KEDİLERDE Reprodüksiyon ve Sun’i Tohumlama

Prof. Dr. Mithat EVECEN13.4.2015

PuberteDişi Kediler Ortalama: 8-13 Aylık (2-2,5 kg)Kısa Tüylü Irklar: 7-9 aylıkUzun Tüylü Irklar: 10-12 aylık

Yavruların Doğum Zamanı ve Mevsim Etkilidir

Reprodüktif Aktivite: 14 yaşa kadar sürer

13.4.2015

Erkek KedilerOrtalama:8-13 Aylık (3-3,5 kg)Kısa Tüylü Irklar: 7-9 aylıkUzun Tüylü Irklar: 10-12 aylık

Yavruların Doğum Zamanı ve Mevsim Etkili Faktörlerdir

Reprodüktif Aktivite: 14 yaşa kadar sürer

Puberte

13.4.2015

Çiftleşme Sezonu:Kontrollü ışık altında: Yıl Boyunca

(12h aydınlık /12 h karanlık ya da 14 saat h /10 h karanlık)

Kuzey Yarım Kürede: Ocak-Ekim

Işık süresi: 10.5 saati geçtiğinde seksüel aktivite

başlar

13.4.2015

Melatonin:

Melatonin : Anti Gonadal Etki Gösterir (Kısraklar Gibi ve Koyunların Aksine)

İmplant Olarak: 18 mg. (2-4 ay)Oral: 0.5 - 0.8 mg/c.a./ günlük. Östrusu baskılayıcı ve Sakinleştirici olarak da kullanılmaktadır.

13.4.2015

Dişi Kedilerde Reprodüktif AnatomiOvaryumlar: 8 mm x 5 mm x

3mm ve 3-4 lumbal omurlar

hizasında ve Bursa ovarica

içerisinde

Oviduct: 5-6 cm uzunlukta

Cornu Uteriler: 8-10 cm uzunluk

ve 4-5 mm. çapında

Corpus Uteri: 1-2 cm uzunlukta

Cervix: 1-2 cm uzunlukta Fornix

vardır.13.4.2015

13.4.2015

Erkek Kedilerde Reprodüktif AnatomiTestisler:

• Doğumda Scrotuma inmiş

olmalıdırlar.

• İnguinal kanalda ve karın

boşluğunda serbestçe hareket

edebilirler.

• 3-3,5 ayda scrotumda kalıcı hale

geçerler.

• Spermatogenesis: 6-7. ayda

başlar.

13.4.2015

Penis:Penis: Scrotumun ventralinde ve geriye

doğru dönük.

Glans penis: Konik yapıda,

Kranial kısmında kornifiye papillalarla kaplı

(100-200 adet).

Papillalar: 6-7 aylık yaşta tam olarak gelişir.

13.4.2015

Dişi Kedilerde Östrus Siklusu

Proöstrus1-3 gün

Östrus (7 gün)Çiftleşmesiz

İnteröstrus10 gün

İnteröstrus45 gün

Östrus (7 gün)Fertil çiftleşmeli

Gebelik62-65 gün

Östrus (7 gün)Kısır çiftleşmeli

Anöstrus90-210 gün

Anöstrus90-210 gün

Proöstrus1-3 gün

Östrus (7 gün)Çiftleşmesiz

İnteröstrus14-21 gün

İnteröstrus45 gün

Östrus (7 gün)Fertil çiftleşmeli

Gebelik62-65 gün

Östrus (7 gün)Kısır çiftleşmeli

Mevsim Belirler

1

2

3

13.4.2015

1. Proöstrus: Klinik ve Hormonel Bulgular

Belirtiler çok bariz değildir Baş ve boynunu sürtme hareketleri artar Mırıldanmalar artar İdrar yapma sıklığı artar Sık sık «Lordoz» pozisyonu alır Erkeğin aşım yapmasına izin vermez Vulvada bir değişiklik gözlenmez Serum östrojen değeri < 15pg/ml dir.

13.4.2015

13.4.2015

2. Östrus:

Sürtünmeler çokça artar

Yerde yuvarlanma hareketleri görülür

Vokalizasyon artar

Lordoz pozisyonu alır ve kuyruğu yana atar

Arka bacakları üzerinde durur, ön tarafı yere çöker

Erkeğin üzerine çıkmasına izin verir

13.4.2015

Östrustaki Bir Kedi

13.4.2015

Çiftleşme-Coitus Erkek kedi, dişiyi ensesinden

ısırarak üzerine çıkar

Çiftleşme esnasında dişi yüksek

sesle bağırır

Çiftleşme 1-5 dk sürer

Erkek uzaklaşınca dişi, vulvasın

yalar ve yerde yuvarlanır

5-15 dk. Sonra tekrar çiftleşir

1-2 saat içinde 4-8 kez çiftleşir

13.4.2015

Ereksiyon ve Coitus

13.4.2015

Östrus Sırasında:

Serum östradiol düzeyi: 60-80 pg/ml dir.

Ve, bu seviye doğum öncesine kadar (58-62.

gün) daima yüksektir.

Hayali gebelerde ise 62-69 . günlere kadar

40pg/ml ye kadar yükselir ve sonra azalır.

13.4.2015

Ovulasyon ve Hormonlar GnRH: Penis ve papillarının vagen ve cervixi uyarması ile

Endojen LH: 15 dakika içinde yükselir

Ovulasyon: 24-48 saat içinde gerçekleşir

Serum LH düzeyi: çiftleşme sayısı ile doğru orantılıdır.

(35-120 ng/ml)

Max. LH: 8-12 coitus ardından 4 saat içinde ulaşılır

13.4.2015

Ovulasyona Neden Olabilen Diğer Etmenler

Bel bölgesinin okşanması

Perineal bölgenin ellenmesi

Vagen ya da servikse masaj yapılması

Vaginal smear alınması

Vazektomize erkekle çiftleştirme

GnRH ve HCG ,LH enjeksiyonları

13.4.2015

OvulatorOvulasyonun uyarılması: 4-5 sn. süreyle, 5-10 dk. arayla en az 5

defa yapılır

13.4.2015

Diğer Ovulatörler !!!!

13.4.2015

3. Metaöstrus:

A.Ovulasyon ŞEKİLLENMEMİŞSE:

Foliküller regresse olur

14-28 gün (ort.:21 gün)

Serum östradiol düzeyi < 20 ng/ml dir.

Serum progesteron düzeyi <1ng/ml dir.

13.4.2015

B. Ovulasyon Şekillenmiş ve Gebelik YOKSA

Yalancı gebelik şekillenir

Lüteal faz 2-3 gün içinde başlar ve

C.L. meydana gelir

Serum progesteron düzeyi: 25-30 ng/ml dir.

Bu dönem Gebelik süresinin yarısı kadardır (30-45 gün):

Ort: 37 gün

Klinik belirtiler 45 günde biter. 13.4.2015

C. Ovulasyon Şekillenmiş ve Gebelik VARSA

Lüteal faz 2-3 gün içinde başlar ve C.L. meydana gelir

Embriyo: Uterus’a 4,5-5 . Günde Morula aşamasında iner.

Serum progesteron: 10-20. günler arası: 25-40 ng/ml

Doğum öncesi hızla azalır (4-5 ng/ml)

İştahta artış, hareketlerde azalma ve kilo alma

Son günlerde kendine sessiz ve kuytu yerler arama

13.4.2015

4.Anöstrus: Melatonin=Antigonadal Etki=Kedi ve Kısrak

Eylül-Aralık

Karanlık periyodun uzamaya başlaması

Melatonin salgısı artmaya başlar

Seksüel aktivite yoktur

Ovaryumlar inaktiftir

Ortalama 90 gündür (30-120 gün)13.4.2015

,Ovulation

24-48 h After LH PeakLH Peak30-70 ng/ml

13.4.2015

Vaginal Sitoloji Köpeklerde olduğu kadar belirleyici değildir

Yükselen Östradiol seviyeleri = Vaginal epitel hücre

kornifikasyonu

Vaginal kornifikasyon: Proöstrusta görülür

ve Östrusun sonunda kaybolur

Siklus dönemini önceden belirlemek güçtür.

13.4.2015

Vaginal Sıvap Alma

13.4.2015

%90 lık Etanol, Metanol ya da Isı ile Fikse edilir.

Kurutulur

Boyanır (Diff Quick, Giemsa): 10-20 dk

Distile su ile durulama ve kurutma

X400 de mikroskobik muayene

13.4.2015

Diff-Quick Boyama:

13.4.2015

Boyanmış Bir Preparat

13.4.2015

Siklus Dönemlerine Göre Vaginal Hücre Tipleri

Anöstrus:

Parabazal Hücreler (Küçük Bazofilik Hücreler)

13.4.2015

İnteröstrus:

İntermedier Hücreler : (Belirgin Nükleuslu ve Daha Büyük Hücreler)

13.4.2015

Proöstrus:

Kornifiye Süperfisiyal Hücreler (Küçük, PiknotikNukleuslu Büyük Hücreler)

13.4.2015

Östrus:

Kornifiye Süperfisial ve Anüklear Hücreler

13.4.2015

Metaöstrus:

Nötrofiller Parabazal ve İntermedier Hücreler Nuklear Süperficial hücreler Hücresel yıkımlanmalar

13.4.2015

13.4.2015

Erkek Kedilerden Sperma Alma Yöntemleri

Sun’i Vagen:

13.4.2015

13.4.2015

Elektro-Ejakülatör

13.4.2015

Sperma Alma: Erkek Kedi, Genel Anesteziye alınırRektal Probun ucu kayganlaştırılır Elektrodlar Ventrale gelecek biçimde

yerleştirilir Elektrik akımı verilerek ejakülasyon merkezi

uyarılırPenis, toplama tüpüne geçirilir.

13.4.2015

13.4.2015

Elektriksel Uyarımlar2-8 volt arası elektrik akımı verilir3 sn akım- 2 sn bekleme şeklinde 60

uyarım= 1 Set60 uyarım x 3 set= 180 uyarım

verilmelidir.Haftada 1 kez sperma alınabilir.Alındıktan hemen sonra 200µl izotonik

NaCl ile sulandırılır.

13.4.2015

Spermatolojik ÖzelliklerÖzellik Alınma Yolu

Sun’i Vagen Elektro-Ejakülatör

Hacim 0.01-0.12 ml 0.02- 0.7 ml

Yoğunluk 100-500 x106 150-350 x106

Motilite % 60-85

Morfolojik Bozukluklar % 10En sık olarak: Kuyruk bozuklukları ve ve protoplazmikdamlacık.

pH 6.6 - 8.8

13.4.2015

Spermanın Sulandırılması ve Soğutulması

• %11 Laktoz - %20 Yumurta sarısı

• Tris + %20 Y.sarısı

• Süt + %10 Y. Sarısı

• Sulandırma oranı: 1:1 dir.

• Soğutma hızı dk.da 1 oC dir.

• +5 oC de 24-48 h Saklanabilir.

13.4.2015

Eritilmesi: Sperm payetleri +37 oC de 30 sn de eritilir

Pelletler ise, 37 oC izotonok NaCl solüsyonu içerisinde eritilir.

1500 rpm de 5 dk santrifüj edilerek dipte kalan 0.1 ml

hacmindeki tortu alınarak kullanılır.

S.Tohumlama östrusun 2-3. günlerinde yapılır.

13.4.2015

Sun’i Tohumlama1. İntravaginal İntracervikal Sun’i Tohumlama: Taze sperma kullanılacaksa tavsiye edilir. Doz:50x106

Bu amaçla enjektöre takılı ucu kütleştirilmiş bir iğne ucu ya da,Erkek kedi idrar sondası kullanılabilir. Gebelik Oranları: %50, İkinci gün Tohumlamasıyla :%75Donmuş spermada : %10 larda. (Doz: 50-100x106)

13.4.2015

2. İntrauterin ve İntraoviductal Sun’i Tohumlamaa. Transservikal İntrauterin

13.4.2015

b. Cerrahi Laparascopik, İntrauterin-İntratubal

13.4.2015

Taze sperma için

Doz: 8 x 106 Gebelik oranları: % 75-80

Donmuş Sperma için

Doz: 50 x 106 Gebelik Oranları: %55-60

Cerrahi: İntrauterin-İntratubal

13.4.2015

Kedilerde Biyoteknoloji

IVM, IVF Çalışmaları: Türkiye’de ilk defa 2003 yılında Evecen veark. tarafından yapıldı. Morula+Blastosist oranı %20.

(Evecen, M, Şahin,B.E., Baran, A., Ak, K., İleri, İ.K.: Kedi Oositlerinin İn Vitro Fertilizasyonu. İ.Ü.Vet.Fak.Dergisi 29 (2), 253-258, 2003 )

Köpeklerde de: 2010 yılında, Evecen ve ark. tarafından IVM veIVF yapıldı. Türkiye’de ilk, dünyada ise 3. defa olarak Morulaelde edildi.

Evecen, M., Cirit,Ü.,Demir,K.,Hamzaoğlu,A.İ, Bakırer,G., Pabuccuoğlu, S., Birler,S.: Adding hormones sequentially could be an effective approach for IVM of dog oocytes.

Theriogenology, 2011. Evecen, M., Cirit Ü., Demir K., Özdaş, Ö.B., Taş, M., Birler, S., Pabuccuoğlu, S.: Effects of Estrus Cycle Stage and Temperature of Ovaries

on In Vitro Maturation of Canine Oocytes. Animal Reproduction Science. 117: 160 -165, 2010

Evecen, M., Cirit,Ü.,Demir,K.,Karaman,E.,Bakırer,G.,Hamzaoğlu,A.İ.,Birler, S.,Pabuccuoğlu, S: Comparison of Two Different Media For InVitro Production Of Dog Embryos.The Journal of The Faculty of Veterinary Medicine, University of Kafkas 16 (6): 897-902, 2010.

13.4.2015

13.4.2015

13.4.2015

13.4.2015

13.4.2015

Şekil 1. Primer oositler ile in vitro üretilmiş farklı gelişim dönemlerindeki köpek oositve embriyolarının mikroskobik fotoğrafları (x 200).

(A) primer oositler, (B) 2-hücreli, (C) 4- hücreli, (D) 8-16 hücreli, (E) MORULA (F) İVF sonrası 7. Günde fikze edilip boyanmış MORULA (x400)

13.4.2015

Klonlama Çalışmaları:

Türkiyede ilk defa, 2012’de Evecen ve ark. tarafından başlatıldı ve halen devam ediyor.

(Klon Kedi Üretimi: İ.Ü.Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Proje No: 20972)

13.4.2015