0

2015

1.12.2015

KOCAELİ KHB E-BÜLTEN

-Anne Oteli

-Doğum Öncesi

Hazırlık Sınıfları

-Gebelikte Beslenme

-Çocuklarda Okula

Uyum

-Gebelikte Diş Sağlığı

1

İçindekiler Anne Oteli ................................................................................................................................................2

Doğum Öncesi Hazırlık Sınıfları ...............................................................................................................4

Doğum Öncesi Hazırlık Sınıfı Ders Programı .........................................................................................6

Doğuma Hazırlık Sınıfına Katılan Gebelerin Doğum Yöntem Tercihlerine Etkisi ...................................8

Gebelikte Beslenme .............................................................................................................................. 10

Gebelikte Ne Kadar Kilo Alınmalıdır .................................................................................................. 10

Gebelikte Ne Kadar Protein Alınmalıdır ............................................................................................ 10

Karbonhidrat Olarak Hangi Gıdaları Tercih Etmeliyiz ........................................................................ 11

Yağ Tercihimiz Ne Kadar Önemlidir ................................................................................................... 11

Özellikle Hangi Vitamin ve Minerallere Olan İhtiyaç Artar ................................................................ 11

Günlük Alınması Gereken Sıvı Miktarı Nedir ..................................................................................... 12

Gebelik Döneminde Nelerden Uzak Durmalıyız ................................................................................ 12

Gebelik Döneminde Kafein Tüketilmelimidir .................................................................................... 12

Gebeler Bitki Çayı Tüketmelimidir ..................................................................................................... 13

Gebelikte Hangi Balığı Tercih Etmek Gerekir ..................................................................................... 13

Gebelikte Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümler ....................................................................................... 13

Mide Bulantısı ve Kusma ................................................................................................................... 13

Kabızlık .............................................................................................................................................. 14

Mide Yanması.................................................................................................................................... 14

Okula Uyum .......................................................................................................................................... 15

Sağlıklı Bir Uyum İçin Ailelere Öneriler .............................................................................................. 16

Riskli Gebelikler .................................................................................................................................... 18

Gebelik ve Tansiyon Yüksekliği .......................................................................................................... 18

Gebelikte Hipertansiyon Çeşitleri ............................................................................................... 18

Gebelik ve Şeker Hastalığı .................................................................................................................. 19

Kriz Koordinasyon Merkezi ................................................................................................................... 22

KBRN...................................................................................................................................................... 22

Gebelikte Diş Sağlığı ............................................................................................................................. 25

Hamilelerde Röntgen Çekimi ............................................................................................................. 26

Hamilelerde İlaç Kullanımı ................................................................................................................. 26

Beslenme ........................................................................................................................................... 26

Ağız Bakımı ......................................................................................................................................... 27

2

ANNE OTELİ

Doğum sonrası yeni doğan yoğun bakımda tedavi gören bebeklerin sık aralıklarla anne

sütüyle beslenmesi, bu nedenle annelerin hastaneden uzaklaşmaması, annelerin bebekleri ile

daha rahat ilgilenebilmeleri için sağlık tesislerimizde “Anne Oteli” uygulamasına

başlanmıştır.

Anne sütünün yenidoğan bebekleri için en kaliteli besin olduğu ve bağışıklık sistemini

kuvvetlendirdiği bilimsel verilerle kanıtlanmıştır. Anne ve bebek arasındaki bağın doğumdan

hemen sonra geliştiği ve bu bağın kuvvetine göre süt üretiminin artığı göz önüne alındığında

annelerin bebeklerinden uzak kalmaması gerekmektedir.

Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde refakatçi kabulü olmadığı için bebekler anne ile

olan tensel temastan ve anne sütünden nispeten mahrum kalmaktadır. Ayrıca yeni doğum

yapmış anne kendi travmasını atlatmadan 2 saatte bir sağlık tesisine bebeğini emzirmeye

gitmek zorunda kalmaktadır. Bu durum anneyi hem psikolojik hem de fizyolojik anlamda

yıpratmaktadır.

Sağlık Bakım ve Hasta Hizmetleri Daire Başkanlığı görev tanımları arasında olan “Sağlık

kuruluşlarında, hasta ve refakatçilerine yönelik hizmet vermek üzere sağlık otelleri ve anne

otellerinin planlanması, standartlarının belirlenmesi, planlamalara uygun olarak kurulması

ve işletilmesi ile ilgili işlemleri yürütmek.” maddesinden hareketle Derince Eğitim Araştırma

Hastanesinde 13 ve Darıca Farabi Devlet Hastanesinde 6 yatak kapasiteli Anne Otellerinin

kurulması için 2013 yılında çalışmalar başlatılmıştır.

3

Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Alikahya Yerleşkesi binasında, hizmet veren

Anne Otelimiz revize edilerek annelerimizin hizmetine sunulmuştur. Darıca Farabi Devlet

Hastanesinde bulunan anne otelimizde revizyon çalışmalarımız devam etmektedir.

Anne otelinde misafir olan annelere anne sütünün önemi, sütün sağılması ve bebek

bakımı konusunda eğitimler verilmekte, annelerin kendilerini ev ortamında hissedebilmeleri

için gerekli koşullar sağlanmaktadır.

4

DOĞUM ÖNCESİ HAZIRLIK SINIFLARI

Doğuma hazırlık sınıfında amaç anne adaylarımıza hamilelik boyunca fiziksel ve

ruhsal olarak doğuma hazırlanmasında yardımcı olmaktır. Eğitimli ebelerimiz tarafından anne

adaylarına gebelik süreci, gebelik önerileri, gebelikte beslenme, doğum eylemi, doğum

sonrası dönemde anne-bebek bakımı ve aile planlaması, anne sütü ve emzirmenin önemi ile

ilgili bilgilendirmeler yapılmaktadır.

Anne adayları ve bebekler sağlık hizmetleri açısından risk altında bulunan ve öncelik

tanınması gereken iki önemli grubu oluşturmakta olup özellikli hizmet almaları

gerekmektedir. Her kadının üreme sağlığı kapsamında gebelik, doğum, doğum sonu ve yeni

doğan bakımı konusunda yeterli eğitim ve bilgi alma hakkı vardır.

Bu kapsamda İstanbul Doğum Akademisi tarafından, Genel Sekreterliğimize bağlı

hastanelerden toplam 24 ebe’ye üç gün süren “ doğum öncesi hazırlık eğitici eğitimi”

verilmiştir. Alınan eğitimler sonucunda;

• Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi

• Darıca Farabi Devlet Hastanesi

• Gölcük Devlet Hastanesi

• Dilovası Devlet Hastanesi’nde doğum öncesi hazırlık sınıfları açılmış ve hizmet

vermeye başlamıştır.

5

Doğum Öncesi Hazırlık Kurslarına Başvuru

Hastanelerimizin Kadın Doğum Polikliniğimize başvurarak gebelik tanısı almış anne

adayları kadın doğum uzmanları tarafından ve gebe izlem polikliniklerine başvuran anne

adayları poliklinikte görevli ebe tarafından Doğuma Hazırlık Sınıfına yönlendirilmektedir.

Doğum Öncesi Hazırlık Kurslarında Eğitim

Doğuma Hazırlık Sınıfımızda anne adaylarına gebelikte sağlık, beslenme, fizyolojik

değişiklikler, korkunun doğuma etkisi, doğum ve doğumun aşamaları, doğum pozisyonları,

nefes teknikleri (uygulamalı), sezaryen tercihleri doğum, anne sütü ve emzirme doğum

sonrası dönem ve aile planlaması, bebek bakımı ve lohusalık bakımı konularında anne

adaylarına bilgilendirme yapılmaktadır.

Eğitimler 5 hafta süresince haftada bir gün olarak devam etmekte ve eğitim sonunda

anne adaylarına sertifika verilmektedir.

6

DOĞUM ÖNCESİ HAZIRLIK SINIFI DERS PROGRAMI

1.HAFTA: Saat 14:00 – 16:00 saatleri arasında;

Tanışma – Isınma, Gebelik Süreci, Gebelikte Fizyolojik değişikler, yakınmalar ve öneriler,

Gebelikte günlük yaşam, tetkikler, derin gevşeme ve müzik

2.HAFTA: Saat 14:00 – 16:00 saatleri arasında;

Isınma, Nefes teknikleri, derin gevşeme, korkunun doğuma etkisi, hormonlar, doğumda rutin

uygulamalar, doğum pozisyonları, egzersiz ve derin gevşeme

3.HAFTA: Saat 14:00 – 16:00 saatleri arasında;

Isınma, nefes teknikleri (Doğum başlangıç – Doğumun başlangıç bulguları), Bebeğe sesleniş,

hormonlar, sezaryen tercihleri ve egzersiz,

4.HAFTA: Saat 14:00 – 16:00 saatleri arasında;

Isınma, derin gevşeme, doğum pozisyonları, hastane hazırlıkları, eş desteği, endorfin masajı,

tentene temas.

5.HAFTA: Saat 14:00 – 16:00 saatleri arasında

Anne sütü, emzirme, bebek banyosu, bebek masajı, lohusalıkta bakım, aile planlaması

6.HAFTA: Saat 14:00 – 16:00 saatleri arasında

7

Sertifika töreni ve doğumhane gezisi ile eğitim sonlanmaktadır.

Doğum öncesi hazırlık sınıflarına katılan gebelerin aldıkları eğitimlerin doğum

yöntemi tercihlerine etkisini araştırmak üzere Genel Sekreterliğimize bağlı Derince Eğitim ve

Araştırma, Gölcük Necati Çelik, İzmit Seka ve Darıca Farabi Devlet Hastaneleri’nde Ocak-

Haziran 2015 tarihleri arasında araştırma evreni oluşturularak bilimsel bir çalışma yapılmıştır.

Bu çalışma neticesinde, doğuma hazırlık sınıfına katılan gebelerin doğum yöntemi

tercihlerine yönelik antenatal eğitimin etkisi olduğu bulunmuştur. Kadının kendi doğumu için

doğru tercihi yapması, prekonsepsiyonel dönemden doğum sonu döneme kadar nitelikli ve

kaliteli bakım alması, alternatif doğum yöntemleri, doğum ağrısı ile baş etme ve gevşeme

teknikleri konusunda yeterli danışmanlık hizmetlerinden yararlanması ile daha sağlıklı

olacaktır. Bu sonuçlar doğrultusunda sağlık ekibi içinde doğum öncesi bakım hizmetinin

primer sorumlusu ebe ve hemşirelerin, gebeliği süresince kadını ve ailesini doğum ve doğum

yöntemleri konularında bilgilendirmeleri ve danışmanlık yapmaları, bu amaca yönelik ülke

genelinde doğuma hazırlık sınıflarının açılması ve yaygınlaştırılması önerilmektedir.

8

DOĞUMA HAZIRLIK SINIFINA KATILAN GEBELERİN DOĞUM YÖNTEMİ

TERCİHLERİNE ETKİSİ

Yılda Arzu ABA, Şirin ÖZKAN,***Halide VAROL

*İstanbul Aydın Üniversitesi, Sağlık Bil. Fak., Hemşirelik Böl. Öğretim Üyesi,

İstanbul.

** Kocaeli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği, Proje Koordinasyon

Birimi

*** Kocaeli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği, Tıbbi Hizmetler

Başkanlığı

Giriş ve Amaç: Doğum süreci kadını gerek gebelik, gerekse doğum ve doğum sonu

dönemde pek çok riskle karşı karşıya bırakabilir. Gebelik ve doğum fizyolojik bir olay

olmasına karşın kadın için önemli bir stres kaynağıdır. Bu süreçte karar verilmesi gereken

önemli konulardan biri kadının doğum yöntemidir. Anne adayı kendisi için bilinmeyen

doğum olayının meydana geleceği anı korku ve heyecanla bekler. Karar verme süreci birçok

faktörden etkilenebilmektedir. Bu nedenle araştırma gebelerin doğum yöntemi tercihlerine

yönelik antenatal eğitimin etkisini belirlemek amacıyla deneysel ve prospektif olarak

planlanmıştır.

Yöntem: Araştırma; Kocaeli İli Kamu Hastaneler Birliğine bağlı Derince Eğitim ve

Araştırma, Gölcük Necati Çelik, İzmit Seka ve Darıca Farabi Devlet Hastaneleri’nde

gerçekleştirilmiştir. Deneysel olarak yapılan bu çalışmada; 1 Ocak - 30 Haziran 2015 tarihleri

arasında hastanelerin doğum öncesi hazırlık sınıflarına başvuran gebeler araştırma evrenini

oluşturmuştur. Araştırmayı kabul eden 110 gebe örneklem grubu içinde yer almıştır. Verilerin

toplanması amacıyla gebelerin demografik, obstetrik öykülerini ve doğum şekli tercihlerini

belirleyen soruların yer aldığı anket formu kullanılmıştır. Antenatal eğitime başlamadan önce

anket formu doldurulmuştur. Eğitim sonrası gebelerin doğum şekli tercihi tekrar

değerlendirilmiştir. Eğitimler araştırmacılar tarafından yapılmıştır. Eğitim içeriği; Gebelik

Süreci, beslenme Gebelikte ve lohusalıkta egzersiz, Normal ve Sezaryen doğum süreci,

Lohusalık dönemi, Anne sütü ve Emzirme, Yenidoğan Bebeğin Özellikleri ve Bakımı

konularını kapsamaktadır. Doğuma hazırlık sınıfında eğitimler, haftada bir gün 150 dak

(120 dak. eğitim, 30 dak. egzersiz) toplam 12,5 saat olarak yürütülmüştür. Eğitim altı

hafta devam etmiştir. Grupların sayısı yaklaşık on kişiden oluşmuştur. Verilerin analizi

SPSS 19.0 programında sayı, yüzde, ki-kare, Student’s t testi kullanılarak analiz edilmiştir.

Veriler, p<0.05 anlamlılık derecesi ile %95’lik güven aralığında değerlendirilmiştir.

Araştırmanın yürütülebilmesi için Kocaeli İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel

Sekreterliği’nden çalışma izinleri ve katılımcılardan sözel ve yazılı onamları alınmıştır.

*Yar. Doç. Dr., İstanbul Aydın Üniversitesi, Sağlık Bil. Fak., Hemşirelik Böl.

** Dr., Kocaeli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği, Proje Koordinasyon Birimi

***Uz., Kocaeli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği, Tıbbi Hizm. Başk.

9

Bulgular: Doğuma hazırlık sınıfına katılan gebelerin yaş ortalaması 27.30 ± 4.54

(Min:17-Max:39), %38.2’sinin ortaöğretim mezunu ve %37.3’ünün üniversite mezunu olduğu

belirlenmiştir. Kadınların %70’i ev hanımıdır ve %94.5’inin sosyal güvencesi bulunmaktadır.

%93.6’sının planlanan gebelik olduğu, %80’inin antenatal takiplerinin hastane ve aile sağlığı

merkezinde yapıldığı ve antenatal takip sayısı ortalamasının 8.32 ± 3.01 olduğu belirlenmiştir.

Çalışmaya katılan gebelerin %74.5’i (n=82) primipardır. Multipar gebelerin önceki doğum

yöntemleri incelendiğinde, %21.8’i normal vajinal doğum ve %3.7'si sezaryen doğum

yöntemi ile doğumlarını gerçekleştirdikleri bulunmuştur. Gebelerin, antenatal eğitim öncesi

doğum yöntemi tercihleri %70 normal vajinal doğum, %7.3 sezaryen yöntemi ve %22.7’sinin

ise kararsız oldukları görülmektedir. Doğum yöntemi kararlarını, %60’ının kendilerine ait

olduğu, %28.2’sinin eşi ile birlikte aldığı ve %11.8’inin ise doktoruna ait olduğu şeklinde

belirlenmiştir. Antenatal eğitim sonrası ise doğum yöntemi tercihleri %100 olarak normal

vajinal doğum şeklinde olduğu bulunmuştur. Araştırma kapsamında doğuma hazırlık

sınıflarına katılan gebelerin eğitim öncesi ve eğitim sonrası doğum yöntemi tercihlerinin

istatistiksel olarak ileri derecede anlamlı olduğu bulunmuştur (t: 6.562; p<0.00).

Sonuç ve Öneriler: Bu çalışmada doğuma hazırlık sınıfına katılan gebelerin doğum

yöntemi tercihlerine yönelik antenatal eğitimin etkisi olduğu bulunmuştur. Kadının kendi

doğumu için doğru tercihi yapması, prekonsepsiyonel dönemden doğum sonu döneme kadar

nitelikli ve kaliteli bakım alması, alternatif doğum yöntemleri, doğum ağrısı ile baş etme ve

gevşeme teknikleri konusunda yeterli danışmanlık hizmetlerinden yararlanması ile daha

sağlıklı olacaktır. Bu sonuçlar doğrultusunda sağlık ekibi içinde doğum öncesi bakım

hizmetinin primer sorumlusu ebe ve hemşirelerin, gebeliği süresince kadını ve ailesini doğum

ve doğum yöntemleri konularında bilgilendirmeleri ve danışmanlık yapmaları, bu amaca

yönelik ülke genelinde doğuma hazırlık sınıflarının açılması ve yaygınlaştırılması

önerilmektedir.

Anahtar kelimeler: Antenatal eğitim, gebe, doğum yöntemi tercihi

Kaynaklar :Dereli Yilmaz, S., Demirgoz Bal, M. , Kizilkaya Beji, N., Uludag, S.

(2013). Women’s Preferences of Method of Delivery and Influencing Factors. Iranian Red

Crescent Medical Journal. August; 15(8): 683-9

Sayıner, F. D., Özerdoğan, N. Giray, S., Özdemir, E., Savcı, A. (2009). Kadınların doğum

şekli tercihlerini etkileyen faktörler. Perinatoloji Dergisi, 17(3): 104-112.Taşkın, L. (2009).

Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. IX: Baskı, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara, s.

275,278.

10

GEBELİKTE BESLENME

Sağlıklı nesiller için bir toplumun öncelikle sağlıklı ve bilinçli anne ve anne

adaylarına ihtiyacı vardır.Gebelik süresince anne ve bebeğin sağlığının korunması,besin öğesi

ihtiyaçlarının karşılanması,bebeğin büyüme ve gelişmesinin olması gereken düzeyde

ilerlemesi çok önemlidir.

Gebelik, kadının normal metabolik düzeni üzerine fetal büyümenin eklendiği

fizyolojik bir durumdur ve kadının vücudunda birtakım değişikliklere yol açar. Gebelik

süresinin 40 hafta olduğu düşünülürse bu süreçte bebek her kaloriyi, her proteini, ihtiyaç

duyduğu her vitamin ve minerali sadece anneden alır. Bu ayrıcalıklı dönemde annenin yeterli

ve dengeli beslenmesi, bebeğinin de yeterli ve dengeli beslenmesi demektir. Çünkü anne

karnındaki dönem sağlığın programlandığı dönemdir.

‘‘Sağlıklı bir gebelik geçirmek için anne adayları yeterli ve dengeli beslenmeyi

hedeflemelidir.Bu hedefe ulaşmak için nelere dikkat edilmesi gerektiğini mercek altına

alalım. ’’

''GEBELİKTE İKİ KİŞİLİK YEMEK YEMENİZ GEREKMİYOR''

Anne adayının enerji ve diğer besin öğeleri gereksinimini belirlemek için, gebenin

yaşı, fiziksel aktivite seviyesi ve gebelik öncesi ağırlığı göz önünde bulundurulmalıdır.Ancak

genel olarak gebeliğin 20.haftasından itibaren artan gereksinimlerin karşılanması için normal

diyete ek olarak 300 kkal enerji alınması uygundur ancak bu bir gebenin iki kişilik yemek

yemesi anlamına gelmez.

GEBELİKTE NE KADAR KİLO ALINMALIDIR?

Beslenme ile birlikte izlenmesi gereken bir diğer önemli nokta ise gebe kadının aylık

ağırlık artışlarıdır. Burada önemli olan kadının gebeliğe başladığı vücut ağırlığıdır. Buna göre,

ideal vücut ağırlığına sahip olan bir kadının gebeliği boyunca alması gereken 9-12 kg iken

ideal vücut ağırlığından fazla bir kilo ile gebeliğe başladıysa alması gereken 6-9 kg’dır.

Ancak çok zayıf başlanan gebeliklerde kadının 12-15 kg alması beklenir.

GEBELİK DÖNEMİNDE NE KADAR PROTEİN ALINMALIDIR?

Gebelikte özellikle 2.trimesterdan sonra fetus daha hızlı büyüdüğü için annenin

protein ihtiyacı %30 oranında artar.Peki artan bu protein ihtiyacını nasıl karşılayabiliriz?

Proteinden zengin kaynaklar kırmızı et,tavuk ve balık eti, süt, yoğurt, peynir,

kurubaklagillerdir. Bireysel farklılıklar göstermekle birlikte günlük ortalama 2-3 su bardağı

süt veya yoğurt, 1 kibrit kutusu kadar peynir, 1 adet haşlanmış yumurta, 100-120 gr kırmızı

veya beyaz et, haftada 2-3 gün 1 tabak kurubaklagil yemeği tüketmek bir anne adayının

protein ihtiyacının karşılanması için yeterli olacaktır.

11

KARBONHİDRAT OLARAK HANGİ GIDALARI TERCİH ETMELİYİZ?

Her gebe kadının günlük karbonhidrat ihtiyacı değişkenlik göstermektedir. Bu

dönemde en çok dikkat edilmesi gereken nokta kompleks karbonhidrat tüketimine öncelik

vermektir. Çünkü kompleks karbonhidrat tüketen bir anne adayı daha geç acıkır, iştahı ve tatlı

besinlere olan düşkünlüğü azalır. Peki kompleks karbonhidrat seçimi nasıl yapılır?

Beyaz ekmek yerine tam buğday veya çavdar ekmeği, pirinç pilavı yerine bulgur

pilavı veya toz şeker ile hazırlanmış yiyecekler yerine yerine iyi yıkanmış kabuklarıyla

yenilebilen bir meyve seçmek liften zengin beslenmeye de olanak sağladığı için özellikle

gebelik döneminde kan şekeri regülâsyonunda ve sindirim sistemi düzenlenmesinde etkili

olacaktır.

YAĞ TERCİHİMİZ NE KADAR ÖNEMLİDİR?

Her dönemde olduğu gibi gebelik sürecinde de özellikle trans yağ içeren, katı yağ ile

hazırlanmış besinlerden uzak durmak gerekir. Hazır işlenmiş ürünler bu konuda büyük tehdit

içermektedir. Bir anne adayı daha çok bitkisel yağ içeren besinler tüketmeye dikkat etmelidir

bunun dışında hayvansal yağ olarak da tereyağ tüketiminde miktarına dikkat edildiği sürece

bir sakınca yoktur.

Gebelerin diyetinin omega 3 yağ asitlerinden zengin olması özellikle DHA'nın

diyette bulunması bebeğin sinir sisteminin gelişmesinde etkindir. DHA'nın en önemli

kaynaklarından biri su ürünleridir.

Ceviz, badem,fındık,vb.. sert kabuklu yemişler gibi yağdan zengin besinleri bu

dönemde özellikle bebeğin beyin gelişimi için 1 avuç kadar tüketmeye özen

gösterilmelidir.Ancak fazla tüketmek demek bebeğinizin daha iyi gelişmesi, sizin daha

sağlıklı olmanız demek değildir aksine daha fazla yağ depolamak demektir bunu unutmayınız.

ÖZELİKLE HANGİ VİTAMİN VE MİNERALLERE OLAN İHTİYAÇ ARTAR?

KALSİYUM: Gebelik öncesi annenin kalsiyum gereksinimi 800mg iken gebelik

sürecinde 1200 mg'a çıkmaktadır. Artan kalsiyum gereksiniminin doğal kaynaklardan

sağlanması her zaman öncelikli tercihimiz olmalıdır. Kalsiyumdan zengin besinler ise süt,

yoğurt, peynir, çökelek, pekmez(özellikle keçiboynuzu),fındık, kurubaklagiller ve yeşil

yapraklı sebzelerdir. Diyetle yeteri kadar kalsiyum alınamadığında artan gereksinim

kemiklerden kalsiyum çekilerek karşılanır. Bu durumun önüne geçebilmek için bir anne adayı

günlük olarak özellikle 3 su bardağı süt veya yoğurt, 2 kibrit kutusu kadar da peynir

tüketmeye özen göstermelidir.

DEMİR: Demir eksikliği anemisi olan annelerden doğan bebeklerin daha az demir

depolarına sahip oldukları, düşük doğum ağırlıklı olduğu ve prematüre doğum riskinin arttığı

görülmüştür. Demirden zengin besin kaynakları et ve türevleri, sakatat, yumurta,koyu yeşil

yapraklı sebzeler, kurubaklagiller ve kuru üzüm, kuru incir gibi besinlerdir. Günlük C

vitamini tüketimine dikkat edilmesinin de demirin vücutta kullanırlığını arttırdığı

unutulmamalıdır. Aynı zamanda çay kahve tüketiminin yemeklerden 1 saat sonra olması da

12

anemiden korunmak için bir önlemdir. Genellikle gebelik sürecinde preparat olarak

kullanılmakla birlikte diyette yeteri kadar tüketilmeye özen gösterilmelidir.

C VİTAMİNİ: C vitamini ihtiyacı gebelerde artar, ama düzenli beslenen gebelerde

eksiklik olmamakta ve dışarıdan ilaç şeklinde alınması gerekmemektedir. C vitamini portakal,

limon, biber, domates, çilek, greyfurt, karnabahar, lahana, gibi birçok sebze ve meyvede

bulunur. C vitamini vücutta depolanmadığı için her gün alınmalıdır. Uzun süre saklanan ve

pişirilen yemeklerde C vitamini azalır. Besinleri tazeyken tüketmeli, sebzeler iyi yıkanmış

olarak çiğ ya da az haşlanmış olarak tüketilmelidir.

FOLİK ASİT: Bebeğin sinir sisteminin gelişmesinde önemli rol aldığından

özellikle gebeliğin ilk haftalarından itibaren folik asit alınması önemlidir.Folik asit

eksikliğinde düşük doğum ağırlıklı bebekler,nöral tüp defektleri ve annede megaloblastik

anemi oluşur.Nöral tüp defektleri en ağır doğumsal anomalilerdir. Bu durumun önüne

geçebilmek için planlı gebeliklerde gebe kalınmadan 3 ay önce folik asidin doktor

kontrolünde preparat olarak tüketilmesinde fayda vardır. Vücutta fazla depolanmadığı ve

gebelik boyunca normalden fazla gerek duyulduğu için her gün folik asit kaynakları

tüketilmeye özen gösterilmelidir. Folik asit taze ywşil yapraklı sebzeler, ıspanak, yer fıstığı,

fındık, karnabahar, et, yumurta, süt ve türevleri ve kepekli ekmek’te bol miktarda bulunur.

GÜNLÜK ALINMASI GEREKEN SIVI MİKTARI NEDİR?

Bir anne adayının günlük alması gereken sıvı miktarı yaklaşık 3 litre kadardır. Bu

ihtiyacı gidermek için günlük en az 10 bardak su içmeye özen gösterilmelidir. Süt,ayran,taze

sıkılmış meyve suyu ve çorba içerek de günlük sıvı alımı arttırılabilir.

GEBELİK DÖNEMİNDE NELERDEN UZAK DURMALIYIZ?

Pişmemiş deniz mahsülleri, çiğ, füme veya konserve deniz ürünleri, az pişmiş et ve

tavuk ürünleri, çiğ yumurta ve çiğ yumurta ihtiva eden besinler, pastörize edilmemiş süt ve

sütten yapılmış peynirler, şarküteri ürünleri, hijyenik koşullarda hazırlanıldığından emin

olunmayan salata ve çiğ sebzelerden bakteriyel bulaşma riski taşıdığından kesinlikle uzak

durulmalıdır. Bunların dışında bir anne adayı alkol ve sigaradan da kesinlikle uzak durmalıdır.

GEBELİK DÖNEMİNDE KAFEİN TÜKETİLMELİ MİDİR?

Hamilelik döneminde kafein tüketimi üzerine farklı sonuçlar içeren araştırmalar

mevcut olmakla birlikte günlük 200 mg kafeinin (günlük 1 kupa kahve) üzerine

çıkılmamasında fayda vardır. Yapılan araştırmalar günlük 5 fincandan fazla kahve

tüketen kadınlarda erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebeklere daha sık

rastlandığını göstermektedir. Bu yüzden hamileliğin en kritik dönemi olan ilk trimestırde

düşük riskinin azalabilmesi için kafein tüketimini sıfırlamakta fayda vardır. Kafeinin diüretik

olduğu, bu nedenle de annenin vücudunda kalsiyum atımına ve sıvı kaybına, fetüste ise kemik

yoğunluğunun azalmasına neden olduğu gebeler tarafından unutulmamalıdır.

Aşırı miktarda tüketilen çay, kahve ve kolalı içecekler demir, çinko gibi önemli

minerallerin emilimini de engellemekte ve anemi riskini arttırmaktadır. Çayı sık tüketenlerin

açık ve limonlu olarak tüketmesi daha uygundur.

13

GEBELER BİTKİ ÇAYI TÜKETMELİ MİDİR?

Normal yaşantınızda çok faydasını gördüğünüz bazı bitki ve çaylar özellikle

hamilelik döneminde tehlikeli birer ajan haline gelebilir. Bitki ve baharatları serpiştirerek

yemeklerde kullanılması güvenli iken 1-2 tatlı kaşığı kullanılarak çay şeklinde tüketilmesi

sakıncalıdır. Bu yüzden rahim ağzını uyarıcı ve düşük riskini artırıcı etkileri nedeniyle

fesleğen, adaçayı, akdiken, barut ağacı, melekotu, sinameki, çuha çiçeği, karanfil yağı, ardıç,

ökseotu, aloe vera, barut ağacı, diken üzümü, civanperçemi, hayıt, ayı üzümü, zerdeçal, kekik,

kediotu, biberiye, yarpuz, maydanoz, su yosunu, kava kava, züfa otu, at kuyruğu, köpek otu,

gotu kola, ginseng, zencefil, tarçın, aynısefa çay olarak veya yüksek miktarlarda kesinlikle

kullanılmamalıdır.

HANGİ BALIĞI TERCİH ETMEK GEREKİR?

Balık, omega-3 yağ asitlerinden zengin olması ve kaliteli bir protein içermesi

sebebiyle anne adayları için ideal bir sağlıklı besin gibi görünmekle birlikte, bazı tehlikeleri

de barındırabilir. Maalesef çevre ve özellikle deniz kirliliği balıkların ağır metallerle

kontamine olmasına yol açar. Bu ağır metallerin en önemlilerinden biri civadır. Hamilelik

döneminde tüketilen cıvanın bebeklerde gelişim bozukluklarına ve beyin hasarına neden

olabileceği ortaya çıkarılmıştır. Genelleme yapıldığında yüzey balıkları ile en genç ve küçük

balıkların cıva içeriklerinin minimum seviyelerde olduğunu söylemek mümkündür. Ringa,

sardalya, hamsi ve istavrit de cıvadan fakir balıklar arasındadır. En yüksek cıva seviyesine

sahip olan balıklar ise ton balığı (özellikle akorkinoz), kılıçbalığı, kral uskumru ve köpek

balığıdır. Hamilelik döneminde özellikle cıva içeriği yüksek bu balıklardan kesinlikle uzak

durulmalıdır.

Anne adayları özellikle haftada 2 kez güvenli balık tüketmeye özen göstermelidir.

GEBELİKTE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜMLERİ?

Mide bulantısı ve kusma: Özellikle ilk aylarda sık

görülen sorunlar arasındadır. Neredeyse gebelerin

% 50’si özellikle sabah uyandıklarında hissederler.

Neler Yapılabilir?

*Sabah uyanınca yataktan birdenbire doğrulmadan,

hafifçe yastık yükseltilip tuzlu bisküvi, kraker veya

bir parça ekmek tüketilebilir.

*Uyandıktan hemen sonra ve öğünlerden önce su,

süt ve benzeri içecekler içilmemelidir. Sıvı ihtiyacı

öğün aralarında yudum yudum içilerek

giderilebilir.

14

*Yağlı, baharatlı ve kavrularak pişirilmiş

yemekler yenilmemelidir.

*Sık ve az beslenilmemelidir.

*Yenilecek yemek bir gün önceden pişirilirse

yemeğin pişme kokusu evde olmaz.

Kabızlık: Hormonal değişiklikler barsak

kaslarının gevşemesine ve barsak hareketlerinin

yavaşlamasına neden olabilmektedir.

Neler Yapılabilir?

*Günde 2-3 lt su tüketmeye özen gösterilmelidir.

*Yenilebilen meyve ve sebzeler çok iyi

yıkanarak kabuklarıyla tüketilmeye çalışılabilir.

*Tam buğday veya çavdar ekmeği tercih

edilebilir.

*Kuru baklagiller, bulgur, yulaf ezmesi gibi posa

açısından zengin besinleri sık tüketilebilir.

*Bulantı yoksa sabah kalkınca bir bardak ılık su

tüketilebilir.

*Muz, kabuksuz elma ve kabuksuz şeftali

tüketilmemelidir.

*Kayısı, mürdüm eriği, armut, erik gibi meyveler

daha sık tüketilebilir. Bunların kurutulmuşlarını

kullanarak hoşaf da yapılabilir.

*Mümkünse yürüyüş yapılabilir.

*Her gün aynı saatte tuvalete oturarak tuvalet

alışkanlığı geliştirilebilir.

Mide yanması: Özellikle son aylarda görülen

reflü nedeniyle oluşur.

Neler Yapılabilir?

*Baharatlı ve yağlı besinler, turunçgiller, tam

yatma pozisyonu, meşrubatlar şikayetleri

arttırabilir.

15

*Az ve sık beslenme, hafif dik pozisyonda yatma, rahatsız edici besinlere dikkat etmek

faydalı olabilmektedir.

Unutmayın!

‘‘Sağlıklı annelerden sağlıklı nesiller yetişir.’’

Gebelik sürecinde uzman görüşüne başvurmayı

ihmal etmeyiniz.

Dyt. SEVİL KARDEŞ

OKULA UYUM !!!

Okula başlama çocuğun yaşamındaki

önemli dönüm noktalarından biridir. Ev ortamı

gibi rahat bir yaşam şeklinden kurallarla dolu

okul hayatına geçiş çocuklara tatsız gelebilir

ve bu durum bazı çocuklarda okul korkusu

gibi uyum problemlerine yol açabilir.

Okul korkusu; kuvvetli bir endişe

nedeniyle çocuğun okula gitmeyi reddetmesi

ya da bu konuda isteksiz görünmesidir. Okul

korkusu yaşayan çocukta sabahları uyanır

uyanmaz karın ağrısı, mide bulantısı, baş

ağrıları, ateş yükselmesi gibi şikâyetler

görülmekte, okula gitmemelerine karar

verildiğinde şikâyetler kendiliğinden

kaybolmaktadır.

Okula uyum zorluğu okula giden

çocukların yaklaşık %2 ’sinde görülür ve

erkek ve kız çocuklarda görülme sıklığı eşittir.

Çocuğun okula başlama yaşı olan 5-7 yaşlar ve

daha büyük sınıflara başlama dönemi olan 12-

14 yaşlar arasında yüksek oranda ortaya çıktığı

saptanmıştır. Okula yeni başlayan çocuklarda

görülen bu kaygı 2-3 hafta sürebilir.

16

Çocuklarda bu dönemde

görülebilecek tepkiler, dört ayrı grupta

toplanabilir.

Birinci grubu, her açıdan kolay adapte

olan ve sorunsuz bir şekilde başlayıp, okula

isteyerek severek devam edenler

oluşturmaktadır.

İkinci grubu, ayrılık endişesi gibi

nedenlerle gitmek istemezken, zamanla okula

adapte olanlar oluşturmaktadır.

Üçüncü grubu, en başından itibaren

okula gitmek istemeyen ve bunu ısrarla

sürdüren çocuklar oluşturmaktadır.

Dördüncü grubu ise çok isteyerek

başlayıp, daha sonra kendi kontrolü dışında ve

sürekli gidilmesi gereken bir yer olduğunu

anladığında okula gitmek istemeyen çocuklar

oluşturmaktadır.

Okul korkusunun nedenlerine bakacak

olursak asıl korkulan şeyin okul değil evden,

anneden ayrılmak olduğu görülebilir. Bu

durum aşırı korumacı anne-babalar tarafından

büyütülen çocuklarda, her istedikleri yapılan

çocuklarda ya da baskıcı ortamdan bir an olsun

uzak kalamamış çocuklarda sık görülebilir.

Buna ek olarak çocuğun yaşamında boşanma,

anne veya babanın başka biriyle evlenmesi,

maddi sıkıntılar, yeni bir kardeşin olması,

taşınma, hastalık, yakın birinin ölümü gibi bir

stres faktörünün olması da okula uyumu

zorlaştırabilir.

SAĞLIKLI BİR UYUM SÜRECİ İÇİN AİLELERE ÖNERİLER

Okul süreci için mutlaka önceden hazırlanmalıdır.

Okulun olumlu yanları anlatılarak çocuğun okula gitmesi özendirilmelidir.

Okula anlaşma döneminde çocuğun düzeni ile ilgili diğer ritüellerini değiştirmemeli

ve çocuğun evden ayrılırken stressiz, mutlu ayrılmasına özen gösterilmelidir.

17

Okul alışverişine çocukla birlikte çıkılmalı ve ihtiyacı olan malzemeleri alırken onun

da dâhil olması sağlanmalıdır.

Çocuğun eve nasıl döneceği, servis kullanıp kullanmayacağı, kimin gelip alacağı, evde

kimin karşılayacağı hakkında mutlaka bilgilendirilmeli ve eve döndüğünde gününün

nasıl geçtiği sorulmalı ancak ısrarcı olunmamalıdır.

Çocuk servis kullanıyorsa vedalaşırken rahat ve net olunmalıdır. Servis kullanmıyorsa

ve ebeveynlerinden biri bırakıyorsa çocukla vedalaşma süresi uzatılmamalıdır, ne de

olsa alışır düşüncesiyle asla haber vermeden, hoşça kal demeden gidilmemelidir.

Okulda daha önceden tanıdığı arkadaşları varsa onlarla birlikte geçirdiği güzel

zamanlar hatırlatılmalı. Eğer okulda tanıdığı hiç kimse yoksa onun yaşında birçok

çocuk olacağı söylenmeli ve mümkünse yeni tanıştığı arkadaşlarıyla dışarıda da

görüşebilmesi için program yapılmalıdır.

Okula gitmekte kaygı duyan çocukla alay edilmemeli, kimseyle kıyaslanmamalı veya

baskı yapılmamalıdır.

Çocuğun okulu reddetmesi durumunda aileden birinin çocuktan yana tutum göstermesi

ona güç verir ve tepkisini büyütür. Okula gidiş tüm aile bireyleri tarafından

desteklenmeli ve aile bireyleri uyum içinde olmalıdır. Unutulmamalı ki çocuğun evde

geçirdiği süre uzadıkça okula dönmesi de o kadar zorlaşır.

Bu süreçte çocuğun okula gitmediği günleri evde sevdiği etkinlikleri düzenleyerek

ödüllendirilmemeli, bunun okuldan kaçma davranışını yineleyebileceği

unutulmamalıdır.

İlk başlarda yaşanabilecek sorunların doğal olduğu unutulmamalı ve çocukların okula

gitmek istememesi ile ilgili bahaneler uydurması yadırganmamalıdır. Bu süreçte

çocuğa karşı anlayışlı ve destekleyici olunması gereklidir.

ÇOCUK GELİŞİMCİ SERAP KARGUN

18

RİSKLİ GEBELİKLER

Her ne kadar “Gebelik, doğal fizyolojik durum değişikliği” olarak tanımlansa da;

gebeliğin 40 haftalık süreç boyunca, doğal sınırların ötesinde riskler taşıdığı durumlar

gelişebilmektedir.

Risklerin önceden saptanması ve doğru takip kriterleri, anne ve bebeği istenmeyen

sonuçlardan koruyacaktır. “Riskli Gebelik” derken ne gibi durum değişiklikleri olduğuna bu

yazıda değinilmiştir.

Riskli gebelik denildiğinde en sıklıkla öne çıkan,

İleri yaş gebelikleri,

çoğul gebelikler( ikizler-üçüzler )

Daha önceki gebeliğe ait sorunları olanlar:

o fetalgelişme geriliği,

o preeklampsi,

o erken doğum,

o ölü doğumlar,

o doğum sonrası bebek ölümleri

o Önceki bebeğe ait sakatlıklar ve kromozom anomalisinin varlığı

Annedeki hastalıklar:

o hipertansiyon

o hipertroidi,

o diabetesmellitus,

o kalp hastalıkları,

o nefropati( böbrek hastalıkları

Her gebeliğin seyrinde şu oranlarda riskler vardır:

%2-3 bebeklerde anomali, sakatlık

%1.6 kromozom anomalisi

%5-7 preeklampsi

%7-10 düşük ya da Erken doğum

%5-6 gelişme geriliği

Bu bölümümüzde Gebeliği riske eden durumlardan Gebelik ve Tansiyon Yüksekliği ile

Gebelik ve Şeker Hastalığı hakkında bilgi vereceğiz.

GEBELİK VE TANSİYON YÜKSEKLİĞİ (HİPERTANSİYON)

Gebeliklerin yaklaşık %7-10’unda tansiyon yüksekliği görülür. Bunların yaklaşık %70’i

gebeliğe bağlı gelişen yüksek tansiyon-preeklampsi (bilinen adıyla gebelik zehirlenmesi),

yaklaşık %30’u kronik yüksek tansiyondur.

Tansiyon yüksekliğine neden olabilecek riski arttıran durumlar;

ilk gebelik olması,

obezite (şişmanlık),

19

ikiz ve üçüz gibi çoğul gebelikler,

dahaönceki gebeliklerde tansiyon yüksekliğinin olması,

ailedeki gebe olan akrabalarda benzer tansiyon yüksekliğinin olması,

şeker hastalığı,

üzüm gebelik (molar gebelik) olarak sıralanabilir.

Gebelikteki tansiyon yüksekliği, gebelik zehirlenmesi 20.haftadan önce nadiren gelişir.

Gelişmesi durumunda böbrek hastalığı veya üzüm gebelik araştırılmalıdır.

Gebelikteki Hipertansiyon Çeşitleri

Kronik Hipertansiyon: Gebelikten önce veya gebeliğin 20. haftasından önce

tansiyon yüksekliğinin olması ya da ilk kez gebelikte tansiyon yüksekliğinin olması ve bunun

doğumdan itibaren 42. günden sonrada devam etmesidir. Tansiyon seviyeleri 140/90 mmHg

veya daha yüksek seyretmektedir.

Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi): 20.gebelik haftasından sonra tansiyon

yüksekliğinin, idrarda protein atılımı ile birlikte olmasıdır. Tanı koymak için tansiyon ölçümü

ve idrar tetkiki yapılır. 24 saatlik idrarda protein atılımına bakılır.

Hafif Gebelik Zehirlenmesi: Tansiyon değerinin 6 saat arayla yapılan ölçümde 2

kez 140/90 mmHg üzerinde olması, 24 saat biriktirilen idrarda protein atılımının 300 mg’ın

üstünde olması, bacaklarda ödem şişlik, hızlı kilo alımıgibi bulgulardan en az ikisinin olması

ile tanı konur.

Şiddetli gebelik zehirlenmesi: Tansiyon değerinin 6 saat arayla yapılan ölümde 2

kez 160/110 üzerinde olması ve 24 saatlik idrarda protein atılımının 5 gram’dan fazla olması

ile tanı konur.

Şiddetli gebelik zehirlenmesinde hastalarda baş ağrısı, görme bozukluğu, görme bulanıklığı,

bilinç seviyesinde değişiklik, karnın sağ üst kısmında veya midede ağrı, bulantı kusma, bebek

hareketlerinde azalma, idrar çıkışının azalması gibi şikayetler olabilir. Yapılan kan

tetkiklerinde Karaciğer Fonksiyon Testleri bozulabilir, kanın pıhtılaşmasın sağlayan

hücrelerin (Trombosit) sayısını azalabilir.

Anne üzerine etkileri: Kan değerlerinde bozulma, baş ağrısı, görme bozukluğu, bulanıklığı,

karnın sağ tarafında ağrı, akciğerde ödem olması ve buna bağlı solunum sıkıntısı, şiddetli

tansiyon yüksekliği, böbrek yetmezliği, suyun erken gelmesi, annenin nöbet geçirmesi,

bebeğin eşinin ayrılması gibi ciddi etkileri olabilir.

Bebek üzerine etkileri: Bebeğin suyunun azalması, bebekte gelişme geriliği, kalp atımlarında

yavaşlama, bebek hareketlerinde azalma gibi etkileri vardır.

20

Tedavisi ilaç kullanımı (tansiyon ilacı) ve ilaçla kontrol altına alınamayan bazı riskli

durumlarda en kesin tedavi yolu doğumdur.

Annenin nöbet geçirmesi, annenin gebelik zehirlenmesine bağlı yaşamsal tehlike yaşaması,

bebek kalp atışlarında ciddi azalma ve bebeğin anne karnında ölme riski, bebeğin eşinin anne

karnında erken ayrılması durumlarında acil kararla doğum (çoğu zaman acil sezaryen

operasyonu ile) gerçekleştirilir.

GEBELİK VE ŞEKER HASTALIĞI

Şeker hastalığı gebeliklerin %6’sında görülür.

Diabetik Anne: Gebelik öncesi şeker hastalığı olan kadının gebeliği

Gestasyonel Diyabet: önceden olmayıp gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığı.

Bunların çoğunu gebelikte oluşan şeker hastalığı oluşturur.

Şeker hastalığında bebekteki oluşan hastalığın nedeni annedeki kan şekeri

yüksekliğine bağlıdır. Annede kan şekeri yükselmesi bebekte de yükselmeye neden olur ve

gebeliğin son döneminde bebekte insülin salınımı artar ve bu da bebekte fazla kilo almaya,

akciğer gelişiminde gecikmeye, bazı kalp hastalıklarına ve sinir sistemi hastalıklarına neden

olur.

Gebelik Öncesi Var Olan Şeker Hastalığı

Şeker hastalığı olan kadınların mutlaka gebelik öncesi kadın doğum ve endokrinoloji

doktoruna ve onun yönlendireceği diyetisyene kontrole gitmesi ve danışmanlık alması,

bebekte sinir sistemi gelişimini desteklemek için mutlaka folik asit desteği alması

gerekmektedir.

Gebelik süresince düzenli kan şekeri takibi yaptırması, insülin tedavisi alanların

ilaçlarını düzenli kullanmaları, 3 ana 3 ara öğün ve günlük ortalama 2400 kcal olacak şekilde

diyetlerine uymaları gerekmektedir.

Gebelik öncesi şeker hastalığı olan gebeler hastanelerin yüksek riskli gebelik

bölümlerinde takip edilmelidir. Hastalara son üç ayda yapılan ultrasonografi ile bebeğin kilo

alımı değerlendirilmeli ve doğum zamanı ve şekline gecikmeden karar verilmelidir.

Gebelikte Ortaya Çıkan Şeker Hastalığı (Gestasyonel Diyabet)

Gebelikte oluşan şeker hastalığı aslında gebelik süresince gelişen karbonhidrat

alımına vücudun intoleransıdır. Bütün gebelerde rutin olarak 24-28. haftalar arasında Glikoz

Tolerans Testleri ile diyabet taraması yapılmalıdır. Hastanın bu test için aç gelmesine gerek

yoktur. Önce 50 mg ağızdan glukoz yüklemesi yapıldıktan sonra 1. saatte kan şekerine bakılır.

Eğer 140 mg/dl üzerinde ise 100 gr oral glukoz tolerans testi uygulanır. Bu test için hasta en

az 3 gün karbonhidrat alımını kısıtlamadan beslenmesini sürdürmelidir. Fiziksel aktivitesinde

21

değişiklik yapmamalıdır ve en az 8 saat en fazla 14 saat açlıkta olmalıdır. Hasta açken, 100 gr

glukoz verildikten sonra 1. 2. ve 3. saatlerde kan örneği alınır. Bu test sırasında hasta oturur

pozisyonda olmalı ve sigara içmemelidir. Bakılan kan şekeri değerlerinden 2 ve daha fazlası

sınırın üstünde çıktığında gebeliğe bağlı diyabet tanısı konur. Bu gebeler tanı konulduktan

sonra yüksek riskli gebelik bölümlerinde takip edilmelidir. Bu gebeler 36. haftaya kadar 2

haftada bir; 36. haftadan sonra ise haftalık kontrollere gelmeli ve NST takipleri yapılmalıdır.

Hastalar günde ortalama 2000-2200kcal /gün olacak şekilde 3 ana 3 ara öğün ile

diyetisyen önerilerine uyularak beslenmelerine dikkat etmelidirler. Haftada 3-4 defa 20-30

dakikalık yürüyüş şeklinde egzersizler yapılmalıdır.

Diyetin etkinliğini değerlendirmek için açlık, yemekten sonra 1. ve 2. saat kan şekeri

kontrolü yapılmalıdır. Açlık kan şekeri değeri 95mg/dl, yemekten 1. saat değeri 140 mg/dl, 2.

saat değeri 120 mg/dl üzerinde olduğunda insülin tedavisi başlanabilir. 40 haftaya kadar

doğum olmamış ise; haftada 2 defa NST değerlendirmesi yapılmalıdır. Ortalama ağırlık 4500

gr üzerinde olduğunda hastanın sezaryenle doğum için değerlendirilir. Doğumdan sonra

bebekte oluşabilecek kan şekeri düşüklüğü, kalsiyum düşüklüğü ve sarılık için gerekli

önlemler yenidoğan doktorlarıyla birlikte alınmalıdır.

OP.DR. ALİ NURETTİN GÜRSES

22

KKM (Kriz Koordinasyon Merkezi):

Türkiye Kamu Hastaneler Kurumunun talebiyle pek çok ilde faaliyete geçmesi

planlanan Kriz Koordinasyon Birimi, ilimizde Genel sekreterliğimize bağlı olarak 18 Ağustos

2014 tarihinde açılmıştır. Tıbbi Hizmetler Başkanının (Op.Dr. Onursal VARLIKLI)

başkanlığında, 1 sorumlu uzman doktor ve 4 sağlık çalışanı ile 7 gün 24 saat hizmet

vermektedir. İl genelinde hastanelerde ve hastaneler arası yaşanan sorunların yanı sıra, İl

Sağlık Müdürlüğü 112 Komuta Merkezi ile koordineli olarak tüm kriz durumlarında (yangın,

sel, deprem, KBRN vakaları, Ebola, MERS, H1N1 salgınları, sıkıntılı sevkler ve hasta

yatışları gibi) çözüm ortağı olmaktadır. Ayrıca Ankara Kriz Merkezi koordinasyonunda çevre

iller ve tüm illerle koordineli çalışmakta ve yapılan çalışmalarla ilgili günlük olarak Ankara

Krizi bilgilendirmektedir. (Çalışanlar: Acil Tıp Uzmanı Dr. Aslı Gülfer KARTAL, Nihal

Aydın, Ayten Şeremet, Cahit Subaşı, Meral Kavukçu)

KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyoaktif, Nükleer):

KBRN günümüz şartlarında görülme

sıklığı giderek artan, çok değişik büyüklüklerde

olabilen, basit bir yaralanmadan ölümcül veya

sekel bırakan bir yaralanmaya kadar çeşitli

tiplerde karşımıza çıkan tüm Kimyasal,

Biyolojik, Radyoaktif ve Nükleer durumlardır.

Bu olaylarla karşılaşma durumunda vakaların

dekontaminasyonu, hem hasta hem de hastaya

müdahale eden temas halindeki tüm çalışanlar

için çok önemli olduğundan tüm Türkiye’de

Bakanlığa bağlı olarak KBRN

Dekontaminasyon Üniteleri kurulması

planlanmıştır. Bu amaçla hizmet veren illerden

biri de Kocaeli’dir. İlimizde Derince Eğitim ve

Araştırma Hastanesi (A grubu referans), İzmit

Seka Devlet Hastanesi (B grubu referans) ve

Darıca Farabi Devlet Hastanesi (B grubu

referans) KBRN Dekontaminasyon Üniteleri ile

hizmet vermektedir. İlimiz aynı zamanda 19

KBRN bölge merkezinden biri olup,

Bakanlıkça bağlı iller Düzce ve Sakarya olarak

belirlenmiştir. Yeni planlamalar doğrultusunda

Bakanlıkça belirlenen hastaneler olan Gebze

Fatih Devlet Hastanesi, Kocaeli Devlet

Hastanesi ve Gölcük Devlet Hastanesi

bünyesinde KBRN Dekontaminasyon Üniteleri

kurulması için çalışmalara başlanmıştır.

23

Bakanlıkça Bölge koordinatörlerimiz Acil Tıp Uzmanı Dr. Onur KARAKAYALI ve

Laborant Bahattin KOÇYİĞİT vaka olması durumunda Genel Sekreterlik Kriz Koordinasyon

Birimi, 112 Komuta Kontrol Merkezi, AFAD ve TAEK ile koordineli çalışmakta ve Ankara

Merkezi bilgilendirmektedir. Aynı zamanda Genel Sekreterliğimiz bünyesinde yer alan

Özellikli Sağlık Hizmetleri Birim Sorumlusu (Acil Tıp Uzmanı Dr. Aslı Gülfer KARTAL) ile

ortaklaşa çalışarak tüm hastanelerimizin malzeme dağıtımı, eğitim ve denetimlerini

gerçekleştirmekte ve Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumunun düzenlediği eğitimlere

hastanelerimiz KBRN sorumlu ve çalışanları ile birlikte katılmaktadır.

24

Bakanlığımız tarafından başarılı çalışmaları nedeni ile hem Kriz Koordinasyon

Merkezimize hem de KBRN Bölge Koordinatörlerimize ve Genel Sekreterliğimize

15.06.2015 tarihinde Teşekkür Belgesi verilmiştir.

25

GEBELİKTE DİŞ SAĞLIĞI

Gebeliğin Ağız ve Diş Sağlığına Etkileri

Hamilelikte tükrükteki asit miktarı artmakta ve dişler çürümeye yatkın hale

gelmektedir. Hamileliğin erken safhalarında diş etlerinde şişlikler, kızarıklıklar gözlenebilir.

Bu şekildeki diş eti oldukça hassastır ve kolayca kanar. Hamilelik sırasında kadınların diş

etlerinde oluşan bu değişiklilere “Hamilelik Gingivitisi” denir. Bu değişiklikler östrojen ve

progesteron hormonlarının salgılarının artmasından kaynaklanmaktadır.

Hamilelik Gingivitisi genellikle hamileliğin 2.ayında başlayıp 8.ayında en üst seviyeye

çıkar, doğumdan sonra kendiliğinden iyileşir.

Eğer hamilelik planlanıyor ise anne adayları mutlaka bir diş hekimi kontrolünden

geçmeli, hamilelik öncesinde varsa diş ve diş eti problemleri giderilmelidir.

Hamilelik Dişlerin Tedavisi Açısından 3 Dönemde İncelenir

0-3 aylık dönem: Bu dönem hamileliğin en hassas olduğu dönemdir. Ağrıya neden

olan ve müdahale edilmediğinde anneye ve bebeğe zarar verebilecek durumlarda diş hekimine

gidilmelidir.

3-6 aylık dönem: Hamilelik sonuna kadar ertelenmesi uygun olmayan diş çekimleri,

dolgular, kanal tedavileri yapılabilir. Müdahalelerin yapılması için en uygun dönemdir.

6-9 aylık dönem: Bu dönemde bebek anne karnında oldukça büyümüştür ve doğum

yaklaşmaktadır. İlk 3 aylık dönemde olduğu gibi acil tedaviler dışında herhangi bir uygulama

yapılmamalıdır.

26

Hamilelerde Röntgen Çekimi

Zorunlu hallerde anne adayına kurşun önlük giydirilerek röntgen çekilebilir.

Hamilelerde İlaç Kullanımı

Hamilelik döneminde kullanılan tetrasiklin grubu antibiyotikler “Tektrasiklin

Renklenmesi” denilen geri dönüşümü olmayan renklenmelere neden olur.

Bu grup dışında kullanılan antibiyotiklerin, penisilin ve türevlerinin dişlerde

renklenmeye neden olduğuna veya zarar verdiğine dair bilimsel bir veri yoktur. Ancak

hamilelikte kullanılan her türlü ilacın anne adayını takip eden doktorun kontrolünde

kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Beslenme

Hamilelikte iyi beslenme annenin olduğu kadar bebeğinde diş sağlığını olumlu yönde

etkileyecektir. Bebeğin diş gelişimi hamileliğin 2. ayından itibaren başlar.

Sağlıklı diş gelişimi için kalsiyum,

fosfor ve vitamince zengin besinler

yeterince alınmalıdır. Anne adayları

hamileliğin ilk ayından itibaren abur cubur

yiyeceklerden kaçınmalıdırlar. Ağız

içinden uzaklaştırılmayan tüm besin

artıkları dişler üzerinde birikerek çürük

oluşumunu hızlandırır.

“Her hamilelik anneye bir diş kaybettirir”

düşüncesi yanlış bir inançtır.

Hamilelik sırasında annenin

dişlerinden kalsiyum kaybı olduğuna dair

herhangi bilimsel kanıt yoktur. D Vitamini,

kalsiyum (günlük 1200-1500 mg), C ve

B12 vitamininden zengin gıdalar olmalıdır.

Eğer gıdalarla yeterli kalsiyum alınmazsa

bebeğin gelişimi için gerekli olan miktar

annenin kemiklerinden karşılanır.

Dişlerden kalsiyum çözünmesi olmaz.

27

Ağız Bakımı: Hamileliğin ilk

aylarında görülen kusmalar, değişen

beslenme alışkanlıkları ve hormonal

değişikliklerin etkisiyle diş etlerinde

hassasiyet ve kanama olabilir. Kanama

nedeniyle anne adayları diş fırçalamayı

bırakmamalıdır. Diş eti iltihabı dişlerin ve diş

etlerinin etkin bakımı ve temizlenmesi ile

önlenebilir. Her gün en az 2 kez, mümkün

olan durumlarda her yemekten sonra dişler

fırçalanmalıdır. Diş araları diş ipi ile

temizlenmelidir. Diş hekimin önerisi

olmadığı sürece ağız gargarası

kullanılmamalıdır.