KIYI (OFF-SHORE) BANKACILIĞI ve · 2018. 8. 27. · yurtdışı bankacılıkta uygulanan kısıtlamalardır. ABD bankaları, birçoğu ABD merkezli olan şirketlerin Avrupa’da

www.hakanguclu.com 1

KIYI (OFF-SHORE) BANKACILIĞI ve

İMAR BANK OFF-SHORE LTD.

Hakan GÜÇLÜ *

1. GİRİŞ

Uluslararası bankacılık literatüründe kıyı ötesi bankacılık anlamına gelen “off-shore

bankning” terimi, Türk bankacılık literatüründe “kıyı bankacılığı” olarak kullanılmakla

birlikte doğrudan “off-shore bankacılığı” terimi de kullanılmaktadır.

Literatürde kıyı bankacılığının farklı tanımları bulunmaktadır. En kapsamlı şekilde kıyı

bankacılığı tanımı şu şekilde yapılabilir. Kıyı bankacılığı; ülke dışından sağlanan

fonların ülke dışında veya koşullara göre ülke içinde kullandırıldığı; uluslararası

devletsiz paraların fon fazlası bulunan merkezlerden fon açığı bulunan merkezlere

transfer edilmesi gibi finansal hizmetlerin yürütüldüğü; genellikle serbest bölgelerde

kurulan merkezlerde faaliyetlerinin yürütüldüğü; ülke içindeki bankacılık sektörüne

yönelik olarak düzenlenmiş tüm yasal düzenlemelerin kapsamı dışında tutulan, getirilen

mali ve hukuksal avantajlar sayesinde müdahale, denetim ve vergilemenin asgari

koşullarda tutulduğu ve bu nedenle geçmişte “vergi sığınağı” (tax haven), günümüzde

ise uluslararası kıyı ötesi mali merkezler (international off-shore financial center–IOFC)

olarak adlandırılan bankacılık türüdür.

* İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası Bankacılık ve Finans YüksekLisans Öğrencisi.* İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Müdürlüğü Uzmanı.


2. DÜNYA’DA KIYI BANKACILIĞI

2.1. Kıyı Bankacığının Tarihsel Gelişimi

II. Dünya Savaşı’ndan sonra savaşta büyük yıkıma uğrayan devletlerin yeniden imarı

için ABD tarafından aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 Avrupa Ülkesine

“Marshall Planı” olarak bilinen “Dış Yardım Kanunu” çerçevesinde parasal yardımlarda

bulunuldu. ABD tarafından yapılan sözkonusu parasal yardımlar ABD doları olarak

yapıldığından dolayı ABD doları cinsinden fonlar ABD dışında dolaşmaya başladı.

Devletsiz para haline gelen bu fonlar Europiyasaların temelini oluşturdu. Ayrıca,

1950’li yıllarda SSCB bankalarının ABD bankalarında bulunan ABD doları

mevduatlarını Avrupa bankalarına aktarmaları da europiyasaların gelişmesinde önemli

bir faktör oldu. Europiyasalar eurodolar ve eurotahvil olmak üzere bütünleşmiş iki

piyasadan oluşmaktadır. “Eurodolar” terimi ABD dışındaki dolar mevduatlarını,

“eurotahvil” (eurobond) terimi ise euro piyasalarında işlem gören tahvilleri tanımlamak

için kullanılmaktadır. Bu piyasaların gelişmesi ve ülkeler arasındaki mali işlemlerde

kullanılmaya başlanması, 1960’lı yıllardan itibaren kıyı bankacılığı ve kıyı bankacılığı

merkezlerinin ortaya çıkmasını ve gelişmesini sağlamıştır.

Kıyı bankacılığının gelişmesini sağlayan diğer bir etken de liberal ekonomi

uygulamaları nedeniyle ortaya çıkan politik değişikliklerdir. Liberal ekonomi

düşüncesinde olan gelişmiş ülkeler, etkin kaynak dağılımı gerçekleştirebilmek ve

karlarını optimum kılabilmek için sınırlarını yabancı ülkelere açarak, ülkelerarası

ticaretin arttırılmasına yönelik politikaları uygulamaya başladılar. Ancak bu durum,

büyüme süreçlerini arttıran gelişmiş ülkelerin dış ticaret açıklarında artışlara yol açtı.


Bundan dolayı gelişmiş ülkeler uluslararası ticarete ve dış ticaretin artmasıyla birlikte

artan sermayenin uluslararası serbest dolaşımına 1960’lı yıllardan sonra bazı kısıtlayıcı

düzenlemeler, denetim ve vergi yükümlülükleri getirdiler.

Getirilen sözkonusu kısıtlamalar nedeniyle, uluslararası sermaye bu türden

kısıtlamaların olmadığı veya az olduğu alanlara yani kıyı bankacılığının oluşturulmaya

başlandığı alanlara kanalize edilmeye başlandı.

1973 yılında petrol fiyatlarında ortaya çıkan yüksek artışlar nedeniyle, petrol ihraç eden

ülkelerin elde ettikleri fonların oldukça büyük boyutlara ulaşması ve ayrıca çok uluslu

büyük şirketler ile uluslararası finansal merkezlerin ortaya çıkması sonucu, uluslararası

sermaye hareketlerinde ortaya çıkan artış kıyı bankacılığının önemini artırdı. Oluşan

fonlar daha fazla avantaj sağlayan kıyı bankacılığı merkezlerinde değerlendirilmeye

başlandı.

Kıyı bankacılığının gelişmesini sağlayan unsurlardan biri de ABD’de kurulu bankalara

yurtdışı bankacılıkta uygulanan kısıtlamalardır. ABD bankaları, birçoğu ABD merkezli

olan şirketlerin Avrupa’da gerçekleştirdikleri gerek fabrika kurulması gibi fiziki

sermaye yatırımları için, gerekse satış ağlarının kurulması için verdikleri kredileri ABD

Doları olarak kullandırdılar. Sözkonusu bankalar, kar marjlarını artırabilmek için

sözkonusu kredileri kıyı bankacılığı merkezleri aracılığıyla kullandırdılar. Bu şekilde

kredi kullandıran ve kullanan için vergi yükünün azaltılması sağlandı.

Yukarıda ifade edilen gelişmeler sonucunda günümüzde kıyı bankacılığı merkezlerinde

oluşan fonların oldukça arttığı, ayrıca mevduat toplama ve kredi yoluyla fonların


aktarılması dışında döviz ve dövize bağlı işlemlerin, döviz ve faiz swaplarının,

arbitrajların, dış ticaret finansmanının, kredi sendikasyon düzenlemelerinin, future,

factoring, forfaiting gibi ihracat işlemlerinin, leasingin, altın işlemlerinin, yatırım

fonlarının oluşturulmasının, menkul kıymet fonlarının idare edilmesinin, varlıklı

müşterilerin her türlü ekonomik faaliyetlerinin yönetilmesi gibi finansal faaliyetlerin

oldukça arttığı ve bu işlemleri yapan birçok kuruluşun bu merkezde faaliyette

bulundukları görülmektedir.

2.2. Dünya’da Kıyı Bankacılığı Düzenlemeleri ve Faaliyet Alanları

Kıyı bankacılığı genellikle ülkeler tarafından kendi sınırları içerisinde oluşturulan

“Serbest Bölgeler”de faaliyet göstermekle birlikte, ülke sınırlarının tamamını kıyı

bankacılığına açan ülkeler de bulunmaktadır. Ülkelerin birçoğu, kendi sınırları

içerisinde faaliyet gösteren kıyı bankacılığının ülke ekonomisine zarar vereceği

düşüncesiyle bu faaliyetleri serbest bölgeler içinde düzenlemişlerdir.

Kıyı bankacılığı faaliyetleri ile ilgili olarak ev sahibi ülkeler tarafından yapılan

düzenlemeler genellikle normal yurtiçi bankacılık faaliyetlerinden bağımsız olarak

yapılmıştır. Kıyı bankacılığında, şube veya ofisin kurulu bulunduğu ülkenin ulusal

parası dışındaki paralar işlemler yapılmaktadır. Ayrıca, genellikle kıyı bankacılığı yapan

kuruluşlar, kurulu oldukları ülke sınırları dışındaki fon sahiplerinden borçlanabilmekte

ve kurulu olduğu ülkede yerleşik olmayan kişi ve kuruluşlara kredi açabilmektedir.

Kıyı bankacılığı merkezinde olması gereken asgari şartlar aşağıdaki gibi sıralabilir:


- Uluslararası sermaye hareketlerine taraf olan ülkelerle vergi anlaşmalarına

gidilmesi,

- Bankacılık sektörünün iyi bir iletişim ağını da içermiş olarak kurulması,

- Elde edilen kurum kazançlarından düşük oranlarda vergi alınması veya hiç

alınmaması,

- Kıyı bankaları tarafından ödenen faiz ve diğer gelir ödemelerine de vergi

tevkifatının uygulanmaması,

- Kurumlar üzerinden denetimin hiç olmaması veya oldukça sınırlı düzeyde olması.

Yukarıda ifade edilen asgari şartlar dışında aşağıda yeralan unsurlar, sözkonusu kıyı

bankacılığı merkezlerine uluslararası sermayenin girişini artıran unsurlardır:

- Gizlilik (sır saklama ilkesinin sıkı biçimde uygulanması),

- Politik ve ekonomik istikrar,

- Sermaye hareketlerinde tam serbesti,

- Faiz oranlarının belirlenmesinde tam serbesti,

- Belli bir likidite, disponibilite oranının uygulanmaması, munzam karşılık

yatırılmaması,

- İyi iletişim ağının yanısıra ulaşım, konaklama gibi diğer alt yapıların kurulmuş

olması,

- Uzman personel veya kurumları olması (vergi danışmanları, avukatlar vs.).

İşlemlerin gerçekleştirilme biçimine göre kıyı bankacılığı merkezleri; kayıt merkezleri

ve fonksiyonel merkezler olarak iki kategoride sınıflandırılmaktadır.


Kayıt merkezleri (paper center, shell branch, brass plate) başka merkezlerde

gerçekleştirilen finansal işlemlerin muhasebe kayıtlarının tutulduğu ve önemli vergi

avantajlarının sağlandığı yerlerdir. Bu merkezlerde vergi ve kambiyo denetimi

yapılmamakta, yalnızca sabit bir ücret ödenmektedir. Kurulan paravan şirket tarafından

eurotahvil ihracının yapılması ve elde edilen fonların ana şirkete kullanıdırılması

yapılan faaliyetlerin başında gelmektedir.

Fonksiyonel merkezler (functional centers) ise uluslararası sermaye işlemlerinin bizzat

gerçekleştirildiği yerlerdir. Uluslararası bankacılığın yapıldığı bu merkezlerde, kıyı

bankacılığı yapan kuruluşlar yurtdışı kaynaklı mevduatlar oluşturmakta, toplanan

mevduatları kredi olarak kullandırmakta, dolayısıyla bu merkezlere ve bu merkezlerden

dışarıya fon hareketleri olmaktadır.

Fonksiyonel merkezler kendi içlerinde; Birincil Merkezler (primery centers), Fon

Sağlayıcı Merkezler (funding centers) ve Fon Toplayıcı Merkezler olarak üçlü bir

sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Üç merkez arasında son derece gelişmiş olan

finansal merkez, büyük fon arz ve talebinin karşılaştığı birincil merkezlerdir.

Kıyı bankacılığının yapıldığı merkezlerde, kısa ve uzun vadeli işlemler ile trust

işlemleri yapılmaktadır.

Kısa vadeli işlemler, uygulamada kıyı bankacılığı merkezlerine göre farklılık

göstermekle birlikte, bu merkezlerde yapılan işlemler; para ve faiz swapı, altın ve döviz

işlemleri, forward, fature ve opsiyon işlemleri de dahil olmak üzere türlü bankacılık


işlemleridir. Uzun vadeli işlemler, vadesi bir yıldan fazla olan kredi kullandırmaları ile

tahvil ihraçlarını kapsamaktadır.

Trust işlemi, bir kimsenin sahip olmadığı menkul ve gayrimenkul kıymetlerini

korunması, saklanması, işletilmesi, yönetilmesi, ölümünden sonra vasiyetname

hükümlerinin uygulanması ve gelirlerini önceden belirlenen koşullarda

değerlendirilmesi amaçlarıyla imzalanan bir sözleşmeyle “trustee” adı verilen kişi veya

kurumlara devretmesi olarak tanımlanmaktadır.1

2.3. Belli Başlı Kıyı Bankacılığı Merkezleri

Kıyı bankacılığı merkezlerinin en ünlüleri, Bahama Adaları, Hong Kong, Panama,

Lüksemburg, İsviçre, Bermuda, Liechtenstein, Cayman Adaları ve Bahreyn’dir.

Bunların dışında kıyı bankacığı yapılan merkezler şunlardır; Andorra, Anglo Norman

Adaları, Aruba, Barbados, Batı Samua, Belize, Birleşik Arap Emirlikleri, Cebelitarık,

Cook Adaları, Costa Rica, Dominik Cumhuriyeti, Dublin, Filipinler, Granada, Güney

Kore, Gibraltar, Guernsey, Hollanda Antilleri, Ise of Man, İngiliz Virjin Adaları,

İrlanda, Jamaika, Jersey, Kıbrıs, Kosta Rika, Liberya, Madeira, Malta, Manile, Marshall

Adaları, Monako, Singapur, Uruguay, Vanatu.

1 www.turmob.org.tr/yayinlar/sirkuler


Chase Manhattan, Swiss Bank and Trust Corporations, Citibank, Schrooks, Midland,

Barclay gibi dünyanın büyük kuruluşlarının da faaliyet gösterdikleri kıyı bankacılığının

yapıldığı merkezlerde oldukça büyük miktarlarda fonlar bulunmaktadır.

2.4. Kıyı Bankacılığının Kara Para Aklanmasında Kullanılması

Yasal olmayan ve suç olarak kabul edilen ekonomik faaliyetlerden elde edilen kazancın,

yasal ekonomik faaliyetlere sokularak bu faaliyetlerde kullanılması süreci kara para

aklama olarak tanımlanmaktadır.

Yasadışı fonlara yasal bir görüntü verilebilmesi, yasadışı kazançların müsadere

edilmesinin önlenebilmesi, adli soruşturmalardan korunabilmesi, vergi kaçakçılığının

kolaylaştırılabilmesi ve daha çok gelir elde edilebilmesi için kara para aklanmaktadır.

Dünyada dolaşan yaklaşık 1-2 trilyon dolar kara para bir şekilde sisteme girmek ve

aklanmak istemektedir. Dünya, ya bunun kıyı bankacılığı merkezlerinde kurulan

şirketler kanalıyla olacağını kabul edecekti ya da bu para Amerika ve Avrupa

bankalarını kullanacaktı. Bu büyüklükteki bir paranın rantını almak isteyen ülkenin

bankacılık sisteminin çökmesi ve sistemin kokuşması ise kaçınılmaz olacaktı. Bu

nedenle devletler bir yandan kara para kaynaklarını kurutmaya ve engel olmaya

çalışırken, bir yandan da kendilerini bu paranın sistemlerine en az bulaşacak başka bir

yerden ekonomiye girmesine razı olmak zorunda hissetmişlerdir. Citibank ve Chase

Manhattan yöneticilerinin bile kara para akladığı düşünüldüğünde, kıyı bankacılığı

merkezlerinin küresel finansal sistemin arıtma tesisleri veya sübapları olduğu kabul


edilebilir. Zaten Aralık/1981 tarihinde Amerikan Federal Rezerv Bankası (FED) de

Amerikan düzenlemelerinden kaçınmak için kıyı bankacılığı merkezlerinde şube açan

ABD bankalarını tanımış ve International Banking Facilities kapsamında legalize

etmeye karar vererek, bu sistemi resmen onaylamıştır.2

Kara para aklamanın ilk aşaması olan yerleştirme aşaması genellikle kıyı bankacılığı

sistemi kullanılarak yapılmaktadır. Çünkü, kara paranın bu bankalarda yakalanması

riski hemen hemen hiç bulunmamakta ve finansal sisteme bu fonlar rahatlıkla

girebilmektedir.

3. TÜRKİYE’DE KIYI BANKACILIĞI

Türkiye’de kıyı bankacılığı yalnızca serbest bölgelerde yapılabilmekte ve bu konuda

yapılan düzenlemeler serbest bölge düzenlemeleri içerisinde yeralmaktadır.

3.1. Türkiye’de Serbest Bölgeler

Serbest bölgeler, bir ülkenin milli sınırları içinde fakat gümrük sınırları dışında,

ekonomik faaliyetlerin teşvik edildiği, dış ticaret ve gümrük ile ilgili yasa ve

kısıtlamaların tamamen veya kısmen uygulama dışı bırakılması ile oluşturulmuş, bütün

kişiler ile her türlü malın giriş ve çıkışlarının serbestçe yapıldığı bölgelerdir.

2 www.baskent.edu.tr/~gurayk/22cuma


Türkiye’de ihracat için yatırımın ve üretimin artırılması, sağlanan teşvik ve avantajlarla

ekonominin girdi ihtiyaçlarının ucuz ve düzenli şekilde tedarik edilmesi, yabancı

sermaye ve teknoloji girişinin hızlandırılması, dış finansman ve ticaret imkanlarından

daha fazla yararlanılması amaçlarıyla serbest bölgeler kurulmuştur.

Türkiye’de fiili olarak faaliyette bulunan 21 serbest bölge ve faaliyet geçiş tarih

şöyledir;

- 1987 yılında Mersin Serbest Bölgesi ve Antalya Serbest Bölgesi,

- 1990 yılında Ege Serbest Bölgesi ve İstanbul-Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi,

- 1992 yılında Trabzon Serbest Bölgesi,

- 1995 yılında İstanbul-Deri ve Endüstri Serbest Bölgesi, Doğu Anadolu Serbest

Bölgesi ve Mardin Serbest Bölgesi,

- 1997 yılında İMKB Uluslararası Menkul Kıymetler Serbest Bölgesi,

- 1998 yılında İzmir-Menemen Deri Serbest Bölgesi, Rize Serbest Bölgesi, Samsun

Serbest Bölgesi, İstanbul Trakya Serbest Bölgesi, Kayseri Serbest Bölgesi,

- 1999 yılında Avrupa Serbest Bölgesi ve Gaziantep Serbest Bölgesi, Adana

Yumurtalık Serbest Bölgesi,

- 2001 yılında Denizli Serbest Bölgesi, Bursa Serbest Bölgesi, Kocaeli Serbest

Bölgesi,

- 2002 yılında TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi,


3.2. Türkiye’de Kıyı Bankacılığı Düzenlemeleri

1990’lı yıllarda meydana gelen Körfez Krizi ve sonrasındaki gelişmeler sonucunda, kıyı

bankacılığı merkezleri olan Kuveyt ve Bahreyn’in önemi azalacağı düşünülerek

Ortadoğu’daki kıyı bankacılığı merkezlerini Türkiye’ye çekmek amacıyla düzenlemeler

yapılmıştır. Sözkonusu düzenlemeler yapılarak uluslararası firmaların İstanbul’da

toplanması, İstanbul’un uluslararası düzeyde bir finansal merkez haline getirilmesi ve

dış kaynaklardan elde edilecek fonların ülke içindeki yatırımlara kanalize edilmesi

amaçlanmıştır.

Türkiye’de kıyı bankacılığına ilişkin düzenlemeler, Serbest Bölgeler Mevzuatı

çerçevesinde yapılmıştır. 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6. maddesinde,

serbest bölgeler gümrük hattı dışında sayılmış ve bu bölgelerde vergi, resim, harç,

gümrük ve kambiyo mükelleflerine dair mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağı

hükme bağlanmıştır. “Bakanlar Kurulu’nun 18.09.1990 tarih ve 90/999 Sayılı

Kararı”nın (Karar) 1. maddesinde, Serbest Bölgelerde, kıyı bankacılığı faaliyetlerinde

bulunulması da dahil tüm bankacılık işlemlerini yapmak üzere banka kurulması ve

yabancı bankaların şube açması Bankalar Kanunu’na tabi olmaksızın Hazine ve Dış

Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakanlığın iznine tabi olduğu hüküm altına

alınmıştır.

Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, serbest bölgelerde kurulan veya şube açan

bankaların faaliyetleri ile ilgili olarak hesap ve kayıt düzenine dair usül ve esasları

belirlemeye, kuruluş ve faaliyetlere ilişkin işlemlerin uygunluğunu denetlemeye yetkili

kılınmıştır.


Karar’ın 4. maddesinin (a) bendinde serbest bölgelerde kurulan veya şube açan

bankaların yapacakları işlemlerden dolayı Bankalar Kanunu’na tabi olmadıkları

belirtilmekle birlikte, Karar’ın 6. maddesinde Türkiye’de kurulu bankaların serbest

bölgelerde şube açmaları ve faaliyetleri Bankalar Kanunu hükümlerine tabi olduğu

belirtilmiştir.

Türkiye’de kıyı bankacılığının yürütülmesi amacıyla 1990 yılında İstanbul Havalimanı

Serbest Bölgesi kurulmasına karar verilmiş ve aynı yıl faaliyete geçmiştir. Karar’ın

uygulanmasına ilişkin olarak Devlet Bakanlığı 1990 yılında “1 Numaralı Tebliğ”

(Tebliğ) çıkarmıştır. Tebliğ’in 11. maddesinde, Türkiye’de kurulu bankaların Tebliğ’in

1. maddesinde ifade edilen Türkiye’de kurulu tüm serbest bölgelerde şube açmak

suretiyle faaliyet gösteremeyeceklerini hüküm altına almıştır.

Türkiye’de kıyı bankacılığının yalnızca kayıt merkezi olarak faaliyette bulunmasına izin

verilmektedir.

3.3. Türkiye’de Kıyı Bankacılığı Uygulaması

Kıyı Bankacılığı konusunda yapılan düzenlemeler çerçevesinde, günümüzde Türkiye’de

kıyı bankacılığının yapılabileceği tek merkez olan Atatürk Havalimanı Serbest

Bölgesi’nde hiçbir kıyı bankası kurulmadığı gibi, yabancı bir bankanın da şubesi

bulunmamaktadır.


Türkiye’de yapılan kıyı bankacılığı uygulaması, Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi

yerine ülke dışındaki kıyı bankacılığı merkezlerinde kurulu olan kuruluşlar aracılığıyla

yapılmaktadır. Bu durumum nedenleri aşağıdaki şekilde sıralabilir;

1. Türkiye’de kurulu bankaların serbest bölgelerde şube açmak suretiyle kıyı

bankacılığı faaliyetlerinde bulunmalarına engel olunmuştur. Sözkonusu

bankalarında serbest bölgelerde kıyı bankacılığı yapabilmeleri için yeni bir banka

kurmaları ve bu bankayı kurarken belirlenen tüm prosedür ve şartların yerine

getirilmesi gerekmektedir. Bu durum ise oldukça uzun bir süreyi almakta ve

oldukça maliyetli olmaktadır. Bu nedenle Türkiye’de kurulu bankalar daha az

zaman alan ve çok daha az maliyetli bir yöntemle Türkiye dışında bulunan kıyı

bankacılığı merkezlerinde kurdukları kıyı bankaları veya açtıkları şubeler ile kıyı

bankacılığı yapmakta, ayrıca bazı merkezlerde yalnızca temsilcilik açmak suretiyle

de kıyı bankacılığı faaliyetlerinde bulunabilmektedirler.

2. Serbest bölgelerde kurulan veya şube açan bankalar, Türkiye’de kurulu bankalar

hariç olmak üzere Türkiye’de yerleşik kişilerden mevduat kabul edememekte;

bono, tahvil ve benzeri kıymetler ihraç etmek suretiyle ödünç para

toplayamamaktadırlar. Bu türden bir sınırlandırma Türkiye’de kurulu bankaların

mevduat oluşturmalarına büyük engel teşkil etmektedir. Türkiye’de kurulu bankalar

sözkonusu kısıtlamayı aşmak için; yurtdışında mevcut bir kıyı bankacılığı

merkezinde banka kurmakta veya şube açmakta ve Türkiye’de mukim kişilerden

mevduat toplayarak bu mevduatları Türkiye’de mukim şirketlere kredi olarak

verebilmektedir.


Ülke dışındaki kıyı bankacılığı merkezlerine yönelik olarak yapılan faaliyetler,

yurtdışında kurulu kıyı bankacılığı yapan diğer bankalar kanalı ile de yapılabilmektedir.

3.3.1. Yurtdışında Kurulu Bankalar Aracılığıyla Yapılan Faaliyetler

Yurtdışındaki kıyı bankacılığı merkezlerinde kurulan bankalar aracılığıyla Türkiye’den

mevduat toplanabilmekte ve toplanan bu mevduatlar kullanılarak Türkiye’de mukim

kurumlara kredi kullandırabilmektedir. Bu kullandırma nedeniyle elde edilen kazançlar

bankanın yurtdışında kurulmuş olması, Türkiye’de şube ve temsilciliğinin

olmamasından dolayı yapılan faaliyetin Türkiye’de yapılan bir ticari faaliyet olarak

değerlendirilmemesi nedeniyle Türkiye’de beyan edilmemektedir.

Kıyı bankacılığının avantajlarından yararlanılabilmesi amacıyla, başta KKTC’de olmak

üzere birçok kıyı bankacılığı merkezinde kıyı bankası iştiraki kurmak suretiyle veya

kıyı bankalarıyla yapılan anlaşmalar çerçevesinde kıyı bankacılığı yapılabilmektedir.

Kıyı bankacılığı faaliyetin yapılabilmesi için yurtdışındaki kıyı bankacılığı merkezinde

bir banka kurulması durumunda, yurtiçi banka ile kıyı bankası arasında bir muhabirlik

sözleşmesi yapılmaktadır.

Kıyı bankası nezdinde hesap açtırmak isteyen müşteriler Türkiye’deki banka şubesine

başvurmaktadırlar. Sözkonusu hesapla ilgili tüm işlemleri de bu banka aracılığıyla

yapmaktadırlar. Her iki hesap arasındaki işlemler yurtdışına giden veya yurtdışından


gelen havaleler olarak gösterilebileceği gibi kıyı bankasının Türkiye’de kurulu banka

nezdinde açtıracağı hesap kullanılarak da yapılabilmektedir. Türkiye’deki bankanın

yaptığı işlemlerden dolayı müşterilerden genellikle masraf alınmamaktadır. Ayrıca kıyı

bankasının yurtiçi kurumlara kredi kullandırması durumunda da Türkiye’de kurulu

banka, kıyı bankası adına istihbarat, ödeme, tahsil ve talep işlerini yapabilmektedir.

3.3.2. Yurtdışındaki Şubeler Aracılığıyla Yapılan Faaliyetler

Türkiye’deki bankanın yurtdışında kıyı bankacılığı merkezlerinde kurdukları şubeleri

aracılığıyla yaptıkları işlemler, yurtdışında yine aynı merkezlerde kurulan bankalar

yapılan işlemler ile hemen hemen aynıdır. Havaleler, ödemeler, kredi kullandırmalar

aynı çerçevede işler. Türkiye’deki banka müşterilerine yurtdışındaki şube nezdinde

hesap açtırmaktadır. İşlemler Türkiye’de banka ile şubesi arasında yapılmaktadır.

İşlemleri Türkiye’deki banka yapmakta, yurtdışındaki şubede ise kaydi işlem

yapılmaktadır. Kıyı bankacılığı işlemlerin yurtdışında banka kurarak yaptırmaktan farklı

olarak, Türkiye’de kurulu bankanın şubesi kanalıyla yapılması durumunda elde edilen

kazançlar yurda getirilerek konsolide edilmekte ve banka yurtdışından elde ettiği

kazançlar üzerinden kurumlar vergisi ödemektedir.

3.4. Türkiye’de Kıyı Bankacılığının Avantajları

3.4.1. Kıyı Bankacılığı Mevduat Sahipleri Açısından Faydaları


Kıyı bankasında ve Türkiye’de kurulu bir bankanın kıyı merkezinde kurulu şubesinde

mevduatı bulunan mudilere ödenen faizler üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94.

maddesi uyarınca vergi tevkifatı yapılmamakta ve buna bağlı olarak fon payı da

hesaplanarak tahsil edilmemektedir. Ayrıca mevduatın bulunduğu kıyı merkezinde

faaliyet gösteren kurumlara sağlanan vergi avantajlarından dolayı normal döviz

faizinden 2-3 puan daha fazlası mudilere verilebilmektedir. Türkiye’de yerleşik bir kişi

veya kurum, kıyı merkezinde kurduğu bir şirketi kullanarak, Türkiye’de kurulu bir

şirkete dolaylı olarak ortak olması durumunda, sözkonusu şirketin yabancı ortağa

dağıttığı karpayı yurtdışına rahatlıkla vergisiz olarak aktarılabilecek ve kıyı bankacılığı

merkezinde hiç vergilendirilmeyecek yada çok az oranda vergilendirilecektir.

3.4.2. Kıyı Bankacılığının Bankalar Açısından Avantajları

Bankaların yaptıkları kıyı bankacılığından sağladıkları avantajları aşağıdaki şekilde

sıralayabiliriz.

- Nispeten daha yüksek faiz verdikleri için mevduatın bankalarda toplanmasını sağlar.

- Vergi yükümlülüğü olmadığında topladıkları bu mevduatı daha düşük faizle

kullandırma imkanları vardır.

- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) prim ödemezler.

- Mevduat için Merkez Bankası’na kanuni karşılık yatırmazlar ve sağladıkları fonların

belirli bir kısmını kredi olarak kullandırma zorunlulukları yoktur.

- Bundan dolayı elde ettikleri fonların tamamını hiçbir karşılık ayırmaksızın kıyı

bankacılığı merkezine aktarabilirler ve kullanabilirler.


- Kıyı bankasına yatırılan mevduatlar fiziki olarak yurtdışına gönderilmeksizin

muhasebe kayıtlarının kaydi olarak yapılması nedeniyle bu fonların kullanımı kendi

ellerinde olacaktır.

- Hesapların yurtdışında tutuluyor olduğu gösterildiğinden dolayı Hazine

Müsteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu ve TCMB denetimlerine tabi

olunmamaktadır.

- Yurtiçi bankacılıkta geçerli olan vergi ve diğer yükümlülüklerden kurtuldukları için

bilanço karlarını artırmaktadırlar.

3.5. Türkiye’de Kıyı Bankacılığının Vergilendirilmesi

Yurtdışındaki kıyı bankacılığı merkezlerindeki bankalarda ve Türkiye’de kurulu

bankaların şubelerinde açılan hesaplardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 94.

maddesi uyarınca gelir vergisi ve fon stopajı yapılmayan faiz ve benzeri menkul

sermaye iratları için başka gelir unsurlarından dolayı beyanname verme zorunluluğu

olmasa bile Türkiye’de TL üzerinden beyanname verilmesi gerekmektedir.

Elde edilen menkul sermaye iratları için asgari beyan sınırı bulunmamaktadır. Elde

edilen iratlar enflasyondan arındırılmamakta, gelirin elde edildiği tarih itibariyle T.C.

Merkez Bankası’nın döviz alış kuru dikkate alınarak hesaplamalar yapılmaktadır. Bu

gelirler üzerinden daha önce stopaj yapılmadığı için beyanname üzerinden mahsubu

gereken bir vergi bulunmamaktadır.


Yurtdışındaki kıyı bankacılığı merkezlerinde, Türkiye’de kurulu bankanın iştiraki ile

kurulan bankalar elde ettikleri kazançlardan dolayı Türkiye’de vergilendirmeye tabi

tutulmamaktadırlar. Sözkonusu kıyı bankasının karından iştirak oranına göre Türkiye’de

kurulu bankaya ödenen karpayı, bankanın vereceği kurumlar vergisi bayannamesine

dahil edilmesi sözkonusu olacaktır. Türkiye'de kurulu bankanın kıyı bankacılığı

merkezinde açtığı şubenin tüm kazançları Türkiye’ye getirilmekte, bankanın diğer

kazançları ile konsolide edilmekte ve beyanname verilmek suretiyle kurumlar vergisi

hesaplanmaktadır.

4. İMAR BANKASI VE KIYI BANKACILIĞI

4.1. İmar Bankası İle İlgili Tarihsel Gelişim

Türkiye İmar Bankası T.A.Ş. (İmar Bankası), 1984 yılında Uzan Grubu tarafından satın

alınmıştır. Kullandırdığı kredilerin tamamına yakınını Uzan Grubu’na kullandırması,

bankacılık işlevlerinden uzaklaşması, gelir-gider dengesinin bozulması, karlılığın

düşmesi ve likidite sıkışıklığının olması nedenleriyle; 20 Haziran 1994 tarihinde İmar

Bankası, Bankalar Kanunu’nun 64. maddesi kapsamında yakından gözetime alınmıştır.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) kurulduktan sonra da, Uzan

Grubu üzerindeki risk yoğunlaşması devam ettiği için yakın gözetimde kalmıştır.

Sorunların çözümüne yönelik olarak İmar Bankası’dan istenen plan gerçekçi

bulunmamış ve daha sonra İmar Bankası’nın Uzan Grubu üzerindeki riskleri azaltması

ve sermaye yapısının güçlendirilmesi konusunda verilen talimatlara da uyulmaması


nedeniyle, BDDK tarafından 12 Temmuz 2001 tarihinde veto yetkisine sahip bir

yönetim kurulu üyesi atanmış, 26 Aralık 2001 tarihinde üye sayısı ikiye çıkarılmıştır.

Uzan Grubu’na ait risklerin azaltılması konusunda gösterilen performans üzerine

BDDK, 16 Ağustos 2002 tarihinde İmar Bankası’nın yönetim kurulundaki veto

yetkisine sahip üyenin göreve devamına gerek kalmadığına, Bankaya verilen

talimatların yerine getirilmesini izlemesi için diğer üyenin görevine devam etmesine

karar vermiştir.

12 Haziran 2003 tarihinde Uzan Grubu’nun sahibi bulunduğu Çukurova Elektrik A.Ş.

ve Kepez Elektrik A.Ş.’nin imtiyaz sözleşmeleri iptal edilmiştir. Aynı gün BDDK

tarafından İmar Bankası yönetim kurulundaki mevcut üye veto yetkisi ile donatılmış ve

hiçbir şekilde Uzan Grubu’na kaynak aktarılmaması talimatı verilmiştir. 25 Haziran

2003 tarihine kadar olan dönemde bu talimata aykırı gelişmelerin artması üzerine,

BDDK talimatlarını yinelemiştir.

İmar Bankası’ndan mevduat çekilişinin yaşanması (89,8 trilyon lira + 24,7 milyon

dolar), 12 Haziran tarihinde 41,9 trilyon TL seviyesinde olan net likiditenin 25 Haziran

tarihi itibariyle 6,6 trilyon TL’ye düşmesi, talimatlara aykırı bir şekilde kıyı bankası

hesaplarının mevduata dönüştürüldüğüne ilişkin emareler görülmesi üzerine, yerinde

inceleme yapılmasına karar verilmiştir. İmar Bankası, 26 Haziran 2003 tarihinde

BDDK’ya bilgi ve belge göndermeyi kesmiş ve BDKK tarafından atanan yönetim

kurulu üyesi dışındaki üyeler toplu halde istifa etmiştir.


13 Haziran - 2 Temmuz 2003 döneminde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme

Kurulu’nda (Kurul) sadece dört üyenin bulunması ve eksik üyeliklere atama

yapılmaması nedenleriyle herhangi bir karar alınamamıştır. 2 Temmuz 2003 tarihinde

yeni Kurul üyesi atanmış ve aynı tarihte İmar Bankası’na yeni yönetim kurulu

atanmıştır.

3 Temmuz 2003 tarihinde tasarruf mevduatlarına uygulanan 50 milyar liralık güvence

sınırsız hale getirilmiş ve Kurul’un 3 Temmuz 2003 tarih ve 1085 sayılı kararı ile;

yükümlülüklerini vadesinde yerine getiremeyen, alınması istenen tedbirleri almayan,

faaliyetine devamı mevduat sahiplerinin hakları ve mali sistemin güven ve istikrarı

bakımından tehlike arz eden İmar Bankas’nın bankacılık işlemleri yapma ve mevduat

kabul etme izni Bankalar Kanunu’nun 14. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca

kaldırılmış ve Bankalar Kanununun 16. maddesinin (1) numaralı fıkrası hükmü gereği

yönetim ve denetimi TMSF’na intikal etmiştir.

15 Ocak 2004 tarihinde, ödenmesine karar verilen İmar Bankası’ndaki sigortaya tabi

mevduatların ödeme usul ve esasları kamuoyuna duyurulmuş ve ödemelere 17 Ocak

2004 tarihinde başlanmıştır.

4.2. İmar Bankası’nın Kıyı Bankacılığı Faaliyetleri Hakkında Bilgi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kıyı bankacılığı mevzuatı çerçevesinde kurulan

İmar Bank Off-Shore Ltd., ortaklık yapısı itibariyle Uzan Grubu’na dahil olmakla


birlikte, ayrı tüzel kişiliğe haiz bir kıyı bankasıdır. İmar Bankası’nın sözkonusu bankaya

havale ettiği Türkiye kaynaklı fonların toplam tutarı hakkında bilgi bulunmamaktadır.

İmar Bankası 1994 yılından itibaren grup şirketlerine İmar Bank Off-Shore Ltd.’den

kredi kullandırmıştır. BDDK tarafından 12-25 Haziran 2003 döneminde yapılan

incelemelerde, talimatlara aykırı olarak kıyı bankası hesaplarının yurtiçi mevduata

dönüştürüldüğüne ve aynı dönemde tutarın 616 trilyon TL, 17,5 milyon ABD Doları ve

9,4 milyon Euro tutarında olduğuna ilişkin bilgilere ulaşılmıştır. TMSF’na devrinden

sonra İmar Bankası’nın bilgisayar sisteminin ana belleğindeki yalnızca 2003 yılına

ilişkin kayıtların incelenmesinde de kıyı bankası hesaplarının mevduata dönüştürüldüğü

tespit edilmiştir.

4.3. İmar Bank Off-Shore Ltd. Mudilerinin Durumu

BDDK’nın 4 Temmuz 2003 tarihinde yaptığı açıklamada; İmar Bank Off-Shore

Ltd.’nin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde anılan ülke mevzuatı çerçevesinde

kurulduğu belirtilerek, sözkonusu kıyı bankasında İmar Bankası’nın doğrudan ve/veya

dolaylı hiçbir ortaklık payı bulunmadığı; bu kapsamda, Türkiye’de faaliyet gösteren ve

mevduat kabulüne yetkili bulunan bankaların yurtiçi şubelerinde gerçek kişiler

tarafından açılmış olan tasarruf mevduatını sigorta eden TMSF’nun kıyı bankalarında

mevduatı olanlara sigorta kapsamında bir ödeme yapmasının mümkün olmadığı ifade

edilmiştir.


Danıştay 4. Dairesinin 2000/559 esas no’lu ve 03.05.2000 tarihli 2000/1913 sayılı örnek

teşkil edebilecek kararında; mevduatlar muhabir banka aracılığıyla Türkiye’den

toplansa da, bankanın kanuni ve iş merkezinin KKTC’de olması ve dolayısıyla

faaliyetin bu ülkede yapılıyor olması nedeniyle Türkiye’de yapılan bir bankacılık

faaliyetinden söz edilmesinin; diğer taraftan muhabir bankanın yaptığı havale işlemleri

nedeniyle offshore bankanın daimi temsilcisi sayılmasının da Gelir Vergisi Kanunu ve

Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca mümkün olmadığı ifade edilmiştir.

5. GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ

Dünya’da kıyı bankacılığı II. Dünya Savaşı’ndan sonraki dönemlerde ülkeler arasında

geliştirilen siyasi ve ekonomik ilişkilere bağlı olarak gelişmiştir. ABD dolarının

uluslararası para piyasalarında kullanımının artması, liberal ekonomi uygulamaları

nedeniyle ortaya çıkan politika değişiklikleri, 1973 yılında petrol fiyatlarındaki yüksek

artış nedeniyle oluşan petrol fonları, çokuluslu büyük şirketler ile uluslararası finansal

merkezlerin ortaya çıkması, ABD’de kurulu bankalara uygulanan bankacılık

kısıtlamaları bu gelişmeye en önemli katkıyı yapmıştır.

Kıyı bankacılığı, kara para aklamanın ilk aşaması olan yerleştirme aşamasında

kullanılabilmektedir. Çünkü, kıyı bankacılığı merkezlerinde gizlilik ilkesinin

uygulanması, denetim hiç bulunmaması veya sınırlı düzeyde bulunması ve sermaye

hareketlerinin tam serbestisi sözkonusudur.


Türkiye’de kıyı bankacılığının yapılabileceği tek merkez olan Atatürk Havalimanı

Serbest Bölgesi’nde hiçbir kıyı bankası kurulmadığı gibi yabancı bir bankanın da şubesi

bulunmamaktadır. Serbest bölgede kıyı bankacılığı yapmak isteyen Türkiye’de kurulu

bankanın yeni bir kıyı bankası kurması istenmekte, serbest bölgede şube açmasına ve

Türkiye’den Türk bankaları hariç olmak üzere mevduat toplamasına yapılan

düzenlemelerle engel olunmaktadır. Bundan dolayı, Türkiye sınırları içerisinde kıyı

bankacılığı uygulaması bulunmamakta birlikte, son yıllarda yapılan kıyı bankacılığı

işlemleri bu kapsamda yapılıyor gibi gösterilmiştir.

Türkiye’de kıyı bankacılığı özellikle Körfez Krizi’nin patlak verdiği 1990’lı yılların

başından itibaren kullanılmaya başlanan uluslararası bir bankacılık türü olmuştur.

Özellikle vergi denetimleri ve yasal düzenlemelerin avantajlı ortamlar yarattığı kıyı

bankacılığı merkezlerinde bulunan bankalardan yüksek faiz oranları elde edilebildiği

için Türk yatırımcıları ilgi göstermiştir.

Türkiye’de kurulu bankalar tarafından ilk başta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve

Bahreyn’de olmak üzere diğer ülkelerde bulunan kıyı bankacılığı merkezleri kullanırak

kıyı bankacılığı işlemleri yapılmaktadır. Son yıllarda ise Türkiye’de kurulu bankalar da

kıyı bankacılığı merkezlerinde kurdukları banka ve şubelerle kıyı bankacılığına aracılık

hizmeti vermeye başlamışlardır.

TMSF tarafından Bankalar Kanunu çerçevesinde kıyı Bankacılığı faaliyetlerine aracılık

da eden bankaların devralınması kıyı bankası mudilerini de zor durumda bırakmıştır.

Sözkonusu devralınan banka, kıyı bankacılığı merkezinde kurulu olan ve kendisinden

ayrı bir tüzel kişilik temsil eden kıyı bankası ile yapılan muhabirlik anlaşması


çerçevesinde verilen işlemleri yapmaktadır. Bu kapsamda kıyı bankasına havale edilen

mevduat yurdışında tutulan mevduat olarak kabul edilmekte ve Türkiye’de geçerli olan

mevduat sigortası kapsamında kabul edilmemektedir. Türkiye’de bankanın devrolması

kıyı bankasının da devrolduğu anlamına gelmemektedir. Bundan dolayı Mudiler

mevduatları kıyı bankacılığı merkezinde kurulu olan kıyı bankası nezdinde takip etmek

zorunda kalmıştır.

İmar Bank Off-Shore Ltd.’de mevduatları bulunan mudiler de mevduat sigortasından

yararlandırılmak suretiyle kendilerine ödemeler yapılmamaktadır. Bununla birlikte,

İmar Bank Off-Shore Ltd., kendisinde bulunan mevduatları İmar Bankası’na ödemesi

durumunda mudiler başvuruda bulunarak mevduatların kendilerine ödenmesini talep

edebilirler. BDDK ve TMSF tarafından yapılan açıklamada, İmar Bankası’na verilen

talimatlara aykırı ve muvazaalı olarak yurtiçi mevduata dönüştürüldüğü tespit edilen

kıyı bankası hesaplarının da mevduat sigortası kapsamında ödenmesinin mümkün

olmadığı ifade edilmiştir.

Kıyı bankası mudileri mevduatlarının kendilerine ödenmesi konusunda bizzat İmar

Bank Off-Shore Ltd.’de başvuracakları gibi İmar Bankası yöneticileri hakkında

sorumluluk davaları da açabilirler.

Türk bankacılık sektörünün ve kıyı bankası mudilerinin, kıyı bankacılığından

kaynaklanan risklere karşı korunabilmesi için ayrıntılı düzenlemeler yapılmalıdır.

Konunun tüm boyutları hakkında Türkiye’deki yatırımcıların ve mevduat sahiplerinin

bilgilendirilmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.


KAYNAKÇA

ALPTÜRK, Ercan; KAYACAN Ayfer, “Off-shore Hesaplarının Finansal ve VergiselBoyutu ile Ortaya Çıkan Sorunların Değerlendirilmesi”, Vergi SorunlarıDergisi, Sayı:170, Kasım 2002, ss.118-133, http://www.gkd.org.tr/kas2inci,Download Tarihi: Mart 2004.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, “T.İmar Bankası T.A.Ş. Müşterilerinin Kurumumuza İlettikleri Sorulara İlişkinAçıklama”, 11.07.2003.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu,“Basın Açıklaması”, 18.07.2003.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu,“İmar Bankası Olayı” Ekim 2003, http://www.bddk.org.tr/turkce/imar/imar_rapor_23102003, Download Tarihi: Mart 2004.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, “Basın Açıklaması”, 03.07.2003.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, “Basın Açıklaması”, 04.07.2003.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, “İmar Bankası’na İlişkin Tarihçe”,http://www.bddk.org.tr/turkce/imar/imar_bankası_tarihce, Download Tarihi:Mart 2004.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, “T. İmar Bankası T.A.Ş. İle İlgili BasınAçıklaması”, 19.08.2003.

“BDDK ve TMSF’nun İmar Bankası Raporu Yayımlandı”,http://www.ekstrahaber.com/ekonomi/haber_detay, Download Tarihi: Mart2004.

Dış Ticaret Müsteşarlığı, “Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Aylık Raporu”, Aralık2003, ss. 3.

“İmar Bankası – Hazine Bonosu ve Off Shore”,http://www.hukuki.net/tumforumlar/hukukiyorumbilgi, Download Tarihi:Mart 2004.

“İmar Bankası Off-shorezedeleri Ne Yapabilir”, http://www.haberx.com/writers,


Download Tarihi: Mart 2004.

KÜÇÜKKOCAOĞLU, Dr. Güray, “Kıyı Bankacılığı (Off-shore Bankacılığı)”,http://www.baskent.edu.tr/~gurayk/finansalpazarlar, Download Tarihi: Mart2004.

KÜÇÜKKOCAOĞLU, Dr. Güray, “Kıyı Bankacılığı-Vergi Cennetleri ve UluslararasıMali Sisteme Etkileri”, http://www.baskent.edu.tr/~gurayk/finansalpazarlar,Download Tarihi: Mart 2004.

“Off-shore Meraklıları İçin”, http://www.yasamdersleri.com/yazi, Download Tarihi:Mart 2004.

SEVİM, Cüneyt, “Serbest Bölgeler”,http://www.kho.edu.tr/yayinlar/bilimdergisi/bilimler/200_2, DownloadTarihi: Mart 2004.

SEYİTOĞLU Halil, Uluslararası İktisat, 14. Baskı, İstanbul, 2001

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, “Basın Açıklaması”, 04.07.2003.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, “Basın Açıklaması”, 19.01.2004.

Türkiye Bankalar Birliği, “Türk Lirası Mevduat ve Döviz Tevdiat Hesapları”,http://www.tbb.org.tr/türkce/temel-bankacılık, Download Tarihi: Mart 2004.

Documents

KIYI (OFF-SHORE) BANKACILIĞI ve · 2018. 8. 27. · yurtdışı bankacılıkta uygulanan kısıtlamalardır. ABD bankaları, birçoğu ABD merkezli olan şirketlerin Avrupa’da