Upload
others
View
13
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KKTC
MİLLÎ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI
TEMEL EĞİTİM PROGRAMI
GİRİŞ
2016
2 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi Sorumlusu
Dr. Havva Dağsever
Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi Yürütücüsü
Prof. Dr. Ahmet Pehlivan
Proje Danışmanları
Prof. Dr. Müfit Kömleksiz
Prof. Dr. Buket Akkoyunlu
Proje Program Geliştirme Uzmanları
Doç. Dr. Canan Perkan
Yrd. Doç. Dr. Hasan Özder
Baskı Ağustos 2017
Bu program, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında geliştirilmiş ve KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından KKTC ilkokul ve
ortaokullarında 2016-2017 öğretim yılından itibaren kullanılması için hazırlatılmıştır.
3 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Değerli Eğitimciler,
İki binli yıllarda, 21. yüzyıl becerilerine sahip öğrencileri yetiştirmek amacıyla gelişmiş ülkeler yeniden yapılanma arayışı ve çabasına girmişlerdir. Çağımızda, yeni nesillerden problem çözmeleri, eleştirel düşünmeleri, girişimci ve yaratıcı olmaları, teknolojiyi etkili kullanmaları, yaşam boyu öğrenmeleri ve etkili okuryazarlık becerilerine sahip olmaları istenmektedir. Kuşkusuz bu becerilerin kazandırılacağı yerler eğitim kurumları, yani okullarımızdır.
21. yüzyıl becerilerinin kazandırılmasında eğitim programlarının yeri çok önemlidir. Eğitim programlarında demokratik değerlerin temel alınması, milli değerlere yer verilmesi, öğrenciyi merkeze alarak bireysel farklılıkların ön plana çıkarılması, çağdaş öğrenme, öğretme ve değerlendirme yaklaşımlarının kullanılması eğitimin başarısı için çok önemlidir. KKTC olarak biz de 21. yüzyılda yerimizi almak ve Temel Eğitim Program Geliştirme Projesini hayata geçirmek için çok çalıştık. Bu proje kapsamında temel eğitim programları ve ders kitaplarının hazırlanması çalışmalarına başlanmış, okul öncesi, 1., 4. ve 6. sınıflarımızın öğretim programları ile ders kitapları tamamlanarak 2016 – 2017 eğitim yılında uygulanmaya konulmuştur.
Öğretim programlarımızda beceri anlayışı egemendir. Programlarda yer alan; okuryazarlık, iletişim ve bilgi teknolojileri yeterliliği, girişimcilik, araştırma ve problem çözme, kişisel ve sosyal yetkinlik, eleştirel ve yaratıcı düşünme, işbirliği becerileri belirlenirken farklı ülkelerin eğitim programları incelenmiş ve ülkemizin şartlarına en uygun olanlar alınmıştır.
Öğrenciyi merkez alan bir anlayışla hazırlanan programlarda sadece çağdaşlığa önem verilmemiş; çağdaşlık yanında milli ve kültürel değerlerimiz de ara disiplinler yoluyla işlenmiştir.
Kitaplar öğrencilerin eğlenirken öğrenecekleri bir anlayışla, rengarenk, örneklerle ve sorularla zenginleştirilerek hazırlanmıştır.
Bakanlık olarak hazırlanan eğitim programlarının ve ders kitaplarının bundan sonraki süreçlerde de takipçisi olacağım. Bu çalışmada emeği geçen herkese bir kez daha teşekkür ediyor, programın ülkemiz için hayırlı olmasını diliyorum.
Sevgi ve saygılarımla...
Dr. Özdemir Berova
Milli Eğitim ve Kültür Bakanı
4 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Değerli Meslektaşlarım,
İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda küreselleşmeyle beraber yaşamın her alanında baş döndürücü bir hızda, büyük bir değişim ve gelişim yaşanmaktadır. Her geçen gün yükselen eğitim düzeyine, iletişim ve teknolojideki yeniliklere ayak uydurabilmek için öğrencilere uygun eğitim programlarının hazırlanması gerekmektedir.
Bireyin; insan hak ve özgürlüklerine saygılı, çevreye duyarlı, grup çalışması yapabilen, eleştirel düşünebilen, problem çözebilen, kendine güvenen biri olarak yetişmesinde temel eğitimin rolü çok büyüktür.
Hızlı gelişmeler sonucunda, eğitim programlarının güncellenmesi çağın bir zorunluluğudur. Program yenilenirken bilimsel bulgular ışığında hareket edilmiş, öğrencilerin kendi yeteneklerini geliştirmelerini sağlayabilecekleri, yaratıcılıklarını ortaya koyabilecekleri bir program olması amaçlanmıştır. Eğitimde çağdaş program geliştirme sürecinde; planlama, geliştirme, değerlendirme ve yaygınlaştırma aşamaları izlenmiş, ayrıca bu alanda dünyadaki son yönelimler, çalışmalar ve yaklaşımlar takip edilmiştir.
Değişim ve gelişimlerden yola çıkarak, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında çalışmalara başlanmış ve ülkemizde her dersin öğretim programı hazırlanmış, öğretim programlarına göre de ders kitapları yazılarak bir öğretim yönetim sistemi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda ülkemizde ilk kez hazırlanan öğretim programları ile ders kitapları 2016-2017 eğitim-öğretim yılında sisteme dahil edilmiş ve kademeli olarak uygulanmaya başlanmıştır.
Okul öncesi, 1. , 4. ve 6. sınıfların öğretim programları ile ders kitapları projenin ilk kademesini oluşturmaktadır. İkinci, 5. ve 7. sınıfların öğretim programları ile ders kitapları 2017-2018 eğitim-öğretim yılında sisteme girerek projenin ikinci kademesini oluşturacaktır. 2018-2019 eğitim-öğretim yılında 3. ve 8. sınıfların öğretim programlarının ve ders kitaplarının sisteme dahil edilmesiyle proje tamamlanacaktır.
Üç akademik yılda uygulamaya girecek bu proje ile bilgi çağı diye adlandırdığımız bu yüzyılın çocuklarının; ezberden uzak, bilgiyi ve teknolojiyi kullanabilen, yaratıcı, üretken bireyler olabilmeleri hedeflenmektedir.
Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi kapsamında yazılan öğretim programları ile ders kitapları, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından hazırlatılmıştır. Projenin hazırlanma aşamasında emeği geçen tüm akademisyenlere, öğretmenlere ve TTD Kurul Üyelerine, TEPGEP'in yürütücülüğünü yapan DAÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Pehlivan'a ve Doğu Akdeniz Üniversitesine teşekkür ederim.
Eğitim adına gaile çeken tüm yüreklere sonsuz teşekkürler…
Dr. Havva Dağsever
Talim ve Terbiye Dairesi Müdürü
(TEPGEP Sorumlusu)
5 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
SUNUŞ
Bilim ve teknolojide yaşanan hızlı gelişmeler, toplumların gereksinim duyduğu nitelikli insan tanımını da değiştirmiştir. Günümüzde giderek yoğunluk kazanan uluslararası rekabet ve yaşanan hızlı bilimsel ve teknolojik gelişmeler, insan becerilerini ve bilgisini tek sürdürülebilir rekabet avantajı hâline getirmiştir.
Rekabet gücünün her yerde belirleyici olması ve yaşanan bilim ve teknoloji devriminin uyum yeteneği yüksek, yeni beceriler kazanmış, öğrenmeye açık ve işbirliği içinde çalışabilen iş gücüne olan talebi artırması; verimliliğe, eğitime ve araştırma-geliştirmeye (ARGE) yönelik yatırımlara ağırlık verilmesi sonucunu doğurmuştur. Bu nedenle, gelişmiş ülkelerde yaşam boyu eğitime önem verilmekte, temel eğitimin niteliğinin yükseltilmesine çalışılmakta, eğitim sistemi ile iş gücü piyasası arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine ağırlık verilmektedir.
Bunun yanı sıra, insan hak ve özgürlükleri ile çevre bilincine yönelik tüm dünyada ortaklaşa bir anlayışa doğru gidildiği de gözlenmektedir. İnsan hak ve özgürlükleri ile çevre bilinci olmazsa olmaz temel konular arasına girmiş bulunmaktadır
Dünyamızda yaşanan bu gelişmelere paralel olarak öğrenme ve öğretme alanlarındaki bilimsel çalışma bulguları, öğretme ve öğrenme anlayışımızın da değişmesini zorunlu hâle getirmiştir. Yeni öğrenme anlayışına göre öğrenen, uyarıcıların pasif bir alıcısı değil; onların çözümleyicisi, bilgi ve davranışların aktif oluşturucusudur.
Bireysel farklılıkların belirginleştiği günümüzde öğrenmeyi ve bilgiye ulaşmayı öğrenmiş, insan ve çevre haklarına saygılı, üretken ve yaratıcı bireyler yetiştirmek başlıca hedef hâline gelmiştir. Bütün bu hızlı değişimler toplumsal yaşamımızı da büyük ölçüde etkilemiş, toplumumuzdaki değer yargıları, toplumun bireyden ve bireyin toplumdan beklentileri büyük ölçüde değişmiştir.
Bütün bu gelişmeler eğitim programlarının değiştirilerek çağa uygun bir hâle getirilmesini ve geleceğe yönelik olmasını zorunlu kılmaktadır. Bu zorunluluk nedeniyledir ki gelişmiş ülkelerde eğitim programları ortalama her beş yılda bir, günün gereksinimleri doğrultusunda değiştirilmekte veya geliştirilmektedir. Hatta günümüzde bazı ülkelerde (örneğin Avustralya) programlar günü gününe revize edilebilmektedir.
Ülkemiz, hızla gelişme, dünyaya ayak uydurma ve çağı yakalama çabası içerisindedir. Dolayısıyla gerek bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelerin gerekse eğitim bilimleri alanlarındaki kuram ve uygulamaların ülkemize uyarlanması bir gerekliliktir. Bu zorunluluktan ortaya çıkan Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) 2013 yılında hayata geçirilmiş, projenin sonucunda da ekteki öğretim programları ortaya çıkmıştır.
6 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Tabii ki bir ülkenin programını yazmak çok kolay bir iş değildir. Öncelikle böyle bir iş kolektif çalışmayı, iş birliğini ve inanmayı gerektirir. Bu açıdan bakılınca KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı sorumluluğunda Doğu Akdeniz Üniversitesi öncülüğü ve yürütücülüğünde gerçekleşen bu projede çalışanların emeği büyüktür. Çalışanların yanında projede birçok kişinin katkısı ve emeği vardır. Bunların hepsini burada sıralamak mümkün değildir. Projeye katkı koyan tüm akademisyen ve öğretmenlerimize minnettarız.
TEPGEP'in sorumluluğunu üstlenen başta Talim ve Terbiye Dairesi Müdürü Dr. Havva Dağsever'e, tüm Talim ve Terbiye Dairesi çalışanlarına, projeye katkı sağlayan akademisyenlere ve öğretmenlerimize teşekkürü bir borç biliriz. Bunun yanı sıra, projenin başlamasından günümüze değin tüm milli eğitim bakanları projemizi desteklemiştir. Projenin hayata geçirilmesinde katkı koyan tüm eğitim bakanlarımıza, özellikle projenin uygulanmasında kararlılık gösteren Sayın Bakanımız Dr. Özdemir Berova'ya çok teşekkür ederiz. Ayrıca projenin alınmasında ve başlangıcında büyük katkı koyan Prof. Dr. Halil İ. Yalın'a da teşekkür ederiz.
Prof. Dr. Ahmet Pehlivan
DAÜ Öğretim Üyesi
(TEPGEP Yürütücüsü)
7 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
İÇİNDEKİLER TEMEL EĞİTİM PROGRAMI GİRİŞ ............................................................................................................. 9
Programın Gerekçesi ............................................................................................................................... 9
Programın Genel Yaklaşımı .................................................................................................................... 12
Programın Amacı ................................................................................................................................... 13
Başat Öğrenme-Öğretme Yaklaşımları .................................................................................................. 14
Başat Ölçme Değerlendirme Yaklaşımları ............................................................................................. 15
Ele Alınan Temel Beceriler ..................................................................................................................... 16
Okur Yazarlık ...................................................................................................................................... 16
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yeterliği (BİT) ....................................................................................... 16
Girişimcilik ......................................................................................................................................... 17
Kişisel ve Sosyal Yetkinlik ................................................................................................................... 17
Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme ............................................................................................................ 17
Problem Çözme ................................................................................................................................. 18
İşbirliği ............................................................................................................................................... 19
Ara Disiplinler ........................................................................................................................................ 19
Duyarlı ve Etkin Vatandaşlık .............................................................................................................. 19
Ekonomik Katılım ............................................................................................................................... 20
Trafik ve Güvenlik .............................................................................................................................. 20
Bütünleştirme ........................................................................................................................................ 20
Ders Öğretim Programları ..................................................................................................................... 22
Gerekçe ................................................................................................................................................. 23
Ders Öğretim Programın Amacı ........................................................................................................ 23
Ders Öğretim Programının Çıktıları ................................................................................................... 23
İçerik .................................................................................................................................................. 23
Öğrenme Çıktıları ............................................................................................................................... 23
Çizelge 1............................................................................................................................................. 24
Ders Öğretim Programı Çıktıları ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi ............................................................ 24
Öğrenme Çıktıları ve Temel Beceriler Arasındaki İlişkiler.................................................................. 24
Öğrenme Çıktıları ve Ara Disiplinler Arasındaki İlişkiler .................................................................... 25
Kaynakça ................................................................................................................................................ 25
SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI GİRİŞ ............................................................................ 29
Gerekçe ................................................................................................................................................. 29
Amaç ...................................................................................................................................................... 29
Program Çıktıları .................................................................................................................................... 29
8 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
İçerik ...................................................................................................................................................... 30
Öğrenme Alanları .................................................................................................................................. 31
Beceriler ................................................................................................................................................ 38
Öğrenme Çıktıları İle İlgili Çizelgeler.....................................................................................................44
Ders Öğretim Programı Çıktıları ve Öğrenme Çıktıları Arasındaki İlişki ................................................. 71
9 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
TEMEL EĞİTİM PROGRAMI GİRİŞ
Programın Gerekçesi
1571 Kıbrıs’ın fethinden günümüze Kıbrıslı Türkler farklı yönetimler altında yaşamışlardı. Osmanlı döneminde Kıbrıs’ta Türkler için ilk açılan okullar sıbyan ve medresedir (Behçet 1969, Süha 1971: 222). Kıbrıslı Türklerin ilk ilkokulu olan sıbyanda alfabe, yazı, okuma, Kuran-ı Kerim ve hesap öğretilirdi.
Kıbrıs 1878 yılında İngiliz egemenliği altına girmiş, bu yönetim 1959 yılına kadar sürmüştür. İngilizler adaya geldiklerinde ilk olarak adada eğitim sistemini değiştirmişlerdir (Weir 1952: 24). İngiliz hükümeti adada her iki toplum için maarif encümenleri atamış, köy komisyonları oluşturmuştur. Türk ve Rumlara ait maarif encümenlerinin başında bir İngiliz bulunmakta, üyeler ise toplum temsilcilerinden oluşmaktaydı. Eğitim programlarının oluşturulması, okutulacak dersler, ders kitaplarının seçimi encümenin sorumluluklarından birkaçıdır (Weir 1952: 29, Behçet 1969, Süha 1971: 226). Bu dönemde Türkler eğitim programlarını ve ders kitaplarını Türkiye’den almışlardır (Behçet 1969: 97; Fedai, 1993 ). Bu durum 1931 isyanı sonrasına kadar devam etmiştir. 1931 isyanı sonrasına kadar Türk ve Rumların eğitimine pek kısıtlama getirmeyen İngilizler, isyandan sonra farklı bir tutum izlemişlerdir. Eğitimde Türkiye’den ders kitabı, getirtilmesi yasaklanmış, Kıbrıslı Türklerin Türkiye eğitim sistemi ile bağları koparılmaya çalışılmıştır. Kısıtlamalar 1948’e kadar sürmüştür (Behçet 1969, Süha 1971: 226-227). Bu dönem kitapsız, programsız eğitimin yapıldığı bir dönemdir. Kısaca belirtmek gerekirse İngiliz yönetiminde Kıbrıslı Türkler her zaman eğitimde Türkiye’yi takip etmişler (Weir 1952: 80), kitapları, programları oradan almış, yükseköğretim yapmak için çoğunlukla Türkiye’yi seçmişlerdir.
İngiliz yönetimi Kıbrıs’ta sona ermiş, 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuştur. Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’nda eğitim iki toplumun Cemaat Meclislerinin sorumluluğuna bırakılmıştır (Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası, 1960). Böylece okul pogramlarının hazırlanması, kitapların okutulması Kıbrıs Türk Cemaat Meclisinin sorumluluğuna girmiştir. Bu dönemde de ilkokullarda uygulanan eğitim programları Türkiye’den getirtilmiştir. Kıbrıs Cumhuriyeti döneminde Kıbrıs Türk Cemaati eğitim programlarının hazırlanmasında tamamıyla özgür olmasına karşın, tamamıyla Türk Milli Eğitim Bakanlığıyla aynı programları izlemiştir (Süha, 1971: 228).
1960’lı yıllar Kıbrıs’ta savaş yıllarıdır. Türkler ile Rumlar arasındaki kavga devam etmektedir. Bu çatışma eğitim sistemlerini de etkilemiş, Türk toplumunda eğitim savaş yüzünden sekteye uğramıştır. 1974 Barış Harekatı sonrasında Kıbrıslı Türkler önce Kıbrıs Türk Federe Devleti’ni, ardından da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni kurmuşlardır. Bu dönemde, yeni eğitim yasaları oluşturulmuş ve Milli Eğitim Bakanlığı kurulmuştur. Kurulan Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin eğitim alanındaki en büyük eksikliklerinden biri eğitim programlarıydı. Bu ihtiyacı sağlamak için devlet aynen Türkiye okulöncesi ve ilkokul programlarını okullarda uygulamıştır. Türkiye eğitim sistemi ile bir paralellik izlenmiştir (Çağlar&Reis, 2007: 224, 261). Bu dönemde programlar Türkiye’den getirtilmiştir. Ancak bu eğitim gereksiniminin bir
10 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
bölümünü karşılayabilmiştir. Özellikle KKTC’nin kurulması ile birlikte, yeni kurulan devletin Türkiye’ye paralel olarak Kıbrıs Türk toplumunun özelliklerine uygun eğitim programı ve insan yetiştirme gereksinimi de doğmuştur. Bu gereksinim KKTC Milli Eğitim Yasasının Temel İlkelerinde de açık bir şekilde ifade edilmiştir:
Madde 22 (1), “Kıbrıs milli eğitim kurumlarında uygulanan öğretim programları ile Türkiye’deki özdeş eğitim kurumlarında uygulanmakta olan öğretim programları arasında Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimleri de gözetilmek ve aşağıda 22 (b) fıkra kuralları saklı kalmak koşuluyla uyum sağlanır.” (KKTC Milli Eğitim Yasası 1986: 57).
Açıklamadan da anlaşılacağı üzere bu dönemde bir yandan iki ülke eğitim programları arasında paralellik aranırken, öte yandan Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimlerinin dikkate alınması gerektiği devletin temel ilkesi olarak görülmüştür. Ancak bu realitede böyle olmamış, Türkiye’den olduğu gibi alınan programlar okullarda tam anlamıyla uygulanamamış, çoğunlukla kitaba dayalı programsız eğitim anlayışı günümüze kadar gelmiştir. Özellikle Türkçe, yurttaşlık eğitimi, sosyal bilgiler gibi Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimlerine hitap edecek ve onun dinamiğinin devamlılığını sağlayacak derslerde bu durum daha da göze çarpmaktadır.
Dünyada eğitim bilimi ve dolayısıyla program geliştirme alanındaki gelişmeler Türkiye’de program geliştirme konusunda önemli arayışların ve model oluşturma çalışmalarının yoğun biçimde yaşanmasına neden olmuştur. Türkiye’de 2004 yılında ilköğretim programların geliştirilmesi amacıyla kapsamlı bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışmada programların geliştirilmesinin gerekçeleri; bilgi kavramı ve bilgi toplumu anlayışındaki gelişmeler, hayat boyu öğrenme yaklaşımını esas alan bir öğretme anlayışının gelişmesi, AB normlarına uygunluk olarak sıralanmıştır (TC MEB 2005).
2004 yılından başlayarak Türkiye’de yaşanan bu gelişmeler Kıbrıs’a tam şekli ile yansıyamamıştır. Bu dönemde Türkiye’de yapılandırmacı eğitim anlayışına uygun okulöncesi ve ilkokul programları hazırlanmıştır. Kıbrıs Türk eğitim sisteminde öngörülse de bu program anlayışı Kıbrıs’a uyarlanamamıştır.
2003 yılından itibaren Kıbrıs’ta ayrı bir eğitim sistemi geliştirme çabalarına rastlanmaktadır. Eğitim sisteminde yerelliğe önem verme anlayışı sonucunda ilkokullarda ders kitaplarının yazımına geçilmiş, tüm derslerle ilgili yerel kitaplar yazılmıştır. Ders kitapları yazıldıktan sonra bazı dersler ile ilgili ayrı ayrı programlar hazırlama çabalarına girişilmiştir. Tüm derslerin programları yazılamamış, kısacası ilköğretimde dersler arasındaki bütüncüllük ilkesi sağlanamamış, çoğu dersle ilgili olarak kitap basmakla kalınmıştır. Bu da günümüzde KKTC’de kitaba dayalı eğitim yapılmasına neden olmuştur. Program geliştirme alanıyla bağdaşmayan kitaptan hareketle program yazma ve kitaba dayalı eğitim anlayışı, günümüzde okullarda egemen hâle gelmiştir. Okulöncesi eğitimde ise çağdaş program anlayışı açısından önemli sorunların olduğu görülmektedir. Örneğin, günümüzde çağ dışı olarak kabul edilen teneffüs anlayışı yeni sistemde de öngörülmektedir (bkz. KKTC MEB 2005: 10)
11 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Çağdaş okul öncesi eğitim programlarının, oyun temelli, çocuğun bireysel gereksinimlerini, ilgilerini merkeze alan, gerek fiziksel öğrenme ortamları, gerekse psikolojik iklim bakımından sağlıklı, çağdaş eğitim standartlarına uygun bir şekilde donanmış okullarda, yetkin öğretmenlerle, aile ve toplumla işbirliği içerisinde yürütülmesi gereklidir. Bu ölçütler göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizdeki anaokullarında, alan uzmanı olmayan öğretmenlerin görev alması, günlük eğitim rutinlerinin, ders saati, teneffüs saati biçiminde kesin sınırlarla ayrılması, çocuğun gerçek öğrenme etkinliği olan “oyunun” eğitim programının dışında bırakılması çağdaş eğitimsel ve gelişimsel hedeflere ulaşılmasını tehdit edeceğinden, okul öncesi eğitim sistemlerinin dünyadaki çağdaş modeller ışığında, modern eğitim anlayışıyla güncellenmesi, geliştirilmesi ve yapılandırılması gereklidir.
Tarihsel süreç açısından bakıldığında, Kıbrıs Türk toplumunun, KKTC’nin kuruluşu da dahil, günümüze değin hiçbir dönemde bütünüyle kendine özgü bir temel eğitim programının olmadığı görülmektedir. Kıbrıs Türk toplumunun gereksinimlerini ve özelliklerini dikkate alacak, ülke koşullarına ve toplumun beklentilerine uygun, dünyadaki gelişmeleri de gözönüne alan, araştırma sonuçlarına dayalı, okul öncesi eğitimi de içerecek biçimde çağdaş bir temel eğitim programının hazırlanmasının kaçınılmaz olduğu gözlenmektedir. Bir ülkenin kendi varlığını sürdürebilmesi ve bağımsızlığı açısından da kendine özgü eğitim programlarının oluşturulmasının ne denli önemli olduğu artık tartışılmamaktadır.
Kısaca özetlemek gerekirse, aşağıda belirtilen gerekçeler, bu programın hazırlanmasında etkili olmuştur:
KKTC’de temel eğitim düzeyinde uygulanan tutarlı bir temel eğitim programının bulunmadığı söylenebilir. Dersler, genellikle ders kitapları doğrultusunda işlenmektedir. Oysa bir öğretim programı olmadan ne ders kitaplarının yazılması, ne de derslerin işlenmesi mümkün değildir. Böyle bir durumun, KKTC’nin yetiştirmeyi hedeflediği insan tipiyle de uyuşmadığı ileri sürülebilir. Bu nedenle temel eğitim aşamasından başlamak üzere, ders öğretim programlarının hazırlanmasına büyük bir gereksinim duyulmaktadır.
Her ülke kendi koşullarına uygun eğitim programları hazırlamalıdır. Dolayısıyla ülke bazında gereksinim analizi yapılarak, “KKTC’de nasıl bir insan istiyoruz?” sorusuna yanıt bulunması ve elde edilen veriler çerçevesinde de öğretim programlarının oluşturulması gerekmektedir.
Bilim ve teknoloji alanında yaşanan hızlı gelişmeler, eğitim programlarının da sürekli olarak yenilenmesini ve programların çağdaş öğrenme-öğretme yaklaşımlarına göre biçimlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Uygulanacak bir program olmadığı için, çağdaş gelişmelerin programlara yansıtılması da mümkün olmamaktadır. Bu nedenle çağdaş gelişmeler doğrultusunda hazırlanacak temel eğitim programı çerçevesinde hazırlanacak ders öğretim programları ilk adımı oluşturacaktır. İleride oluşabilecek değişme ve gelişmelere göre bu programlar yeniden biçimlendirilebilecektir. Aynı zamanda, hazırlanacak temel eğitim programı, ortaöğretim programının biçimlendirilmesinde de önemli bir rol oynayacaktır.
12 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Öğretmenlerin ve yöneticilerin yeterliklerinin değerlendirilmesinde, eğitim programları başat bir rol oynamaktadır. Bu anlamda hazırlanacak temel eğitim programı, bu alanda görev yapan öğretmen ve yöneticilerin yeterliklerinin ortaya konulmasında, performans değerlendirmede, yükseltmelerde etkili olabilecektir.
Öğrenme-öğretme materyalleri ders öğretim programları çerçevesinde hazırlanmalıdır. Hazırlanacak ders öğretim programları, gereksinme duyulan öğrenme-öğretme materyallerinin hazırlanmasına da kaynaklık edecektir.
Programın Genel Yaklaşımı
Bir eğitim programının temel öğeleri olan hedef, içerik, eğitim durumu ve değerlendirme boyutları temele alınan eğitim felsefesi ya da felsefeleri çerçevesinde biçimlendirilir. Bir eğitim programının geliştirilmesinde ilk adım temel alınan eğitim felsefesi/felsefelerini belirlemektir. Her ülke kendine özgü koşullar çerçevesinde eğitim felsefelerini belirlemekte ve eğitim programlarını oluşturmaktadır. KKTC’de geliştirilecek Temel Eğitim Programı’nın da, ülke gerçekleriyle tutarlı, toplumun ve bireyin her yönüyle gelişmesini temele alacak, hem geçmişi, hem bugünü, hem de geleceği içinde barındıracak eğitim felsefelerine göre oluşturulması gerekmektedir. Bu çerçevede bakıldığında aşağıda belirtilen nedenler çerçevesinde eklektik bir yaklaşımla programların oluşturulmasının uygun olacağı düşünülebilir:
1. KKTC genç bir ülkedir. Ülke sürekli bir yapılanma içerisinde bulunmaktadır. Gerek kendi içinde, gerekse bulunduğu coğrafi koşullar nedeniyle birçok sorunla karşı karşıyadır. Dolayısıyla yetiştireceği insanda bulunması gereken en önemli özelliklerden biri, toplumsal problemlerin çözümüne katkıda bulunacak, sorunların çözümü için öneriler geliştirebilmektir. Yeni bir toplumun kurulmasında bu bireylerin çok önemli bir rolü olacaktır. Bunun da yeniden kurmacı (reconstructivist) bir eğitim felsefesini gerektirdiği söylenebilir.
2. Yirmi birinci yüzyıl, bilginin egemen olduğu; girişimciliğin, düşünme ve problem çözme becerilerinin önem kazandığı; birlikte çalışmanın, diğer bir deyişle işbirliğinin başat bir rol oynadığı; insan hakları ve demokrasinin olmazsa olmaz olduğu bir yüzyıla doğru evrilmektedir. Bu durum, KKTC yurttaşlarının da girişimci, araştırmacı, işbirliği içinde çalışan, bilgi teknolojilerine ulaşabilen, demokratik bir yaşam biçimini benimseyen bireyler olarak yetişmesi gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, programların ilerlemecilik eğitim felsefesinin ilkelerine göre de yapılandırılması gerektiği söylenebilir.
3. KKTC yurttaşları geçmişten günümüze getirdiği gelenek, görenek ve değerleri ile kendilerine özgü bir yaşam biçimine sahiptirler. Bu yaşam biçimi, yurttaşların birbirleriyle ilişkilerini güçlendirmekte, toplumsal bir bağlılık oluşturmaktadır. Geçmişten günümüze getirilen bu değerlerin genç kuşaklara da aktarılması gereği ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda daimici ve esasici eğitim felsefeleri öne çıkmaktadır.
13 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
4. Çağımızda bireyin tüm yönleriyle gelişmesi ve kendini gerçekleştirmesi özgür bir eğitim anlayışının işe koşulmasıyla gerçekleşebilir. Diğer bir deyişle bireyin kendisinin farkına varması, özelliklerini tanıması ve bu özellikleri doğrultusunda gelişebilmesi, kısaca “ben” olabilmesi eğitim programlarında öncelikle ele alınması gereken konulardan biridir. Varoluşçu bir eğitim felsefesi, böyle bir insanın yetiştirilmesinde başat bir rol oynayabilir. KKTC’de de kendinin farkında olan, kendini gerçekleştirmiş bireylere büyük gereksinme bulunmaktadır.
5. KKTC’nin kendine yeterli bir ülke olabilmesi için üretimi ön plana alması gerekmektedir. Bunun içinde ülkenin gereksinim duyduğu nitelikli işgücünün sağlanması gerekmektedir. Bu çerçevede, politeknik eğitimin temel ilkeleri yol gösterici olabilir.
Yukarıda belirtilen gerekçeler göz önüne alındığında, eğitim programlarının geliştirilmesinde başat eğitim felsefeleri olarak öğrenciyi merkeze alan ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık eğitim felsefelerinin ele alınabileceği, ancak diğer eğitim felsefelerinin de göz önünde tutulması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte hiçbir eğitim programının tek bir felsefeye ya da yaklaşıma göre biçimlendirilmesinin mümkün olmadığı da gözönüne alındığında, KKTC Temel Eğitim Programının geliştirilmesinde eklektik bir yaklaşımın daha uygun olduğu görülmektedir. KKTC Anayasası, Milli Eğitim Yasası, Avrupa Birliği eğitim standartları, Milli Eğitim Şuraları Temel Eğitim Komisyonu kararları, öğretmen sendikalarının eğitimin yapılandırılmasına ilişkin görüşleri ve Temel Eğitimi Geliştirme Projesi çalıştayından alınan sonuçlar bu yaklaşımı destekler niteliktedir.
Programın Amacı
Temel eğitim programı (TEP), Kıbrıs Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, öğrencilerin;
1. Sorgulayan, araştıran, bilgiye nasıl ulaşılacağını bilen, problemlerini bilimsel yöntemlere uygun olarak çözebilen, estetik değerleri içselleştirmiş, değişime açık, kendini tanıyan ve doğru olarak ifade eden, kendine güvenen, sorumluluklarına bağlı, empati duygusu gelişmiş, sağlıklı, mutlu, İYİ NİYETLİ, DÜRÜST VE GÜVENİLİR;
2. İnsan, çocuk ve hayvan haklarına saygılı, çevreye duyarlı, her türlü ayrımcılığa karşı çıkan, düşüncelerini özgürce açıklayabilen, bireysel ve toplumsal haklarını korumasını bilen, hukukun üstünlüğüne inanan, yasalara saygılı, demokrasiyi yaşam biçimi haline getirmiş, Atatürk ilke ve devrimlerini benimsemiş LAİK VE DEMOKRAT,
3. Tarihinden getirdiği temel değerleri bilen, kültürel özelliklerinin farkında olan ve geliştiren, yaşadığı coğrafyayı ve dünya üzerindeki yerini bilen, ÜLKESİNİ GÖNÜLDEN SEVEN,
14 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
4. Bilgi ve teknoloji okuryazarı olan, yaşam boyu öğrenmeyi benimseyen, işbirliği içinde çalışabilen, girişimci, ekonomik koşulların farkında olan BİLİNÇLİ BİR ÜRETİCİ VE TÜKETİCİ
olarak yetiştirilmesini amaçlamaktadır.
Başat Öğrenme-Öğretme Yaklaşımları
21. yüzyılda artık eğitim sistemlerinin, öğrencilerin ve çağın gereksinimlerini yeniden gözden geçirerek, koşullara ve beklentilere uygun öğrenme ortamları düzenlemeleri gerekmektedir. Bu amaçla çok kanallı, teknolojiyi kullanabilen ve işbirliğine dayalı bir öğrenme sürecinde öğrencilere:
Çeşitli kaynaklardan bilgiye ulaşabilecekleri, Bilgiyi; problem çözme, karar verme ve planlama amacıyla kullanabilecekleri, Bilgiyi günlük yaşama transfer edebilecekleri, Teknolojiyi bilgiye erişim aracı olarak kullanabilecekleri öğrenme ortamları
hazırlanmalıdır.
Bu tür öğrenme ortamlarının hazırlanabilmesi için de bilgiye ulaştıracak; bilginin kullanılmasını, üretilmesini ve iletilmesini sağlayacak her türlü aracı kullanma zorunluluğu vardır. Öğrencilerine bu tür ortamlar sağlamak için, öğretmenlerin belli becerilere sahip olmaları başka bir deyişle, öğrencilerine sözü edilen becerileri kazandırmada öğrenme çevresini, öğrencilerinin bireysel farklılıklarını dikkate alarak farklı öğretim yöntem ve tekniklerini, farklı değerlendirme yaklaşımlarını ve teknolojileri kullanabilecekleri şekilde düzenlemeleri gerekmektedir.
Öğrenciyi merkeze alan öğrenme ortamlarında öğrenci, aktif katılımcı; süreç, işbirliği ve takım çalışması ağırlıklı; öğretmen, rehber rolünde, ve “öğrenmeyi öğrenme” ön plandadır. Burada öğretmenin temel rolü, öğrenme – öğretme ortamını düzenlemek, etkinlikler konusunda öğrencilere rehberlik yapmaktır.
Böyle bir ortamda, öğrenci öğrenen olarak güçlü, motivasyonu yüksek, grupla çalışma ve paylaşma ağırlıklı öğrenme becerileri gelişmiş, eleştirel düşünen, iletişim becerileri güçlü, kaynakları etkili olarak kullanmanın bilincinde olarak yetişmektedir. İçerik, değişen dünyanın değişimleri doğrultusunda yapılandığı için öğrenciler gereksinim duyacakları bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve bilgiyi paylaşma becerilerine sahip olmalıdır. Bu tür bir ortam problem çözme yeteneği gelişmiş, bilgiye ulaşma yöntemlerini kullanabilen, analitik düşünme becerilerini geliştirmiş, öğrenme yollarını bilen, ekiple uyumlu ve verimli çalışmalar yapabilen bireyler yetiştirmeyi de kolaylaştıracaktır. Ancak böyle bir ortamın oluşturulması kullanılacak uygun öğretme yaklaşım, yöntem ve teknikleri ile mümkün olabilir.
Yukarıda belirtilen gerekçeler ve TEP’te ele alınan temel beceriler çerçevesinde, TEP’te başat olarak öğrenciyi merkeze alan Kubaşık Öğrenme (İşbirlikli Öğrenme), Probleme Dayalı Öğrenme, Beyin Temelli Öğrenme, Proje Tabanlı Öğrenme, Çoklu Zeka Kuramı gibi öğrenme-öğretme yaklaşımlarına yer verilmektedir. Kuşkusuz her alana özgü öğrenme-
15 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
öğretme yaklaşım ve yöntemleri de işe koşulacaktır. Yeri ve zamanı geldiğinde öğretmenin güdümünde yürütülen düzanlatım, güdümlü tartışma, örnek olay, gösterip yaptırma gibi öğretme yöntemlerinden yararlanılmalıdır.
Başat Ölçme Değerlendirme Yaklaşımları
Eğitimde öğrenci merkezli anlayışların belirgin biçimde öne çıktığı günümüz koşullarında öğrencinin de değerlendirme sürecine katılması öngörülmektedir. Böylece, öğrenci çalışma sürecine, süreçte geçirdiği aşamalara, öğrenmelerinin nasıl gerçekleştiğine, güçlü ve zayıf yanlarına, eksikliklerini nasıl gidereceğine odaklanmakta ve öğrenmelerinin sorumluluğunu almaktadır.
Öğrenci hakkında toplanan bilgilerin sayısı ve türü arttıkça, öğrenci bütün yönleriyle tanınabilmekte ve öğrenci hakkında verilen kararların doğruluğu da artmaktadır. Geleneksel eğitim yaklaşımlarında yalnızca öğretmenin değerlendirmesi için kullanılan ölçme araçları, öğrencinin bilgi ve becerilerini bir yönüyle ortaya koymakta, tüm yönlerini tanımlama ve geliştirme konusunda yetersiz kalmaktadır. Öğrencinin bilgiye ulaşma ve bilgiyi kullanma becerisini kazanabilmesi, kendisine aktarılan bilgiyle yetinmeyip, öğrenme sürecine katılmasını, araştırmasını, bilgiye ulaşmasını ve bilgiyi kullanmasını gerektirmektedir. Öğrencinin bir bütün olarak gelişimini gözlemek ve kendisini de değerlendirme sürecine katmak, hem öğretmenlerin ve ilgililerin onların yukarıda sıralanan özelliklerini tanımasında hem de öğrencinin bu süreçte kendisini tanımasında yardımcı olacaktır. Bu da öğrenci ile ilgili verilen kararlar ve yapılan yönlendirmelerin doğruluğunun artmasını sağlayacaktır.
Yeni temel eğitim programları değişen koşullar ve doğrular paralelinde sadece ürünü değil, öğrenme süreçlerini de değerlendirmeyi öngörmektedir. Program, her öğrencinin kendini farklı yansıtabileceği düşüncesiyle değişik değerlendirme araç ve yöntemlerini kullanmayı önerir. Bu amaçla değerlendirmede, öğretmenlerin halen kullandıkları klasik ölçme araçları (yazılı yoklamalar, sözlü yoklamalar, çoktan seçmeli testler, eşleştirmeli testler, kısa yanıtlı testler, ödevler vb.) yanında, süreci değerlendirme amaçlı:
performans değerlendirmesini, öğrenci ürün dosyası hazırlanmasını, öğrencilerin duyuşsal gelişimlerini izlemeyi, derse yönelik tutum ve kendilerine güvenleri hakkında bilgi edinmek için ölçekler
(gözlem, görüşme vb.) kullanılmasını da önermektedir.
TEP’te sürecin ve ürünün değerlendirilmesi bağlamında, performans görevleri, ürün seçki dosyası (portfolyo), dereceli puanlama anahtarları, öz değerlendirme, akran/grup değerlendirme, gözlem, görüşme gibi alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımlarına daha çok yer verilecektir. Ancak bu tür yaklaşımlar kullanılarak TEP’te ele alınan temel becerilerin (okur-yazarlık, bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliği, girişimcilik, araştırma ve problem çözme, eleştirel ve yaratıcı düşünme, kişisel ve sosyal yetkinlik, işbirliği) geliştirilmesi ve bu becerilerin ne ölçüde kazanılıp kazanılmadığı yoklanabilir.
16 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Ele Alınan Temel Beceriler
Programın başat felsefeleri ve yetiştireceğimiz insanda bulunması gereken özellikler göz önüne alınarak, TEP öğrenme alanları (dersler) ile temel beceriler ve ara disiplnlerden oluşan bir yapı olarak düzenlenmiştir. Program öğrencinin öğrenme alanlarına ait öğrenme çıktılarını elde etmesi yanında, tüm öğrenme alanları içinde 21. yüzyıl insanında bulunması beklenen temel bazı becerileri kazanmasını da ön planda tutmaktadır. Bu yolla öğrenci bir yandan derslerdeki bilgi, beceri ve yeterlilikleri elde ederken, diğer yandan dersler yoluyla çağdaş becerileri kazanmaktadır. TEPte ele alınan temel beceriler aşağıda verilmiştir.
Okur Yazarlık İletişim ve Bilgi Teknolojileri Yeterliği Girişimcilik Problem Çözme Kişisel ve Sosyal Yetkinlik Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme İşbirliği
Ele alınan bu beceriler, aşağıda kısaca alt başlıklar altında tanıtılmaktadır.
Okur Yazarlık
Okulda ve okul dışında tüm öğrenmeler okur yazarlık becerisinin geliştirilmesine bağlıdır. Okur yazarlık becerisini kazanmış öğrenci, okulda ve okul dışında başarı sağlayabilir. Okur yazarlık becerisi kişilerin sağlıklı bir birey, katılımcı vatandaş, iyi bir çalışan olmasına katkı sağlar. Yabancı bir dili edinmek, bilgi teknolojilerinde yeterlik temelde okur yazarlık becerisinin gelişmişliğine bağlıdır. Programda okur yazarlık becerisi, anadilinde ve yabancı bir dilde dinleme, okuma, konuşma, yazma; sanal medyayı eleştirebilmeyi kapsar. Okur yazarlık belirli derslerin değil, tüm öğrenme alanlarının ana becerisi konumundadır. Tüm öğrenme alanlarında öncelikli geliştirilecek beceri olarak düşünülmelidir. Okuryazarlığın geliştirilmesine yönelik göstergeler:
Dinleme, okuma ve izleme yoluyla metinleri kavrama (öğrenme alanı ile ilgili metinleri dinleme ve tepkide bulunma, öğrenme alanı ile ilgili metinleri -görsel metinler dahil- okuma ve inceleme, öğrenme alanı metinlerini -görsel metinler dahil- yorumlama ve analiz etme),
Konuşma, yazma ve oluşturma yoluyla metin tasarlama (sözlü, yazılı ve görsel metinler oluşturmak, dili başkaları ile etkileşim için kullanmak, sunu yapmak).
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yeterliği (BİT) Öğrenci bilgi ve iletişim teknolojilerini etkili bir şekilde kullanmayı öğrenerek okulda ve yaşamda etkili iletişim kurabilir, karşısına çıkacak problemleri çözebilir, işbirliği içinde çalışmayı öğrenir. İş hayatında daha başarılı olabilir. Bu nedenle tüm öğrenme alanlarında iletişim ve bilgi teknolojileri yeterliğininin kazanılmasına yardımcı olacak düzenlemeler yapılmalıdır. Bilgi ve iletişim teknolojileri yeterliliğinin göstergeleri:
17 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
BİT kullanırken sosyal ve etik kurallar ve uygulamalara riayet etmek, BİT kullanarak araştırma yapmak, BİT kullanarak bilgi oluşturmak, BİT kullanarak iletişim kurmak, BİT’i yönetmek ve işletmek (yazılım ve donanım seçme ve kullanmak, BİT
sistemlerini kavramak, sayısal verileri yönetmek)
Girişimcilik Girişimcilik günümüzün en önemli becerilerindendir. Küreselleşen dünya rekabeti ve
yenilikçiliği gerektirmektedir. Çağa ayak uydurmak ve ülkemizin dünyada tanınması, yerini bulması için girişimci bireyler yetiştirmeliyiz. Bu nedenle tüm öğrenme alanlarında öğrencinin girişimci olmasını sağlayacak eğitim ortamı hazırlanmalıdır. Girişimciliğin göstergeleri:
Yenilikçi ve yaratıcı olma (problemlere, alışılmamış ve yeni çözümler aramak, yeni fikirler geliştirmesi ve bu fikirleri uygulamaya koyma),
İnsiyatif alma (bir kaynağın kabul edilebilir bir risk düzeyini fırsatlara bağlama, sorumluluk duygusu),
Öncü olma ve liderlik (gelişmiş iletişim becerisi, farklı seçenekleri görmek, yüksek başarı güdüsü, duygusal zekâ, doğru kararlarında ısrarcı olma, değişime odaklılık, fırsatlara odaklanma, sorgulama, problem çözme),
Rekabetçi düşünme.
Kişisel ve Sosyal Yetkinlik Bu temel becerinin amacı, sağlıklı, verimli ve sosyal bireyler yetiştirmektir. Özellikle
günümüzde, öğrencinin kendini ve başkalarını anlayabilmesi, sağlıklı ilişkiler kurabilmesi, yaşamla başedebilmesi, başkalarıyla birlikte çalışabilmesi için kişisel ve sosyal becerilerini geliştirmesi büyük önem taşımaktadır. Bunun için tüm öğrenme alanlarında öğrencinin duygularını tanıması, regule etmesi; olumlu ilişkiler kurması, problemlerle başa çıkabilmesi, sorumluluk alabilmesi, empati kurmasına yönelik etkinlikler planlanmalıdır. Kişisel ve sosyal yetkinliğin geliştirilmesine yönelik göstergeler şunlardır:
Kendini tanıma (duygularını bilme, neyi başarıp başaramayacağını bilme) Öz denetim (duygularını ifade edebilme, öz disiplin, bağımsız çalışma, inisiyatif
alma, kendine güvenme, esnek ve uyumlu olma), Toplumsal farkındalık (farklılıklara saygı, topluma katkı sağlama, toplumsal ilişkileri
anlama), Sosyal başarı (iletişim kurma, işbirliği yapma, sorunları müzakere yoluyla çözme,
liderlik becerisi geliştirme). Eleştirel ve Yaratıcı Düşünme
Günümüzde hemen hemen her çağdaş toplumda üzerinde önemli durulan ve tartışılan konulardan birinin yaratıcılık olduğu görülmektedir. Bir toplumun sorunlarını çözebilmesi, ilerlemesi ve diğer toplumlar arasında söz sahibi olabilmesinin temel
18 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
koşullarından birinin bilimsel ve sanatsal anlamda yaratıcı düşünen bireyler yetiştirmek olduğunu söylemek yanıltıcı olmayacaktır. Yaratıcı düşünme, elde edilen bilgi ve becerilere dayalı olarak, yeni, özgün bir şeyin oluşturulması sürecini içeren üst düzey bir düşünme becerisidir. Sorunlara yeni çözüm yolları bulmak, yeni bir yöntem ya da teknik geliştirmek, özgün bir ürün ya da düşünce ortaya koymak yaratıcı düşünme becerilerinin kazandırılmasıyla mümkün olabilir.
Yaratıcı düşünme sürecinde eleştirel düşünme becerileri, araştırma ve problem çözme becerileri önemli bir rol oynamaktadır. Sözü edilen bu becerilerden yararlanılarak sorunlara yeni çözüm yolları bulunabilir, özgün bir ürün ya da düşünce ortaya konulabilir. Bunların yanı sıra yaratıcı düşünme;
Esneklik, Akıcılık, Özgünlük, Ayrıntılama, Olgu ve olayları farklı yönleriyle algılama, Sıradan olmayan olayların farkına varma,
gibi becerileri içeren bir düşünme sürecidir. Demokrasi bir yönetim biçimi olmaktan öte bir yaşam biçimidir. Akla dayalı bir
yönetim biçimi olan demokrasinin bir yaşam biçimi olarak benimsenmesi, demokrasiyi içselleştirmiş, demokrasi ilkeleriyle tutarlı davranışlar gösteren demokratik yurttaşlarla mümkündür. Demokratik bir yurttaşta bulunması gereken en önemli becerilerden biri eleştirel düşünme becerisidir. Çünkü, eleştirel düşünme, belli bir konu üzerinde akla ve bilimsel kanıtlara dayalı olarak bir yargıya varma sürecini içeren üst düzey bir düşünme becerisidir. Bu bağlamda eleştirel düşünmenin birçok bileşeni, bir başka deyişle birçok alt becerileri bulunmaktadır. Eleştirel düşünme ile ilgili başlıca beceriler şunlardır: Sınıflama, sıralama, yordama, çözümleme (analiz), birleştirme (sentez), karşılaştırma, karar verme, yargılama, değerlendirme, tümevarımsal çıkarım yapma, tümdengelimsel çıkarım yapma, sayıltıları belirleme. Problem Çözme
Problem çözme, günümüzde en çok sözü edilen ve üzerinde en çok durulan üst düzey düşünme becerisidir. Bu beceri özellikle yaratıcı ve eleştirel düşünme sürecine kaynaklık etmekte, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerileri de problem çözme becerisinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Problem çözme becerisinin geliştirilmesine yönelik göstergeler:
Bir sorunu saptayabilme, Yeni olay ya da durumlar karşısında var olan ilişkileri ortaya çıkarma, sınama, Bir problemin çözümü için planlama yapma, Yeni ilişkiler kurma, Güdülen amaca göre belli bir sonuç elde etme.
19 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Bu süreçte, hatırlama, anlama, yorumlama, yordama, çözümleme, değerlendirme, eleştirel ve yaratıcı düşünme gibi zihinsel süreçler önemli rol oynayabilmektedir.
İşbirliği
İlkçağlardan günümüze değin bir insanda bulunması gereken en önemli becerilerden birisinin işbirliği becerisi olduğu söylenebilir. İşbirliği olmaksızın toplum içinde bir insanın yaşamını sürdürmesi hemen hemen mümkün olmadığı gibi, bir grubun varlığını sürdürmesi de grup üyeleri arasındaki etkili işbirliğine bağlıdır. Günümüzde birçok demokratik ülkede, tek bir lider anlayışı yerine paylaşılmış liderlik, takım çalışması çok daha önemli hale gelmiştir. Demokratik bir yaşam biçiminin oluşturulması açısından da işbirliği başat bir rol oynamaktadır. Bireyler işbirliği içinde birbirlerini tanımakta, birbirlerine yardım ve destekte bulunmakta, daha çok eşit ilişkiler kurmaktadırlar. Bu bağlamda, öğrenme-öğretme süreçlerinde öğrenciler arasında işbirliğini geliştirecek grup çalışmalarının yapılması büyük önem taşımaktadır.
TEP’te ele alınan temel becerilere bakıldığında, bu becerilerin birbirlerini önemli ölçüde içerdiği ve birbirlerini destekledikleri görülmektedir. Bir beceriyi geliştirirken, aslında birçok becerinin de geliştiğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Yukarıda dile getirilen beceriler dışında, her alana özgü beceriler de bulunmaktadır. Alana özgü beceriler TEP’te ders öğretim programları içinde, öğrenme çıktılarına bağlı olarak yer verilmektedir.
Ara Disiplinler
TEP’te her öğretim programının içinde ara disiplinlere yer verilmiştir. Burada amaç, açık veya örtük öğretim yoluyla ara disiplinleri her program içinde öğrencilere kazandırmaktır. TEP’te yer alan ara disiplinler ülkemizin kendi değer ve koşullarıyla ilgilidir. Bu yolla program öğrencinin 21. yüzyıl becerilerini kazanırken, kendi milli ve toplumsal değerlerinden, ülke sorun ve koşullarından haberdar olmasını da sağlamaktadır. TEP’te “Duyarlı ve Etkin Vatandaşlık”, “Ekonomik Katılım” ile “Trafik ve Güvenlik”in ara disiplinler olarak ele alınması benimsenmiştir. Bu ara disiplinler aşağıda kısaca açıklanmıştır.
Duyarlı ve Etkin Vatandaşlık Duyarlı vatandaşlık programlar arası temasının amacı, öğrenme alanlarında
işlenenler yardımıyla öğrencinin; insan haklarının, demokrasinin, yaşadığı toplumun ve değerlerinin farkında olması, topluma ve yaşadığı ülkeye karşı sorumluluklarını bilmesi, çevre duyarlığı, kültürel farkındalık geliştirmesidir. Bunun için derslerde demokrasi bilinci, ülkemizin değerleri, çevre duyarlılığı, her türlü farklılığa saygılı olma gibi konular işlenmelidir.
20 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Ekonomik Katılım
Günümüzde bireylerin gelişen ekonomiye katkısı son derece önemlidir. Ülkemizin dünyada hak eden yerini alabilmesi için girişimci, üretici ve ekonomik sisteme katkı koyan bireyler yetiştirmeliyiz. Dolayısıyla derslerde aile ve ülke ekonomisine katkıyı, ülkemizin gelişen, öncelikli sektörlerini (Ör: tarım, turizm, yüksek öğretim) konu alan temalar işlenmelidir. Trafik ve Güvenlik
Trafik ve güvenlik ara disiplinin amacı, öğrencinin kendini her türlü fiziksel, psikolojik ve sosyal etkilere karşı korumayı bilmesi, günümüzde ülkemizin en önemli sorunlarından biri olan trafikte güvenli yaşama becerisi kazanmasıdır. Çocuğun fiziksel, sosyal ve psikolojik güvenliğini korumayla ilgili her türlü konu, tema metin bu ara disiplinin içereğini oluşturur. Trafik farkındalığı yaratma, trafikte saygı, tarfik kurallarına uyma konuları da bu ara disiplinin kapsamı içerisindedir.
Bütünleştirme
2006 Yılında BM tarafından kabul edilen Engelli Hakları Sözleşmesinin 24. Maddesinde:
• Özel gereksinimli bireylerin, genel eğitim sisteminde yer alması, parasız ve zorunlu ilk ve orta öğretim olanaklarından yararlanması, yaşadıkları çevrede eğitime eşit olarak erişimlerinin sağlanması,
• İhtiyaçlarına uygun düzenlemeler yapılması ve eğitim sistemi içinde ihtiyaç duydukları desteğin sağlanması,
• Yükseköğretim, mesleki eğitim, yetişkin eğitimi ve yaşam-boyu süren eğitime ayrımcılığa uğramaksızın diğer bireylerle eşit koşullar altında erişimlerinin sağlanması ifade edilmektedir.
KKTC Milli Eğitim Yasası’nın temel ilkeleri arasında yer alan “Fırsat ve Olanak Eşitliği” ile ilgili maddesinde;
“(1) Toplum bireylerine, eğitim görmede fırsat ve olanak eşitliği sağlanır.
(2) Maddi olanaklardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim basamaklarına kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla, devletin mali olanaklarına göre parasız yatılı, burs, kredi ve benzeri yollarla gerekli yardımlar yapılır.
(3) Durumları dolayısıyla özel eğitime gereksinimleri olan çocukları ve gençleri, topluma yararlı kılacak biçimde yetiştirmek ve onlara sağlıklı, dengeli ve güçlü bir kişilik kazandırmak amacıyla, çağdaş ve bilimsel eğitim yöntem ve olanakları gözetilerek, gerek okul içinde gerekse okul dışında gerekli koruyucu, güçlendirici, geliştirici ve yetiştirici önlemler alınır”. denilmektedir.
21 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
KKTC Milli Eğitim Yasası’nın temel ilkelerinden biri olan “Genellik ve Eşitlik” ile ilgili maddesinde de,
“(1) Her yurttaş, hiçbir ayırım gözetilmeksizin öğrenim ve eğitim hakkına sahiptir.
(2) Eğitimde, hiç bir kişiye, aileye veya zümreye ayrıcalık tanınamaz.” ifadeleri yer almaktadır.
Bunun yanı sıra, yine KKTC Milli Eğitim Yasası’nın 41,42,43 ve 44’üncü maddeleri özel gereksinimli bireylerin eğitimi ile ilgilidir. Yasanın 43. Maddesi aşağıdaki gibidir:
“43. Özel eğitimin amaç ve görevleri, Kıbrıs Türk milli eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak şunlardır:
(1) Atatürk ilke ve devrimleri ve Atatürk Milliyetçiliği ile belirlenen doğrultuda sosyal ve kültürel bütünleşmeyi sağlamak;
(2) Özel eğitim gereksiniminde olan her öğrenciye ilgi ve yeteneklerini azami derecede geliştirme fırsatı ve olanağını vermek;
(3) Bu öğrencileri, kendilerine ve topluma yararlı yurttaşlar olarak yetiştirmek; gerektiğinde mesleki rehabilitasyonlarını sağlamak.”
Gerek Engelli Hakları Sözleşmesinde, gerekse KKTC Milli Eğitim Yasasında yer alan bu ifadeler bütünleştirme kavramı odağında anlam bulmaktadır. Bütünleştirme, her birey için bireysel farklılıkları ne olursa olsun, sosyal, kültürel, eğitimsel, yaşamsal etkinlik ve fırsatlardan tüm toplum üyelerinin eşit düzeyde yararlanmasını öngören bir üst kavramdır. Bütünleştirme en genel anlamda “toplumla” bütünleştirilmiş olmayı ya da bir toplumun üyesi olmayı ve bireyin topluma tamamlayıcı olarak katılmadığında toplumun yapısının eksik kalacağını ifade eden bir durum ya da olgudur. Özel gereksinimli bireyler toplumla bir bütün olarak düşünüldükleri sürece toplumsal yaşam zenginleşecektir.
Özel gereksinimli bireyler toplumla bütünleştirildiğinde; kabul görme, saygı ve hoşgörü, toplum içinde bir bütünlük, fırsat eşitliği, işbirliği, farklılıkların daha fazla tanınması, farklılıkları anlamaya çalışma ve farklılıklara uyum sağlama, toleransın artması, tüm alanlarda olanaklara ulaşılabilirlik, eğitime ve topluma daha fazla katılım, herkese uygun ve rahat, güvenli sosyal çevreler, tam katılımı kolaylaştırıcı, kapsayıcı değişim ve değişiklikler düzenlenebilir.
Özel gereksinimli bireylerin bütünleşmesi eğitim ortamlarında ve öğrenme çevrelerinde evrensel tasarım ilkelerinin uygulanması ile olasıdır. Evrensel tasarım ilkeleri; öğrencilere bilgi edinme ve öğrenme için seçenekleri çeşitlendirmeyi, öğrenciye bildiklerini sergilemeleri için zayıf ve güçlü yanları göz önünde bulundurularak düzenlenmiş yollar sunmayı, öğrencinin ilgi alanlarından yola çıkarak, onların kendilerini tanımalarını sağlamayı ve sınıf yönetimini sağlayarak öğrenmeye motive etmeyi içerir. Bu kapsamda eğitim ve öğretim sürecinde evrensel tasarım ilkelerini uygularken;
• Öğrencinin, özelliklerine ve ihtiyaçlarına uygun amaçlar belirlenmeli, • Araç gereçler öğrenci gereksinimlerine göre uyarlanmalı, • Öğrenme ortamı öğrencileri bağımsızlaştıracak şekilde düzenlenmeli,
22 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
• Bağımsız işlevde bulunmayı sağlayacak destek teknolojiler kullanılmalı, • Öğretim yöntem ve tekniklerini yetersizliğe göre düzenlenmeli, • Öğretme süreci yetersizlik türü ve öğrencinin güçlü yanlarına göre
çeşitlendirilmeli, • İletişim seçenekleri güçlü yanlarına göre çeşitlendirilmeli • Değerlendirmede uyarlamalar yapılmalı, • Öğrencilerin bilgi edinme kaynakları seçeneklendirilmeli ve • Süreçte aile ve diğer profesyonellerle işbirliği ve ortak çalışma içinde
olunmalıdır. Özetle sınıfta özel gereksinimli bir öğrenci varsa:
• Sosyal kabul çalışmaları • Ortam Düzenlemeleri • Araç Gereç Düzenlemeleri • Öğretimsel Uyarlamalar
Öğretim İçeriğinde Uyarlama Ek Öğretim Amaçları Öğretimin İçeriğini Basitleştirme Öğretimin İçeriğini Farklılaştırma
• Öğretim Yönteminde Uyarlama Öğretim Girdisinde Uyarlamalar “Öğretimin Zorluk Düzeyi”
(Niceliğinde/Sunuluş Biçiminde/ Araç Gereçte) Öğretim Çıktısında Uyarlamalar “Öğrenciden Beklenilen Görevin
Zorluk Düzeyi” (Niceliğinde/Sunuluş Biçiminde/ Araç Gereçte) • Değerlendirme Uyarlamaları • Öğrencinin Davranışlarının Kontrolü odağında “Sınıf Yönetimi”
sağlanmalıdır.
Ancak yukarıdaki düzenlemelere yer verildiği durumda toplumla bütünleşmiş olarak özel gereksinimli öğrenciler de toplumda eşit hak ve olanaklara sahip ve bağımsız işlevde bulunabilen öğrenciler olacaktır. Bu nedenle, temel eğitim programını uygulayan başta öğretmen olmak üzere tüm ilgililer, özel gereksinimli öğrencilere uygun bütünleştirilmiş eğitim ortamları oluşturmalı ve bu yolla özel gereksinimli bireylerin toplumla bütünleştirilmesine katkı sağlamalıdır.
Ders Öğretim Programları
Bu başlık altında, Temel Eğitim Programı içinde yer alan Türkçe, matematik, hayat bilgisi, sosyal bilgiler, fen ve teknoloji, Kıbrıs Türk tarihi, teknoloji ve tasarım, beden eğitimi, müzik ve görsel sanatlar, din kültürü ve ahlak bilgisi, İngilizce derslerine ilişkin ders öğretim programları yer almaktadır. Her ders öğretim programında, gerekçe, ders öğretim programının amacı, program çıktıları, içerik, öğrenme çıktıları, öğrenme çıktılarıyla bağlantılı açıklamalar, temel beceriler, ara disiplinler, öğrenme çıktılarıyla program çıktıları arasındaki
23 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
bağıntılara yer verilmektedir. Aşağıda alt başlıklar altında ders öğretim programlarının yapısı kısaca açıklanmıştır.
Gerekçe
Ders öğretim programının yapılış gerekçesi, genel yapısı ve niteliği, diğer derslerle bağlantısı, dersin yaşamla ilişkisi 200-250 sözcüğü geçmeyecek şekilde açıklanmıştır. Ders Öğretim Programın Amacı
Ders öğretim programının amacı, programın nasıl bir öğrenen profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir. Programın amacı, tek bir cümleyle ifade edilmiştir. Ders Öğretim Programının Çıktıları
Ders öğretim programı çıktıları, program sonunda öğrencinin hangi niteliklerle/yeterliliklerle donanmış olacağını tanımlayan ifadelerdir. Program çıktılarını belirlemek için öncelikle alana ilişkin gereksinim analizi yapılmıştır. Gereksinim analizi sonucunda, olasılı program çıktıları belirlenmiştir. Olasılı program çıktıları, belirlenen ölçütlere uygunluk açısından (örneğin; etik kuralların dikkate alınıp alınmadığı, gerçekçi dile getirilip getirilmediği gibi) değerlendirilip kesinleşmiş ders öğretim programı çıktıları yazılmıştır. Ders program çıktılarının dersin amacıyla tutarlı olmasına, olabildiğince 10-15 ifadeyi geçmemesine, gerçekçi ve ulaşılabilir nitelite olmasına, açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olmasına dikkat edilmiştir. İçerik
Bu aşamada, ders öğretim programının özelikleri dikkate alınarak içerik belirlenmiştir. İçerik oluştururken önce öğrenme alanları, sonra öğrenme alanlarına uygun üniteleri belirlenmiştir. Yine alana uygun olarak bazı programlarda içerik yalnızca bağımsız üniteler biçiminde oluşturulmuştur. Dersin yapısına göre sarmal ya da doğrusal programlama yaklaşımlarından biri kullanılmıştır. Görsel sanatlar dersi öğretim pogramında ise kübik programlama yaklaşımı tercih edilmiştir. Üniteler belirlendikten sonra, sıra ünitelere ilişkin olarak öğrenme çıktılarının yazılmasına gelmiştir. Öğrenme Çıktıları
Öğrenme çıktıları dersin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder. Öğrenme çıktıları planlı, düzenli öğrenme-öğretme yaşantıları yoluyla bireylere kazandırılması düşünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alışkanlıkların ifadesidir. Öğrenme çıktıları yazılırken; dersin süresine, öğrenci özelliklerine, çok ayrıntıya yer vererek çok fazla sayıda olmamasına dikkat edilmiştir.
Öğrenme çıktıları aşağıdaki ölçütler dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Öğrenme çıktıları;
Üst düzey düşünme becerilerini geliştirecek nitelikte midir?
24 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Öğrenci için gerçekten değerli midir? Öğrencilerin düzey ve özelliklerine uygun mudur? Öğrenme-öğretme ilkeleriyle uyumlu mudur? Ders öğretim programı çıktılarıyla tutarlı mıdır? Açık ve anlaşılır yazılmış mıdır? Birbirlerini destekler nitelikte midir? Gerçekleştirilebilecek nitelikte midir? Her üniteye ilişkin öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, aşağıdaki çizelgede olduğu gibi,
(Çizelge 1) öğrenme çıktılarına ilişkin olarak açıklamalara yer verilmiş; temel kavramlar, öğrenme çıktılarıyla ilişkili olarak programın temel aldığı beceriler ve ara disiplinler yazılmıştır. Çizelge 1
Ünite ile İlgili Öğrenme Çıktıları, Açıklamalar, Temel Kavramlar, Beceriler, Ara Disiplinleri Gösteren Örnek Çizelge
ÜN
İTE
Öğrenme Çıktıları
Açıklamalar
Temel Kavramlar
Beceriler
Ara Disiplinler
Ders Öğretim Programı Çıktıları ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
Öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, ünitelerle ilgili her bir öğrenme çıktısının hangi ders öğretim programı çıktısı/çıktılarıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu süreç, dersin programa nasıl katkıda bulunduğunun görülmesine ya da dersin programa olan katkısını artırmak için öğrenme çıktılarının yeniden gözden geçirilmesine katkı sağlamıştır. Öğrenme Çıktıları ve Temel Beceriler Arasındaki İlişkiler
Öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, öğrenme çıktılarıyla programdaki temel beceriler ve bunların göstergeleri arasındaki ilişkiler kurulmuş ve programda belirtilmiştir.
25 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Öğrenme Çıktıları ve Ara Disiplinler Arasındaki İlişkiler
Öğrenme çıktıları yazıldıktan sonra, öğrenme çıktılarıyla ara disiplinler arasındaki ilişkiler kurulmuş ve programda belirtilmiştir.
Yukarıda genel yapısı açıklanan ders öğretim programları, ekte verilmiştir.
Kaynakça
Behçet, H. (1969). Kıbrıs Türk maarif tarihi (1571-1968). Lefkoşa: Halkın Sesi Yayınları.
Çağlar, M. & Reis, O. (2007). Çağdaş ve küryerel eğitim planlaması. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Doğanay, A. (2007). Üst düzey düşünme becerilerinin öğretimi. A. Doğanay (ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (s.279-331). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Fedai, H. (1993). Dil devriminin ilk 10 yılında Kıbrıs’tan saptamalar. Yeni Kıbrıs 9: 34-38.
Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası. (1960). Kıbrıs Hükümet Matbaası, 16 Ağustos 1960.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası. (1985). KKTC Resmi Gazete, 5 Mayıs 1985.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Yasası. (1985). KKTC Resmi Gazete, 51, 11 Haziran 1986.
Milli Eğitim Bakanlığı (KKTC MEB) (2005). Kıbrıs Türk eğitim sistemi. Lefkoşa.
Orr, J. WC. (1972). Cyprus under British rule. London: Zeno Publisher.
Süha, A. (1971). Kıbrıs Türk maarif tarihi. Milletler arası birinci Kıbrıs tetkikleri kongresi. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.
Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Programları (TC MEB) (2005). ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden elde edildi.
Weir, WW. (1952). Education in Cyprus, some theories and practices in education in the island of Cyprus. Nicosia: Cosmos Press.
26 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
27 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
KKTC
MİLLÎ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI
SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
(4. - 7. SINIFLAR)
28 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
TEPGEP Sorumlusu
Dr. Havva Dağsever
TEPGEP Yürütücüsü
Prof.Dr. Ahmet Pehlivan
Proje Danışmanları
Prof.Dr. Müfit Kömleksiz
Prof.Dr. Buket Akkoyunlu
Ölçme Değerlendirme Uzmanı
Prof.Dr. Hülya Kelecioğlu
Akademik Danışmanlar
Prof.Dr. Ahmet Doğanay
Doç.Dr. Süheyla Erbilen
Komisyon Üyeleri
Şevki Pırlanta
Ahmet Bilir
Huriye Kaşer
Fuat Tek
Bu program, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi (TEPGEP) kapsamında geliştirilmiş ve KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından KKTC ilkokul ve
ortaokullarında 2016-2017 öğretim yılından itibaren kullanılması için hazırlatılmıştır. .
29 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI GİRİŞ
Gerekçe
Sosyal bilgiler dersi öğrencilerin geçmişten günümüze insanların bireyler ve gruplar halinde nasıl birlikte yaşadığını ve fiziksel ve toplumsal çevreleriyle etkileşimde bulunduklarını anlamalarına katkıda bulunurken, öğrencilerin de toplumsal ve fiziksel çevrelerine değer vermelerini, onlara saygı duyup, korumalarını sağlayacak değer ve becerilerle donatılmalarını sağlar. Bununla birlikte, sosyal bilgiler dersi, öğrencilerin toplumsal olayları araştırmacı bir anlayışla inceleyip doğru bilgiye ulaşmalarını, ulaştıkları bilgileri akıl yürütme süzgecinden geçirerek akılcı kararlar alabilmelerine ve karşılaştıkları sorunları yaratıcı bir şekilde çözebilme becerileri geliştirmelerine de yardımcı olur.
Sosyal bilgiler, 21. Yüzyılın etkin vatandaşları olarak KKTC öğrencilerinin içinde yaşadığı toplumu tarihi, coğrafyası, ekonomisi, kültürü, sanatı, yönetimi ve toplumsal gruplarıyla bir bütünlük içinde anlamalarını; doğası ve insanlarına değer verip onları korumalarını ve içinde yaşadıkları topluma etkin bir şekilde katılmalarını sağlayan bir derstir. Sosyal Bilgiler öğrencilerin özgüven sahibi, özgür ve özerk bireyler olarak yetişmelerine; sosyal ve fiziksel çevrelerine bilgiye dayalı katılım sağlayarak zihinsel, sosyal ve duyuşsal olarak olgunlaşmalarına katkıda bulunan bir derstir.
Sosyal Bilgiler öğrencilere bireysel ve sosyal beceriler kazandırarak yaşamı anlamaları ve onu etkin olarak yaşayabilmeleri için gerekli bilgi, değer-tutum ve becerileri kazandırmayı hedefler. Bu beceriler geleceğin etkin vatandaşları olarak öğrencilerin yaşam boyu öğrenmelerine hizmet eder. Sosyal Bilgiler sosyal yaşam ve onun dinamikleriyle ilgili bir ders olduğundan ve diğer tüm dersler de yaşamın farklı boyutlarını ele aldığından; bu dersteki başarı diğer derslerin daha iyi anlaşılmasına da katkı sağlayacaktır.
Amaç
Sosyal Bilgiler dersi öğretim programının amacı; öğrencilerin içinde yaşadığı toplumu yer ve zaman boyutu içinde küresel bağlantıları da dikkate alarak anlamalarını; içinde yaşadıkları doğa ve insanlara yer ve farklılık gözetmeksizin değer vermelerini; doğru bilgiye dayalı akıl yürütme sürecini işleterek rasyonel kararlar alabilmelerini ve karşılaştığı sorunlara yaratıcı çözümler bulabilmelerini; içinde bulundukları tüm ortamlarda demokratik sürece etkin katılımlarını sağlamayı hedefleyen bilgi, değer-tutum ve becerileri kazanmalarını sağlamaktır.
Program Çıktıları
Sosyal Bilgiler ders öğretim programı (4-7) yoluyla öğrenciler: 1. Zihinsel, duygusal, sosyal ve fiziksel öz gelişimini gerçekleştirerek kendisine, fiziksel ve
toplumsal çevresine karşı sorumluluklarını yerine getirir.
30 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
2. İçinde yaşadığı çevreden başlayarak dünyayı da kapsayacak şekilde insanların fiziksel ve sosyal çevreleriyle etkileşimini analiz eder.
3. İnsan hakları, ulusal egemenlik, demokrasi kavramlarının tarihsel süreçlerini ve KKTC üzerindeki etkilerini kavrayarak, farklı dönem ve mekânlardaki toplumlar arası sosyal ve siyasal etkileşimi analiz eder.
4. Geçmişten günümüze değişerek gelişen KKTC kültürünün oluşumunda tarihsel faktörlerin ve farklı kültürlerin etkisini analiz ederek, kültürel mirasın korunması ve geliştirilmesi bilincini kazanır.
5. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için kaynakları nasıl kullandığını zaman, yer, nüfus ve siyasal sistem bağlamında açıklar.
6. Hak ve sorumluluklarının bilincinde, öz benlik saygısı yüksek, açık fikirli, kendini geliştirmeye açık bir birey olarak ailesi, çevresi, ülkesi ve dünyanın etkin bir üyesi olmaktan gurur duyar.
7. İçinde yaşadığı doğal çevrenin ve buradaki kaynakların korunmasının ve bilinçli kullanılmasının insan yaşamındaki ve gelecek için önemini açıklar.
8. İnsanlar arasındaki bireysel, sosyal, kültürel, siyasal, ekonomik, dini farklılıklara ayrım gözetmeksizin hoşgörüyle bakar ve bu farklılıklara saygı gösterir.
9. İhtiyacı olan bilginin farkında olarak bilgi kaynaklarına ulaşır, onları sorgulayarak anlamlandırır, anlamlandırdığı bilgileri sorunlarının çözümünde ve karar verme süreçlerinde etkili bir şekilde kullanır.
10. Harita, küre gibi araçlar yardımıyla içinde yaşadığı mekânı tanır ve bu mekândaki doğal kaynakları bilinçli kullanır.
11. Ait oldukları aile, okul ve toplumsal çevrelerindeki diğer insanlarla işbirliği içinde, demokratik değer ve ilkelere uygun davranışlar gösterir.
12. Günümüzde bilim ve teknolojinin insan yaşamındaki etkisini anlayarak, teknolojiyi etkili ve bilinçli kullanır.
İçerik
Sosyal bilgiler dersinin içeriği sosyal dünyayı kapsayıcı bir anlayışla oluşturulan öğrenme alanlarından ve bunların anlamlı bütünler oluşturduğu temalardan oluşmaktadır. Bununla birlikte diğer derslerle ortak bir terim birliği oluşturmak adına tema kavramı yerine ünite kavramı tercih edilmiştir. Her ünite yaşamın önemli, bütüncül bir konusuna odaklanmakta ve birden çok öğrenme alanını kapsamaktadır. Her tema ayrıca, sosyal bilgiler dersinin içeriğinin ana boyutları olan kavram, beceri ve değerleri de kapsamaktadır. Bir ünitede yer alan konular disiplinler arası bir anlayışla düzenlenmiştir. Böylelikle her ünite, farklı öğrenme alanlarının, ünitenin temasıyla ilgili konularını bir bütünlük içinde kapsayacak şekilde desenlenmiştir. Aşağıda bir üniteye ilişkin içeriğin düzenlenmesi örnek olarak sunulmuştur.
31 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Öğrenme Alanları
Öğrenme alanları, sosyal bilgiler dersinin içerik temelini oluşturan geçmişten günümüze insan deneyimleri hakkındaki bilgileri bir çeşit düzenleme ve organize etme yaklaşımıdır. Geçmişten günümüze insanın diğer insanlarla ve yerle etkileşimini konu alan sosyal bilgilerin içeriği 9 öğrenme alanı çerçevesinde organize edilmiştir. Bu öğrenme alanları ve kapsamları aşağıda kısaca açıklanmıştır.
Birey: Birey toplumun temelidir. Bireysel gelişim aile, yakın çevre, kültür ve toplumsal
kurumlardan etkilenir. Bu öğrenme alanında bireyin biricikliği, onun fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal öz gelişimi üzerinde durularak toplumsal ve fiziksel çevresine karşı hak ve sorumluluklarını nasıl yerine getirip, topluma aktif olarak katılacağına odaklanılır.
Yer ve insanlar: Bu öğrenme alanı öğrencilerin yeri ve yerle insan etkileşimini yakın çevrelerinden başlayarak tüm dünyayı kapsayacak şekilde anlamalarına katkı sağlar. İnsanlar, yerler ve kaynaklar nerelerde yerleşmiştir ve niçin oradadırlar? İnsanların bu yer ve kaynaklarla tarih boyunca etkileşimi yeri ve insanları nasıl etkilemiştir? Yer ve insanların geleceği için bu etkileşim gelecekte nasıl olmalıdır?
Zaman, değişim ve süreklilik: Geçmişin incelenmesi öğrencilerin bugünü anlamalarına katkı sağlar. Geçmişteki kurumların, olayların, değerlerin ve inanışların insan
İlgili Öğrenme Alanları
Toplumsal gruplar ve kurumlar (TGK)
Kaynaklar ve ihtiyaçlar (Kİ)
Zaman, değişim ve süreklilik (ZSD)
Küresel bağlar (KB)
İnsanlar ve yönetim (İY)
Yaşanılan yer ve insanlar (YYİ)
32 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
yaşamını ve kültürü nasıl değiştirdiğini anlamalarına yardımcı olur. Ayrıca öğrencilerin geçmişi anlamlandırma ve araştırma becerilerinin gelişimine de katkılar yapar.
Kültür: Kültürün ve kültürel çeşitliliğin incelenmesi, öğrencilerin insanların kültürü nasıl oluşturup geliştirdiğini anlamalarına, bu süreçte oluşan kültürel farklılıkların nedenlerini anlamalarına ve bunları anlayışla karşılamalarına, kültürün zamanla nasıl değiştiğini ve insanları nasıl etkilediğini anlamalarına katkılar sağlar.
Toplumsal gruplar ve kurumlar: İnsanlar birlikte yaşamak zorunda olduklarından dolayı çeşitli toplumsal kurumlar oluşturmuşlardır. Bu kurumların neler olduğu, geçmişten günümüze nasıl değiştiği, toplumdaki işlevleri ve insan yaşamını nasıl etkilediklerinin incelenmesi, öğrencilerin toplumsal yaşamı daha iyi anlamalarına ve ona bilgiye dayalı katılmalarına katkı sağlar.
Kaynaklar ve ihtiyaçlar: İnsanlar geçmişten günümüze ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yapmışlar, bunları paylaşmış ve tüketmişlerdir. Yaşamın ekonomik boyutunun incelenmesi, öğrencilerin geleceğin küresel dünyasına ekonomik olarak daha iyi hazırlanmalarına, kaynakları ihtiyaçları doğrultusunda daha bilinçli kullanmayı öğrenerek içinde yaşadıkları topluma ve doğal çevreye nasıl daha iyi katkılar yapabileceklerini öğrenmelerine katkılar sağlar.
İnsanlar ve yönetimi: Temel amacı etkili vatandaşlık eğitimi olan sosyal bilgilerin, insanların geçmişten günümüze kendilerini yönetmek için nasıl sistemler oluşturduğunu, bu bağlamda güç, otorite ve yönetimin nasıl değiştiğini ve bu değişimin insanları nasıl etkilediğini içeren konuları öğrencilere sunması beklenir. Geleceğin bilgiye dayalı aktif vatandaşları olarak öğrencilerin demokratik ve demokratik olmayan sistemleri tanıması ve insan hak ve özgürlüklerini koruyan demokratik bir sisteme olan ihtiyacı, bu sistemle ilgili temel bilgileri bilmesi ve onlara uygun davranışlar göstermesi gerekir.
Bilim, teknoloji ve toplum: Bilim ve teknoloji kültürü etkileyen temel etmenlerden birisidir. Bilim teknoloji, toplum ve bunlar arasındaki dinamik ilişkilerin incelenmesi, öğrencilerin geçmişten günümüze yeni fikirlerin toplumu nasıl değiştirdiğini anlamalarına katkı sağlar. Ayrıca bu öğrenme alanı, öğrencilerin teknolojiyi etkili ve etik kurallar çerçevesinde kullanmak için beceriler geliştirmelerine de yardımcı olur.
Küresel bağlar: Toplumların küresel olarak gittikçe artan orandaki birbirine bağlılıkları, ortak küresel sorunların baş göstermesi, küresel konuların ve bunların topluma, kültüre ve insan davranışlarına etkilerinin incelenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu öğrenme alanıyla öğrencilerin kültürel farklılıkları anlaması ve onlara hoşgörüyle bakması, ortak küresel sorunlar hakkında bilgi ve duyarlılık kazanması hedeflenmektedir.
33 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Sınıflara Göre Üniteler
4. sınıf
Ben o Özelliklerim o Başkalarıyla benzerlik ve farklılıklarım o Duygularım ve düşüncelerim o Kişisel tarihim (Hayat hikayem) o Soyağacım o Kişisel ihtiyaçlarım
Ailem
o Aile kavramı o Aileler arası farklılıklar o Ailemin tarihi o Ailede iş bölümü o Ailenin gelir ve gideri o Dünyanın farklı yerlerinde aileler o Ailede demokrasi o Aile içi iletişim o Oturduğumuz ev o Ailede eğitim
Yaşadığım çevre
o Yaşadığım yerin konumu o Yaşadığımız yerde ulaşım o Yaşadığımız yerin korunması ve güzelleştirilmesi o Okulum o Yaşadığım yerin geçmişi o Yaşadığım yerde insan ilişkileri (komşuluk ve akrabalık vb.) o Yaşadığım yerde işbirliği o Yaşadığım çevrenin yönetimi (mahalli yönetim) o Yaşadığım yerde üretim ve tüketim o Bilim ve teknolojinin yaşadığımız çevreye etkisi
5.Sınıf
Geçmişten Günümüze Kültürel Mirasımız o Tarihi varlıklarımız o Kültürel varlıklarımız
Yeme-içme
34 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Giyinme Danslar Oyunlar Şarkı-türkü, maniler Eşya ve el sanatları Bayramlarımız, düğünlerimiz, festivallerimiz Mimarimiz
Birey ve Vatandaş Olarak Hak ve Sorumluluklarım
o Farklı gruplardaki rollerim o Çocuk olarak hak ve sorumluluklarım o Vatandaşlık kavramı o İyi vatandaş ve özellikleri
Toplumsal Kurumlar
o Toplumsal kurumlar ve rolleri Aile Eğitim Hukuk Sağlık Spor
o Sivil toplum örgütleri ve toplumdaki rolleri
Tüketici koruma dernekleri Doğayı koruma dernekleri Hayvanları koruma dernekleri Vb
Ülkemizin Konumu
o Harita, plan, ölçek o Ülkemizin matematiksel konumu (meridyen, paralel, ekvator, yarıküre,
kutup) o Ülkemizin özel konumu (yeri, yerin avantaj ve dezavantajları)
Ülkemizin Yönetimi o Yönetim şekilleri o Ülkemizin yönetimi ve tarihi serüveni
Ülkemizin yönetim şekli, geçmişten günümüze Yönetsel yapılanma Meclis Cumhurbaşkanı
35 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Hükümet Bakanlıklar
o Yönetime katılım
Seçimler Sivil toplum
Ürettiklerimiz ve Paylaşımı
o Ekonomik etkinliklerimiz, coğrafi ve siyasi yapıyla ilişkisi Tarım ve hayvancılık Sanayi Turizm Eğitim Ticaret Madencilik
o Bilinçli Tüketim
Ekonomiye Etkisi Çevresine Etkisi Kendisine Etkisi
o Tüketici Hakları
Ülkemizin Dünyayla Bağlantısı o Ulaşım
Ulaşım sistemleri o Ticaret
İç-dış o Medya
6.Sınıf
Sosyal Olaylara(ı) Bakış/Anlamak/Algılamak o Sosyal Olayların Doğası o Sosyal Olayların Oluşum Süreçleri o Sosyal Olayları Anlamanın Yolu
İçinde Yaşadığımız Dünya
o Dünyamızın yapısı o Yeryüzünde Değişim: İnsan ve Doğanın Rolü o Yeryüzünü Anlamanın Araçları o Yeryüzünün Yapısı o Ekosistem
36 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Yeryüzünde Nüfus ve Yerleşme o Yerleşmeye etki eden etkenler
Zamanda İnsan
o Dünyadaki İlk İnsan İzleri o Zamanla Değişen Yaşam Biçimleri o Geçmişten Günümüze Zamanın Akışı
Sosyal ve Kültürel Farklılıklar
o Dünyanın Farklı Bölgelerinden Kültür Örnekleri (Asya, Avrupa, Amerika, Afrika vb.)
o Kültürel Farklılıkların Nedenleri (Coğrafi, Dini, Siyasi, Ekonomik vb.) o Kültürler Arası Etkileşim ve Kendi Kültürümüze Etkisi
Demokrasi ve İnsan Hakları
o Demokrasi ve İnsan Hakları Kavramı o Demokrasi ve İnsan Haklarının Tarihi Serüveni o Demokrasinin İlkeleri o Demokrasinin Değerleri o İnsan Haklarına Dayalı Demokrasi
7.Sınıf
Birlikte Yaşamak o Birlikte Yaşamda Ortak Değerler o Birlikte Yaşamada Sosyal Sorumluluklarım
-Doğaya Karşı -Çevreye Karşı -Diğer İnsanlara Karşı
o Toplumsal Cinsiyet
İhtiyaçlar, Üretim ve Tüketim o Ekonomik Faaliyetler (Tarım, Sanayi, Hizmet Sektörü) o Ekonomik Faaliyetlerin Ülkemizdeki Durumu
Teknoloji ve Toplum
o Teknolojinin Topluma Olumlu ve Olumsuz Etkileri o Teknolojiyi Etkin ve Etik Kullanma o Dijital Vatandaşlık o Teknoloji Üretiminde Yaratıcı Düşünce
Kalkınma
37 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
o Kalkınma Kavramı ve Göstergeleri o Kalkınmış, Kalkınmamış ve Yarı Kalkınmış Ülke Özellikleri o Ülkemizin Kalkınma Düzeyi o Ülkemizin Kalkınması İçin Bireysel Sorumluluklarımız
Küresel Bağlılık
o Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Boyutları o Küresel Sorunları o Uluslararası Örgütler o Buluşların İnsanlığa Katkıları o Dünyanın Daha İyi Yaşanılabilir Olması İçin Benim Rolüm Ne?
38 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Beceriler Ortak Beceriler
Problem Çözme Eleştirel düşünme Yaratıcı düşünme Okur Yazarlık İletişim ve Bilgi Teknolojileri Yeterliği Girişimcilik Kişisel ve sosyal yeterlik (Empati kurma, özgüven, sosyal zeka, duygusal zeka) İşbirliği (kişisel ve toplumsal boyut)
Sosyal Bilgilere Özgü Beceriler
Zamanı Algılama (Tarihsel düşünme) Becerileri Kronolojik anlama (chronological understanding) Geçmişteki değişim, insan ve olayları anlama ve bilme (knowledge and
understanding of events, people and changes in the past) Tarihsel yorum (historical interpretations) Tarihsel soruşturma, araştırma (historical enquiry) Organizasyon ve iletişim (organization and communication)
(Demircioğlu, 2009). Mekânı Algılama Becerileri
Uzay ilişkilerini görebilme Harita, plan, kroki, grafik, diyagram çizme ve yorumlama Küre kullanma Mekanı koruma becerileri (çevreyi temiz tutma, gürültü yapmama vb) Coğrafi düşünme becerileri
Coğrafi sorular sorma Coğrafi bilgiyi elde etme Coğrafi bilgiyi düzenleme Coğrafi bilgiyi analiz etme Coğrafi soruları cevaplama (Johnson 2000, aktaran
Balcıoğulları, 2011) Sosyal Katılım Becerileri
Toplumu etkileyen sorunlar hakkında bilgilenmeye çalışma Sosyal eylem gerektirecek konuları belirleme Uygun bir eylem belirlemek için tek başına ya da grupça çalışma Yönetimde bulunanların özgürlük, sosyal adalet ve insan hakları için
çalışmalarını isteme ve bu konuda çalışma
39 Temel Eğitim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Toplumda vatandaşlıkla ilgili sorumluluklarını kabullenme ve yerine getirme (NCSS, aktaran Martorella, 1998).
Araştırma Becerileri Kendini ya da toplumu etkileyen bir sorunu belirleme ve tanımlama Sorunla ilgili bilgi kaynaklarına ulaşma, bilgileri anlamlandırma,
organize etme ve yorumlama
40
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Kavr
amla
r
Bire
ysel
öze
llik
Fark
lılık
So
yağa
cı
Duyg
u
Düşü
nce
Kişis
el ih
tiyaç
Resm
i kim
lik
Aile
Gel
ir
Gid
er
Ai
le iç
i dem
okra
si
Adre
s
Krok
i
Yön
U
laşım
Doğa
l güz
ellik
Ki
şisel
gel
işim
Topl
umsa
l gel
işim
Hak
So
rum
lulu
k
Kü
ltür
Ekon
omik
etk
inlik
Yere
l yön
etim
Tekn
oloj
i
Harit
a
Plân
Ölç
ek
Mer
idye
n
Pa
rale
l
Ek
vato
r
Yarı
küre
Ku
tup
M
atem
atik
sel k
onum
Kültü
r
Kültü
rel v
arlık
lar
M
ilî b
ayra
m
Gru
p
Rol
Ço
cuk
hakl
arı
Vata
ndaş
lık
Topl
umsa
l kur
um
Si
vil t
oplu
m k
urul
uşu
Resm
î kur
um
Mon
arşi
Olig
arşi
Teok
rasi
Fe
dera
syon
De
mok
rasi
Yasa
Mer
kezî
yöne
tim
Si
vil t
oplu
m k
urul
uşu
Ekon
omik
faal
iyet
Turiz
m
Üre
tim
Bilin
çli t
üket
im
Tü
ketic
i hak
ları
U
laşım
İletiş
m v
e ul
aşım
sist
emle
ri
Ti
care
t
M
edya
41
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Jeol
ojik
dev
ir
Te
kton
izma
Doğa
l afe
t
Levh
a te
kton
iği
Ekos
istem
Su
dön
güsü
Nüf
us
G
öç
Ke
ntse
l yer
leşm
e
Kırs
al y
erle
şme
Kültü
r
Kültü
rel m
iras
Örf
-ade
t
Gel
enek
-gör
enek
Popü
ler k
ültü
r
İnsa
n ha
klar
ı
Eşitl
ik
Ö
zgür
lük
Etik
Sosy
al o
lay
Sosy
alle
şme
Dem
okra
si
Dem
okra
tik si
stem
Med
ya
Kalk
ınm
a
Dem
okra
si kü
ltürü
Huku
kun
üstü
nlüğ
ü
Çoğu
lcul
uk
Dem
okra
tik v
atan
daş
To
plum
sal c
insiy
et
Ay
rımcı
lık
Kam
u m
alı
Hak
Ö
zgür
lük
Ekon
omik
faal
iyet
İste
k ve
ihtiy
aç
Bi
linçl
i tük
etim
Bilin
çli t
üket
ici
Üre
tim
Üre
tim te
knol
ojisi
Mes
lek
Bu
luş
Te
knol
ojik
ürü
n
Dijit
al v
atan
daşlı
k
Pate
nt
Düşü
nce
özgü
rlüğü
Yara
tıcılı
k
Kü
rese
lleşm
e
Tu
rizm
Ort
ak m
iras
Ulu
slara
rası
kuru
luş
İle
tişim
ve
ulaş
ım te
knol
ojile
ri
Kalk
ınm
a gö
ster
gesi
İn
san
gücü
Za
man
Kron
oloj
i
De
ğişim
İc
at
Süre
klili
k
42
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Değe
rler
Kend
ine
değe
r ver
me
So
rum
lulu
k
Sa
ygı
Fark
lılık
lara
kar
şı ho
şgör
ü
Se
vgi
Çe
vre
koru
ma
Vata
n se
vgisi
Kü
ltüre
l duy
arlıl
ık
Kü
ltüre
l hoş
görü
Gön
üllü
hizm
et
De
mok
rasiy
i öne
mse
me
Bilin
çli t
üket
im
Çevr
enin
kor
unm
ası g
erek
tiğin
e in
anm
a Bi
limi ö
nem
sem
e
Doğa
yı k
orum
ayı ö
nem
sem
e
Kültü
rel f
arkl
ılıkl
ara
karş
ı hoş
görü
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
ine
sayg
ı
Daya
nışm
a
Ayrım
cılığ
ı ret
etm
e
Akıl
yürü
tmey
e sa
ygı d
uym
a
De
mok
rasiy
e in
anm
a
Doğa
l kay
nakl
arın
kor
unm
ası g
erek
tiğin
e Sü
rdür
üleb
ilir g
elişm
eye
inan
ma
So
syal
ada
lete
inan
ma
inan
ma
Daya
nışm
aya
inan
ma
Ba
rışa
inan
ma
Çevr
enin
kor
unm
ası g
erek
tiğin
e in
anm
a
Sürd
ürül
ebili
r gel
işmey
e in
anm
a
Bilin
çli t
üket
ime
inan
ma
Bilim
insa
nlar
ına
sayg
ı duy
ma
Aidi
yet d
uygu
su g
elişt
irme
43
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
D
ÖRD
ÜN
CÜ S
INIF
44
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ĞRE
NM
E AL
ANI/
LARI
: BİR
EY; K
AYN
AKLA
R VE
İHTİ
YAÇL
AR;
ZAM
AN, D
EĞİŞ
İM V
E SÜ
REKL
İLİK
; KÜ
RESE
L BA
ĞLA
R
4.S
ınıf
1.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
BEN
1.
Bire
ysel
öze
llikl
erin
i tan
ır.
2.
Kişil
er a
rası
fizik
sel f
arkl
ılıkl
arın
öne
min
i aç
ıkla
r.
3.
Kend
isini
ark
adaş
ların
dan
ayıra
n fiz
ikse
l fa
rklıl
ıkla
ra ö
rnek
ler v
erir.
4.
Duyg
ular
ı ve
düşü
ncel
eri a
rasın
daki
ili
şkiy
i far
k ed
er.
5.
Fark
lı du
rum
lara
ait
duyg
u ve
dü
şünc
eler
ini i
fade
ede
r.
6.
Başk
alar
ının
duy
gu v
e dü
şünc
eler
ini
sayg
ı ile
kar
şılar
.
7.
Yaşa
mın
a ili
şkin
bel
li ba
şlı o
layl
arı
kron
oloj
ik sı
raya
koy
ar.
8.
Sahi
p ol
duğu
resm
i kim
lik b
elge
lerin
deki
bi
lgile
ri an
aliz
eder
ek k
işise
l kim
liğin
e ili
şkin
çık
arım
lard
a bu
lunu
r.
9.
Kişis
el ih
tiyaç
ların
ı list
eler
.
10. K
işise
l iht
iyaç
ların
ı nas
ıl ka
rşıla
dığı
nı
açık
lar.
11. A
rkad
aşla
rıyla
ken
disin
in k
işise
l ih
tiyaç
ları
aras
ında
ki b
enze
rlik
ve
fark
lılık
ları
karş
ılaşt
ırır.
Boy,
ağı
rlık,
saç
ren
gi,
göz
reng
i vb.
bire
ysel
öze
likle
ri üz
erin
de d
urul
ur (1
).
Kişis
el f
iziks
el ö
zelli
kler
in b
ireyl
erde
far
klı
olab
ilece
ği
üzer
inde
dur
ulur
(2).
Duyg
u ve
düş
ünce
ara
sında
ki fa
rklıl
ık v
urgu
lanı
r (4)
. Ba
şkal
arın
ın d
uygu
ve
düşü
ncel
erin
in k
endi
sinin
kind
en
fark
lı ol
abile
ceği
ger
çeği
nden
har
eket
le,
başk
alar
ının
du
ygu
ve
düşü
ncel
erin
e sa
ygı
duyu
lmas
ı ge
rekt
iği
vurg
ulan
ır (5
,6).
Yaşa
mın
a ili
şkin
öne
mli
görd
üğü
olay
ları
liste
lem
esi v
e za
man
şerid
i üze
rinde
sıra
ya k
oym
ası i
sten
ir (7
).
Kişis
el
ihtiy
açla
rını
liste
ler,
bunl
arı
hang
i ka
ynak
ları
kulla
nara
k ka
rşıla
dığı
nı
belir
tir
ve
arka
daşla
rının
ih
tiyaç
larıy
la k
arşıl
aştır
mal
arı i
sten
ir (9
, 10,
11)
.
Bi
reys
el
özel
lik (1
)
Fa
rklıl
ık
(2,3
)
So
yağa
cı (7
)
Du
ygu
(4,5
,6)
Dü
şünc
e (4
,5,6
)
Ki
şisel
ih
tiyaç
(9
,10,
11)
Re
smi k
imlik
(8
)
Kr
onol
oji
(7))
O
kury
azar
lık (8
)
El
eştir
el
düşü
nme
(11)
Ar
aştır
ma
bece
risi (
7)
Za
man
ı alg
ılam
a be
ceris
i ((7
)
45
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ĞRE
NM
E AL
ANI/L
ARI:
TOPL
UM
SAL
GRU
PLAR
VE
KURU
MLA
R; K
AYN
AKLA
R VE
İHTİ
YAÇL
AR;
ZAM
AN, D
EĞİŞ
İM V
E SÜ
REKL
İLİK
; KÜ
RESE
L BA
ĞLAR
; İN
SAN
LAR
VE
YÖN
ETİM
4. S
ınıf
2.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
AİLEM
1.
Aile
kav
ram
ını t
anım
lar.
Aile
kav
ram
ı, ka
vram
ın a
yırt
edi
ci ö
zelli
kler
i içe
rece
k şe
kild
e ta
nım
lanı
r (1)
. Ai
le (1
,2)
Oku
ryaz
arlık
(1, 1
6)
Eleş
tirel
düş
ünm
e (4
,5,7
,10,
13)
Araş
tırm
a be
ceris
i (6)
Zam
anı a
lgıla
ma
bece
risi (
6)
Mek
anı a
lgıla
ma
bece
risi (
15)
2.
Aile
nin
nasıl
olu
ştuğ
unu
açık
lar.
3.
Aile
bire
yler
inde
n ya
rarla
nara
k so
yağa
cını
ol
uştu
rur.
Aile
bire
yler
inde
n bi
lgile
r to
play
arak
sın
ıfta
bir
soy
ağac
ı olu
ştur
mal
arı i
sten
ir (3
).
4.
Kend
i aile
si ile
çev
resin
deki
diğ
er a
ilele
r ar
asın
daki
ben
zerli
k ve
fark
lılık
ları
karş
ılaşt
ırır.
5.
Az v
e ço
k ço
cukl
u ai
lele
rin o
lum
lu v
e ol
umsu
z yön
lerin
i kar
şılaş
tırır.
Aile
deki
çoc
uk s
ayısı
nın
aile
eko
nom
isi v
e ai
leni
n ge
lece
ği
açıla
rında
n ol
umlu
ve
ol
umsu
z yö
nler
i üz
erin
de d
urul
ur (5
).
6.
Sözlü
tarih
yön
tem
ini k
ulla
nara
k ai
lesin
in
geçm
işini
ara
ştıra
rak
rapo
r haz
ırlar
.
Çeşit
li ya
şlard
aki
aile
üye
lerin
den
bilg
i to
plan
arak
ai
leni
n ge
çmişi
hak
kınd
a bi
r rap
or h
azırl
anm
ası i
sten
ir (6
).
7.
Gel
enek
sel a
ile il
e gü
nüm
üz a
ile y
apısı
ar
asın
daki
fark
lar i
le il
gili
çıka
rımda
bul
unur
.
Geçm
iş ve
gün
ümüz
deki
aile
yap
ıları
üzer
inde
dur
ulur
(7
).
8.
Aile
deki
iş b
ölüm
ünün
aile
yaş
amın
daki
ön
emin
i açı
klar
. Ai
lede
ki i
ş bö
lüm
ünün
aile
düz
enin
e ve
iht
iyaç
ların
ka
rşıla
nmas
ına
etki
si üz
erin
de d
urul
ur (8
).
Aile
nin
gelir
ka
ynak
ları
ve
gide
rleri
belir
lene
rek
46
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
9.
Aile
nin
gelir
i ile
ihtiy
açla
rı ar
asın
daki
de
ngen
in n
asıl
koru
nduğ
unu
açık
lar.
arad
aki
deng
enin
nas
ıl ko
rund
uğu
üzer
inde
dur
ulur
(9
).
Gel
ir (9
)
Gid
er (9
)
10. D
ünya
nın
fark
lı ye
rlerin
deki
aile
lerle
ken
di
aile
si ar
asın
daki
ben
zerli
k ve
fark
lılık
ları
anal
iz ed
er.
Fark
lı ül
kele
rdek
i ai
lele
rle
kend
i ai
lesi
aras
ında
ki
benz
erlik
ve
fark
lılık
lar ü
zerin
de d
urul
ur (1
0).
11. A
ilesin
de k
arar
ların
nas
ıl al
ındı
ğını
açı
klar
. Ai
le iç
i dem
okra
si, a
ilede
ki k
arar
ların
nas
ıl al
ındı
ğı, b
u ka
rarla
rın n
asıl
uygu
land
ığı
ve a
ile ü
yele
rini
nasıl
et
kile
diği
bağ
lam
ında
ele
alın
ır (1
1, 1
2, 1
3).
12. A
ile ü
yele
ri ar
asın
daki
sevg
i ve
sayg
ı ili
şkisi
nin
aile
için
öne
min
i değ
erle
ndiri
r.
Aile
içi
dem
okra
si (1
3)
13. A
ile iç
i dem
okra
sinin
aile
de a
lınan
kar
arla
rın
uygu
lanm
ası a
çısın
dan
önem
ini
değe
rlend
irir.
14. A
ile iç
i ile
tişim
in a
ilede
ki m
utlu
luğa
etk
isini
an
aliz
eder
. Ai
lede
ile
tişim
in n
asıl
oldu
ğu v
e bu
ile
tişim
in a
ile
mut
lulu
ğuna
etk
isi ö
rnek
lerle
tart
ışılır
(14)
.
15. A
ilesin
in o
turd
uğu
evin
adr
esin
i söy
ler.
Aile
nin
otur
duğu
evi
n ad
resin
in y
azılı
ve
sözlü
ola
rak
ifade
edi
lmes
i sağ
lanı
r (15
).
16. E
ğitim
in a
ilede
baş
ladı
ğını
ve
haya
t boy
u de
vam
ett
iği f
ikrin
i far
k ed
er.
Aile
ya
şam
ının
eğ
itim
aç
ısınd
an
önem
i üz
erin
de
duru
lur (
16).
47
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LAR
I: YE
R VE
İNSA
NLA
R, B
İREY
, TO
PLU
MSA
L G
RUPL
AR V
E KU
RUM
LAR,
İNSA
NLA
R VE
YÖ
NET
İMİ,
ZAM
AN, D
EĞİŞ
İM V
E SÜ
REKL
İLİK
4. s
ınıf
3.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
YAŞADIĞIM ÇEVRE 1.
Ad
resin
i bilm
enin
öne
min
i açı
klar
.
2.
Otu
rduğ
u ev
in a
dres
ini y
azılı
ve
sözlü
ola
rak
ifade
ed
er.
3.
Yakı
n çe
vres
ini t
anır.
4.
Bulu
nduğ
u ye
rin k
roki
sini ç
izer.
5.
Çevr
esin
deki
her
hang
i bir
nesn
enin
ken
disin
e gö
re
bulu
nduğ
u co
ğraf
i yön
ü ifa
de e
der.
6.
Yön
bulm
ada
kulla
nıla
n yö
ntem
leri
açık
lar.
7.
Harit
a üz
erin
de y
önle
ri gö
ster
ir.
8.
Yakı
n çe
vres
inde
ki u
laşı
mın
nas
ıl sa
ğlan
dığı
nı a
çıkl
ar
9.
Çevr
esin
de u
laşı
mla
ilgi
li ya
şana
n so
runl
arı t
artış
arak
çö
züm
öne
riler
i get
irir.
10.
Yaşa
dığı
çev
reni
n do
ğal g
üzel
likle
rini n
asıl
koru
mas
ı ve
güze
lleşt
irmes
i ger
ektiğ
ini a
çıkl
ar.
11.
Yaşa
dığı
çev
reni
n te
mizl
iği v
e gü
zelle
ştiri
lmes
i ko
nusu
nda
üzer
ine
düşe
n so
rum
lulu
ğu y
erin
e ge
tirir .
12.
Oku
lun
kişis
el v
e to
plum
sal g
elişi
min
e ol
an e
tkisi
ni
açık
lar.
13.
Oku
lda
arka
daşla
rının
fark
lı gö
rüşle
rine
sayg
ı gös
terir
.
14.
Hak
ve so
rum
lulu
klar
ının
bili
ncin
de o
kul v
e sın
ıf ku
ralla
rına
uyar
.
15.
Yaşa
dığı
yer
e in
sanl
arın
ilk
ne z
aman
yer
leşt
iğin
i ar
aştır
ır.
16.
Yaşa
dığı
yer
e in
sanl
arın
niç
in y
erle
ştiğ
ini a
raşt
ırır.
Adre
s ya
zark
en s
okak
/cad
de a
dı,
evin
num
aras
ı, m
ahal
le/s
emt/
köy/
ilçe
adı,
post
a ko
du b
elirt
ilere
k ad
res y
azm
a üz
erin
de d
urul
ur (2
).
Yakı
n çe
vres
inde
bul
unan
bin
a, p
ark,
yol
, ağa
ç vb
. ne
snel
erin
fark
ına
varm
ası s
ağla
nır (
3).
Mah
alle
için
de e
vini
n ve
ya o
kulu
nun,
oku
lu iç
inde
sın
ıfını
n kr
okisi
ni ç
izm
e ça
lışm
ası y
aptır
ılır (
4).
Ana
ve a
ra y
önle
rin n
e ol
duğu
açı
klan
arak
, ke
ndi
konu
mun
a gö
re
öğre
ncile
rin
çevr
esin
deki
ne
snel
erin
yön
lerin
i ifa
de e
tmel
eri
isten
ir. D
aha
sonr
a yö
n bu
lmad
a ku
llanı
lan
pusu
la, k
utup
yıld
ızı,
karın
ca
yuva
sı vb
. yö
ntem
leri
nasıl
ku
llana
rak
yönl
erin
i bul
acak
ları
üzer
inde
dur
ulur
(5, 6
).
Bulu
nduğ
u ye
rden
çe
vres
inde
ba
şka
bir
yere
(o
kula
, al
ışver
iş m
erke
zine
vb)
hang
i ul
aşım
ar
açla
rıyla
(ö
zel,
topl
u ta
şıma
vb)
ulaş
ım
sağl
andı
ğını
ve
bu
ko
nuda
ya
şana
n so
runl
arı
tart
ışara
k ne
gib
i çöz
üm ö
neril
eri g
etire
bile
cekl
eri
üzer
inde
dur
ulur
(8, 9
, 10)
.
Oku
lun
bire
yin
zihin
sel,
duyg
usal
, fiz
ikse
l, da
vran
ışsal
ve
so
syal
gel
işim
ine
yapt
ığı
katk
ılar
üzer
inde
du
rulu
r. O
kul
ve
sınıft
a de
mok
rasi
kavr
amı
üzer
inde
du
rula
rak
arka
daşla
rının
ha
klar
ına
ve
görü
şlerin
e sa
ygı,
sınıf
ve
okul
ku
ralla
rına
uym
a gi
bi k
onul
ara
deği
nilir
(11,
12,
13)
.
Öğr
enci
lerin
yaş
adık
ları
yere
ne
zam
an v
e ne
den
insa
nlar
ın
yerle
ştiğ
ini
canl
ı ka
ynak
lard
an
ve
belg
eler
den
yara
rlana
rak
araş
tırm
ası
üzer
inde
du
rulu
r (14
, 15)
.
Adre
s (1,
2)
Krok
i (4)
Yö
n (5
,6,7
) U
laşı
m (8
,9)
Doğa
l güz
ellik
(1
0)
Kişis
el g
elişi
m
(12)
To
plum
sal
geliş
im (1
2)
Hak
(14)
So
rum
lulu
k (1
4)
Kültü
r (17
) Ek
onom
ik
etki
nlik
(18)
Ye
rel y
önet
im
(19)
Tekn
oloj
i (2
1,22
)
Mek
ânı
algı
lam
a (2
-8)
Yara
tıcı
düşü
nme
(9)
Sosy
al k
atılı
m
(11)
Zam
anı
algı
lam
a (1
4,17
)
Kişis
el v
e so
syal
ye
terli
k (1
1,13
,14)
İletiş
im v
e bi
lgi
tekn
oloj
ileri
yete
rliği
(2,2
2)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (2
1)
Araş
tırm
a (1
5,16
,20)
48
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LAR
I
4. s
ınıf
3.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
YAŞADIĞIM ÇEVRE
17.
Yaşa
dığı
yer
deki
kül
türe
l de
ğişim
i aile
sinde
n ör
nekl
erle
aç
ıkla
r.
18.
Yaşa
dığı
yer
deki
geç
mişt
en
günü
müz
e in
san
ilişk
ilerin
i ör
nekl
erle
açı
klar
.
18.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ya
şadı
ğı
yerd
eki e
kono
mik
etk
inlik
lerd
eki
deği
şimi ö
rnek
lerle
açı
klar
.
19.
Yaşa
dığı
yer
deki
yer
el
yöne
ticile
rin k
imle
r old
uğun
u ve
na
sıl se
çild
ikle
rini a
çıkl
ar.
20.
Yaşa
dığı
yer
deki
yer
el
yöne
ticile
rin g
örev
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı ara
ştırı
r.
21.
Bilim
ve
tekn
oloj
inin
ken
di
yaşa
mın
daki
etk
ilerin
i de
ğerle
ndiri
r.
22.
Kend
i yaş
amın
daki
tekn
oloj
ik
ürün
leri
etik
, eko
nom
ik v
e et
kili
kulla
nır.
Yaşa
dığı
yer
deki
ins
anla
rın
yem
e-iç
me,
kıy
afet
, tö
renl
er,
araç
ger
eçle
r vb
. kü
ltüre
l öz
ellik
lerin
geç
mişt
en g
ünüm
üze
olan
değ
işim
örn
ekle
rle a
çıkl
anır.
Yaşa
dığı
ye
rdek
i ko
mşu
luk,
ak
raba
lık,
yard
ımla
şma
ilişk
ileri
geçm
işten
gü
nüm
üze
örne
kler
le a
çıkl
anır.
Yaşa
dığı
yer
deki
mes
lekl
erde
ki, g
eçim
kay
nakl
arın
daki
, üre
tilen
ve
tüke
tilen
ürü
nler
vb.
ek
onom
ik e
tkin
likle
rdek
i değ
işim
geç
mişt
en g
ünüm
üze
örne
kler
le a
çıkl
anır.
Yaşa
dığı
yer
deki
(mah
alle
/köy
/kas
aba)
yer
el y
önet
icile
rin k
imle
r ol
duğu
ve
bunl
arın
nas
ıl gö
reve
gel
dikl
eri,
göre
v ve
soru
mlu
lukl
arı ü
zerin
de d
urul
ur.
Öğr
enci
lerin
kul
land
ıkla
rı te
knol
ojik
ürü
nler
i (ce
p te
lefo
nu, b
ilgisa
yar,
tabl
et, t
elev
izyon
, oy
un
araç
ları
vb)
başk
alar
ının
ha
klar
ını
göze
tere
k et
ik
ilkel
er
doğr
ultu
sund
a na
sıl
kulla
naca
klar
ı, bu
tek
nolo
jik ü
rünl
eri e
kono
mik
ve
etki
n ol
arak
kul
lanm
a yo
lları
hakk
ında
ör
nekl
er su
nulu
r.
.
49
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
BE
ŞİN
Cİ S
INIF
50
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ĞRE
NM
E AL
ANI/
LARI
: ZA
MAN
, DEĞ
İŞİM
VE
SÜRE
KLİL
İK, K
ÜLT
ÜR,
YER
VE
İNSA
NLA
R, T
OPL
UM
SAL
GRU
PLAR
VE
İNSA
NLA
R
5. sı
nıf
1.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KA
VRAM
LAR
BECE
RİLE
R
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜREL MİRASIMIZ
1.
Ülk
emizi
n kü
ltüre
l var
lıkla
rını
oluş
tura
n öğ
eler
e ör
nekl
er v
erir.
2.
Kültü
rel v
arlık
ların
, ins
anla
rın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ına
olan
kat
kısın
ın
önem
ini a
çıkl
ar.
3.
Yakı
n ve
uza
k ül
ke k
omşu
larım
ızın
kültü
rlerin
e ai
t öze
llikl
erin
ben
zerli
k ve
fark
lılık
ların
ı örn
ekle
rle
karş
ılaşt
ırır.
4.
Yakı
n çe
vres
i ve
ülke
mizi
n ta
rihi
geçm
işi o
lan
mim
ari y
apıla
rını
araş
tırır.
5.
Tarih
i mim
ari y
apıla
rı ya
pılış
za
man
ların
ı dik
kate
ala
rak
zam
an
çize
lges
i üze
rinde
gös
terir
.
6.
Tarih
i mim
ari y
apıla
rın ö
zelli
kler
ini
açık
lar.
7.
Kültü
rel v
arlık
larım
ızın
günü
müz
de
ne d
erec
e de
ğişim
e uğ
radı
ğını
ne
denl
eriy
le a
çıkl
ar.
8.
Kültü
rel v
arlık
larım
ızın
yok
olm
amas
ı içi
n ne
gib
i faa
liyet
lerin
ya
pılm
ası g
erek
tiğin
e ili
şkin
ön
erile
rde
bulu
nur.
9.
Mill
i bay
ram
larım
ızın
oluş
um
süre
cini
açı
klar
.
Halk
dan
slarım
ızda
kulla
nıla
n m
üzik
, kı
yafe
t ve
ara
ç ge
reçl
eri
nesn
e ve
ya
resim
lerle
ör
nekl
er.
Günü
müz
de
kulla
nılm
ayan
ve
ya
geliş
tirile
n ne
snel
eri,
yem
ek v
e ta
tlıla
rımızı
res
imle
r. Ba
yram
larım
ızı, d
üğün
lerim
izi v
e fe
stiv
alle
rimizi
ge
çmiş
ve g
ünüm
üzle
kıy
asla
yara
k ta
rtışı
r (1)
.
Ort
ak,
payl
aşıla
n kü
ltüre
l va
rlıkl
arın
ins
anla
rın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ına
katk
ısı
üzer
inde
dur
ulur
(2).
Yakı
n ve
uza
k ko
mşu
ülk
eler
in k
ültü
rel
varlı
klar
ının
ben
zer
ve f
arkl
ı yö
nler
i ar
aştır
ılara
k, ö
rnek
ler s
unul
ur (3
).
Ülk
emizd
e ve
yak
ın ç
evre
sinde
bul
unan
tarih
i mek
ânla
r hak
kınd
a bi
lgi t
opla
r (4)
.
Mim
ari y
apıla
rı bi
r za
man
şer
idi y
apar
ak m
imar
i yap
ıların
yap
ılış
yılla
rını o
şer
it üz
erin
de
işare
tler
ve
mim
ari
yapı
ların
öz
ellik
lerin
i (k
im
tara
fında
n,
niçi
n ya
pıld
ığı,
mim
ari a
nlay
ış vb
.) aç
ıkla
r (5,
6).
Bir
köm
ür ü
tüsü
nün,
ora
ğın,
şal
varın
, düğ
ünle
rin v
b. g
ibi e
tkin
lik v
e ne
snel
erin
gü
nüm
üzde
ned
en v
e na
sıl d
eğişi
me
uğra
dığı
nı a
çıkl
ar. (
7).
Geç
mişt
e ku
llanı
lan
nesn
e,ve
eşy
alar
ile
örf
ve
adet
lerin
nas
ıl ya
şatıl
acağ
ı ko
nusu
nda
araş
tırm
a ya
par (
8).
Mill
i ba
yram
ların
ne
za
man
ve
na
sıl,
hang
i ol
ayla
rdan
so
nra
kutla
nmay
a ba
şland
ığı a
çıkl
anır
(9).
Kültü
r (1,
3,6,
9)
Kültü
rel v
arlık
lar
(1,3
,4,5
,7,8
)
Mili
bay
ram
(6,9
)
Araş
tırm
a (1
,6,7
)
Zam
anı a
lgıla
ma
bece
riler
i (2 ,
7)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (5
,6,7
)
Yara
tıcı
düşü
nme
(8)
51
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
TOPL
UM
SAL
GRU
PLAR
VE
KURU
MLA
R, B
İREY
, İN
SAN
LAR
VE Y
ÖN
ETİM
İ
5
. sın
ıf
2.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
BİREY VE VATANDAŞ OLARAK HAK VE SORUMLULUKLARIM
1.
Gru
p, ro
l, so
rum
lulu
k ka
vram
ların
ı açı
klar
.
2.
İçin
de b
ulun
duğu
gru
plar
ile
grup
lara
ait
rolle
ri sır
alar
.
3.
Bulu
nduğ
u çe
şitli
grup
ve
kuru
mla
r içi
ndek
i ro
llerin
ger
ektir
diği
hak
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı fa
rk e
der.
4.
Gru
plar
ı olu
ştur
an b
ireyl
erin
soru
mlu
lukl
arın
ı ye
rine
getir
med
ikle
ri za
man
ort
aya
çıka
cak
sonu
çlar
ı far
klı g
rupl
ara
göre
örn
ekle
ndiri
r.
5.
Çocu
k ol
arak
hak
ların
ın o
lduğ
unu
ve b
unla
rın
yasa
lar i
le k
orun
duğu
nu fa
rk e
der.
6.
Kend
isi g
ibi b
aşka
ların
ın d
a ha
klar
ı old
uğun
u bi
lere
k di
ğerle
rinin
hak
ların
a sa
ygı g
öste
rir.
7.
Hakl
arı i
hlal
edi
ldiğ
inde
, hak
kını
ara
r.
8.
Vata
ndaş
lık k
avra
mın
ın a
nlam
ını a
çıkl
ar.
9.
KKTC
vat
anda
şı ol
arak
sahi
p ol
duğu
vat
anda
şlık
hak
ve so
rum
lulu
klar
ına
örne
kler
ver
ir.
10.
İyi b
ir va
tand
aş o
labi
lmek
için
, han
gi
davr
anışl
ar g
öste
rmes
i ger
ektiğ
ini a
çıkl
ar.
Öğr
enci
ye i
çind
e bu
lund
uğu
bir
izcili
k, s
por
takı
mla
rı, f
olkl
or
grup
ları,
sın
ıf ar
kada
şı, e
tüt a
rkad
aşı v
b. g
ibi g
rupl
arda
ki ro
lleri
ve
bu ro
llerin
ger
ektir
diği
hak
ve
soru
mlu
lukl
ar a
çıkl
anır
(2, 3
).
Öğr
enci
lerin
da
ha
önce
leri
soru
mlu
luğu
nu
yerin
e ge
tirm
ediğ
i du
rum
lar o
lduy
sa ö
rnek
ler v
erm
esi v
e or
taya
çık
an so
nuçl
arın
sını
f or
tam
ında
tart
ışılm
ası s
ağla
nır (
4).
Öğr
enci
lerin
“Ç
ocuk
Ha
klar
ı Sö
zleşm
esi’n
i”
bulm
alar
ı ist
enir.
M
adde
leri
üzer
inde
tart
ışılır
(5).
Çocu
k ha
klar
ını n
erel
erde
ara
mas
ı ger
ektiğ
i hak
kınd
a bi
lgi s
ahib
i ol
ur.
Sosy
al h
izmet
ler
daire
sinin
gör
evle
ri ha
kkın
da a
raşt
ırma
yapa
r (7)
.
Vata
ndaş
lık h
ak v
e so
rum
lulu
klar
ının
yas
alar
la v
erild
iğin
i öğr
enir.
Ya
sala
r çer
çeve
sinde
ken
disin
e ve
rilen
hak
lara
örn
ekle
r ver
ir (9
).
Kam
u m
alla
rına
zara
r ve
rmem
esi g
erek
tiğin
i, to
plan
an v
ergi
lerle
ül
keni
n ka
lkın
mas
ına
olan
et
kisin
i vb
gi
bi
fark
lı da
vran
ışlar
ı ör
nekl
er. (
10).
Grup
(1,2
,3,4
)
Rol (
1,2,
3)
Soru
mlu
luk
(1,3
,4,6
,9)
Çocu
k ha
klar
ı (5
,6,7
)
Vata
ndaş
lık
(8,9
,10)
Sosy
al k
atılı
m
bece
riler
i (6,
7)
Kişis
el v
e so
syal
ye
terli
k (4
,6,7
)
52
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ĞREN
ME
ALAN
I/LA
RI:
TOPL
UM
SAL
GRU
PLAR
VE
KURU
MLA
R, B
İREY
, İN
SAN
ALR
VE Y
ÖN
ETİM
İ
5
. sın
ıf
3.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
TOPLUMSAL KURUMLAR
1.
Topl
umla
rın te
mel
ihtiy
açla
rıyla
bu
ihtiy
açla
ra
hizm
et v
eren
kur
umla
rı ili
şkile
ndiri
r.
2.
Topl
umsa
l kur
um h
izm
etle
rinin
, ins
an
yaşa
mın
daki
etk
isini
değ
erle
ndiri
r.
3.
Topl
umsa
l kur
um h
izm
etle
rinde
ken
di ü
zerin
e dü
şen
göre
v ve
soru
mlu
lukl
arı y
erin
e ge
tirir.
4.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı, ça
lışm
a al
anla
rına
göre
sını
fland
ırır.
5.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı, ça
lışm
alar
ın
sonu
çlar
ına
göre
değ
erle
ndiri
r.
6.
Topl
umsa
l iht
iyaç
lara
hizm
et v
eren
kur
umla
rın
ve si
vil t
oplu
m k
urul
uşla
rının
çal
ışmal
arı v
e ge
lişm
eler
i kon
usun
da g
örüş
ve
öner
ide
bulu
nur.
7.
Bire
yler
in ro
lleri
açıs
ında
n siv
il to
plum
ku
rulu
şların
ı res
mi k
urum
ve
kuru
luşla
rla
karş
ılaşt
ırır.
Eğim
de
okul
ların
, sa
ğlık
ta
hast
anel
erin
, hu
kukt
a m
ahke
mel
erin
, sp
orda
fed
eras
yonl
arın
vb
gibi
tem
el i
htiy
açla
rın k
arşıl
anm
ası
için
ol
uştu
rula
n ku
rum
lara
örn
ekle
r ver
ir (1
).
Topl
umsa
l kur
umla
rın in
sanl
arın
ihtiy
açla
rını k
arşıl
amad
aki e
tkisi
ve
önem
i üze
rinde
dur
ulur
(2).
Topl
umsa
l ku
rum
ların
hi
zmet
lerin
i ye
rine
getir
med
e öğ
renc
ilerin
üz
erin
e dü
şen
göre
v ve
soru
mlu
lukl
arın
nel
er o
lduğ
u ve
bun
ların
nas
ıl ye
rine
getir
ilmes
i ger
ektiğ
i tar
tışılı
r (3)
.
Öğr
enci
lerd
en
çevr
eler
inde
ki
sivil
topl
um
örgü
tlerin
i ar
aştır
arak
, bu
nlar
ı çal
ışma
alan
larıy
la b
irlik
te li
stel
emel
eri i
sten
ir. B
unla
rın d
aha
etki
n ça
lışab
ilmel
eri i
çin
öğre
ncile
rden
öne
riler
de b
ulun
mal
arı i
sten
ir (4
, 5, 6
).
Bire
yler
in r
olle
ri ve
kat
ılım
ı aç
ısınd
an s
ivil
ve r
esm
i ku
rulu
şlar
ın
çalış
mal
arı k
arşıl
aştır
ılır (
7).
Topl
umsa
l kur
um
(1,2
,3,5
,6,7
)
Sivi
l top
lum
ku
rulu
şu (4
,5,6
,7)
Resm
i kur
um
(1,7
)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (1
,2,4
,5,7
)
Sosy
al k
atılı
m
bece
riler
i (3)
Yara
tıcı
düşü
nme
(6)
53
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
YER
VE İN
SAN
LAR
5. s
ınıf
4.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KAV
RAM
LAR
BECE
RİLE
R
ÜLKEMİZİN KONUMU
1.
Harit
a, p
lan
ve ö
lçek
kav
ram
ların
ı ta
nım
lar.
2.
Harit
a ve
pla
n ar
asın
daki
fark
ları
açık
lar.
3.
Ölç
ek ç
eşitl
erin
e ör
nekl
er v
erer
ek
açık
lar.
4.
Ölç
ekte
n ya
rarla
nara
k ha
rita
üzer
inde
ki ik
i nok
ta a
rşas
ında
ki
gerç
ek m
esaf
eyi b
ulur
.
5.
Fizik
i ve
siyas
i har
itala
r ara
sında
ki
benz
erlik
ve
fark
lılık
ları
açık
lar.
6.
Harit
alar
üze
rinde
kul
lanı
lan
sem
bol
ve iş
aret
lerin
anl
amla
rını a
çıkl
ar.
7.
Mer
idye
n, p
aral
el, e
kvat
or, y
arı k
üre,
ku
tup
kavr
amla
rını a
çıkl
ar.
8.
KKTC
’nin
dün
ya h
arita
sında
ki
mat
emat
ikse
l kon
umun
u sö
yler
.
9.
KKTC
’nin
dün
ya h
arita
sına
göre
ko
num
unun
ava
ntaj
ları
ve
deza
vant
ajla
rını k
arşıl
aştır
ır.
Sını
fa g
etiri
len
harit
a ve
pla
n ar
asın
daki
fark
ları
sıral
ar (2
).
Harit
alar
üze
rinde
kul
lanı
lan
ölçe
k çe
şitle
rini k
eşfe
der (
3).
Mat
emat
ik d
ersin
den
de y
arar
lana
rak
harit
ada
iki
nokt
a ar
asın
daki
ge
rçek
mes
afey
i hes
apla
r (4)
.
Sını
fa g
etiri
lece
k fiz
iki v
e siy
asi h
arita
lar a
rasın
daki
fark
ı sıra
lar (
5).
Harit
alar
da k
ulla
nıla
n se
mbo
l ve
işare
tleri
okur
-yaz
ar. (
: Hav
aala
nı,
kam
p al
anı g
ibi)
(6).
KKTC
’nin
dün
yada
ki k
onum
a gö
re y
erin
i kü
re v
e ha
ritad
a bu
lur
ve
göst
erir.
Ayr
ıca
hang
i ya
rım k
üred
e, e
nlem
ve
boyl
amda
old
uğun
u ar
aştır
arak
ark
adaş
ların
a aç
ıkla
r (8)
.
Yaşa
m
koşu
ların
a ba
kara
k KK
TC’n
in
mat
emat
ikse
l ko
num
una
göre
ik
limse
l ve
eko
nom
ik o
lara
k av
anta
jları
ve d
ezav
anta
jları
araş
tırm
a ya
para
k gö
rüşle
rini s
ınıf
orta
mın
da a
çıkl
ar (9
).
Harit
a(1,
2,3,
4,5,
6,8,
9)
Plan
(1,2
)
Ölç
ek (1
,3,4
)
Mer
idye
n (7
,8,9
)
Para
lel (
7,8,
9)
Ekva
tor (
7,8,
9)
Yarı
küre
(7)
Kutu
p (7
)
Mat
emat
ikse
l kon
um
(8)
Oku
ryaz
arlık
(4
,5,6
,9)
Mek
ânı a
lgıla
ma
bece
riler
i (8,
9)
54
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ĞRE
NM
E AL
ANI/
LARI
: İN
SAN
ALR
VE Y
ÖN
ETİM
İ, ZA
MAN
, DEĞ
İŞİM
VE
SÜRE
KLİL
İK, T
OPL
UM
SAL
GRU
PLAR
VE
KURU
MLA
R
5. sı
nıf
5.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KA
VRAM
LAR
BECE
RİLE
R
ÜLKEMİZİN YÖNETİMİ
1.
Geçm
işten
gün
ümüz
e fa
rklı
yöne
tim
şeki
llerin
i açı
klar
.
2.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ül
kem
izde
ki fa
rklı
yöne
tim şe
kille
rini a
çıkl
ar.
3.
Günü
müz
deki
en
yayg
ın y
önet
im şe
klin
i ne
denl
eriy
le a
çıkl
ar.
4.
Dem
okra
tik y
önet
imi o
lan
bir ü
lken
in,
yöne
tsel
yap
ısını
n öz
ellik
lerin
i açı
klar
.
5.
Topl
umsa
l yaş
amı d
üzen
leye
n ya
sala
rın
varlı
ğını
ve
önem
ini f
ark
eder
.
6.
Ülk
emizi
n m
erke
zi yö
netim
inde
rol a
lan
birim
leri
ve g
örev
lerin
i açı
klar
.
7.
Mer
kezi
yöne
timde
yer
ala
n ki
şiler
in g
örev
e ge
lme
şeki
llerin
i açı
klar
8.
Mer
kezi
yöne
time
ve si
vil t
oplu
m
kuru
luşla
rının
yön
etim
ine
seçi
lebi
lme
koşu
lların
ı kar
şılaş
tırır.
9.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ın ü
lke
yöne
timin
e ka
tkısı
nı d
eğer
lend
irir.
Mon
arşik
, ol
igar
şik,
teok
ratik
, fe
dera
syon
, de
mok
rasi
vb
. gi
bi
yöne
tim şe
kille
ri üz
erin
de d
urul
ur.
(1).
Kıbr
ıs’ta
ha
ngi
uyga
rlıkl
arın
ha
ngi
yöne
tim
şekl
iyle
yö
netil
diği
ni
araş
tırıp
sını
fta
tart
ışıla
rak
sıral
amal
arı i
sten
ir (2
).
Dem
okra
tik y
önet
imin
hal
kın
kend
i ken
disin
i yön
etm
esin
e da
yand
ığı
üzer
inde
dur
ulur
ve
dem
okra
tik b
ir yö
netim
in ö
zelli
kler
i açı
klan
ır (3
, 4)
.
Anay
asa
ve d
iğer
yas
alar
ın t
oplu
msa
l ya
şam
a et
kile
ri üz
erin
de
duru
lur (
5).
Mer
kezi
yöne
timde
cum
hurb
aşka
nını
n, m
eclis
in,
baka
nlık
ların
ve
yere
l ku
rulu
şların
(k
aym
akam
lıkla
rın)
nele
r ol
duğu
ve
bu
nlar
ın
göre
vler
i açı
klan
ır (6
).
Mer
kezi
yöne
time
gele
n ki
şiler
in n
asıl
o gö
reve
gel
dikl
erin
i ve
kaç
yıl
süre
yle
seçi
ldik
leri
hakk
ında
bilg
i top
lanı
r (7)
.
Mer
kezi
yöne
time
ve
sivil
topl
um
kuru
luşla
rının
yö
netim
ine
seçi
lebi
lmek
içi
n ki
şiler
in n
e gi
bi ö
zelli
kler
i ta
şımas
ı ge
rekt
iğin
i ta
rtışı
r (8)
.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ın ü
lke
yöne
timin
e na
sıl v
e ha
ngi y
önle
rden
ka
tkıla
r yap
tığı ö
rnek
ler v
erile
rek
tart
ışılır
(9).
Mon
arşi
(1,2
)
Olig
arşi
(1,2
)
Teok
rasi
(1)
Fede
rasy
on (1
,2)
Dem
okra
si (1
,2,3
,4)
Yasa
(5,7
,8)
Mer
kezi
yöne
tim
(6,7
,8)
Sivi
l top
lum
ku
rulu
şu (8
,9)
Araş
tırm
a (2
,5)
Eleş
tirel
düş
ünm
e (3
,9)
Zam
anı a
lgıla
ma
bece
risi (
1,2,
3)
55
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
KAYN
AKLA
R VE
İHTİ
YAÇL
AR, B
İREY
, YER
VE
İNSA
NLA
R
5. s
ınıf
6.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KA
VRAM
LAR
BECE
RİLE
R
ÜRETTİKLERİMİZ VE PAYLAŞIMI
1.
KKTC
’nin
eko
nom
ik fa
aliy
etle
rini
açık
lar.
2.
Ülk
emizi
n co
ğraf
ik k
onum
una
ve si
yasi
duru
mun
a gö
re e
kono
mik
fa
aliy
etle
rimizi
ilişk
ilend
irir.
3.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
fa
aliy
etle
ri fa
rk e
der.
4.
Ülk
esin
de ü
retil
enle
rin, ü
lke
ekon
omisi
ne k
atkı
sını d
eğer
lend
irir.
5.
Turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
eki y
eri
konu
sund
a fik
ir ge
liştir
ir.
6.
Üre
time
katk
ıda
bulu
nma
konu
sund
a gö
rüş g
elişt
irir.
7.
Bilin
çli t
üket
icin
in ö
zelli
kler
ini
örne
kler
le a
çıkl
ar.
8.
Bilin
çli t
üket
imin
aile
ve
ülke
ek
onom
isine
etk
isini
değ
erle
ndiri
r.
9.
Bilin
çli t
üket
imin
doğ
aya
etki
sini a
naliz
ed
er.
10.
Tüke
tici h
akla
rının
old
uğun
u fa
rk e
der.
KKTC
’inde
ger
çekl
eştir
ilen
ekon
omik
faa
liyet
lerd
en t
arım
ve
hayv
ancı
lık,
sana
yi, t
urizm
, eği
tim, t
icar
et v
e m
aden
cilik
vb.
gib
i etk
inlik
leri
araş
tırır
( 1).
KKTC
’dek
i ek
onom
ik
faal
iyet
lerin
KK
TC’in
in
coğr
afi
ve
siyas
i ko
num
uyla
ili
şiklis
i kur
ulur
(2).
Üre
timin
mill
i gel
iri a
rtırd
ığı,
bunu
n da
hal
ka y
ansıd
ığı ü
zerin
de d
urul
ur (4
).
İki ü
lke
aras
ında
gel
işmiş
olan
bir
turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
e et
kin
bir
rol
oyna
dığı
nı ö
rnek
lerle
kav
rar.
(5).
Gru
plar
hal
inde
ara
ştırm
a ya
para
k ke
ndi d
üşün
cele
rince
üre
time
nasıl
kat
kı
koya
cakl
arı k
onus
unda
pro
jele
r ger
çekl
eştir
ir (6
).
Bilin
çli b
ir tü
ketic
inin
han
gi ö
zelli
kler
i taş
ımas
ı ger
ektiğ
i üze
rinde
dur
ular
ak,
bilin
çli t
üket
imin
eko
nom
iye,
çev
reye
ve
kend
isine
ola
n et
kisin
i ara
ştırı
r ve
so
nuçl
arın
dan
bir ç
ıkar
ım e
lde
eder
(7, 8
, 9).
Mağ
dur
olan
bi
r tü
ketic
inin
ha
kkın
ı na
sıl
ve
nerd
e ar
amas
ı ge
rekt
iği
konu
sund
a fik
ir sa
hibi
olu
r (10
).
Ekon
omik
faal
iyet
(1
,2,3
)
Turiz
m (1
,2,3
,4,5
)
Üre
tim (5
,6)
Bilin
çli t
üket
im
(7,8
,9)
Tüke
tici h
akla
rı (1
0)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (2
,4,8
,9)
Yara
tıcı
düşü
nme
(5,6
)
Sosy
al k
atılı
m
(6,1
0)
56
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
KÜRE
SEL
BAĞL
AR, Z
AMAN
, SÜ
REKL
İLİK
VE
DEĞ
İŞİM
, KAY
NAK
ALR
VE İH
TİYA
ÇLAR
, YER
VE
İNSA
NLA
R
5
. sın
ıf
7.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
ÜLKEMİZİN DÜNYAYLA BAĞLANTISI
1.
Günü
müz
de u
laşım
ın ö
nem
ini a
çıkl
ar.
2.
Düny
ada
ve ü
lkem
izde
kulla
nıla
n ul
aşım
sis
tem
lerin
i kar
şılaş
tırır.
3.
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım
siste
mle
rinde
kul
lanı
lan
araç
ları
sıral
ar.
4.
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım
siste
mle
rinin
geç
mişt
en g
ünüm
üze
nasıl
de
ğişt
iğin
i açı
klar
.
5.
Ülk
emizd
eki u
laşı
m si
stem
lerin
i ül
kem
izin
coğr
afi k
onum
uyla
ili
şkile
ndiri
r.
6.
Tica
retin
eko
nom
ik a
çıda
n ön
emin
i aç
ıkla
r.
7.
Ula
şım
ın ti
care
tle il
işkisi
ni k
urar
.
8.
KKTC
ve
fark
lı ül
kele
r ara
sında
ek
onom
ik a
lış- v
eriş
oldu
ğunu
fark
ede
r.
9.
İletiş
imde
med
yanı
n ön
emin
i örn
ekle
rle
açık
lar.
10.
KKTC
’dek
i med
ya k
ayna
klar
ını s
ırala
r.
11.
Med
ya k
ayna
klar
ı hak
kınd
a bi
lgile
nere
k on
ları
etki
n bi
r şek
ilde
kulla
nır.
Zam
an k
azan
man
ın u
laşım
açı
sında
n ön
emli
oldu
ğunu
açı
klar
(1).
Düny
a ül
kele
ri ile
ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım s
istem
lerin
i ara
ştırı
r. Bu
nlar
ın k
ulla
nım
am
açla
rını r
esim
lerle
açı
klay
ıp k
arşıl
aştır
ır (2
, 3).
Ülk
emizd
e ge
çmişt
en g
ünüm
üze
kulla
nıla
n ul
aşım
ara
çlar
ında
ki
deği
şim ü
zerin
de d
urul
ur (4
).
Ülk
emizi
n ye
r şe
kille
ri ile
kul
lanı
lan
ulaş
ım s
istem
leri
aras
ında
ki
ilişk
i kur
ulur
(5).
Tica
retin
eko
nom
ik ö
nem
ini
kavr
ar.
Tica
retin
ger
çekl
eşm
esi
için
ge
rekl
i ola
n ul
aşım
ın n
asıl
yapı
ldığ
ını a
çıkl
ayar
ak, u
laşım
ve
ticar
et
aras
ında
ki il
işki k
urul
ur (6
,7).
Ülk
emizd
e ür
etilm
eyen
ve
di
ğer
ülke
lerd
en
alm
ak
zoru
nda
oldu
ğum
uz
ürün
leri,
di
ğer
ülke
lere
sa
tmış
oldu
ğum
uz
üret
im
fazla
sı ür
ünle
ri ar
aştır
ıp b
ulm
ası
isten
ir. A
yrıc
a iç
ve
dış
ticar
et
hakk
ında
bilg
i sah
ibi o
lur (
8).
Günü
müz
ün
tekn
oloj
i ça
ğı
oldu
ğunu
,
tekn
oloj
ik
araç
ların
ya
rdım
ıyla
bilg
iye
ulaş
man
ın k
olay
lıkla
rını a
çıkl
ar. A
yrıc
a m
edya
nın
da b
urad
aki e
tkin
rolü
üze
rinde
tart
ışır (
9).
Med
ya k
ayna
klar
ını n
asıl
etki
n ku
llana
bilir
kon
usun
da ç
evre
sinde
bu
luna
n ki
şiler
den
yard
ım a
lara
k pr
oje
geliş
tirir
(11)
.
Ula
şım
(1,2
,3,4
,5,7
)
Ula
şım
siste
mle
ri (2
,3,4
,5)
Tica
ret (
6,7,
8)
Med
ya
(9,1
0,11
)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (2
,5,7
)
Sosy
al k
atılı
m
(11)
Araş
tırm
a (3
, 5)
57
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
AL
TIN
CI S
INIF
58
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
TOPL
UM
SAL
GRU
PLAR
VE
KURU
MLA
R, K
ÜLT
ÜR,
BİL
İM, T
EKN
OLO
Jİ VE
TO
PLU
M, K
ÜLT
ÜR
6. s
ınıf
1.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
SOSYAL OLAYLARI ANLAMAK
1.
Sosy
al o
layı
n an
lam
ını a
çıkl
ar.
2.
Yakı
n çe
vres
inde
yaş
anan
sosy
al o
layl
ara
örne
kler
ver
ir.
3.
Sosy
al o
layl
arın
insa
nlar
ın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ında
n do
ğduğ
unu
fark
ede
r.
4.
Sosy
al o
layl
arın
sosy
alle
şme
yolu
yla
gele
cek
nesil
lere
akt
arıld
ığın
ı alg
ılar.
5.
Bir s
osya
l ola
yın
oluş
um sü
reci
ni v
e so
nuçl
arın
ı ar
aştır
ma
yapa
rak
belir
ler.
6.
Sosy
al o
layl
arın
çok
lu n
eden
ve
sonu
çlar
ı ol
duğu
nu ö
rnek
bir
sosy
al o
lay
üzer
inde
ana
liz
eder
.
7.
Sosy
al o
layl
arın
insa
nlar
üze
rinde
ki e
tkile
rini
bir s
osya
l ola
y üz
erin
de a
naliz
ede
r.
8.
Med
yanı
n so
syal
ola
ylar
üze
rinde
ki e
tkisi
ni fa
rk
eder
.
Sosy
al o
layl
arın
öze
llikl
eri ü
zerin
de d
urul
arak
sos
yal o
lay
kavr
amın
ın a
nlam
ı açı
klan
ır (1
)
Yakı
n çe
vred
e ya
şana
n fa
rklı
sosy
al
olay
ör
nekl
eri
üzer
inde
dur
ulur
(2)
Sosy
al o
layl
arın
bird
en ç
ok in
sanı
n ye
r alm
asıy
la o
luşt
uğu
üzer
inde
dur
ulur
(3)
Sosy
al
olay
ların
so
syal
leşm
e yo
luyl
a ge
lece
k ne
sille
re
akta
rıldı
ğı ö
rnek
ler ü
zerin
de d
urul
ur (4
)
Öğr
enci
lerin
bi
r so
syal
ol
ay
seçe
rek
oluş
um
süre
cini
, bo
yutla
rını v
e so
nuçl
arın
ı ara
ştırm
alar
ı ist
enir
(5)
İnce
lene
n so
syal
ola
y üz
erin
de s
osya
l ola
ylar
ın b
irden
çok
ne
den
ve so
nucu
nun
oldu
ğu g
öste
rilir
(6)
Bir
sosy
al o
lay
seçi
lere
k in
sanl
ar ü
zerin
deki
olu
mlu
ya
da
olum
suz e
tkile
ri üz
erin
de d
urul
ur (7
)
Med
yanı
n gü
nüm
üzde
sos
yal
olay
lar
üzer
inde
ne
tür
etki
leri
oldu
ğu ö
rnek
sosy
al o
layl
ar ü
zerin
de g
öste
rilir
(8)
So
syal
ola
y (1
-8)
So
syal
leşm
e (3
,4)
M
edya
(8)
Ar
aştır
ma
(2,5
6,7)
El
eştir
el d
üşün
me
(5,6
,7)
İle
tişim
ve
bilg
i te
knol
ojile
ri ye
terli
ği
(8)
59
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
YER
VE İN
SAN
LAR,
ZAM
AN, D
EĞİŞ
İM V
E SÜ
REKL
İLİK
6
. sın
ıf 2.
ÜN
İTE
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı AÇ
IKLA
MAL
AR
Tem
el
Kavr
amla
r Be
ceril
er
İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ DÜNYA
1.
Düny
anın
tekt
onik
olu
şum
unda
ki d
eğişi
m
ve sü
rekl
iliğe
kan
ıtlar
gös
terir
.
2.
Jeol
ojik
zam
anla
rın ö
zelli
kler
ini t
ekto
nik
olay
larla
ilişk
ilend
irere
k aç
ıkla
r.
3.
Yer ş
ekill
erin
i olu
ştur
an fa
ktör
leri
oluş
um
kayn
akla
rına
göre
sını
fland
ırır.
4.
İnsa
n fa
aliy
etle
rinde
n yo
la ç
ıkar
ak b
eşer
î sis
tem
lerin
coğ
rafy
anın
kon
ular
ı içe
risin
deki
ye
rini a
çıkl
ar.
5.
İnsa
n fa
aliy
etle
rinin
yer
yüzü
değ
işim
ine
etki
sini a
çıkl
ar.
6.
Düny
amızı
n fa
rklı
jeol
ojik
zam
anla
rda
deği
şim v
e sü
rekl
iliğ i
ni c
oğra
fi aç
ıdan
ana
liz
eder
.
7.
Doğa
l çev
reni
n in
san
faal
iyet
lerin
e et
kile
rini
ve in
sanl
arın
doğ
al ç
evre
ye u
yum
sü
reçl
erin
i kar
şılık
lı ili
şkile
ri çe
rçev
esin
de
anal
iz ed
er.
8.
Örn
ekle
rden
yar
arla
nara
k do
ğal o
rtam
da
insa
n et
kisiy
le m
eyda
na g
elen
değ
işim
lerin
so
nuçl
arın
ı ana
liz e
der.
9.
Doğa
l afe
tleri;
olu
şum
ned
enle
ri, ö
zelli
kler
i, da
ğılış
ları
ve in
sanl
ara
olan
etk
ileri
bakı
mın
dan
anal
iz ed
er.
10.
İnsa
nlar
ın d
oğal
afe
tlerin
olu
şum
una
etki
sini,
afet
bili
ncin
in g
elişt
irilm
esi
açısı
ndan
değ
erle
ndiri
r.
Düny
anın
içya
pısı
ile il
gili
gene
l bilg
iler v
erili
r (1)
.
Düny
anın
har
eket
liliğ
i ve
jeol
ojik
zam
anla
rın ö
zelli
kler
i üze
rinde
dur
ulur
(2
).
İnsa
n fa
aliy
etle
ri ve
coğ
rafy
a ili
şkisi
üze
rinde
dur
ulur
. İns
an fa
aliy
etle
rinin
co
ğraf
ya k
onul
arı i
çind
eki y
erin
in fa
rkın
a va
rmas
ı sağ
lanı
r (4,
5).
Düny
ada
görü
len
doğa
l afe
tlerin
nel
er o
lduğ
u lis
tele
nir.
Doğa
l afe
tlerin
dü
nya
üzer
inde
ned
en f
arkl
ılıkl
ar g
öste
rdiğ
i ve
far
klı
etki
lere
seb
ep
oldu
ğu b
elirt
ilir.
Doğa
l af
etle
rden
kor
unm
a yo
lların
a yö
nelik
öne
riler
üz
erin
de d
urul
ur (7
).
Yakı
n çe
vred
e se
l, rü
zgar
ve
depr
em g
ibi a
fetle
rin g
örül
ebile
ceği
dik
kate
al
ınar
ak, b
u af
etle
rin z
arar
ını e
n az
a in
dirm
ek iç
in a
lınab
ilece
k ön
lem
lerin
ne
ler o
labi
lece
kler
i üze
rinde
dur
ulur
(8, 9
).
Su,
ener
ji ve
be
sin
döng
üsü
diya
gram
ların
dan
yara
rlana
rak
doğa
l sis
tem
lerin
etk
ileşim
i örn
ekle
ndiri
lir. B
u dö
ngül
erin
birb
irler
ine
etki
leri
ve
siste
m il
işkisi
ana
liz e
dile
bilir
(10)
.
Ekos
istem
kav
ram
ağı
olu
ştur
ulur
. Su
ekos
istem
ine
ait
unsu
rlard
an y
ola
çıkı
lara
k bu
nun
(su
ekos
istem
inin
) ya
şam
içi
n ön
emi
üzer
inde
dur
ulur
. (1
3).
Jeol
ojik
de
vir
(2,6
)
Tekt
onizm
a (1
,3,9
,12)
Doğa
l af
et
(9,1
0,12
)
Levh
a te
kton
iği
(1,3
,12)
Ekos
istem
(5
,7,1
3)
Su
döng
üsü
(13)
Eleş
tirel
düş
ünm
e (1
,2,3
,4,6
,12)
Mek
ânı a
lgıla
ma
bece
riler
i (4,
5,7,
8)
Araş
tırm
a (1
,8)
60
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
11.
Kaya
çlar
ın ö
zelli
kler
i ile
yer
yüzü
şeki
llerin
in
oluş
um sü
reçl
erin
i iliş
kile
ndiri
r.
12. L
evha
tekt
oniğ
i ile
dep
rem
kuş
akla
rı, sı
cak
su k
ayna
klar
ı ve
volk
anla
rın d
ağılı
şını
ilişk
ilend
irir.
13. E
kosis
tem
i olu
ştur
an u
nsur
ları,
ene
rji a
kışın
ı ek
osist
emin
dev
amlıl
ığı a
çısın
dan
anal
iz ed
er.
61
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
YER
VE İN
SAN
LAR,
ZAM
AN, D
EĞİŞ
İM V
E SÜ
REKL
İLİK
, KAY
NAK
ALR
VE İH
TİYA
ÇLAR
, İN
SAN
ALR
VE Y
ÖN
ETİM
İ
6. s
ınıf
3.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
YERYÜZÜNDE NÜFUS VE YERLEŞME
1.
Yerle
şmey
i etk
ileye
n fa
ktör
leri
sınıfl
andı
rır.
2.
Yerle
şme
ve e
kono
mik
faal
iyet
ler
aras
ında
ki il
işkiy
i açı
klar
.
3.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ye
rleşm
e ve
ko
nut i
lişki
sine
örne
kler
ver
ir.
4.
Nüf
us
hare
ketle
ri ile
ye
rleşm
eler
de
mey
dana
ge
len
deği
şimi
ve
bunu
n so
nuçl
arın
ı ana
liz e
der.
5.
Göç
kav
ram
ını a
çıkl
ar.
6.
Göç
har
eket
leri
sonu
cu o
rtay
a çı
kan
soru
nlar
ı ve
bu
so
runl
ara
bulu
nan
çözü
m y
olla
rını t
artış
ır.
7.
Kent
ve
kırs
al h
ayat
ta o
rtay
a çı
kan
bire
ysel
ve
to
plum
sal
soru
nlar
ı ve
çö
züm
yol
ların
ı tar
tışır.
8.
Yerle
şme,
kon
ut v
e yö
netim
iliş
kisin
i an
aliz
eder
.
9.
Gele
cekt
e ol
uşac
ak
yerle
şmel
er
hakk
ında
tahm
inde
bul
unur
.
10.
Kent
ve
kı
rsal
ye
rleşm
eler
ar
asın
daki
fark
ları
açık
lar.
İnsa
nlar
ın y
erle
şme
yeri
olar
ak s
eçtik
leri
yerle
rin ö
zelli
kler
i örn
ekle
rle
açık
lanı
r. Bu
nun
coğr
afi ş
artla
rla il
işkisi
açı
klan
ır (1
).
Ekon
omik
fa
aliy
etle
rin
yerle
şme
üzer
inde
ki
etki
leri
çevr
emizd
en
örne
kler
ver
erek
açı
klan
ır (2
).
Ülk
emizd
eki
göçü
n ne
den
ve s
onuç
ların
a ta
rihte
n ve
gün
ümüz
den
örne
kler
ver
ilir.
Köyd
en k
ente
göç
, yu
rt d
ışına
göç
ve
bunl
arın
siy
asi,
sosy
al, k
ültü
rel,
ekon
omik
boy
utla
rına
deği
nilir
(6).
Geç
mişt
en g
ünüm
üze
kulla
nıla
n ko
nut
tiple
ri be
lirle
nir.
Bu k
onut
lard
a ku
llanı
lan
yapı
mal
zem
eler
inin
iklim
, eko
nom
i, ya
şam
biç
imi i
le il
işkisi
üz
erin
de d
urul
ur (8
).
Gele
ceği
n ye
rleşm
eler
inin
öze
llikl
e de
şehi
rlerin
in n
asıl
olac
ağı ü
zerin
de
duru
lur (
9).
Kırs
al
ve
kent
lerd
eki
insa
nlar
ın
ekon
omik
ve
kü
ltüre
l öz
ellik
leri
üzer
inde
dur
ulur
(10)
.
Nüf
us (4
,5,6
,7)
Göç
(5,6
)
Ken
tsel
ye
rleşm
e (2
,7,1
0)
Kırs
al y
erle
şme
(2,7
,10)
Mek
ânı a
lgıla
ma
bece
riler
i (1,
3,7,
10)
Ele
ştire
l düş
ünm
e (1
,2,3
,4,6
,7,1
0)
Yar
atıc
ı düş
ünm
e (6
,7,9
)
Pro
blem
çöz
me
(6,7
)
62
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI: Z
AMAN
, SÜ
REKL
İLİK
VE
DEĞİ
ŞİM
, İN
SAN
LAR
VE Y
ÖN
ETİM
İ, YE
R VE
İNSA
NLA
R, B
İLİM
, TEK
NO
LOJİ
VE T
OPL
UM
6. sı
nıf
4.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
ZAMANDA İNSAN
1.
İnsa
nlık
tarih
inin
baş
lang
ıcın
ı kan
ıtlar
a da
yalı
olar
ak a
çıkl
ar.
2.
İnsa
nlık
tarih
inde
ki ö
nem
li dö
nem
leri
ve
özel
likle
rini a
çıkl
ar.
3.
Çeşit
li ka
ynak
lard
an y
arar
lana
rak
insa
nlık
ta
rihin
in ö
nem
li dö
nem
lerin
deki
yaş
amı
tahm
in e
der.
4.
İnsa
nlık
tarih
inde
ki ö
nem
li ic
at v
e bu
luşla
rın in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
et
kile
rini d
eğer
lend
irir.
5.
Doğa
koş
ulla
rının
yaş
am a
lanl
arın
ın v
e ya
şam
şeki
lleri n
in o
luşm
asın
daki
etk
ilerin
i aç
ıkla
r.
6.
İnsa
nlar
ın y
aşam
ala
nlar
ını d
eğişt
irmes
inin
ge
rekç
eler
ini ö
rnek
ola
ylar
a da
yalı
alar
ak
açık
lar.
7.
Sana
yiye
day
alı ü
retim
in in
san
yaşa
mı
üzer
inde
ki e
tkile
rini ö
rnek
ola
ylar
a da
yalı
olar
ak a
çıkl
ar.
8.
İnsa
nlar
ın ta
rihse
l sür
eçte
ken
dile
rini
yöne
tmek
için
olu
ştur
dukl
arı y
önet
im
biçi
mle
rini k
arşıl
aştır
ır.
9.
Bilim
, san
ayi v
e te
knol
ojin
in in
san
yaşa
mı
üzer
inde
ki e
tkile
rini a
çıkl
ar.
Mod
ern
insa
nın
köke
nler
i ve
düny
aya
nere
den
yayı
ldık
ları
üzer
inde
dur
ulur
(1
)
İnsa
nlık
tar
ihin
deki
avc
ılık
ve t
opla
yıcı
lık, t
arım
, end
üstr
i ve
bilg
i çağ
ların
ın
süre
leri
ve te
mel
öze
llikl
eri ü
zerin
de d
urul
ur (2
)
Öğr
enci
lerin
yaz
ılı b
elge
, m
ektu
p, a
nı,
harit
a, f
otoğ
raf,
ders
kita
bı v
b.
kayn
akla
ra d
ayal
ı ol
arak
ins
anlık
tar
ihin
in ö
nem
li dö
nem
lerin
deki
yaş
am
koşu
lların
ı tah
min
etm
eler
i ist
enir
(3)
Teke
rlek,
yaz
ı, al
fabe
, dem
ir, b
arut
, kâğ
ıt, m
atba
a, b
uhar
lı m
otor
, pen
isilin
vb
. ic
at v
e bu
luşla
r za
man
çize
lges
i üze
rinde
gös
teril
erek
insa
n ya
şam
ına
etki
leri
tart
ışılır
(4)
İnsa
nlar
ın y
aşad
ığı
yerle
ri ni
çin
deği
ştirm
ek z
orun
da k
aldı
klar
ı, Tü
rkle
rin
Ort
a As
ya’d
an g
öçü
vb. ö
rnek
ola
ylar
ara
cılığ
ıyla
tart
ışılır
(6)
Sana
yile
şmey
le b
irlik
te ü
retim
art
ışını
n şe
hirle
şme,
bes
lenm
e, ç
evre
kirl
iliği
vb
. üze
rinde
ki e
tkile
ri ta
rtışı
lır (7
)
Tarih
sel s
üreç
te in
sanl
arın
ken
dile
rini y
önet
mek
için
olu
ştur
dukl
arı y
önet
im
biçi
mle
ri (m
onar
şi, o
ligar
şi, m
utla
kıye
t, ko
mün
izm, d
emok
rasi
vb.)
üzer
inde
du
rulu
r (8)
Bilim
, san
ayi v
e te
knol
ojin
in in
san
yaşa
mın
daki
olu
mlu
ve
olum
suz
yönl
er
tart
ışılır
(9)
Zam
an (1
-9)
Kron
oloj
i (2
,3,4
,8)
Deği
ş im (1
-9)
İcat
(4)
Süre
klili
k (1
-9)
Yar
atıc
ı dü
şünm
e ( 3
)
Eleş
tirel
düşü
nme
(4, 8
,,9)
63
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
KÜLT
ÜR,
YER
VE
İNSA
NLA
R, Z
AMAN
, DEĞ
İŞİM
VE
SÜRE
KLİL
İK
6. s
ınıf
5.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
SOSYAL VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR
1.
Kültü
r kav
ram
ıyla
ilgi
li fa
rklı
tanı
mla
rdan
har
eket
le
kültü
r uns
urla
rını b
elirl
er.
2.
Coğr
afya
nın
kültü
r üze
rinde
ki e
tkisi
ni ir
dele
r.
3.
Kültü
rü o
luşt
uran
uns
urla
rdan
yol
a çı
kara
k fa
rklı
kültü
rel b
ölge
lerin
yer
yüzü
nde
yayı
lış a
lanl
arın
a ai
t an
alizl
er y
apar
.
4.
Düny
a üz
erin
de il
k kü
ltür m
erke
zlerin
in o
rtay
a çı
kışın
ı ve
yayı
lışın
ı bel
irley
en fa
ktör
leri
zam
an,
süre
klili
k ve
değ
işim
açı
sında
n de
ğerle
ndiri
r.
5.
Bulu
nduğ
u çe
vred
eki t
arih
î dok
udan
yol
a çı
kara
k dö
nem
in k
ültü
rü h
akkı
nda
çıka
rımla
rda
bulu
nur.
6.
Çev
resin
deki
kül
türe
l etk
inlik
lere
kat
ılmay
a ist
ekli
olur
.
7.
Kültü
rel f
arkl
ılıkl
arı,
topl
umla
r ara
sı ili
şkile
r aç
ısınd
an d
eğer
lend
irir.
8.
Kültü
rel d
eğişi
mle
re n
eden
ola
n un
surla
ra v
e bu
nlar
ın e
tkile
rine
örne
kler
ver
ir.
9.
Popü
ler k
ültü
rün
bire
y ve
topl
um ü
zerin
deki
et
kile
rini y
orum
lar.
10.
İletiş
im a
raçl
arın
ın k
ültü
r üze
rinde
ki e
tkile
rini
yoru
mla
r.
11.
Kültü
rel f
arkl
ılıkl
ara
karş
ı hoş
görü
lü o
lur.
Bölg
e an
alizi
yön
tem
iyle
Tür
k kü
ltürü
nün
yayı
lış
alan
ları
ve T
ürk
kültü
ründ
e et
kili
olan
fak
törle
r so
rgul
anır
(1).
Kültü
r ka
vram
ağ
ı ol
uştu
rara
k,
ilk
kültü
r m
erke
zler
i dün
ya h
arita
sı üz
erin
de b
elirl
enir.
İlk
kültü
r m
erke
zler
inin
ol
uşum
unda
ki
etki
li fa
ktör
ler
sınıfl
andı
rılar
ak
bunl
arın
dü
nyad
a kü
ltüre
l yay
ılışt
aki ö
nem
i sor
gula
nır (
3, 4
).
Fark
lı ül
kele
rin k
ültü
rleri
(Asy
a, A
vrup
a, A
mer
ika,
Af
rika)
üz
erin
de
duru
lur.
Bu
fark
lılık
ların
ne
denl
eri ö
rnek
lerle
açı
klan
ır (7
).
İnsa
nın
sosy
al
bir
varlı
k ol
duğu
te
zinde
n ha
reke
tle,
insa
nın
kültü
r ya
ratm
a öz
elliğ
i ve
bir
kültü
r or
tam
ında
ken
disin
i ge
rçek
leşt
irebi
lece
ği
husu
sların
a çe
vred
en
ve
günl
ük
haya
ttan
ör
nekl
er v
erile
rek
vurg
u ya
pılır
(8).
Popü
ler
kültü
r ve
ile
tişim
in k
ültü
r üz
erin
deki
et
kile
ri üz
erin
de d
urul
ur (9
, 10)
.
Fark
lı m
illet
ler
ve
topl
umla
r ar
ası
kültü
r fa
rklıl
ıkla
rına
yöne
lik ö
rnek
ler
tesp
it ed
erek
bu
fark
lılık
ların
ne
denl
eri
üzer
inde
du
rulu
r. Sö
z ko
nusu
fark
lılık
lar k
onus
unda
, top
lum
sal h
oşgö
rü
anla
yışı
için
de
nasıl
da
vran
ılmas
ı ge
rekt
iğin
e yö
nelik
açı
klam
alar
yap
ılır.
( 11)
.
Kültü
r (1,
2,3,
4,5)
Örf
-ade
t (11
)
Gele
nek -
göre
nek
(11)
Popü
ler k
ültü
r (9
)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (2
,3,4
,79,
10)
Sosy
al k
atılı
m (6
)
Zam
anı a
lgıla
ma
bece
riler
i (4
,5,8
,10)
Kişis
el/s
osya
l ye
terli
k (1
1)
64
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
İNSA
NLA
R VE
YÖ
NET
İMİ,
KÜRE
SEL
BAĞL
AR, B
İREY
6.
sını
f 6.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KA
VRAM
LAR
BECE
RİLE
R
DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI
1.
Dem
okra
sinin
tem
el il
kele
rini a
çıkl
ar.
2.
Dem
okra
si kü
ltürü
nün
dem
okra
tik si
stem
in iş
leyi
şinde
ki
rolü
nü d
eğer
lend
irir.
3.
Dem
okra
tik v
atan
daşlı
k bi
linci
ne sa
hip
olm
anın
dem
okra
tik
süre
cin
işley
işine
kat
kısın
ı açı
klar
.
4.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
inin
anl
amın
ı ve
özel
likle
rini a
çıkl
ar.
5.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
i ile
ilgi
li gü
ncel
ola
ylar
ı tak
ip e
der.
6.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
ini t
oplu
msa
l yaş
amla
ilişk
ilend
irir.
7.
Dem
okra
tik v
atan
daşlı
k bi
linci
ne sa
hip
olm
anın
dem
okra
tik
süre
cin
işley
işine
kat
kısın
ı açı
klar
.
8.
Evre
nsel
insa
n ha
klar
ı ilk
eler
i açı
sında
n ül
kem
izde
ve
düny
ada
yaşa
nan
önem
li ge
lişm
eler
i bel
gele
re d
ayal
ı ola
rak
yoru
mla
r.
9.
Hak
ve ö
zgür
lükl
erin
kul
lanı
lmas
ı bağ
lam
ında
; dev
letin
va
tand
aşa,
vat
anda
şın d
evle
te v
e di
ğer i
nsan
lara
kar
şı gö
rev
ve so
rum
lulu
klar
ını d
emok
rasin
in h
ayat
a ge
çiril
mes
i aç
ısınd
an d
eğer
lend
irir.
10.
Hak
ve ö
zgür
lükl
erin
i kul
lanm
ak iç
in k
endi
ni so
rum
lu
hiss
eder
.
Eşitl
ik, ö
zgür
lük,
ada
let,
hoşg
örü,
far
klılı
klar
a sa
ygı g
ibi
dem
okra
sinin
tem
el d
eğer
leri
üzer
inde
dur
ulur
(1).
Aile
, oku
l ve
topl
umsa
l çev
rede
dem
okra
si kü
ltürü
ve
o kü
ltürü
ol
uştu
ran
değe
rlerin
, de
mok
ratik
sis
tem
in
işlem
esin
e ka
tkı s
ağla
dığı
vur
gula
nır (
2).
Bilin
çli
bir
med
ya
okur
yaza
rı ol
arak
in
san
hak
ve
özgü
rlükl
eri
ile i
lgili
ulu
sal
veya
ulu
slar
aras
ı ol
umlu
/o
lum
suz g
ünce
l ola
ylar
üze
rinde
dur
ulur
(5).
İnsa
n ha
k ve
öz
gürlü
kler
inin
; di
l, di
n,
etni
k kö
ken,
ci
nsiy
et,
sosy
o-ek
onom
ik
ve
kültü
rel
fark
lılık
lar
göze
tilm
eksiz
in
herk
es
için
ge
çerli
ve
eş
it ol
duğu
vu
rgul
anır
(4).
Dem
okra
tik v
atan
daşın
; ha
k ve
özg
ürlü
kler
ini
bilm
e,
göre
v ve
sor
umlu
lukl
arın
ın g
ereğ
ini y
apm
a, a
ktif
olm
a,
özgü
r ve
ba
ğım
sız
davr
anab
ilme
vb.
özel
likle
rine
deği
nilir
(7).
Atat
ürk’
ün i
nsan
hak
ve
özgü
rlükl
erin
e ve
rdiğ
i ön
emi
göst
eren
sözle
rinde
n ör
nekl
er v
erili
r (8)
.
Ülk
emizd
e ve
dün
yada
yak
ın g
eçm
işte
veya
gün
ümüz
de
yaşa
nan
önem
li ge
lişm
eler
vur
gula
nır (
9).
Kişin
in
kend
i ha
k ve
öz
gürlü
kler
ini
kulla
nırk
en
başk
alar
ının
ha
k ve
öz
gürlü
kler
ini
ihla
l et
mem
esi
gere
ktiğ
i üze
rinde
öne
mle
dur
ulur
(10)
.
İnsa
n ha
klar
ı (4
,5,6
,8,9
)
Eşitl
ik ( 1
,4,5
,6,8
)
Özg
ürlü
k (1
,4,5
,6,8
)
Soru
mlu
luk.
9,10
)
Dem
okra
si (1
,2,3
,7,9
)
Dem
okra
tik si
stem
(2
)
Dem
okra
si kü
ltürü
(2
,3,9
)
Huku
kun
üstü
nlüğ
ü (1
,9)
Çoğu
lcul
uk (1
,2)
Oku
r yaz
arlık
(5
, 8,9
)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (2
,6,8
,9)
Sosy
al k
atılı
m
(5,1
0)
Kişis
el v
e so
syal
ye
terli
k (1
0)
Araş
tırm
a (5
)
65
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
YE
DİN
Cİ S
INIF
66
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI: B
İREY
, İN
SAN
LAR
VE Y
ÖN
ETİM
İ, YE
R VE
İNSA
NAL
R, K
ÜLT
ÜR,
KAY
NAK
ALR
VE İH
TİYA
ÇLAR
7.
sını
f 1.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KA
VRAM
LAR
BECE
RİLE
R
BİRLİKTE YAŞAMAK
1.
Her b
ireyi
n ke
ndin
e ha
s öze
llikl
erin
in o
lduğ
unu
kabu
l ede
r.
2.
Kend
isine
ve
çevr
esin
deki
kişi
lere
değ
er v
erir.
3.
Dem
okra
sinin
insa
na v
e in
san
irade
sine
verd
iği ö
nem
i far
k ed
er.
4.
Dem
okra
tik b
ir va
tand
aş o
lman
ın g
erek
lerin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
5.
İçin
de y
aşad
ığı ç
evre
nin
koru
nmas
ı kon
usun
da d
uyar
lılık
gös
terir
6.
Fark
lı gö
rüş,
düş
ünce
, ina
nç, a
nlay
ış ve
kül
türe
l değ
erle
rin
topl
umsa
l yaş
amı z
engi
nleş
tirdi
ğini
açı
klar
.
7.
Topl
umsa
l cin
siyet
eşit
liğin
in g
üçle
ndiri
lmes
inde
ken
di
konu
mun
a uy
gun
soru
mlu
lukl
ar ü
stle
nir.
8.
Ayrım
cılığ
ın ç
eşitl
i biç
imle
rini s
orgu
laya
rak
ayrım
cılık
yap
mam
a ko
nusu
nda
duya
rlılık
gös
terir
.
9.
Birli
kte
yaşa
ma
kültü
rü iç
in d
iyal
og v
e et
kili
iletiş
imin
öne
min
i fa
rk e
der.
10.
İşbö
lüm
ü ve
işbi
rliği
nin
dem
okra
tik to
plum
yaş
amı i
çin
taşıd
ığı
önem
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
11.
Kend
isini
n ve
topl
umun
yaş
am k
alite
sinin
yük
selti
lmes
i içi
n so
rum
lulu
k üs
tlenm
enin
öne
min
i far
k ed
er.
12.
Kara
r ver
me
süre
çler
ine
katıl
man
ın ö
nem
ini b
ilere
k ke
ndi
konu
mun
a uy
gun
soru
mlu
lukl
ar ü
stle
nir.
13.
Kam
u m
alla
rının
ve
orta
k ya
şam
ala
nlar
ının
kor
unm
asın
da
soru
mlu
luk
üstle
nir.
14.
Enge
lli, y
aşlı
vb. k
işile
rin to
plum
la u
yum
lu v
e m
utlu
bir
yaşa
m
sürd
üreb
ilmel
eri i
çin
gere
kli k
oşul
ların
sağl
anm
ası k
onus
unda
ön
erile
rde
bulu
nur.
15.
Hak,
özg
ürlü
k ve
soru
mlu
luk
aras
ında
ki il
işkiy
i far
k ed
er.
Kişil
er a
rasın
daki
far
klılı
klar
ı ka
bul
eder
ek
herk
ese
değe
r ve
rilm
esi
gere
ktiğ
i üz
erin
de
duru
lur (
1,2)
.
Dem
okra
sinin
insa
n ira
desin
e ve
rdiğ
i öne
m
üzer
inde
dur
ular
ak d
emok
ratik
bir
vata
ndaş
ol
mak
iç
in
nasıl
da
vran
ılmas
ı ge
rekt
iği
üzer
inde
dur
ulur
(3,4
).
Topl
umda
ki
çeşit
li fa
rklıl
ıkla
rdan
ör
nekl
er
veril
erek
bu
fa
rklıl
ıkla
rın
topl
umu
nasıl
ze
ngin
leşt
irdiğ
i üze
rinde
dur
ulur
(6).
Topl
umsa
l ci
nsiy
et
kavr
amı
üzer
inde
du
rula
rak,
öğ
renc
ilerin
to
plum
sal
cins
iyet
eş
itliğ
i sa
ğlan
mas
ı ko
nusu
nda
üzer
lerin
e dü
şen
soru
mlu
lukl
ar ta
rtışı
lır (7
).
Birli
kte
yaşa
ma
kültü
rünü
n ge
lişm
esi
için
di
yalo
g ve
et
kile
şim,
işbirl
iği,
ayrım
cılığ
ın
gide
rilm
esi
gibi
kon
ular
üze
rinde
dur
ulur
(8
,9,1
0).
Aile
de,
okul
da
ve
yakı
n çe
vred
e ka
rar
veril
mes
i ge
reke
n du
rum
lar
örne
klen
diril
erek
, öğ
renc
ilerin
bu
sü
rece
ka
tılm
alar
ının
ger
eklil
iği v
urgu
lanı
r (12
).
Birli
kte
yaşa
ma
kültü
rü
açısı
ndan
ka
mu
mal
ları
ve
orta
k ya
şam
al
anla
rının
ko
runm
ası g
erek
liliğ
i üze
rinde
dur
ulur
(13)
.
Enge
lli v
e ya
şlı v
b. k
işile
rin t
oplu
ma
uyum
u iç
in ç
eşitl
i ku
rum
lara
ve
kend
ilerin
e dü
şen
soru
mlu
lukl
ar ü
zerin
de d
urul
ur (1
4).
Dem
okra
tik
vata
ndaş
(1-
15)
Topl
umsa
l ci
nsiy
et (7
)
Ayrım
cılık
(8)
Kam
u m
alı
(13)
Hak
(15)
Özg
ürlü
k15)
Soru
mlu
luk
(15)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (1
5)
Yara
tıcı
düşü
nme
(14)
Kişis
el v
e so
syal
ye
terli
k (1
,2,5
,7,8
,12,
13)
İşbi
rliği
(13)
Sosy
al k
atılı
m
(2,5
,7,8
,12,
13) Ar
aştır
ma
(10)
67
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LAR
I: K
AYN
AKLA
R VE
İHTİ
YAÇL
AR, Y
ER V
E İN
SAN
LAR,
ZAM
AN, S
ÜRE
KLİL
İK V
E DE
ĞİŞ
İM, B
İLİM
, TEK
NO
LOJİ
VE T
OPL
UM
7. s
ınıf
2.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
İHTİYAÇLAR, ÜRETİM VE TÜKETİM
1.
Yaşa
dığı
yer
deki
eko
nom
ik fa
aliy
etle
ri aç
ıkla
yara
k gr
upla
ndırı
r.
2.
İste
k ve
ihtiy
açla
rını a
yırt
ede
r.
3.
Bilin
çli b
ir tü
ketic
i ola
rak
hakl
arın
ı kul
lanı
r.
4.
İhtiy
açla
rla ü
retim
ve
tüke
tim a
rasın
daki
ilişk
iyi
açık
lar.
5.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
lerle
coğ
rafi
özel
likle
ri ili
şkile
ndiri
r.
6.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
lerin
ülk
e ek
onom
isind
eki y
erin
i değ
erle
ndiri
r.
7.
Ekon
omid
eki i
nsan
etk
isini
fark
ede
r.
8.
Üre
timde
kat
kıda
bul
unm
a ko
nusu
nda
görü
ş ol
uştu
rur.
9.
İşbi
rliği
yap
arak
üre
time
daya
lı ye
ni fi
kirle
r gel
iştiri
r.
10.
Üre
timde
ve
yöne
timde
topr
ağın
öne
min
i tar
ihte
n ör
nekl
erle
açı
klar
.
11.
Kayn
akla
rın, ü
rünl
erin
ve
ticar
et y
olla
rının
de
vlet
lerin
gel
işmes
inde
ki ö
nem
ini t
arih
ten
ve
günü
müz
den
örne
k ve
rere
k aç
ıkla
r.
12.
Örn
ekle
r ver
erek
üre
tim te
knol
ojisi
ndek
i ge
lişm
eler
in so
syal
ve
ekon
omik
hay
ata
etki
lerin
i de
ğerle
ndiri
r.
13.
Eğiti
min
mes
lek
edin
dirm
e he
defin
i kav
raya
rak
ilgi v
e ye
tene
kler
i doğ
rultu
sund
a m
esle
ki te
rcih
lerin
e yö
nelik
pla
nlam
a ya
par.
14.
İhtiy
açla
rla m
esle
kler
ara
sında
ki il
işkiy
i tar
ihse
l sü
reçt
eki d
eğişi
mi d
e di
kkat
e al
arak
değ
erle
ndiri
r.
Ülk
edek
i ta
rım,
sana
yi,
hizm
et s
ektö
rleriy
le i
lgili
ek
onom
ik
faal
iyet
lerd
en
örne
kler
ve
riler
ek
grup
lam
alar
ı ist
enir
(1).
Bilin
çli t
üket
icili
k ka
vram
ı üze
rinde
dur
ular
ak,
bu
konu
daki
ha
klar
ın
nasıl
ve
ha
ngi
yolla
rla
kulla
nıla
bile
ceği
üze
rinde
dur
ulur
(3).
Kişis
el v
e to
plum
sal i
htiy
açla
rla ü
retim
ve
tüke
tim
aras
ında
ki il
işki k
urul
ur (4
).
Ülk
enin
co
ğraf
i ya
pısı
ile
ekon
omik
fa
aliy
etle
r ar
asın
daki
ili
şki
üzer
inde
du
rula
rak,
ek
onom
ik
faal
iyet
lerin
ül
ke
ekon
omisi
ndek
i ye
ri de
ğerle
ndiri
lir (5
,6).
Üre
tim, t
üket
im v
e da
ğıtım
da in
san
etki
si üz
erin
de
duru
lara
k ür
etim
e na
sıl
katk
ı ya
pıla
bile
ceği
ko
nusu
nda
görü
ş olu
ştur
ulur
(7,8
).
Mal
ların
işl
enm
esin
de
kulla
nıla
n ür
etim
te
knol
ojile
rinde
ki
geliş
imin
so
syal
, kü
ltüre
l ve
ek
onom
ik h
ayat
a et
kile
ri üz
erin
de d
urul
ur (1
2).
İlgi
ve
yete
nekl
er
doğr
ultu
sund
a bi
r m
esle
k se
çmen
in ö
nem
i üz
erin
de d
urul
arak
, bu
kon
uda
öğre
ncile
rin k
endi
lerin
e yö
nelik
bir
plan
yap
mal
arı
sağl
anır
(13)
.
Topl
umda
ki ç
eşitl
i iht
iyaç
larla
mes
lekl
er a
rasın
daki
ili
şki
tarih
sel
süre
çtek
i de
ğişim
de
ör
nekl
endi
riler
ek
vurg
ulan
ır.
Günü
müz
de
ihtiy
açla
rın d
eğişm
esiy
le y
ok o
lan
ve o
rtay
a çı
kan
mes
lekl
er ü
zerin
de d
urul
ur (1
4).
Ekon
omik
fa
aliy
et (1
,5,6
)
İste
k ve
ihtiy
aç
(2,1
4)
Bilin
çli t
üket
im
(4)
Bilin
çli t
üket
ici
(3)
Üre
tim
(4,8
,9,1
0,12
)
Üre
tim
tekn
oloj
isi (1
2)
Mes
lek
(13,
14)
Eleş
tirel
düş
ünm
e (1
,2,4
,5,6
,10,
11,1
2)
Sosy
al k
atılı
m (1
3)
Yara
tıcı d
üşün
me
(8,9
)
İşbi
rliği
(9)
Zam
anı a
lgıla
ma
(10,
12)
Giri
şimci
lik (1
3)
68
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LAR
I: B
İLİM
, TEK
NO
LOJİ
VE T
OPL
UM
, ZAM
AN, D
EĞİŞ
İM V
E SÜ
REKL
İLİK
, KÜ
LTÜ
R, K
AYN
AKAL
R VE
İHTİ
YAÇL
AR, İ
NSA
NLA
R VE
YÖ
NET
İMİ
7. sı
nıf
3.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
TEKNOLOJİ VE TOPLUM
1.
Bulu
şlarla
tekn
oloj
ik g
eliş
mel
eri i
lişki
lend
irir.
2.
Çevr
esin
deki
tekn
oloj
ik ü
rünl
eri k
ulla
nım
al
anla
rına
göre
sını
fland
ırır.
3.
Kulla
ndığ
ı tek
nolo
jik ü
rünl
erin
zam
an iç
inde
ki
geliş
imin
i açı
klar
.
4.
Tekn
oloj
ik ü
rünl
erin
hay
atım
ızda
ve ç
evre
mizd
e ya
ptığ
ı değ
işikl
ikle
ri di
kkat
e al
arak
geç
mişl
e gü
nüm
üzü
karş
ılaşt
ırır.
5.
Tekn
oloj
inin
topl
uma
olum
lu v
e ol
umsu
z et
kile
rini k
arşıl
aştır
ır.
6.
Çevr
esin
deki
ihtiy
açla
rdan
yol
a çı
kara
k ke
ndin
e öz
gü ü
rünl
er ta
sarla
r.
7.
Tekn
oloj
ik ü
rünl
eri,
kend
isine
, baş
kala
rına
ve
doğa
ya za
rar v
erm
eden
etk
in k
ulla
nır.
8.
İlk u
ygar
lıkla
rın b
ilim
sel v
e te
knol
ojik
gel
işmel
ere
katk
ıların
dan
örne
k ve
rir.
9.
Tekn
oloj
iyi k
ulla
nara
k va
tand
aşlık
hak
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı yer
ine
getir
ir.
10.
Bilim
sel v
e te
knol
ojik
gel
işmel
erle
düş
ünce
öz
gürlü
ğü a
rasın
da il
işki k
urar
.
Tarih
teki
öne
mli
bulu
şlar v
e bu
bul
uşla
rın d
oğur
duğu
tekn
oloj
ik
geliş
mel
er ü
zerin
de d
urul
ur (1
).
Çevr
esin
de k
ulla
nıla
n te
knol
ojik
ara
çlar
ın y
erin
e ge
tirdi
ği iş
levi
n ge
çmişt
e na
sıl sa
ğlan
dığı
örn
ekle
ndiri
lir (3
).
Tekn
oloj
ik
ürün
lerin
in
san
haya
tında
ve
kü
ltürd
e ya
ptığ
ı de
ğişim
ler t
arih
sel s
üreç
de
dikk
ate
alın
arak
ince
leni
r (4)
.
Yaşa
dığı
çev
rede
kar
şılaş
ılan
soru
nlar
ın g
ider
ilmes
ine
yöne
lik
oriji
nal ü
rün
tasa
rlam
a ça
lışm
ası y
aptır
ılır (
6).
Tekn
oloj
ik
ürün
lerin
yö
nerg
eler
inin
ok
unm
ası
üzer
inde
du
rula
rak,
kişi
ye,
çevr
eye
ve d
oğay
a za
rar
verm
eden
nas
ıl ku
llanı
labi
lece
ği ü
zerin
de d
urul
ur (7
).
Tarih
sel
süre
çte
uyga
rlıkl
arın
te
knol
ojik
ge
lişim
e ka
tkıla
rı üz
erin
de d
urul
ur (8
).
Digi
tal
vata
ndaş
lık
kavr
amı
üzer
inde
du
rula
rak
tekn
oloj
i ar
acılı
ğıyl
a ha
k ve
sor
umlu
lukl
arın
nas
ıl ye
rine
getir
ilebi
lece
ği
hakk
ında
örn
ekle
r ver
ilir (
9).
Pate
nt
kavr
amı
üzer
inde
du
rula
rak
yara
tıcılı
k,
düşü
nce
özgü
rlüğü
gib
i kav
ram
ların
bili
m v
e te
knol
ojiy
le il
işkisi
kur
ulur
(1
0).
Bulu
ş (1)
Tekn
oloj
ik ü
rün
(2,3
,4,7
)
Dijit
al v
atan
daşlı
k (9
)
Pate
nt (6
)
Düşü
nce
özgü
rlüğü
(10)
Yara
tıcılı
k (6
,10)
Eleş
tirel
düş
ünm
e (1
,2,4
,5,8
,10)
Zam
anı a
lgıla
ma
(3,4
,8)
Yara
tıcı d
üşün
me
(6)
Oku
ryaz
arlık
(9,1
0)
Sosy
al k
atılı
m (7
,9)
Araş
tırm
a (2
,6,8
)
69
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LA
RI:
KAYN
AKAL
R VE
İHTİ
YAÇA
LR, Y
ER V
E İN
SAN
ALR,
KÜ
RESE
L BA
ĞLAR
, BİL
İM, T
EKN
OLO
Jİ VE
TO
PLU
M
7. s
ınıf
4.Ü
NİT
E
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AÇ
IKLA
MAL
AR
TEM
EL
KAVR
AMLA
R BE
CERİ
LER
KALKINMA
1.
Kalk
ınm
a ka
vram
ının
anl
amın
ı açı
klar
.
2.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini l
istel
er.
3.
Kalk
ınm
anın
mod
ernl
eşm
e, sa
nayi
leşm
e,
büyü
me
gibi
içer
ik b
enze
rliği
ola
n ka
vram
larla
ben
zerli
k ve
fark
lılık
ların
ı ka
rşıla
ştırı
r.
4.
İnsa
ni g
elişm
e in
deks
i kav
ram
ını a
çıkl
ar.
5.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini e
kono
mik
, kül
türe
l ve
siya
sal v
b. a
çıla
rdan
sını
fland
ırır.
6.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini k
ulla
nara
k ül
kele
rin
kalk
ınm
ışlık
düz
eyle
ri ha
kkın
da y
orum
ya
par.
7.
Ülk
eler
in k
alkı
nma
düze
yler
ini s
ınıfl
andı
rır
8.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
riyle
ilgi
li bi
lgile
r to
play
arak
KKT
C’ni
n ka
lkın
ma
düze
yi
hakk
ında
yar
gıya
var
ır.
9.
Kalk
ınm
ış ve
kal
kınm
akta
ola
n ül
kele
rin
coğr
afi ö
zelli
kler
ini k
arşıl
aştır
arak
co
ğraf
yanı
n ka
lkın
may
a et
kisin
i açı
klar
.
10.
Kalk
ınm
a ile
nite
likli
insa
n gü
cü a
rasın
daki
ili
şkiy
i açı
klar
.
11.
Bire
y ol
arak
kal
kınm
adak
i rol
ünün
ve
soru
mlu
luğu
nun
bilin
cind
e ol
ur.
Kalk
ınm
a ka
vram
ına
kalk
ınm
a gö
ster
gele
ri de
di
kkat
e al
ınar
ak
deği
nilir
. Ka
lkın
ma
kavr
amın
ın
sana
yile
şme,
bü
yüm
e, m
oder
nleş
me
gibi
kav
ram
larla
ilişk
isi a
naliz
edi
lir
(1,2
,3).
İnsa
ni g
elişm
e in
deks
i kav
ram
ı açı
klan
arak
çeş
itli ü
lkel
erin
in
sani
gel
işme
inde
ksle
ri ka
rşıl a
ştırı
lır (4
).
Kalk
ınm
a ka
vram
ının
ve
göst
erge
lerin
eko
nom
ik, k
ültü
rel v
e siy
asal
bo
yutla
rı üz
erin
de
duru
lara
k öğ
renc
ilerin
bu
gö
ster
gele
ri sın
ıflam
alar
ı ist
enir
(6).
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
ri di
kkat
e al
ınar
ak,
öğre
ncile
rden
baz
ı ül
kele
re
ait
veril
eri
kulla
nara
k o
ülke
lerin
ka
lkın
ma
düze
yler
ini
sınıfl
amal
arı
isten
ir. A
yrıc
a, K
KTC’
nin
kalk
ınm
a gö
ster
gele
rine
ilişk
in
veril
er
de
topl
anar
ak
KKTC
’nin
ka
lkın
ma
düze
yi
hakk
ında
yo
rum
da
bulu
nmal
arı
isten
ir (7
,8).
Öğr
enci
lerd
en k
alkı
nmış
ve k
alkı
nmak
ta o
lan
bazı
ülke
lerin
ka
lkın
ma
göst
erge
leriy
le c
oğra
fi öz
ellik
leri
aras
ında
iliş
ki
kurm
alar
ı ist
enir
(9).
Öğr
enci
lerd
en f
arkl
ı ülk
eler
e ai
t ve
riler
sun
ular
ak k
alkı
nma
ve n
itelik
li in
san
gücü
ara
sında
ilişk
i kur
mal
arı i
sten
ir (1
0).
Öğr
enci
lerd
en ü
lkel
erin
in k
alkı
nmas
ı kon
usun
da k
endi
lerin
e ne
gib
i sor
umlu
lukl
ar d
üştü
ğü k
onus
unda
bey
in ji
mna
stiğ
i ya
pmal
arı i
sten
ir (1
1).
Kalk
ınm
a (1
-11)
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
ri (2
,5,6
,8)
İnsa
ni g
elişm
e in
deks
i (4)
İnsa
n gü
cü (1
0)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (3
,5,6
,7,8
,9,1
0)
Yara
tıcı
düşü
nme
(9)
Araş
tırm
a (4
,6,7
,8,9
)
Sosy
al k
atılı
m
(11)
Giri
şimci
lik (1
1)
70
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
ÖĞ
REN
ME
ALAN
I/LAR
I: K
ÜRE
SEL
BAĞ
LAR,
KÜ
LTÜ
R, K
AYN
AKAL
R VE
İHTİ
YAÇL
AR, Z
AMAN
, SÜ
REKL
İLİK
VE
DEĞ
İŞİM
7
. sın
ıf 5.
ÜN
İTE
Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
AÇIK
LAM
ALAR
TE
MEL
KA
VRAM
LAR
BECE
RİLE
R
KÜRESEL BAĞLILIK
1.
Ülk
eler
ara
sında
ki b
enze
r ve
fark
lı yö
nler
i kar
şılaş
tırır.
2.
Küre
selle
şmen
in e
kono
mik
, siy
asal
ve
sosy
o-kü
ltüre
l bo
yutla
rını a
çıkl
ar.
3.
Küre
selle
şmen
in k
endi
yaş
amın
a et
kisin
i örn
ekle
rle
açık
lar.
4.
Topl
umla
r ara
sında
ort
ak k
utla
nan
özel
gün
lere
öne
m
verir
.
5.
Ülk
eler
ara
sında
ki e
kono
mik
alış
veriş
i ülk
e ek
onom
isi
açısı
ndan
değ
erle
ndiri
r.
6.
Ülk
eler
aras
ı eko
nom
ik il
işkile
rde
iletiş
im v
e ul
aşım
te
knol
ojisi
nin
etki
sini a
raşt
ırır.
7.
Turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
eki y
eri k
onus
unda
bak
ış aç
ısı g
elişt
irir.
8.
Ort
ak m
irasın
tanı
tılm
asın
da tu
rizm
in y
erin
i far
k ed
er.
9.
20.y
y. b
aşın
da O
sman
lı de
vlet
i ve
Avru
pa ü
lkel
erin
in
siyas
i ve
ekon
omik
yap
ısı il
e I.
Düny
a Sa
vaşın
ın se
bep
ve
sonu
çlar
ını i
lişki
lend
irir.
10.
Küre
sel s
orun
larla
ulu
slara
rası
kuru
luşla
rın a
maç
ların
ı ili
şkile
ndiri
r.
11.
Küre
sel s
orun
ların
çöz
ümle
rinin
uyg
ulam
aya
geçi
lmes
inde
kişi
sel s
orum
lulu
ğunu
fark
ede
r.
12.
Düşü
nce,
sana
t ve
edeb
iyat
ürü
nler
inin
doğ
al v
arlık
ve
tarih
i çev
rele
rin o
rtak
mira
s öğe
si ol
arak
yaş
atılm
asın
da
insa
nlığ
ın so
rum
lulu
ğunu
fark
ede
r.
13.
Ulu
slara
rası
kültü
r, sa
nat f
uar v
e sp
or e
tkin
likle
rinin
to
plum
lara
rası
etki
leşim
deki
rolü
nü d
eğer
lend
irir.
14.
Ülk
emizi
n di
ğer ü
lkel
erle
ola
n ek
onom
ik il
işkile
rini
kayn
akla
r ve
ihtiy
açla
r açı
sında
n de
ğerle
ndiri
r.
Ülk
eler
in e
kono
mik
, kül
türe
l, siy
asal
açı
dan
benz
er v
e fa
rklı
yönl
eri ü
zerin
de d
urul
ur (1
).
Küre
selle
şmen
in e
kono
mik
, siy
asal
ve
sosy
o-kü
ltüre
l aç
ılard
an
yara
ttığ
ı de
ğişim
lere
ör
nekl
er
veril
erek
, ke
ndi y
aşam
ların
daki
etk
ileri
değe
rlend
irilir
(2,3
).
Yeni
yıl,
dün
ya ç
evre
gün
ü gi
bi ü
lkel
erin
ort
ak o
lara
k ku
tladı
klar
ı öze
l gün
ler ü
zerin
de d
urul
ur (4
).
İletiş
im v
e ul
aşım
hizm
etle
rinde
ki g
elişi
min
ülk
eler
ar
asın
daki
ek
onom
ik
ilişk
ilerin
ge
lişim
ine
etki
leri
üzer
inde
dur
ulur
(6).
Turiz
min
fa
rklı
kültü
rlere
ve
in
sanl
ara
bakı
ş aç
ısı
geliş
tirm
edek
i öne
mi ü
zerin
de d
urul
arak
ort
ak m
irasın
ta
nıtım
ında
ki ro
lü ü
zerin
de d
urul
ur (7
,8).
Birin
ci D
ünya
Sav
aşı
bağl
amın
da ü
lkel
erin
siy
asal
ve
ekon
omik
ya
pısı
ve
soru
nlar
ının
tü
m
düny
ayı
ilgile
ndire
n bi
r so
runa
nas
ıl yo
l açt
ığı ü
zerin
de d
urul
ur
(9).
Küre
sel s
orun
ları
çözm
ek iç
in o
luşt
urul
an u
lusla
rara
sı ku
rulu
şlara
örn
ekle
r ve
riler
ek s
orun
lar
ve k
urul
uşla
rın
amaç
ları
aras
ında
ki il
işki ü
zerin
de d
urul
ur (1
0).
Küre
sel s
orun
ların
çöz
ümü
için
kişi
sel o
lara
k bi
reyl
erin
ne
ler y
apab
ilece
ği ü
zerin
de d
urul
ur (1
1).
Düşü
nce,
san
at v
e ed
ebiy
at ü
rünl
erin
in, d
oğal
var
lık v
e ta
rihi
çevr
eler
in
insa
nlığ
ın
orta
k m
irası
ol
duğu
ve
bu
nlar
ın k
orun
mas
ı içi
n in
sanl
ığa
nasıl
bir
soru
mlu
luk
düşt
üğü
üzer
inde
dur
ulur
(13)
.
Ulu
slara
rası
kültü
r, sa
nat
ve
spor
et
kinl
ikle
rine
örne
kler
ve
riler
ek
bunl
arın
kü
rese
l bi
r an
layı
ş ge
liştir
med
eki r
olü
üzer
inde
dur
ulur
(13)
.
Küre
selle
şme
(1-1
4)
İletiş
im v
e ul
aşım
te
knol
ojile
ri (6
)
Turiz
m (7
,8)
Ort
ak m
iras
(8,1
2)
Ulu
slara
rası
kuru
luş (
10)
Eleş
tirel
dü
şünm
e (1
,2,3
,6,,
9,10
,13,
14)
Araş
tırm
a (6
)
İşbi
rliği
(1
1)
Empa
ti (1
2)
İletiş
im
ve b
ilgi
tekn
oloj
iler
i ye
terli
ği
(6,)
Zam
anı
algı
lam
a (9
)
71
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Der
s Öğr
etim
Pro
gram
ı Çık
tılar
ı ve
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı Ar
asın
daki
İliş
ki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
4. SINIF: ÜNİTE 1: BEN
1. B
ireys
el ö
zelli
kler
ini t
anır.
4
3
2. K
işile
r ara
sı fiz
ikse
l far
klılı
klar
ın ö
nem
ini a
çıkl
ar.
4
3
3. K
endi
sini a
rkad
aşla
rında
n ay
ıran
fizik
sel f
arkl
ılıkl
ara
örne
kler
ver
ir.
3
3
3
4. D
uygu
ları
ve d
üşün
cele
ri ar
asın
daki
ilişk
iyi f
ark
eder
. 4
5. F
arkl
ı dur
umla
ra a
it du
ygu
ve d
üşün
cele
rini i
fade
ede
r.
4
6. B
aşka
ların
ın d
uygu
ve
düşü
ncel
erin
i say
gı il
e ka
rşıla
r.
3
3
7. Y
aşam
ına
ilişk
in b
elli
başlı
ola
ylar
ı kro
nolo
jik sı
raya
koy
ar.
4
8. S
ahip
old
uğu
resm
i kim
lik b
elge
lerin
deki
bilg
ileri
anal
iz ed
erek
kişi
sel k
imliğ
ine
ilişk
in ç
ıkar
ımla
rda
bulu
nur.
4
3
9. K
işise
l iht
iyaç
ların
ı list
eler
. 4
2
3
10. K
işise
l iht
iyaç
ların
ı nas
ıl ka
rşıla
dığı
nı a
çıkl
ar.
4
11.
Arka
daşla
rıyla
ken
disin
in k
işise
l iht
iyaç
ları
aras
ında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı ka
rşıla
ştırı
r.
3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3 O
rta
4
Yüks
ek
5 Ço
k Yü
ksek
72
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
SIN
IF/Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
DERS
ÖĞ
RETİ
M P
ROG
RAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
4. SINIF: ÜNİTE 2: AİLEM
1. A
ile k
avra
mın
ı tan
ımla
r.
3
2. A
ileni
n na
sıl o
luşt
uğun
u aç
ıkla
r.
3
3. A
ile b
ireyl
erin
den
yara
rlana
rak
soya
ğacı
nı o
luşt
urur
.
3
4. K
endi
aile
si ile
çev
resin
deki
diğ
er a
ilele
r ara
sında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı ka
rşıla
ştırı
r.
3
3
5. A
z ve
çok
çocu
klu
aile
lerin
olu
mlu
ve
olum
suz y
önle
rini k
arşıl
aştır
ır.
3
2
6. S
özlü
tarih
yön
tem
ini k
ulla
nara
k ai
lesin
in g
eçm
işini
ara
ştıra
rak
rapo
r haz
ırlar
.
2
3
7. G
elen
ekse
l aile
ile
günü
müz
aile
yap
ısı a
rasın
daki
fark
lar i
le il
gili
çıka
rımda
bul
unur
.
3
8. A
ilede
ki iş
böl
ümün
ün a
ile y
aşam
ında
ki ö
nem
ini k
avra
r.
3
2
9. A
ileni
n ge
liri i
le ih
tiyaç
ları
aras
ında
ki d
enge
nin
nasıl
kor
undu
ğunu
açı
klar
.
3
3
10. D
ünya
nın
fark
lı ye
rlerin
deki
aile
lerle
ken
di a
ilesi
aras
ında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı an
aliz
eder
.
4
11. A
ilesin
de k
arar
ların
nas
ıl al
ındı
ğını
açı
klar
.
4
12. A
ile ü
yele
ri ar
asın
daki
sevg
i ve
sayg
ı iliş
kisin
in a
ile iç
in ö
nem
ini d
eğer
lend
irir.
3
4
3
13. A
ile iç
i dem
okra
sinin
aile
de a
lınan
kar
arla
rın u
ygul
anm
ası a
çısın
dan
önem
ini d
eğer
lend
irir.
4
14. A
ile iç
i ile
tişim
in a
ilede
ki m
utlu
luğa
etk
isini
ana
liz e
der.
3
3
3
15. A
ilesin
in o
turd
uğu
evin
adr
esin
i söy
ler.
4
16. E
ğitim
in a
ilede
baş
ladı
ğını
ve
haya
t boy
u de
vam
ett
iği f
ikrin
i far
k ed
er.
3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
73
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
4. SINIF: ÜNİTE 3: YAKIN ÇEVREMİZ
1.
Adre
sini b
ilmen
in ö
nem
ini k
avra
r.
3
3
2.
Otu
rduğ
u ev
in a
dres
ini y
azılı
ve
sözlü
ola
rak
ifade
ede
r.
4
3.
Yakı
n çe
vres
ini t
anır.
4
4
4.
Bulu
nduğ
u ye
rin k
roki
sini ç
izer.
2
4
5.
Çevr
esin
deki
her
hang
i bir
nesn
enin
ken
disin
e gö
re b
ulun
duğu
coğ
rafi
yönü
ifad
e ed
er.
2
4
6.
Yön
bulm
ada
kulla
nıla
n yö
ntem
leri
açık
lar.
2
4
7.
Yakı
n çe
vres
inde
ki u
laşım
ın n
asıl
sağl
andı
ğını
açı
klar
.
3
3
8.
Çevr
esin
de u
laşı
mla
ilgi
li ya
şana
n so
runl
arı t
artış
arak
çöz
üm ö
neril
eri g
etiri
r.
3
3
9.
Yaşa
dığı
çev
reni
n do
ğal g
üzel
likle
rini n
asıl
koru
mas
ı ve
güze
lleşt
irmes
i ger
ektiğ
ini a
çıkl
ar.
3 3
4
5
10.
Yaşa
dığı
çev
reni
n te
mizl
iği v
e gü
zelle
ştiri
lmes
i kon
usun
da ü
zerin
e dü
şen
soru
mlu
luğu
yer
ine
getir
ir.
3 3
4
5
11.
Oku
lun
kişis
el v
e to
plum
sal g
elişi
min
e ol
an e
tkisi
ni a
çıkl
ar.
3
12.
Oku
lda
arka
daşla
rının
fark
lı gö
rüşle
rine
sayg
ı gös
terir
.
4
13.
Hak
ve so
rum
lulu
klar
ının
bili
ncin
de o
kul v
e sın
ıf ku
ralla
rına
uyar
. 3
4
4
14.
Yaşa
dığı
yer
e in
sanl
arın
ilk
ne z
aman
yer
leşt
iğin
i ara
ştırı
r.
3 3
15.
Yaşa
dığı
yer
e in
sanl
arın
niç
in y
erle
ştiğ
ini a
raşt
ırır.
4
3
16.
Yaşa
dığı
yer
deki
kül
türe
l değ
işim
i aile
sinde
n ör
nekl
erle
açı
klar
.
3
4
17.
Yaşa
dığı
yer
deki
geç
mişt
en g
ünüm
üze
insa
n ili
şkile
rini ö
rnek
lerle
açı
klar
.
4
3
18.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ya
şadı
ğı y
erde
ki e
kono
mik
etk
inlik
lerd
eki d
eğişi
mi ö
rnek
lerle
açı
klar
.
4
4
19.
Yaşa
dığı
yer
deki
yer
el y
önet
icile
rin k
imle
r old
uğun
u ve
nas
ıl se
çild
ikle
rini a
çıkl
ar.
3
4
20.
Yaşa
dığı
yer
deki
yer
el y
önet
icile
rin g
örev
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı ara
ştırı
r.
3
21.
Bilim
ve
tekn
oloj
inin
ken
di y
aşam
ında
ki e
tkile
rini d
eğer
lend
irir.
5
22. K
endi
yaş
amın
daki
tekn
oloj
ik ü
rünl
eri e
tik, e
kono
mik
ve
etki
li ku
llanı
r.
5
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
74
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 1: ÜLKEMİZİN KONUMU
1. H
arita
, pla
n ve
ölç
ek k
avra
mla
rını t
anım
lar.
5
2.
Harit
a ve
pla
n ar
asın
daki
fark
ları
açık
lar.
4
3.
Ölç
ek ç
eşitl
erin
e ör
nekl
er v
erer
ek a
çıkl
ar.
4
4.
Ölç
ekte
n ya
rarla
nara
k ha
rita
üzer
inde
ki ik
i nok
ta a
rasın
daki
ger
çek
mes
afey
i bul
ur.
4
5.
Fizik
i ve
siyas
i har
itala
r ara
sında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı aç
ıkla
r.
4
6.
Harit
alar
üze
rinde
kul
lanı
lan
sem
bol v
e işa
retle
rin a
nlam
ların
ı açı
klar
.
4
7.
Mer
idye
n, p
aral
el, e
kvat
or, y
arı k
üre,
kut
up k
avra
mla
rını a
çıkl
ar.
4
8.
KKTC
’nin
dün
ya h
arita
sında
ki m
atem
atik
sel k
onum
unu
söyl
er.
4
9. K
KTC’
nin
düny
a ha
ritas
ına
göre
kon
umun
un a
vant
ajla
rı ve
dez
avan
tajla
rını k
arşıl
aştır
ır.
4
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
75
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ders
Öğr
etim
Pro
gram
ı Çık
tılar
ı ve
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı Ar
asın
daki
İlişk
i SI
NIF
/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜREL MİRASIMIZ
1. Y
akın
çev
resi
ve ü
lkem
izin
tarih
i geç
mişi
ola
n m
imar
i yap
ıların
ı ara
ştırı
r.
5
3
2.
Tarih
i mim
ari y
apıla
rı ya
pılış
zam
anla
rını d
ikka
te a
lara
k za
man
çize
lges
i üze
rinde
gös
terir
.
4
3.
Tarih
i mim
ari y
apıla
rın ö
zelli
kler
ini a
çıkl
ar.
4
4.
Ülk
emizi
n kü
ltüre
l var
lıkla
rını o
luşt
uran
öğe
lere
örn
ekle
r ver
ir.
5
5.
Kültü
rel v
arlık
ların
, ins
anla
rın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ına
olan
kat
kısın
ın ö
nem
ini a
çıkl
ar.
4
6.
Yakı
n ve
uza
k ül
ke k
omşu
larım
ızın
kültü
rlerin
e ai
t öze
llikl
erin
ben
zerli
k ve
fark
lılık
ların
ı örn
ekle
rle
karş
ılaşt
ırır.
4
7.
Kültü
rel v
arlık
larım
ızın
günü
müz
de n
e de
rece
değ
işim
e uğ
radı
ğını
ned
enle
riyle
açı
klar
.
4
8.
Kültü
rel v
arlık
larım
ızın
yok
olm
amas
ı içi
n ne
gib
i faa
liyet
lerin
yap
ılmas
ı ger
ektiğ
i öne
riler
de b
ulun
ur.
5
9. M
illi b
ayra
mla
rımızı
n ol
uşum
süre
cini
açı
klar
4
2
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
76
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ders
Öğr
etim
Pro
gram
ı Çık
tılar
ı ve
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı Ar
asın
daki
İlişk
i SI
NIF
/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 3: BİREY VE VATANDAŞ OLARAK HAK VE SORUMLULUKLARIM
1.
Gru
p, ro
l, so
rum
lulu
k ka
vram
ların
ı açı
klar
.
3
2.
İçin
de b
ulun
duğu
gru
plar
ile
grup
lara
ait
rolle
rini s
ırala
r.
3
3.
Bulu
nduğ
u çe
şitli
grup
ve
kuru
mla
r içi
ndek
i rol
lerin
ger
ektir
diği
hak
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı far
k ed
er.
3
3
4
4.
Gru
plar
ı olu
ştur
an b
ireyl
erin
soru
mlu
lukl
arın
ı yer
ine
getir
med
ikle
ri za
man
ort
aya
çıka
cak
sonu
çlar
ı far
klı
grup
lara
gör
e ör
nekl
endi
rir.
3
5.
Çocu
k ol
arak
hak
ların
ın o
lduğ
unu
ve b
unla
rın y
asal
ar il
e ko
rund
uğun
u fa
rk e
der.
4
6.
Kend
isi g
ibi b
aşka
ların
ın d
a ha
klar
ı old
uğun
u bi
lere
k di
ğerle
rinin
hak
ların
a sa
ygı g
öste
rir.
3
4
7.
Hakl
arı i
hlal
edi
ldiğ
inde
, hak
kını
ara
r.
3
3
4
8.
Vata
ndaş
lık k
avra
mın
ın a
nlam
ını a
çıkl
ar.
2
3
9.
KKTC
vat
anda
şı ol
arak
sahi
p ol
duğu
vat
anda
şlık
hak
ve so
rum
lulu
klar
ına
örne
kler
ver
ir.
3
3
3
10. İ
yi b
ir va
tand
aş o
labi
lmek
için
, han
gi d
avra
nışla
r gös
term
esi g
erek
tiğin
i açı
klar
.
3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
77
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 4: TOPLUMSAL KURUMLAR
1.
Topl
umla
rın te
mel
ihtiy
açla
rıyla
bu
ihtiy
açla
ra h
izmet
ver
en k
urum
ları
ilişk
ilend
irir.
4 3
2.
Topl
umsa
l kur
um h
izm
etle
rinin
, ins
an y
aşam
ında
ki e
tkisi
ni d
eğer
lend
irir.
5
3.
Topl
umsa
l kur
um h
izm
etle
rinde
ken
di ü
zerin
e dü
şen
göre
v ve
soru
mlu
lukl
arı y
erin
e ge
tirir.
4 4
4.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı, ça
lışm
a al
anla
rına
göre
sını
fland
ırır.
3
5.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı, ça
lışm
alar
ın so
nuçl
arın
a gö
re d
eğer
lend
irmed
e bu
lunu
r.
3
6.
Topl
umsa
l iht
iyaç
lara
hizm
et v
eren
kur
umla
rın v
e siv
il to
plum
kur
uluş
ların
ın ç
alışm
alar
ı ve
geliş
mel
eri
konu
sund
a gö
rüş v
e ön
erid
e bu
lunu
r.
4
3
7.
Bire
yler
in ro
lleri
açısı
ndan
sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı res
mi k
urum
ve
kuru
luşla
rla k
arşıl
aştır
ır.
3
4
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3 O
rta
4
Yüks
ek
5 Ço
k Yü
ksek
78
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 5: ÜLKEMİZİN YÖNETİMİ
1.
Geç
mişt
en g
ünüm
üze
fark
lı yö
netim
şeki
llerin
i açı
klar
.
3
3
2.
Geç
mişt
en g
ünüm
üze
ülke
miz
deki
fark
lı yö
netim
şeki
llerin
i açı
klar
.
3
3
3.
Günü
müz
deki
en
yayg
ın y
önet
im şe
klin
i ned
enle
riyle
açı
klar
.
3 3
4.
Dem
okra
tik y
önet
imi o
lan
bir ü
lken
in, y
önet
sel y
apısı
nın
özel
likle
rini a
çıkl
ar.
3 3
5.
Topl
umsa
l yaş
amı d
üzen
leye
n ya
sala
rın v
arlığ
ını v
e ön
emin
i far
k ed
er.
3
3
6.
Ülk
emizi
n m
erke
zi yö
netim
inde
rol a
lan
birim
leri
ve g
örev
lerin
i açı
klar
.
3 3
7.
Mer
kezi
yöne
timde
yer
ala
n ki
şiler
in g
örev
e ge
lme
şeki
llerin
i açı
klar
.
3 3
8.
Mer
kezi
yöne
time
ve si
vil t
oplu
m k
urul
uşla
rının
yön
etim
ine
seçi
lebi
lme
koşu
lların
ı kar
şılaş
tırır.
3 3
9.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ın ü
lke
yöne
timin
e ka
tkısı
nı d
eğer
lend
irir.
3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
79
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 6: ÜRETTİKLERİMİZ VE PAYLAŞIMI
1.
KKTC
’nin
eko
nom
ik fa
aliy
etle
rini a
çıkl
ar.
5
2.
Ülk
emizi
n co
ğraf
ik k
onum
una
ve si
yasi
duru
mun
a gö
re e
kono
mik
faal
iyet
lerim
izi i
lişki
lend
irir.
5
3.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
leri
fark
ede
r.
4
4.
Ülk
esin
de ü
retil
enle
rin, ü
lke
ekon
omisi
ne k
atkı
sını d
eğer
lend
irir.
4
5.
Turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
eki y
eri k
onus
unda
fiki
r gel
iştiri
r.
3
3
6.
Üre
time
katk
ıda
bulu
nma
konu
sund
a gö
rüş g
elişt
irir.
4
3
7.
Bilin
çli t
üket
icin
in ö
zelli
kler
ini ö
rnek
lerle
açı
klar
.
4
4
8.
Bilin
çli t
üket
imin
aile
ve
ülke
eko
nom
isine
etk
isini
değ
erle
ndiri
r.
3
4
9.
Bilin
çli t
üket
imin
doğ
aya
etki
sini a
naliz
ede
r.
5
4
10. T
üket
ici h
akla
rının
old
uğun
u fa
rk e
der.
3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
80
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
5. SINIF: ÜNİTE 7: ÜLKEMİZİN DÜNYAYLA BAĞLANTISI
1.
Günü
müz
de u
laşım
ın ö
nem
ini k
avra
r.
3
3
2.
Düny
ada
ve ü
lkem
izde
kulla
nıla
n ul
aşım
sist
emle
rini k
arşıl
aştır
ır.
3
3
3.
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım si
stem
lerin
de k
ulla
nıla
n ar
açla
rı sır
alar
.
3
3
4.
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım si
stem
lerin
in g
eçm
işten
gün
ümüz
e na
sıl d
eğişt
iğin
i açı
klar
2 3
5.
Ülk
emizd
eki u
laşı
m si
stem
lerin
i ülk
emizi
n co
ğraf
i kon
umuy
la il
işkile
ndiri
r.
3
6.
Tica
retin
eko
nom
ik a
çıda
n ön
emin
i açı
klar
.
4
7.
Ula
şım
ın ti
care
tle il
işkisi
ni k
urar
.
4
8.
KKTC
ve
fark
lı ül
kele
r ara
sında
eko
nom
ik a
lış-v
eriş
oldu
ğunu
fark
ede
r.
4
9.
İletiş
imde
med
yanı
n ön
emin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
3
10.
KKTC
’dek
i med
ya k
ayna
klar
ını s
ırala
r.
3
11.
Med
ya k
ayna
klar
ı hak
kınd
a bi
lgile
nere
k on
ları
etki
n bi
r şek
ilde
kulla
nır.
3
4
5
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
81
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
6. SINIF: ÜNİTE 1: SOSYAL OLAYLARI ANLAMAK
1.
Sosy
al o
layı
n an
lam
ını a
çıkl
ar.
4
3
2.
Yakı
n çe
vres
inde
yaş
anan
sosy
al o
layl
ara
örne
kler
ver
ir.
4
3
3.
Sosy
al o
layl
arın
insa
nlar
ın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ında
n do
ğduğ
unu
fark
ede
r.
4
3
4.
Sosy
al o
layl
arın
sosy
alle
şme
yolu
yla
gele
cek
nesil
lere
akt
arıld
ığın
ı alg
ılar.
4 3
5.
Bir s
osya
l ola
yın
oluş
um sü
reci
ni v
e so
nuçl
arın
ı ara
ştırm
a ya
para
k be
lirle
r.
3
3
4
6.
Sosy
al o
layl
arın
çok
lu n
eden
ve
sonu
çlar
ı old
uğun
u ör
nek
bir s
osya
l ola
y üz
erin
de a
naliz
ede
r.
3 3
4
7.
Sosy
al o
layl
arın
insa
nlar
üze
rinde
ki e
tkile
rini b
ir so
syal
ola
y üz
erin
de a
naliz
ede
r.
3
3
8.
Med
yanı
n so
syal
ola
ylar
üze
rinde
ki e
tkisi
ni fa
rk e
der.
3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
82
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
6. SINIF: ÜNİTE 2: İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ DÜNYA
1.
Düny
anın
tekt
onik
olu
şum
unda
ki d
eğişi
m v
e sü
rekl
iliğe
kan
ıtlar
gös
terir
.
3
3
2.
Jeol
ojik
zam
anla
rın ö
zelli
kler
ini t
ekto
nik
olay
larla
ilişk
ilend
irere
k aç
ıkla
r.
3
3
3.
Yer ş
ekill
erin
i olu
ştur
an fa
ktör
leri
oluş
um k
ayna
klar
ına
göre
sını
fland
ırır.
3
3
4.
İnsa
n fa
aliy
etle
rinde
n yo
la ç
ıkar
ak b
eşer
î sist
emle
rin c
oğra
fyan
ın k
onul
arı i
çeris
inde
ki y
erin
i aç
ıkla
r.
3
3
5.
İnsa
n fa
aliy
etle
rinin
yer
yüzü
değ
işim
ine
etki
sini a
çıkl
ar.
4
3
6.
Düny
amızı
n fa
rklı
jeol
ojik
zam
anla
rda
deği
şim v
e sü
rekl
iliği
ni c
oğra
fi aç
ıdan
ana
liz e
der.
5
3
7.
Doğa
l çev
reni
n in
san
faal
iyet
lerin
e et
kile
rini v
e in
sanl
arın
doğ
al ç
evre
ye u
yum
süre
çler
ini
karş
ılıkl
ı iliş
kile
ri çe
rçev
esin
de a
naliz
ede
r.
4
3
8.
Örn
ekle
rden
yar
arla
nara
k do
ğal o
rtam
da in
san
etki
siyle
mey
dana
gel
en d
eğişi
mle
rin
sonu
çlar
ını a
naliz
ede
r.
4
3
9.
Doğa
l afe
tleri;
olu
şum
ned
enle
ri, ö
zelli
kler
i, da
ğılış
ları
ve in
sanl
ara
olan
etk
ileri
bakı
mın
dan
anal
iz ed
er.
4
3
10.
İnsa
nlar
ın d
oğal
afe
tlerin
olu
şum
una
etki
sini,
afet
bili
ncin
in g
elişt
irilm
esi a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
4
3
11.
Kaya
çlar
ın ö
zelli
kler
i ile
yer
yüzü
şeki
llerin
in o
luşu
m sü
reçl
erin
i iliş
kile
ndiri
r.
4
3
12.
Levh
a te
kton
iği i
le d
epre
m k
uşak
ları,
sıca
k su
kay
nakl
arı v
e vo
lkan
ların
dağ
ılışın
ı iliş
kile
ndiri
r.
4
3
13.
Ekos
istem
i olu
ştur
an u
nsur
ları,
ene
rji a
kışın
ı eko
siste
min
dev
amlıl
ığı a
çısın
dan
anal
iz ed
er.
4
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
83
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
6. SINIF: ÜNİTE 3:
YERYÜZÜNDE NÜFUS VE YERLEŞME
1.
Yerle
şmey
i etk
ileye
n fa
ktör
leri
sınıfl
andı
rır.
4
3
2.
Yerle
şme
ve e
kono
mik
faal
iyet
ler a
rasın
daki
ilişk
iyi a
çıkl
ar.
4
4
3.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ye
rleşm
e ve
kon
ut il
işkisi
ne ö
rnek
ler v
erir.
4
3
4.
Nüf
us h
arek
etle
ri ile
yer
leşm
eler
de m
eyda
na g
elen
değ
işim
i ve
bun
un s
onuç
ların
ı an
aliz
eder
.
4
3
5.
Göç
kav
ram
ını a
çıkl
ar
4
3
6.
Göç
hare
ketle
ri so
nucu
ort
aya
çıka
n so
runl
arı v
e bu
sor
unla
ra b
ulun
an ç
özüm
yol
ların
ı ta
rtışı
r.
4
3
7.
Kent
ve
kırs
al h
ayat
ta o
rtay
a çı
kan
bire
ysel
ve
topl
umsa
l sor
unla
rı ve
çöz
üm y
olla
rını
tart
ışır.
4
3 3
8.
Yerle
şme,
kon
ut v
e yö
netim
ilişk
isini
ana
liz e
der.
5
3
9.
Gele
cekt
e ol
uşac
ak y
erle
şmel
er h
akkı
nda
tahm
inde
bul
unur
4
3
10.
Kent
ve
kırs
al y
erle
şmel
er a
rasın
daki
fark
ları
açık
lar.
4
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
84
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
6. SINIF: ÜNİTE 4: ZAMANDA İNSAN
1.
İnsa
nlık
tarih
inin
baş
lang
ıcın
ı kan
ıtlar
a da
yalı
olar
ak a
çıkl
ar.
4
4
2.
İnsa
nlık
tarih
inde
ki ö
nem
li dö
nem
leri
ve ö
zelli
kler
ini a
çıkl
ar.
4
4
3.
Çeşit
li ka
ynak
lard
an y
arar
lana
rak
insa
nlık
tarih
inin
öne
mli
döne
mle
rinde
ki y
aşam
ı tah
min
ede
r.
4
4.
İnsa
nlık
tarih
inde
ki ö
nem
li ic
at v
e bu
luşla
rın in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
etk
ilerin
i değ
erle
ndiri
r.
4
5.
Doğa
koş
ulla
rının
yaş
am a
lanl
arın
ın v
e ya
şam
şeki
llerin
in o
luşm
asın
daki
etk
ilerin
i açı
klar
.
4 4
6.
İnsa
nlar
ın y
aşam
ala
nlar
ını d
eğişt
irmes
inin
ger
ekçe
lerin
i örn
ek o
layl
ara
daya
lı al
arak
açı
klar
.
4 4
7.
Sana
yiye
day
alı ü
retim
in in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
etk
ileri
örne
k ol
ayla
ra d
ayal
ı ola
rak
açık
lar.
4 4
8.
İnsa
nlar
ın ta
rihse
l sür
eçte
ken
dile
rini y
önet
mek
için
olu
ştur
dukl
arı y
önet
im b
içim
lerin
i kar
şılaş
tırır.
4
9.
Bilim
, san
ayi v
e te
knol
ojin
in in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
etk
ilerin
i açı
klar
.
4 3
4
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
85
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
6. SINIF: ÜNİTE 5: SOSYAL VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR
1.
Kültü
r kav
ram
ıyla
ilgi
li fa
rklı
tanı
mla
rdan
har
eket
le k
ültü
r uns
urla
rını b
elirl
er.
3
4
2.
Coğr
afya
nın
kültü
r üze
rinde
ki e
tkisi
ni ir
dele
r.
4
3.
Kültü
rü o
luşt
uran
uns
urla
rdan
yol
a çı
kara
k fa
rklı
kültü
rel b
ölge
lerin
yer
yüzü
nde
yayı
lış
alan
ların
a ai
t ana
lizle
r yap
ar.
4
4.
Düny
a üz
erin
de il
k kü
ltür m
erke
zlerin
in o
rtay
a çı
kışın
ı ve
yayı
lışın
ı bel
irley
en fa
ktör
leri
zam
an, s
ürek
lilik
ve
deği
şim a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
4
5.
Bulu
nduğ
u çe
vred
eki t
arih
î dok
udan
yol
a çı
kara
k dö
nem
in k
ültü
rü h
akkı
nda
çıka
rımla
rda
bulu
nur.
4
6.
Çev
resin
deki
kül
türe
l etk
inlik
lere
kat
ılmay
a ist
ekli
olur
.
4
3
7.
Kültü
rel f
arkl
ılıkl
arı,
topl
umla
r ara
sı ili
şkile
r açı
sında
n de
ğerle
ndiri
r.
5
8.
Kültü
rel d
eğişi
mle
re n
eden
ola
n un
surla
ra v
e bu
nlar
ın e
tkile
rine
örne
kler
ver
ir.
5
9.
Popü
ler k
ültü
rün
bire
y ve
topl
um ü
zerin
deki
etk
ilerin
i yor
umla
r.
4
10.
İletiş
im a
raçl
arın
ın k
ültü
r üze
rinde
ki e
tkile
rini y
orum
lar.
4
11. K
ültü
rel f
arkl
ılıkl
ara
karş
ı hoş
görü
lü o
lur.
5
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
86
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
6. SINIF: ÜNİTE 6: DEMOKRASİ VE İNSAN HAKLARI
1.
Dem
okra
sinin
tem
el il
kele
rini a
çıkl
ar.
3
3
2.
Dem
okra
si kü
ltürü
nün
dem
okra
tik si
stem
in iş
leyi
şinde
ki ro
lünü
değ
erle
ndiri
r.
4
4
3.
Dem
okra
tik v
atan
daşlı
k bi
linci
ne sa
hip
olm
anın
dem
okra
tik sü
reci
n işl
eyişi
ne k
atkı
sını k
avra
r.
4
3
4.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
inin
anl
amın
ı ve
özel
likle
rini a
çıkl
ar.
4
3
5.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
i ile
ilgi
li gü
ncel
ola
ylar
ı tak
ip e
der.
4
3
6.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
ini t
oplu
msa
l yaş
amla
ilişk
ilend
irir.
4
3
7.
Dem
okra
tik v
atan
daşlı
k bi
linci
ne sa
hip
olm
anın
dem
okra
tik sü
reci
n işl
eyişi
ne k
atkı
sını a
çıkl
ar.
4
4
8.
Evre
nsel
insa
n ha
klar
ı ilk
eler
i açı
sında
n ül
kem
izde
ve d
ünya
da y
aşan
an ö
nem
li ge
lişm
eler
i bel
gele
re
daya
lı ol
arak
yor
umla
r.
4
3
9.
Hak
ve ö
zgür
lükl
erin
kul
lanı
lmas
ı bağ
lam
ında
; dev
letin
vat
anda
şa, v
atan
daşın
dev
lete
ve
diğe
r ins
anla
ra
karş
ı gör
ev v
e so
rum
lulu
klar
ını d
emok
rasin
in h
ayat
a ge
çiril
mes
i açı
sında
n de
ğerle
ndiri
r.
4
3
10.
Hak
ve ö
zgür
lükl
erin
i kul
lanm
ak iç
in k
endi
ni so
rum
lu h
issed
er.
4
5
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
87
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
7. SINIF: ÜNİTE 1: BİRLİKTE YAŞAMAK
1.
Her b
ireyi
n ke
ndin
e ha
s öze
llikl
erin
in o
lduğ
unu
kabu
l ede
r. 2
2.
Kend
isine
ve
çevr
esin
deki
kişi
lere
değ
er v
erir.
3
4
3.
Dem
okra
sinin
insa
na v
e in
san
irade
sine
verd
iği ö
nem
i far
k ed
er.
3
3
2
4.
Dem
okra
tik b
ir va
tand
aş o
lman
ın g
erek
lerin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
3
3
5.
İçin
de y
aşad
ığı ç
evre
nin
koru
nmas
ı kon
usun
da d
uyar
lılık
gös
terir
5
6.
Fark
lı gö
rüş,
düş
ünce
, ina
nç, a
nlay
ış ve
kül
türe
l değ
erle
rin to
plum
sal y
aşam
ı zen
ginl
eştir
diği
ni k
avra
r.
4
4
7.
Topl
umsa
l cin
siyet
eşit
liğin
in g
üçle
ndiri
lmes
inde
ken
di k
onum
una
uygu
n so
rum
lulu
klar
üst
leni
r.
5
4
8.
Ayrım
cılığ
ın ç
eşitl
i biç
imle
rini s
orgu
laya
rak
ayrım
cılık
yap
mam
a ko
nusu
nda
duya
rlılık
gös
terir
.
5
4
9.
Birli
kte
yaşa
ma
kültü
rü iç
in d
iyal
og v
e et
kili
iletiş
imin
öne
min
i far
k ed
er.
4
4
10.
İşbö
lüm
ü ve
işbi
rliği
nin
dem
okra
tik to
plum
yaş
amı i
çin
taşıd
ığı ö
nem
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
3
3
11.
Kend
isini
n ve
topl
umun
yaş
am k
alite
sinin
yük
selti
lmes
i içi
n so
rum
lulu
k üs
tlenm
enin
öne
min
i far
k ed
er.
3
3
12.
Kara
r ver
me
süre
çler
ine
katıl
man
ın ö
nem
ini b
ilere
k ke
ndi k
onum
una
uygu
n so
rum
lulu
klar
üst
leni
r.
4
5
13.
Kam
u m
alla
rının
ve
orta
k ya
şam
ala
nlar
ının
kor
unm
asın
da so
rum
lulu
k üs
tleni
r.
4
4
3
14.
Enge
lli, y
aşlı
vb. k
işile
rin to
plum
la u
yum
lu v
e m
utlu
bir
yaşa
m sü
rdür
ebilm
eler
i içi
n ge
rekl
i koş
ulla
rın
sağl
anm
ası k
onus
unda
öne
riler
de b
ulun
ur.
3
4
15. H
ak, ö
zgür
lük
ve so
rum
lulu
k ar
asın
daki
ilişk
iyi f
ark
eder
.
4
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
88
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
7. SINIF: ÜNİTE 2: İHTİYAÇLAR, ÜRETİM VE TÜKETİM
1.
Yaşa
dığı
yer
deki
eko
nom
ik fa
aliy
etle
ri aç
ıkla
yara
k gr
upla
ndırı
r.
5
2.
İste
k ve
ihtiy
açla
rını a
yırt
ede
r.
5
3.
Bilin
çli b
ir tü
ketic
i ola
rak
hakl
arın
ı kul
lanı
r.
5
4.
İhtiy
açla
rla ü
retim
ve
tüke
tim a
rasın
daki
ilişk
iyi a
çıkl
ar.
5
5.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
lerle
coğ
rafi
özel
likle
ri ili
şkile
ndiri
r.
4
6.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
lerin
ülk
e ek
onom
isind
eki y
erin
i değ
erle
ndiri
r.
4
7.
Ekon
omid
eki i
nsan
etk
isini
fark
ede
r.
4
8.
Üre
timde
kat
kıda
bul
unm
a ko
nusu
nda
görü
ş olu
ştur
ur.
4
9.
İşbi
rliği
yap
arak
üre
time
daya
lı ye
ni fi
kirle
r gel
iştiri
r.
4
10.
Üre
timde
ve
yöne
timde
topr
ağın
öne
min
i tar
ihte
n ör
nekl
erle
açı
klar
.
4
11.
Kayn
akla
rın, ü
rünl
erin
ve
ticar
et y
olla
rının
dev
letle
rin g
elişm
esin
deki
öne
min
i tar
ihte
n ve
gün
ümüz
den
örne
k ve
rere
k aç
ıkla
r.
5
12.
Örn
ekle
r ver
erek
üre
tim te
knol
ojisi
ndek
i gel
işmel
erin
sosy
al v
e ek
onom
ik h
ayat
a et
kile
rini d
eğer
lend
irir.
4
13.
Eğiti
min
mes
lek
edin
dirm
e he
defin
i kav
raya
rak
ilgi v
e ye
tene
kler
i doğ
rultu
sund
a m
esle
ki te
rcih
lerin
e yö
nelik
pla
nlam
a ya
par
4
14. İ
htiy
açla
rla m
esle
kler
ara
sında
ki il
işkiy
i tar
ihse
l sür
eçte
ki d
eğişi
mi d
e di
kkat
e al
arak
değ
erle
ndiri
r.
4
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
89
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
7 SINIF: ÜNİTE 3: TEKNOLOJİ VE TOPLUM
1.
Bulu
şlarla
tekn
oloj
ik g
eliş
mel
eri i
lişki
lend
irir.
3
3
2.
Çevr
esin
deki
tekn
oloj
ik ü
rünl
eri k
ulla
nım
ala
nlar
ına
göre
sını
fland
ırır.
3
3.
Kulla
ndığ
ı tek
nolo
jik ü
rünl
erin
zam
an iç
inde
ki g
elişi
min
i açı
klar
.
3
3
4.
Tekn
oloj
ik ü
rünl
erin
hay
atım
ızda
ve ç
evre
mizd
e ya
ptığ
ı değ
işikl
ikle
ri di
kkat
e al
arak
geç
mişl
e gü
nüm
üzü
karş
ılaşt
ırır.
4
5.
Tekn
oloj
inin
topl
uma
olum
lu v
e ol
umsu
z etk
ilerin
i kar
şılaş
tırır.
4
6.
Çevr
esin
deki
ihtiy
açla
rdan
yol
a çı
kara
k ke
ndin
e öz
gü ü
rünl
er ta
sarla
r
3
7.
Tekn
oloj
ik ü
rünl
eri,
kend
isine
, baş
kala
rına
ve d
oğay
a za
rar v
erm
eden
etk
in k
ulla
nır.
5
8.
İlk u
ygar
lıkla
rın b
ilim
sel v
e te
knol
ojik
gel
işmel
ere
katk
ıların
dan
örne
k ve
rir.
3
9.
Tekn
oloj
iyi k
ulla
nara
k va
tand
aşlık
hak
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı yer
ine
getir
ir.
4 5
10. B
ilim
sel v
e te
knol
ojik
gel
işmel
erle
düş
ünce
özg
ürlü
ğü a
rasın
da il
işki k
urar
.
4
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
90
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ders
Öğr
etim
Pro
gram
ı Çık
tılar
ı ve
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı Ar
asın
daki
İliş
ki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
7. SINIF: ÜNİTE 4 : KALKINMA
1.
Kalk
ınm
a ka
vram
ının
anl
amın
ı açı
klar
.
4
3
2.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini l
istel
er.
4
3.
Kalk
ınm
anın
mod
ernl
eşm
e, sa
nayi
leşm
e, b
üyüm
e gi
bi iç
erik
ben
zerli
ği o
lan
kavr
amla
rla b
enze
rlik
ve
fark
lılık
ların
ı kar
şılaş
tırır.
4
4.
İnsa
ni g
elişm
e in
deks
i kav
ram
ını a
çıkl
ar.
4
5.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini e
kono
mik
, kül
türe
l ve
siyas
al v
b. a
çıla
rdan
sını
fland
ırır.
4
6.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini k
ulla
nara
k ül
kele
rin k
alkı
nmışl
ık d
üzey
leri
hakk
ında
yor
um y
apar
.
4
7.
Ülk
eler
in k
alkı
nma
düze
yler
ini s
ınıfl
andı
rır.
4
8.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
riyle
ilgi
li bi
lgile
r top
laya
rak
KKTC
’nin
kal
kınm
a dü
zeyi
hak
kınd
a ya
rgıy
a va
rır.
4
9.
Kalk
ınm
ış ve
kal
kınm
akta
ola
n ül
kele
rin c
oğra
fi öz
ellik
lerin
i kar
şılaş
tırar
ak c
oğra
fyan
ın k
alkı
nmay
a et
kisin
i aç
ıkla
r.
3
4
10.
Kalk
ınm
a ile
nite
likli
insa
n gü
cü a
rasın
daki
ilişk
iyi a
çıkl
ar.
4
11. B
irey
olar
ak k
alkı
nmad
aki r
olün
ün v
e so
rum
lulu
ğunu
n bi
linci
nde
olur
. 3
4
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
91
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
De
rs Ö
ğret
im P
rogr
amı Ç
ıktıl
arı v
e Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
Aras
ında
ki İl
işki
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I DE
RS Ö
ĞRE
TİM
PRO
GRAM
I ÇIK
TILA
RI
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11
12
7. SINIF: ÜNİTE 5 KÜRESEL BAĞLILIK
1.
Ülk
eler
ara
sında
ki b
enze
r ve
fark
lı yö
nler
i kar
şılaş
tırır.
3
2.
Küre
selle
şmen
in e
kono
mik
, siy
asal
ve
sosy
o-kü
ltüre
l boy
utla
rını a
çıkl
ar.
4
3.
Küre
selle
şmen
in k
endi
yaş
amın
a et
kisin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
4
4.
Topl
umla
r ara
sında
ort
ak k
utla
nan
özel
gün
lere
öne
m v
erir.
4
5.
Ülk
eler
ara
sında
ki e
kono
mik
alış
veriş
i ülk
e ek
onom
isi a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
4
6.
Ülk
eler
aras
ı eko
nom
ik il
işkile
rde
iletiş
im v
e ul
aşım
tekn
oloj
isin
in e
tkisi
ni a
raşt
ırır.
3
3
7.
Turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
eki y
eri k
onus
unda
bak
ış aç
ısı g
elişt
irir.
3
8.
Ort
ak m
irasın
tanı
tılm
asın
da tu
rizm
in y
erin
i far
k ed
er.
3
9.
20.y
y. b
aşın
da O
sman
lı de
vlet
i ve
Avru
pa ü
lkel
erin
in si
yasi
ve e
kono
mik
yap
ısı il
e I.
Düny
a Sa
vaşın
ın
sebe
p ve
sonu
çlar
ını i
lişki
lend
irir.
3
3
10.
Küre
sel s
orun
larla
ulu
slara
rası
kuru
luşla
rın a
maç
ların
ı iliş
kile
ndiri
r.
4
11.
Küre
sel s
orun
ların
çöz
ümle
rinin
uyg
ulam
aya
geçi
lmes
inde
kişi
sel s
orum
lulu
ğunu
fark
ede
r.
3
3
12.
Düşü
nce
sana
t ve
edeb
iyat
ürü
nler
inin
doğ
al v
arlık
ve
tarih
i çev
rele
rin o
rtak
mira
s öğe
si ol
arak
ya
şatıl
mas
ında
insa
nlığ
ın so
rum
lulu
ğunu
fark
ede
r.
4
13.
Ulu
slara
rası
kültü
r, sa
nat f
uar v
e sp
or e
tkin
likle
rinin
topl
umla
rara
sı et
kile
şimde
ki ro
lünü
değ
erle
ndiri
r.
3
3
14. Ü
lkem
izin
diğe
r ülk
eler
le o
lan
ekon
omik
ilişk
ilerin
i kay
nakl
ar v
e ih
tiyaç
lar a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
3 3
3
KATK
I DÜ
ZEYİ
: 1 Ç
ok D
üşük
2
Düşü
k 3
Ort
a
4 Yü
ksek
5
Çok
Yüks
ek
92
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
4. SINIF: ÜNİTE 1: BEN
1. B
ireys
el ö
zelli
kler
ini t
anır.
Ke
ndin
e de
ğer v
erm
e (1
)
Sa
ygı (
6)
2. K
işile
r ara
sı fiz
ikse
l far
klılı
klar
ın ö
nem
ini a
çıkl
ar.
3. K
endi
sini a
rkad
aşla
rında
n ay
ıran
fizik
sel f
arkl
ılıkl
ara
örne
kler
ver
ir.
4. D
uygu
ları
ve d
üşün
cele
ri ar
asın
daki
ilişk
iyi f
ark
eder
.
5. F
arkl
ı dur
umla
ra a
it du
ygu
ve d
üşün
cele
rini i
fade
ede
r.
6. B
aşka
ların
ın d
uygu
ve
düşü
ncel
erin
i say
gı il
e ka
rşıla
r.
X
7. Y
aşam
ına
ilişk
in b
elli
başlı
ola
ylar
ı kro
nolo
jik sı
raya
koy
ar.
8. S
ahip
old
uğu
resm
i kim
lik b
elge
lerin
deki
bilg
ileri
anal
iz ed
erek
kişi
sel k
imliğ
ine
ilişk
in
çıka
rımla
rda
bulu
nur.
9. K
işise
l iht
iyaç
ların
ı list
eler
. X
10. K
işise
l iht
iyaç
ların
ı nas
ıl ka
rşıla
dığı
nı a
çıkl
ar.
X
11.
Arka
daşla
rıyla
ken
disin
in k
işise
l iht
iyaç
ları
aras
ında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı ka
rşıla
ştırı
r.
X
93
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
4. SINIF: ÜNİTE 2: AİLEM
1. A
ile k
avra
mın
ı tan
ımla
r.
Fa
rklıl
ıkla
ra k
arşı
hoşg
örü
(4,1
0)
Se
vgi (
12)
2. A
ileni
n na
sıl o
luşt
uğun
u aç
ıkla
r.
3. A
ile b
ireyl
erin
den
yara
rlana
rak
soya
ğacı
nı o
luşt
urur
.
4. K
endi
aile
si ile
çev
resin
deki
diğ
er a
ilele
r ara
sında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı ka
rşıla
ştırı
r.
X
5. A
z ve
çok
çocu
klu
aile
lerin
olu
mlu
ve
olum
suz y
önle
rini k
arşıl
aştır
ır.
X
6. S
özlü
tarih
yön
tem
ini k
ulla
nara
k ai
lesin
in g
eçm
işini
ara
ştıra
rak
rapo
r haz
ırlar
.
7. G
elen
ekse
l aile
ile
günü
müz
aile
yap
ısı a
rasın
daki
fa
rkla
r ile
ilgi
li çı
karım
da b
ulun
ur.
8. A
ilede
ki iş
böl
ümün
ün a
ile y
aşam
ında
ki ö
nem
ini a
çıkl
ar.
X
9. A
ileni
n ge
liri i
le ih
tiyaç
ları
aras
ında
ki d
enge
nin
nasıl
kor
undu
ğunu
açı
klar
X
10. D
ünya
nın
fark
lı ye
rlerin
deki
aile
lerle
ken
di a
ilesi
aras
ında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı an
aliz
eder
. X
11. A
ilesin
de k
arar
ların
nas
ıl al
ındı
ğını
açı
klar
. X
12. A
ile ü
yele
ri ar
asın
daki
sevg
i ve
sayg
ı iliş
kisin
in a
ile iç
in ö
nem
ini d
eğer
lend
irir.
X
13. A
ile iç
i dem
okra
sinin
aile
de a
lınan
kar
arla
rın u
ygul
anm
ası a
çısın
dan
önem
ini d
eğer
lend
irir.
X
14. A
ile iç
i ile
tişim
in a
ilede
ki m
utlu
luğa
etk
isini
ana
liz e
der.
X
15. A
ilesin
in o
turd
uğu
evin
adr
esin
i söy
ler.
16. E
ğitim
in a
ilede
baş
ladı
ğını
ve
haya
t boy
u de
vam
ett
iği f
ikrin
i far
k ed
er.
94
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
4. SINIF: ÜNİTE 3: YAKIN ÇEVREMİZ
1.
Adre
sini b
ilmen
in ö
nem
ini a
çıkl
ar.
Çe
vre
koru
ma
(9,1
0)
Fa
rklıl
ıkla
ra sa
ygı d
uym
a (1
2)
So
rum
lulu
k (1
0,13
,20,
22)
2.
Otu
rduğ
u ev
in a
dres
ini y
azılı
ve
sözlü
ola
rak
ifade
ede
r.
3.
Yakı
n çe
vres
ini t
anır.
4.
Bulu
nduğ
u ye
rin k
roki
sini ç
izer.
5.
Çevr
esin
deki
her
hang
i bir
nesn
enin
ken
disin
e gö
re b
ulun
duğu
coğ
rafi
yönü
ifad
e ed
er.
6.
Yön
bulm
ada
kulla
nıla
n yö
ntem
leri
açık
lar.
7.
Yakı
n çe
vres
inde
ki u
laşım
ın n
asıl
sağl
andı
ğını
açı
klar
.
8.
Çevr
esin
de u
laşı
mla
ilgi
li ya
şana
n so
runl
arı t
artış
arak
çöz
üm ö
neril
eri g
etiri
r.
X
9.
Yaşa
dığı
çev
reni
n do
ğal g
üzel
likle
rini n
asıl
koru
mas
ı ve
güze
lleşt
irmes
i ger
ektiğ
ini
açık
lar.
10.
Yaşa
dığı
çev
reni
n te
mizl
iği v
e gü
zelle
ştiri
lmes
i kon
usun
da ü
zerin
e dü
şen
soru
mlu
luğu
ye
rine
getir
ir.
X
11.
Oku
lun
kişis
el v
e to
plum
sal g
elişi
min
e ol
an e
tkisi
ni a
çıkl
ar.
12.
Oku
lda
arka
daşla
rının
fark
lı gö
rüşle
rine
sayg
ı gös
terir
. X
13.
Hak
ve so
rum
lulu
klar
ının
bili
ncin
de o
kul v
e sın
ıf ku
ralla
rına
uyar
. X
14.
Yaşa
dığı
yer
e in
sanl
arın
ilk
ne z
aman
yer
leşt
iğin
i ara
ştırı
r.
15.
Yaşa
dığı
yer
e in
sanl
arın
niç
in y
erle
ştiğ
ini a
raşt
ırır.
16.
Yaşa
dığı
yer
deki
kül
türe
l değ
işim
i aile
sinde
n ör
nekl
erle
açı
klar
. X
17.
Yaşa
dığı
yer
deki
geç
mişt
en g
ünüm
üze
insa
n ili
şkile
rini ö
rnek
lerle
açı
klar
. X
95
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
18.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ya
şadı
ğı y
erde
ki e
kono
mik
etk
inlik
lerd
eki d
eğişi
mi ö
rnek
lerle
aç
ıkla
r.
X
19.
Yaşa
dığı
yer
deki
yer
el y
önet
icile
rin k
imle
r old
uğun
u ve
nas
ıl se
çild
ikle
rini a
çıkl
ar.
20.
Yaşa
dığı
yer
deki
yer
el y
önet
icile
rin g
örev
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı ara
ştırı
r.
21.
Bilim
ve
tekn
oloj
inin
ken
di y
aşam
ında
ki e
tkile
rini d
eğer
lend
irir.
X
22. K
endi
yaş
amın
daki
tekn
oloj
ik ü
rünl
eri e
tik, e
kono
mik
ve
etki
li ku
llanı
r.
X X
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı V
atan
daşlı
k Ek
onom
ik K
atılı
m
5. SINIF: ÜNİTE 1 ÜLKEMİZİN KONUMU
1. H
arita
, pla
n ve
ölç
ek k
avra
mla
rını t
anım
lar.
Va
tan
sevg
isi
(9)
2.
Ha
rita
ve p
lan
aras
ında
ki fa
rkla
rı aç
ıkla
r.
3.
Ölç
ek ç
eşitl
erin
e ör
nekl
er v
erer
ek a
çıkl
ar.
4.
Ölç
ekte
n ya
rarla
nara
k ha
rita
üzer
inde
ki ik
i nok
ta a
rasın
daki
ger
çek
mes
afey
i bul
ur.
5.
Fizik
i ve
siyas
i har
itala
r ara
sında
ki b
enze
rlik
ve fa
rklıl
ıkla
rı aç
ıkla
r.
6.
Harit
alar
üze
rinde
kul
lanı
lan
sem
bol v
e işa
retle
rin a
nlam
ların
ı açı
klar
.
7.
Mer
idye
n, p
aral
el, e
kvat
or, y
arı k
üre,
kut
up k
avra
mla
rını a
çıkl
ar.
8.
KKTC
’nin
dün
ya h
arita
sında
ki m
atem
atik
sel k
onum
unu
söyl
er.
9. K
KTC’
nin
düny
a ha
ritas
ına
göre
kon
umun
un a
vant
ajla
rı ve
dez
avan
tajla
rını k
arşıl
aştır
ır.
X
96
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
5. SINIF: ÜNİTE 2: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KÜLTÜREL MİRASIMIZ
1. Y
akın
çev
resi
ve ü
lkem
izin
tarih
i geç
mişi
ola
n m
imar
i yap
ıların
ı ara
ştırı
r.
X
Kü
ltüre
l duy
arlıl
ık
(4,5
,8)
Kü
ltüre
l hoş
görü
(6)
2.
Tarih
i mim
ari y
apıla
rı ya
pılış
zam
anla
rını d
ikka
te a
lara
k za
man
çize
lges
i üze
rinde
gös
terir
.
3.
Tarih
i mim
ari y
apıla
rın ö
zelli
kler
ini a
çıkl
ar.
4.
Ülk
emizi
n kü
ltüre
l var
lıkla
rını o
luşt
uran
öğe
lere
örn
ekle
r ver
ir.
X
5.
Kültü
rel v
arlık
ların
, ins
anla
rın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ına
olan
kat
kısın
ın ö
nem
ini a
çıkl
ar.
X
6.
Yakı
n ve
uza
k ül
ke k
omşu
larım
ızın
kültü
rlerin
e ai
t öze
llikl
erin
ben
zerli
k ve
fark
lılık
ların
ı ör
nekl
erle
kar
şılaş
tırır.
X
7.
Kültü
rel v
arlık
larım
ızın
günü
müz
de n
e de
rece
değ
işim
e uğ
radı
ğını
ned
enle
riyle
açı
klar
. X
8.
Kültü
rel v
arlık
larım
ızın
yok
olm
amas
ı içi
n ne
gib
i faa
liyet
lerin
yap
ılmas
ı ger
ektiğ
i öne
riler
de
bulu
nur.
X
9. M
illi b
ayra
mla
rımızı
n ol
uşum
süre
cini
açı
klar
. X
97
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
5. SINIF: ÜNİTE 3: BİREY VE VATANDAŞ OLARAK HAK VE SORUMLULUKLARIM
1.
Gru
p, ro
l, so
rum
lulu
k ka
vram
ların
ı açı
klar
.
So
rum
lulu
k (1
,3,4
,9)
Sa
ygı (
6)
Fa
rklıl
ıkla
ra sa
ygı
(6)
2.
İçin
de b
ulun
duğu
gru
plar
ile
grup
lara
ait
rolle
rini s
ırala
r.
3.
Bulu
nduğ
u çe
şitli
grup
ve
kuru
mla
r içi
ndek
i rol
lerin
ger
ektir
diği
hak
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı far
k ed
er.
4.
Gru
plar
ı olu
ştur
an b
ireyl
erin
soru
mlu
lukl
arın
ı yer
ine
getir
med
ikle
ri za
man
ort
aya
çıka
cak
sonu
çlar
ı far
klı g
rupl
ara
göre
örn
ekle
ndiri
r.
X
5.
Çocu
k ol
arak
hak
ların
ın o
lduğ
unu
ve b
unla
rın y
asal
ar il
e ko
rund
uğun
u fa
rk e
der.
X
6.
Kend
isi g
ibi b
aşka
ların
ın d
a ha
klar
ı old
uğun
u bi
lere
k di
ğerle
rinin
hak
ların
a sa
ygı g
öste
rir.
X
7.
Hakl
arı i
hlal
edi
ldiğ
inde
, hak
kını
ara
r.
X
8.
Vata
ndaş
lık k
avra
mın
ın a
nlam
ını a
çıkl
ar.
X
9.
KKTC
vat
anda
şı ol
arak
sahi
p ol
duğu
vat
anda
şlık
hak
ve so
rum
lulu
klar
ına
örne
kler
ver
ir.
X
10. İ
yi b
ir va
tand
aş o
labi
lmek
için
, han
gi d
avra
nışla
r gös
term
esi g
erek
tiğin
i açı
klar
. X
98
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
5. SINIF: ÜNİTE 4: TOPLUMSAL KURUMLAR
1.
Topl
umla
rın te
mel
ihtiy
açla
rıyla
bu
ihtiy
açla
ra h
izmet
ver
en k
urum
ları
ilişk
ilend
irir.
Gön
üllü
hizm
et
(3,7
) 2.
To
plum
sal k
urum
hiz
met
lerin
in, i
nsan
yaş
amın
daki
etk
isini
değ
erle
ndiri
r.
3.
Topl
umsa
l kur
um h
izm
etle
rinde
ken
di ü
zerin
e dü
şen
göre
v ve
soru
mlu
lukl
arı y
erin
e ge
tirir.
X
4.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı, ça
lışm
a al
anla
rına
göre
sını
fland
ırır.
5.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ı, ça
lışm
alar
ın so
nuçl
arın
a gö
re d
eğer
lend
irmed
e bu
lunu
r.
6.
Topl
umsa
l iht
iyaç
lara
hizm
et v
eren
kur
umla
rın v
e siv
il to
plum
kur
uluş
ların
ın ç
alışm
alar
ı ve
geliş
mel
eri k
onus
unda
gör
üş v
e ön
erid
e bu
lunu
r.
X
7.
Bire
yler
in ro
lleri
açıs
ında
n siv
il to
plum
kur
uluş
ların
ı res
mi k
urum
ve
kuru
luşla
rla k
arşıl
aştır
ır.
X
99
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
5. SINIF: ÜNİTE 5: ÜLKEMİZİN YÖNETİMİ
1.
Geç
mişt
en g
ünüm
üze
fark
lı yö
netim
şeki
llerin
i açı
klar
.
X
De
mok
rasiy
i öne
mse
me
(3,5
) 2.
G
eçm
işten
gün
ümüz
e ül
kem
izde
ki fa
rklı
yöne
tim şe
kille
rini a
çıkl
ar.
X
3.
Günü
müz
deki
en
yayg
ın y
önet
im şe
klin
i ned
enle
riyle
açı
klar
. X
4.
Dem
okra
tik y
önet
imi o
lan
bir ü
lken
in, y
önet
sel y
apısı
nın
özel
likle
rini a
çıkl
ar.
X
5.
Topl
umsa
l yaş
amı d
üzen
leye
n ya
sala
rın v
arlığ
ını v
e ön
emin
i far
k ed
er.
X
6.
Ülk
emizi
n m
erke
zi yö
netim
inde
rol a
lan
birim
leri
ve g
örev
lerin
i açı
klar
. X
7.
Mer
kezi
yöne
timde
yer
ala
n ki
şiler
in g
örev
e ge
lme
şeki
llerin
i açı
klar
X
8.
Mer
kezi
yöne
time
ve si
vil t
oplu
m k
urul
uşla
rının
yön
etim
ine
seçi
lebi
lme
koşu
lların
ı ka
rşıla
ştırı
r.
X
9.
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ların
ın ü
lke
yöne
timin
e ka
tkısı
nı d
eğer
lend
irir.
X
100
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
5. SINIF: ÜNİTE 6: ÜRETTİKLERİMİZ VE PAYLAŞIMI
1.
KKTC
’nin
eko
nom
ik fa
aliy
etle
rini a
çıkl
ar.
Bi
linçl
i tük
etim
(8
,9)
2.
Ülk
emizi
n co
ğraf
ik k
onum
una
ve si
yasi
duru
mun
a gö
re e
kono
mik
faal
iyet
lerim
izi
ilişk
ilend
irir.
X
3.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
leri
fark
ede
r.
X
4.
Ülk
esin
de ü
retil
enle
rin, ü
lke
ekon
omisi
ne k
atkı
sını d
eğer
lend
irir.
5.
Turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
eki y
eri k
onus
unda
fiki
r gel
iştiri
r. X
6.
Üre
time
katk
ıda
bulu
nma
konu
sund
a gö
rüş g
elişt
irir.
X
7.
Bilin
çli t
üket
icin
in ö
zelli
kler
ini ö
rnek
lerle
açı
klar
.
X
8.
Bilin
çli t
üket
imin
aile
ve
ülke
eko
nom
isine
etk
isini
değ
erle
ndiri
r.
X
9.
Bilin
çli t
üket
imin
doğ
aya
etki
sini a
naliz
ede
r.
X
10. T
üket
ici h
akla
rının
old
uğun
u fa
rk e
der.
X
101
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı V
atan
daşlı
k Ek
onom
ik K
atılı
m
5. SINIF: ÜNİTE 7: ÜLKEMİZİN DÜNYAYLA BAĞLANTISI
1.
Günü
müz
de u
laşım
ın ö
nem
ini a
çıkl
ar.
Bi
limi ö
nem
sem
e (4
) 2.
Dü
nyad
a ve
ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım si
stem
lerin
i kar
şılaş
tırır.
3.
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım si
stem
lerin
de k
ulla
nıla
n ar
açla
rı sır
alar
.
4.
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
ulaş
ım si
stem
lerin
in g
eçm
işten
gün
ümüz
e na
sıl d
eğişt
iğin
i açı
klar
.
5.
Ülk
emizd
eki u
laşı
m si
stem
lerin
i ülk
emizi
n co
ğraf
i kon
umuy
la il
işkile
ndiri
r.
6.
Tica
retin
eko
nom
ik a
çıda
n ön
emin
i açı
klar
.
7.
Ula
şımın
tica
retle
ilişk
isini
kur
ar.
8.
KKTC
ve
fark
lı ül
kele
r ara
sında
eko
nom
ik a
lış-v
eriş
oldu
ğunu
fark
ede
r. x
X
9.
İletiş
imde
med
yanı
n ön
emin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
10.
KKTC
’dek
i med
ya k
ayna
klar
ını s
ırala
r.
11.
Med
ya k
ayna
klar
ı hak
kınd
a bi
lgile
nere
k on
ları
etki
n bi
r şek
ilde
kulla
nır.
X
102
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı V
atan
daşlı
k Ek
onom
ik K
atılı
m
6. SINIF: ÜNİTE 1: SOSYAL OALYLARI ANLAAMK
1.
Sosy
al o
layı
n an
lam
ını a
çıkl
ar.
x
Ho
şgör
ü (7
)
Em
pati
(7)
2.
Yakı
n çe
vres
inde
yaş
anan
sosy
al o
layl
ara
örne
kler
ver
ir.
3.
Sosy
al o
layl
arın
insa
nlar
ın b
ir ar
ada
yaşa
mas
ında
n do
ğduğ
unu
fark
ede
r..
x
4.
Sosy
al o
layl
arın
sosy
alle
şme
yolu
yla
gele
cek
nesil
lere
akt
arıld
ığın
ı alg
ılar
x
5.
Bir s
osya
l ola
yın
oluş
um sü
reci
ni v
e so
nuçl
arın
ı ara
ştırm
a ya
para
k be
lirle
r.
x
6.
Sosy
al o
layl
arın
çok
lu n
eden
ve
sonu
çlar
ı old
uğun
u ör
nek
bir s
osya
l ola
y üz
erin
de a
naliz
ede
r. x
7.
Sosy
al o
layl
arın
insa
nlar
üze
rinde
ki e
tkile
rini b
ir so
syal
ola
y üz
erin
de a
naliz
ede
r.
x
8.
Med
yanı
n so
syal
ola
ylar
üze
rinde
ki e
tkisi
ni fa
rk e
der.
x
103
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
6. SINIF: ÜNİTE 2: İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ DÜNYA
1.
Düny
anın
tekt
onik
olu
şum
unda
ki d
eğişi
m v
e sü
rekl
iliğe
kan
ıtlar
gös
terir
.
Doğa
yı k
orum
a (7
,8)
2.
Jeol
ojik
zam
anla
rın ö
zelli
kler
ini t
ekto
nik
olay
larla
ilişk
ilend
irere
k aç
ıkla
r.
3.
Yer ş
ekill
erin
i olu
ştur
an fa
ktör
leri
oluş
um k
ayna
klar
ına
göre
sını
fland
ırır.
4.
İnsa
n fa
aliy
etle
rinde
n yo
la ç
ıkar
ak b
eşer
î sist
emle
rin c
oğra
fyan
ın k
onul
arı i
çeris
inde
ki y
erin
i açı
klar
. X
5.
İnsa
n fa
aliy
etle
rinin
yer
yüzü
değ
işim
ine
etki
sini
açı
klar
.
6.
Düny
amızı
n fa
rklı
jeol
ojik
zam
anla
rda
deği
şim v
e sü
rekl
iliği
ni c
oğra
fi aç
ıdan
ana
liz e
der.
7.
Doğa
l çev
reni
n in
san
faal
iyet
lerin
e et
kile
rini v
e in
sanl
arın
doğ
al ç
evre
ye u
yum
süre
çler
ini k
arşıl
ıklı
ilişk
ileri
çerç
eves
inde
ana
liz e
der.
X
8.
Örn
ekle
rden
yar
arla
nara
k do
ğal o
rtam
da in
san
etki
siyle
mey
dana
gel
en d
eğişi
mle
rin so
nuçl
arın
ı an
aliz
eder
.
X
9.
Doğa
l afe
tleri;
olu
şum
ned
enle
ri, ö
zelli
kler
i, da
ğılış
ları
ve in
sanl
ara
olan
etk
ileri
bakı
mın
dan
anal
iz ed
er.
X
10.
İnsa
nlar
ın d
oğal
afe
tlerin
olu
şum
una
etki
sini,
afet
bili
ncin
in g
elişt
irilm
esi a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
X
11.
Kaya
çlar
ın ö
zelli
kler
i ile
yer
yüzü
şeki
llerin
in o
luşu
m sü
reçl
erin
i iliş
kile
ndiri
r.
12.
Levh
a te
kton
iği i
le d
epre
m k
uşak
ları,
sıca
k su
kay
nakl
arı v
e vo
lkan
ların
dağ
ılışın
ı iliş
kile
ndiri
r.
13.
Ekos
istem
i olu
ştur
an u
nsur
ları,
ene
rji a
kışın
ı eko
siste
min
dev
amlıl
ığı a
çısın
dan
anal
iz ed
er.
X
104
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
6. SINIF: ÜNİTE 3: YERYÜZÜNDE NÜFUS VE YERLEŞİM
1.
Yerle
şmey
i etk
ileye
n fa
ktör
leri
sınıfl
andı
rır.
Ai
diye
t duy
gusu
gel
iştirm
e (7
) 2.
Ye
rleşm
e ve
eko
nom
ik fa
aliy
etle
r ara
sında
ki il
işkiy
i açı
klar
.
X
3.
Geçm
işten
gün
ümüz
e ye
rleşm
e ve
kon
ut il
işkisi
ne ö
rnek
ler v
erir.
4.
Nüf
us h
arek
etle
ri ile
yer
leşm
eler
de m
eyda
na g
elen
değ
işim
i ve
bunu
n so
nuçl
arın
ı an
aliz
eder
.
5.
Göç
kav
ram
ını a
çıkl
ar.
6.
Göç
hare
ketle
ri so
nucu
ort
aya
çıka
n so
runl
arı
ve b
u so
runl
ara
bulu
nan
çözü
m
yolla
rını t
artış
ır.
X X
7.
Kent
ve
kırs
al h
ayat
ta o
rtay
a çı
kan
bire
ysel
ve
topl
umsa
l sor
unla
rı ve
çöz
üm y
olla
rını
tart
ışır.
X
8.
Yerle
şme,
kon
ut v
e yö
netim
ilişk
isini
ana
liz e
der.
X
Gele
cekt
e ol
uşac
ak y
erle
şmel
er h
akkı
nda
tahm
inde
bul
unur
. X
9.
Kent
ve
kırs
al y
erle
şmel
er a
rasın
daki
fark
ları
açık
lar.
105
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
6. SINIF: ÜNİTE 4: ZAMANDA İNSAN
1.
İnsa
nlık
tarih
inin
baş
lang
ıcın
ı kan
ıtlar
a da
yalı
olar
ak a
çıkl
ar.
Bi
lim in
sanl
arın
a sa
ygı
duym
a (4
)
2.
İnsa
nlık
tarih
inde
ki ö
nem
li dö
nem
leri
ve ö
zelli
kler
ini a
çıkl
ar.
X
3.
Çeşit
li ka
ynak
lard
an y
arar
lana
rak
insa
nlık
tarih
inin
öne
mli
döne
mle
rinde
ki y
aşam
ı ta
hmin
ede
r.
X
4.
İnsa
nlık
tarih
inde
ki ö
nem
li ic
at v
e bu
luşla
rın in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
etk
ilerin
i de
ğerle
ndiri
r.
X
5.
Doğa
koş
ulla
rının
yaş
am a
lanl
arın
ın v
e ya
şam
şeki
llerin
in o
luşm
asın
daki
etk
ilerin
i aç
ıkla
r.
6.
İnsa
nlar
ın y
aşam
ala
nlar
ını d
eğişt
irmes
inin
ger
ekçe
lerin
i örn
ek o
layl
ara
daya
lı al
arak
aç
ıkla
r.
X
7.
Sana
yiye
day
alı ü
retim
in in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
etk
ileri
örne
k ol
ayla
ra d
ayal
ı ol
arak
açı
klar
.
X X
8.
İnsa
nlar
ın ta
rihse
l sür
eçte
ken
dile
rini y
önet
mek
için
olu
ştur
dukl
arı y
önet
im
biçi
mle
rini k
arşıl
aştır
ır.
X
9.
Bilim
, san
ayi v
e te
knol
ojin
in in
san
yaşa
mı ü
zerin
deki
etk
ilerin
i açı
klar
. X
106
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
6. SINIF: ÜNİTE 5: SOSYAL VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR
1.
Kültü
r kav
ram
ıyla
ilgi
li fa
rklı
tanı
mla
rdan
har
eket
le k
ültü
r uns
urla
rını b
elirl
er.
Kü
ltüre
l far
klılı
klar
a ka
rşı
hoşg
örü
(7,1
1)
2.
Coğr
afya
nın
kültü
r üze
rinde
ki e
tkisi
ni ir
dele
r.
3.
Kültü
rü o
luşt
uran
uns
urla
rdan
yol
a çı
kara
k fa
rklı
kültü
rel b
ölge
lerin
yer
yüzü
nde
yayı
lış
alan
ların
a ai
t ana
lizle
r yap
ar.
4.
Düny
a üz
erin
de il
k kü
ltür m
erke
zlerin
in o
rtay
a çı
kışın
ı ve
yayı
lışın
ı bel
irley
en fa
ktör
leri
zam
an, s
ürek
lilik
ve
deği
şim a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
5.
Bulu
nduğ
u çe
vred
eki t
arih
î dok
udan
yol
a çı
kara
k dö
nem
in k
ültü
rü h
akkı
nda
çıka
rımla
rda
bulu
nur.
6.
Çev
resin
deki
kül
türe
l etk
inlik
lere
kat
ılmay
a ist
ekli
olur
. X
7.
Kültü
rel f
arkl
ılıkl
arı,
topl
umla
r ara
sı ili
şkile
r açı
sında
n de
ğerle
ndiri
r. X
8.
Kültü
rel d
eğişi
mle
re n
eden
ola
n un
surla
ra v
e bu
nlar
ın e
tkile
rine
örne
kler
ver
ir.
9.
Popü
ler k
ültü
rün
bire
y ve
topl
um ü
zerin
deki
etk
ilerin
i yor
umla
r.
X
10.
İletiş
im a
raçl
arın
ın k
ültü
r üze
rinde
ki e
tkile
rini y
orum
lar.
11. K
ültü
rel f
arkl
ılıkl
ara
karş
ı hoş
görü
lü o
lur.
X
107
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
6. SINIF: ÜNİTE 6: DEMOKRASİ VE İNSAN HAKALRI
1.
Dem
okra
sinin
tem
el il
kele
rini a
çıkl
ar.
X
İn
san
hak
ve
özgü
rlükl
erin
e sa
ygı
(4,5
,6,9
,10)
2.
Dem
okra
si kü
ltürü
nün
dem
okra
tik si
stem
in iş
leyi
şinde
ki ro
lünü
değ
erle
ndiri
r.
X
3.
Dem
okra
tik v
atan
daşlı
k bi
linci
ne sa
hip
olm
anın
dem
okra
tik sü
reci
n işl
eyişi
ne k
atkı
sını a
çıkl
ar.
X
4.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
inin
anl
amın
ı ve
özel
likle
rini a
çıkl
ar.
X
5.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
i ile
ilgi
li gü
ncel
ola
ylar
ı tak
ip e
der.
X
6.
İnsa
n ha
k ve
özg
ürlü
kler
ini t
oplu
msa
l yaş
amla
ilişk
ilend
irir.
X
7.
Dem
okra
tik v
atan
daşlı
k bi
linci
ne sa
hip
olm
anın
dem
okra
tik sü
reci
n işl
eyişi
ne k
atkı
sını a
çıkl
ar.
X
8.
Evre
nsel
insa
n ha
klar
ı ilk
eler
i açı
sında
n ül
kem
izde
ve d
ünya
da y
aşan
an ö
nem
li ge
lişm
eler
i be
lgel
ere
daya
lı ol
arak
yor
umla
r.
X
9.
Hak
ve ö
zgür
lükl
erin
kul
lanı
lmas
ı bağ
lam
ında
; dev
letin
vat
anda
şa, v
atan
daşın
dev
lete
ve
diğe
r in
sanl
ara
karş
ı gör
ev v
e so
rum
lulu
klar
ını d
emok
rasin
in h
ayat
a ge
çiril
mes
i açı
sında
n de
ğerle
ndiri
r.
X
10.
Hak
ve ö
zgür
lükl
erin
i kul
lanm
ak iç
in k
endi
ni so
rum
lu h
issed
er.
X
108
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
7. SINIF: ÜNİTE 1: BİRLİKTE YAŞAMAK
1.
Her b
ireyi
n ke
ndin
e ha
s öze
llikl
erin
in o
lduğ
unu
kabu
l ede
r.
Çevr
enin
kor
unm
ası
gere
ktiğ
ine
inan
ma
5,13
)
He
r tür
lü a
yrım
cılığ
ı ret
etm
e (4
,8)
So
rum
lulu
k (7
,11,
12,1
5)
Fa
rklıl
ıkla
ra k
arşı
hoşg
örül
ü ol
ma
(6,9
)
Ak
ıl yü
rütm
eye
sayg
ı duy
ma
(14)
De
mok
rasiy
e in
anm
a (3
,4)
Da
yanı
şmay
a ön
em v
erm
e (1
0)
2.
Kend
isine
ve
çevr
esin
deki
kişi
lere
değ
er v
erir.
X
3.
Dem
okra
sinin
insa
na v
e in
san
irade
sine
verd
iği ö
nem
i far
k ed
er.
X
4.
Dem
okra
tik b
ir va
tand
aş o
lman
ın g
erek
lerin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
X
5.
İçin
de y
aşad
ığı ç
evre
nin
koru
nmas
ı kon
usun
da d
uyar
lılık
gös
terir
X
6.
Fark
lı gö
rüş,
düş
ünce
, ina
nç, a
nlay
ış ve
kül
türe
l değ
erle
rin to
plum
sal y
aşam
ı ze
ngin
leşt
irdiğ
ini a
çıkl
ar.
X
7.
Topl
umsa
l cin
siyet
eşit
liğin
in g
üçle
ndiri
lmes
inde
ken
di k
onum
una
uygu
n so
rum
lulu
klar
üs
tleni
r.
X
8.
Ayrım
cılığ
ın ç
eşitl
i biç
imle
rini s
orgu
laya
rak
ayrım
cılık
yap
mam
a ko
nusu
nda
duya
rlılık
gö
ster
ir.
X
9.
Birli
kte
yaşa
ma
kültü
rü iç
in d
iyal
og v
e et
kili
iletiş
imin
öne
min
i far
k ed
er.
X
10.
İşbö
lüm
ü ve
işbi
rliği
nin
dem
okra
tik to
plum
yaş
amı i
çin
taşıd
ığı ö
nem
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
X
11.
Kend
isini
n ve
topl
umun
yaş
am k
alite
sinin
yük
selti
lmes
i içi
n so
rum
lulu
k üs
tlenm
enin
ön
emin
i far
k ed
er.
X
12.
Kara
r ver
me
süre
çler
ine
katıl
man
ın ö
nem
ini b
ilere
k ke
ndi k
onum
una
uygu
n so
rum
lulu
klar
üst
leni
r.
X
13.
Kam
u m
alla
rının
ve
orta
k ya
şam
ala
nlar
ının
kor
unm
asın
da so
rum
lulu
k üs
tleni
r.
X
14.
Enge
lli, y
aşlı
vb. k
işile
rin to
plum
la u
yum
lu v
e m
utlu
bir
yaşa
m sü
rdür
ebilm
eler
i içi
n ge
rekl
i koş
ulla
rın sa
ğlan
mas
ı kon
usun
da ö
neril
erde
bul
unur
.
X
15. H
ak, ö
zgür
lük
ve so
rum
lulu
k ar
asın
daki
ilişk
iyi f
ark
eder
. X
109
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Öğr
enm
e Çı
ktıla
rı ile
Ara
Disi
plin
ler v
e De
ğerle
r Ara
sında
ki İl
işki
SI
NIF
/ Ü
NİT
E Ö
ĞRE
NM
E ÇI
KTIL
ARI
ARA
DİSİ
PLİN
LER
DEĞ
ERLE
R Du
yarlı
Va
tand
aşlık
Ek
onom
ik
Katıl
ım
7. SINIF: ÜNİTE 2: İHTİYAÇLAR, ÜRETİM VE TÜKETİM
1.
Yaşa
dığı
yer
deki
eko
nom
ik fa
aliy
etle
ri aç
ıkla
yara
k gr
upla
ndırı
r.
Doğa
l kay
nakl
arın
kor
unm
ası
gere
ktiğ
ine
inan
ma
(10)
Sü
rdür
üleb
ilir g
elişm
eye
inan
ma
(12)
So
syal
ada
lete
inan
ma
(3,7
)
Da
yanı
şmay
a in
anm
a (9
)
2.
İste
k ve
ihtiy
açla
rını a
yırt
ede
r.
3.
Bilin
çli b
ir tü
ketic
i ola
rak
hakl
arın
ı kul
lanı
r. x
x
4.
İhtiy
açla
rla ü
retim
ve
tüke
tim a
rasın
daki
ilişk
iyi a
çıkl
ar.
5.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
lerle
coğ
rafi
özel
likle
ri ili
şkile
ndiri
r.
6.
Yaşa
dığı
böl
gede
ki e
kono
mik
faal
iyet
lerin
ülk
e ek
onom
isind
eki y
erin
i de
ğerle
ndiri
r.
7.
Ekon
omid
eki i
nsan
etk
isini
fark
ede
r.
8.
Üre
timde
kat
kıda
bul
unm
a ko
nusu
nda
görü
ş olu
ştur
ur.
x
9.
İşbi
rliği
yap
arak
üre
time
daya
lı ye
ni fi
kirle
r gel
iştiri
r.
10.
Üre
timde
ve
yöne
timde
topr
ağın
öne
min
i tar
ihte
n ör
nekl
erle
açı
klar
.
11.
Kayn
akla
rın, ü
rünl
erin
ve
ticar
et y
olla
rının
dev
letle
rin g
elişm
esin
deki
öne
min
i ta
rihte
n ve
gün
ümüz
den
örne
k ve
rere
k aç
ıkla
r.
x
12.
Örn
ekle
r ver
erek
üre
tim te
knol
ojisi
ndek
i gel
işmel
erin
sosy
al v
e ek
onom
ik
haya
ta e
tkile
rini d
eğer
lend
irir.
13.
Eğiti
min
mes
lek
edin
dirm
e he
defin
i kav
raya
rak
ilgi v
e ye
tene
kler
i do
ğrul
tusu
nda
mes
leki
terc
ihle
rine
yöne
lik p
lanl
ama
yapa
r
14. İ
htiy
açla
rla m
esle
kler
ara
sında
ki il
işkiy
i tar
ihse
l sür
eçte
ki d
eğişi
mi d
e di
kkat
e al
arak
değ
erle
ndiri
r.
110
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
7. SINIF: ÜNİTE 3: TEKNOLOJİ VE TOPLUM
1.
Bulu
şlarla
tekn
oloj
ik g
eliş
mel
eri i
lişki
lend
irir.
Te
knol
oji k
ulla
nım
ında
etik
ilke
lere
ba
ğlılı
k (5
,7,9
)
Bi
lim in
sanl
arın
a de
ğer v
erm
e (1
,3,5
)
2.
Çevr
esin
deki
tekn
oloj
ik ü
rünl
eri k
ulla
nım
ala
nlar
ına
göre
sını
fland
ırır.
3.
Kulla
ndığ
ı tek
nolo
jik ü
rünl
erin
zam
an iç
inde
ki g
elişi
min
i açı
klar
.
4.
Tekn
oloj
ik ü
rünl
erin
hay
atım
ızda
ve ç
evre
mizd
e ya
ptığ
ı değ
işikl
ikle
ri di
kkat
e al
arak
geç
mişl
e gü
nüm
üzü
karş
ılaşt
ırır.
5.
Tekn
oloj
inin
topl
uma
olum
lu v
e ol
umsu
z etk
ilerin
i kar
şılaş
tırır.
6.
Çevr
esin
deki
ihtiy
açla
rdan
yol
a çı
kara
k ke
ndin
e öz
gü ü
rünl
er ta
sarla
r.
x
7.
Tekn
oloj
ik ü
rünl
eri,
kend
isine
, baş
kala
rına
ve d
oğay
a za
rar v
erm
eden
etk
in
kulla
nır.
x x
8.
İlk u
ygar
lıkla
rın b
ilim
sel v
e te
knol
ojik
gel
işmel
ere
katk
ıların
dan
örne
k ve
rir.
9.
Tekn
oloj
iyi k
ulla
nara
k va
tand
aşlık
hak
ve
soru
mlu
lukl
arın
ı yer
ine
getir
ir.
x
10. B
ilim
sel v
e te
knol
ojik
gel
işmel
erle
düş
ünce
özg
ürlü
ğü a
rasın
da il
işki k
urar
.
111
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
7. SINIF: ÜNİTE 4: KALKINMA
1.
Kalk
ınm
a ka
vram
ının
anl
amın
ı açı
klar
.
Soru
mlu
luk
(11)
Bi
linçl
i tük
etim
e in
anm
a (1
0)
2.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini l
istel
er.
3.
Kalk
ınm
anın
mod
ernl
eşm
e, sa
nayi
leşm
e, b
üyüm
e gi
bi iç
erik
ben
zerli
ği o
lan
kavr
amla
rla
benz
erlik
ve
fark
lılık
ların
ı kar
şılaş
tırır.
x
4.
İnsa
ni g
elişm
e in
deks
i kav
ram
ını a
çıkl
ar.
5.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini e
kono
mik
, kül
türe
l ve
siyas
al v
b. a
çıla
rdan
sını
fland
ırır.
6.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
rini k
ulla
nara
k ül
kele
rin k
alkı
nmışl
ık d
üzey
leri
hakk
ında
yor
um y
apar
.
7.
Ülk
eler
in k
alkı
nma
düze
yler
ini s
ınıfl
andı
rır.
8.
Kalk
ınm
a gö
ster
gele
riyle
ilgi
li bi
lgile
r top
laya
rak
KKTC
’nin
kal
kınm
a dü
zeyi
hak
kınd
a ya
rgıy
a va
rır.
x
9.
Kalk
ınm
ış ve
kal
kınm
akta
ola
n ül
kele
rin c
oğra
fi öz
ellik
lerin
i kar
şılaş
tırar
ak c
oğra
fyan
ın
kalk
ınm
aya
etki
sini a
çıkl
ar.
x
10.
Kalk
ınm
a ile
nite
likli
insa
n gü
cü a
rasın
daki
ilişk
iyi a
çıkl
ar.
x x
11. B
irey
olar
ak k
alkı
nmad
aki r
olün
ün v
e so
rum
lulu
ğunu
n bi
linci
nde
olur
. x
x
112
Tem
el E
ğitim
Sos
yal B
ilgile
r Der
si Ö
ğret
im P
rogr
amı
Ö
ğren
me
Çıkt
ıları
ile A
ra D
isipl
inle
r ve
Değe
rler A
rasın
daki
İlişk
i
SIN
IF/
ÜN
İTE
ÖĞ
REN
ME
ÇIKT
ILAR
I AR
A Dİ
SİPL
İNLE
R DE
ĞER
LER
Duya
rlı
Vata
ndaş
lık
Ekon
omik
Ka
tılım
7. SINIF: ÜNİTE 5: KÜRESEL BAĞLILIK
1.
Ülk
eler
ara
sında
ki b
enze
r ve
fark
lı yö
nler
i kar
şılaş
tırır.
Barış
a in
anm
a (1
1)
Çe
vren
in k
orun
mas
ı ge
rekt
iğin
e in
anm
a (8
)
Sü
rdür
üleb
ilir g
elişm
eye
inan
ma
(14)
So
rum
lulu
k (1
1,12
)
Fa
rklıl
ıkla
ra k
arşı
hoşg
örü
(1,4
)
2.
Küre
selle
şmen
in e
kono
mik
, siy
asal
ve
sosy
o-kü
ltüre
l boy
utla
rını a
çıkl
ar.
3.
Küre
selle
şmen
in k
endi
yaş
amın
a et
kisin
i örn
ekle
rle a
çıkl
ar.
4.
Topl
umla
r ara
sında
ort
ak k
utla
nan
özel
gün
lere
öne
m v
erir.
5.
Ülk
eler
ara
sında
ki e
kono
mik
alış
veriş
i ülk
e ek
onom
isi a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
6.
Ülk
eler
aras
ı eko
nom
ik il
işkile
rde
iletiş
im v
e ul
aşım
tekn
oloj
isin
in e
tkisi
ni a
raşt
ırır.
X
7.
Turiz
min
ulu
slara
rası
ilişk
ilerd
eki y
eri k
onus
unda
bak
ış aç
ısı g
elişt
irir.
X
8.
Ort
ak m
irasın
tanı
tılm
asın
da tu
rizm
in y
erin
i far
k ed
er.
X
9.
20.y
y. b
aşın
da O
sman
lı de
vlet
i ve
Avru
pa ü
lkel
erin
in si
yasi
ve e
kono
mik
yap
ısı il
e I.
Düny
a Sa
vaşın
ın se
bep
ve so
nuçl
arın
ı iliş
kile
ndiri
r.
10.
Küre
sel s
orun
larla
ulu
slara
rası
kuru
luşla
rın a
maç
ların
ı iliş
kile
ndiri
r.
11.
Küre
sel s
orun
ların
çöz
ümle
rinin
uyg
ulam
aya
geçi
lmes
inde
kişi
sel s
orum
lulu
ğunu
fark
ed
er.
X
12.
Düşü
nce
sana
t ve
edeb
iyat
ürü
nler
inin
doğ
al v
arlık
ve
tarih
i çev
rele
rin o
rtak
mira
s öğe
si ol
arak
yaş
atılm
asın
da in
sanl
ığın
soru
mlu
luğu
nu fa
rk e
der.
X
13.
Ulu
slara
rası
kültü
r, sa
nat f
uar v
e sp
or e
tkin
likle
rinin
topl
umla
rara
sı et
kile
şimde
ki ro
lünü
de
ğerle
ndiri
r.
X
14. Ü
lkem
izin
diğe
r ülk
eler
le o
lan
ekon
omik
ilişk
ilerin
i kay
nakl
ar v
e ih
tiyaç
lar a
çısın
dan
değe
rlend
irir.
X