Katleen De WildeFederaal Agentschap voor Nucleaire Controle

STUDIEDAG VVSG - 19/06/12

WAAKZAAMHEID VOOR WAAKZAAMHEID VOOR RADIOACTIVITEITRADIOACTIVITEIT

Programma

• Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC

• Waakzaamheid

• De interventie

Problematiek

Vele toepassingen van radioactiviteit

Strikt gereglementeerd

KB van 20/07/01 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen

Problematiek

• Gebruik radionucliden in 20ste eeuw niet altijd zo strikt gecontroleerd als vandaag

• Bepaalde toepassingen – die nu verboden zijn – deden zich voor binnen publieke domein: bv. radiumhoudende verf op uurwerken

Opsporen van ongewenste radioactieve bronnen (=weesbronnen) in de klassieke afval- en recyclagesectoren

Richtlijn 2003/122/Euratom van 22/12/03 – art. 9.3

Problematiek

Voorbeeld 1: Algericas (Sp) – 1998 Cs-137 bron in schroot

6 miljoen euro schade

Voorbeeld 2: Cs-137 (51 TBq) in puin van afgebroken ziekenhuis 4 doden

Aanpak van het FANC

In samenwerking met

NIRAS – Gewesten - Betrokken sectoren

Oplossing voor:- Het reglementaire kader- Een financieringsoplossing voor weesbronnen- Vorming van betrokken sectoren/werknemers

Koninklijk besluit betreffende het opsporen van radioactieve stoffen in bepaalde materiaal- en afvalstromen en betreffende het beheer van

weesbrongevoelige inrichtingen (KB)

Richtlijnen op te volgen bij de detectie of het aantreffen van een weesbron in

weesbrongevoelige inrichtingen in de niet-nucleaire sector (Richtlijnen)

Container park Schoothandelaar < 25,000

ton/jaar Sorteercentra

…

Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar

Afvalverbrandingsoven Smeltoven > 25,000

ton/jaar Stortplaatsen

MINIMALE VERPLICHTINGEN

WEESBRONGEVOELIGE INRICHTINGEN

Aanstellen intervenantOpstellen waakzaamheidsprocedure en reactieprocedureMeldings- en informatieplicht:-Melding van elke interventie aan het FANC-Identificatie van afzender-Register van radioactieve stoffen

Vormingsplicht:-Opleiding voor alle werknemers van weesbrongevoelige inrichtingen – waakzaamheid!-Opleiding intervenant

MINIMALE VERPLICHTINGEN

Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar Afvalverbrandingsoven

Smeltoven > 25,000 ton/jaar Stortplaatsen

AANVULLENDE MAATREGELEN

Plaatsing en gebruik meetpoort

Registratie van de meetpoortJaarlijks onderhoud van de meetpoort en de andere meetapparatenGoede werking meetpoort controleren (maandelijks)Aangevoerde EN afgevoerde weesbrongevoelige stromen screenenDriemaandelijkse lijst van homogene alarmen

AANVULLENDE VERPLICHTINGEN

Reglement voor de tenlastenneming van de weesbronnen.

Verbintenissen van

de exploitanten,het FANC

en het NIRAS

Financieringsmechansime

voor het beheer van weesbronnen

NIRASFANC

De vinder van de weesbron wordt niet meer bestraft

“De vervuiler betaalt principe” :Identificatie van de vervuiler

Bron werkelijk weesbron ?Financiering door fonds van NIRAS ?

Verbintenissen van

de exploitanten,het FANC,en het NIRAS

Verzamelen informatie

over de gevonden bronnen en

geven van feedback

Financieringsmechansime

voor het beheer van weesbronnen

NIRASFANC

Kosten ten laste van het FONDS :

Prestaties van het NIRAS,

Prestaties van de erkend deskundige,(karakterisatie en verpakking)

Transport,

Tijdelijke stockage,

behandeling, conditionering, stockage, finale berging.

Kosten NIET ten laste van het FONDS:

Prestaties FANC

Prestaties van de uitbater(uitbating van de meetpoort, interventie, detectie en recuperatie

van de bron)

Gebeurtenissen als gevolg van niet of laattijdige detectie

(decontaminatie van installaties en terreinen en het beheer van het radioactief afval)

Verzamelen informatie

over de gevonden bronnen en

geven van feedback

BELANGRIJK!!

Om van deze financiering te kunnen genieten:

VOORAF:

REGISTRATIE VAN UW INRICHTING ALS WEESBRONGEVOELIGE INRICHTING BIJ HET FANC

(via formulier A van de beleidsovereenkomst)

BIJ ALARM:

• Alarmmeldingsformulier (met vraag voor tussenkomst fonds) binnen de 24 uur naar het FANC

• Het FANC beslist binnen de maand na de alarmmelding of de bron als weesbron kan aanvaard worden en als de tenlastenneming door NIRAS kan gebeuren.

• Kaderleden/Bestuurders

• Intervenanten met meetinstrumentJaarlijks georganiseerd door

het FANC , te Brussel

• Intervenanten zonder meetinstrument

• Personeel van weesbrongevoelige inrichtingenPer intercommunale, 1 dag opleiding door het FANC

Vorming van betrokken sectoren/werknemers

Enkele gegevens

Aantal alarmen

2001 3

2002 6

2003 53

2004 60

2005 66

2006 180

2007 170

2008 185

2009 118

2010 91

2011 114

2012 62

Geregistreerde meetpoorten 150

Weesbrongevoelige inrichtingen 395

Alarmen/type inrichting

2012

Containerpark 2

Douane 4

Schroothandelaar met MP

26

Schroothandelaar zonder MP

2

Smeltoven met MP 1

Stortplaatsen met MP 1

Verbrandingsoven met MP

18

Weesbroncertificaten

2007 4

2008 36

2009 56

2010 62

2011 41

2012 18

Programma

• Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC

• Waakzaamheid

• De interventie

OPSTELLEN VAN WAAKZAAMHEIDSPROCEDURE:

• Hoe radioactieve materialen te herkennen?• Wat doen bij (vermoeden van) vondst van

radioactieve bron?

Voorbeeld beschikbaar bij Interafval

Hoe radioactieve bronnen herkennen?

Het symbool

Vermeldingen

« …. RADIOACTIF » « …RADIOACTIVE… »

« …. RADIOACTIEF »

« Activité» « Activiteit» « Activity »

«  …Bq » «  …MBq » «  …GBq »

«  …Ci » «  …mCi» «  …µCi »

« …..Uranium…..» « …..Uranyl…..» «U-… »

« …..Thorium…..» « Th-… »

Wat wordt er zoal gevonden?

• Ingekapselde bronnen• Toestellen met luminescente verf• Bliksemafleiders• Rookmelders• Medisch afval (pampers, …)• NORM-materiaal (« NORM » = Naturally Occuring Radioactive Material)

– verhoogde natuurlijke radioactiviteit• Besmette metalen• …

• http://www.fanc.fgov.be/nl/page/meetpoorten-voor-de-detectie-van-radioactief-materiaal/204.aspx#P_4964

• http://www.orau.org/ptp/collection/consumerproducts/consumer.htm

Ingekapselde bronnenBron zelf is slechts een potloodpunt groot!

Klein, maar gevaarlijk!

bronhouder

Toestellen met luminescente verf

Hoogtemeter Sleutelhanger

Kompas

Bliksemafleiders

• Americium/radium/krypton• 5 - 400 µSv/u

http://www.fanc.fgov.be/nl/page/welkom-op-de-fotogalerij-met-radioactieve-bliksemafleiders/171.aspx

Medisch afval

• Verbrandingsoven/ stortplaats• I-131, Tc-99m• 0, 3 µSv/u – 1,8 mSv/u

NORM

Gloeikousjes Thorium

Mineralen/ertsen Uranium

Farmaceutische producten

Minerale wol

Glasvezel

• Voorwerp inpakken• Verpakt voorwerp opbergen in daartoe

bestemde container• Contacteer intervenant

Wat doen bij (vermoeden van) vondst van radioactieve bron?

Optische en de ionisatierookmelders, samen in eenzelfde container.Deze container moet -ondoordringbaar zijn,-goed beschut staan,-maximaal 1000 rookmelders bevatten.

Wat doen bij aantreffen van rookmelders?

Er dient nauwlettend op te worden toegezien dat enkel rookmelders in de hiervoor bestemde container worden gedeponeerd.

Programma

• Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC

• Waakzaamheid

• De interventie

Interventie na het vinden van een radioactieve bron

Richtlijnen van het FANC

Vermoeden op aanwezigheid radioactieve bron? CONTACTEER INTERVENANT

INTERVENANT = persoon die aangesteld wordt om een interventie uit te voeren na het ontdekken van een radioactieve bron

MELDING INTERVENTIE BINNEN 24u AAN FANC VIA radioactivity@fanc.fgov.be

Personeel ≠ beroepshalve blootgesteld

Dosislimiet = 1000µSv/jaar

Acceptatie: geen

radioactief risico

Interventie van de uitbater toegelaten

Geen interventie van de uitbater:

beroep doen op een erkende deskundige

Algemene principes van de richtlijnen (1)

Basisprincipes van stralingsbescherming

inachtnemen:

- Tijd van blootstelling minimaliseren

- Enkel de personen noodzakelijk voor de interventie aanwezig

- Constante registratie van het dosisdebiet tijdens de interventie

Algemene principes van de richtlijnen (2)

1. Meting van het dosisdebietAls > 5µSv/h !! : stop en erkende deskundige oproepen 2. Opsporen en lokaliseren van de bronAls > 20µSv/h !! (op borsthoogte) of > 500µSv/h !! (in contact) : stop en erkende deskundige oproepen

3. Opslag van de bronDe afvalstoffen opslaan in een vat (met het radioactiviteitssymbool duidelijk aangebracht!) + vat in een af te sluiten lokaal (dosislimiet)Inventaris van opgeslagen materiaal bijhouden

De interventie

Programma

• Weesbronproblematiek en aanpak van het FANC

• Waakzaamheid

• De interventie

Voor alle informatiewww.fanc.fgov.be

radioactivity@fanc.fgov.be

Daan Van der Meersch

02/289 20 29

Daan.vandermeersch@fanc.fgov.be

Katleen De Wilde

02/289 20 39

Katleen.dewilde@fanc.fgov.be

VRAGEN??