Kocatepe Veteriner Dergisi . KocatepeVeterinaryJournal

DERLEME

REVIEWARTICLE

Anahtar Kelimeler

YagliKaracigerSendromuSütInegiKorunma

Key WordsFattyLiver

DairyCowsPrevention

Afyon Kocatepe ÜniversitesiVeteriner FakÜltesi Iç

Hastaliklari Anabilim Dali

03200-AfyonkarahisarTÜRKIYE

* Corrcsponding authorTel: O 272 2281312

Fax: O 272 2149055

Email: mkabu@aku.edu.tr

Süt ineklerinde Yagli KaracigerSendromu ve Korunma Yollari

* .

Mustafa KABU , Cenker çagri CINGI, Turan crVELEK

ÖZETKaraciger yaglanmasi süt ineklerinin önemli metabolizma hastaliklarindanbirisidir. Bu derlernede karaciger yaglanmasinin etiyolojisi, siniflandirilmasive korunma prensipleri hakkinda literatür bilgiler sunulmustur

...

Fatty Liver Syndrome and Prevention in Dairy Cows

SUMMARY

Fatty liver syndrome is one of the most common metabolic disorder indairy cows. In this review, etIology, classification, and prevention of Fattyliver syndrome was dcfincd according to current literature

Kocatepe Vet J (2008)1: 83-87 83

ka/m, cm}!,i, ciiie/ek 8 Jiil iiiekinindt. )'(~~!i ktJrtlt~~tr Jo/(/miiilf / 1:(/11)' Ii/'fr {J'IIdro!J/f in dairy COJl'J

GIRIs

Yagli Karaciger Sendromu (YKS) süt ineklerinin enönemli metabolizma hastaliklarindan biridir (1,2),Vücut

depo yaglarinin asiri mobilize olarak karacigerparansim hücrelerinde gereginden fazla miktardabirikmine karaciger yaglanmasi (Fatty Liver, hepatiklipidozis) denir,3 Karacigerde biriken asiri lipidoksidasyona ugrayarak Triasilgliserol (f AG) dönüsürve depolanir.4,5 Karacigere gelen esterlesmemis yagasitleri (NEFA) miktarinin artmasi ve trigliseritlerin(fG) çok düsük dansiteli lipoproteinlere (VLDL)sentezinin yavaslamasi sonucunda da YKS olusur,6,7YKS olusumundaki en önemli neden laktasyondöneminde artan enerji ihtiyacinin alinan besinlerlekarsllanamamasidir,3,SKan NEFA konsantrasyonunundoguma yakin dönemde artisi; günlük yem tüketimindeazalmaya, dogum sonrasi artisi ise hormonal denge velaktogenezis için adipoz dokudan sekillenecek yagmobilizsasyonuna baglidir,4 NEFA mobilizasyonu,periparturient dönem enfeksiyon insidansini da artirir.3

Karaciger Yaglanmasinin Etiyolojisi veSiniflandirilmasi

Önceleri YKS sadece, dogum sonrasi vücuttasekillenen metabolik degisimlerin sonucuna bagligelisen bir hastalik olarak düsünülmekteydi. Ancakkaracigerdeki TG konsantrasyonu dogum öncesi 17.günden baslamak üzere doguma kadar geçen süredeyaklasik 4-5 kat artis göstermekte, dogum sonrasi iseani artislar gözlenmemektedir. YKS günümüzde, birperiparturient dönem hastaligi olarak tanimlanmak tave çogunlukla dogum öncesi 8 hafta ile dogum sonrasi12. hafta arasini kapsayan genis bir araliktaincelenmektedir,4 Laktasyon öncesi enerji degeri düsükmaddeler içeren besinler günlük ihtiyaci karsilamadayeterli olurken, laktasyonun ilk haftalarindan itibarenartan süt verimi nedeniyle ortaya çikan asiri enerjiaçigini kapatmak için, vücut dokularinda depolanmisve yeniden kullanilabilen karbonhidrat ve yaglar baslicaalternatif enerji kaynaklari olarak kullanilir, Bu nedenle,inekleri YKS'den korumak amaciyla uygulanacakislemlere dogum öncesi dönemde baslanilmalidir.9

Sigirlarin Negatif Enerji Balansina (NEB) karsiadaptasyonu, enerji ve enerji kullanan organ vedokulardaki spesifik etkilesimlerle düzenlenir. Buetkilesimler; primer olarak glukoz, NEFA ve ketoncisimcikleri üzerinden saglanmaktadir, Substrat araciliadaptasyon mekanizmalari, kan glukoz seviyesindeazalma ve sekiiienen NEFA mobilizasyonuncabaslatilir, 111,11,12

Karaciger NEB olusumu esnasinda, yag ve ~'agkökenli enerji kaynaklarinin metabolizmasinda Önemliroloynar. NEB durumunda, adipoz dokudan asJr1miktarda NEFA salgilanir. Kan dolasiminda bulunan

NEF A birçok doku tarafindan enerji kaynagi olarakkullanilmasina karsin büyük çogunlugu karacigertarafindan tutulur.S,13 Bu nedenle karaciger, kanNEF A konsantrasyonunu ve NEB olustugunda enerjikontrolünü düzenleyen temel organdir, YüksekNEF A alimina bagli gelisen mitokondriyal betaoksidasyon ve ketogenezis, hücresel ATP ihtiyaci ileiliskilidirl4.

Oksidasyon ve keton cisimcigi üretimi içinmitokondrilere girmeyen NEF A'lar tekraresterleserek TG'ye dönüstürülür. Yogun lipidmobilizasyonu esnasinda olusan yüksek kan NEF Akonsantrasyonu sonucu karacigerde çok miktarlardaTG sentezlenir, Sekillenen bu TG'lerin karacigerdenuzaklastirilmasi için VLDL'ye ihtiyaç duyulur. TG'ler,çesitli dokularda enerji kaynagi olarak veya memebezlerinde süt yagi sentezinde kullanilir.s,15

Sigir karacigerinde TG'lerin VLDL'ye dönüsümüdiger türlere oranla çok daha yavastir. Bu nedenlesigirlar diger türlerle kiyaslandiginda YKS'ye dahayatkindirlar.I,4Yemden tamamen yoksun birakilan sütineklerinde 48-96 saat içinde YKSsekillenebilmektedir.'6,17 Bu nedenle yem tüketimininazaldigi buzagilama döneminde karacigerde TGbirikimine egilim artar. iS

YKS'nin tanisinda karaciger TAG veya total lipidmiktarinin ölçümü ve karacigerden alinan biyopsiörneklerinin histopatolojik muayenesi altinstandarttir, 19Genellikle kesin tani; biyopsi örnegindeveya TAG konsantrasyonunun ölçülmesi ile konulur.YKS, karacigerin içerdigi TAG konsantrasyonunagöre; normal, hafif, orta ve siddetli olaraksinif1andirilir.211

Klinik YKS, (%10 < TAG bulunduran) ketonüri,asJr1 kilo kaybi ve süt veriminde azalma ilekarakterizedir.7,21,22Gerrloff ve ark. yaptiklari birarastirmada hafif ve orta dereceli karacigeryaglanmasinin dogum sonrasi, siddetli karacigeryaglanmasinin ise dogum öncesi gelismeye basladiginibelirtmisler ve bu duruma dogum öncesinde artankaraciger TAG konsantrasyonunun neden oldugunuileri sürmüslerdir,23 Diger bir çalismada isekaracigerde TAG birikiminin dogum sonrasindabasladigi ileri sürülmektedir,7,24

Normal karaciger %1'den daha az oranda TAGihtiva eder.25Bu miktar %1-5 oldugunda hafif, (Yo5-1Ooldugunda orta dereceli, yaglanma olarak adlandirilir.Hafif ve orta derece yaglanmali hastalarda normalegöre daha siddetli NEB vardir. Siddetli NEB; yagakümülasyonu, progresif kÖtülesen genel durum vebozulmus reprodüktif performansla jliskilidir.26

Dogum sonrasi süt ineklerinde siddetli YKSgörülme sikligi %5-10 iken, hafi f ve orta dereceliyaglanma sikligi °/ii30-40'dir, Bu durum, sütinciderinde %50'yc varan oranda infeksiyöz,metabolik ve reprodüktif problemler için

Kocatepe Vet J (2008)1: 83-87 84

-

kabu, Ciii,~/, cii~/ek 8 Süt iiiekleiiiide.yai/t karaci~e,. seiidromii / Fatf)' li"r ~)'lidrolJle iii daii)' CO/I'S

predispozisyon yaratir. Bu nedenle YKS'de sagaltim vekorunma, süt sigirciligi açisindan çok büyük ekonomiköneme sahiptir.27

Karaciger Yaglanmasindan Korunma

Karacigerde TG sentez düzeyi ile plazma NEF Akonsantrasyonu arasinda pozitif korelasyon oldugubilinmektedir. Bu nedenle dogum öncesi kan NEFAkonsantrasyonunu düsürmeye yönelik çalismalar,YKS'ye karsi korunmada da etkili olmaktadir.4 YKS'yiengellemek için kullanilan koruyucu maddelerin veuygulamalarin amaci potansiyel risk faktörleriniazaltmak veya elemine etmektir. Inekleri periparturientdönem boyunca ihtiyaca yönelik dengeli beslemek bukoruyucu önlemlerden biridir. Koruyucu amaçliinfeksiyöz ve metabolik hastaliklar en kisa süredesagaltiimali, barinaklar yeteri kadar havalandirilmali,ahirlar yeterli egzersiz alanina sahip olmali ve hayvanher an, taze ve yüksek kaliteli yeme ulasabilmelidir.

YKS'den korunmada öncelikli yaklasimlardan biride bakteriyel endotoksemi ve ruminal asidozdankorunmadir. Periparturient dönemde ekstra kan glikozkaynagi saglanmasi, adipoz dokudan NEF A "'\mobilizasyonunun minimumda tutulmasi ile ineklerinmetabolik durumu dengelemekte, oksidatif vesitotoksik zararlar engellenmeye çalisilmaktadir.

Hiperglisemi durumu ayrica hormonal olaraktasaglanabilmektedir. Bu amaçla; glukagon, insülin,adrenokortikotrop hormon (ACTH), glikokortikoidlerve büyüme hormonu kullanilabilir. Yapilançalismalarda glukagonun 14 gün boyunca 15 mg/günderi alti28,29,3ove prednizolonun 200 mg/gün kas içiuygulanmasi sonucu31 YKS gelisiminin engellendigirapor edilmistir. Glikokortikoidler ve glukagonglikoneogenezisi artirarak plazma glikozkonsantrasyonunu yükseltir. Yavas salinan insülinin0,14 lU/kg dozunda uygulanmasi ile karaciger TAGbirikimini azaltilabilmektedir. Ancak daha yüksekdozlarinin 0,29-0,43 lU/kg hipoglisemik soka nedenolabilecegi göz önünde bulundurulmalidir.32

Propilen glikol de (pG) glukoneogenezis saglayanmaddelerden biridir ve ketozis sagaltimi veönlenmesinde kullanilir. PG' nin oral 1 litre/günkullanilmasi, YKS'den korunmada ve ketozisiengellemede etkilidir. Periparturient dönemde propilenglikol verilen ineklcrin plazma glikoz ve insülinkonsantrasyonunda artis, NEFA veBetahidroksibutirik asit (BHBA) konsantrasyonlarindaise düsüs belirlenmistir.33.35Doguma iki gün kala oralPG verilen ineklerde, laktasyonun ilk dönemindeplazma NEF A seviyesinde düsüs ve süt veriminde artisrapor edilmistir.33

YKS'yi önlemede Basoglu ve ark. sodyum borat'ioral yolla (100mg/kg) kullanmis ve basariliolmuslardir.36 Hematolojik bulgular, sodyum boratin

immun sistemi güçlendirdigini ve enfeksiyon riskiniazaltigini ileri sürmektedir.36,37

Metionin fosfolipid sentezinde görevalir veVLDL sentezinde zorunlu bir madde olan

apolipoproteinlerin ön maddesi olarak kullanilir.4,38,39Bu nedenle laktasyonun erken dönemindekaracigerde TG'lerin VLDL'ye dönüsümünühizlandirmak amaciyla rasyana metionin ilavesi yararliolabilmektedir. Geçis dönemindeki hayvanlarin,rasyonuna ek olarak yalnizca metionin ilavesinin(ortalama günlük hayvan basina 12 gr.) veya metioninve lizinin birlikte yüksek miktarda eklenmesinin,karaciger yaglanmasina karsi korunmada etkilioldugu4,4o ve süt verimini, özellikle sütteki proteinoranini artirdigi bildirilmistir.41 Yani sira buuygulamalarin karacigerde yag birikimi üzerine etkiliolmadigini gösteren çalismalar da vardir.42,43

Kolin karacigerde fosfatidilkolin sentezinde önmadde olarak kullanilir ve metionine benzer olarak

görev yapar. Ayrica kolin lipotropik bir maddedir vekaracigerde TG'lerin dönüsüm miktarini vesalinimini artirarak yag birikimini önler. Geçis dönemiesnasinda süt ineklerinin rasyonlarina kolin ilavesininyararliligina iliskin birçok çalisma bulunmaktadir.44,45Yemlere kolin ilavesi sonrasi süt veriminde artis,karaciger lipid miktarinda azalma sekillenmektedir.44,45Diger bir çalismada, dogum öncesi konsantre yeminsinirlandirilmasi ve rasyana kolin ilavesinin, serumBHBA ve NEF A düzeylerinde azalmaya nedenoldugu ve YKS'yi önledigi tespit edilmistir.43 AncakGuretzky ve ark.46 geçis dönemi sirasinda kolinilavesinin karaciger metabolizmasi üzerine etkileriniarastirmislar ve sonuçta böyle bir uygulamanin etkisizoldugunu belirtmislerdir.

Krom (Kr), Kromodulin adli proteinin yapisinagirer. Bu protein, insüline duyarli hücrelere glikozuntasinmasinda görev alir.47Bu nedenle süt ineiderinelaktasyonun erken döneminde Kr verilmesi hücreleringlukozdan daha etkin sekilde yararlanmasina ve bunabagli olarak ketozisin önlenmesine yardimci olur.Pratikte kullanilan Kr-Metionin selatlari ayni zamandakan NEFA düzeyini de düsürmektedir.48,49 Gerekglikoz gerekse NEF A konsantrasyonu üzerineetkisinden dolayi bu bilesigin geçis periyodundakullanilarak karaciger yaglanma,si üzerine etkinligininarastirilmasina ihtiyaç vardir.

Gliserol ve propionik asit tuzlari gibi glikozprekursörleri de YKS'yi önlemek içinkullanilmaktadir. Periparturient dönemde amonyumve kalsiyum propionat ile gliserolün (1kg/ gün) oralkullanimi plazma BI-IBA ve NEFAkonsantrasyonunda düsüse neden olur.SO,SlYineiyonoforlar, ruminam beslenmesinde canli agirlikartisi ve yemden yararlanmayi artirmak amaciylayaygin olarak kullanilmaktadir. Iyonoforlar ruminalfermentasyonu düzenleyerek rumende üretilen

Kocatepe Vet J (2008)1: 83-8785

k(ibii, mw, eh.lek . JÜt ineklniiidtyaj,1t kartJe(p'fr sfiidivnm / I"att), lii'er syiid,VlIJf iii dai')' eoii's

propiyonik asit miktarini artirir, asetik asit ve bütirikasIt miktarini azaitirlar. Rumendeki propiyonik asitseviyesindeki artis ayni zamanda rumende üretilenamonyak miktarinin da azalmasina neden olur.S2 Biriyonofor grubu antibiyotik olan monensin dogumöncesi bir ay süreyle ineklere uygulanmis ve ketozisekarsi etkili bulunmustur.34 Yine süt ineklerinedogumdan 3 hafta önce, kontrollü monensin saliverenkapsül uygulamasini takiben, dogum sonrasindasubklinik ketozis görülme orani %50 azalmistir.53

SONUÇ

Günümüzde, süt ineklerde YKS'nin varligi vederecelendirilmesi uygun yöntemlerle alinan biyopsiörneklerinin kimyasal ve histopatolojik muayenelerisonucu ortaya konulabilmektedir. YKS, süt ineklerindegenel durum bozuklugu, süt verimi düsüklügü,tohumlama zamaninda uzama, diger metabolikhastaliklara predispozisyon yaratmasi nedeniyle gözönünde bulundurulmalidir. Hastalik modern süt

isletmelerinde çok ciddi maddi kayiplara nedenolmakta, bu nedenle üzerinde önemle durulmasigereken bir durum olarak karsimiza çikmaktadir.

YKS'den korunma amaciyla kullanilanmaddelerin farkli mekanizmalara etki etmesi

nedeniyle uygun bilesigin seçilmesinde isletmeninbeslenme sekli ve yönetim programi önemli roloynamaktadir.

Obez, istahsiz, güç ya da ikiz dogum yapanlarla,metabolik ya da infeksiyöz hastaligi olanlarda YKSçok daha hizli sekillendiginden korunmada önceliklihedef grup olarak belirlenmelidir.

Sonuç olarak, YKS yurdumuzda da süt verimiyüksek sigirlarin sayisinda artisa paralel olarak, tümdünyaya benzer sekilde, önemli bir sorunu halinegelmistir. YKS sagaltimi ve korunma önlemleri hergeçen gün daha da önem kazanmaktadir. Bubaglamda, YKS'nin önlenmesine yönelik güncel

bilgilerin veteriner pratige fa~dali olacagidüsünülmüstür 8

KAYNAKLAR

i, Gruffat D, Durand D, Grauiet B, Bauehart D (i 996)RegulationofVLDL synthesisand secretionof the liver.ReprodNiitr Dev,36:375-389.2. GoffJP, Horst RL (1997) Physiological changes at parturition and their relatianship to metabolic disorders.} Dail)' Jei, 80:i260-1268.3. Basogiu A, Sevinç M (2004) Eidi Hap'anlardaMeta/,olik veEndokrin Hastaliklar. PO?itif Matbaacilik, Konya, Türkiye.4. Grummer RR (1993) Ethiology of lipid-related metabolic disorders in periparturient dairy cows. j. Dai')' Jei. 76:3882.5. Draekley JK (1999). Biolog)' of dairy cows during the transition period: The final frontier? j. Dail)' Jei. 82:2259-2273.

6. Grum DE, Draekley JK, Younker RS, LaCount DW, Veenhuizen J] (1996) Nutrition during the dr)' period and hepatic lipid metabolism ofperiparturient dair)' cows.) Dail)' Jri, 79: 1850-1864.

7. Van den Top AM, Van Tol A, Jansen H, Geelen MJ, Beynen AC (2005) Fatt)' liver in dair)' eows post partum is associated with decreasedconcentration of plasma triac)'lglycerols and decreased activity of lipoprotein lipase in adipocytes.} Dail)' Res, 72(2): 129-37.

8. Herdt TH (2000) Ruminant adaptatian to neh",ti"e eneq,')' balance. Inlluences on the etialah')' of ketosis and fatty liver. Vet Cliii Norlb Am FoodAiiim Pract,16: 215-230.

9. Shibano K, Kawamura S (2006) Serum free amino acid concentration in hepatic lipidasi s of dair)' cows in the periparturient period.} Vet Med Jei,68(4): 393-396.

LO. Civelek T (2002) Sütçü Sigirlarin Periparturient Dönem Hastaliklarinda Serum Apolipoprotein B-l00 Konsantrasyonlari. Doktora Te?i, SelçukÜni,'ersitesi Saglik Bilimleri Enstitüsü, Konya, Türki)'e.

lt. Civelek T, Çelik HA, Birdane FM, Yage! A, Pancare! SM, Kabu M (2006a) Serum apolipoprotein B100 concentrations in abese Holsteinheifers. The Re,'ue de Medecine Veterinaire. 157(2):72-75.

12. Civelek T, Sevine M, Boydak M and Basoglu A (2006b) Serum apolipoprotein BIOO concentrations in dair)' cows with left sided displacedabomasum. The Revue de Medecine Vererinaire.157 (7):361-365.

13. KeUer V, Gerber PP and Stauffaeher W (1988) Fatty acid-independent inhibition of hepatic ketone bod)' production b)' insulin in humans. /~iii}Pbysiol,254: E694-699

14. Draekley JK, Overron TR and Douglas GN (2001) Adaptations of glucose and long chain fatty acid metabolism in her of dair)' cows during theperiparturient period.} Dairy Jei (E Suppl.), 84, 100-112.

15. Reynolds CK, Aikman PC, Lupali B, Humphries DJ, Beever DE (2003). Splanchnic merabolism of dair)' cows during the transition fromlaregestation through earl)' lactat;on.} Dai')' Jei, 86: 1201-1217.

16. Grummer RR, SandraJB, Laeounr DW (1990) Estrogen induction offati)' liver in dair)' cattle.} Daii)' Jei, 73: 1537-154317. Oikawa S, Oerzel GR (2006) Decreased insulin response in dairy cows following a four-day fast to induce hepatic lipidasis.} Dai" Jei, 89: 2999-

3005

18. Draekley JK, BeItz DC, Young JW (1991) Regulation of in "itro palmitate oxidation in her from dair)' cows during earl)' lactation.} Dai')' Jei, 74:1884-1892

19. Woltow G, Sraufenbiel R, Langhans J (1991) Comparison berween histologically and biochemicall)' determined Ih'er fat levels and resultingconclusions. <lIbr/d 1\(ed,46: 576.582.

20. Johannsen V, Menger S, Sraufenbiel R, Rossow N (1993) I",'estih"'tions on morpholog)' and function of the li"er of highyielding cows rwoweeks post parium. Dtsch Tieraer:;:tIlP'oehellSebl;100: 177.181.

21. Veenhuizen J], Draekley JK, Richard MJ, Sanderson TP, MiUer LD, Young JW (1991) i\letabolic changes in blood and her duringdevelopment and early treatment of experimental fattr liver and ketosis in cO\vs.} Dail)' Jei, 74: 4238-4253.

22. Hippen AR, She P, Young JW, BeItz DC, Lindberg GL, Richardson LF, Tueker RW (1999) :\lIeviarion of fatl). li,'er in dairy cows by 14-dayintra"enous infusions of glucagon..I J)aiiy Sei, 82: 1139.1152.

23. Gerloff BJ, Herdt T H, Emery RS (19R6) Relaiionship of hepatic lipidos;s to health and perfonnance in dair)' cattle.} 'Jiii i 'et Med .ArJoe,188:845.850.

Kocatepe Vet J (2008) 1:83-87 86

ktJlm, rl1~!!.',rii",/;:;;.. 8 Jiil im-kh:ri,,& r(~~/i ktl1lll~!!.fl stlidm!JJu / rat!), fitoer ~'Y1IdrollJe if! dt/il)' roin

24. Van den Top AM, Geelen MJ, Wensing T, Wentink GH, van'i Kloosler AT, Beynen AC (1996) Higher posipartum hepaiic iriacylglycerolconcemrations in dairy cows wiih free raiher ihan resiricled access lO feed during ihe dry period are associaied wiih lower acii\'iiies of hepaiicglycerolphosphaie acyliransferase.} Siltr, 126: 76.85.

25. Jordisma R, Jorritsma H, Schukken YH, Bartieli PC, Wensing T, Weniink GH (2001) Prevalence and indicaiors of posi parium fatt)'infiliraiion of ihe liver in nine commercial dair)' herds in ihe !\:eiherlands. i jml ProdJri, 68: 53-60.

26. Wensing T, Kruip T, Geelen MJH, Wentink GH, van den Top AM (1997) Posipanum fatt)' liver in high-producing dairy cows in praciice andin animal sludies. The conneciion wiih healih, produciion and reproduciion problems. Com/, Haemalo/11/1,7:167-171.

27. Bobe G, Young JW, Beitz DC (2004) Paihology, eioloj.,')',pre\'eniion, and Irealmeni of fally liver in dair)' cows.l Dai/)' Jri 87:3105-312428. Nafikov R A, Amelaj BN, Bobe G,. Young JW, Beitz De. (2002). Pre\'ention of fatty liver in iransiiion dair)' cows by glucagon..I Dai~ySri, 85

(Supp!. 1): 21. (Abm.).29. Nafikov RA, Amelaj BN, Bobe G, Koehler Kj, YoungJW, Beitz DC (2006) Preveniion of faii)' liver in iransition dair)' cows by subcuianeous

Injeciions of Glucagon.} Dai/)' Jri, 89: 1533-154530. Bobe G, Amelaj BN, Young JW, Anderson LL, Beiiz DC (2007) Exogenous glucagon effecis on healih and reproductive perfonnance of

laciaiing dairy cows wiih mild faiiy liver. AI/im TV/'lVd.rei, 102: 194-207.31. FürU M, FürU B (1998). Glucoconicoid (prednisolone) effecis on various bload, urine and li\'er parameiers in cows in ihe second posi panum

week. Tieraerzil. Prax. Ausg. G Giv.rsiierei\'IiI,liere, 26: 262-268.32. Hayirli A (2006) The role of exogenous insulin in ihe complex of hepaiic lipidosis and keiosis associ"ied wiih insulin resisiance phenomenon in

posipartum dairy caiile Vd TVsCOnliliill/,30: 749-74.33. Overlan TR, Waldron MR (2004) !\:uiriiional managemenl of iransiiion dair)' cows: Siralegies Looptirni,e meiabolic healih..I Da;')' Sri, 87: E i 05-

E119.

34. Duffield TF (2000). Subclinical keiosis in laciaiingdain' co\\.s. Vel. Clil/. ,\'orlh, Im. Food/ll/inl.l'racl. 16:231-253.35. MoaUem U, Kaiz M, Adeli A, Lehrer H (2007) Effecls of peripartum prop)'lene gl)'col or fai s differing in fatty acid proiiles on feed intakc,

produciion, and plasma melaboliles in dairy cows.} Dairy Jri, 90: 3846-385636. Basoglu A, Sevinç M, Birdane FM, Boydak M (2002) Efficacy of sodium boraie in ihe prevemion of fatt)' Ih'er in dairy cows..I f ''1 ll/km M,d,

16: 732-735.

37. Basoglu A, Sevinç M, Güzelbekias H, Civelek T (2000) EffeCl of borax on lipid protile in dogs online J vet. Res.4: 153-156.

38. Sandra J, Beriies R, Ric R, Grummer R (1999) Effecls of fat and meihionine h)'drox)' analog on preveniion or alleviaiion of fatt)' liver inducedby feed restriction.l Dairy Jri, 82: 2731-2736.

39. Piepenbrink MS, Marr AL, Waldron MR, Butler WR, Overton TR, Vazquez-Aiion M, (2004) Holi heding 2-I-l)'drox)'-4-(Meih)'lthio)-Buianoic Acid io Periparturient Dairy Cows Iinpro\'es Milk Produciion bui not Hepalic 1\!etabolism.f. Dail1'Sri. 87:1071-1084

40. Durand D, ChiUiard Y, Bauchari D (1992) Effecis of Iysine and meihionine on in \'i\'O hepatic secretion of VLDL in ihe high )'ielding dairy cow.} Dai1)'Jri, 75: 279 (Absir.).

41. Rulquin H, Delaby L (1997) Effects of the enerj.,')'balance of dairy cows on laciational responses to rumen-protecied 1\.leihionine.} Dairy Jri, 80:2513-2522.

42. Colin-SchoeUen O, Laurenl F, Vignon B (1995) Inieraciions of ruminali)' proiecied meihionine and I)'sine wiih proiein source or energy b'eI inihe diets of cows.} Dai1)'Jri, 78: 2807-2818.

43. Bertics SJ, Grummer RR (1999) Effecls of fal and methionine h)'drox)' analog on pre\'eniion or aUe\'iation of fall)' Ih'er induced by feedresiriciion..I Dai1)'Jri, 82: 2731-2736.

44. Erdman RA, Sharma BK (1991) Effecl of dielary rumen-proiecied choline in lactating dairy cows..I Dairy Sei, 74: 1641-1647.45. Cooke RF, SUya Del Rio N, Caraviello DZ, Bertles SJ, Ramos MH, Grummer RR. (2007) Supplememal choline for pre\'ention and

alleviation of fatt)' li\'er in dair)' cattle.} Dai,,' Sri, 90: 2413-2418.46. Guretzky NA, Carison DB, Garrett JE, Draekley JK, (2006) Lipid metaboliie profiles and milk production for holsiein and jersc)' cows fed

rumen-protecied choline during ihe periparturieni period.} Dairy Jri, 89: 188-200.47. Vincent JB (2004) Recem ad\'ances in the nuiriiional biochemistr)' of irivaleni chromium. ProrSiilr Sor, 63: 41-47.48. Bryan MA, Socha MT, Tomlisan DJ (2004) Supplemeniing iniensi\'el)' gra,ed late-gesiation and earl)'-Iaciation dairy caiile "iih chromium..I

Dai~1'Sri, 87: 4269-4277.49. Hayirli A, Bremmer DR, Berties SJ, Soeha HT, Grummer RR. (2001) Effeci ai chromium supplememaiion on produciion and mctaboljc

parameiers in peripariurieni dair)' co\\'s.} Dairy Sri, 84: 1218-1230.50. Goff JP, Horsl RL, Jardon PW, BoreUi C, Wedam J (1996) field irials of an oral cakium propionate pasie as an aid to pre\'enl milk fever in

periparturicni dair)' co"s..f Dai~)'Jri,79: 378-383.51. DeFrain JM, Hippen AR, Kalschcur KF, Jardon PW (2003) Feeding gl)'cerol lo transiiion dain' cows; effects on dr)'m;mer imakc, milk

productio'n, and blood meiaboliies.} DairrSri, 86 (Suppl. 1): 104 (AbsIL).52. Talug AM, Özkul H (1999) Ruminanilarin beslenmesinde iyonofor kullanimi. Har/'aiis"/ (,.Iiiii, 39-40: 72-80.53. Duffield TF, Sandals D, Leslie KE, Ussemore K, HeBride BW, Lumsden JH, Dick P, Bagg R. (1998) Efticac)' of monensin ior ihe

pre\'eniion of subelinical kcios;s in lactating dairy co"s.'i /)(iii)' Sci, 81: 2866-2873.

Kocatepe Vet J (2008)1: 83-87 87