Embed Size (px)
Citation preview
KONTROLA I ODOBRENJE UPOTREBE PROMOTIVNOG MATERIJALA ZA LEK
Mr.ph.spec. Dubravka Mišković Privredna komora Srbije 19.04.2018.
KONTROLA I ODOBRENJE UPOTREBE PROMOTIVNOG MATERIJALA ZA LEK
Između ostalog i...
Globalno/regionalno odobreni promotivni materijali?
Formalna procena je formalna?
Off-label
Standardi promocije
Reference, tvrdnje, grafici, terminologija...
Farmakokinetika i bilbordi/TV reklame
“Bad ad case study“
WHO EUROPE USA (+ New Zealand) SRBIJA
Definicija promocije, WHO: Sve informacione i podsticajne aktivnosti preduzete od strane proizvođača ili distributera sa ciljem povećanja propisivanja, snabdevanja, kupovine i/ili upotrebe lekova
Definicija promocije, legislativa RS: Oglašavanje leka odnosno medicinskog sredstva je svaki oblik davanja istinitih informacija o leku i medicinskom sredstvu opštoj i stručnoj javnosti radi podsticanja propisivanja leka , snabdevanja lekovima i medicinskim sredstvima njihove prodaje i potrošnje, od strane nosioca dozvole za lek, odnosno nosioca upisa medicinskog sredstva u Registar medicinskih sredstava, kao i od pravnog i fizičkog lica koje vrši promet lekova i medicinskih sredstava na veliko i malo (u daljem tekstu: oglašivač).
Dva osnovna regulatorna modela:
• samoregulatorna aktivnost farmaceutske industrije (IFPMA; EFPIA...)
• direktna regulatorna aktivnost koju sprovodi država, odnosno njena regulatorna tela
Dva osnovna kriterijuma u promociji lekova:
• informacije moraju biti u skladu sa odobrenim informacijama o leku (odobrena indikacija
tj. uslovi pod kojima se lek može primeniti)
• informacije moraju biti tačne i ne smeju dovoditi u zabludu
Promociju leka treba uvek uskladiti sa nacionalnim regulatornim okvirima!
Regulatorni standardi često idu dalje od zabrane promocije izvan odobrenog
indikacionog područja i zabrane reklamiranja lekova sa režimom izdavanja “na recept”
opštoj javnosti.
Sve češće se govori o balansiranoj informaciji u promotivnom materijalu (“benefit/rizik”)
bilo da je ona regulatorni zahtev (USA) ili preporuka, a u nekim slučajevima i pojedinačan
zahtev nacionalnog regulatornog tela da se informacija o potencijalnom štetnom efektu leka
odnosno o neželjenim reakcijama, inkorporira u promotivne sadržaje.
Manje od polovine zemalja (WHO, skrining 2004.) reguliše u nekom obliku farmaceutsku
promociju.
SVETSKA ZDRAVSTVENA ORGANIZACIJA
Etički kriterijumi promocije lekova (Rezolucija WHA41.17, 13. maj 1988. )
Promotivne aktivnosti mogu biti povezane samo, sa lekom koji ima legalan status u toj
zemlji. Promocija mora biti u skladu sa nacionalnom zdravstvenom politikom,
nacionalnom regulativom i uz poštovanje voluntarnih standarda ako oni postoje. Sve
promotivne tvrdnje koje se odnose na lek moraju biti pouzdane, verodostojne, tačne,
istinite, ”up to date”, informativne, balansirane, suštinski bitne i prezentovane u maniru
dobrog ukusa.
Ne sme biti sadržaja koji mogu dovesti u zabunu/zabludu ili neproverljivih tvrdnji koje
podstiču neopravdanu primenu leka i povećavaju rizik od neželjenih dejstava.
Izneti naučni podaci moraju biti dostupni, na zahtev lekara, odnosno onog kome je
promocija namenjena. Komparacija lekova mora biti činjenična, fer, suštinski bitna.
Tekst i ilustracije u promotivnom materijalu, moraju biti u potpunosti konzistentne sa
odobrenim naučnim podacima za promovisani lek ili drugim izvorom informacija sličnog
sadržaja. Tekst mora biti u potpunosti čitljiv. Medicinski predstavnici moraju imati dovoljno
medicinskog i tehničkog znanja i integriteta da prezentuju informacije o proizvodu i da
budu nosioci promotivne aktivnosti na dosledan i odgovoran način.
Posebni zahtevi za promo sadržajem namenjenim opštoj tj. stručnoj javnosti
USA (+New Zealand)
USA: 1981. Rufen, Pneumovax;
FDA, sept 1985 zvanično odobrava DTCA; 1997 opsežnija regulativa po ovom pitanju
dozvoljena promocija Rx direktnim reklamiranjem potrošaču/pacijentu (Drug to Consumer Prescription Drug Advertising ili češći termin Drug To Consumer Advertising)
OPDP (Uprava za promociju lekova sa režimom izdavanja na recept, Office of Prescription Drug Promotion): “Untitled Letter“/“Warning Letter“
OPDP kontroliše i promociju na skupovima i usmene prezentacije saradnika kao i internet promociju; OPDP ne reguliše: reklamiranje OTC lekova, dijetetskih suplemenata i medicinskih sredstava
Bad Ad Program
FDA - NAJČEŠĆI PREKRŠAJI PROMOCIJE LEKOVA
Prekršaji promocije lekova prema FDA (od najčešćih ka najređim):
Izostavljanje ili minimizacija rizika primene 84%
Prenaglašena/nedokumentovana efikasnost 54%
Proširenje indikacija 40%
Nedokumentovani komparativni navodi o superiornosti 30%
Nepotkrepljene tvrdnje 17%
Neprijavljen promotivni materijal
Izostanak navođenja ili neadekvatna prezentacija imena leka
Neodobrena primena leka ili promocija neregistrovanog leka
Izostavljanje indikacija
Netačni navodi ili oni koji dovode u zabludu
Nedokumentovana komplijansa
Netačni navodi/navodi koji mogu dovesti u zabludu o doznom režimu
Netačno ili zastarelo obeležavanje na pakovanju
Promocija leka koji je u postupku ispitivanja
Netačan/nepotpun ili izostanak načina primene leka
Nedokumentovan mehanizam delovanja
Nepodnošenje na vreme promo materijala ili kašnjenje sa odgovorom na zahtev FDA
Neodgovarajući način promocije
EVROPSKA UNIJA
DIRECTIVE 2001/83/EC “PROMOTION DIRECTIVE“ I
EFPIA KODEKS PONAŠANJA
Title VIII (2001/83/EC) - opšta pravila • Lekovi na recept se ne mogu reklamirati opštoj javnosti;
• Promocija lekova ne sme biti usmerena ka deci;
• Promocija leka ne sme biti preinačena u odnosu na sadržaj sažetka karakteristika leka i ne sme dovoditi u zabludu;
• Definisan je minimum informacija koje promotivni materijal mora sadržavati;
• U promotivnom materijalu se ne sme tvrditi da lek nema neželjenih dejstava, odnosno da je u potpunosti bezbedan.
Title VIII (2001/83/EC) - nije definisano kao promocija:
• Korespodencija, posebno ona koja ima za cilj davanje odgovora na specifična pitanja u vezi sa određenim lekom;
• Činjenične, informativne najave (npr. promena ambalaže, mere opreza i informacije o neželjenim reakcijama, prodajni katalog i cenovnik..) a koje ne sadrže promotivne elemente;
• Informacije vezane za zdravlje odnosno pojedine bolesti a da se pri tome ne odnose, čak ni indirektno, na određeni lek.
ZAHTEVI DRŽAVA ČLANICA EU/ČLANICA EFPIA PO
PITANJU KONTROLE PROMOTIVNOG MATERIJALA
LEKOVA
U 12 (11) zemalja članica EU postoji obaveza podnošenja prom. mat. na proveru/odobrenje nacional. regulatornom telu + Švajcarska (član EFPIA)
EFPIA (European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations) kodeksom su praktično utvrđene granice koje se tiču sponzorstava, stipendiranja, donacija, poklona, konsultantske uloge lekara, sprovođenja neintervencijskih studija itd.. MHRA (Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency) može zahtevati promotivni materijal na uvid, a to uvek radi: • u slučaju novog leka na tržištu, odnosno novog “hemijskog ili biološkog entiteta”, jer se tada traži njegov intenzivni monitoring, • u slučaju promene režima izdavanja sa Rx na OTC, • u slučajevima kada prethodna promocija leka nije bila u saglasnosti sa regulatornim okvirima. Blue Guide
OTC Rx
Direktiva Evropske unije o promociji
lekova
Poglavlje VIII Evropske direktive 2001/83/EC (tzv. “Promotion Directive“, koja je zamenila prethodnu: Directive 92/28/EEC on advertising of medicinal products for human use) nalaže da sve države članice prate i kontrolišu promociju, odnosno reklamiranje lekova.
Kaznene mere, kao posledica neusaglašavanja sa propisima proisteklim iz navedene direktive, mogu biti veoma oštre, u rasponu od onih koje će naštetiti ugledu farmaceutske kuće i zahtevati obustavljanje promotivnih aktivnosti, ili pak, onih koje će izazvati odlaganje promocije i lansiranje proizvoda, uz prateće novčane gubitke, pa sve do sudski procesuiranih krivičnih prijava.
Poglavlje VIII Evropske direktive 2001/83/EC je inkorporirano u odredbe nacionalnih regulatornih propisa, ali tako da je način i forma kontrole nad promocijom lekova vrlo raznolika među zemljama članicama EU. Naime, može se reći da države članice jesu harmonizovale pravila promocije prema direktivi, ali nije harmonizovan i način kontrole nad promotivnim aktivnostima.
EMA ne kontroliše promociju!
Republika Srbija ALIMS
ZAKON O APOTEKAMA I NADZORU NAD PROMETOM LEKOVA (1930) 1. Pravilnik o oglašavanju lekova i lekovitih specijaliteta u dnevnim listovima ili drugim
načinom (1931)
...
ALIMS, septembar 2010. započinje novu aktivnost: odobravanje upotrebe
promotivnih materijala za lek (i MS)
Regulatorni okvir:
Zakon o lekovima i medicinskim sredstvima ("Službeni glasnik RS", broj
30/10 i 107/12)
Pravilnik o načinu oglašavanja leka, odnosno medicinskog sredstva
("Službeni glasnik RS", broj 79/10)
Zakon o opštem upravnom postupku ("Sl. glasnik RS", br. 18/2016)
Udruženja farmaceutske industrije u R. Srbiji:
Udruženje proizvođača inovativnih lekova, INOVIA (član EFPIA, Kodeksi ponašanja)
Udruženjem inostranih generičkih proizvođača lekova, GENEZIS
Grupacija domaćih proizvođača lekova pri Privrednoj komori Srbije
Promocija koja podleže kontroli ALIMS-a
Nosilac dozvole je odgovoran za svaku informaciju o lekovima koju eksterno diseminuje.
Tekstualni i vizuelni sadržaj, namena i forma promotivnih materijala za lek, kreiranih i
diseminovanih od strane nosioca dozvole za lek, kontroliše se od strane ALIMS-a.
ALIMS ne kontroliše sadržaje kreirane i diseminovane od strane stručne javnosti, tj.
farmaceuta/lekara (MAH nije poslodavac!), zdravstvenih ustanova, fondova zdravstvenog
osiguranja, naučno nastavnih institucija i sl. (podleže kontroli ukoliko i MAH uzima učešće u
kreiranju sadržaja vezanog za lekove).
ALIMS ne kontroliše usmene prezentacije predstavnika MAH-a (real-time prezentacije!).
ALIMS ne može odobriti promociju sadržaja sa kojim nije upoznata u celosti
(facebook, twitter i drugi interaktivni sadržaji).
ALIMS ne kontroliše promociju proizvoda koji nisu kategorisani kao lek i medicinsko sredstvo.
Podnošenjem zahteva za odobrenje upotrebe promotivnog materijala, automatski se
implicira promotivna svrha podnetog materijala.
ALIMS ne kontroliše druge marketinške alate (pokloni, kotizacije...samoregulatorna
aktivnost/code of practice + inspekcija).
Zahtev za dobijanje odobrenja za upotrebu promotivnog materijala za lek
1 Napomena: Zahtev može podneti nosilac dozvole za lek 2 Zahtev se podnosi pojedinačno za svaki Sažetak karakteristika leka 3 Po pojedinačnom zahtevu se može označiti samo jedna vrsta medija
Neophodna dokument ac ija * koja se podnosi uz zahtev :
Sažetak karakteristika leka / Uputstvo za lek (poslednje odobreni SmPC i PIL)
Predlog reklamnog/promotivnog materijala
Originalna literatura u celosti iz koje su korišćeni izvodi, citati ili tabele u promotivnom materijalu koju je neophodno markirati
Kopija dozvole za lek (iako nije u obavezi, nosilac dozvole može dostaviti ovaj dokument, ukoliko želi)
* dokumentacija se podnosi i u štampanom i u elektronskom obliku
Prilozi:
M.P. Potpis odgovornog lica
za poslove oglašavanja i reklamiranja leka
Datum:
FINALNI ISHOD ZAHTEVA
Rešenje
Rešenje o odobrenju
Rešenje o odbacivanju
Rešenje o odbijanju
Rešenje o obustavljanju
(parc. obust.)
FORMALNA PROCENA ZAHTEVA
Uplata po profakturi nije izvršena
(dostaviti dokaz o uplati)
Broj promotivnih materijala na rešenju/rešenjima je kompatibilan sa profakturom
Originalna literatura nije podneta (nije podneta u celosti; ne odgovara naznačenome na referentnoj listi; pojedine reference nedostaju...)
Markirati delove korišćene u izradi promotivnog materijala (navodi+grafički prikazi); navode koji nisu referirani izostaviti sa promotivnog materijala ili dostaviti dodatnu originalnu literaturu. Izbegavati nasumično markiranje!
„U dostavljenoj dokumentaciji - SmPC/PIL-u, jasno obeležiti delove korišćene u izradi promotivnog materijala“.
Ažurirati referentnu listu. Web adresa na kojoj se nalazi referentna literatura se ne smatra podnetom dokumentacijom u štampanoj i elektronskoj formi (PDF format + markirani delovi).
FORMALNA PROCENA ZAHTEVA
Predlog promotivnog materijala dostaviti u celosti na srpskom jeziku. Reference se, naravno, mogu dostaviti na engleskom jeziku.
Neophodna dokumentacija (poslednja verzija SmPC/PIL-a, sa inkorporiranim odobrenim varijacijama do datuma prijema predmeta, originalna literatura i predlog promotivnog materijala, podnose se i u štampanoj i u elektronskoj formi (identične verzije)
FORMALNA PROCENA ZAHTEVA
Dostaviti dokumentaciju u čitljivoj formi (npr. nečitljivi kadrovi podnetog storyboard-a; nečitljiva skraćena forma sažetka karakteristika leka...)
TV reklame podneti u formi detaljnog storyboard-a (predlog svih ispisa na kadrovima + tekst spikera + opis zvučnih elemenata; poželjno: nekorigovana/nesinhronizovana verzija TV reklame principala). Radio reklame - predlog teksta, opis pratećih zvučnih elemeneta.
Izostaviti sa promotivnog materijala lekove portfolia nosioca dozvole za koje zahtev za odobrenje promotivnog materijala nije podnet ili dostaviti dodatni zahtev. Izostaviti lekove portfolia principala.
Uporedna promocija leka
Nosilac dozvole (pečat, potpis odgovornog lica, kontakt)
Važeće rešenje (prenos dozvole/ukidanje dozvole/skori istek dozvole)
Rx/OTC (sva pakovanja?) ime leka
FORMALNA PROCENA ZAHTEVA
„Rp blokovi“
Kartice sa upozorenjima za pacijente (Rx lek)
Neprihvatljive reference: (mail) korespodencija; materijali za internu obuku saradnika; lična iskustva pacijenata i lekara, nepublikovani radovi
Nepoželjno (neprihvatljivo): data on file
Pomotivni materijal se ne može referirati drugim promotivnim materijalom!
Ako ne dostavite tražene podatke u roku od 15 dana od dana prijema ovog obaveštenja, Agencija će odbaciti Vaš zahtev kao nepotpun.
DOBRO JE ZNATI I...
Reč „novo“ može ograničiti rok važenja rešenja (reč „novo“ se može koristiti najduže godinu dana od dana dozvole za lek)
Način podnošenja promotivnog materijala: www.alims.gov.rs
Cenovnik: www.alims.gov.rs
ALIMS ne smatra odobrenim one promotivne materijale koje nosilac dozvole samostalno „ekstrahuje“ iz odobrenog promo materijala (publikovana verzija mora da ima intaktni tekstualni i vizuelni odobreni sadržaj, odnosno ni manje, kao ni više od odobrenog). ALIMS ne odobrava zasebne promotivne poruke, pojedinačne navode, ilustracije...
Prikaz spoljašnjeg i unutrašnjeg pakovanja leka mora biti sa labellingom odobrenim od strane ALIMS-a
Preporuka: iako broj promotivnih materijala po jednom zahtevu nije limitiran, ukoliko se radi o obimnijim promotivnim materijalima (iPad, web site, PowerPoint prezentacija, veće brošure...) raspodeliti na veći broj zahteva
DOBRO JE ZNATI I ...
Off-label promocija vs. Off-label primena
• “Off-label use/prescribing” je praksa propisivanja i primene leka, od strane lekara, van uslova pod kojima je dozvola za lek izdata, u: • neodobrenom indikacionom području, • neodobrenom starosnom uzrastu ili populaciji stanovništva (sub-populacionim grupama), • neodobrenom doziranju, • neodobrenom načinu primene...
• Principi sadržani u Helsinškoj deklaraciji (Helsinki Declaration, 1964): "U lečenju pacijenta, gde dokazane intervencije ne postoje ili nisu bile efikasne, lekar, nakon saveta stručnjaka, uz pristanak pacijenta ili pravno ovlašćenog zastupnika, može koristiti nedokazanu intervenciju u lečenju pacijenta, ako ona prema proceni lekara nudi nadu za spašavanje života, ponovno uspostavljanje zdravlja ili ublažavanje patnje“
• Good Off-Label Use Practices (GOLUP) Declaration Off-label Use of medicinal products should only occur if the following criteria are met: 1. Presence of a severe, life-impairing or life-threatening condition; 2. Absence of authorised treatment or repeated treatment failure; 3. Absence of alternative treatments authorised for the condition; 4. The off-label use is supported by strong evidence in scientific literature; 5. The patient has been educated and has given his or her informed consent; 6. Presence of established reporting routes for adverse events and linked to off-label use.
Off-label je prerogativ lekara, ne farmaceutske industrije!
Za razliku od off-label primene leka, regulative svih zemalja su jedinstvene:
apsolutna zabrana off-label promocije lekova od strane farmaceutske industrije!
Razlike koje postoje se (samo) ogledaju u načinu i visini sankcija
2012 GlaxoSmithKline $3 billion Off-label i dr. Avandia, Wellbutrin, Paxil, Lamictal ...
2009 Pfizer $2.3 billion Off-label /kickbacks Bextra, Geodon, Zyvox, Lyrica
2013 Johnson & Johnson $2.2 billion Off-label /kickbacks Risperdal/Invega/Nesiritide
2012 Abbott Laboratories $1.5 billion Off-label promotion Depakote
2009 Eli Lilly $1.4 billion Off-label promotion Zyprexa
Off-label promocija
Regulatorna tela imaju zajednički stav da bi dozvoljavanje off-label promocije moglo imati negativan uticaj na javno zdravlje i da bi došlo do izlaganja pacijenata nepotrebnom riziku. Takođe, dozvola off-label promocije bi smanjila podsticaj kompanijama da sprovedu neophodna klinička istraživanja koja bi demonstrirala bezbednost i efikasnost u tim uslovima.
Formulacija u nacionalnoj legislativi:
• Promovisanje leka stručnoj javnosti mora da sadrži osnovne podatke o leku iz dozvole za lek, odnosno podatke koji su usklađeni sa sažetkom karakteristika leka, kao i podatke koji se odnose na režim izdavanja leka (čl. 165 Zakona o lekovima i medicinskim sredstvima)
• Lekovi koji se izdaju bez recepta mogu se reklamirati u sredstvima javnog informisanja i na drugi način, odnosno mogu se davati informacije o njihovom delovanju samo u skladu sa sažetkom karakteristika leka koji je Sastavni deo dozvole za lek (čl. 166 Zakona o lekovima i medicinskim sredstvima).
Pravila promocije i ograničenja
SmPC PIL
Labelling
Reference
Legislativa
OPŠTI STANDARDI PROMOCIJE
Promotivni materijal treba da sadrži informacije koje su pouzdane, tačne, istinite, informativne, fer i objektivne, nedvosmislene, proverljive i prezentovane u maniru dobrog ukusa.
Nasilje i nezakonite aktivnosti - promotivni materijal ne treba da sadrži bilo kakve izjave ili vizuelne prezentacije koja bi mogle dovesti ili podržati nasilje, kriminalne ili ilegalne aktivnosti ili navoditi na utisak da se takve radnje ili aktivnosti odobravaju (npr. vizual profesionalnog sportiste - lek na lista zabranjenih doping sredstava/lekova; vožnja (trigonici, kadrovi sa saobraćajnim prekršajima); asocijacije na nasilje u porodici).
Standard morala i pristojnost, bez ponižavajućih navoda i prikaza (npr. posebne grupe pacijenata, stigma psihijatrijskih pacijenata; kulturološke/verske razlike...).
Diskreditovanje ili nepravedna komparacija sa drugim proizvodima/lekovima direktno ili implicitno je neprihvatljivo (napomena: oglašavanje opštoj javnosti - bez komparativnih navoda i bez iznošenja novih naučnih činjenica tj. činjenica koje nisu sadržane u SmPC/PIL-u; oglašavanje stručnoj javnosti - head to head studije, bez korišćenja zaštićenog naziva komparativnog leka).
U promociji lekova ne treba koristiti neznanje i lakovernost opšte javnosti i iznositi naučne podatke koje opšta javnost ne može da razume. S druge strane, u želji da se približe ovakve informacije opštoj javnosti krije se opasnost od nedozvoljenog proširivanja polja primene (npr. paleta lekova „za stomačne tegobe i/ili tegobe sa varenjem“, lekovi za „grip i prehladu“).
Promotivni materijal namenjen opštoj javnosti ne sme navoditi na utisak da je reč o preporuci zdravstvenih radnika, odnosno isti ne smeju sadržavati zdravstvenu preporuku bilo u formi teksta ili u bilo kakvoj vizuelnoj i/ili audio prezentaciji lekara, stomatologa, farmaceuta, naučnika, medicinskih sestara, zdravstvenih radnika u hitnoj pomoći itd, koja daje utisak da je reč o profesionalnim ili naučnim savetima, preporukama ili odobrenjima (u marketingu poznato kao “efekat belog mantila”)
Promotivni materijali opštoj javnosti ne smeju da sadrže preporuke udruženja lekara/farmaceuta/pacijenata, prezentovani direktno ili indirektno kroz vizuale osoba u lekarskim/farmaceutskim mantilima (nezavisno od boje mantila!), vizuala koji navode na utisak da je reč o lekarskoj preporuci (npr. vizual stetoskopa), okruženja (ordinacija, bolnica, apoteka, laboratorija, čekaonica za pacijente), zvukova (npr. sirena kola hitne pomoći). Takođe, ne smeju se nalaziti navodi i vizuali koji daju utisak da je preporuka bolnice (ZU), naučno nastavne institucije i sl.
STANDARDI PROMOCIJE
STANDARDI PROMOCIJE
Lekovi koji imaju odobrenje za primenu u dečijoj populaciji mogu imati na promotivnom materijalu vizual deteta u odgovarajućem starosnom uzrastu (uzrastu u kome je primena leka dozvoljena prema SmPC-u), uz uslov: nije dozvoljeno prikazivati decu koja samostalno primenjuju lek, odnosno lek ne sme biti u rukama deteta (obavezno je prisustvo roditelja/odrasle osobe; roditelj aplikuje lek detetu); ne sme da se prikazuje čuvanje proizvoda na lokacijama dostupnim deci; dete ne može da daje preporuke u vezi korišćenja leka; reklamna poruka ne sme biti namenjena deci (roditelji se obraćaju roditeljima; deca ne izgovaraju reklamne poruke!).
Napomena: Član 15. Pravilnika, ne propisuje (samo) sadržaj, već prvenstveno zabranjuje namenu ili usmerenost promotivnih sadržaja deci.
(TV reklama u dečijem programu kome je namenjena?)
U promociji opštoj javnosti nije dozvoljeno iznositi lična iskustva pacijenata.
U promociji stručnoj javnosti nije dozvoljeno iznositi testimonijale u formi „profesionalnih oduševljenja pojedinim lekom koja su značila prekretnicu u karijeri“ (ALIMS odobrava promotivne materijale sa naučno zasnovanim činjenicama i
sadržajima).
• Ime leka (INN, jačina, farmaceutski oblik, pakovanje)
• Način primene leka
• Upozorenje namenjeno pacijentu da pažljivo prouči uputstvo...
• Nosilac dozvole
OPŠTA
JAVNOST
• Oznaka „samo za stručnu javnost“
• Broj i datum dozvole za lek
• Režim izdavanja leka (BR; R, Z, SZ, SZR)
• Datum poslednje revizije SmPC-a
• Proučiti tekst SmPC-a u celosti (rečenična formulacija nosioca dozvole)
• Nosilac dozvole
STRUČNA JAVNOST
Suštinska procena OBAVEZNI ELEMENTI
Reference, tvrdnje, dokazi
Odabir referenci u „label“ domenu: tvrdnje i citati moraju biti konzistentni i limitirani SmPC-em!
Kliničke/terapijske tvrdnje moraju biti zasnovane na publikovanim, dobro kontrolisanim i dobro dizajniranim studijama sa jasno naznačenom statističkom značajnošću i/ili kliničkom značajnošću.
Preporuka: publikovani radovi u časopisima visokog impact factora.
Pregledni (revijalni) članci, sakupljeni podaci (pooled data), meta-analize, post-hoc analize i opservacione studije se generalno ne smatraju dokazom visokog nivoa ali se često koriste u izradi promotivnih materijala. ALIMS može da ih prihvati ako se poštuje imperativ konzistentnosti sa informacijama u SmPC-u i ako se naznači tip istraživanja.
Neprihvatljivo: revijalni članak sa kratkim pasusom:... pacijenti uključeni u studiju su vrlo verovatno imali XXX oboljenje i lek je pokazao some efficacy..., u promotivnom materijalu preneto: „lek je efikasan u terapiji oboljenja XXX“.
Meta-analize i reference nižeg nivoa dokaza
Meta-analiza: statistička metoda u kojoj se kombinuju rezultati nekoliko studija koje se bave srodnim istraživačkim hipotezama („istraživanje na publikovanim istraživanjima“) Reference obično preuzete iz Cochrane Lybrary.
Navodi u promotivnom materijalu zasnovani na rezultatima i zaključcima meta-analize, moraju imati naznaku da su proistekli iz ovakvog tipa istraživanja.
U promotivnom materijalu se mogu koristiti uz uslov da selektovane studije za meta-analizu nisu u off-label području niti da predstavljaju kombinaciju label i off-label studija. Naznačiti kriterijume za selekciju studija uključenih u meta analizu.
Preuzeti zaključak mora biti prezentovan na način zaključka meta-analize.
Neprihvatljivo: meta-analizom pokazana efikasnost leka u nepostojećoj indikaciji ili pokazano nepriznato farmakološko delovanje.
Neprihvatljivo (nepoželjno): data on file (broj zemalja sa registrovanim lekom, tehničke karakteristike...)
Poster prezentacije i apstrakti - reference nižeg nivoa dokaza
Reference, tvrdnje, citati, komparacije, datiranost podataka
„Up to date“ SmPC, smernice, klinički vodiči i druge reference sa najnovijim raspoloživim podacima (pravilno pisanje referenci)
Navodi u promotivnom materijalu iz pažljivo odabranih referenci moraju biti u skladu sa rezultatima i zaključkom studije, uz verno prenošenje grafičkih prikaza i statističkih parametara. Tvrdnje i citati van konteksta autora ili u suprotnostima sa zaključcima citiranog autora, su neprihvatljivi.
Doslednost u navodima i prezentovanim podacima kroz celokupan sadržaj promotivnog materijala (poslednja strana: case study u off-label području?).
Poželjno (nekad i neophodno) naznačiti kratak dizajn studije, preneti definiciju primarnog cilja i sekundarnih ciljeva studije, broj uključenih pacijenata...
Komparacija: head to head studije uz verno prenete rezultate i zaključke (studija neinferiornosti koja je pokazala pod datim uslovima terapijsku ekvivalentnost oglašavanog leka sa kompariranim „zlatnim standardom“; u naslovu: „lek je bolji od kompairanog leka“!?).
Komparacija sa ekvivalentnim delovima doznog opsega (npr. max doza vs. max doza)
Opisani mehanizam delovanja mora biti konzistentan sa onim u SmPC-u (5.1.)
Vodiči, smernice in vitro
preporuke terapijske linije
Vodiči, smernice (guidelines) - verno preneti (citirati) odabrane delove (informacija konzistentna sa SmPC-em!)
U preuzetim preporukama koristiti INN leka („aspirin“ je generički naziv u Australiji, Argentini, Ujedinjenom Kraljevstvu, Francuskoj, Indiji, Irskoj, Novom Zelandu, Pakistanu, Filipinima, Južnoj Africi i SAD).
Uz preuzete preporuke vodiča, naznačiti nivo dokaza i stepen preporuke
Rezultate in vitro studija i studija na eksperimentalnim životinjama, neophodno je kao takve naznačiti (ne sme se automatski podrazumevati njihov klinički značaj).
Naznaka o redosledu terapijske linije pojedinih lekova, sadržana u tački 4.1. SmPC- a, se mora poštovati u promotivnom materijalu!
Grafički prikazi, terminologija
Grafici, tabele i drugi vizuelni alati u promociji lekova se koriste ukoliko su
sadržani u originalnoj literaturi ili ukoliko ima dovoljno numeričkih podataka da se oni izvedu (tada uz naznaku „adaptirano prema referenci“). Nije dopušteno npr. iz opsega vrednosti uzeti maximum i minimum tako da se izvede grafički model koji će ići u korist promovisanog leka ili vršiti „adaptaciju“ tako da se anulira zaključak autora studije.
Grafici ne smeju dovoditi u zabludu usled korišćenja neobičnih/nestandardnih skala ili zaklonjenih nula tako da komparacija koja nije statistički značajna dobije „vizuelnu značajnost“.
Pokušaj da se shematizovano prikaže doziranje često ide na račun tačnosti informacija tačke 4.2. SmPC-a.
Ne koristiti superlative i hiperbole (prenaglašavanje terapeutskih efekata/benefita). U komparativnim tvrdnjama namenjenim stručnoj javnosti naznačiti poredbeni parametar i poredbene INN-ove.
OSTALO
Dostavljanje poslednje revizije SmPC-a, na zahtev lekara/farmaceuta je obaveza nosioca dozvole i nezavisna je od dostupnosti SmPC-a na sajtu ALIMS-a.
Obrnuti crni trougao (pozicioniran sa desne strane imena leka), za lekove pod posebnim praćenjem, sa tumačenjem znaka prema SmPC-u.
Reč „novo“ se koristi najduže godinu dana od dana dozvole za lek (ne obnove dozvole).
Pravilno koristiti/prevesti stručne termine (pomoć mogu biti skraćeni prikazi pivotalnih studija u SmPC-u).
Naznačiti legende grafikona i tumačenje svih skraćenica korišćenih u promotivnom materijalu.
Ekstrapolacija rezultata iz selektovanih studija na oglašavani lek nije uvek moguća (pacijenti, doza, farmaceutska formulacija...).
Fotografije, koje ilustruju terapijsku efikasnost, potrebno je referirati.
Indikaciju “ne prepričavati” (copy/paste). U tekstu skraćenog sažetka karakteristika leka, pored indikacije koja je promovisana, naznačiti i preostale (ukoliko lek ima više odobrenih terapijskih indikacija).
Kontraindikacije kada se navode – navode se u celosti (ne selektovati!)
“Bad ad case study”
• reč je o sistemu farmakovigilance jedne zemlje u petogodišnjem vremenskog periodu
•ozbiljne kardiovaskularne neželjene reakcije (definicija?)
• lek je bio dostupan samo na kraju posmatranog perioda (1 godina)!
•umanjuje se značaj bezbednosnih informacija SmPC-a (upozorenja u vezi sa kardio rizicima „neaspirinskih“ NSAIL-ova: rizik od srčanog i moždanog udara)
"Nije bilo prijavljenih ozbiljnih
kardiovaskularnih neželjenih reakcija na
LEK (NSAIL)”
• SmPC: Lek je namenjen odraslima
• SmPC: Lek je namenjen odraslima i deci iznad 12 godina starosti
“Za sve generacije!”
“Primeren za svakoga!”
Prikaz porodice sa predškolskim detetom
• Lek nije registrovan u terapiji gljivičnih infekcija noktiju (regionalne razlike SmPC-a; nacionalni SmPC je mandatoran!)
• Po odobrenju varijacije tačke 5.1. SmPC-a, antiinflamatorno delovanje leka se može oglašavati (kao dodatni benefit u terapiji gljivične infekcije kože)
Antimikotici:
Prikaz osobe koja umesto lica ima nokat
Lek ima i antiinflamatorno delovanje
• SmPC: “doziranje treba da odredi ordinirajući lekar u zavisnosti od potreba pacijenta”
• SmPC: “primenjivati samo u vidu supkutane injekcije”
• SmPC: “može se davati neposredno pre ili, ako je neophodno, ubrzo nakon obroka”
• Podaci o titriranju i doziranju ne postoje
Insulin
“Vodič za titriranje i doziranje”
“Bad ad case study”
•Pogrešno favorizovanje dekspantenola u ukupnom farmakološkom profilu leka, dovođenje u zabludu da lek nema neželjena dejstva (reaktivna hiperemija i atrofija sluzokože nosa), ignorisanje kontraindikacija i smanjenje značaja mera opreza.
•Navodi se na utisak da je lek dobro koristiti i za održavanje higijene/zdravlja nosa bazirano na tome da je jedna komponenta provitamin!
Sprej za nos (ksilometazolin + dekspantenol)
“Dekspantenol: prirodna aktivna supstanca izuzetne tolerancije,
cenjena i pouzdana, pogodna za decu i poznata po lekovitim
karakteristikama”
• Lek nije registrovan u prvoj liniji terapije
“Bitan je Vaš prvi izbor...!”
“Bad ad case study”
VIZUELNI SADRŽAJI
FDA Untitled Letter
“Because the Drug XXX hourglass is positioned on its
side, it appears that the sand in the upper half is no
longer flowing down to the lower half where the cancer
patient and child are located. This presentation strongly
suggests that time is standing still for the cancer
patient because of Drug XXX therapy. This suggestion
drastically overstates the overall survival benefit for
patients.”
FDA Untitled Letter
“Bonnie Leedy talks about her
experience with Drug ZZZ while images
of her snowboarding and horseback
riding are shown. The totality of the
above claims, along with these images,
misleadingly suggests that treatment
with Drug ZZZ can have a positive impact
on the disability caused by MS such that
patients can carry out daily activities that
they may not have chosen to do before
because of difficulty in walking.”
NOVI LEKOVI (novi INN-ovi) promocija + edukacija
Opsežnije informacije stručnoj javnosti (detaljnije brošure, iPad, PP
prezentacije...)
Obično sadrže detaljan prikaz pivotalnih studija
SmPC preneti ako je moguće u celini (iPad) ili u većem obimu
Značajno je prezentovati balansiranu informaciju (benefit/rizik tj. pro/contra)
Obrnuti crni trougao za lekove pod dodatnim praćenjem
Inkorporirati deo o prijavljivanju neželjenih reakcija
„Stari“ lekovi, relativno nove ili ažurirane bezbednosne informacije (klozapin -miokarditis, agranulocitoza; oralni kontraceptivi - venska/arterijska tromboza...)
ČITLJIVOST, VELIČINA SLOVA, SLOVNE GREŠKE i dr. „tipoglikemije“
Veličina slova i čitljivost teksta je propisana članom 29. Pravilnika o načinu oglašavanja leka, odnosno medicinskog sredstva.
Neprihvatljivo: nečitljiv CD, nečitljive reference (rezolucija grafičkih prikaza), nečitljiv promotivni materijal ili njegovi delovi (npr. ispisi u kadrovima storyboard-a), nečitljivost usled promene formata dokumenta.
Veličina slova, stil pisanja, kontrast i plasiranje vizuelnih sadržaja treba da bude takvo da se sadržaji lako čitaju i razumeju.
Fusnote mogu da se koriste kao dodatno pojašnjenje pojedinih navoda. Informacija koja je važna za jasno i precizno razumevanje oglašavanog leka ne sme biti spuštena na fusnotu.
Fusnote u kadrovima TV reklama ne treba koristiti jer čitljivost sa prosečne udaljenosti od ekrana i u ograničenom i kratkom vremenu trajanja kadra je praktično neizvodljiva.
Trivia?
Slovne greške i “laspusi”:
pooled data (prevedeno: “polirani podaci”)
“vulvopatija” (treba: kardijalna valvulopatija)
nestanak intestinalnih striktura (treba: nastanak...)
Greške dizajnera su greške nosioca dozvole!
Nestanak pojedinih delova materijala, distorzija grafika, zaklanjanje delova teksta ilustracijama i grafičkim
prikazima, nečitljiva skraćena forma SmPC-a, promene utvrđenih znakova i simbola...
FARMAKOKINETIKA (I OPŠTA JAVNOST?) Bilbordi, TV reklame?
Tvrdnje o dužini terapijskog delovanja i početku terapijskog delovanja su prihvatljive ukoliko su uključene/konzistentne sa informacijama u SmPC-u
Interval doziranja ne treba poistovećivati sa dužinom terapijskog delovanja (lek koji se dozira jednom dnevno ne mora da ima 24-časovno delovanje)
Farmakokinetiku leka npr. disoluciju (stepen oslobađanja akivne supstance), stepen i brzinu resorpcije, ne treba poistovećivati sa vremenom početka terapijskog delovanja leka, odnosno vremenom/dužinom ispoljavanja terapijskog efekta (npr. sa početkom analgezije, dužinom trajanja analgezije). Veza postoji ali ne kao znak jednakosti!
Razgraničiti sledeće pojmove:
POLUVREME ELIMINACIJE LEKA ≠ dužina terapijskog efekta
VREME POSTIZANJA MAKSIMALNE KONCENTRACIJE ≠ početak terapijskog efekta/maksimum terapijskog efekta
Porediti vremena postizanja maksimalnih koncentracija različitih, selektovanih aktivnih principa (INN-ova) i izvoditi zaključak o brzini terapijskog delovanja u korist promovisanog leka je ozbiljna deduktivna greška.
Pomoćne supstance Inkompatibilnost
Pomoćna supstanca (ekscipijens) je supstanca koja se koristi u proizvodnji leka, nije njegov aktivni sastojak već pomaže u farmaceutskom oblikovanju leka, štiti, potpomaže ili poboljšava stabilnost, biološku raspoloživost ili podnošljivost leka i pomaže pri identifikaciji leka.
Selektovana pomoćna supstanca, nepriznatog farmakološkog delovanja ne može dobiti ni “glavnu ulogu”, a ni “sporednu ulogu” u TV reklami (hijaluronska kiselina, morska voda i drugi “statisti”)
Lek može biti opisan kao “bez šećera” ukoliko ne sadrži nijednu hemijsku grupu šećera uključujući šećerne alkohole. “Pogodno i za dijabetičare” (napomena o broju hlebnih jedinica u uputstvu?)
Inkompatibilnost se ne referira sa “data on file” referencom (isključivo SmPC!)
Nedozvoljeni termini i tvrdnje
Nedozvoljene reči: …najbolji, najefikasniji, najmanje toksičan ... odličan, idealan, jedinstven...
Senzacionalistički navodi (venotonik: “smanjuje broj cipela za jedan”)
Superbrands oznaka uz lekove
Terapijske garancije nisu dozvoljene u oglašavanju (“5-7 dana do potpunog oporavka”)
Proširivanje terapijske indikacije na osnovu ATC klasifikacije!
Nepoželjno koristiti reč „prirodno“ (prihvatljivo npr. aktivna supstanca biljnog prekla)
Drug advertising
Posology and method of administration
medicine advertising healthy dose of
scepticism
Healthy Scepticism Inc is an international non-profit organisation whose main aim is to “improve health by reducing harm of misleading drug promotion” • WHO/HAI: Praktični vodič za razumevanje i reagovanje na farmaceutsku promociju namenjen
studentima medicine i farmacije (promotion naive colleagues): Understanding and Responding to Pharmaceutical Promotion: A Practical Guide, First Edition. 2011.
• Drug promotion, what we know, what we have yet to learn Reviews of materials in the WHO/HAI database on drug promotion. World Health Organization and Health Action International. 2004.
