Miss Nattakan Pitaksaowapab

Department : Science Assumption College Rayong

Kingdom Fungi

สิ่งมีชีวิตที่อยู่ในอาณาจักรฟังไจ ประกอบด้วย เห็ก ราและยีสต์ ลักษณะของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรฟังไจ 1. Eukaryotic cell 2. ด ารงชีพเป็น Heterotroph โดยเป็นผู้ย่อยสลาย 3. cell wall เป็น Chitin กับ Cellulose 4. โครงสร้างของเห็ดรา มี 2 รูปแบบ คือ 4.1 Mold form เป็นเส้นใยเดี่ยว เรียกว่า ไฮฟา (Hypha) สืบพันธุด์้วยการสร้างสปอร์ เส้นใยรวมกลุ่มกัน เรียกว่า ขยุ้มรา (mycelium) ลักษณะของเส้นใยแบ่งออกเป็น 2 ชนิด - เส้นใยมีผนังกั้น (Septate hypha) - เส้นใยที่ไม่มีผนังกั้น (Nonseptate hypha) 4.2 Yeast form จะมีการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ โดยการแตกหน่อ 5. ส่วนยีสต์ เป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว แต่อาจมีการต่อกันเป็นสาย เรียกว่า Pseudomycelium

Nonseptate hypha Septate hypha

Classification of Fungi

เส้นใยของฟังไจอาจเปลี่ยนแปลงแปลงรูปรา่งเพื่อท าหน้าที่พิเศษ ได้แก่ - Haustorium เป็นเส้นใยที่ยื่นเข้าเซลล์โฮสต ์เพื่อดูดอาหารจากโฮสต์ พบในราที่เป็นปรสิต - Rhizoid มีลักษณะคล้ายรากพืชยื่นออกจากไมซีเลียม เพื่อยึดให้ติดกับผิวอาหารและช่วยดูดซึมอาหารด้วย เช่น ราขนมปัง การสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรฟังไจ 1. Fragmentation เกิดจากเส้นใยหักเป็นส่วน ๆแต่ละส่วนเรียก oidia สามารถเจริญเป็นเส้นใยใหม่ได้ 2. Budding การแตกหน่อ เป็นการที่เซลล์แบ่งออกเป็นหน่อขนาดเล็กและนิวเคลียสของเซลล์แม่แบ่งออกเป็นสองนิวเคลียส นิวเคลียสอันหน่ึงจะเคลื่อนย้ายไปเป็นนิวเคลยีสของหน่อ เมื่อหน่อเจริญเต็มที่จะคอดเว้าขาดจากกัน หน่อที่หลุดออกมาจะเจริญต่อไปได้ เรียกหน่อที่ได้นี้ว่า Blastospore พบการสืบพันธ์ุแบบน้ีในยีสต์ทั่วไป 3. Fission การแบ่งตัวออกเป็น 2 ส่วน แต่ละเซลล์จะคอดเว้าตรงกลางและหลุดออกจากกันเป็น 2 เซลล์พบในยีสต์บางชนิดเท่าน้ัน

4. การสร้างสปอร์แบบไม่อาศัยเพศเป็นการสืบพันธ์ุแบบไม่มีเพศที่พบมากที่สุด สปอร์แต่ละชนิดจะมีชื่อและวิธีสร้างที่แตกต่างกันไป เช่น - condiospore หรือ conidia เป็นสปอร์ที่ไม่มีสิ่งหุ้ม เกิดที่ปลายเส้นใยที่ท าหน้าที่ช ูสปอร์ (conidiophore) ที่ปลายของเส้นใยจะมีเซลล์ที่เรียกว่า sterigma ท าหน้าที่สร้าง conidiaเช่น Aspergillus sp. และ Penicillium sp. - sporangiospore เป็นสปอร์ที่เกิดจากปลายเส้นใยพองออกเป็นกระเปาะ แล้วต่อมามีผนังกั้นเกิดขึ้นภายใน กระเปาะจะมีผนังหนาและเจริญเป็นอับสปอร์ (sporangium) นิวเคลียสภายในอับสปอร์จะมีการแบ่งตัวหลาย ๆ ครั้งโดยมีส่วนของโปรโตพลาสซึมและผนังหนามาหุ้มกลายเป็นสปอร์ที่เรียกว่า sporangiospore จ านวนมากมาย 5. การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ มีการผสมมกันระหว่างเซลล์สืบพันธุ์และมีการรวมตัวของนิวเคลียส ซึ่งรวมแล้วเป็น diploid (2n) และมีการแบ่งตัวในขั้นตอนสุดท้ายแบบ meiosis เพื่อลดจ านวนโครโมโซมลงเป็น haploid (n) ตามเดิม

การสืบพันธุ์แบบมีเพศในฟังไจแต่ละชนิดจะมีโครงสร้างที ่ เรียกว่า gametangium ท าหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธ์ุเพศผู้และเพศเมียที่เรียกว่า gamete เข้าผสมกัน นอกจากนี้ยังพบว่าฟังไจที่มี gametangium สร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมียอยู่ในไมซิเลียมเดียวกันและสามารถผสมพันธุ์กันได้ เรียกว่า monoecious แต่ฟังไจที่มี gametangium สร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมียอยู่ต่างไมซีเลียมกัน แต่ละไมซีเลียม เรียกว่า dioecious ในการสืบพันธุ์แบบมีเพศของฟังไจต่าง ๆ น้ี จะมีการสร้างสปอร์เกิดขึ้นเช่นเดียวกัน สปอร์ที่ได้จากการสืบพันธ์ุแบบอาศัยเพศมีขนาดเล็กและจ านวนน้อยกว่า เช่น ascospore basidiospore zygospore และ oospore

สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรนี้ แบ่งเป็น 4 ไฟลัม คือ

1. Phylum Chytridomycota 2. Phylum Zygomycota 3. Phylum Ascomycota 4. Phylum Basidiomycota

1. Phylum Chytridomycota

- เรียกว่า Chytids - เป็นราที่อาศัยอยู่ในน้ าและดิน - เป็นราที่มีวิวัฒนาการต่ าสุด

- ส่วนมากมีเซลล์เดียว บางชนิดมี Hyphae - สามารถสร้าง Zoospore ซึ่งมี Flagellum (มีเฉพาะ Chytids เท่านั้น)

2. Phylum Zygomycota

- มีเฉพาะ Mold form โดยมีลักษณะเป็นเส้นๆ (Filamentous fungi) - Hyphae จะยืดตัวเร็ว - ลักษณะ Hyphae ไม่ได้แบ่งเป้นเส้นรวมกันเป็นเส้นเดียว (Non-septate hyphae) - ปลาย Hyphae สร้าง Spore เป็นลักษณะกลมๆ เรียกว่า Sporagiophore - ตัวอย่าง ราขนมปัง (Rhizopus sp.)

ราขนมปัง (Rhizopus sp.)

ภาพแสดงวงชีวิตของ Zygomycetes , Rhizopus

3. Phylum Ascomycota

- Sac Fungus : ราถุง - มีทั้ง Mold form และ Yeast form - เส้นใยของรามีการแบ่งเป็นปล้องๆ (Septate hyphae) - มีบางชนิดเจริญมากเป็นลักษณะคล้ายเห็ดถ้วย เรียกว่า Ascocarp - การสืบพันธุ ์ - การสืบพันธ์ุแบบไม่อาศัยเพศเป็นส่วนใหญ่ เรียกว่า Conidia ซึ่งสร้าง Conidiospore - การสืบพันธุ์แบบอาสัยเพศ โดยใช้ถุง เรียกว่า Ascus ซึ่งภายในบรรจุ Ascospore จ านวน 8 อัน - ตัวอย่าง เช่น Yeast : Saccharomyces Mold : Penicillium, Aspergillus Ascocarp : Morcella

Morell

Penicillium

Ascocarp

ภาพแสดงวงชีวิตของ Ascomycetes

4. Phylum Basidiomycota

- เป็นราที่มีวิฒนาการสูงสุด - เรียกอีกชื่อว่า Club Fungi - เส้นใยมีการแบ่งกัน : Septate hyphae - Hyphae มีการรวมกันเป็น Mycelium และรวมกันเป้นดอกขนาดใหญ่ รูปร่างคล้ายร่ม - การสืบพันธุ ์ - การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศส่วนใหญ่ ใช้ Basidium สร้าง Basidiospore - การสืบพันธ์ุแบบอาสัยเพศพบน้อยมาก - ตัวอย่าง เห็ดชนิดต่างๆ เช่น เห็ดหอม เห็ดฟาง เห็ดโคน - บางชนิดมีพิษรุนแรงมาก เช่น Amanita - บางชนิดมีสารที่มีฤทธ์ิหลอนประสาท เช่น เห็ดขี้ควาย (Psilocybe)

Amanita

Psilocybe

ภาพแสดงวงชีวิตของ Basidiomycetes

ครูผู้สอน

มิสนัฐกานต์ พิทักษ์เสาวภาพ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

โรงเรียนอัสสัมชัญระยอง