Upload
cihan-cevdet-kosak
View
243
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
1/70
KOJENERASYON
UYGULAMALARI VELKEMZE SALADIIYARARLARI
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
2/70
KOJENERASYON
Sistemleri
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
3/70
Kojenerasyon Nedir ? Primer yakt rezervlerinin azald ve global rekabetin artt gnmz ortamnda
enerji girdilerinde sreklilik, kalite ve asgari maliyetleri salamak, kanlmazolmutur. Bu anlamda kojenerasyon gnmz ada "enerji ynetimi" teknikleriiinde n sralarda yeralmaktadr.
Kojenerasyon ksaca, enerjinin hem elektrik hem de s formlarnda ayn sistemdenberaberce retilmesidir. Bu birliktelik, iki enerji formunun da tek tek kendi balarnaayr yerlerde retilmesinden daha ekonomik neticeler oluturmaktadr. Basit evrimdealan, yani sadece elektrik reten bir gaz trbini ya da motoru kulland enerjinin%30-40 kadarn elektrie evirebilir. Bu sistemin kojenerasyon eklinde kullanlmashalinde sistemden darya atlacak olan s enerjisinin byk bir blm dekullanlabilir enerjiye dntrlerek toplam enerji giriinin % 70-90 arasndadeerlendirilmesi salanabilir. Bu teknie "birleik s-g sistemleri" ya da ksaca
"kojenerasyon" diyoruz.
bunlarn kojenerasyonla retilmesi durumunda ne oranda azalaca aadakigrafikte grlmektedir.
Her iki enerji formumun ayr ayr ayn nihai miktarlarda retilmesi iin gerekli birincilenerji miktarnn
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
4/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
5/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
6/70
Yandaki grafie gre kojenerasyon teknii ile kullanlan birincilenerjiden tasarruf %42 seviyesinde gereklemektedir. dolays ilekojenerasyon sisteminin evreye en nemli katklarndan biri de
burada ortaya kmakta, byk eneji tasarrufu yannda atkemisyonlar da ayn oranda azalmaktadr. lkemizde henz zerindeok durulmayan bu husus, sistemin zellikle avrupa lkelerindeyaygn tevik grmesinin ana sebeplerinden biridir.
Birleik s-g retiminin yararlar:
Makro dzeyde :
1. Yksek birincil enerji kullanm verimliliinin salad yerelveya ithal enerji kaynaklarnn tasarrufu 2. Enerji evriminin tketim yerinde gerekletirilmesi sonucunda
elektrik enerjisi iletim ve datm kayplarnn yok edilmesi 3. Merkezi santrallara gre daha ksa inaat ve devreye alma
srelerinin salad hzl elektrik enerjisi arz sat
4. retilen yararl s g birimi bana evreye atlan kat, sv vegaz madde miktarnn, yalnz elektrik reten merkezi enerji santraliveya yalnz buhar reten bir endstri kazanna gre daha az olmas
Sanayi tarafndan tketilen elektrik enerjisinin az sayda merkezisantral yerine, dalm bir ekilde endstriyel tketim yerlerinderetilmesinin ulusal gvenlie salayaca katk
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
7/70
letme baznda: 1. letmenin azalan toplam enerji giderleri, nihai rn kalitesini
drmeden maliyetini azaltacak, irketin rekabet gc artacaktr. 2. letmenin enerji temin gvencesi olacak, retim kesintilerinin
yol at ziyanlar ortadan kalkacaktr. Kojenerasyonda retimteknikleri Kojenerasyon iki eit ana tahrik nitesi vastasyla
uygulanmaktadr. gaz trbini gaz motoru ya da dizel motor Gaz trbinleri kojenerasyon uygulamalar iin yaygn olarak 4,5 - 20
mw g aralnda kullanm bulmaktadr. Buna karlk gaz motorlarda daha kk glerde, yurdumuzda da zellikle 1 mwseviyelerinde uygulanmaktadr. Ancak gaz motor kojenerasyonuygulamalarn bu boyutta snrlamak
doru deildir. Tek modlde 100 kw seviyelerinden 3 mwseviyelerine kadar motorlar mevcut olup, bunlarn oklu modlleri ileyaplan santrallarda 10 mw seviyelerine ulalmas avrupa'da yaygnuygulamalardr. Kojenerasyonda kullanlacak ana tahrik nitesininseim kriterlerine daha sonra deineceiz.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
8/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
9/70
Resimlerde grdnz bu niteler kendi balarna sadece elektrikretebilecek durumdadrlar. Bu niteleri kojenerasyon sistemi halinegetirmek iin dar atlan snn kullanlr s haline dntrlmesigerekmektedir. Gaz trbininde bu s egzos gaz ss eklinde olup, bir atks kazan marifetiyle bu s proses ihtiyacna gre buhar, scak su, kzgn suya da kzgn ya retmek iin kullanlabilmektedir
Dier bir yaygn kullanm alan da egzos gaznn hava ile kartrlarak direktkurutma aplikasyonlarnda kullanlmasdr. Bu ilemler sayesinde toplamevrim verimi % 80 seviyelerini yakalayabilmektedir.
Gaz motorlarnda ise atk snn yaklak 1/3 oran egzoz gazndan 2/3 demotorun soutma sistemlerinden geri kazanlmaktadr. ekilde grleceizere soutma devreleri; silindir-gmlek soutmas, karterdeki yansoutulmas ve turbocharger soutmasndan olumaktadr. Buna egzozeanjrnden elde edilen s eklenmektedir.
Motor kojenerasyon sistemlerinin bu soutma gereklilii zellikleriyle gerikazanlan s en verimli ekilde scak su olarak kullanlabilmektedir. Byle
bir sistemde toplam sistem verimi % 90 seviyesini geebilmektedir.Proses ihtiyacna gre, toplam verimden feragat etmek suretiyle yine buharretimi ya da direkt kurutma suretiyle s kullanm kabildir. stenen enerjiformlarnn retilmesine karlk gelen verimler aadaki sankeydiyagramnda grlebilir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
10/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
11/70
Kojenerasyonda sistem vekapasite seimi
Bu sistemlerin seimi balca u kriterlere gre yaplr:
letmenin elektrik-s tketim yaps ve s-elektrik tketimdengesi
letmenin yllk alma sresi letmenin enerji ihtiyac seviyesi Birincil enerji kaynaklarnn (gaz, lpg, nafta, fuel ol no:6 )
temin edilebilirlii ve ekonomik uygulanabilirlikleri
Bunlarn en nemlisi ilk iki kriterdir. Salkl bir santral seimi iinmmknse yllk, yoksa aylk ya da haftalk bazda tketim deerleritespiti yaplmal, bunlar grafiklere dklmelidir. lk olarak yllkortalama elektrik tketimine baklr ve atl kapasite yaratmayacakekilde bu tketimin az altnda kalacak bir kapasite seilir. 1.amaelektrik tketimine ynelik kapasite belirleme olmaldr. Her ne kadar
-"hazr santral kuruyorum, tm s ihtiyacm da karlayacak birkapasite seeyim, fazla elektrii satarm!" felsefesi genel olarakpazarmza hakim olmusa da bu ebekenin enerji al artlarndakiuygunsuzluk ve ilerde kapasite ile karlaldnda ebekenin enerjifazlasn almamas gibi durumlar kabil olduundan kesinlikle yanlbir yaklamdr. Sistem pazarlamaclarn bu konudaki olas yanlynlendirmelerine kar dikkatli olunmaldr.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
12/70
Santralin elektrik kapasitesi belirlendikten sonra s tketim verilerine baklr. Younolarak yksek scaklkta enerji gerekiyorsa - buhar, kzgn ya ya da scak hava - vebu yaklak 1:2 elektrik/s dengesine oturuyorsa, sisteme uygun yakt ekonomik
olarak mevcut ise ve santral bykl gaz trbinleri kapasite aralna giriyorsaihtiya bir gaz trbin kojenerasyon santralna iaret eder.
Dikkat edilecei zere sonuca etken deiken says ok fazladr. Tm nceliklikriterler bir gaz trbin santraln iaret ederken dahi, yaktn ekonomik bulunabilirliisantral diesel motor santralna dntrebilmektedir.
Bir motor santralna ait prensip emas aada grlebilir : Yukardaki deerlendirme sonucu, proses yksek s ihtiyac gstermeyen scak su
ya da kzgn su ihtiyacna iaret ediyorsa, ve elektrik:s dengesi elektrik lehinde dahafazla ise elektrik talebine gre bir gaz ya da diesel motor santralna iaretedilmektedir. Burada odak motorlardaki yaklak 10 puanlk daha yksek elektrikevrim verimidir. %40 elektrik verimli bir motor santralnda doalgazdan elde edilecekelektrik sdan hi yararlanlmasa dahi ebeke elektriinden daha ucuza malolmaktadr. bu gaz trbinlerinde mmkn deildir.
Sistem seimi ile santral bykl ve tipini belirledikten sonra santraln ka
modlden oluacan tespit etmek gerekmektedir. Burada ilk kstlama piyasadamevcut retilmekte olan modl bykldr. Bu problem alabildii zaman ilkeolarak en az iki modlden oluan bir santral yapmak enerji temin gvencesi asndanher zaman tercih edilmelidir. kinci nemli kriter ise mmkn olan en yksek verimdealabilmek amacyla yllk tketim erisini deerlendirmektir. Modl saysn bueriye oturttuumuzda aadaki gibi bir tablo ile karlarz.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
13/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
14/70
Eriden grlecei zere elektrik talebi yaklak 1,4 mw olarak tesbitedilmi santral s erisine aktrlm ve 1 modl yln bykblmnde (7000 saat) dierinin ise 3000 saat tam ykte almas
durumunda en yksek verimle santraln alabilecei tesbitedilmitir. Buna gre yaplacak fizibilite almalar uygun sonuverirse santral yatrm yaplabilir.
Bir dier nemli deerlendirme ise eer gn iinde elektrik ve syknde nemli deiiklikler oluyorsa modl saysnn buna gretespitidir. Bu gibi durumlarda santral modl saylar genellikle artar,
modl kapasiteleri daha dk seilir. Bu durumu anlatan bir gngrafiini aada grebilirsiniz. Grafikte grlecei zere 22.00 - 08.00 aras gece operasyonunda
modlden ikisi altrlmasna ramen elektrik retim fazlasolumakta ve ebekeye satlmaktadr. Buna karn 09.00-20.00arasnda her modln de elektrik retimi yaklak tamamenkullanlabilmektedir. Is talebi ise 3 modle ramen ancak 21.00-
08.00 arasndaki gece rejiminde karlanabilmekte, gn iinde pikyk kazanlar s sistemini takviye etmektedir. Bu durumda hernitenin yllk alma saatlerine baklarak yaplacak fizibilite etdsantral yatrmnn yaplabilirlii hakknda kesin sonucu verecektir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
15/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
16/70
Motorkojenerasyon sistemlerindekullanlabilecek yaktlar:
Motor kojenerasyon sistemlerinde kullanlan motorlar genel olarak 2 tiptir; Fair karm yanmal otto motorlar
Dizel - sktrma patlatmal - prensibe gre alan motorlar Otto motorlarnda sadece gaz yaktlar kullanlabilir ve emisyon deerleri herhangi bir
katalizr sistem kullanmadan alman ta-luft snrlarnn altndadr. kullanlabilecekgazlar srasyla :
doalgaz biyogaz propan
kok gaz pyrolis gaz (odun gaz) Bunlardan sadece doalgaz ve propan ticari olarak kullanma ak yaktlardr.
Dierleri ya artma tesisleri, ya plkler ya da zel proseslerden elde edilir. zellikleproseslerinde solvent arlkl atmosfer yaratan ya da zel gazlar retenmesseselerde bu imkan ok rantabl yatrm sonular vermektedir.
Dizel motorlarda ise belli bir kapasiteye ( yaklak 4mw ) kadar ancak dizel ya da gaz-
dizel ift yakt, bu kapasitenin zerinde gaz-dizel makineler ile fuel oil no 4 ve no 6yakabilen makinalar bulunmaktadr.
Ticariolarak bulunabilen yakt seeneklerinin zellikleri ve bugnk fiyatseviyeleri
Gaz yaktlarn motorlarda yaklabilmesinin en nemli kriteri metan saysdr.arkasndan kalorifik deer ve laminer alev hz gelir. gazlarn zellikleri aadakitabloda verilmitir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
17/70
yakt kompozisyonspesifik gravite(kg/nm3)
alt sl deer(kwh/nm3)
metan sayslaminar alev hz(cm/sn)
h2 hidrojen 0,0899 2,996 0 302
ch4 metan 0,717 9,971 100 41
c3h8 propan 2,003 26 33 45
co karbon monoksit 1,25 3,51 75 24
doalgazch4 %88,5 c2h6=%4,7c3h8 %1,6c4h10=%0,2 n2=%5
0,798 10,14 80 41
artmagaz
ch4 = %65 co2 = %35 1,158 6,5 135 27
plkgaz
ch4=%50 co2=%40n2=%10
1,274 4,98 150 20
odun gaz
h2=%7 co=%17
cnhm=%5 n2=%56co2=%15
1,25 1,38 13
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
18/70
1. Doalgaz : Kojenerasyonun ticari olarak bulunabilentartmasz temel yaktdr. Hem yanma zellikleri hem evre dostuoluu hem depolama gerektirmemesi hem de ekonomik adan engeerli yakttr.
2. Propan : % 95 zerinde saflk gereklilii ithal edilmesinigerektirmektedir. Enerji retimi amal olarak ithalat baz firmalarcayaplmaktadr. Ancak ok dk metan says yksek kalorifikdeerine karn motorlardaki retimi ayn kapasitedeki gaz motorunaoranla % 65 dzeyinde kalmaktadr. Bu retimin verimsiz olmasanlamnda deil, spesifik yatrm maliyetinin artmas eklinde
yorumlanmaldr. Enerji bakanlnn yaz aylarnda ald kararlarsonucu enerji retiminde kullanm halinde atv ve afif oranlarnnpratikte sfrlanm olmas sonucu ekonomik olarak kabul edilebilirbir alternatif haline gelmitir.
3. Dizel : Yanmas en az problemli ve zararl emisyonu en dklikit yakttr. Ancak fiyat sebebiyle kojenerasyonda ana yakt olarakkullanlmas ekonomik olarak mmkn deildir. Ancak gaz
kesintilerine kar, ezamanl ebeke elektrii kesilmesindekullanlmak zere yedek yakt olarak deerlendirilebilecek en uygunyakttr.
4. F.Oilno:4 : Bir dier uygun likit yakttr. Ancakemisyonlarnda artma gerekmekte, fiyat asndan da yineekonomik saymak mmkn olmamaktadr.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
19/70
5.
F.Oilno:6 : Birok yremizde bulunabilirlii, lkemizde zaman zaman retimfazlas vermesi (ithalattan bamsz olabilme) ve enerji retiminde kullanlmas
durumunda devletten grd tevik nedeniyle en uygun yaktlardan biri olmasnakarn, gaz ve kat atklarnn artlmas ve bertaraf edilmesinde karlalan problemlerve maliyetler negatif taraflardr.
Fiyat Tablosu
doalgaz propan motorin f.oil 6
kal.deer 8250 11200 10200 9600
birim fiyat 150 $/m3 300 $/ton 317 $/ton 105 $/ton
spesifik fiyat 0.016 $/kwh 0.023 $/kwh 0.027 $/kwh 0.009 $/kwh
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
20/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
21/70
ENX55 DTE Energy Technologies tarafndan retilen STM marka dtan yanmal
motor tahrikli energy|now ENX 55 kojenerasyon nitesi, 50kWe elektrik vescak su reten Dnyann en byk Stirling motoruna sahiptir.
ENX 55 Stirling Motoru; iinde sabit ve kapal gaz (Helyum, Hidrojen)bulunduran bir s motorudur. Bu gazn bir ksmnn yksek scaklkta birksmnn dk scaklkta olmas salanr. Motorun scak ve souk blgeleriarasnda gidip gelen gaz souk blgede skp scak blgede genileyerekg retir.
ENX 55 Nasl alr? Gazn genlemesi pistonu iter ve lineer bir hareket oluturur. Lineer hareket
pistonun bal bulunduu zel yatak plakas sayesinde dnme hareketineevrilerek alternatrn bal olduu aftn dnmesini salar.ENX 55 Stirling Motoru oklu stirling nite setlerinden oluur. Her nitepistonun altnda bir sktrma blgesi, pistonun stnde bir genilemeblgesi ve sktrma ile genileme blgesi arasnda bir rejeneratriermektedir.Motor alrken s transfer tplerinin merkezine yerletirilmi olan brlrdeyakt yaklarak 16000C scaklkta s oluturulur. Bu s, s transfer tpleri
vastasyla motordaki sabit gaza iletilir. Hzla genleen gaz zerinde olduupistonu aaya iter ve piston koluyla bal olduu dier pistona da lineerhareket verir. Bu gaz zerindeki sy alan ve depolayan rejeneratre doruzorlanr. Daha sonra gaz bir su-su s eanjrnden geerek genlemencesindeki scaklna kadar ilave ss alnr. Bu noktada gaz, ikincisilindire gemi, balang durumuna dnm ve yeni bir evrim iinhazrdr. Drt silindirde de evrimini tamamlayan gaz s transfer tplerinegeri dnerek ana evrimini tamamlam olur.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
22/70
Motordaki gaz (He, H2) asla motoruterketmez. Ortam scaklna bal g dm yaanmaz.
Hareketeden para says az olduuiin bakmmaliyetidktr. Silindiriinde biryanma, patlama olmaz. Grlt seviyesi ok dktr. Yanma yalama yandantamamenizoledir. Dolaysyla iten
yanmal gaz motorlarnn aksine ya deiim sresi ok uzundur.
Scak su istenmiyorsa radyatrle kendini soutur. Atk scakegzoz gazndan direktelektrik retebilen Dnyadakialantek rndr. Deniz seviyesinden ykseklie bal g dm yaanmaz.
Motorhereit sv ve gaz yaktla alr. %30 elektrik %81 toplam verime sahiptir.
Dk basnl gaz yaktlarla kompresrgerektirmeksizin alr. Kojenerasyonda kullanlan s eanjr vastasyla scak su
retilebilir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
23/70
SONU: Kojenerasyon zellikle son 10 ylda muazzam bir kullanm sahas
bulmu 20 yl akn bir sredir dnyada baaryla uygulanan ve
srekli teknik gelimelerle desteklenen bilinen en verimli enerjiretimidir. Dnyadaki itici gc bu emsalsiz veriminin ve dolays ile retilen
birim enerji bana atmosfere atlan emisyonlar ciddi bir orandaazaltmas ile evre asndan gittike daha duyarl hale gelendnyann enerji retim sistemleri iinde gzbebei olmu, halen debu statsn korumaktadr.
Yurdumuz bu adan avrupa lkelerinin henz ok gerisindeolmasna karn, doalgaz temin politikalarnda kaydedilecekgelimelerle karsnda durulamayacak bir talep patlamasnmuhakkak yapacak, bu erevede sistemin yararlarn zamanndagrm yatrmn zamannda yapm messeseler bundan bykkarlar edecek, rakiplerinin nne geeceklerdir.
Kojenerasyon sistemlerine yaygn ilgi lkemizde beklenen elektrikenerjisi krizi ve ebekedeki elektriin kalite problemleri nedeniyleyaygnlamsa da sonunda bu sistemler verimlilikleri, saladklarekonomi ve rekabet gcne katklar nedeniyle sanayimizde hakettikleri konuma erieceklerdir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
24/70
Trkiyenin Kojenerasyon Tarihesi Trkiye kojenerasyon ile 90l yllarn banda
tanmtr.Enerji sorununa ksa vadede en uygun zmolarak grnen kojenerasyon sistemleri,dinamik Trkiyesanayisine kendine ksa srede yer bulmu,2001 ylsonu itibaryla devrede olan tesislerin toplam kurulu gcTrkiye toplam kurulu gcnn %11 seviyesiniyakalamtr.2002 ylnda devreye giren Elektrik PiyasasYasas ve Eyll 2002 banda resmen faaliyetinebalayan Enerji Piyasas Denetleme Kurulu enerjipiyasasnn gerek anlamda liberalleerek serbestpiyasaya dnmesine ve zellikle kendi ihtiyacnkarlamak iin kojenerasyon sistemi kurmak isteyenmteebbislere yeni bir alm salamtr ve salamayadevam etmektedir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
25/70
Kojenerasyon sistemleri, ok farkl projeuygulamalar ile tm gelimi lkelerin ,elektrik enerjisi politikalarnda nemli bir rol
oynamaktadr. Kojenerasyon sistemininnemi, gelimi lkelerde olduu gibi lkemizelektrik enerjisi sektrnde de hzlaartmaktadr. Kojenerasyon sistemlerilkemizde, yaklak on sene ierisinde ,
yirminci yz yl boyunca lke genellindeulatmz toplam kurulu retim kapasiteninyzde on drdne ulamtr.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
26/70
Genel enerji politikalarmzda da nemli birkonuma gelen kojenerasyon tesislerindenyararlanabilmenin eitli yollarnntantlaca ve lkemizdeki durumununincelendii bu makale ile kojenerasyonuygulamalarnn hzl geliimini okurlarn
dikkatlerine sunmak ve yeni uygulamalaradnsel olarak farkl kaplar aabilmekamalanmtr.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
27/70
Bu makalede kojenerasyon teknolojileri ve
lkemizdeki geliimi aada sralanm olanblmler ile deerlendirmeye alnacaktr.
1.Kojenerasyon Sistemlerinin Evrensel ve
Trkiye artlarndaki Kazanlar Nelerdir?
2.Uygulanm eitli Kojenerasyon Teknikleri.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
28/70
Kojenerasyon SistemlerininKazanlar
Enerji evrim veriminin yksek olmas
ok eitli yaktlar kullanlabilmesi
evre dostu olmas
Tketim blgelerinin yanna kurulduklarndan,iletim ve datm hat kayplarnn olmamas
Enerji retiminin ucuz ve kaliteli olmas
ebeke ile paralel alabildiklerinden, ihtiyafazlas ya da eksii elektrik enerjisinin ebekeyesatlabilmesi ya da alnabilmesi.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
29/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
30/70
100100
40Birim
Elekt.
50Birimm
Is
+9090100Birim
Yakt
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
31/70
5656
100100 40
Birim
Elek.
50Birim
Is
156 BirimYakt
ElektrikVerimi % 40
KazanVerimi % 90
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
32/70
TEKSTL
56%
14%
13%
9%
8%
KAIT
SERAMK
GIDA
AA
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
33/70
Toplam Verim = 93.3 %
Yalama yaSoutma SuyuEgzoz GazFaydalanlabilir IsEgzoz Gaz HT
MerkeziIstma
EgzozGaz LT CeketSoutma
ve arjDev.1
arjDevresi , 2
YalamaYa
El. kVerim!
Doal Gaz100 %
98 C 410 C
25.3 %
80 C
52.3 %
35 C50 C
3.9 %
56 C 58 C
18.6 %
96 C
43 C
0.6 %
3.9 %
40 C
37 C
74 C
84 C
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
34/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
35/70
-Yksek enerji evrim verimi sayesinde....
Senede 2 Milyon Ton Fuel Oil Edeeri yakt tasarrufu salayarak piyasaartlarnda 360 Milyon $ tasarruf yaptrmaktadr.
-evre dostu olmas....
2000 MW Trbinli, 1500 MW Motorlu kojenerasyon sistemi ile lkemizdebu gte elektrik retimi yapacak kmrl santraller ile karlatrrsak1900 TE CO2 ( %50) Sera Etkisi yaratacak emisyon tasarrufusalanmtr.
ok eitli yaktlar kullanlabilmesi zellii ile.
Sadece doal gaza dayal deil, dier yaktlar da kullanarak , katmadeer yaratmaktadr.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
36/70
-Tketim blgelerinin yanna kurulduklarndan, iletim vedatm hatkayplarnnolmamas zelliiile ....
Senede 2.800.000 MWh elektrik enerjisi tasarruf edilmekteolup, yllk maddi deeri 196 Milyon $ olmaktadr.
-Ucuz vekalitelienerji retimi zelliiile....
Yatrmclarna kojenerasyon sistemleri ebeke fiyatnn
yarsna enerjilerini retme imkan saladklar iin dnyapiyasalarnda daha fazla rekabet edebilme imkanvermektedir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
37/70
Tm dnyada her yl ebeke santrallerinde retilenelektrik enerjisinin, iletim ve datm hatlarnda oluan
kayplardan dolay, Almanya, ngiltere, Fransa vespanyann toplam enerji ihtiyalarna denk bir ksmkaybedilmektedir.
Dnyada ki termik g santrallerinin verimlilikortalamas %34dr ve son krk yldr bu deer
ykselmemektedir.Tm dnyada dk verim ve kayplardan dolay her
yl 400 Milyar $ enerji sektrnde kaybedilmektedir.Bu sebeplerden dolay , Hollanda, Danimarka ve Finlandiya
gibi lkelerde toplam enerji retiminin % 30una kadar kankojenerasyon sistemleri Kyoto Anlamasna taraf olmuAvrupa Birlii ierisinde daha da nem verilerekkojenerasyonun paynn hzla arttrlmas karar alnmtr.Ayrca Amerikada da kojenerasyon sistemlerinin gelimesi
iin eitli stratejiler gelitirilmitir
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
38/70
Kojenerasyon SistemlerininKurulabildii Yerler;
-Endstriyel Tesisler
-Kat ve Sv Atk Artma Tesisleri-Oteller-Hastaneler-Alveri Merkezleri-Kampuslar, Rekreasyon Alanlar
-Toplu Yerleim Birimleri-Seralar
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
39/70
Kojenerasyon SistemlerininKullanabildii Yaktlar;
Doal Gaz
LPG
Fuel Oil
Nafta
Motorin
Orumulsiyon
Biyolojik Gazlar
lkemizderetilebilecekBiyolojik Dizel
Yaktlar Ay ieinden
Fndklardan
Zeytin Prinasndan Pamuk entiinden
Soya dan vb.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
40/70
Kojenerasyon Sistemlerindeki
Gelimeler
Emisyonlarda Kontrol Sistemlerinde
Verimlerde
Kulland Yaktlarda
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
41/70
408.987 x 1.0
YAKIT ED ISIL DEER BRM FYATIORTALAMA
VERM
TL/1000kcal TL/1000kcalYILLIK FYAT
ARTII
UCUZLUKSIRALAMASI
19 Aralk 2003tarihindekiFiyatlarlaTL/1000kcal
DOAL GAZKONUT
(Eskiehir-
ESGAZ)
8250 kcal/m3 364.104 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 47.456 %16 1 40.856
(Bursa-BURSAGAZ)
8250 kcal/m3 383.108 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 49.933 %30 2 38.557
(Ankara -EGO)
8250 kcal/m3 408.987 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.306 %30 3 40.853
(stanbul-GDA)
8250 kcal/m3 411.278 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.604 %26 4 42.448
(zmit-ZGAZ) 8250 kcal/m3 422.799 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 55.106 %30 5 42.448
eitli Veri Ve Tablolar
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
42/70
364.743 x 1.000383.108 x 1.000408.987 x 1.000411.278 x 1.000422.799 x 1.000
DOAL GAZRESM DARE
(Eskiehir-ESGAZ)
8250 kcal/m3 364.743 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 47.539 -%3 1 48.818
(Bursa-BURSAGAZ)
8250 kcal/m3 383.108 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 49.933 %8 2 46.059
(Ankara -EGO)
8250 kcal/m3 408.987 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.306 %0 3 53.109
(stanbul-GDA)
8250 kcal/m3 411.278 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 53.604 -%15 4 63.248
(zmit-ZGAZ) 8250 kcal/m3 422.799 TL/m3 %93 8.250 x 0.93 55.106 -%7 5 59.427
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
43/70
175.000 x 1.000185.000 x 1.000280.000 x 1.000250.000 x 1.000260.000 x1.000260.000 x 1.000220.000 x 1.000270.000 x 1.000
KMR
SOMAKMR(zmit)
5400 175.000 TL/kg %60 5.500 x 0.60 54.012 -%11 1 60.606
SOMAKMR(Eskiehir)
5500 185.000 TL/kg %60 5.500 x 0.60 56.061 %16 2 48.485
THALKMR(stanbul)
7000 kcal/kg 280.000 TL/kg %65 7.000 x 0.65 61.538 %8 3 57.143
THALKMR(Eskiehir)
6000 kcal/kg 250.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 64.103 %16 4 55.128
THALKMR(Bursa)
6000 kcal/kg 260.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 66.667 %0 5 66.667
THALKMR(Ankara)
6000 kcal/kg 260.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 66.667 %18 5 56.410
SOMAKMR(stanbul)
5500 kcal/kg 220.000 TL/kg %60 5.500 x 0.60 66.667 %10 5 60.606
THALKMR(zmit)
6000 kcal/kg 270.000 TL/kg %65 6.000 x 0.65 69.231 %26 6 55.128
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
44/70
1.030.000 x 1.0001.034.000 x 1.0001.036.000 x 1.0001.054.000 x 1.0001.065.000 x 1.000
FUEL-OLNo:4KALORFERYAKITI
KALORFERYAKITI (zmit)
9700 kcal/kg 1.030.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 132.732 %28 1 103.995
KALORFERYAKITI(Bursa)
9700 kcal/kg 1.034.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 133.247 %27 2 104.510
KALORFER
YAKITI(stanbul -AvrupaYakas)
9700 kcal/kg 1.036.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 133.505 %28 3 104.639
KALORFERYAKITI(Ankara)
9700 kcal/kg 1.054.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 135.825 %27 5 106.701
KALORFERYAKITI(Eskiehir)
9700 kcal/kg 1.065.000 TL/kg %80 9.700 x 0.80 137.242 %27 4 107.732
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
45/70
1.747.580 x 1.0001.920.833 x 1.0001.958.333 x 1.0001.962.500 x 1.0001.966.666 x 1.0002.000.000 x 1.000
LPG
PROPANDKMEGAZ KONUT
11100kcal/kg
1.747.580 TL/kg %9211.100 x0.92
171.130 %9 1 157.033
12 kg TP(zmit)
11000kcal/kg
1.920.833 TL/kg %9011.000 x0.90
194.024 %9 2 177.694
12 kg TP
(stanbul)
11000
kcal/kg 1.958.333 TL/kg %90
11.000 x
0.90 197.811 %9 3 180.976
12 kg TP(Bursa)
11000kcal/kg
1.962.500 TL/kg %9011.000 x0.90
198.232 %9 4 181.397
12 kg TP(Ankara)
11000kcal/kg
1.966.666 TL/kg %9011.000 x0.90
198.653 %9 5 182.071
12 kg TP(Eskiehir)
11000kcal/kg
2.000.000 TL/kg %9011.000 x0.90
202.020 %9 6 184.512
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
46/70
2.098.225 x 1.0002.110.060 x 1.0002.111.243 x1.0002.132.545 x1.0002.140.828 x 1.000
MOTORN
MOTORN(zmit)
10200kcal/kg
2.098.225 TL/kg %8410.200 x0.84
244.891 %32 1 185.769
MOTORN(Bursa)
10200kcal/kg
2.110.060 TL/kg %8410.200 x0.84
246.272 %31 2 187.297
MOTORN(stanbul -AvrupaYakas)
10200kcal/kg
2.111.243 TL/kg %8410.200 x0.84
246.410 %31 3 187.436
MOTORN(Eskiehir)
10200kcal/kg
2.132.545 TL/kg %8410.200 x0.84
248.896 %32 4 189.242
MOTORN(Ankara)
10200kcal/kg
2.140.828 TL/kg %8410.200 x0.84
249.863 %33 5 188.270
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
47/70
1.992.500 x 1.0002.006250 x 1.0002.013.750 x 1.0002.025.000 x 1.0002.027.500 x 1.000
GAZYAI
GAZYAI(zmit)
10400kcal/kg
1.992.500 TL/kg %8410.400 x0.84
228.079 %28 1 178.428
GAZYAI(stanbul -AvrupaYakas)
10400kcal/kg
2.006.250 TL/kg %8410.400 x0.84
229.653 %28 2 180.002
GAZYAI(Bursa)
10400kcal/kg
2.013.750 TL/kg %84 10.400 x0.84
230.512 %28 3 180.288
GAZYAI(Ankara)
10400kcal/kg
2.025.000 TL/kg %8410.400 x0.84
231.799 %27 4 181.862
GAZYAI(Eskiehir)
10400kcal/kg
2.027.500 TL/kg %8410.400 x0.84
232.086 %28 5 181.719
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
48/70
158.344 x 1000
ELEKTRKELEKTRKKONUT(TEDA)
860kcal/kWh
158.344 TL/kWh %99 860 x 0.99 185.981 %0 1 185.981
NOTLAR:Bu tablo yaktlarn yaklak iletme maliyetleri hakknda fikir verebilmek iinhazrlanmtr.Konutlardaki kullanm iin verilen yakt birim fiyatlarna %18 KDV dahil edilmitir.
1- letme veriminin bir blm verim deerlerinin ierisinde gsterilmitir.2- Yakma yan maliyetleri verim deerine eklenmitir. (Yakt hazrlama, depolama ve iletmegiderleri)3- thal kmrler iinde stanbul'daki Sibirya Linyiti olduu iin 7000 kcal/kg alnmaktadr.4- Otomatik kontrol kullanm, bakm kalitesi gibi nedenlerle daha uygun maliyetler oluturulabilir.5- Mix dkme gazn kullanmnda buharlatrc gerekmektedir. letme maliyetleri gznnealnmamtr.6- LPG fiyatlar Aralk, Motorin ve 6 no'lu Fuel-oil 30 Kasm, Gazya 18 Kasm, 4 no'lu Fuel-oil(kalorifer yakt) 1 Aralk 2004 tarihi itibariyle belirlenmi fiyatlardr.7- Doal gaz fiyatlar 1 Aralk 2004 tarihinde geerli olan BOTA, GDA, EGO, ZGAZ veBURSAGAZ ile 1 Kasm 2004 tarihinde geerli olan ESGAZ tarifelerinde belirtilen fiyatlardr.8- Elektrik fiyatlar 01 Ocak 2004 tarihi itibariyle olup, konutlardaki Elektrik fiyatlarna KDV'ninyansra %5 Belediye Vergisi de dahil edilmitir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
49/70
Kojenerasyon Uygulama Alanlar
Tekstil Fabrikalar
Kat Fabrikalar Seramik Fabrikalar Kimya Fabrikalar Plastik Fabrikalar Gda Fabrikalar Orman rnleri Fabrikalar
Oteller Hastaneler Apartman ve Siteler
Alveri Merkezleri Villalar Merkezleri Biyogaz ve p Gaz Tesisleri...
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
50/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
51/70
lkemiz apnda kojenerasyonun
tantlmas ve yaygnlatrlmas iinTRKYE KOJENERASYON DERNEkurulmutur.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
52/70
TRKYE KOJENERASYONDERNE TZ
Madde 1:
Dernein ad:
Trkiye kojenerasyon derneidir. Madde 2:
Dernein yeri:Dernein merkezi
stanbul Bykehir Belediyesi snrlarierisindedir.Dernein ubesi yoktur.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
53/70
Madde 3: Dernein amac:
Dnyann en gelimi birleik s ve g retimiteknolojisi olan ve lke ekonomisine byk yakttasarrufu salayan KOJENERASYONteknolojisinin:
lkemiz apnda tantlmasn veyaygnlatrlmasn salamak,
Kojenerasyon uygulamalarnda lkemizkarlarna uymayacak sapmalarda ilgilileriuyarmak ve kojenerasyon uygulamalarnn
bilimsel bir disiplin iinde yaplmas yolundayntemler koymak ve Devletin yetkilikurulularna neriler gtrmek
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
54/70
Yatrmclar,kullanclar,mteahhitler,ekipman ve malzeme imalatlar ile EnerjiDzenleme Kurulu veya Enerji veTabii Kaynaklar Bakanl arasndakabilecek anlamazlklarda bar veuzlamaya katkda bulunacak giriim ve
nerilerde bulunmak,
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
55/70
Sektrde alanlar Dnyada yenilenebilir enerjiteknolojilerindeki gelimelerden haberdaretmek, iletiimi ve bilgi akmn arttrmak,
Kojenerasyon uygulamalarnda karlalanmterek sorunlar ilgili ve yetkili kamukurulular ile grerek sorunlarn zmekavuturulmas yolunda almalar yapmak,
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
56/70
Kojenerasyon uygulamalarnn daha oktevik edilmesi ve daha okyaygnlatrlmas iin
Devlet kurulular nezdinde gerekligelimelerde bulunmak,kolaylatrma veyaygnlatrma iin yasal altyapnn
hazrlanmasnda katkda bulunmak,
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
57/70
Kojenerasyon uygulamalarnda(dizayn,inaat,deneme iletmesi ve ticariiletme,bakm,revizyon,yedek para)
karlatklar sorunlarn zmnde Enerji ve Tabii Kynaklar Bakanl,evre
Bakanl,BOTA, TEA,TEDA,Blgesel Datm irketleri ve EnerjiDzenleme Kurulu nezdinde grme veyazmalarla yardmc olmak.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
58/70
Madde 4:
alma konu ve biimleri:Dernein amacna ulamas iin,dernek
aada belirtilen alanlarda ve biimlerdealmalar yapar.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
59/70
Kojenerasyon teknolojisi uygulamalarndaortaya kan sorunlar tespit ederek busorunlarn giderilmesi iin almalaryapar, zmler retir ve ilgililer/yetkililernezdinde gereken giriimlerde bulunur.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
60/70
Dernek yesi olan Kullanclar,Yatrmclar, Mteahhit ve Ekipman, malatya da Satclarn ihtiya ve sorunlarn
aratrr, tespit eder ve bunlarnkarlanmas ya da zmekavuturulmas iin madde 3'te belirtilen
kurulularla ve dier kamu ve zelkurulular nezdinde giriimlerde bulunur.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
61/70
Konu ile ilgili bilimsel ve teknik toplant,konferans, seminer, sergi ve benzerlerinidzenler. Gerekirse bu ynde yurt ii
konferanslar ve almalara katlr.(Dernek siyasi amal hibir toplantyakatlamaz ve destek veremez.)
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
62/70
yeler arasnda gerekli iletiimi kurabilmekiin nlemler alr. Gereine gre bireyselduyuru, blten, dergi, kitap karabilecei
gibi, kojenerasyon uygulamalarnntantlmas ve yaygnlatrlmasna ynelikyaynlar destekler ve elektronik ortamda
web sitesi iletir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
63/70
Kojenerasyon uygulamalarnn, beklenenazami fayday salamas ve mmkn olanen yksek verimle yaplmas yolunda
dernek ii ve dernek d uzmanlardanfaydalanr.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
64/70
Resmi kurulularla temas srdrerek,kojenerasyon ile ilgili olarak kacak, yasa,kararname, ynetmelik, tzk, artname vestandartlara ynelik neriler getirir. Ayrca
yrrlkteki benzeri mevzuat hkmlerindekikojenerasyon sektrne zarar veren ya dauygulamalar geciktiren uyumsuzluklarndzeltilmesi iin almalar, yapar ve yaptrr. Bualmalar Resmi kurululara intikal ettirir, izah
eder, konularn savunmasn yapar vedorusunun yaplmas iin gereken abalargsterir.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
65/70
yelerin ve ye kurulu mensuplarnngrg, bilgi ve deneyimlerini geniletecekher trl etkinlikte bulunur.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
66/70
Gerektiinde, ilgili resmi makamlardan izinalmak art kaydyla, amalar dorultusunda,yurt dnda bilim ve teknoloji takip etmek, bilgive teknolojileri yelerine aktarmak ve
yurdumuzdaki kojenerasyon uygulamalarntantmak iin yurt d kurulu ve yaynlara yeolabilir ve bu kurululara temsilci gnderebilir.
Btn bu faaliyetleri srdrebilmek iin, batoplama mevzuat ve ana hkmleri
erevesinde ba alr ve gerektiinde yardmyapar.
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
67/70
Created By:
Ad:Mustafa
Soyad:YZGLEN No:2300021 Blm:El2
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
68/70
Created By:
Ad:Cihan Cevdet
Soyad:KOAK No:2300026 Blm:El2
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
69/70
8/7/2019 KOJENERASYON SSTEMLER
70/70
Created By:
Ad:nsal
Soyad:AYDIN No:2300023 Blm:El2