C E N T R U M 13

218

Ismet Ukshini, PhD1

UDC: 340.13:32(532.22)

KORNIZA LIGJORE PËR MBROJTJE NGA DISKRIMINIMI DHE KRIMET PËR MOTIVE ETNIKE-NDËRETNIKE NË REPUBLIKËN

E KOSOVËS

ЗAKOHCKA PAMKA ЗA ЗAШTИTA OД ДИCKPИMИHAЦИJA И KPИMИHAЛCТBO OД ETHИЧKИ И MEЃYETHИЧKИ

MOTИBИ BO PEПYБЛИKA KOCOBО

THE LEGAL FRAMEWORK FOR PROVIDING PROTECTION AGAINST DISCRIMINATION AND CRIMES OF ETHNIC-INTERETHNIC MOTIVES IN THE REPULBIK OF KOSOVO

ABSTRACT:

In this paper a legal framework will present whereby the

protection against discrimination and crimes of ethnic and interethnic

motives in the Republic of Kosova may be offered. Kosova's internal

acts compose that framework approved by the state and they are in

1 Doktor i shkencave juridike në fushën e studimeve për Drejtësinë Restauruese; ak-

tualisht, Prokuror në Departamentin e krimeve të përgjithshme të Prokurorisë Theme-

lore në Gjilan të Republikës së Kosovës dhe trajnues në Ministrinë e Drejtësisë së

Republikës së Kosovës, për prokurorë dhe gjyqtarë të porsaemëruar dhe atyre në

detyrë, për tema nga e drejta penale, e drejta e procedurës penale dhe e drejta

Evropiane; Ish-avokat; Ish-Kryeprokuror i PPK dhe ish-gjyqtar i Gjykatës Komunale

në Gjilan dhe ish-anëtar i komisionit për vlerësimin e performancës së prokurorëve të

Këshillit Prokurorial të Republikës së Kosovës, si dhe ish-ligjërues i Fakultetit juridik

të Kolegjit Iliria - Dega në Gjilan, dhe, Universitetit ”Gjilani”, në Gjilan. E-mail:

ismetukshini@hotmail.com

C E N T R U M 13

219

compliance with current international documents especially those that

introduce bases of many other international acts.

On one hand, in order to make it easier for law enforcement agen-

cies to find a legal basis for providing protection against discrimination

and crimes of ethnic-interethnic motives in the Republic of Kosovo and

on the other hand, it should be noted that Kosova has also built legal

infrastructure and institutions whereby necessary protection against dis-

crimination can be offered to all the citizens - members of ethnic com-

munities, whether small or large, because stable relations among people

present a prerequisite for a peaceful life and normal development of the

society, especially when it consists, not of one, but of many ethnicities.

Keywords: Protection Against Discrimination, Domestic

Laws, International Documents

HYRJE

Duke e pas parasysh faktin se raportet e shëndosha në mes të

njerëzve janë parakusht i një zhvillimi të gjithmbarshëm shoqëror, ato,

vazhdimisht, janë ruajtur dhe trajtuar, si në rrafshin ndërkombëtarë, po

ashtu, edhe në atë nacional.

Me tepër se gjithkund, këtyre raporteve u është kushtuar rëndësi

në ato shtete të cilat kanë qenë të përbëra jo nga një, por, nga më shumë

etni.

Në rrafshin ndërkombëtarë, mbrojtja nga diskriminimi dhe krimet

me motive etnike e ndëretnike, u është ofruar grupeve të ndryshme sho-

qërore dhe etnike, përmes akteve juridike ndërkombëtare, të cilat, para-

prakisht, ishin shqyrtuar dhe miratuar nga organet kompetente të orga-

nizatave të ndryshme ndërkombëtare, e, më pas, ato ishin marrë dhe

futë edhe nëpër legjislacionet nacionale të shteteve anëtare, të atyre të

bashkësisë ndërkombëtare.

Dispozitat e këtyre dokumenteve ndërkombëtare nuk i kishte

injoruar as Republika e Kosovës, sepse, në Kushtetutë dhe në ligjet e

veçanta të saj, i kishte futë edhe shumë dispozita të atyre dokumenteve,

përmes të cilave grupet dhe etnitë e ndryshme siguroheshin se nuk do

të ishin të diskriminuara, dhe, në rastet e caktuara, nëse ndonjë veprim

i tillë do të ndërmerrej ndaj tyre, kryesit do të përgjigjeshin para

organeve kompetente.

C E N T R U M 13

220

Prej këtyre që u thanë, shihet se diskriminimit dhe krimeve për

motive etnike dhe ndëretnike i është kushtuar vëmendje e posaçme dhe

i është thënë një JO e madhe, si në nivelin global, po ashtu, edhe në atë

nacional, sepse, ndryshe, nuk mund të sqarohet fakti se kjo materie (E

diskriminimit dhe krimeve me motive etnike e ndëretnike, apo, siç janë

quajtur ndryshe, krime të urrejtjes), është trajtuar edhe me: Deklaratën

universale për të drejtat e njeriut; Konventën Evropiane për mbrojtjen

e të drejtave themelore të njeriut dhe protokollet e saj; Konventën ndër-

kombëtare për të drejtat civile e politike dhe protokollet e saj; Konven-

tën kornizë të Këshillit të Evropës për mbrojtjen e pakicave kombëtare;

Konventën për eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit racor;

Rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme të KB-ve 2106 (ХХ), të 21

dhjetorit të vitit 1965, në fuqi nga 4 јanari i vitit 1969; Konventën për

eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit ndaj gruas, të 18

dhjetorit të vitit 1979, në fuqi nga 3 shtatori i vitit 1981; Konventën për

të drejtat e fëmijës, të 20 nëntorit 1989, UNTS 1577; Konventën kundër

torturës dhe trajtimeve e ndëshkimeve të tjera mizore, jonjerëzore dhe

poshtëruese; Kushtetutën e Republikës së Kosovës; Kodin Penal të

Kosovës; Ligji Nr.2004/3, kundër diskriminimit, i datës 19 shkurt 2004

(i cili ka vlejtur deri para disa ditëve, kur ai u shfuqizua me Ligjin Nr.

05/L-021, për mbrojtje nga diskriminimi, i datës 28 maj 2015); Ligji

Nr. 05/L-021, për mbrojtje nga diskriminimi, i datës 28 maj 2015 (i cili,

sipas nenit 28, do të hyjë në fuqi 15 ditë pas publikimit në Gazetën

Zyrtare të Republikës së Kosovës); Ligji Nr.06/L054, për gjykatat, i

datës 8. 12. 2018; Ligji Nr.51/L-031, për procedurën e përgjithshme

administrative, i datës 21. 6. 2016; Ligji Nr. 03/L-225, për prokurorin e

shtetit, Nr. 03/L-225; Ligji nr.05/L-019, për avokatin e popullit, etj.

I. Ç’DO TË THOTË DISKRIMINIM DHE NË ÇFARË

BAZASH DEFINOHET AI SOT

Ekzistojnë definicione të ndryshme për diskriminimin, mirëpo,

më i duhuri është ai i cili u referohet normave juridike të dokumenteve

aktuale ndërkombëtare dhe atyre nacionale.

Më i qëlluari është ai definicion i cili mbështetet në aktet e lart-

përmendura ligjore, dhe, diskriminimin e definon në bazën e veçorive-

karakteristikave personale, që janë të mbrojtura me ligje dhe dokumente

të ndryshme ndërkombëtare.

C E N T R U M 13

221

Edhe pse ekzistojnë shumë të tillë, një nga definicionet më shpesh

të cituara është ai i Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut

(GjEDN), sipas të cilës, kjo është një “veçori personale (status) në bazë

të së cilës, personat ose grupet e personave dallohen mes vete”.

Sipas definicionit tjetër, baza për diskriminim është karakteristike

për një individ, të cilin, nuk duhet konsideruar si relevant në kuptimin

e trajtimit të ndryshëm ose gjatë gëzimit të disa përfitimeve të caktuara.2

“Baza për diskriminim është një veçori e mbrojtur mbi të cilën

nuk duhet të bazohet trajtimi i ndryshëm i palejuar, dhe e cila mund të

jetë një tipar personal ose status, ose një veçori e ngjashme personale

ose status, përmes të së cilës një person, ose grup personash identify-

kohet me ndonjë racë të caktuar, ngjyrë të lëkurës, përkatësi etnike,

gjuhë, shtetësi, gjini dhe fis, orientim seksual, fe, bindje, arsimim, aftësi

të kufizuara mendore ose trupore, moshë, gjendje familjare ose

martesore, gjendje shëndetësore, etj.”3.

Diskriminimin e definon edhe Konventa për eliminimin e të gjitha

formave të diskriminimit racor (CERD), sipas Rezolutës së Asamblesë

së Përgjithshme e KB-ve 2106 (ХХ) të 21 dhjetorit të vitit 1965, e cila

ka hyrë në fuqi nga 4 јanari i vitit 1969. Duke u bazuar edhe në doku-

mente të tjerë ndërkombëtarë.

Kjo konventë, në nenin 1 të saj, diskriminimin e definon, si:

“Dallim, përjashtim, kufizim ose dhënie përparësi të një individi, në

ndonjë bazë (të përkatësisë racore, gjinore, etnike, politike, të moshës,

handikapit, etj.), dhe, që ka për qëllim, ose, pasojë, çrregullimin apo

uljen e njohjes, ushtrimit dhe kryerjes, nën kushte të njëjta të të drejtave

dhe lirive të njeriut në sferën politike, ekonomike, kulturore, sociale ose

në çfarëdo sferë tjetër të jetës shoqërore4.

Çdo krim i kryer mbi bazë të atyre veçorive apo karakteristikave

personale që u përmendën më lart, ndaj një individi, grupi apo një etnie,

paraqet krim të lartpërmendur dhe si i tillë, ai, duhet gjykuar, duke u

bazuar në dokumentet e lartpërmendura ndërkombëtare, Kushtetutë dhe

2 Handbook on European Non-discrimination Law, EU FRA and CoE, 2010.97 8. 3 Biljana Kotevska, Udhëzuesi mbi bazat e diskriminimit, i mbështetur nga Misioni i

OSBE-së në Shkup të RMV-së, Shkup, 2013, f.7. 4 Konventa për eleminimin e të gjitha formave të diskriminimit racor (EERD), Rezo-

luta e Asamblesë së Përgjithshme e KB-ve 2016 (XX), e datës 21 Dhjetor 1965, e cila

ka hyrë në fuqi nga data 04 Janar të vitit 1969, neni; shih, gjithashtu, Konventën për

eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit të gruas, e 18 Dhjetorit 1979, në fuqi

nga 03 Shtatori i vitit 1981; shih dhe Komiteti i të Drejtave të Njeriut, Komenti i

Përgjithshëm 18, Mosdiskriminimi, 11/10/1989, paragrafi 6.4.

C E N T R U M 13

222

ligje nacionale, sepse, ky, sot, është edhe njëri prej standardeve që bota

demokratike, me të drejtë, e kërkon prej secilit shtet që mëton t’i bash-

këngjitet kombeve të përparuara të botës demokratike.

Prandaj, është e nevojshme që, jo një herë, por, shumë herë, kjo

kërkesë e bashkësisë së përparuar ndërkombëtare të përsëritet dhe t’u

sqarohet shtetasve të shteteve të reja si Kosova, etj. se kjo kërkesë e tyre

është shumë e arsyeshme, ngase, “Evropa është Evropë e pakicave”

(Europe is the Europe of minorities)5, ka theksuar Romano Prodi.

Çdo shtet në Evropë, me më shumë se një milion banorë, sot, ka

pakica. Vetëm disa shtete të vogla, si: Luksemburgu, San Marino,

Malta, etj., nuk kanë pakica.

Numri më i madh i vendeve në Evropë, sot, i kanë ndërmjet tre

dhe gjashtë grupe etnike, kurse, Italia i ka dymbëdhjetë. Madje, edhe

Franca dhe Greqia, të cilat, në masë të madhe, e mohojnë ekzistimin e

pakicave në territorin e tyre, kanë nga shtatë grupe të pakicave. Dym-

bëdhjetë vendet e reja që u bënë anëtare të BE-së, në vitin 2004 dhe

2007, me përjashtim të Maltës dhe të Qipros, kanë, së paku, katër grupe

pakicash, por, shumica e tyre kanë shtatë. Disa vende lindore janë vende

relativisht homogjene, si Polonia dhe Hungaria, në të cilat përqindja e

njerëzve që u takojnë pakicave është vetëm 3-4%, por në vendet tjera

kjo përqindje është nga10-12%, kurse Estonia dhe Letonia kanë 30-

40%.6

Për më tepër, edhe për faktin se parandalimi i diskriminimit të

grupeve të ndryshme shoqërore, sot, paraqet temë interesi për shumë

organe dhe institucione ndërkombëtare, në mesin e të cilave edhe

OSBE-në; Komisionin Evropian kundër racizmit dhe tolerancës të

Këshillit të Evropës; Komitetin për shfuqizimin e të gjitha formave të

diskriminimit racor të KB-së, etj.

Mbrojtjen nga diskriminimi dhe krimet, me motive etnike dhe

ndëretnike, Kosova, sot, mund ta ofrojë në mënyrën më të mirë të mun-

dshme, sepse, organet kompetente të saj, sot, e kanë një bazë bukur të

konsoliduar ligjore, ngase, ajo, tani, mbështetet edhe në dokumentet më

domethënëse ndërkombëtare, duke u bazuar në aktin më të lartë shtetë-

ror-Kushtetutën e saj dhe ligjet e tjera, si ato të përgjithshme, po ashtu,

edhe ato të veçanta, për të cilat do të flasim në vazhdim.

5 Romano Prodi, Hungarian News Agency, 15 April 2001. 6 Aleksandër Kërzhallovski, etj., Raport nga hulumtimi “Diskriminimi në bazë të

përkatësisë etnike”, Shkup, dhjetor, viti 2010

C E N T R U M 13

223

II. KORNIZA LIGJORE PËR MBROJTJE NGA DISKRI-

MINIMI DHE KRIMET ME MOTIVE ETNIKE -NDËRETNIKE

NË REPUBLIKËN E KOSOVËS

Kornizën ligjore për mbrojtje nga diskriminimi dhe krimet me

motive etnike dhe ndëretnike, në Kosovën e vitit 2020, e përbëjnë

dokumentet ndërkombëtare, të cilat janë aprovuar me aktin më të lartë

shtetëror - Kushtetutën e Republikës së Kosovës, Kodet, si ligje të

përgjithshme, dhe, ligjet e veçanta, përmes të cilave, në mënyrë shprehi-

more, rregullohet materia e diskriminimit, krimet me motive etnike dhe

ato ndëretnike, si dhe, procedura dhe mënyra e mbrojtjes nga ky

diskrimin dhe krimet me motivet e lartpërmendura.

II.1. Dokumentet ndërkombëtare:

Ka shumë dokumente ndërkombëtare që, në një apo formë tjetër,

ofrojnë mbrojtje nga diskriminimi dhe krimet me motive etnike dhe

ndëretnike, mirëpo, më të rëndësishmet janë ato të cilat janë ratifikuar

dhe në mënyra të ndryshme janë inkorporuar edhe në legjislacionet

nacionale të shteteve të BE e më gjerë, dhe, ato, tanimë, paraqesin bazë

për ofrimin e mbrojtjes së duhur nga çdo formë e diskriminimit dhe

krime të kryera për motive etnike dhe ndëretnike.

Në këtë grup të dokumenteve ndërkombëtare, bëjnë pjesë:

- Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut, e cila është

shpallur nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara, më

10 dhjetor1948;

- Konventën Evropiane për mbrojtjen e të drejtave themelore të

njeriut dhe protokollet e saj;

- Protokolli Nr.12 i Konventës për mbrojtjen e të Drejtave të

Njeriut dhe të Lirive Themelore

- Konventën ndërkombëtare për të drejtat civile e politike dhe

protokollet e saj;

- Konventën kornizë e Këshillit të Evropës për mbrojtjen e

pakicave kombëtare;

- Konventën për eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit

racor; Rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme të KB-ve 2106 (ХХ), e

21 dhjetorit të vitit 1965, në fuqi nga 4 janari i vitit 1969;

- Konventën për eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit

ndaj gruas, e 18 dhjetorit të vitit 1979, në fuqi nga 3 shtatori i vitit 1981;

- Konventën për të drejtat e fëmijës, 20 nëntor 1989, UNTS 1577;

C E N T R U M 13

224

- Konventën kundër torturës dhe trajtimeve e ndëshkimeve të tjera

mizore, jonjerëzore dhe poshtëruese.

Për shkak të natyrës dhe rregullave të përcaktuara, për vëllimin e

një punimi shkencor, nuk do të mund t’i paraqesim të gjitha ato, në këtë

punim. Do të fokusohemi vetëm te disa prej tyre, që, për nga koha, janë

më të hershme dhe vazhdojnë ta paraqesin bazën më të fortë të ofrimit

të mbrojtjes nga çdo formë e diskriminimit dhe krimeve të kryera, për

motive etnike dhe ndëretnike.

II.1.1.Deklarata Universale e të drejtave të njeriut

Njëri prej dokumenteve më të rëndësishëm ndërkombëtarë, që e

trajton mbrojtjen nga diskriminimi dhe krimet me motive etnike dhe

ndëretnike, është edhe Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut, e

cila, është shpallur nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të

Bashkuara, më 10 dhjetor 1948.

Kjo deklaratë është e rëndësishme, sepse, është më e hershmja

dhe është e përmasave botërore, dhe, bazë e shumë dokumenteve tjera

ndërkombëtare, me dispozitat e së cilës janë rregulluar shumë marrë-

dhënie, për shumë çështje, në mesin e të cilave, edhe çështja e mbrojtjes

nga diskriminimi dhe krimet për motive etnike dhe ndëretnike, ngase,

në nenin 1 të saj, është thënë se “Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të

barabartë në pikëpamje të dinjitetit dhe të të drejtave. Ata janë të pajisur

me arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri-tjetrit në njё

frymë vëllazërore”7

Përveç kësaj që u tha, në nenin 2 të kësaj deklarate, është thënë,

se: “Secilit i përkasin të gjitha të drejtat dhe liritë e shpallura në këtë

Deklaratë pa kurrfarë dallimesh në pikëpamje të racës, ngjyrës, seksit,

gjuhës, fesё, mendimit politik ose çdo mendimi tjetër, të prejardhjes

kombëtare a shoqërore, të pasurisë, të lindjes apo të ndonjё gjendjeje

tjetёr juridike. Pёrveç kёsaj, nuk do të bëhen kurrfarë dallimesh në bazë

të statusit politik, juridik apo ndërkombëtar të vendit ose territorit të

cilit i përket ndonjë individ, qoftë kur ky vend ose territor është i

pavarur, apo kur ndodhet nën kujdestari ose është jo vetëqeverisës a nën

çfarëdo kufizimi tjetër të sovranitetit”8.

7 Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut, neni 1.

https://www.crca.al/sites/default/files/publications/Deklarata%20Universale%20e%

20te%20Drejtave%20te%20Njeriut%20%281948%29.pdf 8 Po aty, neni 2.

https://www.crca.al/sites/default/files/publications/Deklarata%20Universale%20e%20te%20Drejtave%20te%20Njeriut%20%281948%29.pdfhttps://www.crca.al/sites/default/files/publications/Deklarata%20Universale%20e%20te%20Drejtave%20te%20Njeriut%20%281948%29.pdf

C E N T R U M 13

225

Kurse, në nenin 7 të kësaj deklarate është thënë decidivisht, se:

“Të gjithë janë të barabartë pёrpara ligjit dhe kanë të drejtë që, pa kurr-

farë diskriminimi, tё mbrohen njёsoj nga ligji. Të gjithë kanë të drejtën

për mbrojtje të barabartë kundër çdo diskriminimi që do tё shkelte këtë

Deklaratë, dhe kundër çdo nxitjeje për një diskriminim të tillë”9.

Ndërsa, në nenin 23.2. të kësaj deklarate është konstatuar se

“Secili, pa kurrfarë diskriminimi, ka të drejtë që për punë të barabartё

të marrë rrogë të barabartё. etj. etj...”10.

II.1.2.Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut (KEDNJ),

Romë, 4.XI.1950

Për ta ofruar mbrojtjen e duhur dhe efikase nga diskriminimi dhe

krimet për motive etnike dhe ndëretnike, në Kosovë, përveç në Dekla-

ratën Universale të të Drejtave të Njeriut (DUDNJ), sot, mund të thirre-

mi edhe në Konventën Evropiane të të Drejtave të Njeriut (KEDNJ).

Kjo konventë, u miratua nga Këshilli i Evropës, dy vjet pas

Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut (DUDNJ) të OKB-së.

D.m.th. në vitin 1950, dhe, atë, me qëllimin që ta realizojë një bashkim

më të ngushtë midis anëtarëve të tij, përmes mbrojtjes dhe zhvillimit të

drejtave të njeriut dhe lirive themelore, ngase, këto llogariteshin se ishin

mjetet më efikase për ta arritur atë.

Andaj, duke pasur parasysh se qëllimi i Këshillit të Evropës ishte

që ta realizojë një bashkim më të ngushtë midis anëtarëve të tij, dhe, se,

një nga mjetet, për ta arritur këtë qëllim, është mbrojtja dhe zhvillimi i

të drejtave të njeriut dhe i lirive themelore, anëtarët e këtij këshilli kanë

rënë dakort për t’i marrë masat fillestare për zbatimin e përbashkët të

disa prej të drejtave të shpallura në Deklaratën Universale dhe kanë

aprovuar këtë konventë.

Përmes kësaj konvenete, siguroheshin të drejtat dhe liritë e

njeriut, që ishin përcaktuar me këtë konventë, pasi që me një disipozitë

të veçantë të saj ndalohej çfarëdo forme diskriminimi dhe kriminaliteti,

për motiv etnik dhe ndëretnik, ngase, në nenin 14 të kësaj Konvente

(KEDNJ), përfshihej edhe një dispozitë përmes të cilës ndalohej diskri-

minimi, sepse, në të shkruhej, se: “Gëzimi i të drejtave dhe i lirive të

përcaktuara në këtë Konventë duhet të sigurohet, pa asnjë dallim të

bazuar në shkaqe të tilla si seksi, raca, ngjyra, gjuha, feja, mendimet

politike ose çdo mendim tjetër, origjina kombëtare ose shoqërore, 9 Po aty, neni 7. 10 Po aty, neni 23.2.

C E N T R U M 13

226

përkatësia në një minoritet kombëtar, pasuria, lindja ose çdo status

tjetër”11

II.1.3. Protokolli Nr.12 i Konventës për Mbrojtjen e të Drejtave

të Njeriut dhe të Lirive Themelore

Të vendosur për të ndërmarrë hapa të mëtejshëm, për ta nxitur

barazinë e të gjithë personave, nëpërmjet zbatimit kolektiv të një

ndalimi të përgjithshëm të diskriminimit, në kuadrin e KEDNJ.

Shtetet anëtare të Këshillit të Evropës, me datë 4.XI.2000, në

Romë, kanë rënë dakord dhe e kanë nënshkruar këtë protokoll, për

ndalim të përgjithshëm të diskriminimit.

Neni 1 i këtij protokolli mban titullin “Ndalimi i përgjithshëm i

diskriminimit”12. Kurse, në paragrafin 1, të nenit 1 të këtij Protokolli,

është thënë, se: “Ky Protokoll do të hyjë në fuqi ditën e parë të muajit

që pason mbarimin e një periudhe prej dy muajsh pas datës në të cilën

shtatë Shtete anëtare të Këshillit të Evropës do të kenë shprehur pëlqi-

min e tyre për t’u lidhur me Protokollin, sipas dispozitave të nenit 8”13.

Ndërsa, në paragrafin 2, të nenit të përmendur, thuhet, se:

“Askush nuk duhet të diskriminohet nga një autoritet publik për ndonjë

nga arsyet e parashikuara në paragrafin 1”14.

II.2. Aktet e brendshme-nacionale, që e rregullojnë fushën e

diskriminimit dhe krimeve, për motive etnike-ndëretnike

Mbrojtjen nga diskriminimi dhe krimet për motive etnike-ndër-

etnike, e ofrojnë edhe Kushtetuta dhe ligjet e republikës së Kosovës.

Nga viti 1999, e deri më sot, institucionet kompetente të Republi-

kës së Kosovës janë munduar dhe padyshim se ia kanë arritur që aktin

e vet më të lartë juridik dhe ligjet, t’i harmonizojnë me legjislacionin e

komunitetit ndërkombëtar, si: Deklarata universale për të drejtat e

njeriut, KEDNJ dhe protokollet e saj dhe konventat e përmendura, edhe

atë për ta realizuar qëllimin e vet, atë të integrimit në BE dhe në organet

e organizatat e saj.

Sikurse edhe shumë çështje të tjera, edhe kjo çështje (Diskrimi-

nimi dhe krimet për motive etnike dhe ndëretnike) është përfshirë,

11 Konventa Evropiane për të drejtat e njeriut, Gjykata Evropiane e të Drejtave të

Njeriut, Council of Europe F-67075, Strasbourg codex, www.echr.coe.int, f.12, neni 14. 12 Po aty, f. 48, neni 1. 13 Po aty, f. 48, neni 1, paragrafi 1. 14 Po aty, f. 48, neni 1, paragrafi 2.

http://www.echr.coe.int/

C E N T R U M 13

227

sanksionuar dhe rregulluar me aktin më të lartë shtetëror: Kushtetutën

e saj, e cila ka hy në fuqi me datën 15 qershor 2008 dhe ligjet e tjera, si

të përgjithshme, po ashtu, edhe aso të veçanta, për të cilat do të flasim

në vazhdim.

II.2.1. Kushtetuta e Republikës së Kosovës

Me rastin e përpilimit të kësaj Kushtetute, përpiluesit, janë kuj-

desur që, përveç të tjerash, Repubikën e Kosovës ta përshkruajnë ashtu

siç është, shtet të shtetasve të saj, dhe, në këtë mënyrë, ta eliminojnë çfa-

rëdo baze të diskriminimit dhe të krimit, për motiv etnik apo ndëretnik.

Prandaj, në paragrafin 2 të nenit 1 të kësaj kushtetute, ku është

dhënë edhe përkufizimi i Shtetit, është thënë, se: “Republika e Kosovës

është shtet i shtetasve të vet. Republika e Kosovës ushtron autoritetin e

saj bazuar në respektimin e të drejtave dhe lirive të qytetarëve të vet dhe

të gjithë individëve brenda kufijve të saj”15.

Ndërsa, në paragrafin 1 të nenit 3, ku bëhet fjalë për barazinë para

ligjit, është thënë se “Republika e Kosovës është shoqëri shumetnike, e

përbërë nga shqiptarët dhe komunitetet tjera e cila qeveriset në mënyrë

demokratike, me respektim të plotë të sundimit të ligjit, përmes institu-

cioneve të veta legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore”16.

Kurse, në paragrafin 2, të nenit 3, të kësaj kushtetute, ku është

folur për barazinë para ligjit, është thënë, se “Ushtrimi i autoritetit

publik në Republikën e Kosovës bazohet në parimet e barazisë para

ligjit të të gjithë individëve dhe në respektimin e plotë të të drejtave dhe

lirive themelore të njeriut, të pranuara ndërkombëtarisht, si dhe në

mbrojtjen e të drejtave dhe në pjesëmarrjen e të gjitha komuniteteve dhe

pjesëtarëve të tyre”17.

Mbrojtja e ofruar prej kësaj kushtetute ndaj diskriminimit dhe

krimeve për motive etnike dhe ndëretnike, shihet edhe nga neni 5 i saj.

Në këtë nen është thënë, se: “Gjuhë zyrtare në Republikën e Kosovës

janë Gjuha Shqipe dhe Gjuha Serbe. Gjuha Turke, Boshnjake dhe ajo

Rome kanë statusin e gjuhëve zyrtare në nivel komune ose do të jenë

në përdorim zyrtar në cilindo nivel në pajtim me ligj”18.

15 Kushtetuta e Republikës së Kosovës, me nr. të aktit-K-09042008, e publikuar në

Gazetën Zyrtare të Republikës së Kosovës, me datë 09.04.2008, Prishtinë, 2008, neni

1, paragrafi 2. 16 Po aty, neni 3, paragrafi 1. 17 Po aty, neni 3, paragrafi 2. 18 Po aty, neni 5, paragrafi 1 dhe 2.

C E N T R U M 13

228

Mbrojtja nga çdo formë e diskriminimit garantohet edhe me nenin

7 të kësaj Kushtetute, sepse, atëherë kur flet për vlerat, thuhet se “Rendi

kushtetues i Republikës së Kosovës bazohet në parimet e lirisë, paqes,

demokracisë, barazisë, respektimit të të drejtave dhe lirive të njeriut dhe

sundimit të ligjit, mosdiskriminimit, të drejtës së pronës, mbrojtjes e

mjedisit, drejtësisë sociale, pluralizmit, ndarjes së pushtetit shtetëror dhe

ekonomisë së tregut ndërsa Republika e Kosovës siguron barazinë gjino-

re si vlerë themelore për zhvillimin demokratik të shoqërisë, mundësi të

barabarta për pjesëmarrje të femrave dhe meshkujve në jetën politike,

ekonomike, sociale, kulturore dhe në fushat të tjera të jetës shoqërore”19.

Për t’u siguruar se kjo nuk do të ndodhë, organet tona kompetente

janë kujdesur që në Kushtetutë ta fusin edhe një dispozitë, përmes së

cilës marrin obligim që t’i zbatojnë, drejtpërdrejt, Marrëveshjet dhe Ins-

trumentet Ndërkombëtare, nëse dyshohet se, me akte të brendshme, ajo

nuk ofrohet mjaftueshëm. Një obligim i tillë është paraparë edhe me

nenin 22 të kësaj Kushtetute.

Të drejtat dhe liritë e njeriut, të garantuara me marrëveshjet dhe

instrumentet ndërkombëtare, garantohen me këtë Kushtetutë, dhe, ato

zbatohen, drejtpërdrejt, në Republikën e Kosovës dhe kanë prioritet, në

rast konflikti, ndaj dispozitave e ligjeve dhe akteve të tjera të institucio-

neve publike, dhe, atë, nga: DUDNJ, KEDNJ e deri te konventat për

eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit.

Mbrojtja nga diskriminimi i lartpërmendur është ofruar edhe me

nenin 24 të Kushtetutës së Kosovës, sepse, në paragrafin 1 të këtij neni,

është thënë, se: “Të gjithë janë të barabartë para ligjit. Çdokush gëzon

të drejtën e mbrojtjes së barabartë ligjore, pa diskriminim. Kurse, në

paragrafin 2 të tij, thuhet se: “Askush nuk mund të diskriminohet në

bazë të racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, fesë, mendimeve politike ose të

tjera, prejardhjes kombëtare a shoqërore, lidhjes me ndonjë komunitet,

pronës, gjendjes ekonomike, sociale, orientimit seksual, lindjes, aftësisë

së kufizuar ose ndonjë statusi tjetër personal”20.

Të drejtat e njeriut dhe liritë themelore, të garantuara me këtë

Kushtetutë, interpretohen në harmoni me vendimet gjyqësore të Gjy-

katës Evropiane për të Drejtat e Njeriut21.

19 Po aty, neni 5, paragrafi 1 dhe 2. 20 Po aty, neni 24, paragrafi 1 dhe 2. 21 Po aty, neni 53.

C E N T R U M 13

229

Kapitulli III i kësaj Kushtetute i rregullon të drejtat e komuni-

teteve dhe pjesëtarëve të tyre, duke u bazuar në parimet e përgjithshme,

që janë paraparë me nenin 57, sipas të cilave:

1. Banorët që i përkasin një grupi të njëjtë kombëtar ose etnik,

gjuhësor ose fetar, tradicionalisht, të pranishëm në territorin e

Republikës së Kosovës (Komunitetet), gëzojnë të drejta të veçanta, të

përcaktuara me këtë Kushtetutë, krahas të drejtave dhe lirive themelore

të njeriut, të përcaktuara në Kapitullin II të kësaj Kushtetute.

2. Çdo pjesëtar i komunitetit do ta ketë të drejtën që të zgjedhë

lirisht nëse do të trajtohet ose të mos trajtohet si pjesëtar i komunitetit

dhe nga kjo zgjedhje ose nga ushtrimi i të drejtave që ndërlidhen me

këtë zgjedhje, nuk do të rezultojë asnjë diskriminim;

3. Pjesëtarët e komuniteteve do të kenë të drejtë që të shprehin, të

avancojnë dhe të zhvillojnë lirisht identitetin dhe atributet e tyre si

komunitet22.

Paragrafi 3 i nenit 58, i kësaj kushtetute, e obligon Kosovën për

t’i ndërmarrë të gjitha masat e nevojshme për t’i mbrojtur personat, të

cilët mund t’u nënshtrohen kërcënimeve ose veprimeve diskriminuese,

armiqësisë a dhunës, si rrjedhojë e identitetit të tyre kombëtar, etnik,

kulturor, gjuhësor ose fetar. Ndërsa, paragrafi 7 i nenit 58, në baza

jodiskriminuese, shteti ynë i siguron që të gjitha komunitetet dhe pjesë-

tarët e tyre të mund të ushtrojnë të drejtat e tyre, të specifikuara me këtë

Kushtetutë23, duke i siguruar këta të fundit se çdo ndryshim-amenda-

mentin në këtë kushtetutë do të kërkojë miratimin e dy të tretave (2/3)

të të gjithë deputetëve të Kuvendit, sipas paragrafit 2 të nenit 144,

përfshirë dy të tretat (2/3) e të gjithë deputetëve të Kuvendit që mbajnë

vende të rezervuara ose të garantuara për përfaqësuesit e komuniteteve

që nuk janë shumicë në Republikën e Kosovës.

II.2.2. Kodi penal i Republikës së Kosovës

Mbrojtja nga diskriminimi dhe krimet për motive etnike dhe

ndëretnike, është siguruar edhe me shumë dispozita të Kodeve penale

të Republikës së Kosovës.

Kjo mbrojtje, tanimë, është siguruar edhe me rregullat e përgjith-

shme për zbutjen ose ashpërsimin e dënimeve, që janë paraqitur në

nenin 70 të Kodit penal të Republikës së Kosovës me nr.06/L-074.

22 Po aty, neni 57, paragrafi 1, 2 dhe 3.

23 Po aty, neni 58, paragrafi 3 dhe 7.

C E N T R U M 13

230

Kryesit të veprës penale i shqiptohet dënimi i paraparë për veprën

e kryer penale, ndërsa, dënimi më i butë ose më i rëndë, mund të shqip-

tohet vetëm në pajtim me kushtet e parapara me këtë Kod.

Me rastin e caktimit të dënimit, gjykata merr parasysh, por, nuk

kufizohet në rrethanat e mëposhtme rënduese:

Nëse vepra penale është akt i urrejtjes, që nënkupton cilëndo ve-

për të kryer penale ndaj personit, grupit të personave, ose pronës, moti-

vuar në bazë të racës, ngjyrës, gjinisë, identitetit gjinor, gjuhës, fesë,

prejardhjes kombëtare a shoqërore, lidhjes me ndonjë komunitet, pronë,

gjendjes ekonomike, orientimit seksual, lindjes, aftësisë së kufizuar ose

ndonjë statusi tjetër personal, ose, për shkak të afërsisë me personat me

karakteristikat e lartpërmendura, përveç nëse ndonjë nga këto karak-

teristika përbën element të veprës penal24.

Mbrojtja nga diskriminimi dhe krimet për motive etnike dhe ndër-

etnike, është ofruar edhe përmes nenit 141 të Kodit penal të Republikës

së Kosovës me nr.06/L-074.

Në paragrafin 1 të këtij neni, është thënë “Kushdo që nxit ose për-

hap publikisht urrejtje, përçarje dhe mos durim midis grupeve kombë-

tare, racore, fetare, etnike e të tjera, apo bazuar në orientimin seksual,

identitetin gjinor dhe karakteristikat e tjera personale, në mënyrën e cila

mund të prishë rendin publik dënohet me gjobë ose me burgim deri në

pesë (5) vjet.”

Kur kjo bëhet në mënyrë sistematike, ose, duke keqpërdorur

pozitën apo autorizimet, dhe, shkakton trazira, dhunë ose pasoja të tjera

të rënda, me kryerjen e veprës së tillë, dënohet me burgim prej një (1)

deri në tetë (8) vjet, sipas paragrafit 2 të këtij neni.

Ndërsa, kur vepra penale, nga paragrafi 1 i këtij neni, kryhet

përmes shtrëngimit, rrezikimit të sigurisë, përqeshjes së simboleve

kombëtare, racore, etnike apo fetare, duke dëmtuar pasurinë e personit

tjetër ose duke përdhosur monumentet apo varrezat, kryesi dënohet me

burgim prej një (1) deri në tetë (8) vjet, sipas paragrafit 3.

Ashtu sikurse te paragrafi 1, kur kjo vepër nga paragrafi 3, kryhet

në mënyrë sistematike ose duke keqpërdorur pozitën apo autorizimet,

dhe, shkakton trazira, dhunë ose pasoja të tjera të rënda, me kryerjen e

veprës së tillë, dënohet me burgim prej dy (2) deri në dhjetë (10) vjet.

24 Kodi Penal i Republikës së Kosovës me nr.06/L-074, i publikuar në Gazetën Zyrtare

të Republikës së Kosovës me nr.2, Prishtinë, 14 Janar 2019, neni 70, paragrafi 1 dhe

2 dhe nënparagrafët 2.12.

C E N T R U M 13

231

Veprat që kanë të bëjnë me diskriminimin, dhe ato të kryera për

motive etnike dhe ndëretnike, janë sanksionuar edhe me kapitullin e

veprave penale kundër njerëzimit dhe vlerave të mbrojtura nga një

kapitull i veçantë i këtij kodi, dhe, ato vlera që janë të mbrojtura me të

drejtën ndërkombëtare, duke filluar nga gjenocidi, krimet kundër njerë-

zimit dhe skllavëria, kushtet e ngjashme me skllavërinë dhe puna e

detyruar dhe veprat penale kundër lirive dhe të drejtave të njeriut, si:

Shkelja e statusit të barabartë të shtetasve dhe banorëve të Republikës

së Kosovës, tortura, etj.

II.2.3. Ligji, Nr.2004/3, kundër diskriminimit, i datës 19 shkurt

2004

Mbrojtja nga diskriminimi, është ofruar edhe me Ligjin Nr.2004/3,

kundër diskriminimit, i datës 19 shkurt 2004, si ligj i veçantë.

Ky ligj i ka pasur gjithsej 13 nene, dhe, me të njëjtin, janë rregu-

lluar: Qëllimi, parimet, termet, fusha e zbatimit të ligjit, kërkesat reale

dhe përcaktuese me rastin e punësimit, masa afirmative, procedura,

barra e provave, sanksionet dhe organet për promovimin e barabartë.

Më e rëndësishmja, me këtë rast, është, të thuhet se ky ligj ka

pasur për qëllim që ta parandalojë dhe luftojë diskriminimin, ta ngritë

shkallën e barazisë efektive dhe t’i realizojë parimet e trajtimit të

barabartë, të qytetarëve të Kosovës, para Ligjit.

II.2.4. Ligji, Nr. 05/L-021, për mbrojtje nga diskriminimi, i

datës 28 maj 2015

Duke e parë, se, sa e rëndësishme është kjo çështje për vendin

tonë, dhe, trajtimi i duhur i diskriminimit në çfarëdo baze qoftë, organet

tona kompetente ia arritën që ta përmirësojnë rregullativën e

mëparshme ligjore, dhe, mbi këtë bazë, e hartuan dhe aprovuan edhe

këtë ligj të ri për diskriminimin.

Ky ligj, i ka gjithsej 28 nene (15 më shumë se ai për diskrimi-

nimin), dhe, me të njëjtin, tani, më mirë se kurrë ofrohet mbrojtja, ashtu

si dhe sa duhet, nga diskriminimi, sepse, tani, me te rregullohen shumë

sfera, në mesin e të cilave, edhe: Qëllimi; Fushëveprimi; Koncepti i dis-

kriminimit; Llojet e trajtimit të pabarabartë; Format e rënda të diskrimi-

nimit; Trajtimi i ndryshëm i përligjur; Përgjegjësia e institucioneve të

Republikës së Kosovës; Avokati i popullit; Promovimi dhe bashkëpu-

nimi për avancimin e të drejtave të njeriut; Mekanizmat institucionalë

për mbrojtje nga diskriminimi, në Ministri dhe Komuna; Ankesat

C E N T R U M 13

232

kundër diskriminimit te Avokati i Popullit; Paditë për mosmarrëveshjet

për diskriminimin; Procedura para gjykatës; Procedura para gjykatës;

Llogaridhënia; Veprimet në procedurën kontestimore; Rastet e diskri-

minimit që përbëjnë vepër penale; Rastet e personave të cilat prekin

grupet e personave; Akomodimi i arsyeshëm i personave me aftësi të

kufizuara në punësim; Barra e provave; Kontrata publike; Dispozita

kundërvajtëse; Përgjegjësia individuale; Vetëdijesimi i publikut; Nxje-

rrja e akteve nënligjore dhe shfuqizimi. Prej përmbajtjes së tij, shihet se

i njëjti është plotësuar edhe në ato aspekte, të cilat, ligji paraprak, as që

i kishte përmendur.

II.2.5.Ligji, Nr.06/L054, për gjykatat, i datës 8.12.2018

Mbrojtje nga diskriminimi ofron edhe Ligji, Nr.06/L054, për gjy-

katat, i datës 8.12.2018, sepse, në pjesën ku bën fjalë për qasje në gjy-

kata, shkruan, se: “Gjykatat trajtojnë të gjithë personat në mënyrë të

barabartë, askush nuk mund të diskriminohet në bazë të racës, ngjyrës,

gjinisë, gjuhës, fesë, mendimeve politike ose të tjera, prejardhjes kom-

bëtare apo shoqërore, lidhjes me ndonjë komunitet, pronës, gjendjes

ekonomike, gjendjes sociale, orientimit seksual, lindjes, aftësisë së

kufizuar ose ndonjë statusi tjetër personal”25.

II.2.6. Ligji, Nr.51/L-031, për procedurën e përgjithshme

administrative, i datës 21.6.2016

Ngjashëm, si me ligjet e lartpërmendura, edhe me Ligjin Nr.51/L-

031, për procedurën e përgjithshme administrative, të datës 21.6.2016,

ofrohet mbrojtje nga diskriminimi. Kjo është e theksuar në paragrafin 3

të nenit 6, sepse, në mes tjerash, këtu është thënë, se: “Organi Publik,

në mënyrë të veçantë, shmang çdo diskriminim të padrejtë ashtu siç

përcaktohet me Ligjin kundër diskriminimit”26.

II.2.7. Ligji, Nr. 03/L-225, për prokurorin e shtetit

Ashtu sikurse me ligjet e lartpërmendura, edhe me Ligjin për

prokurorin e shtetit, ofrohet mbrojtje nga format e lartpërmendura të

diskriminimit, ngase, sipas asaj që është thënë në njërën prej dispozi-

tave të këtij ligji, “Prokurori i Shtetit ushtron funksionet e veta në

mënyrë efikase dhe efektive dhe në pajtueshmëri me Kushtetutën, ligjet

25 Ligji, nr.06/L054, për Gjykatat, i datës 08.12.2018, neni 7, paragrafi 1. 26 Ligji, nr.51/L-031, për procedurën e përgjithshme administrative, i datës

21.06.2016, neni 6, paragrafi 3.

C E N T R U M 13

233

e zbatueshme dhe parimet e pranuara ndërkombëtarisht për mos-

diskriminimin, të drejtat e njeriut dhe liritë themelore”27.

II.2.8. Ligji, Nr.05/L-019, për avokatin e popullit

Avokati i Popullit është mekanizëm i barazisë për promovim,

monitorim dhe mbështetje të trajtimit të barabartë, pa diskriminim, në

bazat e mbrojtura nga Ligji, për barazi gjinore dhe Ligji për mbrojtje

nga diskriminimi28. Prandaj, edhe në Ligjin, Nr. 05/L-021, për mbrojtje

nga diskriminimi, i datës 28 maj 2015, këtij institucioni i është kushtuar

vëmendje e posaçme, çfarë nuk i ishte kushtuar me ligjin paraprak, që

merrej me po këtë çështje, si Ligji, Nr.2004/3, kundër diskriminimit, i

datës 19 shkurt 2004.

Mbrojtja nga diskriminimi dhe krimet, për motive etnike dhe

ndëretnike, është sanksionuar edhe me shumë akte të tjera, të shkruara,

vendore dhe ndërkombëtare. Ne, me këtë rast, i kemi trajtuar vetëm ato

më kryesoret, për shkak të kufizimeve që i vënë botuesit, për trajtimin

e një teme në një revistë shkencore.

CONCLUSION

From the above-noted, it is obvious that Republic of Kosova does

not lack legal basis in order to protect all those, who are, in one way or

another, victims of discrimination and crimes of ethnic and interethnic

motives.

The Republic of Kosovo does not lack the institutions with

competences to fight those phenomena. But, now and more than ever,

these institutions must be organized and coordinated to help people in

need because they are obliged to offer protection when someone is

discriminated on the grounds of the following cases: gender, clan, race,

color of skin, ethnicity, language, citizenship, religion or other religious

beliefs and other types of beliefs, political affiliation, mental and

physical disability, health status, age, education, family or marital sta-

tus, personal or social status, social origin, property status, association

with a marginalized group, birth or sexual orientation, or on another

basis provided by law or by ratified international agreement.

Therefore, now we should not hesitate, but act by all means, to

combat any form of discrimination and any crime committed for ethnic- 27 Ligji, nr.03/L-225, për prokurorin e shtetit, neni 6. 28 Ligji, nr.05/L-019, për avokatin e popullit, neni 2, paragrafi 2.

C E N T R U M 13

234

interethnic motives, because there is now solid, consolidated, legal,

both international and national basis, and in case of any dilemma, it can

be easily resolved based on the best practices of the local Courts, and

in their absence, on the practices of the European Court of Justice, the

European Court of Human Rights, competent institutions of the Euro-

pean Union, the Council of Europe and other international institutions

experienced to deal with these issues.

LITERATURA DHE AKTET NORMATIVE:

1. Handbook on European Non-discrimination Law, EU FRA and CoE, 2010.97 8.Biljana Kotevska, “Udhëzuesi mbi bazat e diskri-

minimit”, i mbështetur nga Misioni i OSBE-së në Shkup të RMV,

Shkup, 2013, f. 7.

2. Konventa për eliminimin e të gjitha formave të diskriminimit racor (CERD), Rezoluta e Asamblesë së Përgjithshme e KB-ve 2106

(ХХ), e datës 21 dhjetor 1965, e cila ka hyrë në fuqi nga data 4 јanar i

vitit 1969, neni 1; shih, gjithashtu, Коnventën për eliminimin e të gjitha

formave të diskriminimit të gruas, e 18 dhjetorit të vitit 1979, në fuqi nga

3 shtatori i vitit 1981; shih dhe: cilido Komiteti i të Drejtave të Njeriut,

Komenti i përgjithshëm 18, Mosdiskriminimi, 11/10/1989, par. 6.4.

3. Romano Prodi, Hungarian News Agency, 15 April 2001. 4. Aleksandër Kërzhallovski, etj., Raport nga hulumtimi “Diskri-

minimi në bazë të përkatësisë etnike”, Shkup, dhjetor, viti 2010.

5. Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut, neni 1, https://www.crca.al/sites/default/files/publications/Deklarata%20Univer

sale%20e%20te%20Drejtave%20te%20Njeriut%20%281948%29.pdf

6. Konventa Evropiane për të drejtat e njeriut, Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut Council of Europe F-67075 Strasbourg cedex,

www.echr.coe.int, fq.12, neni 14.

7. Kushtetuta e Republikës së Kosovës, me nr. të aktit:K-09042008, e publikuar në Gazeta zyrtare të Republikës së Kosovës, me

datë 09.04.2008, Prishtinë, 2008, neni 1, paragrafi 2.

8. Kodi penal i Republikës së Kosovës me nr.06/L-074, i publi-kuar në Gazetën zyrtare të Republikës së Kosovës me nr.2, Prishtinë,

14 janar 2019, neni 70, paragrafi 1 dhe 2 dhe nënparagrafi 2.12.

9. Ligji, Nr.2004/3, kundër diskriminimit, i datës 19 shkurt 2004.

https://www.crca.al/sites/default/files/publications/Deklarata%20Universale%20e%20te%20Drejtave%20te%20Njeriut%20%281948%29.pdfhttps://www.crca.al/sites/default/files/publications/Deklarata%20Universale%20e%20te%20Drejtave%20te%20Njeriut%20%281948%29.pdfhttp://www.echr.coe.int/

C E N T R U M 13

235

10. Ligji, Nr. 05/L-021, për mbrojtje nga diskriminimi i datës 28 maj 2015, që është publikuar në Gazetën zyrtare të Republikës së

Kosovës me nr.16, Prishtinë, 26 qershor 2016.

11. Ligji, Nr.06/L054, për gjykatat, i datës 8.12.2018, neni 7 paragrafi 1.

12. Ligji, Nr.51/L-031, për procedurën e përgjithshme adminis-trative, i datës 21.6.2016, neni 6 paragrafi 3.

13. Ligji, Nr. 03/L-225, për prokurorin e shtetit, neni 6. 14. Ligji, Nr.05/L-019, për avokatin e popullit, neni 2, paragrafi 2.