Khai triển trực giao của các hàm ngẫu nhiên

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    1/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    2Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    LI MU

    Xc Sut Thng K l lnh vc Ton hc ng dng, n i hi mt cs

    ton hc su sc. Ngy nay cc m hnh Xc Sut thc sc ng dng rng

    ri trong Khoa Hc T Nhin cng nh Khoa Hc X Hi.

    Trong lun vn ny, nghin cu v khai trin trc giao ca hm ngunhin. V mt l thuyt chng c nhiu tnh cht th v lin h vi cc qu trnh

    ngu nhin khc. V mt ng dng chng trthnh cng c ton hc c hiu lc

    cho nhiu vn trong cc lnh vc khc nhau nh ton hc, vt l, sinh hc, c

    hc, khoa hc tri t, kinh t

    Lun vn ny gm 3 chng :

    Chng 1 : MT S KIN THC CBN

    Trong chng ny nghin cu v nhc li kin thc cbn cn cho lun

    vn ny, cn c k cc khi nim v nm vng cc kt qu nhc mu

    bng vic gii thiu khng gian Hilbert gm cc bin ngu nhin bnh phng

    kh tch vi v hng l hi p phng sai ca hai bin ngu nhin, dng php

    chiu trc giao xy dng php xp x tuyn tnh v lp phng trnh don,

    tip theo nu khi nim k vng c iu kin v chng t rng k vng c iu

    kin l don tt nht. Khai trin chnh tc ca qu trnh ngu nhin cng c

    nghin cu trong chng ny. Ngoi ra cn nghin cu qu trnh Wiener v tch

    phn Ito l hai khi nim quan trng khi nghin cu v qu trnh ngu nhin. y

    l nhng khi nim cbn v l cs nghin cu nhng vn tip theo.

    Chng 2 : A THC HERMITE V KHAI TRIN FOURIER

    HERMITE

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    2/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    3Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Chng ny nghin cu cc nh ngha, cc tnh cht v b ca a

    thc Hermite v tnh cht ca khai trin Fourier Hermite. Mt vi bng

    dng c chng minh trong chng ny l cng c chnh ta s dng tip cho

    chng sau.

    Chng 3 : QU TRNH NGU NHIN DNG HERMITE

    Chng ny mrng a thc Hermite ca chng 2 l nghin cu qu

    trnh ngu nhin dng Hermite. Bt u khi nim v qu trnh ngu nhin dngHermite. Sau mrng khi nim l xc nh hm Hermite chun suy rng, s

    dng chng thu c t p trc chun y trong ( )2L R v ( )2 nL R . Cui

    cng nghin cu v nu c mt sc tnh ca vi phn ngu nhin i vi qu

    trnh ngu nhin dng Hermite.

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    3/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    4Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    MC LC

    Trang

    Li cm n . 1

    Li ni u . 2

    Mc lc ... 4

    CHNG I MT S KIN THC CBN. 7

    1.1 Khng gian 2( , , )L F P .. 7

    1.1.1 Bin ngu nhin 7

    1.1.2 nh ngha 7

    1.1.3 nh ngha .... 8

    1.1.4 Tnh cht 9

    1.1.5 nh l (nh l v php chiu trong khng gian Hilbert) 9

    1.1.6 Tnh cht ca php chiu ... 12

    1.1.7 Php xp x tuyn tnh trong L2 12

    1.1.8 Phng trnh don . 13

    1.1.9 K vng c iu kin v don tt nht trong L2 14

    1.2 Khai trin chnh tc ca qu trnh ngu nhin .16

    1.2.1 Qu trnh ngu nhin biu din di dng tng cc hm

    ngu nhin cbn 16

    1.2.2 Khai trin chnh tc qu trnh ngu nhin 18

    1.2.3 a qu trnh ngu nhin v dng chnh tc 20

    1.2.4 Mt s khai trin chnh tc c bit 22

    1.3 Cstrc giao v trc chun trong khng gian Hilbert 25

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    4/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    5Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.3.1 nh ngha (Trc giao v trc chun) 25

    1.3.2 nh ngha ( Cs) 25

    1.3.3 nh ngha ( Cstrc giao v trc chun ) 26

    1.3.4 nh ngha ( Php chiu trc giao ) 26

    1.4 Qu trnh Wiener 27

    1.4.1 nh ngha ( Qu trnh Wiener ) 27

    1.4.2 Cc tnh cht qu trnh Wiener v o 27

    1.4.3 Qu trnh Wiener n - chiu 37

    1.5 Tch phn Ito 391.5.1 nh ngha .. 39

    1.5.2 Cc tnh cht cbn ca tch phn Ito 40

    1.5.3 Tch phn Ito nhiu chiu 43

    1.5.4 Vi phn ngu nhin ca hm hp, cng thc Ito ......... 44

    CHNG 2 A THC HERMITE V KHAI TRIN FOURIER

    HERMITE

    2.1a thc Hermite ..48

    2.1.1 nh ngha ..482.1.2 Lin h gia a thc trc giao v a thc Hermite 492.1.3 o hm ca a thc Hermite 502.1.4 Cc b ca a thc Hermite 53

    2.2 Khai trin Fourier Hermite ca hm bin ngu nhin Gauss 572.2.1 Khai trin Fourier Hermite 57

    2.2.2 Tnh cht 58

    CHNG 3 QU TRNH NGU NHIN DNG HERMITE 60

    3.1 Khi nim vqu trnh ngu nhin dng Hermite 60

    3.1.1 nh ngha ..60

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    5/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    6Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    3.1.2 Cc v d 60 3.2 Tp trc chun y trong ( )

    2

    L R v ( )2 n

    L R ... 62

    3.2.1 nh ngha 623.2.2 Cc tnh cht 623.2.3 nh ngha . 643.2.4 Tnh cht 65

    3.3 Mt sc tnh ca vi phn ngu nhin 66

    3.3.1 nh ngha ..663.3.2 nh l 673.3.3 B 673.3.4 H qu 693.3.5 Cc tnh cht ca qu trnh dng Hermite 70KT LUN 74

    TI LIU THAM KHO.. 75

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    6/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    7Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    CHNG 1

    MT S KIN THC CBN

    1.1 KHNG GIAN 2( , , ) L F P

    Phn ny gii thiu khng gian cc bin ngu nhin bnh phng kh tch

    L2( , ,F P )

    1.1.1 BIN NGU NHIN

    Bin ngu nhin l i lng m gi tr ca n ph thuc vo kt qu ca

    th nghim . Ta nh ngha chnh xc bin ngu nhin l :

    Xt php th ngu nhin vi tp v - i s F cc bin cBin ngu nhin l nh x ( ): ,X R = + sao cho:

    ( )( ) ( ){ }\ F, X x X x x R =

    hoc :

    ( ) ( ){ }1 \ , X B X B F = B B

    vi B l tp cc tp Borel trong R .

    Ta ch xt nhng tp B sao cho ( )1X B l bin c, tc F, khi lp tt

    c cc bin c ( )1X B l lp bin c cm sinh bi bin s ngu nhin ( )X .

    1.1.2 NH NGHA

    Ta xt khng gian xc sut ( ), ,F P v l p cc bin ngu nhin bnh

    phng kh tch c nh ngha trn v tha mn iu kin :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    7/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    8Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    2 2 ( ) ( ) EX X P d

    = <

    Khi , ta c :

    ( )2 2 2 , , E cX c EX c R X =

    Mt khc:

    ( )2 2 22 2 X Y X Y + + = = . (1.1)

    Khng gian 2 ( , , ) L F P l t p cc lp tng ng vi tch v hng

    c nh ngha theo cng thc (1.1), mt khc v mi lp tng ng c

    xc nh duy nht bng cch ly mt phn t bt k no ca lp lm i din

    nn ta vn dng k hiu X, Y ch cc phn t ca ( )2 , , L F P , ta c th dng

    ngn gn 2L v vn gi l nhng bin ngu nhin bnh phng kh tch v ta

    ch rng nu ch c X th hiu rng X l i din cho c mt lp cc bin ngu

    nhin tng ng vi X.

    1.1.3 NH NGHA

    S hi t trong L2 l s hi t bnh phng trung bnh vit l2L

    nX X

    ngha l, dy cc phn t { }nX , { }2

    nX L c gi l hi tn X nu v ch

    nu :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    8/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    9Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    22 : 0n n X X E X X = khi n

    xy dng tnh y ca L2 l khng gian Hilbert ta cn phi xy dng

    tnh y ca L2 ngha l nu 2 0m nX X khi ,m n th tn ti2X L sao

    cho:2L

    nX X

    Ta xt tnh cht :

    1.1.4 TNH CHT

    Nu 2nX L v 1 2 nn nX X + ; n = 1, 2, 3 th tn ti mt bin

    ngu nhin X trn ( , , )F P sao cho2L

    nX X .

    Chng minh:

    Chn 0X = 0

    t Xn : = 11

    j j

    j

    X X

    =

    , khi theo bt ng thc Cauchy Schward, ta c :

    , . X Y X Y < >

    E ( 11

    j j

    j

    X X

    =

    ) = 11

    j j

    j

    E X X

    =

    11 1

    2 jj jj j

    X X

    = =

    <

    T, suy ra tn ti 11

    limn

    j jn

    j

    X X

    =

    v gii hn hu hn.

    Nh th

    11

    lim ( ) limn

    j j nn n

    j

    X X X

    = = tn ti.

    1.1.5 NH L (nh l v php chiu trong khng gian Hilbert)

    Nu A l mt khng gian con ng ca khng gian Hilbert H v H

    th:

    a) Tn ti duy nht mt phn t 'x A sao cho ' inf y A

    x x y

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    9/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    10Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    b) ' A v ' inf y A

    x x x y

    = nu v ch nu ' A v ( )' x x A

    x c gi l chiu (trc giao) ca x ln A, vit l ' : A x P x=

    nh l ny c gi l nh l v php chiu trc giao.

    Chng minh:

    a) Nu 2y A

    : inf d x y

    = th tn ti mt dy { }ny , ny A sao cho

    2 0n

    y x .

    Hn na, vi k, l bt k thuc khng gian Hilbert, theo quy tc ng cho hnh

    bnh hnh ta c :

    22 2 22k l k l k l + + = +

    Do , xt ,m n

    y x A y x A

    Ta c:

    2 2 2 2

    2m n m n m ny x y x y x x y y x y x + + + = +

    tc l:

    2 2 2 22 2

    m n m n m n y y x y y y x y x + + = +

    Mt khc, v:

    ( ),

    2m n

    y yA

    ( )2

    2 220 4 22

    m n

    m n m ny y y y x y x y x = + +

    ( )2 24 2 0m nd y x y x + + khi ,m n

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    10/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    11Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    T theo tiu chun Cauchy, ' H sao cho ' 0n

    y x v v A ng nn

    'x A v v tnh lin tc ca tch v hng nn :

    22

    ' limn

    n x x x y d

    = =

    chng minh tnh duy nht ca x ta gi s c 'y A sao cho:

    2 2

    ' ' x y x x d = =

    khi dng tnh cht hnh bnh hnh ta c :2

    2 2 2' '0 ' ' 4 2 ' '

    2

    4 4 0

    x y x y x x x y x

    d d

    + = + +

    + =

    ' 'y x =

    b) Nu ' A v ( ')x A th x l phn t duy nht ca A c

    nh ngha trong a) v vi bt ky A c :

    2

    2 2 2

    ' ' , ' '

    ' ' '

    y x x x y x x x y

    x x x y x x

    = + +

    = +

    du = t c khi v ch khi 'y x= .

    Ngc li, nu ' A v ( ')x A th x khng l phn t ca A v c

    phn t x :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    11/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    12Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    2'' '

    ayx x

    y= +

    vi x gn x hn x, vi y l phn t bt k ca A sao cho:

    '', 0 x x y< > v ',a x x y= < >

    Tht vy,

    2'' ' ' '', ' ' ''x x x x x x x x x x = < + + >

    2

    2' ' ' ''2 2 ,a x x x x x x

    y= + < >

    22 2

    2' 'a

    x x x xy

    =

    1.1.6 TNH CHT CA PHP CHIU

    i) ( ) A A A

    P x y P x P y + = + .

    ii) ( )22 2

    A AP x I P x= +

    trong I l php ng nht.

    iii) x H tn ti duy nht mt biu din:

    ( )A Ax P x I P x= +

    A i P x A ; ( )A I P x A

    iv) A n AP x P x khi v ch khi 0nx x

    v) x A khi v ch khiA

    P x x= .

    vi) x A nu v ch nu 0A

    P x = .

    vii) 1 2A A nu v ch nu 1 2 1 , A A AP P x P x x H = .

    1.1.7 PHP XP X TUYN TNH TRONG L2

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    12/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    13Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Gi s X1, X2 v Y l nhng bin ngu nhin trong L2, nu ch c th quan

    st c X1, X

    2m ta c lng gi tr ca Y bng cch dng t hp tuyn

    tnh: 1 1 2 2'Y X X = + , 1 2, R sao cho sai st M di y c trung bnh

    bnh phng t gi tr nh nht, ngha l sao cho:

    ( )22

    1 1 2 2: 'M E Y Y E Y X X = = + =2

    1 1 2 2Y X X min

    Ta c th vit :

    2 2 2 2 21 1 2 2 1 1 2 2 1 2 1 22 ( ) 2 ( ) ( ) M EY EX EX E YX E YX E X X = + + + .

    Ly o hm ring ca M ln lt i vi 1 , 2 , dn n h phng trnhcho nghim ti u 1 2,

    21 1 2 1 2 1

    21 2 1 2 2 2

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    E X E X X E YX

    E X X E X E YX

    + =

    + =(1.4)

    Ngoi ra, ta c th dng nh l hnh chiu trong khng gian Hilbert L2 .

    Ta t vn tm phn t Y trong tp ng A :

    { }2

    1 1 2 2: \ :A X L X a X a X = = + vi 1 2,a a R ,sao cho :

    ' inf X A

    Y Y X Y

    = vi X A .

    Nh vy, theo nh l chiu trong khng gian Hilbert 'Y A v Y tha

    iu kin trn khi v ch khi 'Y A v 'Y Y A v do

    1 1 2 2 , 0Y X X X < > = ,

    tc l : 1 1 2 2 1

    1 1 2 2 2

    , 0

    , 0

    Y X X X

    Y X X X

    < > =

    < > =

    p dng tnh cht ca tch v hng nh ngha trn ta suy ra (1.4).

    1.1.8 PHNG TRNH DON

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    13/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    14Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Cho khng gian Hilbert 2L , mt t p con ng 2A L v mt phn t

    2

    X L , nh l chiu trong khng gian Hilbert khng nh rng tn ti duy nhtmt phn t 'X A sao cho:

    ', 0, X X Y Y A< > = (1.5)

    Phng trnh (1.5 ) gi l phng trnh don v phn t ' :A

    X P X = l d

    on tt nht ca X trong A. Hay ta c th ni don tt nht ca X trong A l

    chiu ca X trong A.

    1.1.9 K VNG C IU KIN V DON TT NHT TRONG L2

    Nh ta ni trn, nu 2nX L ,2X L th

    2L

    nX X khi v ch khi:

    2 20n n X X E X X = khi n

    Mt s tnh cht ca shi t theo ngha bnh phng trung bnhNu

    2L

    nX X th khi n

    i)2

    nEX ,1 ,1 EXLnX X= < > < > =

    ii)22 2

    , ,Ln n n E X X X X X E X =< > < > =

    iii) ( )2

    , , , ,Ln n n nE X Y X Y X Y E X Y = < > < > = < >

    nh ngha 1: ( Don bnh phng trung bnh tt nht ca Y)Nu A l mt khng gian con ng ca 2L th don bnh phng tt

    nht ca Y trong A c nh ngha l phn t 'Y A sao cho :

    2 2 2'

    Z A Z A: inf inf Y Y Y Z E Y Z

    = =

    nh ngha 2: ( K vng c iu kin AE X )

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    14/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    15Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Nu A l mt khng gian con ng trong L2 v cha cc hm hng, nu

    2

    X L th ta nh ngha k vng c iu kin ca X vi A cho trc l phpchiu A AE X P X =

    Mt khc, v ton t AE X l ton t chiu trn L2 nn

    AE c cc tnh cht

    php chiu :

    i) ( ) , , A A AE aX bY a E X b E Y a b R+ = +

    ii)2

    L

    A n A E X E X nu

    2L

    nX X

    iii) ( )1 2 1 A A AE E X E X = nu 1 2A A=

    1.11.21.31.41.51.61.71.8

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    15/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    16Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.2 KHAI TRIN CHNH TC CA QU TRNH NGU NHIN

    1.2.1 QU TRNH NGU NHIN BIU DIN DI DNG TNG CC

    HM NGU NHIN CBN

    nh ngha ( Hm ngu nhin cbn )Hm ngu nhin cbn l hm c dng :

    ( ) ( ).t C t = (1.6)

    trong :

    C l mt i lng ngu nhin

    ( )t l hm khng ngu nhin ca bin s t T

    Cc c trng ca hm ngu nhin cbni) K vng : ( ) ( ) ( ). .C C E t E t t E = =

    trong :

    CE l k vng ca i lng ngu nhin C

    * Nu 0CE = th ( ) 0E t =

    * Khi xt cc hm ngu nhin cbn c k vng bng khng , ta k hiu l ( )0

    t

    => ( )0

    0E t =

    ii) Hm t tng quan ca hm ngu nhin cbn ( )t :( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2' ' ' ', . . . . . CK t t E t t t t E C t t D

    = = =

    trong :

    CD l phng sai ca i lng ngu nhin C

    iii) i vi cc hm ngu nhin cbn, ta c cc php bin i tuyn tnh+ Php ton o hm : ( ) ( )

    '' .t C t =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    16/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    17Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    + Php ton tch phn xc nh : ( ) ( )

    0 0

    .T T

    t dt C t dt =

    iv) Nu G l mt ton t tuyn tnh , ta c :( ){ } ( ){ }G t C G t =

    nh ngha ( Qu trnh ngu nhin theo cc hm cbn)Cho qu trnh ngu nhin :

    ( ) ( ) ( )1

    .n

    i i

    i

    t E t C t =

    = + (1.7)

    trong : iC l cc i lng ngu nhin c k vng bng 0, 1,i n=

    ( )E t l k vng ca ( )t .

    Biu thc (1.7) c gi l khai trin ca qu trnh ngu nhin ( )t theo cc

    hm cbn.vi : + cc i lng ngu nhin ( )iC t , 1,i n= c gi l h s khai trin.

    + cc hm khng ngu nhin ( )i t , 1,i n= c gi l cc hm ta .

    c trng ca qu trnh ngu nhin theo cc hm cbnGi s ( )t biu din c di dng (1.7) , khi :

    Xt mt ton t tuyn tnh G tc ng ln ( )t , ta s c :

    ` ( ) ( ){ } ( ){ } ( ){ }1

    n

    i i

    i

    t G t G E t C G t =

    = = +

    t ( ){ } ( )GG E t E t = v ( ){ } ( )i iG t t =

    Khi :

    ( ) ( ) ( )1

    n

    G i i

    i

    t E t C t =

    = +

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    17/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    18Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Ta thu c ( )t theo cc hm cbn vi cc h s 1 2, ,...., nC C C .

    Nh vy, nu qu trnh ngu nhin ( )t khai trin di dng tng cchm cbn, qua php bin i tuyn tnh G th cc h s khai trin khng thay

    i, cn k vng v cc hm ta b tc ng theo php bin i tuyn tnh.

    1.2.2 KHAI TRIN CHNH TC CA QU TRNH NGU NHIN

    Gi s qu trnh ngu nhin khai trin di dng :

    ( ) ( ) ( )1 .

    n

    i i

    it E t C t

    == + ,

    trong : , 1,iC i n= l cc i lng ngu nhin c k vng bng 0 v ma trn

    tng quan i jk .

    Xt hm t tng quan v phng sai ca ( )t

    ( ) ( ) ( )0 0

    ' ', , K t t E t t

    =

    trong :

    ( ) ( )0

    1

    n

    i i

    i

    t C t =

    =

    ( ) ( )0

    ' '

    1

    n

    i i

    i

    t C t =

    =

    Khi :

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )' ' '11

    , . ,n

    i j i j i j i j

    i i jj

    K t t E C C t t E C C t t ==

    = =

    vi :

    ( ) [ ]2

    i i i iE C C E C D= = ( iD c gi l phng sai ca iC )

    ( ) ( ), , , 1,i j ijE C C k i j i j n= =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    18/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    19Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Nh vy :

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( )' ' '1, .n

    i i i i j i j

    i i j

    K t t t t D t t k =

    = + (1.8)

    t t = t ta c phng sai ca ( )t :

    ( ) ( ) ( ) ( )2

    1

    n

    i i i j i j

    i i j

    D t t D t t k =

    = + (1.9)

    * Ch :

    Nu cc h s iC ( )1,i n= khng tng quan vi nhau , ngha l i jk = 0 ( i j ) .Khi ta ni (1.7) l khai trin chnh tc ca hm ngu nhin ( )t

    Nhn xt* Khai trin chnh tc ca qu trnh ngu nhin ( )t l khai trinc dng :

    ( ) ( ) ( )1

    .n

    i i

    i

    t E t C t =

    = +

    trong :( )E t l k vng ca qu trnh ngu nhin ( )t

    ( )( )1,i t i n = l cc hm ta

    ( )1,iC i n= l cc i lng ngu nhin khng tng quan vi nhau v u

    c k vng bng 0

    * Nu ( )t c khai trin chnh tc th hm t tng quan ca n c dng l

    ( ) ( ) ( )' '1

    ,n

    i i i

    i

    K t t t t D =

    =

    * Nu ( )t c khai trin chnh tc th phng sai ca ( )t c dng l :

    ( ) ( )( )2

    1

    n

    i i

    i

    D t t D =

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    19/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    20Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.2.3 A QU TRNH NGU NHIN V DNG CHNH TC

    Cho qu trnh ngu nhin ( )t biu din di dng :

    ( ) ( )1

    .n

    i i

    i

    t M t =

    = (1.10)

    trong :

    ( )

    ( )1,i t i n = l cc hm khng ngu nhin

    iM l cc i lng ngu nhin tng quan c ma trn tng quan :

    1 12 1

    2 2

    .... ....

    ....

    ....

    n

    n

    M

    n

    D k k

    D kK

    D

    =

    vi :

    ( )( ) 0, , 1, ,i j i i j jk E M E M E i j n i j = =

    v 0i i EM E =

    Biu thc dng (1.10) ca ( )t cha phi l dng chnh tc , do ta cn a n

    v dng chnh tc.

    Ta vit biu thc(1.10) di dng :

    ( ) ( ) ( ) ( )1 1

    n n

    i i i i ii i

    t E t M E t = == +

    t :0

    i i i M M E = , ( ) ( ).i i E t E t = , 1,i n=

    Khi :

    ( ) ( ) ( )0

    1

    n

    i i

    i

    t E t M t =

    = +

    Biu thc trn cn c th vit di dng :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    20/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    21Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )* *

    .T

    t M t = (1.11)

    vi : ( ) ( ) ( )*

    t t E t = v ( )*

    ,M t l cc ma trn ct v T biu din php

    chuyn v ca ma trn

    Ma trn tng quan c vit di dng :

    **T

    MK E M M

    =

    Chn ma trn A sao cho vect:

    *

    .C A M= c cc thnh phn iC , 1,i n= l cc ilng ngu nhin khng tng quan

    * ** *

    . T T T T T C

    TM C

    K E C C E A M M A AE M M A

    A K A D

    = = =

    = =

    (1.12)

    vi :

    CD l ma trn ng cho m cc phn t trn ng cho l phng sai

    ca iC , 1,i n=

    1

    2

    0 ... 0

    0 ... 0

    ... .... ... ...

    0 0 0n

    C

    C

    C

    C

    D

    DD

    D

    =

    Biu thc ( 1.12) ta thy ma trn A chuyn ma trn tng quan CK v dng

    ng cho

    Ma trn MK l i xng v thc , v vy tn ti ma trn trc giao A tha :

    i j n nA a =

    Ta c :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    21/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    22Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )** * *

    1 1T T

    TT Tt M t A A M t A M A t C t

    = = = =

    vi :*

    C A M=

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )1T T

    Tt A t A t A t = = =

    (do A l ma trn trc giao nn 1 TA A = )

    Nh vy ta c qu trnh ngu nhin c a v dng chnh tc :

    ( ) ( ) ( )1

    .

    n

    i i

    it E t C t

    == +

    1.2.4 MT S KHAI TRIN CHNH TC C BIT Khai trin Karhunen Love

    Qu trnh Wiener ( ){ }W t ,0 1t khai trin theo cng thc :

    ( ) ( ) ( )t 0W i ii X t

    == trong : iX l cc i lng ngu nhin c lp c phn phi chun :

    iEX 0= ,

    ( )2

    1, 0,1,2,...,

    2 12

    i DX i n

    i

    = =

    +

    ( )i t l cc hm khng ngu nhin xc nh bi :

    ( ) ( )2 sin 2 1 , 0,1,2....2i

    t i t i

    = + =

    * Dy hm ( ){ }i t c th xem nh mt h trc chun y trong [ ]2 0,1L

    vi :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    22/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    23Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( ) ( )1

    0

    , 0i j i jt t dt = = , i j

    ( ) ( )0

    min( , )i ji

    s t s t

    =

    =

    * Mt khc, dy hm ( ){ }i t c th xem nh hm ring ca ton t B c

    xc nh bi cng thc:

    ( ) ( ) ( )1

    0

    , B t B s t t ds =

    vi ( ), min( , ) B s t s t =

    Cc gi tr ring ca ton t B l :

    ( )2

    2 12i

    i

    = + , i = 0, 1, 2 .

    Khai trin theo cc hm SchauderXc nh cc hm Haar bi cc biu thc sau :

    ( )1 1 0 1 I t t =

    ( )2

    11 0

    21

    1 12

    khi t

    I t

    khi t

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    23/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    24Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( )

    ( )

    12

    122 1

    2 0 2

    2 2 2

    0 2 1

    n

    nn

    nn n

    n

    khi t

    I khi t

    khi t

    +

    + +

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    24/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    25Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.3 C S TRC GIAO V TRC CHUN TRONG KHNGGIAN HILBERT

    1.3.1 NH NGHA ( Trc giao, trc chun )

    Hai phn t x, y ca khng gian Hilbert c gi l trc giao, y nu:

    , 0x y = .

    Cho tp hp S H ta vit x S nu mi y S , x y . Phn b trc giao cho

    tp S trong H, k hiu S , l tp tt cx H sao cho x S .

    Tch v hng trn khng gian Hilbert H c xc nh:

    , x x x=

    Tp hp hm { }k k K trong khng gian H l tp trc giao nu mi phn t l

    trc giao. Chng hn, , 0, , ,i j

    i j i j K N =

    Nu hm c chun ha sao cho 1,k k = khi tp hp c gi l tp

    trc chun.

    1.3.2 NH NGHA (Cs)

    Nu tp hp { }k k K bao gm cc hm c lp tuyn tnh trong H c

    gi l csca H. S nhng phn t csc gi l chiu ca H.

    Cho c s { }k k KB = ca khng gian Hilbert H, tn ti vi bt k

    x H mt tp duy nht h s{ }k k Kx sao cho :

    0k k

    k K

    x x

    = (1.13)

    H s ny c gi l h s khai trin ca x i vi csB. T (1.13 )

    vit n gin l:

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    25/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    26Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    k kk Kx x

    =

    (1.14)

    1.3.3 NH NGHA (Cstrc giao v trc chun)

    Cstrc giao ca khng gian Hilbert H l tp trc giao { }k k K trong

    H. Nu trong hm cng tnhk

    l chun, chng hn 1,k k = , khi n l c

    strc chun.

    Tnh cht ca c s trc chun l khai trin h s kx bi tch v hng

    ca x vi hm cstrc chun k :

    ,k kx x = (1.15)

    Bt k tp hp ca hm c l p trong khng gian Hilbert H c th bin

    i thnh tp trc chun.

    Hin nhin bt k tp trc giao c th thnh trc chun do c chun ha

    n gin. Do , hu nh ta xt trc chun hn tp trc giao v cskhng mttnh tng qut.

    Xt khng gian con S ca khng gian Hilbert H. Khi ta xc nh php

    chiu trc giao trn S nh sau:

    1.3.4 NH NGHA ( Php chiu trc giao )

    Xt cs trc chun { }k k K

    ca khng gian con S ca H. Php chiu

    trc giao ca x H trn S, k hiu: SP x , c cho:

    ,S k k

    k K

    P x x

    = < >

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    26/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    27Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.4 QU TRNH WIENER

    Qu trnh Wiener l mt v d rt quan trng i vi l thuyt xc sut

    thng k. Qua th nghim ca Brown qu trnh ngu nhin ny c dng lm

    m hnh chuyn ng ca ht di tc ng va chm hn lon ca cc phn t .

    1.4.1 NH NGHA ( Qu trnh Wiener )

    Ta gi qu trnh ( )W t l qu trnh Wiener tha mn cc iu kin sau:

    i) W(0)=0 ( h.c )

    ii) Vi mi 0 10 ... nt t t < < < cc i lng ngu nhin

    ( ) ( )1 0 2 1 1( ) , ( ),..., ( ) ( )n nW t W t W t W t W t W t l i lng c lp

    iii) W(t) c phn phi chun vi k vng bng 0 v phng sai t

    ( ){ }

    2

    2W(t) a,b12

    b u

    t

    aP e dut

    =

    iv) ( )W t l qu trnh lin tc, tc hu ht cc quo ca ( )W t l hm

    lin tc.

    * Mt qu trnh Wiener ( )W t vi tham s phng sai bng 1 c gi l

    qu trnh Wiener tiu chun ( hay chuyn ng Brown tiu chun ).

    * Nu ta thay W(0) = 0 bi W(0)=x ta s c qu trnh Wiener xut pht

    t x

    1.4.2 CC TNH CHT QU TRNH WIENER V O WIENER

    Tnh cht 1:Nu ( )W t l qu trnh Wiener khi :

    ( ) ( ){ }W t W h E t h=

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    27/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    28Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    trong : min ( , )t h t h =

    Chng minh:

    Gi s, 0h t , ta s c :

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( )( ) ( )

    ( ) ( ) ( )( ) ( )

    ( ) ( )( ) ( )

    2

    E W t W h E W h W t W h W h

    E W h E W t W h W h

    h E W t W h E W h

    h h t

    = +

    = +

    = + = =

    Do ( )W h c phn phi chun ( )0,N h v ( ) ( )W t W h l c lp vi ( )W h .

    Tnh cht 2 :Cho [ ], X a b= v [ ],Y c d= , trong a b< v c d<

    xc nh :

    W(X)= W(b) - W(a)

    W(Y)=W(d)-W(c) Khi :

    { } ( )W(X) W(Y) E X Y =

    trong : l o Lebesgue

    Chng minh:

    Khng mt tnh tng qut, gi s vi a c , khi :

    0

    ( )

    khi b c

    X Y b c khi c b d

    d c khi d b

    = <

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    28/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    29Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( ){ }

    0

    W X W Y

    khi b c

    E b c khi c b d

    d c khi d b

    = <

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    29/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    30Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Vy (1.17) tha mn.

    Bng phng php quy n p ta gi thit :

    ( ) ( )1k-1

    j jj=1 , 1

    1exp i W t exp -

    2

    k

    j l j l

    j l

    E t t

    =

    =

    (1.18)

    vi mi s k, ta ch ra rng tnh cht ny ng vi n k=

    Ta xt :

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    1

    j j k 1 1

    1

    j k -1 k -1 k 1

    1'

    k k -11

    W t W t W t

    W t W t W t W t

    W t W t W

    k k

    j j k

    j j

    k

    j k k k

    j

    k

    k j j

    j

    i i i

    i i i i

    i i t

    = =

    =

    =

    = +

    = + +

    = +

    trong : 'j j = vi 1,2,..., 2j k= v'

    1 1k k k = + .

    Nh vy:

    ( )j1

    exp i W tk jj

    E =

    = ( ) ( )( ) ( )k -1

    'k k -1 j j

    j=1

    exp i W t exp i W tkW tE

    Do tnh cht s gia c lp ca ( )W t , khi 1j jt t + ta c ( ) ( )k k -1W t W t c

    lp vi mi ( )jW t vi 1j k

    Bi vy :

    ( )k

    jj=1

    exp i W tjE

    = ( ) ( )( ){ } ( )k -1

    'k k k -1 j j

    j=1

    exp i W t W t exp i W tE E

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    30/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    31Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    = ( ) ( )( ){ } ( )1

    ' 'k k k -1

    , 1

    1exp i W t W t exp -

    2

    k

    j l j l

    j l

    E t t

    =

    do gi thit (1.18).

    Khi ( ) ( )k 1W t W tk c cng phn phi vi ( )k 1W t kt

    Ta c :

    ( ) ( )( ){ }k k k -1exp i W t W tE = ( )( ){ }k k 1exp i W t kE t

    =

    ( )

    2

    1

    1exp -

    2 k k kt t

    t cstrn ta c cng thc (1.17)

    Nh vy ta c:

    ( )k

    j jj=1

    exp i W tE

    = ( ) ( )1

    2 ' '1

    , 1

    1 1exp -

    2 2

    k

    k k k j l j l

    j l

    t t t t

    =

    (1.19)

    m :

    ( ) ( )'1

    2 '1

    , 1

    1 12 2 j j

    k

    k k k l l i l

    t t t t

    =

    +

    = ( )' '2 2 2' ' ' 2 2

    1 1 1 1, 1 1

    1 1 1 1( )

    2 2 2 2 j j j jk k

    l l k k k k k k k j l j

    t t t t t t

    = =

    + + +

    =, 1

    1( )

    2 j jk

    l lj l

    t t =

    (1.20)

    thay (1.20) vo (1.19) ta c:

    ( )k

    j jj=1

    exp i W tE

    = ( )1

    exp -2 j l j l

    t t

    .

    Bng php quy np ta suy ra iu phi chng minh.

    o Wiener :Cho 1 20 ... nt t t< < < < v xc nh :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    31/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    32Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( ) ( ){ }1 1 2 2: , ,..., n n A t B t B t B = .

    trong : iB l tp hp Borel ca ng thng thc vi 1,2,...,i n=

    Khi :

    1 2 1 1

    1 1 1( ) ...

    2 2 ( ) 2 ( )n nA

    t t t t t

    =

    1 2

    1 2

    22 2n 11 2 1

    1 2 1 1

    ...(x )x (x )

    ... exp - exp - ... exp -2 t 2( ) 2( )

    n

    n

    B

    n

    n nB B

    dx dx dxxx

    t t t t

    Chng minh :

    Ta c:

    { }1 1 2 2( ) ( ) , ( ) ,..., ( )n n A P t B t B t B =

    ( ){ ( ) ( ) ( )1 1 2 1 1 2W t , W t W t W t ,..., P B B= +

    ( ) ( ) ( ) }n n -1 n -1W t W t W t nB +

    ( ) ( ) ( ) ( ){1

    1 1 2 1 1 2, ,...,B

    W t dx W t W t W t BP + =

    ( ) ( ) ( ) }n n - 1 n -1W t W t W t nB +

    ( ){ ( ) ( )1

    1 2

    1 1 2 1 2... W t , W t W t ,...,n B B B

    P dx x dx + =

    ( )( )

    }1 1n n n n

    W t W t x dx +

    .

    Hn na, ( ) ( )1i iW t W t c cng phn phi vi ( )1i iW t t .

    Nh vy :

    ( ) ( ){ ( )1 2

    1 1 2 1 2... W t , W t ,...,n B B B

    A P dx t dx = ( ) }n 1 1W t n n nt x dx +

    ( )xW t k hiu l qu trnh Wiener ti x, khi :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    32/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    33Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( ){ ( )1

    1 2

    1 1 x 2 1 2... W t , W ,...,

    n B B B

    A P dx t t dx = ( ) }n-1x n 1W t n nt dx

    Khi , do tnh cht ca s gia c lp, ta c :

    ( ) ( ){ } ( ){ }1

    1 2

    1 1 x 2 1 2... W t W ,....,n B B B

    A P dx P t t dx =

    ( ){ }n -1x n 1W t n n P t dx Nh vy :

    ( )( ) ( )1 2 1 1

    1 1 1...2 2 2 n n

    At t t t t

    =

    ( )( )

    ( )( )

    1 2

    22212 11

    1 21 2 1 1

    ... exp .exp ... ...2 2 2

    n

    n n

    n

    B B B n n

    x xx xxdx dx dx

    t t t t t

    Tnh cht 4 :Tng bnh phng cc gia s ca qu trnh Wienerng vi phn hoch

    0 1 ... na t t t b= < < < = ca on t a n b hi tn b a theo bnh phng trung

    bnh khi lm mn phn hoch :

    ( )( )1

    i+1

    1 2

    ax t 00

    limi i

    i

    n

    t tm t

    i

    X X b a+

    =

    =

    Chng minh:

    Ta c :

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    1 1

    1

    21 12

    0 0

    11

    10 0

    i i i i

    i i

    n n

    t t t t

    i i

    nn

    t t i i

    i i

    E X X E X X

    D X X t t b a

    + +

    +

    = =

    += =

    =

    = = =

    Do tnh c lp ca1i it t

    X X+

    ( i = 0,1,, n 1 )

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    33/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    34Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )1 11 12 2

    0 0

    i i i i

    n n

    t t t t

    i i

    D X X D X X + +

    = =

    =

    ( ) ( )1 121 4 2

    0i i i i

    n

    t t t t

    i

    E X X E X X + +

    =

    =

    ( ) ( ) ( )1 1

    2 2 2

    1 1 10 0

    3 2n n

    i i i i i i

    i i

    t t t t t t

    + + += =

    = =

    ( ) ( ) ( ) ( )1

    i +1 1 i +10

    2 ax t 2 ax tn

    i i i i

    i

    m t t t b a m t

    +=

    =

    Vy : khi ( )i +1ax t 0im t th ( )11 2

    0

    0i i

    n

    t t

    i

    D X X +

    =

    T :

    ( ) ( ) ( )1 12

    1 12 2

    0 0

    0i i i i

    n n

    t t t t

    i i

    E X X b a D X X + +

    = =

    =

    khi

    ( )i +1ax t 0im t

    hay ( ) ( )11 2

    0i i

    n

    t t

    i

    E X X b a+

    =

    khi lm mn phn hoch

    Tnh cht 5:Cho W(t) l qu trnh Wiener tiu chun, khi qu trnh :

    1

    ( ) W( ) ; 0,t(0) 0,

    K t t t

    K

    = >=

    cng s l qu trnh Wiener tiu chun.

    Chng minh:

    chng minh tnh cht ny ta dng phng php hm c trng

    Khi t > u ta xt :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    34/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    35Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )( ){ } 1 1exp i exp i tW Wt u

    E K t K u E u =

    = ( )1 1 1

    exp i W W Wt u t

    E t u u

    = ( )2 2 2

    2 1 1 1exp

    2 2

    ut u

    t u t

    = ( )2

    exp -2

    t u

    (1.21)

    Nh vy ( ) ( )K t K u c phn phi chun N (0, t -u ).

    Tnh c lp ca cc s gia ca qu trnh K(u) , c suy ra t h thc sau:

    ( )( ) ( ) ( ) ( )( )( ) (0) ( ) (E K u K K t K u E K u K t K u =

    =1 1 1

    W W Wt u

    E u t uu

    = 2 21 1 1W W Wu

    E u t ut u

    = u u = 0 (1.22)

    T (1.21) v (1.22) ta suy ra K(u) l mt qu trnh Wiener tiu chun.

    Tnh cht 6Cc quo ca qu trnh Wiener hu ht khng u kh vi, cho d chng

    lin tc hu chc chn :

    P { ( ): tW l kh vi } = 0

    Tnh cht 7 :Hu chc chn hm ( )W t khng c bin phn b chn trn bt k khong

    hu hn no :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    35/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    36Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )1

    1 i0

    : W W t 1 0n

    i

    i

    P t A A

    +=

    > >

    Tnh cht 8:W(t) tun theo lut lga lp, ngha l :

    ( )

    ( )

    W tlimsup 1 1

    2tlnlnt

    W tliminf 1 1

    2tlnlnt

    t

    t

    P

    P

    = =

    = =

    Lut lga lp a phng ca qu trnh Wiener :

    ( )

    ( )

    0

    0

    W tlimsup 1 1

    12tlnln

    W tliminf 1 1

    12tlnln

    t

    t

    P

    t

    P

    t

    = =

    = =

    Tnh cht 9:( )W t l mt Mactingan i vi WtF

    Tnh cht 10 : (c trng Levy ca qu trnh Wiener )( )W t l qu trnh Wiener khi v ch khi :

    + ( )W t l mt mactingan , ( )W 0 0= hu chc chn.

    + ( )2

    W t t l mt mactingan ( i vi WtF )

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    36/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    37Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.4.3 QU TRNH WIENER n - CHIU

    Mt qu trnh Wiener n - chiu l vect ( )W t sao cho :

    ( ) ( ) ( ) ( )( )1 2 nW t W , W ,..., Wt t t=

    trong : ( )iW t l qu trnh Wiener mt chiu v, vi i j , qu trnh ( )iW t v

    ( )jW t c lp.

    Tnh cht 1:Nu ( )W t l qu trnh Wiener n - chiu :

    ( ) ( ){ } ( )i j ,W W i j E h t h t =

    Chng minh :

    R rng nu i j khi ( )iW h ) v ( )jW t c lp v bi vy :

    ( ) ( ){ } ( ){ } ( ){ }i j i jW W W W 0 E h t E h E t = =

    Hn na, nu i j= ta d dng c tnh cht 1. Tnh cht 2 :

    Vi 1 2( , ,..., ) j j jnn

    j R = v 0jt trong 1,2,...,j m= :

    ( ) ( )1 , 1

    1exp . exp .

    2

    m m

    j j j k j k

    j j k

    i W t t t E = =

    =

    Chng minh :Theo tnh cht 3 trn , khi s dng tnh c lp ca thnh phn qu trnh

    Wiener ( )W t ta c :

    ( ) ( )m m

    j j k j=1 1 1

    exp i .W t exp i Wn

    jk j

    j k

    E E t = =

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    37/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    38Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    =( )

    m

    jk k j

    j=11

    exp i .W tn

    k

    E

    =

    ( ), 11

    1exp -

    2

    n m

    j k l k j l

    j lk

    t t ==

    =

    ( ), 1 1

    1exp -

    2

    m n

    jk lk j l

    j l k

    t t = =

    =

    ( ), 1

    1exp - 2

    m

    j l j l

    j l

    t t =

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    38/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    39Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    1.5 TCH PHN ITO

    1.5.1 NH NGHA

    Gi s trn khng gian ( ), ,F P cho h hm tng cc - i s

    tF F , 0t v qu trnh Wiener ( )W t , 0t , W(0) = 0 vi quo lin tc

    tng thch vi h tF sao cho s gia ( ) ( )W h W t sau thi im t c lp vi

    - i s tF .Cho T l mt s khng m , ta xt TN l lp cc hm ngu nhin

    [ ]: 0, f T R tha cc iu kin sau :

    i) ( ) 2

    0

    T

    f t dt E <

    ii) f( t ) l hm o c

    iii) ft l tng thch i vi tF , ngha l tf l tF o c xy dng khi nim tch phn Ito ca hm ngu nhin thuc lp TN

    trc ht ta xt cc hm scp, ngha l hm c dng :

    1

    1

    0 ,( ) ( ) ( )

    k k

    n

    kk

    t tf t f t t

    +

    =

    = (1.23)

    trong : 0 1 20 ... nt t t t T = < < < < = l mt phn hoch ca [ ]0,T ,

    f (tk) l cc bin ngu nhin o c i vi tF , vi k = 0, 1, 2, , n ;I l hm ch tiu

    Vi cc hm scp c dng (1.23) ta xc nh tch phn Ito ca hm ngu nhin

    cbn bi :

    ( ) ( )( )kn -1

    1k = 00

    t( ) W(t) = f ( ) W t WT

    k k f t d t +

    ViT

    f N s tn ti dy hm sc p ( )n

    f t b chn sao cho :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    39/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    40Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )( )2

    0lim 0

    T

    nn

    E f t f t dt

    =

    T ta nh ngha tch phn Ito cho hm ngu nhin thuc lp TN theo

    h thc sau

    0 0( ) W(t) : lim ( ) W(t)

    T T

    nn

    f t d f t d

    =

    1.5.2 CC TNH CHT CBN CA TCH PHN ITO

    Tnh cht 1: ( tuyn tnh )( )

    T

    0 0 0

    ( ) ( ) ( )dW(t) + g (t)ddW(t) W(t)T T

    f t g t f t + = ,

    trong : , : l nhng hng s

    Chng minh:

    Ta gi s :

    )11

    ,0

    ( ) ( ) ( )k k

    n

    k t tk

    f t f t t+

    =

    =

    )1

    1

    ,0

    ( ) ( ) ( )k k

    n

    k t tk

    g t g t t+

    =

    =

    Do nh ngha

    ( )

    0

    ( ) ( ) W(t)T

    f t g t d + = ( )( )1

    1 k0

    ( ) ( ) W ( ) W (t )n

    k k k

    k

    f t g t t

    +=

    +

    = ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( )( )1 1

    k +1 k k +1 k 0 0

    W t W t ( ) W t W tn n

    k k

    k k

    f t g t

    = =

    +

    =0 0

    ( ) W(t) ( ) W(t)T T

    f t d g t d +

    Tnh cht 2:

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    40/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    41Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    0

    ( ) W(t) 0T

    f t d E

    =

    Chng minh:

    ( )kf t v ( ) ( )k+1 k W t W t c lp vi nhau

    Bi vy:

    ( ) ( ) ( ){ }1 kW tk k f t W t E + = ( ){ } ( ) ( ){ }k +1 k W t W tk f t E E

    Khi theo nh ngha :

    0

    ( ) W(t)T

    f t d E

    = ( ) ( ) ( ){ }1

    k 11

    W t Wn

    k kk

    E f t t

    +=

    = ( ){ } ( ) ( ){ }1

    k 11

    W t Wn

    k k

    k

    E f t E t

    +=

    = 0

    Tnh cht 3: (ng cIto )( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

    0 0 0

    W t W tT T T

    E f t d g t d E f t g t dt

    =

    Khi ( ) ( ) f t g t ta s c :

    ( ) ( ) ( )2

    2

    0 0

    W tT T

    E f t d E f t dt

    =

    Chng minh:

    Do nh ngha

    ( ) ( ) ( ) ( )0 0

    W WT T

    f t d t g t d t E

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    41/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    42Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    = ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )1

    i +1 i k +1 k

    , 0

    W t W t W t W tn

    i k

    i k

    f t g t E

    =

    Nu i < k khi do tnh cht c lp

    Ta c :

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ){ }i +1 i k +1 k W t W t W t W ti k f t g t E

    = ( ) ( ) ( ){ } ( ) ( ) ( ){ }i +1 i k +1 k W t W t W t W ti k f t E g t E

    = 0

    Nh vy,

    T

    0 0

    ( ) W(t) g (t) dW(t)T

    f t d E

    = ( ) ( ) ( ) ( )1 2

    k +1 k 0

    W t W tn

    k k

    k

    f t g t E

    =

    = ( ) ( ){ } ( ) ( ){ }1 2

    k +1 k 0

    W t W tn

    k k

    k

    f t g t E E

    =

    = ( ) ( ){ } ( )

    { }

    1 2

    k +10

    W tn

    k k k

    k

    f t g t E t E

    =

    = ( ) ( ){ }( )1

    10

    n

    k k k k

    k

    E f t g t t t

    +=

    = { }0

    ( ) ( )T

    E f t g t dt

    Tnh cht 4 :

    0

    ( ) W(t)T

    f t d l hm o c i vi tF

    Chng minh:

    Khi ( ) ( ) ( )( )1

    k +1 k 00

    ( ) W t W tW(t)T n

    k

    k

    f t d f t

    =

    =

    V do nh ngha ( )f s v ( )W s o c i vi tF , nn:

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    42/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    43Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    T

    0

    ( ) W(t) f t d o c i vi tF

    Tnh cht 5( )

    0

    ( ) W(t)T

    X T f t d = l mt martingale i vi tF

    Chng minh :

    Vi s T< , do tnh cht 2 , tnh cht 4 v tnh cht s gia c lp

    Ta c :

    ( ){ } ( ) ( ) ( ){ }

    ( ) ( ) ( ){ } ( )

    X T \ \s sE F X s E X T X s F

    X s E X T X s X s

    = +

    = + =

    Tnh cht 6 :Vi 0 s u T <

    t( ) W ( )dWt ( ) WtT u T

    s s u

    f t d f t f t d = +

    Tnh cht 7:[ ] ( ) ( )1 2 t 2 1,

    0

    . W . W t W tT

    t t f I d f = .

    trong : f l bin ngu nhin ty o c i vi ( )1 1 2t F t t v bnh phngkh tch

    1.5.3 TCH PHN ITO NHIU CHIU

    Vectngu nhin

    ( ) ( )1 nW t W ,...., Wt t=

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    43/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    44Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    c gi l qu trnh Wiener n - chiu nu :

    + Mi thnh phn

    k

    tW ( 1,2,... )k n= l qu trnh Wiener 1 chiu+ Cc thnh phn ktW , 1,...,k n= l nhng qu trnh ngu nhin c lp

    Gi s ( )ija a t = l ma trn m n sao cho mi ij( )a t thuc TN .

    Khi ta nh ngha : ( )0

    W tT

    X a d =

    l ma trn 1m ( hay vectct m - chiu ) m thnh phn th i ca n l :

    jij t

    1 0

    W , 1,...,Tn

    i

    j

    X a d i m=

    = =

    1.5.4 VI PHN NGU NHIN CA HM HP, CNG THC ITO

    Trong php tnh vi phn thng thng c vi phn ca o hm hp nhsau :

    Gi s tX l hm kh vi sao cho :

    ( )dX t a dt =

    Gi s g (t, x) l hm hai bin kh vi. Khi cng thc tnh vi phn ca

    hm s hp ( )( ),Y g t X t = dng :

    ( ) ( )( ) ( )( ) ( )

    ( )( )

    ( )( )

    , ,

    , ,

    g gdY t t X t dt t X t dX t

    t t

    g gt X t t X t a dt

    t x

    = +

    = +

    Ta xt vi phn ngu nhin Ito , ta c :

    Cng thc Ito 1- chiu : nh ngha:

    Tch phn ngu nhin Ito hay qu trnh Ito (1chiu ) l qu trnh ngu

    nhin lin tc ( )X t trong 2L c dng :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    44/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    45Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( ) ( ) WdX t a t dt b t d t = +

    nu:0 0

    ( ) (0) ( ) ( ) Ws ,0t t

    X t X a s ds b s d t T = + +

    trong : ( )a t v ( )b t l cc qu trnh ngu nhin tng thch i vi ( )F t o

    c sao cho :

    ( )

    ( )

    0

    2

    0

    1

    1

    T

    T

    P a t dt

    P b t dt

    < =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    45/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    46Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    nh ngha:Tch phn ngu nhin Ito hay qu trnh Ito n - chiu l qu trnh ngu

    nhin vect lin tc ( ) ( )1( ),..., ( )nX t X t X t = sao cho mi thnh phn ca n l

    qu trnh Ito:

    i10 0

    ( ) (0) ( ) W ( ), 0t t n

    i i i ij

    j

    X t X a t dt b d t t T =

    = + +

    trong : { }( ) , 1,...,ia t i n= v { }( ) , , 1,...,ijb t i j n= l cc qu trnh ngu nhin

    tng thch i vi tF sao cho :

    0

    2

    0

    ( ) 1

    ( ) 1

    T

    i

    T

    ij

    P a t dt

    P b t dt

    < =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    46/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    47Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    v ( )B t l ma trn cc hm o c ( )jib t 1,2,...,i k= 1,2,...,j m=

    Ta c th vit di dng ta nh sau :

    1 1 1 1 1 m1 t t

    2 2 2 2 2 m1 t t

    k m1 t t

    W ... W

    W ... W

    ...............................

    W ... W

    t m

    t m

    k k k k

    t m

    dX a dt b d b d

    dX a dt b d b d

    dX a dt b d b d

    = + + +

    = + + + = + + +

    Cng thc vi phn Ito mrng c dng :Vi qu trnh ngu nhin k- chiu , c vi phn ngu nhin (1.21) v Y(t) l

    hm kh vi lin tc mt ln theo t , hai ln theo xi v xjng thi cc o hm

    ringix

    Y

    b chn

    Ta c:

    jii

    1 1

    ( ) ( ). ( ) Wx

    n ki

    j

    j i

    YdY t t b t d

    = =

    = +

    2

    i1 , 1 1

    1( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

    2 x

    k k ni i j

    l li ji i j l

    Y Y Yt t a t t b t b t dt

    t x x= = =

    + +

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    47/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    48Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    CHNG 2

    A THC HERMITE V KHAI TRIN

    FOURIER HERMITE

    2.1 A THC HERMITE

    Trn trc thc ( ),R = + vi o Gauss :

    ( ) ( )dx x dx = , (2.1)

    trong 2

    2( )1

    2

    x

    x e

    = .

    2.1.1 NH NGHATa nh ngha khng gian cc hm bnh phng kh tch vi o Gauss

    l :

    2 2( , ) ( ), ( ) ( ) L R f x f x dx

    +

    =

    <

    Tch v hng trong khng gian ny c xc nh l :

    , ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) f g f x g x dx f x g x x dx

    + +

    < > = = Gi s, l bin ngu nhin Gauss chun vi phn phi ( )0,1N ,khi :

    , = E [f ( ) g( )]f g < >

    vi E l ton t k vng

    Ta k hiu khng gian Hilbert trong nh ngha trn l ( )2 ,L R

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    48/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    49Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    2.1.2 LIN H GIA A THC TRC GIAO V A THC HERMITE

    a thc Hermite c xc nh l:

    ( ) ( )2 2

    2 21 , 0,1,2...n

    n

    x xn

    n

    d P x e e n

    dx

    = = (2.2)

    ( )nP x l a thc trc giao i vi o Gauss

    ( ) ( ), , ,n m n mn m N P P E P P < > =

    ( )! ,n n m=

    =0 , n m

    n! , n m

    =

    Do a thc Hermite chun ha c xc nh :

    ( )22

    21

    2 2( )

    ( !) ( 1) ( )!

    x

    n

    xnnn

    nH x

    P x dn e e

    dxn

    = = (2.3)

    ( ){ }, 0,1,...n H x n= l cstrc chun trong khng gian Hilbert 2 ( , )L R .

    Khi ( )0 1H x = , ta c:

    ( ) ( ) ( ) ( ,1) 0,n n n E H H x d x H +

    = = = nu n 0 (2.4)

    Bi vy a thc Hermite ca bin ngu nhin Gauss chun c k vng bng 0

    Cng nh hu ht nhng a thc trc giao, a thc Hermite c hm sinh

    2

    2( , )z z x

    x z e +

    = (2.5)

    Khai trin ( , )z thnh chui Taylor ca bin z ( x c xem nh mt tham s)

    Ta c:

    00

    ( , )( , ) ( )

    !

    n n

    znn

    x z zx z

    z n

    ==

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    49/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    50Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Mt khc,

    ( )( )

    22 2

    2 2 2,

    z xz xzx

    x z e e e

    + = =

    ( )2 2

    2 2

    0

    1.

    !

    nx xnn

    nn

    de e z

    n dx

    =

    =

    =( )

    0 !

    nn

    n

    P xz

    n

    = (2.6)

    Bi vy h s khai trin Taylor ( , )x z l a thc Hermite

    ( ) 0( , )

    n

    n

    n z

    x zP x

    z

    =

    =

    (2.7)

    Hm sinh (2.5) l hm ly tha trong tnh cht ca a thc Hermite

    2.1.3 O HM CA A THC HERMITE

    o hm 2 v cng thc (2.2) i vi x ta c :

    ( ) ( )2 2 2 2

    n 1' 2 2 2 2

    1d1

    x x x xnn

    n n nd P x x e e e e

    dx dx

    +

    + =

    => ( ) ( ) ( )' 1n n n P x x P x P x+= (2.8)

    Mt khc, o hm 2 v (2.6) i vi x ta c :

    ( ) ( )( )

    ( )

    1

    0'

    0

    , ,!

    !

    n n

    n

    n n

    n

    P x x z z x z z

    x n

    P xz

    n

    +

    =

    =

    = =

    =

    S chuyn ly ch s tch phn trong

    ( ) ( )'10 0! !

    n nn n

    n n

    P x P xz z

    n n

    +

    = =

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    50/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    51Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( )

    ( )( )'1

    1 01 ! !

    n n nn

    n n

    P x P xz z

    n n

    = =

    =

    So snh h s nz ta c :

    ( ) ( )' 1n n P x n P x= ( )1n (2.9)

    H thc quy ca a thc Hermite :

    Ta c th s dng h thc quy o hm php ton Hermite

    Kt hp cng thc (2.8) v (2.9) trn

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( )

    '

    1

    '

    1

    n n n

    n n

    P x x P x P x

    P x n P x

    +

    =

    =

    Ta suy ra c :

    ( ) ( ) ( )1 1n n n x P x P x n P x+ =

    Hay

    ( ) ( ) ( )1 1 , 1,2,...,n n n P x x P x n P x n+ = =

    T cng thc (2.8) ta c :

    ( ) ( ) ( )'1 , 1,2,...n n n P x x P x P x n+ = = (2.10)

    o hm i vi x ta c :

    ( ) ( ) ( ) ( )' ' ''1n n n nP x P x x P x P x+ = +

    ( ) ( ) ( ) ( )' ''( 1) n n n nn P x P x x P x P x+ = +

    hay ( ) ( ) ( )'' ' 0n n n P x x P x n P x + = (2.11)

    y l php ton a thc Hermite

    S dng h thc quy (2.10)( ) ( ) ( )1 1 , 1,2,...,n n n P x x P x n P x n+ = =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    51/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    52Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    vi ( ) ( )1 00, 1 P x P x = =

    Ta c th d dng c cc a thc Hermite l :( ) ( )1 0 .1 P x x P x x x= = =

    ( ) ( ) ( ) 22 1 0 . 1 1P x x P x P x x x x= = =

    ( ) ( ) ( ) ( )2 3 33 2 12 1 2 2 3P x x P x P x x x x x x x x x= = = =

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( )3 2 4 2 2 4 24 3 23 3 3 1 3 3 3 6 3P x x P x P x x x x x x x x x x= = = + = +

    ( ) ( ) ( )

    5 3

    5 4 34 10 15 P x x P x P x x x x= = +

    H thc quy ca a thc Hermite chun:Ta c :

    ( ) ( ) ( )2 2

    n12 22

    n

    d! 1

    dx

    x xn

    n H x n e e

    =

    o hm 2 v ta c :

    ( ) ( ) ( )2 2 2 2

    n 11' 2 2 2 22

    n 1

    d! 1

    dx

    x x x xnn

    n n

    d H x n x e e e e

    dx

    +

    +

    = +

    ( ) ( ) ( )' 1 1 1n n n H x x H x H n+ = + + (2.12)

    S chuyn ly ch s tch phn v so snh h s zn ta c :

    ( ) ( )' 1n n H x n H x= (2.13)

    Vi a thc Hermite chun, kt h p (2.12) v (2.13) h thc quy trthnh

    ( ) ( ) ( )1 11n n n x H x n H x n H x+ + =

    ( ) ( ) ( )1 11 0n n nn H x x H x n H x+ + + = (2.14)

    vi ( ) ( )1 00, 1 H x H x = =

    Vy theo quy tc o hm ta c

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    52/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    53Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )' 1n n H x n H x=

    2.1.4 CC B CA A THC HERMITE

    B 1 :( ) ( ) ( ) ( )1

    1

    1n n

    d x H x x H x

    dxn + =

    +, (2.15)

    trong ( )x l mt Gauss (2.1)

    Chng minh :

    Do php tch phn v h thc quy (2.14) ta c:

    [ ( ) ( )] '( ) ( ) ( ) ' ( )n n nd

    x H x x H x x H xdx

    = +

    Theo cng thc (2.13) : ( ) ( )' 1n n H x n H x=

    nn :

    ( ) ( ) 1( ) ( ) ( ) ( )n n nd

    x H x x x H x n x H xdx

    = +

    = ( ) ( ) ( )1n n x H x n H x +

    = ( )11 ( ) nn x H x ++

    do cng thc (2.14)

    Chia 2 v cho 1n + , ta c (2.15)

    B 2:Vi bt k s nguyn k v l khng m , k hiu k l { }min ,k l=

    Ta c:

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    53/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    54Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    2( ) ( ) ( , , ) ( )

    k l k l h

    h k l

    H x H x Z k l h H x+

    = (2.16)

    trong :

    ( )1/2

    2, , ( )( )( )k l k l h

    h h k hZ k l h

    +

    =

    (2.17)

    Chng minh:

    T cng thc (2.6) ta c :

    ( ) ( )( ) ( )

    0 0

    , ,! !

    k lk l

    k l

    P x P x x z x z

    k l

    = =

    = (2.18)

    Mt khc:

    ( ) ( )2 2

    2 2, , .z

    zx x

    x z x e e

    + +

    =

    =( )

    2 2

    2

    zz x

    e

    + + +

    =( )

    22

    2 2

    z xx

    ze e e

    +

    =( ) ( )

    ( )0 0! !

    h

    vv

    h v

    z P xz

    h v

    = =

    +

    0 0

    ( ) 1( ) ( )

    ! !

    h vv

    h v

    P xz z

    h v

    = =

    = +

    =

    0 00

    ( ) 1!!v u vh

    u h v h uvu

    vP x zvh

    = =

    + +

    Cho v u s= + khi u v th tng ng 0s . Cng thc trn c th vit:

    ( ) ( )( )

    0 0 0

    , ,! ! !

    u s u h s h

    h u s

    P x x z x z

    h u s

    + + +

    = = =

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    54/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    55Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    k hiu ,u h k s h l + = + =

    Khi 0, 0u k h s l h= = , ta c h k l Thay i tng trn ta c:

    ( ) ( )( )

    0 0

    , ,! ! !

    u s k l

    k l u h k s h l

    P x x z x z

    h u s

    +

    = = + =+ =

    =

    ( )

    ( ) ( )2

    0 0 ! ! !

    k l h k l

    k l h k l

    P xz

    h k h l h

    +

    = =

    =

    Bi vy , ta c:

    ( ) ( )( )

    ( ) ( )2

    0 0

    , ,! ! !

    k l h k l

    k l h k l

    P x x z x z

    h k h l h

    +

    = =

    =

    (2.19)

    So snh cng thc trn vi (2.18) ta c:

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    ( )2! !

    ! ! !

    k l k l h

    h k l

    k l x P x P x

    h k h l h

    P +

    =

    (2.20)

    m ( ) ( ) ( )1/ 2

    !n n P x n H x= nn :

    ( ) ( ) 2 ( ) ( , , )k l k l hh k l

    H x H x H x Z k l h+

    = .

    B 3:Gi s Hn(x) l a thc Hermite chun v l bin ngu nhin Gauss

    chun.

    Khi :a

    [ ( )]!

    n

    n E H an

    + =

    trong : a l hng s ty .

    Chng minh:

    T hm sinh (2.6) ta c:

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    55/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    56Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    0

    ( )( , )

    !n

    nn P x aa z zn

    =

    ++ =

    Mt khc:

    ( )( )

    ( )

    ( )

    ( )

    2 2

    2 2

    0 0

    0 0

    ,

    ! !

    ! !

    z z z x a x z

    a z

    iji j

    i j

    in i n

    n i

    a z e e e

    P xaz z

    i j

    P xaz

    i n i

    + + +

    = =

    = =

    + = =

    =

    =

    So snh 2 cng thc trn ta c:

    0 0 0

    ( ) ( )

    ! ! ( )!

    in nn n i

    n n i

    P x a P xaz z

    n i n i

    = = =

    +=

    ( )( )

    ( )0

    !

    ! !

    in

    n n i

    i

    a na P x

    i n iP

    =

    + =

    Ly k vng 2 v :

    => ( ) ( )0

    ![ ( )]

    ! ( )!n

    in

    n ii

    E P aa n

    E Pi n i

    =

    + =

    = ( )0anE P vi i = n

    *** Ch : E[ Pk() ] = ,0k =0 khi k 0

    1 khi k = 0

    Nh vy ,ta c :

    ( )n

    HE p + =[ ( a)]

    !

    nE P

    n

    +=

    a

    !

    n

    n

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    56/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    57Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    2.2 KHAI TRIN FOURIER - HERMITE CA HMBIN NGU NHIN GAUSS

    2.2.1 KHAI TRIN FOURIER - HERMITE

    Khi a thc Hermite l c s trc giao trong ( )2 ,L R , vi bt k hm

    ( )2( ) , f x L R tn ti khai trin Fourier - Hermite

    0

    ( ) ( )n nn

    f x f H x

    ==

    trong ( ) ( ) ( )n n f x H x dxf

    =

    Mt khc, ta xem ( )2 , f L R nh mt hm ca bin ngu nhin n v

    Gauss vi ( )2E f < + . Bi vy hm ngu nhin ( )f c khai trin Fourier

    - Hermite :

    ( ) ( )0

    n n

    n

    f Hf

    =

    =

    ( ) ( )n n E f H f = (2.21)

    iu ny nht qun vi khai trin Fourier Hermite (2.21) v rng :

    ( ) 0nE H = , vi n > 0

    Tnh l Parseval, ta c:

    E[f2()]=

    2

    n=0

    nf

    (2.22)

    Thng thng khai trin Fourier - Hermite l cng thc cho hm tt nh

    trong khng gian u L2(R) vi o Lebesgue. Xc nh hm Hermite l:

    ( ) ( ) ( )1/ 2n n x x H x =

    trong ( )x l phn phi Gauss (2.1)

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    57/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    58Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Dng hm Hermite ( ){ }n l c s trc chun trong L2(R). Vi bt k

    hm ( ) ( )2 g x L R , c khai trin:

    ( ) ( )n nn

    g x g x= (2.23)

    ( ) ( )n nR

    f g x x dx= (2.24)

    Lin quan khai trin (2.21) n (2.24) , vi bt k hm ( ) ( )2 , f x L R , ta c

    ( ) ( ) ( )

    1

    2 F x f x x=

    Khi khai trin (2.21) l tng ng

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    n n

    n

    n n

    R

    F x

    F F x x dx

    F

    =

    =

    2.2.2 TNH CHT

    Gi s ( ) ( )k f x B R , khi h s Fourier - Hermite ( ),n n f f H = l:

    ( ) ( ) ( )

    ( )

    ( )( )

    1,

    !

    1,

    ... 1

    n

    n

    kn

    k

    E f n k n

    f

    E f n k n n k

    = > +

    (2.25)

    trong : E l k vng i vi o Gauss n v .

    Chng minh:

    Da vo cng thc (2.15) ta c

    ( ) ( ) ( )n n f f x H x x dx+

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    58/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    59Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    = 11

    ( ) [ ( ) ( )]nd

    f x H x dxdx

    n

    +

    = ( )11

    '( ) ( )n x f x H x dxn

    +

    do php quy np ta d dng c cng thc (2.25)

    Khai trin Fourier Hermite (2.21) c th m rng thnh a chiu. Vich s hu hn ( )1 2, ,..., d = vi thnh phn s nguyn khng m, xc nh

    a thc Hermite nhiu bin bng tch v hng

    ( ) ( )1

    d

    i i

    i

    H x H x =

    =

    Khi ( ){ }H x l cs trc giao trong khng gian Hilbert ( )2 ,d dL R , trong

    d l o Gauss d chiu trn dR .

    K hiu ( )1 2, ,..., d = l vectngu nhin vi nhng thnh phn c lp.

    Gi s l hm ca bin ngu nhin vi ( )2E q

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    59/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    60Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    CHNG 3

    QU TRNH NGU NHIN DNG HERMITE

    T khi nim v qu trnh ngu nhin Wiener kt hp vi cc a thc

    Hermite ta s xy dng c qu trnh ngu nhin dng Hermite . Chng s tr

    thnh c s trc giao ca khng gian cc qu trnh ngu nhin. V vy trongchng ny ta tp trung nghin cu v nu c mt sc tnh ca vi ngu

    nhin i vi qu trnh ngu nhin dng Hermite.

    V mt l thuyt chng c nhng tnh cht l th v cng c nhiu ng

    dng quan trng. Ta thc Hermite mt bin chng 2 ta m rng a thc

    Hermite hai bin chng 3.

    Ta bt u khi nim v qu trnh ngu nhin dng Hermite

    3.1 KHI NIM V QU TRNH NGU NHIN

    DNG HERMITE

    3.1.1 NH NGHA

    a thc Hermite bc n l a thc xc nh bi :

    ( )( )

    2 2n*

    2 2

    n

    d, , 0,1,2....

    ! du

    u un

    t tn

    t H u t e e n

    n

    = =

    (3.1)

    3.1.2 CC V D

    Theo nh ngha trn, ta c :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    60/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    61Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Khi n = 0 : ( )*

    0 , 1H u t =

    Khi n = 1 : ( )*

    1 ,H u t u=

    Khi n = 2 : ( )2*

    2 , 2 2

    u tH u t =

    Khi n = 3: ( )3*

    3 , 6 2

    u tuH u t =

    Khi n = 4 : ( )4 2 2*

    4 ,

    24 4 8

    u tu t H u t = +

    ..

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    61/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    62Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    3.2 TP TRC CHUN Y TRONG ( )2L R V ( )2 n

    L R Trong phn ny ta xc nh hm Hermite chun suy rng.

    3.2.1 NH NGHA

    Vi m = 0, 1, 2, v [ ]0,t T , ta xc nh a thc Hermite suy rng

    trong( )

    ( )

    v a t

    b t

    bc m l

    ( ) ( ) ( )( )( )( ) ( )( )2 2m2 d, 1 exp exp -

    2 ( ) 2 ( )

    mm

    m m

    v a t v a t Q v t b t

    b t dv b t

    =

    (3.2)

    Cng thc (3.2) c gi l a thc Hermite suy rng vi hai bin (v, t)

    Theo nh ngha t (3.2) ta s thu c

    Khi m = 0 : ( )0 , 1Q v t =

    Khi m = 1 : ( )( )

    ( )1 ,

    v a tQ v t

    b t

    =

    Khi m = 2: ( )( )

    ( )

    2

    2 , 1v a t

    Q v tb t

    = +

    3.2.2 CC TNH CHT

    Tnh cht 1:1' ( , ) ( , )

    ( )m m

    mQ v t Q v t

    b t= (3.3)

    Ch :Vi m = 0, 1, v [ ]0,t T

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    62/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    63Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    o hm 2 v biu thc (3.2) theo bin v ta c :

    ( )1

    21 ( )( ; ) ( ; ) ( ) ' ( ; )

    ( )m m m

    v a tQ v t Q v t b t Q v t b t

    + =

    (3.3)

    Vi m = 1,2, v [ ]0,t T t (3.3) v ( 3.3)

    Ta c

    1 1

    ( )( , ) . ( , ) ( , ) 0

    ( )m m m

    v a tQ v t Q v t mQ v t

    b t+

    + =

    Tnh cht 2:Vi bt k s nguyn m v k khng m ,

    ( )2

    v - (t)exp ( ; ) ( ; )

    2 ( )

    0,

    ! 2 ( ),

    k m

    R

    a I Q v t Q v t dv

    b t

    k m

    k b t k m

    =

    =

    =

    (3.4)

    Chng minh :

    Gi s vi m k

    Cho( )

    2v- ( t )

    ( ; ) exp2 ( )

    av t

    b t

    =

    Khi :

    ( )( )( )

    ( ) ( ) ( )( ) ( )2

    2v-a t

    exp - , 1 ,2

    kk k

    kQ v t b t v t b t

    =

    S dng cng thc trn thay vo cng thc (3.4) ta c :

    ( ) ( ) ( )21 ( ) ( , ) ( , )k

    k k

    m

    R

    I b t v t Q v t dv

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    63/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    64Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    p dng cng thc tnh tch phn tng phn ta c :

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( )

    1 1 '2

    1 ( 1) '2

    1 ( ) ( ; ) ( ; ) ( ; ) ( ; )

    1 ( ) ( ; ) ( ; )

    k

    k k km m

    R

    kk k

    m

    R

    I b t v t Q v t v t Q v t dv

    b t v t Q v t dv

    +

    =

    Tip tc cch ny ta c

    ( ) ( ) ( ) ( )21 ( ) ( ; ) ( , )k

    k m k m m

    m

    R

    I b t v t Q v t dv+ =

    Ta xt 2 trng hp :

    + Trng hp 1:

    Nu m < k th I = 0

    +Trng hp 2:

    Nu m = k , s dng cng thc (3.3) trn

    ( ) ( )( )

    ( )

    22

    2

    2

    2

    v- (t)!1 ( ) exp - 2 ( )

    ( )

    v- (t)! exp -

    2b(t)

    kk

    k

    R

    R

    ak I b t dub t

    b t

    ak du

    =

    =

    = ( )! 2k b t

    Vy tnh cht 2 chng minh xong.

    3.2.3 NH NGHA

    Vi m = 0,1.. v [ ]0,t T ta xc nh hm Hermite suy rng bc m l :

    ( )2

    v- (t)( ; ) ( ; )exp -

    4 ( )m ma

    h v t Q v t b t

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    64/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    65Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    V ta xc nh hm Hermite chun suy rng bc m l

    ( )1

    2( ; ) ! 2 ( ) ( ; )m mK v t m b t h v t

    = (3.5)

    3.2.4 TNH CHT

    Tp hp hm }{0m m

    K

    =xc nh bi (3.16) l tp hp cstrc giao 2 ( )L R

    Chng minh:

    S dng cng thc (3. 5) trn vi mi s nguyn k v m khng m

    ( ) ( )( ) ( )

    ( ) ( )( )

    1 1

    2 2

    21 1

    2 2

    ,

    ( ; ) ( ; )

    ! 2 ( ) ; ! 2 ( ) ;

    v - (t)! 2 ( ) ! 2 ( ) ( , ) ( , )exp -

    2 ( )

    k m

    k m

    k m

    R

    k m

    K v t K v t dv

    k b t h v t m b t h v t dv

    ak b t m b t Q v t Q v t dv

    b t

    =

    =

    =

    W

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    65/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    66Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    3.3 MT SC TNH CA VI PHN NGU NHINI VI QU TRNH NGU NHIN DNG HERMITE

    3.3.1 NH NGHA

    Cho{ }tW : 0t l qu trnh Wiener tiu chun mt chiu (chuyn ng

    Brown ), khi ta xc inh cng thc Hermite bi cng thc truy hi sau :

    ( )( )

    ( )

    ( )

    ( )

    1

    *

    0 t

    *

    t t

    2*t

    2 t

    3*t t

    3 t

    4 2 2*t t

    4 t

    W , : 1

    W , : W

    WW , :

    2 2

    W WW , :

    6 2

    W t WW , :

    24 4 8

    H t

    H t

    tH t

    tH t

    tH t

    =

    =

    =

    =

    = +

    -----------------------------------------

    ( ) ( ) ( )* * *

    1 2t t t t

    1W , : W W , W , , 2,3...n n n H t H t t H t n

    n

    = =

    Hoc ta c th xc nh cch khc bi cng thc truy hi sau :

    ( )( )

    t

    2 2*

    t

    W

    x xW , : exp exp -

    ! 2t 2t

    n n

    nn

    x

    t dH t

    n dx=

    =

    Vy ( ){ }*

    tW , ,n H t n N l qu trnh ngu nhin v ta gi chng l qu trnh

    ngu nhin dng Hermite.

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    66/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    67Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    3.3.2 NH L

    Cho ( )* *

    tW ,n n H H t = l qu trnh ngu nhin dng Hermite. Khi vi m

    nguyn v ln hn 1 ta s c vi phn ngu nhin

    ( )1 2 2* * * * *1

    1

    2

    m m m

    n n n n n

    m md H m H d H H H dt

    = +

    (3.6)

    chng minh nh l trn ta cn chng minh b sau

    3.3.3 B :

    i vi qu trnh ngu nhin dng Hermite ta s c

    ( ) ( )* *

    1t t tW , W , Wn nd H t H t d = (3.7)

    Chng minh:

    Trc ht ta nhn xt :

    ( )

    ( )

    2

    2 n 2

    n

    0 0

    2

    u - tu dexp - exp exp -2t 2 2d

    uexp -

    2t

    n

    n

    nn

    n

    t dutd

    dt

    du

    = =

    =

    =

    suy ra :

    ( )n 2 2 2

    n

    0

    d u uexp exp exp -

    2 2t 2td

    nn

    n

    t du t

    du

    =

    =

    (***)

    M theo (3.1)

    ( )( ) 2 2* u u

    , exp exp -! 2t 2t

    n n

    nn

    t dH u t

    n du

    =

    => ( ) ( )2 2 *u u

    exp exp - ! ,2t 2t

    nn

    nn

    dt n H u t

    du

    =

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    67/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    68Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    Thay vo (***) ta c :

    ( )2 *

    0

    exp u - ! u,2

    n

    nn

    d tn H t

    d

    =

    =

    Vy theo khai trin Taylori vi hm2

    exp2

    tu

    ti = 0 ta s c :

    ( )2 *

    0exp ,2

    nn

    n

    tu H u t

    =

    =

    Mt khc , nu ta p dng cng thc It cho hm

    ( )2 *

    t t0

    exp W W , .2

    nnt

    n

    tH t

    =

    = =

    (3.8)

    Ta s c t li l nghim ca phng trnh vi phn ngu nhin

    ( )t

    s

    0

    W

    0 1

    1 W

    t t

    t

    t s

    d d

    d

    =

    =

    = +

    T, ta c:

    * * *

    1s s

    0 0 10 0

    1 W 1 Wt t

    n n nn n n

    n n n

    H H d H d

    = = =

    = + = + (3.9)

    ( ) ( )* *

    1t s s

    0

    W , W , Wt

    n n H t H s d =

    Vy ( ) ( )* *

    1t t tW , W , Wn nd H t H t d =

    Vy b chng minh xong.

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    68/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    69Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    * Chng minh nh l 3.3.2

    p dng cng thc It cho hm ( )tX ,m

    tY t X=

    vi m nguyn , ln hn 1 v

    ( )*

    t tX W ,nH t

    T cng thc Ito

    ( ) ( ) ( )2

    22

    1( ) , ( ) , ( ) ( ) , ( ) . ( )

    2

    Y Y YdY t t X t dt t X t dX t t X t b t dt

    t x

    = + +

    V (3.7) ta suy ra c (3.6)Vy nh l 3.3.2 chng minh xong.

    V d :

    Vi m = 2 t cng thc (3.6) ta c :

    2 2* * * *

    12n n n nd H H d H H dt

    = +

    (3.10)

    Ch :Cng thc (3.8) cn c th thu c t nhn xt sau:

    Gi s 1X v 2X c vi phn ngu nhin tng ng l:

    1 1 1 t

    2 2 2 t

    W

    dX W

    dX a dt b d

    a dt b d

    = +

    = +

    Khi :

    ( )1 2 1 2 2 1 1 2.d X X X dX X dX b b dt = + +

    Vi ( )*

    1 2 tW ,n X X H t

    S dng cng thc (3.7) ta c c cng thc (3.10)

    3.3.4 H QU:

    Cho ( )*

    tW ,nH t l cc qu trnh ngu nhin dng Hermite, ta s c :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    69/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    70Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )*

    2t t

    0

    W , exp Wt

    n

    n

    H t e

    =

    = (3.11)

    Tht vy khi s dng cng thc (3.8) vi = 1 ta s c c (3.11)

    3.3.5 CC TNH CHT CA QU TRNH DNG HERMITE

    Cho ( )*

    tW , , 1,2,3..., 0n H t n t = l cc qu trnh ngu nhin dng

    Hermite , ta s c:

    a) ( ){ }*

    tW , 0n E H t = . (3.12)

    b) ( ) ( )2 2* *

    1t s

    0

    W , W ,!

    t n

    n nt

    E H t E H s dsn

    = =

    . (3.13)

    c) ( ) ( )* *

    1s s

    0

    W , W , W 0n

    t

    n s E H s H s d

    = . (3.14)

    d) ( ) ( )* *

    1 t t tW , W , Wn nd H t H t d + = . (3.15)

    e)( ) ( ) ( ) ( ){ }

    * * * *

    s s s s 1 s 1 s00 0

    W , W W , W W , W , 0,t t

    t

    n m n m E H s d H s d E H s H s ds

    = =

    , ,n m N n m (3.16)

    Chng minh:

    Chng minh tnh cht (a) v (b)Ta c :

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    70/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    71Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    ( ) ( )*

    2tW , 0, 1,2,3,...; 0n H t L t n t = >

    v t (3.7) ta c :

    ( ) ( )* *

    1t s S

    0

    W , W , Wt

    n n H t H s d = (3.17)

    Ta chng minh (a) v (b) i vi cc hm bc nhy, ( )*

    1 sW ,nH s v gi s

    rng ( )( )* *

    1 1sW ,k

    n n H s H = khi 1k k s s s + ;( )*

    1

    k

    nH l F( )ks - o c v

    F( )ks c lp vi - trng sinh bi chuyn ng Brown trong tng lai sau

    thi im ks

    a) Ly k vng 2 v (3.17)( ){ } ( )

    ( ) ( )( )

    * *

    1t s S

    0

    ( )1 *

    1 k +1 k

    0

    W , W , W

    W s W s

    t

    n n

    kn

    n

    k

    E H t E H s d

    E H

    =

    =

    =

    ( ) ( )(( )1 *

    1 k +1 k 0

    W s W s 0kn

    n

    k

    E H E

    =

    = =

    do( )*

    1

    k

    nH v ( ) ( )k +1 k W s W s c lp vi nhau

    Vy ( ){ }*

    tW , 0n E H t =

    b) =>( ) ( )( ) ( ) ( )( ){ }

    21*

    ( ) ( )1 S 1 1 k +1 k +1 j

    , 00

    W W s W s W s W st n

    k jn n n j

    k j

    E H d E H H

    =

    =

    Vi j < k

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    71/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    72Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    khi ( ) ( )k +1 k W s W s c lp vi( ) ( )

    ( ) ( )( )* *

    1 1 j+1 jW s W sk j

    n nH H

    Ta c :

    ( ) ( )

    ( ) ( )( ) ( ) ( )( )

    ( ) ( )

    ( ) ( )( ) ( ) ( )( )

    * *

    1 1 +1 k j+1 j

    * *

    1 1 +1 j +1 k

    W s W s W s W s

    W s W s W s W s 0

    k j

    n n k

    k j

    n n j k

    E H H

    E H H E

    =

    =

    (do ( ) ( ){ }k +1 k W s W s 0E = )Do :

    ( )

    ( ) ( )( )

    ( )

    ( ) ( )( )

    ( )

    ( )

    221* * 2

    1 1s +1 k 00

    21 * 2

    1 +1 k0

    21 *

    1 +1 k0

    2*

    1

    0

    W W s W s

    W s W s

    s s

    t kn

    n n k

    k

    kn

    n k

    k

    kn

    n k

    k

    t

    n

    E H d E H

    E H E

    E H

    E H dt

    =

    =

    =

    =

    =

    =

    =

    Vy ( ) ( )2 2* *

    1t s

    0

    W , W ,t

    n n E H t E H s ds

    =

    Chng minh (c )T h thc (3.10) ta c :

    ( ) ( ) ( ) ( )2* * *

    21 1t, s s s s

    0 0

    W 2 W , W , W W ,t t

    n n nn H t H s H s d H s ds = +

    Ly k vng 2 v

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    72/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    73Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    => ( ) ( ) ( ) ( )2 2* * * *

    1 1t, s s s s

    0 0

    W 2 W , W , W W ,t t

    n n n n E H t E H s H s d E H s ds

    = +

    Theo tnh cht (b)

    ( ) ( )1

    * *2 2

    t s0W , W ,

    n

    t

    n E H t E H s ds

    =

    nn

    ( ) ( ) ( ) ( )2 2* * * *

    1 1 1s s s s s

    0 0 0

    W , 2 W , W , W W ,t t t

    n n n n E H s ds E H s H s d E H s ds

    = +

    Vy ( ) ( ){ }* *

    s 1 s0W , W , W 0

    t

    n n E H s H s d s =

    Vy tnh cht (c) chng minh xong

    Chng minh tnh cht (d) : ng thc (3.15) chnh l ng thc (3.7) m ta chng minh

    Chng minh tnh cht (e) : da vo tnh ng c Ito ca tch phn ngunhin.

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    73/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    74

    Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    KT LUN

    Khai trin trc giao ca hm ngu nhin c nhiu vn hp dn, th v

    cng nh nhng ng dng thc t ca chng trong cuc sng ca chng ta. Ti

    rt mun nghin cu thm v a ng dng thc t ca chng vo lun vn ny

    c c nhng kt qu tt p v mt l thuyt cng nhng dng vo thc

    tin.Khi nghin cu v nhng vn v lun vn chng ta nu c mi

    lin h gia a thc Hermite, qu trnh ngu nhin dng Hermite, a thc

    Hermite suy rng bc m v mt sc tnh vi phn ngu nhin i vi qu trnh

    ngu nhin dng Hermite.

    Hng pht trin tip theo s nghin cu su v h s Fourier Hermite

    suy rng v hm Fourier Hermite suy rng. Khi c c tp trc chun y

    trong [ ]( )2 , 0,a b L C T . Ngoi ra cng c th nghin cu ti p php bin i

    khng gian hm Fourier Wiener suy rng.

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    74/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    75Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    TI LIU THAM KHO

    TING VIT

    [1] A .D. VENTXEL

    Gio Trnh L Thuyt Qu Trnh Ngu Nhin

    NXB Mir Maxcova, 1987

    ( Bn dch t ting Nga sang ting Vit ca Nguyn Vit Ph v NguynDuy Tin)

    [2] DNG TN M

    Qu Trnh Ngu Nhin

    Phn Mu

    NXB i Hc Quc Gia Thnh Ph H Ch Minh, 2006

    [3] DNG TN M

    Qu Trnh Ngu Nhin

    Phn I : Tch Phn v Phng Trnh Vi Phn Ngu Nhin

    NXB i Hc Quc Gia Thnh Ph H Ch Minh, 2007

    [4] INH VN GNG

    L Thuyt Xc Sut V Thng K

    NXB Gio Dc, 2000

    [5] NGUYN BC VN

    Xc Sut V X L S Liu Thng K

    NXB Gio Dc, 2000

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    75/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    76Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    [6] NGUYN DUY TIN, NG HNG THNG

    Cc M Hnh Xc Sut V ng Dng

    Phn I : - Xch Markov V ng Dng

    Phn II: - Qu Trnh Dng V ng Dng

    Phn III: - Gii Tch Ngu Nhin

    NXB i Hc Quc Gia H Ni, 2000 2001

    [7] NGUYN DUY TIN, NGUYN VIT PHCSL Thuyt Xc Sut

    NXB i Hc V Trung Hc Chuyn Nghip H Ni, 1983

    [8] NGUYN DUY TIN, NGUYN VIT PH

    L Thuyt Xc Sut

    NXB Gio Dc H Ni, 2000

    [9] NGUYN H QUNH

    Chui Thi Gian : Phn Tch V Nhn Dng

    NXB Khoa Hc V K Thut H Ni, 2004

    [10] TRN HNG THAO

    Tch Phn Ngu Nhin V Phng Trnh Vi Phn Ngu NhinNXB Khoa Hc K Thut H Ni, 2000

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    76/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    77Lun vn thc s tonhc Trn ThVn Anh

    TING ANH[1] A. J. CHORIN

    Hermite Expansion In Monte Carlo Simulations

    J. Comput Phys, 8 : 472 482, 1971

    [2] BERNT OKSENDAL

    Stochastic Differential Equation An Introduction With Application

    6th edition, Springer, 2005

    [3] DEBNATH. L AND MIKUSINSKI

    Introduction To Hilbert Spaces With Application

    Academic Press ,1990

    [4] F. H. MALTZ AND D . L . HITZL

    Variance Reduction In Monte Carls Computations Using Multi

    Dimensional Hermite Polynimals.

    J. Comput Phys, 32 : 345 376, 1979

    [5] R . H. CAMERON

    The Orthogonal Development Of Non Linear Functionals In Series Of

    Fourier Hermite Functionals.Ann Of Math, 48 (1947), 385 392,

    [6] R . H. CAMERON

    Some Examples Of Fourier Wiener Transforms Of Analytic Functionals.

    Duke Math. J. 12 (1945), 485 488

  • 8/2/2019 Khai trin trc giao ca cc hm ngu nhin

    77/77

    ti Khai trin trc giao ca hm ngu nhin

    [7] R . H . CAMERON AND W. T. MARTIN

    Fourier Wiener Transforms Of Analytic Functionals

    Duke Math. J. 12 (1945), 489 507

    [8] SEUNG JUN CHANG AND HYUN SOO CHUNG

    Generalized Fourier Wiener Function Space Transforms

    J. Korean Math. Soc. 46 (2009), No 2, 327 345

    [9] WUAN LUO

    Wiener Chaos Expansion And Numerical Solutions Of Stochastic Partial

    Differential Equations

    Californial Institute Of Technology Pasadena , California Defended May

    2, 2006