KONCEPTI PR PRPILIMIN E LIBRIT

METODOLOGJIA PR VLERSIMIN E LIBRIT

Ministria e Arsimit dhe Shkencs

KONC

EPTI

PR

PR

PILI

MIN

E L

IBRI

T M

ETOD

OLOG

JIA

PR

VLER

SIM

IN E

LIB

RIT

Byroja e zhvillimit t arsimit

1

SHKUP, dhjetor 2010

KONCEPTI PR PRPILIMIN E LIBRIT DHEMETODOLOGJIA PR VLERSIMIN E LIBRIT

1

SHKUP, dhjetor 2010

KONCEPTI PR PRPILIMIN E LIBRIT DHEMETODOLOGJIA PR VLERSIMIN E LIBRIT

CIP Katalogjizimi n publikim

Biblioteka Universitare nacionale ,,Shn Klimenti i Ohrid Shkup

373.3/.5.091.64

Koncepti pr prpilimin e librit dhe metodologjia pr vlersimin e librit /- (Byroja e zhvillimit t arsimit), Shkup: Byroja e zhvillimit t arsimit, 2010.-112 fq.:21 cmBibliografia: faqe 98-100

ISBN 978-608-206-034-7

a) Tekste shkollore pr arsimin fillor Koncepti dhe vlersimi

b) Tekste shkollore pr arsimin e mesm Koncepti dhe vlersimi

COBISS. MK ID 86130698

Botues: Byroja e zhvillimit t arsimitPr botuesin, Mr. Vesna Horvatoviq, drejtor

Ekipi profesionist Byroja e zhvillimit t arsimit: Mr. Mitko eshllarov, Mr. Vesna Horvatoviq, Mr. Igor Jurukov, Liljana Samarxhiska Panova, Ajshe Ajrullai, Sillvana Veteroska, Zllata Markovska, Svetllana Brashnarska, Gordana Doneva Atanasoska, Ivanka Mijiq, Abdurrahman Me-meti, Janako Shterjov, Mr. Ankica Vitanova, Trajko Jovanovski, Gordana Janakievska, Julija Gligorova Trajanovska, Mirjane Milloshevska, Nikolle Ilijevski, Bllaga Paneva, Nada Nikollova, Goce Shopkoski, Liljana Polenakoviq, Traje Gjorgjijevski, Ivica Gievski, Ognjena Maleska - Drakallska, Marija Simonova, Mito Stefanovski

Qendra pr arsim t mesm profesional dhe trajnim:Dr. Laste Spasovski Mr. Roza Arsovska Branko Aleksovski Zoran Jovevski Lidushka Vasilevska edomir Dimovski

Recenzent: Prof. Dr. Snezhana Adamevska

Konsultant pr kriteret pr multikulturalizm:Prof. Dr. Violeta Petreska Beshka, Safet Ballazhi

Prkthim dhe lektur: C. E. S. -

Shtypi: M-M Marija doel

Tirazhi:1000 n gjuhn maqedonishte 500 n gjuhn shqipe

Botimi sht publikuar me prkrahjen financiare dhe profesionale nga Zyra e UNICEF it, Shkup si pjes e programit t Kombeve t Bashkuara pr prforcimin dhe bashkpunimin e dialogut ndretnik, t financuar nga Qeveria Spanjolle prmes qllimeve zhvillimore mijvjeare.

4

PRMBATJA

5

6

10

12

14

24

30

25

3438424650545862667076808488

9498

102

PARATHNIE

HYRJE

KONCEPTI PR PRPILIMIN E LIBRIT

I. KRITERET THEMELORE PR PRPILIMIN E LIBRIT

II. KRITERET PR PRGATITJEN E LIBRAVE N DISA LND T VEANTA N ARSIMIN FILLOR DHE T MESMLIBRA PR LND MSIMORE N MSIMIN KLASOR (KLASA E I-V) KRITERE PR PRPILIMIN E LIBRIT T GJUHS MAQEDONISHTE, GJUHS SHQIPE, GJUHS TURKE, DHE GJUHS SERBE N ARSIMIN FILLOR, RESPEKTIVISHT N GJUH DHE LETRSI MAQEDONISHTE, GJUH DHE LETRSI SHQIPE, GJUH DHE LETRSI TURKE NE ARSIMIN E MESMGJUHA MAQEDONISHTE PR BASHKSIT/GJUHA DHE LETRSIA MAQEDONISHTE PR BASHKSITMATEMATIKAHISTORIAGJUHA E HUAJBIOLOGJIA KIMIA GJEOGRAFIA INFORMATIKA FIZIK ARSIMI MUZIKOR ARSIMI FIGURATIV GJUHT KLASIKE (GJUHA LATINE /GJUHA E VJETR GREKE) PSIKOLOGJIA LIBRAT N LNDT PROFESIONALE N ARSIMIN E MESM PROFESIONAL

III. STANDARDET TEKNIKE T LIBRITBIBLIOGRAFIA

METODOLOGJIA PR VLERSIMIN E LIBRIT

6

PARATHNIE

7

Dorshkrimi me titull: KONCEPTI PR PRPILIMIN E LIBRIT DHE METODOLOGJIA PR VLERSIMIN E LIBRIT i ofruar nga grup autorsh nga Byroja e zhvillimit t arsimit paraqet studim serioz instruktiv-metodologjik dedikuar dy strukturave t prgjithshme shfrytzuese: autorve t teksteve shkollore dhe ekipeve profesioniste pr vlersimin e teksteve shkollore t prpiluara sipas zgjidhjeve t ofruara konceptuese.

Sipas strukturs s saj, elaborat t hollsishm t t gjitha komponentve relevante t teksteve shkollore n arsimin e detyrueshm n Republikn e Maqedonis, dorshkrimi prmban vrejtje metodike- didaktike t doracakut i cilin mund ta shfrytzoj edhe opinioni m i gjer profesional: studentt e fakulteteve t cilt edukohen pr msimdhns t ardhshm pr arsimin e detyrueshm, msimdhnsit e msimit praktik, shrbimet profesionale n shkolla, aktivt e msimdhnsve t lmive t ngjashme dhe programeve t afrta dhe shkalla e arsimimit, organet, trupat dhe individt e ekipeve pr evalvim si dhe prindrit e nxnsve n arsimin e detyrueshm fillor dhe t mesm.

N trsi, dorshkrimi sht komponuar prej dy pjesve t cilat kan t bjn n dy funksione t qarta dhe po t njjtat do ti ket n opinionin ton profesional: ofert t zgjidhjeve konceptuale pr prpilimin e tekstit dhe dimensione metodologjike pr vlersimin e tekstit shkollor. Dorshkrimi prmban 110 faqe t formsuar n kompjuter, me pjesn hyrse dhe set t ofruar t

instrumenteve struktura ajteme e t cilave kahzon drejt evalvimit objektiv t tekstit shkollor t ofruar mundsisht me vlersime konkrete, relevante dhe elemente suptile.

Dshmojm n faktin se n dorshkrim jan respektuar krkesat bartse t parimeve didaktike pr tejkalimin e njllojshmris dhe njfarsis n kriteret pr prpilimin dhe vlersimin e far do lloji t librit. N dorshkrim jan ofruar zgjidhje dhe kritere t cilat n mnyr suptile i respektojn indikatort barts pedagogjik, psikologjik dhe kulturologjik t cilsis s librit dedikuar moshs prkatse apo strukturs s nxnsve, t kushtzuar nga specifika e lnds msimore pr t ciln duhet ose sht prpiluar libri apo teksti shkollor, pikpamja e qllimeve t lnds msimore, specifika e kor-kurikulumit t lnds prkatse msimore dhe n veanti korrespondencs pedagogjike, qllimit, prmbajtjes dhe asaj konceptuale t librit dhe programit t dizajnuar msimor n lndn prkatse msimore.

Pjesa e par e dorshkrimit i elaboron aspektet e zgjidhjeve konceptuale pr prpilimin e librit. Duke definuar librin si mjet dominues dhe burim pr zhvillimin e nxnsit n t gjitha sferat dhe lmit: kognitive, afektive dhe psikomotorike. N kahet e prgjithshme n at pjes autort tregojn se libri mund t jet burim barts, por edhe nj ndr elementet e t ashtuquajturs pako didaktike n t cilin prpilohen: fletorja e puns, praktika, ushtrime, si dhe doracaku

8

metodik pr msimdhnsin, si dhe mjete t teknologjis bashkkohore arsimore (kaseta, disketa, monografi, fjali etj.).

N kt pjes me analitik t sakt jan prezantuar kriteret elementare pr prpilimin e librit.

prputhja e prmbajtjeve t librit me programin msimor;

prqendrimi n t arriturat bashkkohore nga lmi shkencor i caktuar dhe prdorimi i terminologjis profesionale;

elemente t shtojcave vizuale dhe komponenta grafike-ilustruese t cilat libri duhet ti ket si elemente t aparaturs metodike-didaktike t librit;

prputhja e librit me moshn e nxnsve;

t shprehurit e funksionit edukativ, raport pozitiv ndaj shkencs/dituris, zhvillimi i identitetit qytetar dhe nacional, multikultura dhe barazia gjinore.

Prve kritereve t prgjithshme pr prpilimin e librit n dorshkrim jan prezantuar edhe kriteret specifike t cilat kan t bjn me lndt e ndryshme msimore t cilat bjn pjes n lmit e ndryshme programore n arsimin fillor dhe t mesm t detyrueshm (libra pr lndt msimore n msimin klasor (klasa e par-e pest), libra pr msimin lndor n arsimin fillor dhe n gjimnaz dhe libra pr arsimin e mesm profesional me indikator qart t identifikuar pr cilsi dhe trsi e prmbajtje

evidente dhe dimensione procesore-paraqitse n proceset e msimit dhe msimnxnies t cilat librat duhet ti prmbajn n pajtim me kriteret e prgjithshme dhe specifikat e lnds msimore.

Autort vmendje t posame i kan prkushtuar dimensioneve mikrometodike t aspekteve prezantimeve-operative t msimit t cilat libri duhet ti inicioj, kurse msimdhnsi ti ndjek dhe udhzoj n kuadr t proceseve t msimdhnies dhe ti shoh gjat proceseve t msimnxnies (terminologjia e prputhur, zgjerimi i fjalorit aktiv t nxnsve, mungesa e thjeshtsimit t fakteve dhe relacioneve ndrmjet nocioneve, thjeshtsia dhe zotrimi terminologjik, integrimi i qllimeve dhe aktiviteteve, kuptimi i fakteve, korrelacioni i prmbajtjeve, rezymeja tematike dhe prshkrimet e domosdoshme dhe strukturimi i prmbajtjeve, etapa paralajmruese artikulative t ors dedikuar pr relacionin e qllimeve nga tema prkatse ose lnda msimore etj.

N veanti i theksojm aspektet e kritereve t cilat duhet t respektohen gjat prpilimit t librave dedikuar pr klasat fillestare t arsimit fillor, kurse kan t bjn me jo m pak pr elementet m t rndsishme n proceset e arritjes t shkrimleximit fillor elementar:

9

madhsia e shkronjave;

dendsia e tekstit;

gjatsia e fjalve;

funksioni i komponentve ilustruese si iniciativ njohse ose prkrahje e tekstit;

raporti tekst-ilustrim.

N pjesn e dyt t prgjithshme t dorshkrimit autort kan ofruar metodologji t rndomt dhe shum suptile pr vlersimin e librave. sht ofruar set prej disa instrumenteve t cilat kan t bjn me katr kriteret bartse pr vlersim (prputhja e prmbajtjeve t librit me programin msimor, prmbajtje n t arriturat bashkkohore nga lmi i caktuar shkencor dhe prdorimi i terminologjis profesionale, prputhja e librit me moshn e nxnsve, funksioni edukativ, zhvillimi i identitetit qytetar dhe nacional, multikultura dhe barazia gjinore) me indikator qart t definuar pr vlersim me tre shkall t prfshirjes/pranis n librin konkret.

Metodologjia pr vlersimin e librit sht kombinimi i teknikave cilsore dhe sasiore q kontribuon secili qndrim i ndrmarr t jet i argumentuar me argument analitik i cili piksohet n mbarim t kontrollimit sumativ/prmbledhs t indikatorve.

Prof. Dr. Snezhana Adameska

10

HYRJE

11

N pajtim me Ligjin e Byros pr zhvillimin e arsimit, si dhe ligjin pr libra t arsimit fillor dhe t mesm, B