TP HP DN CH A NGUYN KHAI SNG K NGUYN TH HAI D n Chnh Tr Dn Ch a Nguyn 2015 Khai sng k nguyn th hai D n chnh tr dn ch a nguyn Tp Hp Dn Ch a Nguyn 2015 Mc Lc I. Nhim v lch s 1 II. Ln sng dn ch th t v mt trt t th gii mi 8 III. Vit Nam trc mt khc quanh lch s trng i 34 IV. Nn tng t tng cho k nguyn dn ch 49 V. Nhng nh hng ln ca m thc Vit Nam 91 VI. Th ch v hin php cho Cng Ha Vit Nam 122 VII. u tranh thit lp dn ch a nguyn 141 VIII. Chuyn tip thnh cng v dn ch 169 IX. Chung mt gic m Vit Nam 195 Khai Sng K Nguyn Th Hai 1 I. Nhim v lch s Chng ta ng hng th 14 trn th gii v dn s, trn mt t ny c 1.000 ngi th c 15 ngi Vit Nam. Ngi Vit Nam c th gii nhn nhn l thng minh v cn mn. a l ca chng ta kh thun li nh b bin di v p, nm st cc trc giao thng quan trng, trong mt vng c bit nng ng. Chng ta c tim nng ca mt nc ln v giu mnh, gp phn xng ng vo vic xy dng mt th gii ho bnh, thnh vng v vn minh. Mcduvyhinnaychngtachlmttrong nhng nc ngho v lc hu nht th gii. Tng sn lng qucgiatrnmiungicatacnrtdimc trung bnh th gii. Chng ta vn cha c mt cng nghip k thut cao no v cn tt hu bi t hn na so vi th gii v vn ha v ngh thut; chng ta ng tp cui trong mi bng xp hng cc quc gia v con ngi, x hi v mitrng;vchngtathiungaycnhngquyncon ngi c bn nht. Mu thun au lng v khng th chp nhn phi cht vn mi ngi Vit Nam. Bmsinhmiconngi,dthucchngtcno, ucnhngkhnngnhnhau.Nhngchnhlchv trnh pht trin v mc sng ca cc dn tc l hu qu caiukinvnha,al,tinguynthinnhinv cch t chc x hi. Trong nhng yu t t chc x hi c tm quan trng vt hn. T chc x hi tt hay xu, khohayvngcththayihnsphncamtdn Khai Sng K Nguyn Th Hai 2 tc. Chnh v th m nhiu quc gia mc du t ai cht hp, ti nguyn t i vn vn ln mnh m trong khi nhiu quc gia khc tuy rt c thin nhin u i m vn qun qui trong ngho i. Trong nhn thc s thua km h nhc hin nay va bt buc chng ta suy ngh v mnh tm mt li i cho mnh va cho php chng ta tin tng rng nu t chc li t nc mt cch hp l, ngha l t nntngtrnnhnggitrng,chngtachcchns thot khi cnh ngho i v s vn ln mnh m. Chng ta b l nhiu c hi lch s. Vo bui rng ng ca thi i mi, nh du bi s bng n ca t tng trong th k 18 v cuc cch mng knghtrongthk19,chngta,cngnhnhiunc Chu khc, khng thc c rng n lc phi xt li ton b cc gi tr v tp qun, phi i mi hon ton cch suy ngh v t chc. Trong nhiu th k chng tahilngvikhunmuKhngMnhxcng,b mtcsngtovdmchntich;trongkhingiPhngTy,nhckhchquanv phng php, nh bit xt li v i mi khng ngng tin ln mnh m v hn hn phn cn li ca th gii. Vkhngbitthchnghikpthinhmtsquc gia may mn khc, chng ta mt ch quyn v b ngoi thuc. Mt ch quyn, chng ta mt lun kh nng hi vi nhau cng nhau tm mt li thot cho t nc, ri mt lun tinh thn i thoi dn xp nhng bt ng. Khai Sng K Nguyn Th Hai 3 Bcvothkthhaimi,chngtaphigii quyt cng mt lc hai vn kh khn: ginh ch quyn dn tc v thch nghi vi mt nn vn minh mi. V khng ngcvinhautrnmtdnqucgiaminn chng ta xung t vi nhau ngayc trn mctiu m mi ngiVit Nam u ao c l ly li quyn t ch. Chng ta b l c hi ginh li c lp v vn ln khi ch thc dn sp sau Th Chin II. Chng ta chia r, ln n nhau, mt st nhau v tiu dit nhau, khin t nc b ni chin v phn tranh, vi kt qu sau cng l phi chuc ly mt trong nhng ch c ti c hi nht sau khi phi chu ng nhng tn ph kinh khng nht; trong khi cc dn tc khc d khng tn hay ch tn rttxngmucngcclp,vtrongnhiu trng hp cn xy dng c c dn ch. S thin cn khin chng ta l mt mt c hi ln khi ha bnh c ti lp nm 1975. Thay v ha gii dn tc hn gn nhng vt thng do chin tranh li phe thng trn p t mt ch ngha ton tr b vt b t mt th k trc ngay ti ci ni ca n v ch t lu sau cng s b chi b ngay ti trung tm ca n, ng thi b c th gii vn minh ln n nh mt tai ha cho nhn loi. Sthincncngkhinchngtablmtc hi ln khckhichnghacngsnvphongtrocngsn sp . Nhn li on ng i qua ta phi nhn nhn rng nguyn nhn ca mi v m nc ta phi chu ng Khai Sng K Nguyn Th Hai 4 l chng ta rt thiu t tng chnh tr v khng u t suy ngh nhn rnhng vn trng i t ra cho mnh v tm ra hng gii quyt. mi thi im, chng ta lun lun thiu mt d n chnh tr thch hp vi thi i mi v hon cnh t nc. Cui cng chng ta tn st nhau v nhng h vay mn m chng ta tip thu mt cch s ng v bo v mt cch cung nhit hn c nhng dn tc khi xng ra chng.Chngtacnkhncpmtbcnhyvtvt tngchnhtrnhanhchngttingthuntrn nhng gi tr nn tng mi cho t chc x hi. Bc nhy vt vn ha ny phi i i vi kin tr v bao dung. Nhng kinhnghimlchsbithmvstinhcvthuakm hin nay buc chng ta rt ra bi hc dt khot l phi t b tm l nng vi, t b c c quyn l phi,ch ng lng am m i thoi v tha hip vi nhau trong tinh thntngknh.KhngthkhcbivmingiVit Nam u rng buc vi nhau trong mt thn phn chung: nutncchngtagiumnhvtintincucsng cachngtasvinhquangvttcchngtauc knh trng; ngc li nu t nc chng ta ngho kh v lc hu, tt c chng ta u b coi thng, bt lun chng ta thuc thnh phn no, khuynh hng no, hay theo ch ngha no. Trong hon cnh bi t hin nay, iu tt nht cho mi ngi cng l iu tt nht cho mi ngi. Ngy hm nay i b phn nhn dn ta c cc, chn nn v phn ut, t nc ta tt hu v b tc. Cc vn Khai Sng K Nguyn Th Hai 5 kinh t, x hi, mi sinh, o c, gio dc, nhn mn, v.v. chng cht khng c gii quyt cng ngy cng tr nn gay gt hn v t ti mc nguy ngp, chng bao lu nacthskhngcngiipnubnghoiny khng c o ngc nhanh chng. Nc ta lc c th bxatnkhidanhschccdntccquynmc mt ch ng xng ng trn th gii. Chng ta phi khng nh rng s khng th c li thot cho t nc di ch cng sn ny. Trong sut qu trnh tn ti v cm quyn n chng t ch c u t duy nht l duy tr ch thng tr trn dn tc bng mi gi, kc tn ph t nc, hy sinh li ch dn tc v thn phc ngoi bang. N cng l mt ch cc k tham nhng, v lch s mi dn tc u chng t rng ch c th thay th ch khng th ci thin mt chnh quyn tham nhng. Nhim v lch s ca thi ichngtalnhanhchnggiithotdn tckhi chctitontrvcutnckhinguycb thua km vnh vin. Nguycthuakmvnhvincnglnguycmt nc bi v trong thi i ny, khi nim quc gia dn tc angbcngphtmiphavangbxtli,nhng quc gia khng em lic hnh phc, nim t ho v hy vng vn ln khng sm th mun cng s b gii th. Con ng ra khi b tc v vn ln ca chng ta l dn ch a nguyn v nhn quyn, trn nn tng ca lng yu nc c quan nim nh tnh yu v s gn b gia ngi Vit Nam. Khai Sng K Nguyn Th Hai 6 Dn ch t nhng vn mt cch ng n v chn mt cch ng n nhng gii php v nhng ngi trch nhim. a nguyn tn trng mi khc bit, v thc hin ha gii dn tc sau nhng xung t m mu. Nhn quyn tn vinh mi ngi Vit Nam v pht huy sinh lc v sng kin ca mi ngi. Kinh nghim ca mi dn tc u chng t nhn quyn cha bao gi ngn cnaixydngimnhvdnchchabaogicm onmtdntcnotinln.Dnchitrcvm ng cho pht trin, pht trin cng c v pht huy dn ch. Dn ch cng l chn la khn ngoan cho php mt nc cha mnh tranh th cm tnh v hu thun ca th gii bo v quyn li v lnh th. Dn ch ha t nc l mc tiu hin nhin nhng cng y tr ngi. ng Cng Sn chng t h c th lmttcduytrcquynchnhtrtrongkhias ngi Vit Nam khng cn quan tm ti t nc na, s thtvngkodiquluivimtchnhquyntham bo bin thnh s chn nn vi chnh t nc. Nh vy nhngngiutranhchodnchphichnglicng mt lc s ngoan c ca ng Cng Sn v tm l b cuc caqunchng.Cucvnngdnchcngngthi philnlcphchilngyuncbthngtn trm trng; n s i hi rt nhiu quyt tm, dng cm v kin tr. Nhng n l cuc u tranh bt buc. Chng ta rt chm tr trong cuc hnh trnh ca nhn loi v t do v ca cc quc gia v dn ch. Cho n Khai Sng K Nguyn Th Hai 7 nay d c lch s kh di nhng trong thc t chng ta ch c nhng ch n l; cc giai on t ch cng ch c tc dng thay th ch n l ngoi bang bng ch n l bn x. Cuc vn ng dn ch chnh l cuc u tranh a dn tc t bng m ca n l vo nh sng ca t do, m ra k nguyn dn ch, k nguyn lch s th hai ca nc ta. Ty theo chn la v thi ca nhng con ngi hm nay m h s c cc th h mai sau nh gi l ng gp cho cuc cch mng trng i nht trong lch s nc ta hay khip nhc trn trnh trch nhim vo lc t nc cn nht. D n chnh tr ny c tham vng ng gp vo mt thc chnh tr mi cho Vit Nam v kt hp nhng ngi cn ch v nim tin theo ui mt l tng chung l mttncVitNamxngngnhngconngi hm nay phn u xy dng v cc th h mai sau tip ni trong nim t ho. S kt hp ny l cn thit v bt buc bivutranhchnhtrkhngbaogilutranhc nhn c m ch c th l u tranh c t chc. Mt ln sng dn ch ton cu mi ang tro dng. Chng ta khng c quyn b l vn hi ny. Khai Sng K Nguyn Th Hai 8 II. Ln sng dn ch th t v mt trt t th gii mi Chng ta ang trongmt bi cnh th gii thun li y trin vng. Cha bao gi kh nng chmdt ch c ti ton tr v bc vo k nguyn dn ch ln bng lc ny. Mt ln sng dn ch mi, ln sng dn ch th t trong lch s th gii, bt u v ang tip tc dng ln trong khi ch c ti r ri, cn kit v c uy tn, tr tu, lng tin v ch. 1. Ln sng dn ch th t Lch s loi ngi c th c nhn nh l cuc hnh trnh ca con ngi v t do, t gii phng khi s ngu dt, bnh tt, i kh, nhc nhn, v nht l khi ch thng tr ca cc bo quyn; v v dn ch chng t l phng thc t chc x hi hp l nht thc hin t do nn lch s th gii cng l cuc hnh trnh ca cc dn tc v dn ch.Trong cuc hnh trnh kh khn dn ch gp schngtrngoanccanhngquynlcthngtr. Ngoi bo lc trng trn cc th lc thng tr cn vn dng c nhng v kh thc h.T nhng trit l bi quan coi cucilkhngngsngvdokhngngu tranh ci thin n nhng o tng v mt thin ng tng lai i hi nhng hy sinh hm nay, qua nhng ch thn quyn trong k cm quyn t xng l i din ca mt ng ti cao v ch chu trch nhim trc ng Khai Sng K Nguyn Th Hai 9 ti cao , nhng ch ngha dn tc cc oan, nhng ch ngha thc dng coi tha mn nhng nhucu vt cht l utinduynhthoccaonht,nhngchnghatpth coi con ngi ch c ngha nh l thnh t ca mt tp th c coi l trn htnh t quc,gio hi, ng, v.v. nh ph thm c v dai dng nht nhm vo dn ch l ng ha ch ngha c nhn, nn tng ca dn ch, vi ch ngha v k, vi h lun l dn ch dn n ri rc v hn lon. V nhng chng ph dn ch khng tin mt cch u n m theo tng t m chng ta c th gi l nhng ln sng dn ch. Mi ln sng dn ch nhm bc b mt ch ngha chuyn chnh v sau nh mt s ch c ti t nn tng trn ch ngha . Tip theo l mt giai on trong dn ch khng li, thm ch c th li bc, do s phn cng ca cc th lc chng dn ch li dng nhng sai lm v lng tng khng trnh khi ca ccchdnchmi thnhlptrongnhngngyu kh khn. S thng trm ny c l do ca n. Trc ht l v dn ch va kh t c li va kh gn gi do s phc tpcan.Bngclphinhiungnnmsaukhicon ngi bit sng c t chc dn ch mi l dng ti Hy Lp ri tt lm, phi i thm hai ngn nm na nmi xut hin tr li mt cch rt r ti mt vi ni ti Chu u v michphttrinmnhgny.Mtldoquantrng khc l bi v sinh hot dn ch t nn tng trn cc chnh Khai Sng K Nguyn Th Hai 10 ng trong khi cc ch c ti sau sut qu trnh cm onvtiuditccngilpchlimtkhong trngchnhtrkhicuicngchngphisp.Nhng dn ch l cch sinh hot t nhin ca x hi vn minh nn sthoibnuxyracngkhngthtrittiunhng thnh qu ca ln sng dn ch trc , dn ch vn chn mui dn vi tin ha ca x hi v ti mt mc no n mnh to ra mt ln sng dn ch mi. Tro lu dn ch ha khng th o ngc nh thc t chng t. u th k 20, hn mt th k sau ln sng dn ch u tin,chckhongmincdnch:Mvmtvi ncTyvBcu.th,trHoaK,ccncny cng cha hn l dn ch bi v ng thi cng l nhng nc thc dn vi phm nhn quyn cc thuc a. Mc d nhng thng trm, bc vo th k 21 hai phn ba trong tng s gn hai trm quc gia trn th gii c dn ch. Hin nay, nm 2015, t l ny l hn ba phn t v trong s cc nc b coi l c ti cng ch c vi nc dm cng khai khng nh ch cng.Cuchnhtrnhcathgiivdnchanggiatc,mttrttthgiimi ang hon tt. Cho ti nm u th k 21 th gii chng kin ba ln sng dn ch. LnsngdnchutinbtuvicucCch MngHoaKnm1776vCchMngPhp1789v nhm lt ccch qun ch tuyt i da trn thn quyn, d l thn quynThin Cha Gio, Hi Gio hay Khai Sng K Nguyn Th Hai 11 KhngGio.NbucccchqunchChuu phi t b thc quyn tr thnh qun ch lp hin, nh gc quc Ottoman v cc ch qun ch ti Nga v Trung Quc. LnsngdnchthhaibtucngviTh Chin II v nhm nh ch ngha quc gia s vanh. Ch nghany,xuthinvphttrinsausspcacc ch qun ch, coi xung t gia cc dn tc l t nhin v mi dn tc u phi bo v v m rng khng gian sinh tn ca mnh. Ln sng dn ch th hai bc b ch ngha dntcqukhchnyvkhngnhsbnhnggia nhng con ngi thuc mi chng tc v quyn t quyt ca mi dn tc. Kt qu l cc ch Quc X c, Pht Xt v Qun Phit Nht b tiu dit; c ba nc c, vNhtutrthnhdnch,Nhttrthnhncdn ch u tin ti chu ; hu ht cc thuc a ca Anh cng tr thnh nhng nc dn ch. Tuy nhin ln sng dn ch nynhanhchngkhnglivnhngchchochin tranh lnh gia hai khi t bn v cng sn c nhn vo thi im nh hai cng thc dn ch ha cnh tranh vi nhau. iu cn c nhn mnh l phong tro cng sn ra i nh mt phong tro dn ch, n l mt phng thc xy dng dn ch sai lm trc khi b khai thc tr thnh mt ti c. Ln sng dn ch th ba nhm bc b ch ngha cng sn v loi b cc ch c ti sn phm ca chin tranh lnh. N bt u nm 1974 bng cuc cch mng nh Khai Sng K Nguyn Th Hai 12 ch c ti Salazar ti B o Nha vo lc cuc tranh lun gia hai cng thc t nhn l dn ch, t bn v cng sn, ng ng v khi nim dn ch c ni dung chc chn. S tht bi ca cng thccng sn khr rt, cc tin b v giao thng v truyn thng phi by s thua km tinh thn cng nh vt cht ca cc nc cng sn so vi cc nc t bn. Ch ngha cng sn mt ht scquynr.Ccncdnchkhngcnlongimt thng li ca ch ngha cng sn na v t tin b ri cc ch c ti chng cng ngay c nu ci gi phi trlchngsnhtthinhngchchonhngch cng sn. Ln sng dn ch ny din ra trong hai giai on.Tronggiaionunxngccchcti cnhhutiBoNha,TyBanNha,HyLp, Philippines,NamCaoLy,iLoan,NamVitNamv nhiu nc khc Chu , Chu Phi v Chu M La Tinh. Mt s tr thnh nhng nc dn ch, nhng mt s khc rivoquocngsn,nhNamVitNam,Lo, Campuchia, Angola, Ethiopia, Yemen, Nicaragua. Nhng ngay sau n trn ti lm sp hu ht cc ch cng sn, k c Lin Bang X Vit, t thnh ca ch ngha Mc-Lnin. Lnsngdnchthbanykhnglitgia thp nin 1990. Nguynnhn ca s suy thoi nytrc ht l tm l lc quan sau khi bc tng Berlin sp v chin tranh lnh chm dt. Ngi ta ngh rng nh th l dnchthngvccchcticnstlis khn ngoan t chuyn ha v dn ch. Tm l ny Khai Sng K Nguyn Th Hai 13 lm mt cnh gic. Sau l ch ngha thc tin c y mnhbiccchnhquynClintontiMvChiracti Php. V mt quan h quc t ch ngha ny t quyn li, c bit l quyn li kinh t, ln trn ht v mi khi c mu thungia quyn li vo c th quyn li phi c dnh u tin. Thng tin dn ch v nhn quyn khng cn l quan tm hng u na v mi chnh quyn, d c ti v vi phm nhn quyn, vn c th l i tc ca Hoa K, Chu u v cc nc dn ch pht trin ni chung. Sang u th k 21 thgii b cun ht vo cuc chin chng khng b, tm l lc quan tuy khng cn nhng chnh sch ingoithctinvntiptcvcncymnh trong nhim k u ca Obama. Thm vo th hin kinh tcachnghathctinlchnhschkchthchtng trngkinhtbngcchkhuynkhchtiuth,ngayc vi ci gi phi tr l cn cn thng mi thm thng nng, song song vi u c bt ng sn v chng khon. Chnh sch ny trong mt thi gian di h tr cc ch c tibongctiTrungQuc,VitNamvnhiunc khc. Ccch ny c th thc hin chnh sch m ca kinh t khai thc s ngho kh m chnh chng l nguynnhn:bclttiacngnhnxutkhutht nhiu vi gi tht r, li ko du khch nh dch v du lch r. Ch ngha thc tin cho php cc ch c ti cn li,kccctndcachnghacngsnnhTrung QucvVitNam,tiptctntithmchmnh lnvkinht. Khai Sng K Nguyn Th Hai 14 Sau cng ch ngha thc tin dn ti khng hong v buc th gii phi xt li mt cch trit c chnh sch i ngoi ln m thc kinh t, ngha l mt mt cnh gic bovccgitrdnchvnhnquyntrongquanh quc t v mt khc dnh u tin cho kinh t sn xut thay v u c v thn trng gi thng bng c ngn sch quc gialncncnmudch.Ccchctikhngcn c dung tng trong nhng vi phm nhn quyn na v cng khng th sng nh xut khu nh trc na. Chnh s xt li ny dn n ln sng dn ch th t m chng ta ang chng kin. Ch ngha thc tin l mt ngoc n trong lch s nhn loi. Ngoc n ang khp li, thi gian n hu ca cc ch c ti chm dt. Ln sng dn ch th t, bt u t nm 2010, nhm vo cc ch c ti m ca v mt kinh t. Cc ch ny khng th tn ti lu hn; chng khng da trn mt t tng chnh tr no c, ngay c nu i khi nhng khu hiu nhm chn, nh"xy dngch ngha x hi", c nhclimtcchgnggo.Chngthuntylnhng ch cp bc khng nhn danh mt l tng no hay mt d n chnh tr no. Chng khng c ngay c mt o tng. Chng hon ton da trn n p tn ti. Tt c u l nhng chnh quyn qu qut. Trong hai v cn thit ca quyn lc chnh tr, s chnh ng v bo lc, chng ch c bo lc v v th phi tn dng bo lc. V mun n p d dng th tp on cm quyn phi mnh v ngc li qun chng phi yu. Bc lt v bt cng phi gia tng Khai Sng K Nguyn Th Hai 15 v nm ngay trong logic tn ti ca ch . Nhng y l mt logic t st, v n cng khin ch b th ght hn trong khi d mun hay khng s m ca kinh t v nhng tinbngonmccaccphngtintruynthngv giao thng cng thay i hn con ngi, x hi v cc tng quan lc lng. Ngi dn va khng cn hon ton lthucvochnhquyntrongnhngnhucuvtcht hngngyvathngtinbitrstmthngv giantrcanhngngicmquyn.Hcncnhng phng tin hin i trao i vi nhau, ng vin nhau v phi hp vi nhau. Cc ch v l ny tn ti c nh s th ng nhu nhc ca tr thc, nhng ngy nay s hiu bit c i chng ha, mt i ng tr thc mi cng nhp cuc. S thay i bt buc phi n, v n. Ln sng dn ch th t ang tro dng.Tingnbinccchdnchhnh thctiIndonesia,ThiLan,Malaysia,Singaporev Philippines thnh cc ch dn ch c thc cht, to ra s chuyn hng t ngt ti Myanma.Ti Chu M La Tinh n cng c cc nn dn ch non tr, em li ch ng v ting ni xng ng cho ngi bn a v dn dn p buc Cuba phi m ca. Ti Bc Phi v Trung ng n qut ng ba ch c ti lu i ti Tunisia, Ai Cp v Lybia v ang buc cc ch c ti cn li chn la gia dn ch ha hoc sp . Ti y n cng nhm gii quyt lun mt vn c tm quan trng Khai Sng K Nguyn Th Hai 16 th gii l a Hi Gio ra khi chnh tr tr v v tr ng ca mt tn gio. Ti Hoa K v cc nc dn ch pht trin khc n ihimtmcdnchlnhmnhhnvlini hn, dnh u tin cho hot ng sn xut to cng n vic lm thay v cho u c, tn trng mi trng, con ngi v cc chn la c nhn. Mi trng trong sch, nc sch v khng kh trong lnh c coi l thnh phn nn tng ca nhng quyn con ngi. Ln sng dn ch mi ny cng ang x y ch dn ch gi di ti Nga v hai ch cng sn cn li ti VitNamvTrungQuc,nimhaingcngsn binthnhhaigiaicpbcltsngtchbitviqun chng phn n. Ngoi ra cc chnh quyn Trung Quc v Vit Nam s cn gp bi ri ln v chnh sch kinh t da trn xut khu khng cn ph hp vi trt t kinh t hu khng hong. Nt m nht ca th gii hin nay l tng quan lc lng thay i, cc ch c ti cn li khng cn l mt e da cho cc nc dn ch na. Chng u rt tt huvmtkhoahckthut,hontontrntrivt tng chnh tr, khng c c mt o tng la m, km hn cc nc dn ch v sc mnh qun s v ch c mt trnglngkinhtchabng15%cakinhtthgii. Th gii dn ch khng cn v cng khng s cc ch ctina.Mtthayiquantrngtrongbicnhth Khai Sng K Nguyn Th Hai 17 giilshathncaLinHipQuc.Smngchnh caLinHipQuctngythnhlpllmdunhng cng thng chin tranh lnh ng tr thnh chin tranh thcs.Smngngynaytc,LinHip Quc phi tm mt s mng mi tip tc c l do tn ti. Sau mt thi gian d dm s mng mi ngy cng c khng nh l pht huy nhng gi tr ph cp m ct li l nhn quyn v thit lp trt t dn ch. Thi i ca ch ngha i ngoi thc tin - ngha l min cng chpnhnsngchungvhptckinhtviccch bo ngc v ha bnh- chm dt. th, tr mt vi ngoi l khng ng k, cc ch c ti cn li u l thuc nng n vo ngoi thng v khng th thch thc thgiidnch.Chngangsngnhngngykh khn cui cng. Ln sng dn ch th t s cn tip tc mnh ln v ch hon tt sau khi dt im cc ch c ng cui cng v a ti s phn bit tn gio v chnh tr ti cc nc Hi Gio. Chng ta ng trc mt c hi rt thun li dn ch ha t nc. Ln sng dn ch th t ny s p t dn ch trn mi quc gia. Sau hai vn t ra cho tng quc gia l, mt mt, hiu r l trnh ca chnh mnh hiu nhng th thch v hy vng ca mnh trong mt th gii ton cu ha v, mt khc, khng ngng t ph bnh ch dn ch Khai Sng K Nguyn Th Hai 18 ca mnh lin tc ci tin bi v c tnh ca dn ch, hiu nh l phng thc t chc x hi, l c th v cn c lin tc ci tin. Cngvilnsngdnchnythgiianghon ttmtcucchuynhatrngibcvomtk nguyn mi. l k nguyn t nn tng trn nhng gi tr to ra sc mnh ca cc nc tin tin: ha bnh, t do, dn ch, nhn quyn, bnh ng, nh nc php tr, i thoi,hptc,linhun,mitrngvlini.Nhng thnh tu vn ha, ngh thut, khoa hc, k thut v kinh t quyt nh ch ngv s vinh nhc ca ccdn tc, vi iu kin c th ch dn ch n vng v lnh mnh tip tc tn ti. Gio dc v o to s l cuc th chin mi v l mt trn sng cn ca mi dn tc. Trong nht thi, vai tr lnh o th gii vn ch yu thuc v Hoa K v Ty u nhng khuynh hng a cc s ngy cng mnh thm. Nht thnh cng trong cuc chuynhakhkhntmtncNhttruynthngs dng nhng k thut hin i thnh mt nc Nht thc s hin i v mi mt, bt u mt k nguyn tng trng lnh mnh mi v s c vai tr ngy cng quan trng hn. Nhiuqucgia,nhNga,TrungQuc,n,Brazil, Indonesia, Hn Quc s c ting ni v trng lng ngy cng quan trng trong nhng vn ln ca th gii. Trong mttnglaikhngxamtphnquantrngcavaitr lnh o s chuyn sang khu vc Thi Bnh Dng trong Trung Quc v Nga, nu chuyn ha thnh cng v dn Khai Sng K Nguyn Th Hai 19 ch, cng s vn ln ginh mt vai tr quan trng hng u.Ngivcththayi,cclinminhcngsthay i,nhnglutchiskhngthayivccgitrnn tng s khng thay i. Trong lut chi ny v kh quyt nh l s sng to c nhng thnh tu vt tri. Nhng s sng to l iu ch ny sinh v pht trin ni nhng con ngi t do, trong nhng x hi dn ch. Cuc tranh ua spdinragiaccdntcslcucthiuatchc nhngkhnggianqucgiaccngmtlctrithc,k nng, t do, lin i, k lut, nng ng v sng to mc ti a. Cc quc gia khng hiu lut chi ny, hoc cn do d khng chu mau chng thch nghi vi cc gi tr mi, phi ch n mt tng lai rt en ti. 2.Hoa K, Trung Quc v khu vc Thi Bnh Dng Nt m ni bt ca th gii hin nay vn l vai tr p o ca Hoa K. D trng lng tng i st gim v s cn tip tc st gim mt cch t nhin trong mt th gii m ngy cng nhiu dn tc vn ln hoc nhn thy hng vn ln, Hoa K vn va l cng quc vt tri v mi mt, nht l v sc mnh qun s, ng thi cng l cng quc sng to nht v c nhiu tim nng tin ln nht, do th thng phong ca Hoa K s cn ko di trong th k ny. Trongvithpninnaskhcvnquctquan trngnocthgiiquytcnukhngcstha Khai Sng K Nguyn Th Hai 20 thun ca Hoa K. Hoa K v vy l mt vn th gii, v quc gia no d mun hay khng cng c vn Hoa Kca mnh.iu ng mng l cng vi scmnh v ch Hoa Kng thi cng t ra l cng quc tch cc em cc vn dn ch v nhn quyn vo chnh sch i ngoi. iu ng lo l ngi M t quan tm tm hiu thgiivthngchncccplnhocngnhcc nh hng ln trn nhng tiu chun gn nh thun ty ni b, i khi trn nhng quyn li kinh t ngn hn. Tuy nhinvithlcngycngbcnhtranhtrongmtth gii ton cu ha ngi M ang dn dn thc rng h ch c than ton trongmt thgii dn ch. V vy s tch cc bo v cc gi tr dn ch v nhn quyn ca Hoa K t nay ch c th tng ln.Nhng nu c th gii c vn Hoa K th cc nc ng Nam li c thm vn Trung Quc. Nh trao i vi cc nc dn ch pht trin Trung Quc mnh ln nhiuvmtkinhtvnhgiatngngksc mnh qun s. iu ng lo ngi l d mnh ln Trung Qucchotinayvnlmtchctitontrph nhn trng trn cc gi tr dn ch v nhn quyn, khng nhng th cn t ra mun s dng sc mnh qun s ca mnhchomtchnhschbquynkhuvc.Chul khuvccnhiuhimhachintranhtrnquymln nhttrnthgiihinnay.SkinTrungQucvagia tngscmnhqunsvalmtsthamvngb quyn lm th gii, nht l cc nc trong khu vc Chu - Thi Bnh Dng, lo ngi. Mi quan tm i vi Trung Khai Sng K Nguyn Th Hai 21 Quc l nguyn nhn cho mt cuc chy ua v trang tn km v nguy him trong vng, lm cho tnh hnh cng thng thm. Trongtnhhung,VitNamlnccnhiu tranh chp nht vi Trung Quc li cng l nc khng c kh nng ti chnh tn trang v kh v tng cng kh nng chin u v khng qun v hi qun, hai binh chng ct li trong thi i ny. Nh vy chnh sch quc phng khn ngoan v bt buc ca nc ta l qu quyt dn ch ha hi nhp trit vo th gii dn ch v c s bo v ca cc nc dn ch theo lut php quc t, ng thi tranh th li cm tnh v s lin i ca hai nc lnggingCampuchiavLoangbTrungQucmua chuc trong chin lc vy bc v khng ch Vit Nam. cng l iu kin chng tac th sng chung ha bnh v hu ngh vi Trung Quc. Vin nh tng lai tuy vy khng hon ton en ti. S kin Trung Quc tuy cha phi l mt nc giu -sn lng trn mi u ngi cn km xa mc trung bnh th gii- m gia tng mt cch khng bnh thng chi ph qun s v cc hnh ng khiu khch ang to ra mt mi lo ngi ton cu i vi Trung Quc c nguy c tr thnh mt phong tro bi Trung Quc v buc Trung Quc phi xtlimnhnukhngmunbclp.Victhnhlp Khi Hp Tc Xuyn Thi Bnh Dng (TPP) bao gm tt cccnctrongkhuvcThiBnhDngtrTrung Qucphnnhmilonginy.cnhngchdul Khai Sng K Nguyn Th Hai 22 nhn dn Trung Quc v mt s lnh o bt u thc c s nguy him ca chnh sch b quyn khu vc m TrungQuckhngnnvcngkhngckhnngtheo ui. Chng ta c l do hy vng Trung Quc s chuyn hngvmtchnhschclihnchothgiivcho chnh h. Cng c l do v Nht, vn mnh hn Trung Quc v mi mt, ang mnh ln v khng nh kh nng cng nh ch ng gp bo v trt t dn ch v lut php quc t trong khu vc. Nhng mi lo ngi ln nht ca th gii v chng ta l nhng g c th sp xy ra ti Trung Quc. Ch cng snTrungQucchnmhnhtngtrnghoangdi bt chp con ngi v mi trng v tch ly mu thunchomtcuckhnghongln.Trongnhngnm gn y trong khi c th gii lm vo khng hong kinh t TrungQuccheynhngkhkhncamnhbng cch gia tng tn dng v chi ph cng cng duy tr mc tngtrnggito.Chnhschphiulunytuytrong nht thi c th tr hon cuc khng hong nhng ch lm cho n tr thnh nghim trng hn khi khng cn tr hon c na. Nhng du hiu khng hong ca Trung Quc ang tr thnh r rt v cuc khng hong ny c th rt bi t v ko di rt lu, thm ch c th khin Trung Quc tan v trong bo lon. Mt khc kht vng dn ch dn dn chn mui trong nhn dn Trung Quc v khng c g bo m Trung Quc s cn tn ti vi lnh th v dn s hinnaysaucucchuynhabtbucvkhngthtr hon lu na v dn ch bi v cho ti nay s thng nht Khai Sng K Nguyn Th Hai 23 ca Trung Quc ch c duy tr bng bo lc. Th gii cthkhngcnlongirngTrungQucsgychin tranhgiiquytnhngmuthunnibtronghon cnh bi ri. Do cu to ca n v nh lch s chng t Trung Quc ch gy hn khi c sc mnh ch khng phi khigpkhkhn.Tuyvy,dodnscan,mithm kch ca Trung Quc cng l thm kch cho th gii. Vit Nam cng d b nh hng v chng ta st Trung Quc v ty thuc Trung Quc trn nhiu mt. Hn na chnh chngtacngangngtrcnguyccamtcuc khng hong ln. Nu Trung Quc ang l mt mi lo u th ngc li Nht ang ngy cng tr thnh mt bo m. Nht hon tt cuc chuyn ha kh khn nhng bt buc t mt x hi Nht truyn thng sang mt x hi Nht thc s tin tin ng iu vi np sng v cc gi tr ca cc nc tin tin phng Ty. Cuc chuyn ha ny khin Nht bi ri trong gn ba thp nin v phi xt li ton b m hnh x hi, t cu trc sn xut n quan h cng nhn - cng ty thay th mt nn kinh t t nn tng trn c gng, snxutvxutkhusangmtnnkinhtsngtov phm cht, t ch ng dng nhng k thut hin i n ch pht minh nhng k thut mi. Nhng Nht thnh cng v ngy nay Nht l mt nc dn ch chn chnh, n vng v t tin, ra khi khng hong v ng hng u th gii v vn ha, khoa hc v k thut. Nht t ra ngycngququytvmnhdntrongchnhschi ngoi m nhim vai tr ca mt ng minh bnh ng Khai Sng K Nguyn Th Hai 24 caHoaKtrongkhuvcThiBnhDng,gpphn quytnhbomdnch,habnhvhptc trong vng. Sc mnh mi ca Nht cng c mt khuynh hng ngy cng mnh lit l khu vc Chu Thi Bnh Dng ang tin mt cch qu quyt v dn ch. Hn Quc v i Loan, hai nc dn ch tin phong trong khu vc, tr thnhnhngnctintin.Vischuynhngca Myanma dn ch tr thnh ng thunca ASEAN, ch cng sn Vit Nam tr thnh nc chng dn ch duy nhttrongkhivsnhanhchngbclpnukhng thch nghi kp thi. Thm vo phi k n s tri dy mnh m ca n,ncdnchngdnnhthinnayvsptr thnh nc ng dn nht th gii. n ang gia tng s hin din trn khp th gii v trong khu vc. S hin din ny kch thch khuynh hng dn ch v ch c th c li cho ha bnh v hp tc. 3. Phong tro ton cu ha e dami quc gia Hin tng cn c thc ng mc l s xung cp ton cu ca nim quc gia. Nhiu quc gia tan v m khng h b ngoi xm, tan v trong hn lon, nh ti nhiuncChuPhi,haytanvthnhnhngqucgia nh, nh Tip Khc,NamTvEthiopia.StonvnKhai Sng K Nguyn Th Hai 25 canhiunc dnchvphnvinh,nhCanada,Anh v B, cng t nhiu b e da. nimqucgiadntcangbcngphtmi pha. T bn ngoi do nhng kt hp khu vc ha hn mt khng gian hot ng ln hn khng gian quc gia, t bn trong do cc cng ng sc tc i t tr, v t c trong ln ngoi do nhng cng ty a quc v nhng trao i dn dp v ngy cng gia tng vn tc. Cc phng tin giao thng v truyn thng hin i cng lm cho tri t nh li v em con ngi ti gn nhau. Khuynhhngpohinnaylkhuynhhng ton cu ha. T bn khng cn t quc. Cc cng ty ln tm c hi u t trn khp th gii v lp cc k hoch sn xut,tipth,phnphitrnquymtoncu.Trongc gngtmtrnglngvabnhotnglnhn,cc cng ty ngy cng sp nhp vi nhau to ra nhng t hp vi tm vc v i. Nhiu t hp c tch sn ln hn tng sn lng ca nhiu quc gia cng li. Trong mt th gii habnh,quynlckinhttnlquynlcquan trng nht, nhng n cng c th xm ln quyn lc chnh tr.Sxuthincanhngcngtyaquckhngll mt thch ngy cng ln cho cc quc gia v cho chnh nimqucgia.Ccquylutthngmiangnhanh chngcthathunvpdngchocthgii.Cc quynconngingycngcnhnnhnlphcp, c coi nh bc u ca lut php quc t v c t ln trn lut php ca cc quc gia. Cc mng li truyn Khai Sng K Nguyn Th Hai 26 thng, c bit l mng li Internet cho php nhng con ngi rt xa nhau trao i v lm vic trc tip vi nhau. Mt ngi c th lm vic cho mt c quan cch na vng tri t ni mnh c tr. Khong cch ang bin mt. S hin din o ang tr thnh thc v c tc dng khng km s hin din thn xc. Mt cng dn c th thng tr nc ngoi m vn phc v c t nc mnh mt cch thng trc v u n nh mt ngi trong nc. C mt "thgiio"hnhthnhvitmquantrnggiatng nhanh chng. Ngay lc ny nhng trao i vn ha, khoa hc, k thut ti chnh v thng mi trong th gii o ny, qua mng li Internet, rt quan trng. Trong mt tng lai khng xa th gii o ny s ln t th gii thc, bin th gii thc thnh mt trong nhng biu hin ca n.Cuc chuyn ha v i ny - v bn cht ng mng -ngy cng bin mi ngi thnh mt con ngi ca th gii trc khi l cng dn ca mt nc. nim quc gia dn tc b tng i ha. Quc gia khng cn l mt cu cnhthinglingmphilmtiukinxydng hnh phc cho dn tc v cho mi c nhn trong dn tc. Trong bi cnh th gii hin nay v sp ti, mt quc gia khng c quan nim nh mt tnh cm, mt ng thun, mt d n tng lai chung v mt khng gian lin i s khng th tn ti lu di. Mt quc gia khng m bo an ninh v nhn phm, khng em li phc li v nim t ho cho ngi dn chc chn s tan r, cng tan r nhanh hn v bi t hn nu bin gii quc gia c coi nh tng thnhngncnccgitrtinbvquynhmtvng Khai Sng K Nguyn Th Hai 27 lng hnh an ton ca cc tp on bo ngc. Trong thi iminy,chngtacnthcrngcctponcm quyn thiu vn ha v thiu tm nhn l nhng tai ha cho s tn vong ca cc quc gia. Cc ch c ti bo ngc gitchtccqucgia,cngtidvccbaonhiu chng cng git cht nhanh chng cc quc gia by nhiu.4. Cc lin minh thc h nhng chcho nhng hp tc pht trin S sp ca ch ngha cng sn chm dt cuc tranh lun thc h. Dn ch v nhn quyn c nhn nhn nh nhng gi tr ph cp m ngay c cc ch c ticnlicngchbinlunlngtngtrhonch khng dm ph nhn. Cc lin minh thc h v th khng cn l do tn ti. Thay vo xut hin ngy cng nhiu nhng lin minh hp tc, ni bt nht l cc kt hp khu vc. Th gii ang dn dn c phn chia thnh mt s tp hp a l ln trong cc quc gia va cnh tranh vi nhau va nng ta ln nhau trong cuc thi ua vi phn cn li ca th gii.Trong lng cc tp hp ny cc bin gii quc gia, cc hng ro quan thu cng ngy cng m nht i, s di chuyn ca ngi, hng ha v t tng ngy cng d dng. Bin gii gia ngoi giao v ngoi thng ngy cng kh xc nh. Cc quc gia tm mi c hi, da vo mi l do a l, tn gio, ngn ng, ng dng v sn xut, v.v. tht nhng mi bang giao, to nhng lin h hp tc, thnh lp cc lin minh. Trong th gii ngy nay clplcht.Ccqucgiakhngmunhaykhngth Khai Sng K Nguyn Th Hai 28 tham gia hoc vn dng nhng lin h hp tc ny k nh tuyt vng, v b gt ra ngoi l sinh hot ca mt th gii lin lp.Lut chi chung ca cc kt hp ny ngycng baogmstntrngccgitrdnch,nhlutphp ng n v c tn trng, cng on c lp, nh nc khngcanthipvovicquntrcacccngty,tdo thngtin,tdodichuyn,sminhbch,scnhtranh bnh nggia cccng ty. Mt cch mc nhin cc kt hp ny p t mt trt t dn ch. Vi s ph sn ca ch nghathctin,khnngthamgiavvndngcclin minhhptcnysngycngtythucvostntrngvthhinccgitrph cpcanhnloi.Ccchbo ngc cn li s ngy cng b c lp. 5. Cc nc cha pht trin v bi cnh th gii mi Tri dy hoc tiu vong l nh mnh ca cc nc tt hu. Cc quc gia chm tin khng hiu iu ny chc chn s khng th tn ti. Vn ln l bt buc sng cn nhng cng l con ng y chng gai v cm by. Chng ta c th tin liu rng, trc khi i ti cnh tranh v mi mt, th gii s tri qua mt giai on chuyn tipkhditrong,nichung,ccncvamim mang s sn xut phn ln hng ha, vt dng v bn thnh phm trong khi cc nc t ti mc pht trin cao cung cp phn ln t bn, dch v, hng ha phm cht cao v thit b sn xut. Cho nn i vi nhng quc gia km m Khai Sng K Nguyn Th Hai 29 mang, trong mt vi thp nin na, s cnh tranh gay go nhtslstranhuagiachnhhvinhau.Stranh uanysrtkhkhniviccnchockmm mang nht, hoc khng thch nghi tht nhanh vi tnh th. Minguyutinlstranhginhgaygonhng ngun u t c th bin cc nc ngho thnh con tin v nnnhncacccngtyaqucln.Slunlunc nhng nc chp nhn nhng iu kin d di hn tranh th vn u t: mc lng thp, nhng iu kin lao ng nhc nhn v thiu bo m, nhng chun mc lng lo v mi trng, v.v.Tnh trng cng kh khn hn v nhng tin b dn dp v trng i trong cc ngnh t ng, vi in t v tin hc ang a ti mt tro lu t ng ha cng ngy cng cao khin cho nhn cng r khng cn l mt yu t t n scthuytphclikoutna;ccnckm m mang ang mt dn i mt v kh chin lc. th sau cuc khng hong gn y, bt u nm 2008 v vn cha chm dt hn, cc nc giu mnh cng dn mi c gng , mt mt, gi cc ngun u t li trn t nc h v, mt khc, gii hn nhp khu v gi thng bng cn cn mu dch. Chnh tr n vng, chnh quyn khng tham nhng, con ngi lng thin, x hi yn bnh, trt t bo m, lut php gin d, thu kha nh nhng, nhng iukinalthunli,thtrngtiuthln,ngun nhn lc c knng vhiu nng l nhng v kh chin lc phi c tranh th u t quc t. li thng l Khai Sng K Nguyn Th Hai 30 nhngyutmccnckmmmangkhhi. Trong iu kin kh khn nhng hy sinh bt buc phi c chia s mt cch cng bnh nht, quc gia phi c ngidncmnhnnhmttnhcm,mtkhnggian linivdntnglaichungmicthcchp nhn.Nukhngnhngphnttinhhoanhtvi hi nhng u t tn km nht v gio dc v o to s tm cch di chuyn sang cc nc pht trin. Nh th, iu kin tin quyt l phi c nhng cp lnh o thc s yu nc, ti gii, o c, c kin thc cao v tm nhn xa, c tnh cm dn tc su m v c kh nng thuyt phc nhn dnchpnhnnhngcgngcnthit,nghalhnc lnh o ca nhng nc tin tin. Ngc li, bi cnh th gii mi cng c nhng li im m cc nc km m mang c th vn dng. Mt l, cc ch c ti, d cng khai hay tr hnh, s khng cn c dung dng v nhng lin minh thc h na v s b o thi. Cc dn tc s c ci tri, nhiu sinh lc s c gii ta, cc quc gia s c qun tr mt cch hp l hn, d l sau mt thi gian d dm. T nay h s c v kh chnh khin nhiu dn tc vt hn phn cn li ca th gii: dn ch. S o thi ca cc ch c ti l may mn rt ln cho cc nc chm tin. Kinh nghim cho thy mi ch c ti u c hi. Di nhng chiu bi dnh u tin cho pht trin kinh t, duy tr k lut v trt t, cc ch c ti ch l nhng so huyt tham nhng v lm quyn, cho php nhng tp on lu Khai Sng K Nguyn Th Hai 31 manh, thoi ha km kp nhn dn, ngn cn mi tin b v lm t nc ln bi. Loi b cc ch bo ngc l iu d hn nhiu so vi trc y nhng cng l iu cc dn tc tt hu phi lm thc nhanh trong cuc phn u sng cn ny. Hai l, kinh t tr thnh mi u t hng u ca mi quc gia. S cnh tranh gay gt gia cc nc giu mnh vinhautrongmtthgiimngivthayikhng ngng cng khin cc cng ty ln v cc nc m mang lun lun phi tm nhng th trng mi v nhng vn hi u t mi.Cc nc km m mang nu bit to mt bi cnhxhinvng,nhngiukinkinhtthunli, nukhngblnnvclpsckhnngtmc nhng ngun hp tc rt c li. Bal,donhngtinbvtruynthngvgiao thng vn ti, cng nh do dn s trn tri t cng ngy cng ng, th gii nh li v cc quc gia u tr thnh lin thuc vi nhau v l thuc ln nhau. Mt thc mi ra i theo tri t l qu hng chung ca c nhn loi. Mi quc gia u cm thy nhu cu c sng trong mt th gii khng b e da. Cng giu c v pht trin cc dn tc cng thy cn phi m bo nhng thnh tu ca mnh bng cch ng gp cho mt th gii an bnh v n vng. Do d mun d khng, cc nc giu mnh cngkhngthmcccqucgiakhcsngtrongs bn cng. y khng phi ch l mt bt buc do lng nhn o, m cn do th lin thuc mt thit. Mt th d c th Khai Sng K Nguyn Th Hai 32 l vn mi sinh. Chernobyl khng phi ch l mt tai ha ca ring Ukraine. Cc ng thot khi ti Trung Quc khng phi ch nhim khng gian ca Trung Quc, do khng phi ch l vn ca Trung Quc m l vn ca c th gii. S ph hy rng Amazon khng phi l vn ring ca nc Brazil. Nhng nhim ca vng bin ca mtnclvncanhiunc.Mtthdkhcl phong tro di dn t cc nc ngho sang cc nc giu, t cho cc ncgiu mnh hng lot nhng vn nan gii. Th lin thuc nybt buc cc nc m mang to iu kin gip cc nc chm tin c c hi pht trin. S tng tr ny, d xut pht trc ht t nguyn vng ca cc nc pht trin l khi phi sng trong mt th gii qu nhiu him ha, cng l c may m cc nc thua km c th li dng vn ln. Bn l, nhng i hi v hnh phc v tin nghi ca ccdntcmmangtnglnmauchng,cphn nhanh hn c pht trin kinh t ca h. S gi lm vic ngy cng gim i, lng bng ngy cng tng thm, t l ngi ln tui v ngh hu ngy cng cao, cc chi tiu cng cng v x hi, vn ha, ngh thut, sc khe v tin nghistngcaokotheosgiatngvthukha.D nhin nhng pht minh mi s khng ngng xut hin h gi thnh xung v nng phm cht ln, nhng trong th gii truyn thng hin nay cc pht minh ny nu xut hin cc nc pht trin cng s mau chng c ph bin sangccnckhc.Cuicngkhuynhhngchungti cc nc c mc sng cao vn l gi thnh, t l li nhun Khai Sng K Nguyn Th Hai 33 v phn ti u t ca tng sn lng quc gia chnh lch mtcchbtlisoviccncangphttrin.Trong tnh trng ny, nhn dn cc nc km m mang, v t i hi v tin nghi v tiu th hn, s c kh nng chp nhn nhnghysinhvcgnghnhn,doctrinvng cnh tranh hu hiu vi cc nc m mang, vi iu kin l nhng hy sinh v c gng ny c phn chia mt cch cng bnh khng a ti xung t.. Khai Sng K Nguyn Th Hai 34 III. Vit Nam trc mt khc quanh lch s trng i Dn tc ta ang sng mt trong nhng th thch ln nht t ngy dng nc nhng ng thi trin vng tho b ch c ti v m ra k nguyn dn ch cng ln nh cha bao gi thy. 1. Th thch Trong mt bi cnh quc t thun li thc trng ca chng ta rt bi t v tng lai ca Vit Nam rt bp bnh.Chngtalgiaionctcnh.Khimtnc chmtinbtuvnlnnhhinhpvosinhhot kinh t th gii th s thnh cng hay tht bi ch yu l chctorachaykhngmtlpdoanhnhnng ngha,lngthin,ckinthcvcbnlnh.Sthc khng th chi ci l chnh sch gi l "i mi", m ca v kinh t nhng vn khp cht v chnh tr, ch to ra, trong tuyt i a s, nhng doanh nhn gi lm giu nh hi mi quyn th v kinh doanh bt chnh. Chng ta cng mtdnuthdntr;sngitrongtuilaong khng li v bt u st gim. Chng ta ang i dn vo th c lp. Mc du trn nguyntcnctacquanhbnhthngvimi quc gia v l thnh vin ca ASEAN v nhiu kt hp khu vc, nhng s duy tr ngoan c ch c ti ton tr nhndanhmtchnghablnnnhmttic, nhng vi phm trng trn v nhn quyn v dn quyn, t Khai Sng K Nguyn Th Hai 35 quan liu v tham nhng, s t chi nhng ci t cn thit, cch c x th vng trong nhng giao thip quc t, s l thuc ngy cng l liu v qu ng vo Trung Quc ang c nguy c khin Vit Nam lm vo mt th c lp ln nu khngchuynhngkpthi.VitNamvngmttrong huhtmichngtrnhhptclnvchhin dinmt cchkhngngktrongnhngthtrngquc t quan trng. NgoithngcaVitNamdkhngngkv tm vc khch quan nhng li c vai tr p o trong kinh t quc gia vi trng lng gn gp hai ln tng sn lng quc gia v khin chng ta l thuc nng n vo bi cnh thgii.utclckhiscrtmnhmsaukhi Vit Nam gia nhp T Chc Thng Mi Quc T (WTO) to ra nim tin vo mt s hi nhp thnh thc vo th gii nhng ngay sau st gim lin tc -nh l h qu ca n p v tham nhng gia tng gy tht vng cho cc nh u t - trong khi cc quc gia khc khng ngng vn dng mi sng kin thu ht t bn quc t da trn u th sn c. Chng ta mt mt c hi ln v ang ng bn b mt cuc khng hong nghim trng. Cng nghip b qun l mt cch th vng li cn phi chu s cnh tranh bt chnh ca hng nhp cng lu thu ch yu t Trung Quc. Phn ln cc thit b sn xut li thi, k c nhng thit b mi mua bi cc quan chc tham nhng. Cc doanh nghip nh nc c coi l ch o ca sinh hot kinh t v c dnh phn chnh ca u Khai Sng K Nguyn Th Hai 36 t li cng l nhng doanh nghip bnh hon, trong a s iukhinbicccplnhovagiantrvabtti c ch nh theo tiu chun phe ng, hi l v chia chc. Chngtatthumtcchbitvclngln phm. Sn lng bnh qun mi nm trn mi u ngi ca chng ta hin nay, nm 2015, ch xp x 1.500 USD, ngha l 15%, hay mt phn by, mc trung bnh th gii. th ti sn quc gia li c phn phi mt cch cc k bt cng, i b phn nhn dn ta sng trong cnh ngho kh cng cc. Li tc quc gia qu thp cng vi tinh thn v trch nhim khin chnh quyn b ri gio dc, c s h tng, thit b sn xut v ngay c nhng u ttithiuvvsinhvsckhechodnchng.Gio dc v o to, qu suy sp, hon ton khng c kh nng chun b tui tr trong cuc cnh tranhvithgii.Tnhtrngcaias ccbnhvinVitNamlmtshnhc v mt ti c. Phi nhn thng vo s thc v nhn nhn mt hin trng au lng: chng ta l mt nc ln bi v b tc. Tuy lncngdnth14trnthgiinhngchngta khng c c mt thnh tu khoa hc k thut no, khng mt pht minh, khng mt cng ty tm vc quc t, khng mt tc phm vn hc ngh thut hay ngay c mt thnh tch th thao no c th gii bit n. Chng ta hin l mtnckhngngk.NgiVitNamkhngch ngho kh m cn khng c l do no t ho. V chng Khai Sng K Nguyn Th Hai 37 ta cng l mt trong nhng dn tc cui cng trn th gii vn cn phi chu ngch c ti ton tr v b t chi nhngquynconngicbn,nhquyntdongn lun, t do kt hp, t do bu c v ng c, k c quyn s hu t. Hng triu dn oan b cp ot t sng ly lt trong ut hn. Chtliunhnxcachngtabrchntdo nhng cuc ni chin tng tn ko di v thm khc m chng ta vncha thc c ht hu qu, do tinh thn btdungvthhnmnhngcucchinnyra,do chnh sch phn bit i x ca ng Cng Sn, do chnh lch giu ngho qu l liu v do s nghi hoc ton din ca dn chng i vi cc gi tr c bn ca mi x hi, li cng rch nt hn v s phn ut bt lc trc mt chnh quyn tn bo cai tr nh mt lc lng chim ng.ng thi ti nguyn qunhtca qucgia lcon ngi cng b xung cp mt cch th thm.Sc khe ca nhndnsuynhcvthiudinhdng,thucmenv chmsc.Ccchngbnhtruynnhimnguyhimlan trn mt cch bo ng m khng c bin php ngn chn. Thanh thiu nin b hc hng lot. Tr tu dn tc suy gim nngvisxungcpbitcahthnggiodc.T nghin ht, mi dm, trm cp ngy cng gia tng. Cuc sng kh khn trong mt x hi bng hoi lm con ngi cng ngy cng ri xa cc gi tr cn bn phi c ca mi qucgia:oc,lngthin,thtth,cnc,klut, Khai Sng K Nguyn Th Hai 38 v.v. Di tr, la o, th l tr thnh thng thng trong quan h x hi. Trong thc trng en ti ang ni bt ba him ha c bit nghim trng v khn cp. Trchtlthamnhng.Cnhndnlnchnh quyn u ng rng tham nhng l quc nn v l gic ni xm tn ph t nc nhng c l chng ta cha thc c mt cch y s c hi ca n v trong x hi angckhuynhhngchpnhnnhsngvinnh mtnhmnh.Nangtrthnhmtlutchivmt nh ch. Nhng tham nhng khng th dung tng. N lm h hng tt c. N a nhng ngi bt xng vo nhng chc v quan trng, trao nhng d n ln cho nhng nhm li ch gian tr. N lm hng quy lut th trng, lu manh ha con ngi v bin quan h x hi thnh mt cuc thi ua bp bm. N loi b kin thc, nghin cu v sng to. Nkhinmidnvkhochcngcngnhttr thnh v ngha v v dng. N tn hi c mi trng v c s h tng v bao che nhng nhim v cho php nhng thi cng xy dng v bo tr gian tr. Mt th d l d n B-xtTyNguynvquytnhchoxytnhngl in ht nhn; c hai d n ny u phi kinh t v cn e da sinh mnh t nc nhng vn c p t v c li lnchocccplnhotham.Mtthdkhcls xungcpnhanhchngcahthngcungdmi xy cch y khng lu. N e da c an ninh quc gia bi vnutinmuacttcthkhngcglnunhiu Khai Sng K Nguyn Th Hai 39 quan chc cao cp trong b my nh nc trn thc t l nhngningcancngoi.mchinnayca nc ta n va lm t nc ln bi, va e da an ninh v ch quyn, va khin cc nim quc gia, dn tc mt ht ngha.Nu khngb chn ng n s nhanh chng hy dit t nc. Him ha nghim trng th hai l mi trng. T vi thp nin qua, chng ta lin tc chng kin mt thm kch ccknghimtrngtronglchsncta:lshy hoi nhanh chng ngay chnh nn tng ca t nc. Cy rng b cht ph, b bin, sng ngi v cc mch nc b nhim nng, t nc tr thnh cn ci, hn hn tip theo l lt. Nc khng cn ung c, khng kh khng cn th c. Cha k rc ri hi thi chng cht, cng rnh ng. Ngi thnh ph ra ng phi eo khu trang bt mt v tr thnh xa l vi nhau. nhim t ti mc tn ph sc khe gy thm kch cho mi ngi nht l ngingho,nghalasnhndn.Ncnggytn km ln vyt, lmgim nng sut lao ng v c kh nng khin du khch xa lnh nc ta, th gii ty chay thc phm ca ta. y l mt tai ha kinh khng phi chn ng ngay.Vimtmtdnsmtnghnngitrnmt kilmt vung t sng c v cn li c tr chng ta khngcchnlanokhchnltmitrnglnh sch lm u tin quc gia s mt. t nc trc ht l t v nc,nu t nccn ci v nhim n khng cn sinh sng c na th chng ta cng chng cn g ni vi nhau.Khai Sng K Nguyn Th Hai 40 tnckhngnhngchbhyhoimcnb em bn, rt nhiu vng t c gi tr kinh t chin lc vo tay ngingoiquc,nhiukhurngungunbcho thudihnvtrnthctthucquynkimsot ca nc ngoi. Himhanghimtrngthba,ngthicngl mt quc nhc, l s l thuc qu ng vo Trung Quc. Chng ta hin khng cn ch quyn trn thc t. Tuyn b chung Vit - Trung ngy 21-06-2013 cho thy chnh quyn cngsnkrtnhiuthahipngmtVitNam trong th khng ch ca Trung Quc, nh chp nhn thm d chung du kh (trn thc t l Trung Quc thm d du kh trong vng cquyn kinh tca Vit Nam), TrungQuchunluynvotosquanquniv cnganVitNam.Trmtrnghnclcamkttham kho Trung Quc -ngha l nhn ch th ca Trung Quc- trong quan h i ngoi. Vit Nam khng cn ch quyn. Nhn dn Vit Nam khng th chp nhn. Slthucnykhngchhnhcmcnnguy him. Ngi Trung Quc t ngn xa lun lun nhn cc dn tc lng ging, k c Vit Nam, vi con mt k c, h coi Vit Nam nh mt thuc quc. Vi vn ha nng dn thm t chnh sch truyn thng ca h i vi cc nc ln cn l chnh sch sp nhp, bng bo lc hoc bng di dn. Chp nhn l thuc Trung Quc v vy cng l chp nhn b sp nhp, iu m trong hng nghn nm t tin ta bit bao xng mu chng li gi nc.Khai Sng K Nguyn Th Hai 41 Thot Trung cng l iu kin bt buc nc ta c th vn ln. Chng ta cn thot khi vn ha Khng Gio, mt vn ha n dch v tha ha tr tu m chng ta chia s trong hng ngn nm vi ngi Trung Quc v chnh quyn Trung Quc ang c gng phc hi. Chng ta c rt nhiu iu hc th gii nhng tt c nhng iu chng ta ch c th hc mt cch ng n, thu o v nhanh chng vi cc dn tc khc. Trung Quc cng ging chngtanhngphttrinhnchngta,ttcnhngg chng ta sn xut c h u c, nhng nhiu hn v r hn. l l do khin Vit Nam hin nay trn nhiu mt tr thnh cng xut khu hng ha Trung Quc mang nhn made in Vietnam v khin thm thng mu dch vi Trung Quc ngy cng nng hn.Sau cng Trung Quc ang ngy cng b c lp. L thuc vo Trung Quc l rc ly nguy c b c lp cng vi Trung Quc, s rt kh gia nhp khi Hp Tc Xuyn Thi Bnh Dng v cn c th b c lp ngay trong khi ASEAN. Th gii ngy cng nhn ra Trung Quc l mt mi nguy cn phi ngn chn. Chnh sch ngn chn ny s c kh nng khin Trung Quc suy thoi bi v kinh t Trung Quc ty thuc nng n vo ngoi thng. Mt khc tng trng kinh t l bin minh duy nht ca ch BcKinh,kinhtkhng licngcnghalchschao o.D munhaykhngTrungQuccngskhng cn l mt ch da.Khai Sng K Nguyn Th Hai 42 Nichungthctrngtncangnguyngp, nhng chnh quyn thay v dn mi c gng cu nc li ch c mc ch gi ly quyn lc bng mi gi nhn danh mt ch ngha b th gii ln n nh mt ti c i vi loi ngi v b nhn dn Vit Nam coi l nguyn nhn ca tnh trng bi t hin nay. Nh nc cng sn tht bi trn mi phng din v trong tt c mi a ht, nhng vn tip tc cm quyn nh mt thch vi nhn dn v khng nhng th, cn khng nh quyt tm gi c quyn chnh tr v thi hn. S xc xc t ti tt nh vi hin php 2013 quy nh cc lc lng v trang phi tuyt itrungthnhvingCngSnVitNam,trcc nh nc Vit Nam. Ch cng sn v vy l mt khiu khch hng ngy i vi nhn dn v mt tai ha. Tai ha kodiqulukhinngidn,btlcvchn chng,khngnhngchghtchnhquynmcndn dn mt c lng tin vo t nc. Mi ngi t lun lch tm nhng gii p c nhn cho nhng vn c nhn. Mng c ca rt nhiu ngi Vit Nam ngy hm nay l crikhiVitNamvlmcngdncamtnc khc. Nh nc mt dn c quyn bo lc v tay cc bng ng trm cp v x hi en, v ngy cng mt c quyn thu thu do tnh trng bun lu v tham nhng.Chng ta ang tin dn ti s gii th quc gia. Chng ta phi tht ln ting tht bo ng. Nu ny tip tc, nim quc gia c lc s mt ht ni dung, cc ly khai, t tr s xut hin v tng trng, cc th lc ngoi bang s ngy cngciukinkhuynhlotchngta,trongmtthKhai Sng K Nguyn Th Hai 43 gii m nim quc gia dn tc ang b cht vn. S tn vong ca chnh t nc ngy cng khng chc chn. Chabaogimhimhamtnclnbnglc ny. Mt nc v mt ch quyn, mt cn cc dn tc v nhtlvchmthchnghivimtthgiithayidn dp.Kchbnmtnclsthuakmvthiucch quyn ln nhn quyn khin nim Vit Nam mt dn ni dung v tr thnh nhm chn, munvnimtholmngiVitNamtan bindn,tncgiithtronglngngitrckhi gii th thc s. 2.Trin vng Tnhtrngtnctuynguyngpnhngkhng tuyt vng. Dn ch n gn v chng ta vn c nhng cn bn tt c th v cn c s dng trit cho c gng phc hng mt khi t nc c dn ch. Chng ta c mt ngn ng ng nht trong c nc, mtngnngdhcvkhychuynchmi kinthcvnha,khoahc,kthut.Chngtacng khng b vng mc vo mt tn gio p o no. Chng ta c mt dn s kh ng o, gn 100 triu dn. Dn s ng o ny tuy l mt tr ngi ln cho c gng nng cao mc sng nhng cng l mt sc mnh nh v tr quan trng ca nc ta v bi v ngi Vit Nam ta v bn cht cn mn trn mc trung bnh. Trong qu kh Khai Sng K Nguyn Th Hai 44 chng ta chng t kh nng tip thu mau chng cc khoa hcvkthutminht;sinhvinVitNamthnh cng ng o v m mn trong nhiu cuc thi tuyn kh khn ti mi quc gia trn th gii; cng nhn Vit Nam hc ngh mau chng v c nh gi cao. Nhng ngi Vit Nam di tn ra nc ngoi cng chng t mt kh nng thch ng xut sc vi iu kin sinh hot hon ton mi.C th ni chng ta l mt dn tc kh tinh anh. Mt vn ling nh vy d c b soi mn -v trn thc t b sa st- cng khng th mt hn trong vng mt hai th h. Nu tm ra c t chc x hi hp l con ngi Vit Nam c th phc hi c. V mt khi con ngi Vit Nam c phc hi chng ta s c mt ti nguyn nhn lc rt hng hu. Trong c gng vn ln, khi t nc c dn ch c t chc mt cch hp l, chng ta cng c th khai thc tim nng to ln ca khi hng triu thanh nin tt nghip i hc v cao ng nhng cha c c c hi ng gp. Tui tr tuy khng cn l mt u th caVitNamnhngngunnhnlctrvcoto vn cn rt di do. Trong sut dng lch skh khn ngi VitNam biulmtnguynvngthathitmunginc sng chung vi nhau v xy dng mt tng lai Vit Nam chung. Lng yu nc ca ngi Vit d rt suy gim v tht vng v bc bi vn cn c th khi phc. Dn tc Vit Nam chng t mt sc sng phi thng, thng c nhiu th thch cam go. Chng ta vn cn sc Khai Sng K Nguyn Th Hai 45 vt qua th thch hm nay v vn ln nu bit kp thi trn tnh. Chng ta c mt a l thun li. t ai ca ta tuy hpnhngphnhiu,nngnghipcatanuhotng mtcchhplkhngnhngckhnngsnxut lng thc cho dn chng m cn c kh nng xut cng. B bin ca ta di v p, nc ta nm ngay st nhiu trc giao thng quan trng v ngay gia mt vng ang pht trinmnhmcttc mitrinvngtrthnhmt trung tm kinh t chin lc ln ca th gii. Chng ta c tim nng ca mt quc gia rt ln v du lch, cng nghip v thng nghip.Ln sng dn ch ang tro dng trn khp th gii k c cc nc ng Nam cng l yu t tch cc mi, to ra mt bi cnh ngy cng lnh mnh v vnminh,ctcdngthithcivimingiVit Nam. Chngtaangsngmtthayitduymangrt nhiuhyvng.Nhngcucchinkhclittnpht nc khin ngi Vit Nam thc ci tai hi ca bo lc. Chng ta t ti ng thun rng ha bnh l gi tr ng qu nht trong mi gi tr v ni chin l tai ha ln nhttrongmitaiha.Kinhnghimccchcti gian tr k tip nhau cng em li cho chng ta nim tin mnh m vo t do v dn ch. Chng ta cng chm dt c nhng bn ci v m thc kinh t nhn nh rng chcmtnnkinh tthtrnglycnhtranhvsng kin c nhn lm nn tng l c th thnh cng. S phn Khai Sng K Nguyn Th Hai 46 n chung trc mt chnh quyn tham bo cng c tc dng khin chng ta qun i nhng xung t trong qu kh v hiu rng cn phi ha gii vi nhau, on kt vi nhau chung sc tho b ch c ti, gii quyt nhng vn chung v xy dng mt tng lai chung. Chng ta cng thuhiutrongc,trongtim,trongda,trongthtnhng hu qu bi t ca hn th v chia r. Trn rt nhiu im c bn, tr tu Vit Nam c khai thng. L do quan trng nht chng ta vng lng tin l hunhttcmivn,kcnhngvnnghim trng nht, u l nhng vn ng l khng c. Chng udochcngsnmcvvthcngscgii php nhanh chng mt khi ch cng sn chm dt. Nh vy vn ct li ca ca chng ta l kt thc ch ny.Nhngngaycbitongaigcnycng thay i thng s.ng Cng Sn phn ha. N khng cn mt l tng chung gn kt cc ng vin. th tham nhng, bt ti v v o c cn gy s ganh ght v khinh thng ln nhau trong ton b ng, k c cp cao nht. B chnh tr khng cn quyn lnh o ti cao v mu thun vi ban chphnhtrungng,mtnhchkhngthngtrc nhng li c thm quyn ti hu trong vic ch nh v k lut cc cp lnh o. ng Cng Sn ch cn l mt h cu. Ch nh mt con tu khng cn on thy th v ang chuyn ha t c ti ng tr sang c ti c nhn. Khai Sng K Nguyn Th Hai 47 S chuyn ha ny dinra trong nhng iu kin rt bt li: ng phn ha cng cc, nhn dn th ght trong khi khng c mt nhn vt no c uy tn. Tnh trng ch c th dntissp.TronglchsChuthngchai nguyn nhn chnh a ti s sp ca cc ch . Mt l, cho ti khi tip xc vi Phng Ty, v lp ngi thng tr cp bc qu ng, nht l cp t ca ngi dn; hai l,saukhitipxcvi PhngTy,vchngoanc theo ui mt h t tng qu li thi. Ch cng sn Vit Nam c c hai yu t . N khng th tn ti. Chnykodichotinayv haildo: L do th nht l ch ngha thc tin m cc cng quc,cbitlHoaK,theouitronggnhaimi nm t gia thp nin 1990 dung dng cc ch c ticnli,cbitlTrungQucvVitNam.Nhng ch ngha thc tin ph sn v b gt b, cc gi tr dn ch v nhn quyn dnh c ch ng u tin phi c. L do th hai, cng l l do chnh, l v tr thc Vit Nam khng m nhim chc nng v trch nhim ca mnh l hng dn qun chng. Do di sn vn ha v lch s h thiu tri tim au, thiu tr tu bit, v thiu sdngcmdmtranhu,hocqucoitrng nhngavvquynlicbanpht.Nhnglptr thc c qua i v mt lp tr thc mi ngy cng ng o nhp cuc, trong c mt thnh phn tr thc m trong sut dng lch s Vit Nam cha bao gi c: nhng Khai Sng K Nguyn Th Hai 48 tr thc chnh tr. Nhng ngi tr ny hiu bit hn hn cc th h n anh v khng cn mt o tng no v ch nghavchcngsn.Hkhngcnloayhoaytm cch ci tin ch m hiu dt khot l phi chm dt n. H dm lm, quyt lm v bit lm v ang khm ph ra rng phi kt hp vi nhau trong mt i ng lm; h hiu rng u tranh chnh tr khng bao gi l u tranh c nhn c m lun lun phi l u tranh c t chc. t nc sp thay i v thay da i tht.Cho n nay mt c tnh chung ca cc ch c ti bo ngc l chng thng t ra rt vng chc cho n khi t ngt sp . L do l v s ngoan c v hung bo cachngihimtimontuytnhngthay i v lng tch ly to ra mt thay i v cht. imontuytangtti,nhlnsngdnch mi, nh s xut hin ngy cng ng o ca thnh phn tr thc chnh tr mi v nh thc ngy cng r rt, c bit ngay trong thnh phn cng an v qun i, rng ch khng th ko di lu na v mi ngi nn ng gp thay v tip tay cn tr tin trnh dn ch, lm tc nhn thay v nn nhn ca mt chuyn ha cn c, bt buc phi c v sp n. Hn k dn ch c th rt gn. Nht l nu nhng ngi dn ch bit tranh th lng tin v s hng ng ca nhn dn bng mt tnh cm trong sng v qung i, bng nhng phng thc u tranh hp tnh hp l v bng mt d n ng n lm li v thng tin t nc. Khai Sng K Nguyn Th Hai 49 IV. Nn tng t tng cho k nguyn dn ch Thi i ca cc ch ngha v thc h chm dt. Tnaykhngcnnhngchnlkhngthtli.Tuy vy,mttphpchnhtrtrongmigiaionvncn ng thun trn mt s nhn nh nn tng. Gianhngthayidndpihinhngchnh sch v bin php a dng v phc tp thch nghi vi tnhth,mingicnnmvngnhngchnlann tng, ngha l nhng g khng thay i v gii thch ci ti sao ca cc bin php v chnh sch. l iu kin t nckhngmtphnghngvngidncth hiu v ng gp mt cch c thc vo sinh hot quc gia. Chng ta l mt dn tc ng o v phi ng u vi rt nhiu vn trm trng, gai gc v khn cp, cng vic ca chng ta chc chn l rt phc tp. Chnh s phc tp i hi cc t chc chnh tr phi minh nh nhng chnlactnhchthuyt,chthuytchiutheo ngha khng phi l ch ngha hay thc h, cng khng phi l nhng hc thuyt vi cu trc l lun phc tp, m l nhng kin n gin c coi l ng v c ly lm cnbnchoccchnhschvbinphptrongmtgiai on kh di. ngthuncnbncaTpHpDnCha Nguyn gm nm im sau y: t nc phi c quan nimnhmttnhcm, mtkhnggianlinivmt tng lai chung; th ch chnh tr cho Vit Nam l dn ch Khai Sng K Nguyn Th Hai 50 a nguyn; tinh thn ch o ca c gng lm li t nc l ha gii v ha hp dn tc; t chc x hi Vit Nam phi th hin mt cch tht qu quyt nhng gi tr tin b; c gng pht trin kinh t phi t trn nn tng kinh t th trng v sng kin c nhn. 1.Quc gia: mt khng gian lin iv mt d n tng lai chung Nc Vit Nam ta hnh thnh t ngn xa v c hn hai ngn nm lch s. Tuy vy, cng nh mi nc khc, chng ta mi ch bit n khi nim quc gia, hiu theo ngha mt thc th thuc quyn s hu ca mi ngi, gnythi.Ldolvchnhnimqucgiacngl mt nim rt mi, c khai sinh ra cng vi dn ch. Cho ti khi nim dn ch ra i, cc vng quc ch l ca mt nh vua. Lnh th cng nh ngi dn thuc quyn s hu ca vua v b t di quyn quyt nh c quyn v tuyt i ca vua. t cng nh dn c th i ch mt cch ty tin theo s chuyn nhng gia cc vua cha.Trong bi cnh khng th c cc quc gia ng ngha. S quyn luyn t nhin vi mnh t ca t tin v nhng ngi quen thuc cha phi l tinh thn dn tc hay lng yu nc. Ngi dn khng c thm quyn no trn tncthcngkhngctrchnhimnoivit nc. thc dn ch bin cc vng quc thnh nhng qucgiavlnntngchomtnhnc,haychnh quyn, ca dn, do dn v v dn. Khai Sng K Nguyn Th Hai 51 Khc hn vi cc vng quc dn dn hnh thnh vi thi gian, quc gia l mt thc th bao gm mt lnh th, mt chnh quyn, mt di sn vn ha lch s v nhng con ngi bnh quyn gn b vi lnh th , chp nhn chnhquyn,chiasdisnlchsvvnhav, quantrnghnht,chpnhnxydngvchiasvi nhau mt tng lai chung. Quc gia trn mi ngi v l ca chung mi ngi. Cng vinim qucgia nh l mt thc thca chungminginhngcnglcamingixut hin mt thc cng ng theo mi ngi khng th hon ton t gii quyt ly mi vn c nhn ca mnh, tri li s thnh cng hay tht bi ca mi ngi cn ty thuc vo mt quc gia m mi ngi t nay va c bn phn va c quyn li li va c thm quyn ng gp bo v v thng tin. thc cng ng ny n lt n to ra lng yu nc, mt tnh yu i vi nhng ngi thn thuc,nghnhvcngphnuvimnh.Lngyu nc ny khng th b ng ha vi tinh thn bi ngoi ca ch ngha dn tc hp hi. Nh nc dn ch, t nn tng trn nim quc gia, l tin b v i nht ca loi ngi trong cc th k 17 v 18. Nhng nh nc - quc gia ny v c t chc khuynkhchvnnhnshngngtdovt nguyn ca mi ngi gii ta sinh lc, kin v sng kincatondn,thcymitinbkhoahc,k thut, trit hc, vn ha v ngh thut v khin cc nc Khai Sng K Nguyn Th Hai 52 phng Ty vt xa hn phn cn li ca th gii. Trong chiu su, l do chnh khin cc nc phng Ty t ngt gia tng sc mnh l s khm ph ra nim quc gia. May mn hn nhiu dn tc khc, ngi Vit Nam c mt truyn thng sng chung lu di v n vng do iu kin a l c bit. Phn t lu i cachngta, min Bc, c vch ni dy c v pha Bc v pha Ty bao che trong khi pha ng ta lng ra bin c. Nh tnh trng bit lp m bin gii cng nh cu to nhn vn ca ta khng thay i bao nhiu trong nhiu th k. Do m thc cng ng v s quyn luyn vi qu cha t t rt cao v c th lm nn tng cho mt thc quc gia v dn tc rt mnh. Nhng do s thiu ht t tng chnh tr, chng ta ch bit n nim quc gia, nh l mt thc thcachungmingidn,mtcchmunmng. Chngtachbitnnimqucgiavolcangb ngoi bang thng tr. T n nay chng ta lin tip chu ng nhng cuc chin -phn ln l ni chin- v nhng ch c ti. Chng ta cha bao gi c dn ch, yu t nn tng ca quc gia v dn tc, do chng ta cha xy dngcmtqucgiangnghavcngchavn dng c sc mnh thc s ca mt dn tc. Nu cc nh nc - quc gia l nguyn nhn to ra sc mnh v s phn vinh ca cc nc u M th s thiu vng ca chng cng gii thch s thua km v nhng au kh ca nhiu nc trong c chng ta. Khai Sng K Nguyn Th Hai 53 Cc nh nc - qucgia mnh v c ch li lnv chng c quan nim mt cch ng n. Quc gia l ca mi ngi v trn tt c. Nh nc, hay chnh quyn, ch c s mnh phc v quc gia, do phi trong v di quc gia. Nh nc khng phi l cu cnh m ch l cng c v v th ch cn c to dng v duy tr mc thc s cn thit. Quc gia mi l cu cnh, m quc gia trc ht l tp th nhng ngi cng dn t do v bnh ng. Nh nc khng c quyn li ca ring mnh m ch bit quyn li ca quc gia, trong khi quyn li ca quc gia do ton dn quy nh sau mt c kt ng n nhng kin c nhn c by t mt cch t do. V c bn nh nc-qucgialdngcthchinngthunxy dng tng lai chung ca nhng con ngi t do. Chnh v th m nh nc y mt mt ng vin c s ng gp ca mi ngi v, mt khc, bo m mi ngi pht huy ti a kh nng ca mnh v ng gp ti a vo phc li chung. Chng ta, cng nh nhiu dn tc khng may khc, thuakmbivchngtakhngccnhngnh nc nh th. Ngc li, cho n nay chng ta ch c nhng nh nc ca ring mt tp on cm quyn thay v ca mi ngi. Nhng nh nc c quyn li ca ring mnh v ch bit quyn li ca ring mnh cho nn ch c u t gi ly quyn lc ca mnh bng mi gi ngay c nu phi gy nhng thit thi ln cho dn tc. l nhng nh Khai Sng K Nguyn Th Hai 54 nc khng ch thay v phc v quc gia, nhng nh nc coi dn chng l i tng kim sot v s dng thay v l nhng i tng bo v v phc v. Chngtahinangngtrctnhtrngcbit nghimtrngbivchngtachaxydngxongmt quc gia ng ngha trong khi nim quc gia ang b xt li v vt qua. Nh th chng ta va phi nhanh chng xy dng mt quc gia ng ngha li va phi ng hn vitnglai,nghalxydngkpthiqucgiaVit Nam theo ngha m n s phi c. Dosbngncaccphngtingiaothngv truyn thng, ng thi vi nhng trao i dn dp v s bnh trng ca nhng t tng mi,ccyu tcu to truyn thngcatinhthnquc giadntcthayitrng lngtngi. Cm gic yn tm trong s gn gi, s lo s ci l v ngi l, lin h huyt thng, s rng buc vi lch s v vnhactruyn,squynluynvimnhtquen thuc, s thoi mi trong vicgiao tip vi nhng ngi cng mt tp qun v np sng, v.v. ttc u tr thnh khngquantrngvngycngkhngquantrngtrong mt th gii cho php s trao i trc tip v tc khc, k c lm vic chung, gia nhng con ngi hai u tri t v trong con ngi di chuyn v tip xc thng xuyn, thu nhn hng ngy loi thng tin, hnh nh v kin. Qu t l qu hng b nh chung ca c loi ngi Khai Sng K Nguyn Th Hai 55 v hnh phc c nhn tr thnh gi tr cao nht. Nhng tnhcmtruynthngnggptoratinhthn qucgiadntcngycngbcltnhthcuv hn hp ca chng. Mt khc vai tr v ch ng ca quc gia cng b cngphtmipha.Tbnngoi,vinhngkthp khu vc to ra mt khng gian hot ng ln hn, t bn trong do nhng i hi ca cc c nhn v cc cng ng sc tc, v t c trong ln ngoi do s bnh trng nhanh chng ca cc cng ty a quc m vai tr v trng lng ngy cng gia tng. Trong bi cnh , nhng l do rng buc con ngi vi t nc d nhin phi thay i v trn thc t thay i. Con ngi ch cn rng buc vi t nc v t nht mt trong ba l do: v t nc bo m cho mnh nhng che ch v quyn li c bit, v t nc em li cho mnh mt ngun hnh din hay, mt cch gin d, v t nc l ca mnh. Trong cc yu t cu to ra quc gia, lnh th khng cn gi tr tuyt i, con ngi c thyu nc v ng gp cho t nc d sng bt c ni no. Di sn lch s, vn ha v ngn ng cng gim tm quan trng. Chnh quyncngkhngquantrng.Quannimmttquc thinglingmmingiphiphctng,tnknhv phc v mt cch khng iu kin licng li thi. Cn linhngconngivdntnglaichung, hai Khai Sng K Nguyn Th Hai 56 yutcutocaqucgiamtmquantrngngycng tng ln. Nhth,mtqucgiachcthtntinuc quan nim khng phi nh mt chng tc hay mt qu kh m nh mt khng gian lin i gia nhng con ngi hiu nhau, qu trng nhau v hp tc vi nhau xy dng v chia s mt tng lai chung. Quc gia nh th ch yu l x hi dn s vi k c ca n, vi nhng vn phi gii quyt ca n v vi nhng d nh tng lai ca n.Nh nc trong v di quc gia vi smngphcvqucgiachonnnhnccvaitrphcvchkhngkhngchx hi dn s. Mt t nc c hiu nh th vn cn kh nng rng buc ngi Vit Nam vi nhau v vn rt cn thit cho mi ngi, ng thi cng l mi trng thun li cho nhng hp tc. t nc y s c li cho mi ngi bi v s l mi trng pht trin t nhin cho mi ngi. t ncyslngunymtrmingichngtaxy dng i mnh ng thi cng nhau xy dng mt nim t ho chung v gia tng phc li chung. t nc y cng s l mt ch da tnh cm cho mi ngi hnh phc ctonvn.tncyphilcamingich khng phi l ca ring ca mt th lc hay ng phi no. l quan im ca Tp Hp Dn Ch a Nguyn v t nc Vit Nam. Nim tin ca Tp Hp Dn Ch a Nguyn l ch c mt quan nim v quc gia nh vy mi Khai Sng K Nguyn Th Hai 57 c th em li cho mi ngi Vit Nam l do yu nc v chung sc dng nc, ngha l mi cho php Vit Nam tn ti v vn ln. 2.Dn ch a nguyn thotkhibtchinnayvhinhpvoth gii tin b, c th ng vin mt cch huhiu mi sinh lc quc gia vo c gng vn ln mu tm mt ch ng xng ng trong cng ng quc t, Vit Nam khng c chn la chnh tr no khc hn l mt th ch dn ch a nguyn. Dnchanguynkhngnhnglchnlahin nhinchoVitNammcnlhngittyuca th gii. Cuc tranh ci gay go nht trong th k hai mi l cuc tranh ci v dnch. Hng chc triu ngi trn khp th gii thit mng v nhng xung t gy ra bi cuc tranh ci ny.Vnctlillmthnongidnquyt nhvnmnhtnc,vnhiucngthcc ra v th nghim. Cuc tranh ci ny hin nay chm dt. Ch ngha Mc-Lnin v m hnh "dn ch x hi ch ngha" m n xng hon ton sp . Cc ch cng sn cn li ch cn l nhng ch c ti bo ngc thun ty. M hnhdnchtnn tngtrntdo cnhn thng v mt l thuytvcngthngtrnthct.Khai Sng K Nguyn Th Hai 58 Slng ccncdnchpovanggiatng nhanh chng. Nhiu ngi ni nn dn ch kiu phng Ty, m hu ht cc dn tc trn th gii chp nhn l ng, t nhin c a nguyn. iu ny c phn ng, nhng cm t "dn ch a nguyn" c ngha c bit quan trng ca n,nhtlivingiVitNamtronggiaionhin ti. N ni ln mt tinh thn, mt thi v mt l tng. Tinh thn l tinh thn bao dung v khoan nhng, tn trng mi ngi v mi kin. Thi l thi bc b thng thn mi hnh thc c ti chuyn chnh, k c, v nht l, th "dn ch" bp bm mnh danh l "dn ch tp trung" hay "dn ch x hi ch ngha" dnh a v c tn cho mt ch ngha v mt tp on lnh o.L tng l l tng xy dng t nc Vit Nam c ch ngxng ng v ngang nhau cho tt c mi ngi.angchaphilanguynnumikhuynh hng khng c nhn nhn mt ch ng ngang nhau. Trong nhng ngy c on v gio iu nht ca n, ch cng sn Vit Nam c lc cng c ba hoc bn ng, nhng khng phi v th m n c a nguyn. a ng chlyutcn,nhngcha,caanguyn.a nguynlmttinhthn,trongkhiangchlmt con s. Trong cuc tranh hng vi phong tro cng sn, cc nc phng Ty ly mt quyt nh v cng to bo Khai Sng K Nguyn Th Hai 59 l thay v co cm li trong mt k lut t v x cng li pht trin ti a nn dn ch ca h, m nt m nht l s tn trng mi khc bit trong x hi, v h dn dn tin ti dn ch a nguyn. Tuy vy nhiu th ch t bn phng Ty cha phi l nhng nn dn ch a nguyn ng ngha. CcncphngTyvonhngmcanguyn khc nhau. Dn ch a nguyn l s hi nhp v ng dng trit l a nguyn vo i sng chnh tr. Cn bn ca trit l anguynltinhthnbaodung,lsnhnnhnvtn trng mi khc bit trong x hi. D nhin tnh a nguyn c trong mi x hi v nu mun ngy bin th x hi no cnganguync,nhngiucoltritla nguyn thay v coi s hin din ca nhng thnh t khc bit nh mt thc ti phi nhn nhn v khc phc, li coi nh mt l t nhin, mt s phong ph cn c khuyn khch v khai thc. l mt phong cch sinh hot chnh tr. Dn ch a nguyn l dn ch nhng khng phi dn ch no cng l dn ch a nguyn. Dn ch a nguyn l mt h thng chnh tr mi vi nhngctnhbtbuccan. Tac thnhnmnh nm c tnh: Mtl:dnchanguynnhnnhnvtntrng chngvtingningangnhauchomingithuc mi thnh phn x hi, mi sc tc, mi tn ngng v mi khuynhhngchnhtr.Dnchanguynlnnmi Khai Sng K Nguyn Th Hai 60 phn bit i x, n chng i quyt lit ch c ng. Mt cch c th bn hin php ca mt th ch dn ch a nguynkhngthchangbtcmtquy chiu no v mt chnh ng, mt ch ngha hay mt tn gio. Hai l: ngoi nguyn tc phn quyn phi c trong mi nn dn ch xng ng vi tn gi ca n, dn ch a nguynihitnquyntntrngskhcbitgia cc a phng. Mt chnh quyn d xut pht t bu c tdoinacngkhngphildnchanguynnu phn ln quyn hnh tp trung trong tay chnh quyn trung ng.Trongmtthchdnchanguynccchnh quyn a phng, do nhn dn a phng bu ra, phi c nhng quyn lut nh rng ri t chc cuc sng ph hpvibicnhringcamivng.Mivngphic din tch v dn s mc tha ng c th l nhng thc th tm vc t qun c v pht trin c. Nhthmtsnguynnhnxungtstnhinc gii ta. Cc sc tc t ngi s c c ting ni ng k ticcaphngmhtptrungngo.Ccchnh ng khng c c a s trong cc cuc bu c ton quc vncthnmcchnhquyntinhngaphng ni h c tn nhim. Dn ch a nguyn lm nh i mi cng thng chnh quyn - i lp, cp trung ng cng nh cp a phng, v xa b mi xung khc "c lm vuathualmgic".Tnquynatihlunlchnh quyn trung ng khng cai tr trc tip m ch m nhim cc s mng quc phng, ngoi giao, tin t v iu hp ccaphng.Mtvaitrkhccachnhquyntrung Khai Sng K Nguyn Th Hai 61 ng l thc hin cc cng trnh c s h tng trn quy m cncvtrgipccchngtrnhaphngng khuyn khch. Bal:dnchanguyntnntngtrnxhi dn s. Bn cnh cc chnh ng, cc cng ng sc tc, a phng v tn gio, cc hip hi cng dn t chc theo ngnh ngh, quyn li, nhn sinh quan, s nguyn, u t, v.v.chotngclpvichnhquyn,cnhn nhnmtchngtrngyu,cctingnivnh hng trong sinh hot cng nh trong s tin ha ca x hi.Nh nc t coi mnh l c s mng phc v x hi dnschkhngkhngchxhidns,khngnh ot sinh hot thng ngy thay cho x hi dn s. V mt kinh t, iu ny c ngha l nn kinh t quc gia phi t nn tng trn cc x nghip t, khu vc quc doanh phi cgiihnmctithiuvnukhngcthcng hay. Mt x hi dn s mnh v a dng l bo m nht chc chn cho s chuyn ha thng trc, t nhin v lin tc ca x hi, trnh nhng xo trn t ngt v y v ca cc cuc cch mng. Bn l: dn ch a nguyn knh trng cc thiu s v lun lun mu tm tha hip. Trong mt th ch dn ch anguyn,nguyntcthiusphctngaskhng c s dng mt cch t ng v my mc m ch c dngtisaukhitndngmicgngtmng thun. Dn ch a nguyn chng li mi hnh thc chuyn chnh,kcchuynchnhcaas.Bnhthngtrong Khai Sng K Nguyn Th Hai 62 mt th ch dn ch schnh ngca mt chnh quyn da trn kt qu ca cuc bu c cui cng, nhng trong dn ch a nguyn s chnh ng ca mt chnh quyn cn nmctrongsthnhkhntmngthuntrongmi quyt nh quan trng. Nm l: dn ch a nguyn trong bn cht ca n tn trngmithnhphndntc,khngchpnhnhysinh mt thnh phn no v khng th cho php mt thnh phn nybcltvchpmtthnhphnkhc.Vthdn ch a nguyn coi rt trng lin i x hi v khng th i i vi ci thng c gi l "t bn rng r". Lin i xhicngliukinphicnuidngvtng cng tinh thn quc giabivgianhngngic mcsng,npsng, quantmvavxhiqukhcbittnhngbo cng lm ch l l thuyt. Cng bng x hi tuyt i hiu theo ngha xa b mi chnh lch, co bng, chia u l iu khng th c v cng khng nn c. iu c th c v phi c l mt chnh sch lin i x hi bo m cho mi ngi s bnh ng trcphplutvkhnngthnhcngngu,ng thi nng nhng ngi yu km hoc thiu may mn. Trongmtthchdnchanguyn,nhnc khng cn l ngi ch huy tuyt i. Vai tr ca nh nc lmnhimbachcnng:trngtitrongccquanh gia cc thnh t ca x hi, ch ti nhng vi phm, v ha gii nhng i hi mu thun ca cc thnh phn dn tc. Khai Sng K Nguyn Th Hai 63 Nh nc ha gii thay v nh nc ch huy l nt m ca dn ch a nguyn. N phn bit hn dn ch a nguyn vi cc ch chuyn chnh, nhng n cng khin dn ch anguynkhcvinhiuchdnchtrong chnhquynvncnthamvngnhotthaycho x hi dn s. Vi s tn trng mi khc bit, vi vai tr nn tng ca x hi dn s gm v s cc cng ng, hip hi cng dn v cc x nghip, vi t chc chnh tr tn quyn, x hianguynlskthpvcngphctpcavs lin h an xen. Mt xhi phc tp nh vych c th tn ti c vi nhng lut l r rng, minh bch v c p dng trit . Nh nc trong mt th ch dn ch a nguyn ch c th l mt nh nc php tr. Nh nc vn minh no cng phi lmt nh nc php tr nhng nh nc dn ch a nguyn phi l mt nh nc php tr ton vn. V mun php lut c tn trng th n phi ng, ngha l c lp ra bi nhng i din thc s do dn bu ra v ch nhm phc v quyn li chung; cu cnh ca n l quy nh s th hin cc quyn t do c nhn trong sinh hot x hi. Nhn vo thc trng Vit Nam, nu c mt iu m chng ta c th qu quyt th l vi tnh trng hn th chngcht,khnghongnimtinvthiungnhtv lptrnghinnaykhngthptmtlclngno hay mt ng li no m khng gp s chng i mnh m.ThchVitNamtnglaiphilmtthchtn Khai Sng K Nguyn Th Hai 64 trngmikhcbit,dnhchngvtingningang nhau cho mi ngi v cho mi ngi. Th ch ny do bt buc phi l mt th ch dn ch a nguyn. Khng th vin c dn ta cha kinh nghim dn ch, tinh thn k lut cn cha cao, lng ngi cn phn tn,v.v.chorngdnchlmtxaxphmivi Vit Nam. Nh vy phi chng chng ta nh phi tm thi chp nhn mt phn lng c ti no ? tr li cu hi ny, chng ta ch cn so snh nhng thnh tu ca cc nc dn ch vi thnh tch ti t ca cc ch cng sn, nhnvonhnggmccchcticnhhu tng em li cho cc nc Chu , Chu Phi v Chu M La Tinh. Nhng ngc li cng khng nn ng nhn v bn chtcadnch.Dnchkhnggiiquyttckhcv ton b vn pht trin. Thnh cng ca mi ch i hi nhng chn la ng n v nhng con ngi c kh nng. Dn ch khng em cm o v s phn vinh pht khng.Dnchkhngthaythchonhngchnlav nhng con ngi. Nhng dn ch l mt phong cch sinh hot cho php t cc vn mt cch ng n v chn la mt cch ng n nhng ngi c trch nhim. Dn ch,vnhtldnchanguyn,cnglmtphng thctchcxhicho phpphthuytritkinv sng kin, ng lc c bn nht ca tin b. V th mc dn ch quyt nh mt gii hn trn cho pht trin. Dn ch cng cao, kh nng pht trin cng cao. Khai Sng K Nguyn Th Hai 65 Ngc li, cc ch c ti cm cn kin v sng kin, ngn chn tin ha ha bnh v lin tc ca x hi, dung tng tham nhng,bt cng v lm quyn,v do ngn cn pht trin. Chng ta cn cnh gic l khng th c nhng ch c ti sng sut bi v nn tng ca mi chctilskiucngbnhhoncamtngi hay mt nhm ngi t ngh rng h thng minh suy ngh thay cho c mt dn tc. H khng nhn thy s phc tp ca cc vn v cng khng nhn thy s nng cn ca chnh mnh. Ngi c ti trc ht l mt k u m. Vli,nuquanst,tacththyhuhtcctpon c ti u thiu vn ha. D nhin dn ch a nguyn khng th em li tt c mi phc li ca n trong nhng iu kin dn tr, x hi v kinh t cha tt p, nhng ngay c trong trng hp ny dn ch a nguyn vn cn hn xa c ti. Chng ta khng nh: dn ch a nguyn thc s v ngay tc khc. c dn ch a nguyn thc s, iu chng ta phi lm trc ht l xa b nhng hn th do mt qu kh m mu li v c mt chnh sch phn bit i x nui dng sut thi gian qua. Ha gii dn tc l mt bt buc ca hon cnh lch s. C nh th chng ta mi c th chp nhnnhau, nhn li vi nhau v tha li cho nhau, chung sngvinhauvbttaynhauxydngmttnglai chung. Cn nu khng a nguyn cng lm ch c ngha l Khai Sng K Nguyn Th Hai 66 tm thi chu ng ln nhau do mt so snh lc lng cha ng ng. a nguyn m khng c ha gii dn tc nh vy ch l a nguyn bnh hon, ch chun b cho mt s thanh ton ln nhau. Ngc li dn ch a nguyn cng l iu kin cn c th c ha gii dn tc thc s. Ha gii m khng c a nguyn chnh tr cng ch l ha gii bp bm, ha gii trong s khut phc ca k b tr trc k thng tr, ngha l mt ha gii khng th c. tnctakhngphichcnhnghnthdo chin tranh li. Cn c v s nguyn nhn chia r m chng ta khng gii quyt c v khng thc c hayvhoncnhchachophpgiiquyt.Nhngcch bit v tn gio, a phng, sc tc, giu ngho, nhn sinh quan, chnh kin, v.v. khng thiu, v v khng c gii quytnnngycngtrnntrmtrng.Dncha nguyn, do tinh thn bao dung v m thc tn quyn ca nlgiiphpgipmithnhphndntcucch ng v ting ni, v do c th chp nhn ln nhau, sp lignnhau,hahpvinhaucngxydngmt tng lai Vit Nam chung. Khng ai ph nhn rng a nguyn l mt l tng p, p n ni cc ch c ti, d b khn n v n, cng khng dm ph nhn n mt cch dt khot. Dnchanguynangtrthnhngthuncn bn ca dn tc ta trong cuc hnh trnh v tng lai. cnglhngittyucamidntc.Nhngngi Khai Sng K Nguyn Th Hai 67 tranh u cho dn ch a nguyn c quyn t ho v mnh ang theo ui mt l tng p v cng c quyn lc quan vmnhangtranhuchomtlptrngnhtnhs thng li. 3.Ha gii v ha hp dn tc Tronghnbnthkqua,ktkhihMccp ngi nh L hi u th k 16, nc ta lin tip i t cuc chin tranh ny n cuc xung t khc. t nc b chia ct nhiu ln trong hn hai th k, b h v b t di nhngchhnhchnhkhcnhautronggnmttrm nm. Chin tranh, ni lon, tr th, bo on, bch hi l nhngyutthngtrctronglchscnicata.Khc lit nht l cuc chin sau cng 1945-1975 trong ln u tin chng ta xung t vi nhau c v thc h, v sau phe chin thng thi hnh chnhschbtvhnhc,cngvivsbinphp phn bit i x. Do hon cnh lch s, cht liu nhn x ca chng ta b tn thng nng n. Nhng v i hi mt thi gian hn gn rt lu di, do tinh thn cn bn ca mi chnh sch cho nhiu th h ti s phi l ha gii v ha hp dn tc. Ha gii dn tc xa b nhng hn th v him khch ca qu kh i n ha hp dn tc trong c gng xy dng mt tng lai chung. Trong mt thgii thayi dn dp nh hin nay, quc gia no cng phi chu nhng xo trn khng ngng. Ngnh ny tin ln trong khi ngnh kia suy thoi, khu vc Khai Sng K Nguyn Th Hai 68 nybnhtrngtrongkhikhuvckhctrtr.Nhng chnh lch x hi lin tip xut hin v cc chnh sch d hon chnh n u cng khng th no tha mn c tt c mi ngi. Cho nn quc gia no, dn tc no cng lin tc phi ha gii vi nhau v cc mi xung t quyn li v cng thng lun lun xy ra. Ha gii tr thnh trit l iu hnh quc gia. Ha gii l bt buc ca mi dn tc d trnh novclchsno.NhngdntcVitNamlmt trong nhng dn tc cn ha gii hn c.Chng ta cn ha gii cng ng quc gia ni chung vi ccsctctngicmttrntncnyt ngymncvlunlunbchpvhthitrong sut dng lch s. Chng ta cn ha gii cc tn gio, nht l Pht Gio v Cng Gio, hai tn gio b cc nh cm quyn Vit Nam cng nh ngoi bang bch hi, n p, phn bit i x v t vo th i u vi nhau. th, cc him khch, hu qu ca mt hon cnh lch s trong c hai tn gio u l nn nhn, thay v c gii ta cn i khi b thi phng v khai thc cho nhng tham vng bt chnh. ChngtacnhagiivhahphaiminNam- Bc thng xuyn b chia ct v t vo th tng tranh v k t 1975 b chia r bi mt chnh sch khng khc g mt s chim ng ca ng Cng Sn. Khai Sng K Nguyn Th Hai 69 Chng ta cn ha gii t nc vi cng ng ngi Vit hi ngoi phi b ngi thn, ti sn, m m t tin raivkhngthchpnhncmtchnhquynh khc, phi chu ng nhng kh au v mt mt rt ln do hi tc, sng gi v cng an. Chng ta cng cn ha gii ngi Vit Nam vi t nc Vit Nam. Phi nhn nhn rng lm ngi Vit Nam cho n nay l mt iu khng may. t nc ch l hy sinh. Hn th na, cc tp on lnh o k tip nhau cn nhn danh t nc phm nhng ti c rt nghim trng. D nhin, t nc khng ng ha vi ngi cm quyn, nhng vn c th hin qua ngi cm quyn. V th,khitrongmtthigianqudichcnhngngi cm quyngian tr haybo ngc, hay vagian tr va bo ngc, th chnh hnh nh ca t nc cng b tn hi v lngyu nc cng b suygim. Hagii ngi Vit Nam vi t nc Vit Nam l iu phi lm phc hi lngyunc,mtyutkhngththiunuchngta cn mun mt tng lai cho Vit Nam. Mun nh th nh nc, ngi i din t nc, phi l mt nh nc khim tn, hin ha v lng thin. T quc Vit Nam phi c cm nhn nh mt tnh yu v mt d n tng lai chung. Nhng gn nht v cng au n nht, chng ta va tn st nhau trong mt cuc tng tranh ko di ba mi nm. Cuc chin ny l mt cuc ni chin v tuyt i a s nhng ngi ch trng, nhng ngi cm v kh tn Khai Sng K Nguyn Th Hai 70 st nhau v nhng nn nhn u l ngi Vit. Mt cuc ni chin h nhc v c hai phe lm chin u nhn mnh lnhvphngtintncngoi.SkinngCng Sn Vit Nam khng nhn nhn y l mt cuc ni chin ch lm cho tnh ni chin khc lit hn v h khng nhn nhn c t cch ng bo ca nhng ngi trc mt. Cn thc rng ni chin tn ph hn hn chin tranh vi nc ngoi bi v ngoi nhng thit hi sinh mng v vt cht n cn hy hoi c tinh thn dn tc v ch sng chung, ngha l chnh nn tng ca quc gia. Cho ti nay cha c dn tc no tr li c bnh thng trong vng mt hay hai th h sau mt cuc ni chin, ngayc vi nhng c gng ha gii tn tnh v d ni chin ch ko di vi nm. Cucnichincachngtadivkhclithnnhiu. Nhng vt thng vn cn chy mu v thay v c hn gn b trm trng ha bi mt chnh sch phn bit i x th bo sau . Trong cuc xung t va qua chng ta khng c chn la tt no. Chng ta ch c nhng chn la au bun, gia ci d v ci m mt cch ch quan chng ta thy l cn d hn. Chng ta ch chu ng ch khng lm ch cc bin c. Rt t ngi Vit Nam no thc s tranh u cho ci m mnh a thch. Trong tuyt i a s, ngi Vit Nam, quc gia cng nh cng sn, ch chng li phe m mnh thy l cn ti t hn hng ng mnh ang ng.Ngikhngchungcsthintcacc chnh quyn quc gia th ng vo hng ng cng sn, mc du cng bit bn cht bo ngc ca n, cn ngi thy Khai Sng K Nguyn Th Hai 71 rng t nc lt vo tay cng sn l mt tai ha qu lnthngvohngngqucgia,mcducngchn ght s ti d ca n. Anh em rut tht, bn b thn thch ch v mt s lng nh nng nh khc nhau, hay chbhoncnhxy,thmchbbtbuc,mphi quay lng li vi nhau, mt st nhau, bn git nhau. Cho nn, ngoi nhng v v vt cht v sinh mng, cn c mt v ln hn trong lng mi ngi Vit Nam. ri, k th thua trn, b t y v nhc m, ngi th nhn ra tt c nhng hy sinh ca mnh ch l ng gp cho mt cng trnh p ph t nc. Chng c ai c l do g bt liai,ttcchngtauthtbibbng.Chngtaulnnnhn.Chngtaphibttaynhaucnglm li lch s. Thchtrcmtchngtalmttponcm quyn gy v trm trngcho t nc, tht bi trnttcmiphngdinvtrongttcmiaht, nhng vn xc xc t cho mnh c quyn cai tr t nc v thi hn v n p th bo mi ting ni i lp, d l nha.Tponnydngmibinphpngnchn ha gii v ha hp dn tc v h bit rng ch c th duy tr c s thng tr ca h nu dn tc Vit Nam bt lc v hn th v chia r. Khng nhng khng xoa du nhng vt thng ca cuc chin h cn m rng him khch ti nhiu thnh phn dn tc v ko di hn th ti th h va ln ln bng nhng bin php n p chnh tr, xp loi dn chng v phn bit i x. Khai Sng K Nguyn Th Hai 72 Ngyhmnaykhtvngcatuytiasnhn dn Vit Nam l dn ch. Nhn li anh em, nhn li bn b phi l tinh thn ch o ca mt tp hp dn tc mi, trong khng c k ng ngi sai m ch c nhng ngi anh embnhngcngngmngichotncvcngkt hp trong mt cucvnngdn ch.Ha gii vhahpdntc chnhliukinctliclpvnhbitp on c ti ngoan c. Nhng vt ln trn nhng si ng nht thi, ha gii v ha hp dn tc cng l mt on tuyt lch s cn thit b gy ci vng lun qun ca hn th v chia r giam hm chng ta t nhiu th k qua, nht l t na th k nay. y l mt on tuyt lch s rt kh khn v nim ha gii dn tc hon ton thiu vng trong tp qun chnh tr Vit Nam. Trong gn tm th k, k t nh Trn, nhctngc,truditamtc,tiudittonbvnl nhng bin php c ngi cm quyn s dng thay cho ha gii. Dn dn cch ng x hung bo n r vo tm l tp th v lm cho nim ha gii tr thnh xa l ivingiVitNam.Vthnhiunginirng dn tc Vit Nam khng c nhu cu ha gii trong khi thc s chng ta l mt trong nhng dn tc cn ha gii nht. Chnh v thiu tinh thn ha gii m chng ta b t hm trong hn th.Ci vngoan nghit khin chng ta khng ng vin c mi sinh lc ca t nc vn lnvgiithchtisaochngtaphiqunquimi trong ngho kh v thua km. Khai Sng K Nguyn Th Hai 73 Hagiivhahpdntcliukincncho thng li ca cuc vn ng dn ch hin nay v cng l iu kin cn cho thnh cng ca c gng phc hng t nc ngy mai. Thc thi ha gii dn tc khng phi ch n thun lmttnhcmmcn ihinhngbinphpcth. Nh nc Vit Nam tng lai s t con ngi t do lm i tng phc v cao nht. Nh nc Vit Nam tng lai s coi a nguyn nh mt gi tr nn tng. a nguyn v mi mt tm linh, vn ha, chnh tr, kinh t, x hi. Nh nc Vit Nam tng lai s ch ti nghim khc mi ngn ng v thi xc phm vi mi sc tc, mi cng ng, mitnngng,miquanim.Ngclinhncs khuyn khch v gip tn tnh mi sng kin v c gng emmingiVitNamthucmivng,misctc, mi tn gio, mi nhn sinh quan, mi chnh kin n gn nhau hn trong tinh thn tn trng mi khc bit. Nh nc Vit Nam tng lai s phi phc hi danh d cho nhng ngibhnhc,phibithngthithi,dchl mt cch khng y , cho nhng nn nhn m khng to ranhngnnnhnmi.Xabhnthcnghals khng c nhng v n chnh tr, ngc li s c mt o lut cm nh nc truy t bt c ai v chc v m h gi, tr khi h vi phm mt cch rt nghim trng ngay chnh nhng lut l ng hnh lc h ti chc. Mi cng dn c quyn t co nhng h hip m mnh l nn nhn,vnhncsxlnhngtranhtng nhnhngKhai Sng K Nguyn Th Hai 74 tranhtnggianhngcngdnbnhngtrcphpluttrongtinhthn ha gii dn tc. Nhng bin php , c thc hin vi thnh tm hn gn nhng vt thng do lch s li, s gip chng ta dn dn tin ti ha hp dn tc trong c gng xy dng v chia s mt tng lai Vit Nam chung. Chng ta s khp li mt trang s au bun ca t nc v m ra mt trang s mi vit bng tnh t dn tc. Ho gii v ha hp dn tc s phi l chnh sch qu quyt ca t nc ta trong nhiu th h. 4.Chp nhn v th hin qu quytnhng gi tr tin b Mt x hi tin b phi c xy dng trn nn tng ca nhng gi tr tin b. Cc nc phng Ty s d pht trin mnh m v vt hn hn phn cn li ca th gii l v x hi ca h t nn tng trn nhng gi tr c bn ng. Nhng gi tr l ha bnh, t do, dn ch, bnh ng, nhn quyn, nh nc php tr, i thoi, hp tc, li nhun, mi trng v lini.Nhnggitrnykhngphicaringngi phng Ty m vn hin din trong mi x hi v trong mi nn vn minh. u im ca cc nc phng Ty l h bit cao v pht huy trit mt phn ln trong s cc gi tr ny ly lm nn tng cho x hi. Nh vy h c c sc mnh v s phn vinh. Tip xc vi cc Khai Sng K Nguyn Th Hai 75 nc phng Ty, cc quc gia u nhn ra s thua km camnhvutmcchthahipvinnvnminh phngTy.Tuynhinquntnhtnhinkhinhu ht cc quc gia u c khuynh hng ch chp nhn mt phn nhng thnh t ca x hi phng Ty hi nhp n vo truyn thng ca mnh, chng hn nh hc hi k thut phng Ty trong khi vn gi nguyn c cu x hi c. Nhng mt nn vn minh l mt tng th cu to bi nhng gi tr gn b vi nhau cho nn rt kh ly mt thnh t ca mt nn vn minh ghp vo mt nn vn minh khc. Khng th chp nhn k thut ca Phng Ty trong khi vn t chi nhng gi tr c bn lm ny sinh v thc y s tin pht ca cc k thut . Kinh nghim ca cc quc gia chng t rng thi na chng ny ch em li nhng thnh cng gii hn, trc khi dn ti khng hong. Nc Nga mc du bt u canh tn t cui th k 17 khng bt kp c Ty u v phn ha, cui cng tr thnh mt ch cng sn vi hu qu tai hi m th gii thy; nc Nht tch ly nhng mu thun ribdnnchintranhthy.NgynayNht nhn ra sai lm v chp nhn ton b cc gi tr ca thgiitinbtsauThChinIIvvahonttmt cuc ci t c cu ko di ba thp nin thch nghi x hi vi nhng gi tr ny. Nga cng s khng c chn la no khc, ch na dn ch na mafia hin nay bt u chao o. Trung Quc vi chnh sch "kinh t th trng nhhngxhichngha"vkhiphcKhngGio cng n rt gn khng hong. Khai Sng K Nguyn Th Hai 76 Chp nhn mt cch thnh thc v qu quyt nhng gi tr chnh tr, vn ha, x hi ca th gii tin b l iu kin tin quyt. Nht Bn v chn la nh vy tr thnh mt cng quc hng u th gii. Mt s nc Chu , nh Nam Cao Ly v i Loan, t bn thp nin gn y i theokhunmuNhtBncngangtridymnhm. Chp nhn ton b cc gi tr tin b l chn la chng ta philmvphilmmtcchthtququyt.Gias dng dng, lng l ca cc nc trong vng, chn la ny l mt c may cho php chng ta vn ln bt kp v vt qua h. Trong nhng gi tr trn y, gi tr m ta cn nht l ha bnh. Truyn thng chng ngoi xm dn dn khin ta coi bo lc nh l phng cch t nhin gii quyt xung t. Ta quen tn vinh nhng anh hng c chin cng hin hch m coi nh nhng c gng xy dng m thm, nn tng ca mi tin b. T nay chng ta phi nguyn ra bo lc v nng ha bnh ln lm mt gi tr tuyt i. Chng ta ng lo s chp nhn nhng gi tr mi s lm ta mt i quc hn quc ty. Nhng gi tr ny c sntrongmixhi,kcxhita,chticrngta khng pht huy chng mt cch y n ni phi kh nhc v thua km nh ngy nay. Chp nhn chng khng phi l t ph nhn chng ta m ch c ngha l pht huy ci hay sn c trong chng ta. V li, tin ln v bt kp th gii l iu kin chng ta c th tn ti nh mt quc gia v gi c vn ha v bn sc dn tc. Khai Sng K Nguyn Th Hai 77 TrnnhnggitrchungccncphngTy xy dng nn nhiu np sng khc nhau ty c thi ring ca mi nc. X hi Anh khc vi x hi Php, vn ha c khc vi vn ha , nc M khng ging nh nc Thy in. Trn cn bn cc gi tr mi Nht Bn v nhiu nc Chu khc vn gi c truyn thng ca h. Trn cn bnccgi tr tin b Vit Nam cng vn s l Vit Nam, nhng l mt Vit Nam vinh quang hn. Chng ta cn mt cuc vn ng t tng ln. Gio dc ca ta, lut php ca ta, cc sinh hot vn ha, x hi, kinh t ca ta u phi nhn mnh v tn vinh cc gi tr tin b. Trng hc ngoi s mnh ct li ca n l chuyn giao kin thc, cn phi l mi trng tp quen tui tr vi tinh thn bao dung, tinh thn trch nhim, cch suy ngh t dovkhchquanvlngyuqutnc,ngbo, nhnloivthinnhin.Mtcgngcbitcngs c dnh cho th dc th thao nhm pht huy c khch quan, tinh thn tranh ua trong ha bnh, tinh thn thng tn lut php. Cuc vn ng t tng ny l c gng quan trng nht trong mi c gng, bi v y chnh l c gng xy dng nn tng ca x hi mi. Chng ta s khng ch chp nhn m cn phi c tham vng ng gp b tc v kin ton cc gi tr ph cp. Cuc vn ng t tng ny cng s gip ta tng cng v thng tin mt lp ngi ti cn thit cho quc gia nhng chng ta mi ch bt u c: nhng tr thc chnh tr, nhng ngi u t thi gi v c gng hiu r nhng vn ca t nc, dm c kin camnhvsnsngtrgidnthntranhucho Khai Sng K Nguyn Th Hai 78 nhnggmnhnghlngchotnc.Hlnhng ngihngdnqunchngvltrtucadntc. Chnh s thiu vng thnh phn tr thc chnh tr ny trong sut dng lch s khin nc ta thua km v tri dt t sai lm ny n thm kch khc. 5.Pht trin t nc trn nn tngdn ch, kinh t th trng vsng kin c nhn iunhcnhinhtcachngtaltnhtrnglc hu v ngho kh. Do trng tm ca micgngqucgiaphilphttrin,v mt ci nhn thu o v vn pht trin l v cng quan trng. Mtnanhnloivncnangsngtrongngho kh, gn mt phn t ang sng trong ngho kh cng cc. Cch y hai th k, ngay ti cc nc pht trin nht, qu phn na dn s cht trc tui dy th. Pht trin nh vy l mt hin tng rt mi ti mt s nc nh mt s iu kin c bit m chng ta cn nhn din nm bt. Trc ht phi hiu pht trin nh th no? Pht trin l mt thay i lin tc v ko di trong thigian,chophpsdngngymthuhiuhnti nguyn v nhn lc, em li cho quc gia li tc ngy mt ln hn v cho con ngi cuc sng ngy cng cao hn v c vt cht ln tinh thn. Khai Sng K Nguyn Th Hai 79 Pht trin l mt khi nim tng i. Mt quc gia ccoilphttrinkhitthnhtchcaosoviphn cn li ca th gii v li tc bnh qun trn mi u ngi, v gio dc,y t,gia c v c s h tng, khi hot ng kinhtmnhvhini,mitrngsinhsngschv p, cc phng tin di chuyn, thng tin, hc hi v gii tr di do. Phttrin,ngaycvinhnghatrny,cng khng phi l tt c. S thnh cng ca mt quc gia, ngoi phttrin,cnlskinmingignbmtccht nguyntrongcgngxydngmttnglaichungv mingicmthyclmchimnh,csng theomnh,cqutrngtrongmtxhikhnge da, c hng phc li do c gng ca mnh, c bo m nhng c hi thng tin cng bnh, vcldotinrngngymaishnngy hmnayvcucsngcaconcimnhs hncucsngcamnh.lmctiu chng ta mun t ti. Phttrinkhngphichlsgiatngtngsn lngqucgia.Do,mtmc tngtrng5%ca tng sn lng quc gia vi nhng h thng gio dc v y t hon chnh, mi trng thin nhin c bo v v ci thin,litccphnchiatngicngbng,phi c nhgi l tt hn nhiu ln mt tng trng 15% trong mi vn vn ha, x hi v mi sinh b b ri.Mt th d c th l trng hp ca Trung Quc. Mc tng trng tuy kh cao, nhng s thit hi gy ra cho mi Khai Sng K Nguyn Th Hai 80 trngnuquyrachiphphchicncaohn.S chnhlchgiunghoqulvschnhlchgiacc vngngycngtrthnhbong,thmvolmt phn ng k dn s tr thnh du mc sng vt vng trn cchphhaycckhutptrungtxutticcvng ngoi.Chngtakhngthchpnhnmttngtrng nh th. Chng ta tm kim mt pht trin hi ha v cn bng, bi v ch c pht trin mi c th bn vng v mi xng ng c coi l mt mc tiu quc gia. Tuyphttrinkhngphichlphttrinkinh t, nhng pht trin kinh t l yu t quan trng nht v cng l cha kha cho pht trin cn i ton b. Chng ta l mt trong nhng dn tc ngho kh v chm tin nht nn pht trin kinh t l mc tiu cp bch nht i vi chng ta. Cn nh tan ngay mt ln cn tai hi. Bp bm chnh tr ln nht vn cn tip tc l lun iu cho rng mt x hi mun tin nhanh cn mt ch c ti sng sut, cn nh hon xy dng dn ch v hy sinh mt s t do cn bn. Bp bm ny l nguyn nhn ca nhng tang tc gh gm. N to ra v nui dng cc ch pht xt qun phit ti , ti c v ti Nht. N gip cho phong tro cng sn ny sinh, pht trin v tn ti. N tip tay duy tr cc ch ctitiChuMLaTinhvChutrcy.Vnvnangcdnglm chdalluncanhiuchcti khc, trong c Vit Nam. Khai Sng K Nguyn Th Hai 81 Nhng ch ny ch em li nhng kt qu ti t. Cc ch c ti ti , c v Nht tch ly mu thun, b tc v phi lao u vo cc cuc chin t hy. Ch cng sn ti Lin X hy hoi ti nguyn, mi trng, y a dn chng ri sp . Tt c nhng ch ctikhcucmtthnhqugingnhau:nghokh,lc hu v p bc. S thc, pht trin l h qu ca t do v dn ch. Nhng v t n pht trin cng thc y v pht huy t do dn ch nn d c ng nhn gia hu qu v nguyn nhn a n s nhn nhc sai lm l hy tm chp nhn c ti c pht trin ri sau pht trin s em ti dn ch. S ng nhn ny b cc tp on c ti khai thc. Kinh nghim ca cc dn tc chng minh dn ch v pht trin i i vi nhau. Hintngphttrintrnquymqucgiabt u xut hin ti Chu u v Hoa K sau khi nhng x hi t nn tng trn dn ch c thnh lp. Nguyn nhn lmnysinhraphttrinltrnglngcanhnc trong i sng thng ngy c gim nh, mt hin php dnchvnvngcthngtn,lutphpthayth choccquytnhtytincangicmquyn,con ngictntrngvcbov,kinhthotng theo quy lut ca th trng, hot ng kinh doanh c tn vinh, bun bn v trao i c cao, kin v sng Khai Sng K Nguyn Th Hai 82 kin c khuyn khch v tng thng, li nhun c nng ln hng mt gi tr. QucgiaChuduynhtbtkpccnc phng Ty ngay u th k 20 l Nht pht trin c nh mau chng chp nhn sinh hot kinh t phng Ty. Di ci vung thng tr ca mt giai cp hip s kiu cng sng tch ri hn khi qun chng, mt x hi dn ch m thm hnh thnh gia i a s ngi Nht v khin choncNhtvnlnngaytthk18,rivnln mnh m t na sau th k 19. S kin hai ch pht xt v quc x c em li mt s tin b lc ban u, v ch qun phit Nht duy tr c pht trin trong vi thp nin, gip ta nhn din mt yu t khc ca pht trin vn c trong nhng pht trin trc y: ng thun dn tc. C ba dn tc ny vo thi imucngbctcvthuakmvucc nhnglnhtsclicunonkthtrongmt c gng chung. Kinh nghim ca cc nuc va pht trin ti Chu cn c nhn mt cch chnh xc bi v, tri vi nhn nh hi ht ca mt s ngi v tri vi gii thch gian tr ca cc ch c ti, cc quc gia ny pht trin c v h dn ch hn v t do hn cc nc chm tin khc, d c th cha t ti dn ch trn vn v ng ngha. Khai Sng K Nguyn Th Hai 83 CcncChuMLaTinhvitinguynphong ph qun qui trong hn mt th k ri trong lc hu diccchctivchvnlntthpnin 1980 nh dn ch. TiChuu,bancTyBanNha,B oNhavHyLp,vvngmcvoccchctimtt hubit;hchvnlntthpnin70nhvtbc ch c ti. Ngay c nhng tin b kinh t c ghi nhn gn y ti Trung Quc v Vit Nam cng khng phi l ngoi l: chng c c nh kinh t th trng v nh mt mc t do ln hn. Kinhnghimcamidntcchngminh:dn ch,quynthu,kinhtthtrng,nhncnhl nhng yu t lm ny sinh ra pht trin kinh t. Nhng kinh nghim cng cho thy cng nhng yu t y to ra nhng pht trin kinh t khc nhau v vn tc v vcng ticc qucgia khc nhau,v nhiu qucgiaviiukinthinnhinbtliphttrin mnh m hn nhng qucgiakhc,cngdnchvcnctinguynphong ph hn nhiu. Cc yu t tm l v vn ha ng gp vai tr quyt nh. Saukhiquanstlchscaccdntc chngtacngcthtipcnhintngphttrin bng l lun kinh t. Khai Sng K Nguyn Th Hai 84 Pht trin kinh t i hi ba yu t va cn va : con ngi c c mun kinh doanh, c th kinh doanh, v c phng tin kinh doanh. cmunkinhdoanhngidncnmtbi cnh tm l thun li: hot ng kinh doanh c x hi qu trng, kin v sng kin c cao, s chp nhn ri ro c tn vinh; h cng cn c l do lc quan tin tng rng kinh doanh s c li v li tc s l ca h. Ni mt cch khc, mun kinh doanh, cng vi mt bi cnh kinh t lc quan, nh kinh doanh cn mt tm l x hi thun li cho kinh doanh v mt bo m chc chn v quynthu.Yutkhingnycaphttringii thchtisaoccnccngsnsuyspvkhngtn trng quyn t hu. Nhng quan trng hn, n gii thch ti sao hin tng pht trin ch c ti mt s quc gia nh mt tm l x hi thun li. c th kinh doanh, doanh nhn cn mt x hi c trt t v an ninh, cn c lut php m bo v c t do hnh ng; h khng th b tri buc bi qu nhiu quy nh,khngbgbtrongmtkhochqucgiacng chc,khngphinpthuqucao,khngbschnhiu bimtgungmychnhquynthamnhng.Chngta nhn thy y s cn thit ca mt th ch dn ch php tr,camthotngkinhtthtrngthayvkinht hochnh,camtgungmynhncnh.Nhng chng ta cng nhn thy mt ln na cc yu t tm l: o Khai Sng K Nguyn Th Hai 85 c v lng thin. Tham nhng cng l hu qu ca s suy i ca o c x hi. Ngi kinh doanh d nhin cng cn c phng tin, ngha l c ngun nhn lc cn thit vi nhng kh nng cn c, c mt c s h tng tt, c vn u t, c mt h thngtndngngnhngclchuyngvnlun chuyn. Vn u t ch l mt trong nhng yu t v cng khng phi l yu t quan trng nht. Vn c t th u t t, v li nhun s ra vn. V li t bn c tr khn v logic ringcachnh n, nht l trong bicnh ton cu ha hin nay; u kinh doanh c li vn s tm n. iu quan trng hn ht vn l con ngi, nhng con ngi thc th, lng thin, c k nng v c tinh thn trch nhim. Mt ln na yu t tm l v vn ha l nng ct. Ni chung, pht trin cn mt bi cnh t do dn ch v l mt vn ch yu vn ha v tm l. Chnh v th m mt s quc gia d ti nguyn t i, d b tn ph gh gm vn vn ln mnh m. Nc c v nc Nht bi trn v tan hoang ch cn mt vi thp nin tr thnh nhng nc pht trin nht. Dn tc H Lan chen chc trn mt mnh t nh vi ti nguyn thin nhin t i cng xy dng c mt trong nhng quc gia phn vinh nht thgii.Chnhvphttrintrchtlmtvnvn havtmlmchotinaynchgiihn mt s quc gia. Khai Sng K Nguyn Th Hai 86 Cn phn bit tm l v vn ha vi tr tu v kin thc.Bm sinhcon ngi c kh nng tr tu bng nhau haygnbngnhauvdonhgiodccthtti mt trnh hiu bit ngang nhau. S khc bit l tm l v vn ha, l cc gi tr c trn trng v th hin trong x hi, l c cu tin, tnh chp nhn ri ro ca kinh doanh, ltinhthntrchnhim,lcchngxtrongcuc sng tp th. Chngtacnthayi xhivconngicphttrin. Chngtacnmtxhidnch,qutrngcon ngi,tlngtinconngi,choconngitdo quyt nh xy dng i mnh. Chng ta cn mt nh nc phptr,clutphpyvkhngcqunhiuth tc,chngtacnmtcchthtrngthayvmtk hoch p t. Chngtacnnhngconngitdo,trchnhim, lng thin, gn b vo cng ng, cu tinvthiuachkhngghentcvph hoi.Chng ta cnnhngcon ngihamthchkinhdoanh,khaokhtlmgiumtcch lng thin. Chng ta cn mt b my kinh t hot ng khng cngch.Nhkinhdoanhphicphptdohnh ng theo cc quy lut khch quan ca kinh doanh v th trng. Lin i x hi l mt u t thng trc ca mt Khai Sng K Nguyn Th Hai 87 chnhquynngn,nhnglinixhiphic thc hin khu phn phi li tc quc gia, qua thu kha, chkhngthcanthiptrctipvosiuhnhhot ng kinh doanh. Chngtacngcnmtbicnhphpl,nghal hin php v php lut,n nh ngi dnc thyn tm xy dng cuc sng v lp ra nhng d nh cho tng lai m khng lo s mt thay