla kullanlan tehizatlardr.Termik rlelerle birlikte kullanld zaman cihazlar ve tesisleri ar yk akmlarna karkorurlar. Kontaktrleri iki grupta inceleyebiliriz:

i) Kuvvet kontaktrleri; 3 ve 4 adet ana kontak bulundururlar.

ii) Yardmc kontaktrler; ana kontaktrn zerinde 6Alik normalde ak ve normalde kapalkontaklar bulunduran elemanlardr.

Kompanzasyon kontaktrlerinden bahsedecek olursak;

Kondansatrler ilk devreye alndnda 115 kHz arasnda frekans ve anma akmnn 180katna kadar kabilen, ok ksa sreli yksek akmlara sebep olurlar. Bu akmlar snrlamakiin dizayn edilen kompanzasyon kontaktrleri kullanlr. Bu sayede kontaktrn mrnormal kontaktrlere gre % 100 artar.

3.Gnmzde kullanlan ve kullanm azalan orta gerilim kesicilerini aratrnz vekarlatrmalarn bir tablo halinde yaznz.

Kesiciler ksa devre akmlarn ve yk akmlarnn kesilmesinde kullanlan aygtlardr.Ayrca bu kesim ilemince oluacak arkn sndrlmesi iin ideal zmdrler. Tipleri:

Basnl haval kesiciler Yal kesiciler Vakumlu kesiciler Az yal kesiciler SF6 Gazl kesiciler


38/38

eitli Kesme Teknolojilerinin Karlatrma Tablosu

Teknoloji Yal Haval Vakum SF6Yangn - ** ** **Dielektriin kontrol - *** - **

Kaak olduunda gvenirlilik - ** - **Gerilim kademesi - * ** ***

Dayankllk - ** *** ***Ama kapama darbeleri - *** - ***

Kesme kapasitesi snr - *** ** **Hzl tekrar kapama - ** *** ***Boyut - * *** ***

Montaj kolayl - * ** ***Yerel imalat olana - ** - **Yenileme olana - *** - *

Cihaz maliyeti - * ** **Bakm maliyeti - ** *** ***

Yetenek Zayf yi okyi Mkemmel- * ** ***

4.G ve datm transformatr tiplerini ve kullanlan korumalar belirtiniz, birka cmle ileaklaynz.

G trafolar, birka kVA lk kk trafolardan 500 1000 MVA lk byk trafolarakadar deiik glerde imal edilirler. G trafolarnda koruma amal diferansiyel rle,bucholz rlesi, kesici, ayrc, parafudr, ya scaklk gstergesi ve sarg scaklk gstergesigibi elemanlar kullanlr. Birkandan bahsedecek olursak, diferansiyel rle ar akmlarda veksa devrede fark akmna gre trafoda koruma salar. Bucholz ise trafo yann ksa devreannda veya ar yk ektii durumda ar snmasyla oluan gazlarn durumuna gre alarmve ama komutu verdiren bir korumadr.

Datm trafolar ise; primeri 10,15,20,34.5 kV olarak ayarlanan, sekonderi ise seilennominal gerilime gre belirlenen trafolardr. Yaltm malzemesi olarak trafo ya veyaepoxireine (kuru tip) kullanlr. Datm trafolarnda koruma dzeni olarak bucholz rlesi,ift kontakl termometreve ya scakln len termometre kullanlr.

Documents

koü tesis lab raporları