KANUNLARDA İSG2.pdf

7/24/2019 KANUNLARDA SG2.pdf

1/55

569

BORLAR KANUNU

Kanun Numaras : 818Kabul Tarihi : 22/4/1926

Yaymland R. Gazete : Tarih : 8/5/1926 Say : 366Yaymland Dstur : Tertip : 3 Cilt : 7 Sayfa : 762** *

Bu Kanunun yrrlkte olmayan hkmleri iin baknzYrrlkteki Baz Kanunlarn Mlga Hkmleri Klliyat,Cilt:1 Sayfa:109*

* *

BRNC KISIMUmumi hkmlerBRNC BAP

Borlarn teekklBRNC FASILAkitten doan borlar(A) AKDN NKADIIki tarafn muvafakati1Umumi artlarMadde 1ki taraf karlkl ve birbirine uygun surette rzalarn beyan ettikleri takdirde, akit tamam olur.Rzann beyan sarih olabilecei gibi zmni dahi olabilir.2kinci derecedeki noktalarn meskt kalmas:Madde 2 ki taraf akdin esasl noktalarnda uyuurlar ise ikinci derecedeki noktalar sktla geilmi olsabile akde mnakit olmu nazariyle baklr.kinci derecedeki noktalar hakknda uyuulamad takdirde hakim, iin mahiyetine bakarak onlar tayin eyler. Akitlerin ekillerine mteallik hkmler mahfuzdur.

II - cap ve kabul1Kabul iin mddet tayiniMadde 3 Kabul iin bir mddet tayin ederek baka kimseye bir akdin yaplmasn teklif eden kimse, bumddetin hitamna kadar icabndan dnemez. Bu mddet bitmeden evvel kabul haberi kendisine yetimezse,icap ile bal kalmaz.2Kabul iin mddet tayin olunmakszn icapa) Hazrlar beynindeMadde 4 Kabul iin bir mddet tayin olunmakszn hazr olan bir ahsa kar vak olan icap derha l kabulolunmad takdirde, an yapan bal kalmaz. ki taraf yahut vekillerinin bizzat telefon ile yaptklar akitlerehazrlar arasnda icra olunmu nazariyle baklr.b) Gaipler arasnda:Madde 5 Hazr olmyan bir ahsa kar mddet tayin olunmakszn dermeyan olunan icap, zamannda vemuntazam surette irsal olunmu bir cevabn vusulne intizar edebilecei dakikaya kadar, onu yapan hakknda

lzum ifade eder.Sayfa 1

570

Bu kimsenin icabn zamannda vasl olmu addetmee hakk vardr.Vaktinde gnderilen kabul haberi icab yapana ge varr ve o kimse onunla mlzem olmamak iddiasndabulunursa keyfiyeti derhal kabul edene bildirmee mecburdur.3Zmni kabul:Madde 6 cab dermeyan eden kimse gerek iin hususi mahiyetinden gerek hal ve mevkiin icabndan naisarih bir kabule intizar mecburiyetinde olmad takdirde, eer icap mnasip bir mddet iinde reddolunmamise, akde mnakit olmu nazariyle baklr.4ltizamsz icap ve aleni icap :Madde 7cab dermeyan eden kimse bu baptaki haklar mahfuz olduunu sarahaten beyan eder yahut akdiiltizam etmemek niyetinde olduu gerek halin muktezasndan gerek iin hususi mahiyetinden istidlal olunursa,icap lzum ifade etmez.


2/55

Tarife ve cari fiyat irsali icap tekil etmez.Semenini gstererek emtia tehiri, kaideten icap addolunur.5lan suretiyle vuku bulan vaitler:Madde 8 Bir i veya birey mukabilinde ilan suretiyle bir bedel vadeden kimse, vadine tevfikan o bedelivermee mecburdur.O i veya o ey husule gelmeksizin o kimse vadinden nkl ederse vadettii bedeli tecavz etmemek zeredierinin hsn niyetle yapt masraf demee mecburdur. Fakat umulan muvaffakiyetin eldeedilemiyeceini vaadi yapan kimse ispat ettii surette, bu mecburiyete mahal kalmaz.6cap ve kabuln geri alnmas :Madde 9cabn geri alnd haberi icabn vusulndenevvel yahut ayn zamanda mrselnileyhe vasl oluryahut icaptan sonra vasl olmakla beraber mrselnileyhe icaba muttali olmazdan evvel kendisine tebli

olunursa, icap keenlemyekn addolunurBu kaide kabuln geri alnmasna da tatbik edilir.III - Gaipler arasnda vukubulan bir akdin hangi zamana istinat ettii :Madde 10Gaipler arasnda icra olunan akitler, kabul haberi irsal olunduu anda hkm ifade ederler.Eer sarih bir kabule ihtiya bulunmazsaakdin hkm, icabn vusul anndan itibaren cereyana balar.(B) AKTLERN EKLIUmumi kaide ve emrolunan ekillerin umulMadde 11Akdin shhati, kanunda sarahat olmadka hi bir ekle tabi deildir.Kanunun emrettii eklin umul ve tesiri derecesi hakknda bakaca bir hkm tayin olunmam ise akit, buekle riayet olunmadka sahih olmaz.IITahriri ekil1Kanunen muayyen ekil

a) umulMadde 12Kanunen tahriri olmas lazm olan bir akdin tadili dahi tahriri olmak lazmdr. u kadar ki bu akdinakz ve tadil etmiyen mtemmim ve fer'i artlar bu hkmden mstesnadr.Sayfa 2

571

b) RknleriMadde 13Tahriri olmas icabeden akitlerde, bor deruhte edenlerin imzalar bulunmak lazmdr. Hilaf kanunda yazl olmadka imzal bir mektup veya asli borcu zerine alanlar tarafndan imza edilmi olantelgrafname tahriri ekil makamna kaim olur.c) mzaMadde 14 mza, zerine bor alan kimsenin el yazs olmak lazmdr.(Ek cmle : 15/1/2004-5070/22md.)Gvenli elektronik imza elle atlan imza ile ayn ispat gcn haizdir. Bir alet vastasiyle vazolunan imza, ancak rf ve adete kabul olunan hallerde ve hususiyle okmiktardatedavle karlan kymetli evrakn imzas lazm geldii takdirde, kafi addolunur.(Mlga son fkra: 1/7/2005-5378/50 md.)d) mza makamna kaim olacak iaretlerMadde 15mza vaz'na muktedir olmyan bir ahs, imza yerine usulen tasdik olunmu ve el ile yaplm biralamet vazetmee yahut resmi bir ahadetname kullanmaa mezundur. Kambiyo poliesine mteallikhkmler mahfuzdur.2Akitte mahfuz kalan ekilMadde 16 ki taraf kanunen hususi bir ekle tabi olmyan bir akdin hususi bir ekilde yaplmasnkararlatrmlar ise, akit takarrr eden ekilde yaplmadka iki taraf bununla ilzam olunamaz. ki taraf muayyen bir surette keyfiyeti izah etmiyerek tahriri ekilden bahsetmi olduklar takdirde, kanun buekle riayet olunmasn emrediyorsa, iki tarafn ona riayet etmesi lazmdr.

(C) BORCUN SEBEBMadde 17Borcun sebebini ihtiva etmemi olsa bile bor ikrar muteberdir. (D) AKTLERN TEFSR MUVAZAAMadde 18Bir akdin ekil ve artlarn tayininde, iki tarafn gerek sehven gerek akitteki hakiki maksatlarngizlemek iin kullandklar tabirlere ve isimlere baklmyarak, onlarn hakiki ve mterek maksatlarn aramaklazmdr.Tahriri bor ikrarna istinat ile alacakl sfatn iktisabeden bakasna kar, borlu tarafndan muvazaa iddiasdermeyan olunamaz.

H) AKDN MEVZUUI - ErkanMadde 19Bir akdin mevzuu, kanunun gsterdii hudut dairesinde, serbeste tayin olunabilir. Kanunun kat'i surette emreyledii hukuki kaidelere veya kanuna muhalefet; ahlaka (adaba) veya umumi

intizama yahut ahsi hkmlere mteallik haklara mugayir bulunmadka, iki tarafn yaptklar mukavelelermuteberdir.


3/55

II - Butlan

Madde 20 Bir akdin mevzuu gayri mmkn veya gayri muhik yahut ahlaka (adaba) mugayir olursa o akit batldr.Akdin muhtevi olduu artlardan bir ksmnn butlan akdi iptal etmeyip yalnz art, lavolur. Fakat bunlarolmakszn akdin yaplmyaca meczum bulunduu takdirde, akitler tamamiyle batl addolunur.Sayfa 3

572

III - Gabin:Madde 21 Bir akitte ivazlar arasnda ak bir nispetsizlik bulunduu takdirde, eer mutazarrrn mzayakahalinde bulunmasndan veya hiffetinden yahut tecrbesizliinden istifade suretiyle vukua getirilmi ise,

mutazarrr bir senezarfnda akdi feshettiini beyan ederek verdii eyi geri alabilir. Bu mddet, akdin inikadndan itibaren cereyan eder.IV - Akit yapmak vadMadde 22Bir akdin ilerde ina edilmesine dair yaplan mukavele muteberdir.Kanun iki tarafn menfaatleri iin bu akdin shhatini bir nevi ekle riayet etmee tabi kld takdirde, bu ekilo akdin yaplmas taahhdne de tatbik olunur.

(V) RIZADAK FESATI - Hata:1Hatann hkmleriMadde 23Akit yaplrken esasl bir hataya duar olan taraf, o akit ile ilzam olunamaz.2Hata halleri:Madde 24Esasl hatalar, hulasatan unlardr:

1Hata ettiini iddia eden tarafn bir akit hakknda rizasn beyan ederken baka bir akit kastetmi olmas. 2 - Hata ettiini iddia eden tarafn akitte makudun aleyhi tekil eden eyden gayri bir ey kastetmi yahutzerine bor alrken balca nazara ald ahsta yanlm olmas.3 - Hata ettiini iddia eden tarafn taahht ettii vazn kasdettii eyden ehemmiyetli surette ok ve mukabilvazn ehemmiyetli surette az olmas.4 - Hata ettiini iddia eden tarafa akdin lzumlu vasflarndan olarak nazara alnmasna ticari doruluunmsait olduu eylerde hata edilmi olmas.Akdin yalnz saiklerine taalluk eden hata, esasl deildir.Adi hesap yanll, akdin shhatini ihlal etmez. Bunlar tashih olunmakla iktifa olunur.3Hsnniyet kaidelerine muhalif hareket davasMadde 25Hataya dar olan taraf, hsnniyet kaidelerine muhalif bir surette ona istinat edemez. Bilhassa yapma kastettii akdi dier taraf icraya hazr olduunu beyan ettii takdirde, bu akit onun hakkndalzum ifade eder.

4hmal yznden hataMadde 26Akdin hkmnden kurtulmak iin hata ettiini iddia eden taraf, eer hata kendi kusurundan ilerigelmi ise, mukavelenin bu suretle feshinden mtevellit zarar tazmine mecburdur. Fakat dier taraf hatayavakf olmu veya vakf olmas muktazi bulunmu olduu takdirde, tazminat lazm gelmez. Eer hakkaniyet icabederse hakim, mutazarrr olan tarafn lehinde daha fazla tazminat hkmedebilir.5Bir vastann hatasMadde 27ki taraftan birinin rzas bir muhbir veya tercman gibi dier bir vasta tarafndan yaln olaraknaklolunduu takdirde, hata hakkndaki hkmlere gre muamele olunur.II - HileMadde 28Dier tarafn hilesiyle akit icrasna mecbur olan tarafn hatas esasl olmasa bile, o akit ile ilzamolunmaz.Sayfa 4

573

nc bir ahsn hilsine dar olan tarafn yapt akit lzum ifade eder. u kadar ki dier taraf bu hileyevakf bulunur veya vakf olmas lazmgelirse, o akit lazm olmaz. III - krah1Akdin inkizasMadde 29Eer iki taraftan biri dier tarafn yahut nc bir ahsn ikrahiyle bir akit yapm olursa, kendihakknda lzum ifade etmez.krah, nc bir ahsn fiili olup ta dier taraf ona vakf olmam yahut vakf olmas lazm bulunmamolduu takdirde bu ikraha dar olan taraf, akdi fesh ederse, hakkaniyet iktiza ettii halde dier tarafa tazminatvermee mecburdur.3krahn artlarMadde 30 krah olunan taraf, hal ve mevkiine nazaran kendisinin yahut yakn akrabasndan birinin hayat

veya ahs veya namus yahut mallar ar ve derhal vukubulacak bir tehlikeye maruz olduuna kanaat getirdiitakdirde ikrah, muteber addolunur.


4/55

Bir hakkn veya kanuni salahiyetin istenecei ve kullanlaca tehdidi ile mzayakaya dar olan kimseninyapt akit, tehdit eden iin fahi menfaatler temin etmiyorsa; bu tehdit, ikrah muteber addolunmaz. Fakatfahi menfaatler istihsali iin tehdit olunan tarafn mzayaka halinde bulunmasndan istifade olunmu olursabu korku nazara alnr.IV - Akde icazet ile rzann fesad bertaraf edilmesiMadde 31Hata veya hile ile haleldar olan yahut ikrah ile yaplan akit ile mlzem olmayan taraf bu akdi ifaetmemek hakkndaki kararn dier tarafa beyan yahut verdii eyi istirdat etmeksizin bir seneyi geirir ise, akde icazet verilmi nazariyle baklr. Bu mehil, hata veya hilenin anlald veya korkunun zail olduutarihten itibaren cereyan eder.

Hile ile haleldar olmu yahut ikrah ile yaplm olan bir akde icazet, zarar ve ziyan talebinden feragati istilzametmez.

(Z) TEMSLI - Salahiyete mstenit temsil1Umumiyet itibariylea) Temsilin hkmleriMadde 32 Salahiyettar bir mmessil tarafndan dier bir kimse namna yaplan akdin alacak ve borlar, okimseye intikal eder.

Akdi yapar iken mmessil, sfatn bildirmedii takdirde akdin alacak ve borlar kendisine ait olur. ukadar kikendisiyle akdi yapan kimse, bir temsil mnasebeti mevcut olduunu halden istidlal eder yahut bunlardan biriveya dieri ile akit icras kendisince farksz bulunur ise akdin haklar temsil olunan kimseye ait olur. Sair hallerde alacan temliki yahut borcun nakli hakknda mevzu usule tevfikan muamele icras lazmgelir. b) Salahiyetin derecesi

Madde 33 Bakas namna temsil hukuku ammeden mnbais ise mmessilin salahiyetinin derecesi bubaptaki kanuni hkmler ile taayyn eder. Temsil hukuki bir tasarruftan tevellt etmi ise salahiyetin derecesio tasarruf ile taayyn eyler.ukadarki mmessilin salahiyetinin derecesi nc ahsa beyan ve tebli edilmi ise ancak bu beyana itibarolunur.Sayfa 5

574

2Hukuki muameleden neet eden salahiyetA) Salahiyetin tahdidi ve refi

Madde 34 Temsil olunan kimse, hukuki bir tasarruftan tevellt eden temsil salahiyetini her zaman tahditveya ref edebilir. Bundan dolay mmessilin, bir hizmet veya irket veya vekalet akdi gibi sebeplere istinatederek dava ikamesi hakkna halel gelmez.Temsil olunan kimsenin bu hakkndan evvelce feragat etmesi hkmszdr.Temsil olunan kimse gerek sarahaten gerek delaleten verdii salahiyeti dier kimselere bildirdii halde busalahiyeti tamamen veya ksmen ref ettiini bildirmemi olursa salahiyetin bu suretle ref'ini nc ahslara kar dermeyan edemez.B) lm ve ehliyetsizliin ve sairenin hkmleriMadde 35 Hilaf iki tarafa kararlatrlm yahut maslahatn mahiyetinden istidlal olunmu olmadkahukuki bir muameleden mtevellit temsil salahiyeti mmessilin yahut temsil edilenin vefat veya gaiplikhkmnn ilan veya medeni haklarn kullanlmas salahiyetinin izaas yahut ikisinden birinin yahut herikisinin iflas ilan etmesiyle, nihayet bulur.

Bir hkmi ahsn mevcudiyeti hitam bulduu yahut bir irket fesh olunduu takdirde de hkm yine byledir. ki tarafn birbirine kar haiz olduklar ahsi haklar mahfuz kalr. C) Salahiyeti havi olan senedin iadesi

Madde 36Salahiyeti natk vesikay haiz olan mmessil, vazifesi hitam bulduu takdirde, onu temsil edileneiade yahut mahkemeye tevdi etmee mecburdur.Eer temsil edilen yahut halefleri, mmessili bu hususa icbar etmekte tekasl ederlerse, bundan dolayhsnniyet ile hareket eden nc ahslarn dar olacaklar zarar tazmin etmee mecbur olurlar. D) Salahiyetin hangi zamandan itibaren nihayet bulacaMadde 37 Mmessil kendi salahiyetinin hitam bulduuna vakf olmad mddete, temsil edilen yahuthalefleri, bu salahiyet henz baki imi gibi onun muamelesi ile alacakl veya borlu olurlar. nc ahslarn, salahiyetin nihayet bulduunavakf olduklar suretler mstesnadr.II - Salahiyetin fkdan1cazetMadde 38Bir kimse salahiyeti olmad halde dier bir ahs namna bir akit yapt takdirde, bu ahs buakde icazet vermedike alacakl veya borlu olmaz. Dier tarafn, temsil edilenin mnasip bir mddet iinde o

akde icazet verip vermiyeceini beyan etmesini talebe hakk vardr. Bu mddet zarfnda icazet verilmediihalde, o kimse mlzem olmaz.


5/55

2cazetin bulunmamasMadde 39Eer icazetten sarahaten veya zmnen imtina olunursa, akdin sahih olmamasndan tahadds edenzararn tazmini zmnnda, mmessil sfatn taknan kimse aleyhinde dava ikame olunur. Fakat bu kimse diertarafn salahiyeti bulunmadna vakf olduu veya vakf olmas lazmgeldiini ispat ettii takdirde, davayamahal yoktur. Mmessilin taksiri vukuunda hakkaniyet iktiza ettii halde hakim, onu daha fazla zarar ve ziyanitasna mahkm eder.Haksz mal iktisab esasna binaen dava ikamesi hakk, bu hallerin kaffesinde bakidir. Sayfa 6

575

III - Mahfuz hkmler

Madde 40 irket mmessil ve memurlarnn ve tccar vekillerinin salahiyetleri hakknda hkmlermahfuzdur.

KNC FASILHaksz muamelelerden doan borlar

(A) UMUM KADELERI - Mesuliyet eraitiMadde 41Gerek kasten gerek ihmal ve teseyyp yahut tedbirsizlik ile haksz bir surette dier kimseye birzarar ika eden ahs, o zararn tazminine mecburdur.Ahlaka mugayir bir fiil ile baka bir kimsenin zarara uramasna bilerek sebebiyet veren ahs, kezalik o zarartazmine mecburdur.

I - Zararn tayiniMadde 42 Zarar ispat etmek mddeiye der, zararn hakiki miktarn ispat etmek mmkn olmadtakdirde hakim, halin mutat cereyann ve mutazarrr olan tarafn yapt tedbirleri nazara alarak onu adaletetevfikan tayin eder.

III - Tazminat miktarnn tayiniMadde 43 Hakim, hal ve mevkiin icabna ve hatann arlna gre tazminatn suretini ve umulnnderecesini tayin eyler.

Zarar ve ziyan irad eklinde tayin olunduu takdirde borludan icabeden teminat alnr. IV - Tazminatn tenkisiMadde 44 Mutazarrr olan taraf zarara raz olduu yahut kendisinin fiili zararn ihdasna veya zararntezaydne yardm ettii ve zarar yapan ahsn hal ve mevkiini arlatrd takdirde hakim, zarar ve ziyanmiktarn tenkis yahut zararve ziyan hkmnden sarfnazar edebilir.Eer zarar kasden veya ar bir ihmal veya tedbirsizlikle yaplmam olduu ve tazmini de borluyumzayakaya maruz brakt takdirde hakim, hakkaniyete tevfikan zarar ve ziyan tenkis edebilir. V - Hususi haller

1Adam lmesi ve cismanizararA) lm takdirinde zarar ve ziyanMadde 45Bir adam ld takdirde zarar ve ziyan, bilhassa defin masraflarn da ihtiva eder. lm, derhalvukubulmam ise zarar ve ziyan tedavi masraflarn ve almaa muktedir olamamaktan mtevellit zararihtiva eder.

lm neticesi olarak dier kimseler mteveffann yardmndan mahrum kaldklar takdirde, onlarn buzararnda tazmin etmek lazmgelir.B) Cismani zarar halinde lazmgelen zarar ve ziyanMadde 46Cismani bir zarara dar olan kimse klliyen veya ksmen almaa muktedir olamamasndan veileride iktisaden maruz kalaca mahrumiyetten tevellt eden zarar ve ziyann ve btn masraflarn

isteyebilir.Eer hkmn suduru esnasnda, kafi derecede kanaat ile cismani zararn neticelerini tayin etmek mmkndeil ise; hkmn tefhimi tarihinden itibaren iki sene zarfnda hakimin, tetkik salahiyetini muhafaza etmee hakk vardr.Sayfa 7

576

C) Manevi tazminat

Madde 47 Hakim, hususi halleri nazara alarak cismani zarara dar olan kimseye yahut adam ldtakdirde lnn ailesine manevi zarar namiyle adalete muvafk tazminat verilmesinekarar verebilir.2Haksz rekabetMadde 48 Yanl ilanlar yahut hsnniyet kaidelerine mugayir sair hareketler ile mterileri tenakus edenyahut bunlar gaip etmek korkusuna maruz olan kimse bu fiillere hitam verilmesi iin faili aleyhinde davaikame ve failin hatas vukuunda sebebiyet verdii zararn tazminini talep edebilir.


6/55

(Ek: 29/6/1956 6763/41 md.)Ticari ilere ait olan haksz rekabet hakknda Ticaret Kanunu hkmlerimahfuzdur.

3ahsi menfaatlerin haleldar olmasMadde 49(Deiik: 4/5/1988 - 3444/8. md.)ahsiyet hakk hukuka aykr bir ekilde tecavze urayan kii, urad manevi zarara karlk manevitazminat namyla bir miktar para denmesini dava edebilir.Hakim, manevi tazminatn miktarn tayin ederken, taraflarn sfatn, igal ettikleri makam ve dier sosyal veekonomik durumlarn da dikkate alr.Hakim, bu tazminatn denmesi yerine, dier bir tazmin sureti ikame veya ilave edebilecei gibi tecavzknayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararn basn yolu ile ilanna da hkmedebilir.VI - Mteselsil mesuliyet1Haksz fiil halindeMadde 50 Birden ziyade kimseler birlikte bir zarar ika ettikleri takdirde mevvik ile asl fail ve fer'anmethali olanlar, tefrik edilmeksizin mteselsilen mesul olurlar. Hakim, bunlarn birbiri aleyhinde rcu haklarolup olmadn takdir ve icabnda bu rcuun umulnn derecesini tayin eyler. Yataklk eden kimse, vak olan kardan hisse almadka yahut itirakiyle bir zarara sebebiyet vermedike mesulolmaz.

2Muhtelif sebeplerin itima halindeMadde 51 Mteaddit kimseler muhtelif sebeplere (haksz muamele, akit, kanun) binaen mesul olduklartakdirde haklarnda, birlikte bir zarar vukuuna sebebiyet veren kimseler hakkndaki hkmlere gre muameleolunur.

Kaideten haksz bir fiili ile zarara sebebiyet vermi olan kimse en evvel, tarafndan hata vaki olmam vezerine bor alnmam olduu halde kanunen mesul olan kimse en sonra, zaman ile mkellef olur.

VII - Meru mdafaa, ztrar ve kendi hakkn vikaye iin kuvvet kullanlmas Madde 52 Meru mdafaa halinde mtecavizin ahsna veya mallarna yaplan zarardan dolay tazminatlazm gelmez.Kendisini veya dierini zarardan yahut derhal vukubulacak bir tehlikeden vikaye iin bakasnn mallarnahalel iras eden kimsenin borlu olduu tazminat miktarn hakim, hakkaniyete tevfikan tayin eder. Kendi hakkn vikaye iin cebri kuvvete mracaat eden kimse hal ve mevkia nazaran zamannda hkmetinmdahalesi temin edilemedii yahut hakknn ziyaa uramasn yahut hakknn kullanlmas hususunun pekok mkl olmasn meni iin baka vastalar mevcut olmad takdirde, bir gna tazminat itasiyle mkellefolmaz.

VIII - Ceza hukuku ile medeni hukuk arasnda mnasebetMadde 53 Hakim, kusur olup olmadna yahut haksz fiilin faili temyiz kudretini haiz bulunupbulunmadna karar vermek iin ceza hukukunun mesuliyete dair ahkamiyle bal olmad gibi, cezamahkemesinde verilen beraet karariyle deSayfa 8

577

mukayyet deildir. Bundan baka ceza mahkemesi karar, kusurun takdiri ve zararn miktarn tayin hususundadahi hukuk hakimini takyit etmez.

(B) TEMYZ KUDRETN HAZ 0LMAYANLARIN MESULYETMadde 54 Hakkaniyet iktiza ediyorsa hakim, temyiz kudretini haiz olmayan kimseyi ika ettii zararntamamen yahut ksmen tazminine mahkm eder.Temyiz kudretini muvakkaten zaa eden kimse, bu halde iken yapm olduu zarar tazmine mecburdur.ukadar ki kendi kusuru olmakszn ika edilmi olduunu ispat eder ise mesul olma z.(C) STHDAM EDENLERN MESULYETMadde 55 Bakalarn istihdam eden kimse, maiyetinde istihdam ettii kimselerin ve amelesinin

hizmetlerini ifa ettikleri esnada yaptklar zarardan mesuldr. ukadar ki byle bir zararn vukubulmamas iinhal ve maslahatn icabettii btn dikkat ve itinada bulunduunu yahut dikkat ve itinada bulunmu olsabilezararn vukuuna mani olamyacan ispat ederse mesul olmaz. stihdam eden kimsenin, zamin olduu ey ile zarar ika eden ahsa kar rcu hakk vardr.(D) HAYVANLAR TARAFINDAN YAPILAN ZARARDAN MESULYETI - Zarar ve ziyan

Madde 56 Bir hayvan tarafndan yaplan zarar o hayvan kimin idaresinde ise o kimse hal ve maslahatnicabettii btn dikkat ve itinay yaptn yahut bu dikkat ve itinada bulunmu olsa bile zararn vukuuna maniolamyacan ispat etmedike tazmine mecburdur.Bu surette eer hayvan dier bir ahs yahut dier bir ahsa ait olan hayvan tarafndan rktlm olur ise bukimse onlara rcu edebilir.II - Hayvan zerinde hapis hakk

Madde 57Bir kimsenin hayvan dierinin gayri menkul zerinde bir zarar yapt takdirde gayrimenkulnzilyedi o hayvan zabt ve kendisine ita olunabilecek tazminat mukabilinde teminat olmak zere yedinde


7/55

hapsetmee hakk vardr. Eer hal ve maslahat icabederse, gayrimenkul zilyedi o hayvan ldrebilir. ukadarki gayrimenkuln zilyedi heman keyfiyetten hayvanlarn sahibini haberdar etmee ve e er onu bilmiyorsakendisini bulmak iin lazmgelen tedbirleri ittihaz eylemee mecburdur. (H) BNA VE DER EYLERDE MESULYETI - Zarar ve ziyan

Madde 58 Bir bina veya imal olunan herhangi bir eyin maliki, o eyin fena yaplmasndan yahutmuhafazadaki kusurundan dolay mesul olur.Bu cihetten dolay kendisine kar mesul olan ahslar aleyhindeki rcu hakk mahfuzdur. II - Tedbirler:

Madde 59 Bir binadan yahut dier bir ahsn imal ettii eylerden dolay zuhura gelecek bir zarara maruzolan kimsenin, tehlikeyi bertaraf etmek iin, lazmgelen tedbirlere tevessl etmesini malikten talep etmee

hakk vardr.ahslarn ve mallarn vikayesine dair olan zabta nizamlar bakidir.(V) MRURU ZAMANMadde 60 Zarar ve ziyan yahut manevi zarar namiyle nakdi bir mebla tediyesine mteallik dava,mutazarrr olan tarafn zarara ve failine ittla tarihinden itibaren bir sene ve her halde zarar mstelzim fiilinvukuundan itibaren on sene mrurundan sonra istima olunmaz. Sayfa 9

578

ukadar ki zarar ve ziyan davas, ceza kanunlar mucibince mddeti daha uzun mruru zamana tabi cezaymstelzim bir fiilden neet etmi olursa ahsi davaya da o mruru zaman tatbik olunur.Eer haksz bir fiil, mutazarrr olan taraf aleyhinde bir alacak tevlit etmi olursa, mutazarrr kendisinin

tazminat talebi mruru zaman ile sakt olsa bile o alaca vermekten imtina edebilir. NC FASILHaksz bir fiil ile mal iktisabndan doan borlar

(A) ARTLARI - Umumiyet itibariyle

Madde 61 Hakl bir sebep olmakszn aharn zararna mal iktisabeden kimse, onu iadeye mecburdur.Hususiyle muteber olmayan veya tahakkuk etmemi bulunan bir sebebe yahut vcudu nihayet bulmu olan birsebebe msteniden ahzolunan eyin, iadesi lazmdr.II - Bor olmayan eyin tediyesiMadde 62 Borlu olmad eyi ihtiyariyle veren kimse hataen kendisini borlu zan ederek verdiini ispatetmedike onu istirdat edemez. Mruru zamana uram olan bir borcu eda yahut ahlaki bir vazifeyi ifa iinverilen ey, geri alnamaz.

(B) ADENN UMULI - Mddeaaleyhin borcuMadde 63Haksz olarak bir eyi istifa eden kimse, onun istirdad zamannda elinden km olduunu ispatettii miktar nisbetinde red ve iade ile mkellef deildir.ukadar ki kabz, o eyi suiniyet ile elden karm yahut onu elden karr iken bilahare red ve iadeye mecburolacana vakif bulunmu olursa red ve iadeye mecburdur. II - Masraftan mtevellit haklarMadde 64Mddeaaleyhin, yapt zaruri yahut faideli masraflar istirdada salahiyeti vardr. Mddeaaleyh, oeyi kabzettii zaman suiniyet ile hareket etmi ise yapt faideli masraflardan iade zamannda halen mevcutolan fazlalk nisbetindeki miktar kendisine tediye olunur. Dier masraflardan dolay mddeaaleyhin, bir gnatazminat talebine hakk yoktur. Fakat iadeden evvel kabzolunan ey ile birletirilmi olan ziyadeyi, o eyezarar vermeksizin tefrik kabil olduu ve mddeide masraflarn bedelini teklif etmedii takdirde ilave olunan

ziyadeyi ref edebilir.(C) STRDADIN CAZ OLMAMASIMadde 65 Haksz yahut ahlaka (adaba) mugayir bir maksat istihsali iin verilen bir eyi istirdada mahalyoktur.

(D) MRURU ZAMANMadde 66 Haksz surette mal iktisabndan dolay ikame olunacak dava, mutazarrr olan tarafn verdiiniistirdada hakk olduuna ttla tarihinden itibaren bir sene mruriyle ve her halde bu hakkn doduu tarihtenitibaren on senenin mruriyle sakt olur. Eer mal iktisab mutazarrr olan taraf aleyhinde bir bor tekilindenibaret ise, mutazarrrn hakk mruru zaman ile sakt olmu olsa bile, bu borcu ifa etmez. Sayfa 10

579

KNC BAPBorlarn hkm


8/55

BRNC FASILBorlarn ifas

(A) UMUM ESASLARI - Bizzat borlu tarafndan ifaMadde 67 Borcun, bizzat borlu tarafndan ifa edilmesinde alacaklnn menfaati bulunmadka; borlu,borcunu ahsen ifaya mecbur deildir.II - fann mevzuu1Ksmen tediyeMadde 68Borcun miktar muayyen ve tamam muaccel olduu takdirde alacakl ksmen vukubulan tediyeyi

reddedebilir. Alacakl ksmen tediyeyi kabul ederse borlu, bortan ikrar eyledii ksm tediyeden imtinaedemez.

2Taksim kabil olmyan borMadde 69Bor, taksim edilemedii ve alacakllar birden ziyade olduu takdirde bunlardan her biri borcuntamamen ifasn isteyebilir. Borlu hepsine kar borcunu vermeye mecburdur. Borlular birden ziyade ise herbiri taksimi kabil olmayan borcun tamamn vermekle mkelleftir. Halin icabndan hilaf anlalmadka, verenborlu, kendisiyle mtereken borlu olanlara hisseleriyle rcu hakkn haiz ve bu nispette alacaklnnhaklarna halef olur.3Muayyen olmayan bir eye taallk eden borMadde 70Verilmesi lazm gelen ey yalnz nevile tayin edilmi ise iin mahiyetinden hilaf anlalmadkabu eyin intihab borluya aittir. Bununla beraber borlu, mutavasst vasftan aa vasfta bir ey veremez.4Birden ziyade eylere taallk eden bor

Madde Bor birden ziyade eylerin yaplmasn veya verilmesini amil olupta borlu bunlardan yalnzbiriyle mkellef tutulabilirse iin mahiyetinden hilaf anlalmadka intihap, borluya aittir.5Faiz:Madde 72Bir kimse faiz vermesine mecbur olupta miktar ne mukavale ile ne de kanun veya rf ve adet ilemuayyen deil ise bu faiz senevi yzde be hesabiyle tediye olunur. (Mukavele ile faiz meselesindesuiistimalin meni hukuku amme kanunlarna aittir.)(1)(B) BORCUN FA EDLECE MAHALMadde 73 Borcun ifa edilmesi lazm gelen yer, iki tarafn sarih veya zmni arzusuna gre tayin edilir.Hilafna bir art mevcut olmad surette aadaki hkmler tatbik olunur: 1 - Bor bir miktar paradan ibaret ise tediye alacaklnn verme zamannda mukim bulunduu yerde vukubulur. 2 - Bor muayyen bir eye taallk ediyorsa bu ey akdin inikad zamannda bulunduu yerde teslim olunur. (1) 4/12/1984 tarih ve 3095 sayl Kanunun 1 inci maddesi ile faiz oran senelik yzde otuza karlmtr. Bu konudaayrca mezkr kanunun geici maddesi hkmne baknz. Sayfa 11

580

3 - Bunlardan baka her bor doumu zamannda borlunun mukim bulunduu yerde ifa edilir. Alacaklnnikametgahnda tediye edilmesi lazm gelen bir borcun ifas borcun doumundan sonra alacaklnnikametgahn deitirmesi sebebiyle ehemmiyetli bir surette glemi ise bor alacaklnn evvelkiikametgahnda ifa olunabilir.(C) FANIN ZAMANII - Muaccel borMadde 74Ecel merut olmad veya iin mahiyetinden anlalmad takdirde borcun heman ifa ve derhalicras talep olunabilir.

II - Meccel bor1Ay zerine ecelMadde 75Borcun ifas iin bir ayn iptidas veya nihayeti tayin olunmu ise ayn birinci ve sonuncu gnanlalr. Bir ayn ortas tayin olunmu ise bundan ayn on bei anlalr. 2Dier ecellerMadde 76Bir bor veya sair her hangi bir tasarruf akdin inikadndan itibaren bir mddetin hitamnda ifa veicra edilmek lazm geldii takdirde, vade aadaki vehile tayin olunur: 1 - Mddet, gn ile tayin edilmi ise bor, akdin inikat ettii gn saylmyarak mddetin son gn muaccelolur. Mddet, sekiz veya on be gn ise bu mddet bir veya iki haftay deil tamam sekiz veya on be gnifade eder.

2 - Mddet haftalar ile tayin edilmi ise bor son haftann, akdin mnakit olduu gneismen tevafuk edengnnde muaccel olur.3 - Mddet ay ile veya sene, yar sene ve senenin drtte biri gibi birden ziyade aylar ihtiva eden bir zaman iletayin edildii surette bor, akdin mnakit olduu gn ayn kanc gn ise son ayn buna tekabl eden gn


9/55

muaccel olur. Son ayda tekabl eden gn mevcut deil ise bor son ayn son gn ifa olunur. Yarm ay tabiri, on be gnlk bir mddete muadildir. Mddet bir veya birden ziyade ay ile yarm ay ise onbe gn son olarak hesap edilir.Bu kaideler, mddet, akdin inikadndan baka bir zamandan itibaren cereyan ettii surettede tatbik olunur.Muayyen bir zaman iinde ifa edilmek lazm gelen bir borcu borlu, mddetin hitamndan evvel ifa ilemkelleftir.3Cuma ve tatil gnleri(1)Madde 77Bir cumaya veya kanunen tatil olarak kabul edilen dier bir gne tesadf eden vade kendiliindenbu gn takip edip tatil olmyan ilk gne geer. Hilafna mukavele muteberdir.III - leretahsis olunan saatlerde ifaMadde 78Bor vade gnnde ilere tahsis olunan saatler zarfnda ifa ve alacakl tarafndan kabul edilmek

lazm gelir.IV - Ecelin uzatlmasMadde 79Borcun ifas iin tayin olunan ecel uzatlm ise yeni mehil, aksi art edilmedike evvelki mehlinhitamn takip eden birinci gnden balar.(1) 27/5/1935 tarih ve 2739 sayl Kanunla, "Pazar gn" hafta tatili olarak kabul edilmitir. Sayfa 12

581

V - Vaktinden evvel i fa

Madde 80 Akdin hkmnden veya mahiyetinden veya hal icabndan iki tarafn hilafn kast ettiklerianlalmad takdirde, borlu borcunu vadesinden evvel ifa edebilir. u kadarki borlunun, vadeden evvel

tediyede bulunmasndan dolay mukavele ile veya adeten mezun olmadka bir miktar tenzilat icrasna hakkyoktur.I - Mtekabil taahhdat ihtiva eden akitte1fann tarzMadde 81 Mtekabil taahhtleri muhtevi olan bir akdin ifasn talep eden kimse, akdin artlarna vemahiyetine nazaran bir ecelden istifade hakkn haiz olmadka kendi borcunu ifa etmi veya ifasn teklifeylemi olmak lazmdr.2Borcunu demekten aciz halinde bir tarafn fesih hakkMadde 82 Mtekabil taahhtleri muhtevi olan bir akitte akitlerden birinin borcunu edadan aciz olmas vebilhassa iflas veya aleyhindeki haczin neticesiz kalmas sebebi ile dier tarafn hakk tehlikeye derse, butaraf, lehindeki borcun ifas temin edilinceye kadar kendisine terettp eden borcun ifasndan imtina ve talebizerine bu teminat mnasip bir mddet iinde verilmedii surette akti feshedebilir. (D) TEDYEI - Memleket parasiyle

Madde 83Mevzuu para olan bor memleket parasiyle denir.Akit tediye mahallinde kanuni rayici olmayan bir para zerine varit olmu ise akdin harfiyen icras "aynendemek" kelimeleri veya buna muadil sair tabirat ile art edilmi olmadka bor vadenin hull gnndekirayici zerinden memleket parasiyle denebilir.(Ek: 14/11/1990 3678/29 md.)Yabanc para borcunun vadesinde denmemesi halinde alacakl, bu borcuvade veya fiili deme gnndeki rayice gre Trk paras ile denmesini isteyebilir. (1)II - Mahsup

1Ksmen tediye halindeMadde 84 Borlu faiz veya masraflar tediyede gecikmi deil ise ksmen icra eyledii tediyeyi reslmalemahsup edebilir.

Alacakl alacan bir ksm iin kefalet,rehin veya sair teminat alm ise borlu ksmen icra eyledii tediyeyi

temin edilen veya teminat daha iyi olan ksma mahsup etmek hakkn haiz deildir.2Birden fazla borlar olduu surettea) Alacaklnn beyanna tevfikanMadde 85Birden fazla borlar bulunan borlu, borlar demek zamannda bu borlardan hangisini tediyeetmek istediini alacaklya beyan etmek hakkn haizdir.Borlu beyanatta bulunmad surette vukubulan tediye kendisi tarafndan derhal itiraz edilmi olmadkaalacaklnn makbuzda irae ettii borca mahsup edilmi olur. b) Kanuna tevfikan

Madde 86 Kanunen muteber bir beyan vaki olmad yahut makbuzda birgna mahsup gsterilmediitakdirde, tediye muaccel olan borca mahsup edilir.

(1) Bu fkrann uygulanmasnda;Kanunun sonundaki "818 sayl Kanuna lenemiyen Hkmler" blmnde yeralan14/11/1990 tarih ve 3678 sayl Kanunun geici 1 inci maddesine baknz. Sayfa 13

582


10/55

Mteaddit borlar muaccel ise tediye, borlu aleyhinde birinci olarak takip edilen borca mahsup edilir. Takibatvaki olmam ise tediye, vadesi iptida hull etmi olan borca mahsup edilir. Mteaddit borlarn vadeleri ayn zamanda hull etmi ise mahsup mtenasiben vaki olur. Hi bir borcunvadesi hull etmemi ise alacakl iin en az teminat haiz olan borca mahsup edilir. III - Makbuz ve senetlerin iadesi

1Borlunun hakkMadde 87Borcu deyen borlu, bir makbuz veya borcun tamam tediye edilmi ise senedin geri verilmesiniveya iptalini istemek hakkn haizdir. Borcun tamam denmemi veya senet alacaklya baka haklar davermekte ise borlu ancak makbuz itasn ve tediyenin senede dercini isteyebilir.2HkmleriMadde 88Faizden veya icar bedeli gibi muayyen zamanlarda denmesi lazm gelen sair borlardan ihtirazibir kayt dermeyan etmeksizin bir taksit iin makbuz veren alacakl ondan evvelki taksitleri de tahsil etmisaylr. Alacakl reslmal iin makbuz vermi ise faizlerinide tahsil etmi saylr. Senet borluya iade edildiktebor sakt olmu saylr.3Senedin iadesinin mmkn olamamasMadde 89Alacakl senedi zayi ettiini iddia eder ise tediyede bulunan borlu kendisine senedin iptalini veborcun sukutunu mbeyyin resmen tanzim veya usulen tasdik edilmi bir ilmhaber vermee alacaklymecbur edebilir. Kymetli evrakn iptaline mteallik hkmler mahfuzdur.

(H) ALACAKLININ TEMERRDI - artlarMadde 90 Yaplacak veya verilecek ey usul dairesinde kendisine arz olunan alacakl muhik bir sebep

olmakszn onu reddeder veya borlunun borcunu ifa edebilmesi iin tekaddmen kendi tarafndan yaplmaslazm gelen muameleleri icradan imtina eder ise, mtemerrit addolunur.II - Hkmleri1Borcun mevzuu bir ayn olduu surettea) Tevdi hakkMadde 91 Alacakl mtemerrit olduu takdirde borlu hasar ve masraflar alacaklya ait olmak zereverecei eyi tevdi ederek borcundan beraet edebilir. Tevdi edilecek yeri, tediye yerindeki hakim tayin eder.Fakat ticari eya, hakimin karar olmakszn dahi bir ardiyeye tevdi edilebilir.b) Satmak hakkMadde 92Akdin mevzuu olan eyin mahiyeti veya iin nevi tevdia mani olur veya verilecek ey bozulmaamaruz veya muhafazas masraf mucip veya tevdii byk masraflar mstelzim olur ise borlu evvelen ihtardabulunduktan sonra hakimin izniyle onu alenen sattrarak bedelini tevdi edebilir. Verilecek ey borsadamukayyet veya cari fiat mevcut veya masraflarna nispetle kymeti az ise satn aleni olmas lazm olmadgibi ihtara lzum grmeksizinde hakim, satamsaade edebilir.c) Tevdi edilen eyin isdirdadMadde 93 Alacakl tevdi edilen eyi kabul eylediini beyan etmi veya tevdi bir rehninfekkini tevlit eylemi bulunmadka, borlu tevdi edilen eyi istirdatSayfa 14

583

edebilir. Tevdii edilen eyin istirdad ile beraber, alacak btn teferratiyle yeniden tevellt eder. 2Borcun mevzuu bir ey olmad suretteMadde 94 Borcun mevzuu bir aynn teslimini tazammun etmedii surette eer alacakl mtemerrit iseborlunun temerrrdne mteallik hkmlere tevfikan, borlu akdi feshedebilir.(V) BORCUN FASINA MAN OLAN DER SEBEPLER

Madde 95 Verilecek ey ve yaplacak i ne alacaklya nede alacaklya mteallik ahsi dier bir sebeplemmessiline arz edilemez veya borlunun kusuru olmakszn alacaklnn ahsnda tereddt olunursa borlu,alacaklnn temerrd halinde olduu gibi tevdi etmek veya akdi fesheylemek hakkn haizdir.

KNC FASILBorlarn denmemesinin neticeleri

(A) BORCUN FA EDLMEMES

I - Borlunun mesuliyeti1Umumiyet itibariyleMadde 96 Alacakl hakkn ksmen veya tamamen istifa edemedii takdirde borlu kendisine hi birkusurun isnat edilemiyeceini ispat etmedike bundan mtevellit zarar tazmine mecburdur.

2Bir eyin yaplmas veya yaplmamas borlarMadde 97Bir eyin yaplmasna mteallik bor borlu tarafndanifa edilmedii takdirde, alacakl masraf


11/55

borluya ait olmak zere borcun kendisi tarafndan ifasna izin verilmesini talep edebilir. Her trl zarar veziyan davas hakk mahfuzdur.Bir eyin yaplmamasna tallk eyleyen borca muhalif surette hareket eden kimse mcerret muhalefet ile zararve ziyan tediyesine mecburdur.

Bundan baka alacakl taahhde muhalif olarak yaplan eyin ref'ini isteyebilir. Alacakl, masraflar borluyaait olmak zere, kendisi tarafndan ref'a izin veri lmesini de isteyebilir.II - Mesuliyetin vsati1Umumiyet itibariyleMadde 98Borlu, umumiyet itibariyle her kusurdan mesuldur. Bu mesuliyetin vsati iin hususi mahiyetinegre ok veya az olabilir. Hususiyle i borlu iin bir faideyi mucip olmad surette, mesuliyet daha aziddetle takdir olunur.

Haksz fiillerden mtevellit mesuliyete mteallik hkmler, kyasen akde muhalif hareketlerede tatbik olunur. 2Mesuliyetten beraaet artMadde 99 Hile veya ar kusur halinde dar olaca mesuliyetten borlunun iptidaen beraetini tazammunedecek her art, batldr.Hafif kusur halinde, borlu iptidaen mesuliyetten beraeti tazammun eden artn dermeyan srasnda alacaklborlunun hizmetinde ise veya mesuliyet hkmet tarafndan imtiyaz suretiyle verilen bir sanatin icrasndantevellt ediyorsa; haiz olduu takdir salahiyetine istinat ile hakim, bu art batl addedebilir. 3Muavin ahslarn mesuliyetiMadde 100 Bir borcun ifasn veya bir bordan mtevellit bir hakkn kullanlmasn kendisi ile beraberyaayan ahslara veya maiyetinde alanlara velev kanuna muvafk surette tevdi eden kimse, bunlarn ileriniicra esnasnda ikaettikleri zarardan dolay dier tarafa kar mesuldr.Sayfa 15

584

Bunlarn fiilinden mtevellit mesuliyeti, evvelce iki taraf arasnda yaplan bir mukavele tamamen veya ksmenbertaraf edebilir.

Alacakl, borlunun hizmetinde ise veya mesuliyet hkmet tarafndan imtiyaz suretiyle verilen bir sanatinicrasndan tevellt ediyorsa; borlu mukavele ile ancak hafif bir kusurdan mtevellit mesuliyetten kendisiniberi klabilir.(B) BORLUNUN TEMERRDI - artlarMadde 101Muaccel bir borcun borlusu, alacaklnn ihtariyle, mtemerrit olur.Borcun ifa edilecei gn mttefikan tayin edilmi veya muhafaza edilen bir hakka istinaden iki taraftan birisibunu usulen bir ihbarda bulunmak suretiyle tesbit etmi ise, mcerret bugnn hitam ile borlu mtemerritolur.

II - Hkmleri1Kaza halinde mesuliyetMadde 102 Mtemerrit olan borlu, borcun teahhrle ifasndan dolay zarar ve ziyan tediyesine mecburolduu gibi kazara vukua gelecek zarardan da mesuldr. Borlu, kendisi tarafndan bir gna kusur olmakszn teahhrde bulunmu olduunu veya bor vakit vezamaniyle ifa edilmi olsa bile kazann alacaklnn zararna olaraktediye olunacak eye isabet edeceini ispatederek, bu mesuliyetten kurtulabilir.

2Gemi gnler faizia) Umumiyet itibariyle

Madde 103Bir miktar parann tediyesinden temerrt eden borlu mukavele ile daha az bir faiz tayin edilmiolsa bile gemi gnler iin senevi yzde be hesabiyle faiz tediyesine mecburdur. (1) Akitte dorudan doruya veya taksite raptedilmi komsyon eklinde yzde beten ziyade bir faiz art edilmiise bu faizde temerrt eden borludan istenebilir.

(nc fkra mlga: 29/6/1956-6763/41 md.)b) Faizin, mtedahil taksitlerin, hibe ettii mebaliin tediyesinde mtemerrit olan borluMadde 104 Faiz veya mtedahil iratlarn yahut hibe ettii bir miktar parann tediyesinden temerrt edenborlu bunlar iin gemi gnler faizini ancak icraya veya mahkemeye mracaat gnnden itibaren tediyeyemecburdur.

Bunun aksine olan her art, cezai art hakkndaki hkmlere tevfikan takdir olunur.Gemi gnler faizinin tediyesinde temerrt sebebi ile faiz yrtlemez.3Munzam zararMadde 105 Alacaklnn dar olduu zarar gemi gnler faizinden fazla olduu surette borlu kendisinehi bir kusur isnat edilemiyeceini ispat etmedike bu zarar dahi tazmin ile mkelleftir.Bu munzam zarar derhal takdir olunabilirse hakim, esasa dair karar verir iken bu zararn miktarn dahi tayinedebilir.

(1) Maddenin 1. fkrasnda sz edilen temerrt faizi oran, 4/12/1984 tarih ve 3095 sayl Kanunun 2 nci maddesiyle


12/55

senelik % 30 oranna karlm, ayn kanunun 4 nc maddesi ile de dier kanunlarn bu orandan fazla temerrt faizidenmesine ilikin hkmlerinin sakl tutulduu hkme balanmtr.Sayfa 16

585

4Bir mehil tayini suretiylea) Fesih hakkMadde 106 Karlkl taahhtleri havi olan bir akitte iki taraftan biri mtemerrit olduu takdirde, dieriborcun ifa edilmesi iin mnasip bir mehil tayin veya mnasip bir mehilin tayinini hakimden isteyebilir.Bu mehil zarfnda bor ifa edilmemi bulunduu surette alacakl her zaman onun ifasn talep ve teahhrsebebi ile zarar ve ziyan davas ikame eylemek hakkn haizdir; birde aktin icrasndan ve teahhr sebebiyle

zarar ve ziyan talebinden vaz getiini derhal beyan ederek borcun ifa edilmemesinden mtevellit zarar veziyan talep veya akdi fesh edebilir.b) Derhal fesih

Madde 107Aadaki hallerde bir mehil tayinine lzum yoktur.1 - Borlunun hal ve vaziyetinden bu tedbirin tesirsiz olaca anlalrsa.2 - Borlunun temerrd neticesi olarak borcun ifas alacakl iin faidesiz kalm ise. 3 - Akdin hkmlerine gre bor tayin ve tesbit edilen bir zamanda veya muayyen bir mehil iinde ifa edilmeklazm geliyorsa.c) Rcuun hkmleriMadde 108 Akitten rcu eden alacakl, vaidolunan eyi vermekten imtina ve tediye eyledii eyi istirdatedebilir.

Bundan baka borlu kendisine hi bir kusurun isnat edilemiyeceini ispat edemezse alacakl akdin

hkmszlnden mtevellit zararn tazminini de talep edebilir.

NC FASILBorlarn nc ahs hakkndaki tesiri

(A) ALACAKLIYA HALEF OLMAK

Madde 109 Alacaklya tediyede bulunan nc ahs aadaki hallerde tediye eyledii miktar nispetindealacaklnn haklarna kanunen halef olur:1Bakasnn borcu iin rehnedilen bir eyi rehinden kurtard ve bu ey zerinde mlkiyet hakk veya sairdier bir ayni hakk haiz bulunduu takdirde.2Alacaklya tediyede bulunan nc ahsn ona halef olaca borlu tarafndan alacaklya haber verildiitakdirde.

(B) BAKASININ FLN TAAHHTMadde 110Bir nc ahsn fiilini bakasna taahht eden kimse bu nc ahs tarafndan taahhdn ifaedilmemesi halinde zarar ve ziyan tediyesine mecburdur.

(Ek: 8/7/1981-2486/1 md.)Muayyen bir mddet iin yaplan taahhtlerde, mddetin bitimine kadar taahhtedene yazl olarak bavurulmamas halinde taahhdn hkmsz olacana dair szleme muteberdir. C) BAKASI LEHNE ARTI - Umumiyet itibariyle

Madde 111Kendi namna akit yapan bir kimse, nc ahs lehine bir bor art etmi ise, o borcun ifasntalebetmek hakkn haizdir.Sayfa 17

586

nc ahs veya o borta nc ahsa halef olanlar dahi, iki tarafn niyetine veya rf ve adete tevafuk ettii

takdirde, borcun ifasn ahsan talebedebilirler.Bu takdirde nc ahs veya onu istihlaf edenler bu hakk kullanmak istediklerini borluya beyanettiklerinden itibaren alacaklnn borluyu ibraya hakk kalmaz.II - Sigorta ile temin edilmi hukuki mesuliyetlerMadde 112Bakasn istihdam eden bir kimse altrd ameleye kar hukuki mesuliyetlerini temin iinsigorta yappta amele, sigorta cretinin en aa yarsn tediyeye itirak etmi ise; sigortadan mtevellithaklar, mnhasran ameleye ait olur.

NC BAPBorlarn sukutu

(A) BORLARIN FERLERNN SUKUTUMadde 113Asl bor tediye ile veya sair bir suretle sakt olduutakdirde kefalet ve rehin ve sair fer'i haklardahi sakt olur.Evvelce ileyen faizleri talep hakknn mahfuz bulunduu beyan edilmi veya hal icabndan neet eylemi


13/55

olmadka bu faizler talep olunamaz.Gayrimenkul rehine ve kymetli evraka ve konkordatoya mteallik hususi hkmler mahfuzdur.(B) TECDTI - Umumiyet itibariyle

Madde 114Borcun tecdidi akitten vazh surette anlalmak lazmdr. Hususiyle mevcut bir bor iin kambiyo taahhdnde bulunmak veya yeni bir alacak senedi veya yeni birkefaletname imza etmek, tecdidi tazammun etmez. Bununla beraber, bu hkmn aksine dair akdolunanmukaveleler muteberdir.

II - Cari hesap

Madde 115Muhtelif kalemlerin bir hesab cariye mcerret kaydedilmesiyle bor tecdit edilmi olmaz.u kadarki hesap kesilipte dier tarafada kabul edilmi olduu takdirde, bor tecdit edilmi olur.

Eer kalemlerden biri mukabilinde teminat varsa hesap kesilip tasdik edilmi olsa bile hilaf art edilmedikebu teminata halel gelmez.

(C) ALACAKLI VE BORLU SIFATLARININ BRLEMES:Madde 116Alacakllk ve borluluk sfatlarnn bir ahsta itimaiyle bor sakt olur. Bu itiman zevaliyle bor avdet eder.Gayrimenkul rehni ile kymetli evrak hakkndaki hususi hkmler bakidir.

(D) FANIN MMKN OLMAMASI:Madde 117Borluya isnat olunamyan haller mnasebetiyle borcun ifas mmkn olmazsa, bor sakt olur. Karlkl taahhtleri havi akitlerde bu suretle beri olan borlu haksz iktisaplara mteallik hkmlere tevfikanalm olduu eyleri iadeye mecbur ve kendisine henz tediye edilmemi bulunan eyi istemek hakkndanmahrum olur. Kanun veya akit ile, borcun ifasndan evvel bile vukua gelen zararn, alacaklya tahmil edilmi

olduu haller bundan mstesnadr.Sayfa 18587

(H) TAKAS:

I - artlar1Umumiyet itibariyleMadde 118ki ahs karlkl bir miktar mebla veya yekdierine mmasil baka mallar birbirine borluolduklar takdirde, her iki bor muaccel ise iki taraftan her biri borcunu alaca ile takas edebilir. Alacaklardan biri, mnazaal olsa bile takas dermeyan olunabilir. Mruru zamana uram bir alacak, takas dermeyan edebilecei zamanda mruru zaman ile sakt olmu deilise onun da takas dermeyan olunabilir.2Kefalet halindeMadde 119 Asl borlunun takas dermeyan etmee hakk olduka, kefili alacaklya tediyede bulunmaktanimtina edebilir.

3nc ahs lehine taahht halindeMadde 120 Bir nc ahs lehine taahtte bulunan kimse borcunu, dier akidin kendisine borlu olduuey ile takas edemez.4Borlunun iflas halindeMadde 121 Borlunun iflas halinde alacakllar, muaccel olmasa bile alacaklarnn mflisin kendilerindeolan alaca ile takas edebilirler.II - Hkmleri:Madde 122Takas, ancak borlunun takas dermeyan etmek kastini alacaklya bildirmesiyle vaki olur. Bu takdirde iki bor takas edilebilecekleri andan itibaren en az olan borcun miktar nispetinde sakt olmuaddolunur.

Hesab cari meselesinde ticarete mteallik hususi taamller bakidir.III - Takas kabil olmyan alacaklar:Madde 123Aadaki alacaklar, alacakllarn arzusu hilafnda takas ile skat edilemez.1 Tevdi edilmi veya haksz olarak alnm veya hile ile alkonulmu bulunan bir eyin iadesine veyabedeline taallk eden mutalebeler.2 Nafaka ve i creti gibi borlunun ve ailesinin iaesi iin mutlak surette zaruri olup hususi mahiyetiitibariyle fiilen alacaklnn eline verilmesi icap eden alacaklar.3Devlet ve vilayet ve kyler lehine olarak hukuku ammeden neet eden alacaklar.IV - Takastan feragat:

Madde 124Borlu,iptidaen takastan feragat edebilir.(V) MRURU ZAMAN:I - Mddetler:

1On senelik mruru zamanMadde 125Bu kanunda baka suretle hkm mevcut olmad takdirde, her dava on senelik mruru zamana


14/55

tabidir.

2Be senelik mruru zamanMadde 126Aadaki alacak veya davalar hakknda be senelik mruru zaman cari olur: Sayfa 19

588

1Alelmum kiralar ile reslmal faizleri ve muayyen zamanlarda tediyesi merut aidat hakkndaki davalar,2Erzak bedeli ve nafaka ve otel ve lokanta masraflarna mteallik davalar. 3 (Deiik: 29/6/1956 - 6763/41 md.)Sanatkarlarn veya esnafn emeklerinin karl, perakendecilerinsattklar mallarn paras, noterlerin mesleki hizmetleri karl, bakalarnn maiyetinde alan veyamstahdemi olan kimselerin, hizmetilerin, yevmiyecilerin ve iilerin cretleri hakkndaki davalar;

4(Ek: 29/6/1956 - 6763/41 md.)Ticari olsun olmasn bir irket akdine dayanan ve ortaklar arasnda veyairketle ortaklar arasnda alm bulunan btn davalar ile bir irketin mdrleri, temsilcileri,murakplariyleirket veya ortaklar arasndaki davalar, vekalet akdinden, komsyon aktinden,acentalk mukavelesinden,ticari tellallk creti davas hari,tellallk akdinden doan btn davalar, mtaahhidin kast veya ar kusuru ileakdi hi veya gerei gibi yerine getirmemi ve bilhassa aypl malzeme kullanm veya aypl bir i meydanagetirmi olmas sebebiyle alacak davalar hari olmak zere istisna akdinden doan btn davalar. 3Mruru zaman mddetlerinin katiyetiMadde 127Bu nc bapta tayin olunan mruru zaman mddetleri, mukavele ile tadil olunamaz.4 - Mruru zamann balangca) Umumiyet itibariyle

Madde 128 Mruru zaman alacan muaccel olduu zamandan balar, alacan muacceliyeti bir ihbarvukuuna tabi ise mruru zaman bu haberin verilebilecei gnden itibaren cereyan eder.

b) Muayyen zamanlarda verilen ivazlardaMadde 129 Kaydi hayat artiyle irat ve muayyen zamanlarda tediye olunan sair eylerin tesviyesini talephususunda mruru zaman ilk tediye edilmemi olarak kalan taksitin muacceliyet kesp ettii gnden balar. Alacak hakknda mruru zaman vaki olunca mtedahil taksitler hakknda da mruru zaman vaki olmu olur. 5Mddetlerin hesabMadde 130Mddetlerin hesabnda mruru zamann balad gn nazar itibare alnmaz ve mruru zamanancak mddetin son gn kullanlmakszn getii surette vaki olmu olur. Bununla beraber borlarn ifas meselesinde mddetlerin hesabna mteallik kaideler buradada tatbik olunur. II - Fer'iler hakknda mruru zaman:Madde 131Asl alacak hakknda mruru zaman vak olunca faiz ve sair fer'i alacaklar hakknda da mruruzaman vak olmu olur.III - Mruru zamann cereyanna mani olan ve mruru zaman tatil eden sebepler:Madde 132Aadaki hallerde mruru zaman cereyan etmez ve cereyana balam ise inktaa urar: 1 - Velayet devam ettii mddete ocuklarn baba ve analarna kar olan alacaklar hakknda. Sayfa 20

589

2 - Vesayet devam ettii mddete vesayet altnda bulunanlarn vasi veya Sulh Hakimi ve Mahkemei AsliyeHakimleri zimmetinde olan alacaklar hakknda.3 -Nikah devam ettii mddete kar kocadan birinin, dieri zimmetinde olan alacaklar hakknda.4 - Hizmet mukavelesinin devam ettii mddete hizmetilerin, istihdam edenlere kar olan alacaklarhakknda.5 - Borlu alacak zerinde intifa hakkn haiz olduu mddete.6 - Alaca, bir Trk mahkemesi huzurunda iddia etmek imkan olmad mddete.Mruru zaman, tatil eden sebeplerin zail olduu gnn hitamndan itibaren balar veya tevakkuftan evvel

balam olan cereyanna devam eder.IV - Mruru zamann kat':1Kat sebepleriMadde 133Aadaki hallerde mruru zaman katedilmi olur:1 - Borlu borcu ikrar ettii, hususiyle faiz veya mahsuben bir miktar para veya rehin yahut kefil verdiitakdirde.

2 - Alacakl dava veya defi zmnnda mahkemeye veya hakeme mracaatla veya icrai takibat yahut iflasmasasna mdahale ile hakkn talep eyledii halde.2Borlulara kar kat'n neticeleriMadde 134Mruru zaman, mteselsilen borlu olanlardan veya taksimi kabil olmyan bir borcun mterekborlularndan birine kar katedilmi olunca dierlerine karda katedilmi olur.Mruru zaman, asl borluya kar katedilmi olunca kefile karda katedilmi olur. Mruru zaman, kefile kar katedilmi olunca asl borluya kar katedilmi olmaz.3Yeni mddetin mebdei


15/55

a) krar ve hkm halindeMadde 135Mruru zaman katedilmi olunca katdan itibaren yeni bir mddet cereyan etmee balar.Bor bir senette ikrar edilmi veya bir hkm ile sabit olmu ise yeni mddet daima on senedir. b) Alacaklnn fiili halindeMadde 136 Bir dava veya defi ile katedilmi olan mruru zaman, dava devam ettii mddete iki tarafnmuhakemeye mteallik her muamelesinden ve hakimin her emir ve hkmnden itibaren yeniden cereyanabalar.Kat, icrai takibattan neet etmi ise mruru zaman takibe mteallik her muameleden itibaren yeniden cereyanabalar.Kat, bir iflasa mdahaleden neet etmi ise mruru zaman, iflasa mteallik hkmlere gre alaca yenidentalep etmek mmkn olduu zamandan itibaren yeniden cereyana balar.V - Davann reddi halinde munzam mddet:Madde 137Dava veya defi, vazyed eden hakimin salahiyeti olmamas veya tamiri kabil ve ekle mteallikbir noksan veya vaktinden evvel ikame edilmi olmas sebebi ile reddolunmu olupta arada mruru zamanmddeti hitam bulmu ise alacakl hakkn talep etmek iin altm gnlk munzam bir mddeten istifade eder. Sayfa 21

590

VI - Menkul rehni ile temin edilmi alacak halinde:Madde 138 Alacan bir menkul rehni ile temin edilmi bulunmas, bu alacak hakknda mruru zamancereyanna mani olmaz. Fakat alacakl rehinden hakkn istifa etmek salahiyetini muhafaza eder.VII - Mruru zamandan feragat:Madde 139ptidaen mruru zamandan feragat batldr.Mteselsil borlulardan biri tarafndan vukubulan feragat, dierlerine kar dermeyan olunamaz. Feragat, taksimi kabil olmayan bir borcun mterek borlularndan biri tarafndan sadr olduu takdirdedehkm byledir. Asl borlu tarafndan vukubulan feragat, kezalik kefile kar dermeyan olunamaz. VIII - Mruru zamann dermeyan lzumu: Madde 140 Mruru zaman dermeyan edilmedii surette hakim, mruru zaman kendiliinden nazaraalamaz.

DRDNC BAPBorlarn nevileri

BRNC FASILMteselsil borlar

(A) BORLULAR ARASINDA TESELSL:I - artlar:Madde 141 Alacaklya kar, her biri borcun mecmuundan mesul olma iltizam ettiklerini beyan edenmteaddit borlular arasnda teselsl vardr.Byle bir beyann fikdan halinde teselsl ancak kanunun tayn ettii hallerde olur. IIAlacakl ve borlu arasndaki mnasebet:1Hkmleria) Mterek borlularn mesuliyetiMadde 142Alacakl mteselsil borlularn cmlesinden veya birinden borcun tamamen veya ksmen edasnistemekte muhayyerdir.

Borcun tamamen edasna kadar btn borlularn mesuliyeti devam eder. b) Mterek borlulara ait defilerMadde 143 Mteselsil borlulardan biri alacaklya kar onunla kendi arasndaki ahsi mnasebetlerdenveya mteselsil borcun sebep veya mevzuundan tevellt etmi olanlardan maada bir ey dermeyan edemez vebtn borlular arasnda mterek olan defileri dermeyan etmedii halde onlara kar mesul olur.c) Mterek borlulardan birinin ahsi fiiliMadde 144 Hilafna makavele olmadka mteselsil borlulardan biri kendi fiili ile dier borlularnvaziyetlerini arlatramaz.2Mteselsil borcun sukutuMadde 145Tediyesi ile veya yapt takas ile borcun tamamn veya bir ksmn iskat etmi olan mteselsilborlulardan biri, sakt olan bor nispetinde, dier borlular halas etmi olur.Eer mteselsil borlulardan biri bor tediye olunmam iken ondan tahalls etmi ise, dier borlular ancakhalin veya borcun mahiyetinin irae ettii nispette bu beraetten istifade edebilirler. Sayfa 22

591

IIIMterek borlular arasndaki mnasebetler:1Taksim


16/55

Madde 146 Borcun mahiyetinden hilaf istidlal olunmadka, mteselsil borlulardan her biri alacaklyayaplan tediyeden birbirine msavi birer hisseyi zerlerine almaa mecburdur. Ve hissesinden fazla tediyedebulunan, fazla ile dierlerine rcu hakkn haizdir.Birinden tahsili mmkn olmayan miktar, dierleri arasnda mtesaviyen taksim olunur.2HalefiyetMadde 147 Rcu hakkndan istifade eden mteselsil borlulardan her biri, tediye ettii miktar nispetindealacaklnn haklarna halef olur.Alacakl, dierlerinin zararna olarak mteselsil borlulardan birinin vaziyetini iyiletirdii takdirde bu fiilininneticelerini ahsan tahamml eder.(B) ALACAKLILARIN ARASINDA TESELSL:Madde 148Borcun tamamn tediyesini istemek hakkn her birine bah ettiini borlu beyan ettii hallerde,

mteaddit alacakllar arasnda teselsl mevcut olaca gibi kanunun tayin ettii maddelerde dahi bu neviteselsl bulunur.Mteselsil alacakllardan birine vak tediye ile borlu btn alacakllara kar beri olur. Alacakllardan birinin icraya veya mahkemeye mracaatndan haberdar edilmedike borlu onlardandilediine tediyede muhayyerdir.

KNC FASILarta bal borlar

(A) TALK ART:I - Umumiyet itibariyle:

Madde 149 Bir akdin mevzuunu tekil eden borcun mevcudiyeti, mekk bir hadisenin tahakkukuna talik

edilmi ise o akit arta bal akit olur.ki taraf hilafn kast etmedikleri halde arta bal akit, ancak artn tahakkuku anndan itibaren hkm ifadeeder.

II - artn bal olduu sradaki vaziyet:Madde 150 art tahakkuk edinceye kadar borlu, borcun layk vehile edasna mani olacak her nevitasarruftan itinap etmekle mkelleftir.arta bal hakk tehlikeye dar edilen alacakl, alaca mutlak olan alacakllarn haklarn muhafaza iinyapmaa salahiyettar olduklar tedbirleri ittihaz edebilir.artn tahakkukundan evvel yaplan temliki her tasarruf, artn hkmlerini ihlal ettii nispette batl olur.II - Fasla esnasnda tahakkuk eden menfaatler:Madde 151 artn tahakkukundan evvel taahht olunan ey kendisine teslim olunan alacakl, artntahakkuku halinde, fasla esnasnda o eyden elde ettii menfaatlerede malik olur. art tahakkuk etmezse alacakl elde ettii menfaatleri red ile mkelleftir.(B) NFSAH ARTLAR:Madde 152nfisah, mekk bir hadisenin tahakkukuna talik edilen akit, artn tahakkuku anndan itibarenhkm ifade etmez.Kaideten, infisah makabline amil olmaz.Sayfa 23

592

(C) MTEREK HKMLER:I - artn tahakkuku:Madde 153 Eer art, iki taraftan birinin bizzat yapmas lazm olmayan bir eyin icrasndan ibaret ise, otarafn vefat halinde mirass onun yerine kaim olabilir.II - Hileli mmanaat:

Madde 154artn tahakkukuna iki taraftan biri hsn niyet kaidelerine muhalif bir hareketle mani olursa, oart tahakkuk etmi addolunur.III - Memnu artlar:Madde 155 Kanuna veya ahlaka (adaba) mugayir bir fiil veya ihmal, art olarak tayin edilmi olduutakdirde bu arta bal olan bor hkmsz olur.

NC FASILPey akesi, zaman rcu, cret tevkifi ve cezai art

(A) PEY AKES VE ZAMANI RCU:Madde 156Bir kimse pey akesi verdii takdirde, bunu zaman rcu olarak deil; belki akdin inikadna delilolmak zere vermi addolunur.

Hilafna mahalli adet veya mukavele olmadka, pey akesini alan, matlubuna mahsup etmiyerek onumuhafaza eder.


17/55

Zaman rcu art edildii halde, akitlerden her biri akitten rcu salahiyetini haiz addolunur. Pey akesi vermiolan rcu ederse, verdiini terk eder ve pey akesini alm olan rcu ederse, aldnn iki mi slini iade eder.(B) CRET TEVKF:Madde 157 Hizmet akdinde mukavele mucibince cretin bir ksm tevkif edildii halde, hilafna art veyaadet bulunmadka tevkif olunan cret cezai art olarak deil belki istihdam eden kimsenin zararna karlkolmak zere tutulmu addolunur.Bu tevkif, ancak amele cretinin tazminat ile mahsubu caiz olduu nispette muteber olur. (C) CEZA ART:I - Alacaklnn haklar:1cra ile eda arasndaki mnasebetMadde 158Akdin icra edilmemesi veya natamam olarak icras halinde tediye edilmek zere cezai art kabul

edilmi ise, hilafna mukavele olmadka, alacakl ancak ya akdin icrasn veya cezann tediyesini isteyebilir. Akdin muayyen zamanda veya merut mahalde icra edilmemesi halinde tediye olunmak zere cezai art kabuledilmi ise, alacakl hem akdin icrasn hem merut cezann tediyesini talep edebilir. Meer ki alacakl buhakkndan sarahaten feragat etmi veya kayt dermeyan etmeksizin eday kabul eylemi olsun. Borlunun, cezai art tediye ile akitten rcu etmek hakkn ispat edebilmek salahiyeti mahfuzdur.2Ceza ile zarar arasndaki mnasebetMadde 159Alacakl zarara dar olmasa bile ceza lazm olur. art olunan ceza miktarndan fazla zarara dar olan alacakl, borlunun bir kusuru olduunu ispat etmedikefazlasn isteyemez.Sayfa 24

593

3Fesih halinde alacaklnn ksmen vukubulan tediyeye mteallik haklarMadde 160 Cezai arta mteallik hkmler, ksmen vak olan tediyenin fesih halinde alacaklya kalmasartn mutazammn olan mukaveleyede, tatbik olunur.Taksitle sata dair olan hkmlerbakidir.II - Cezann butlan ve tenkisi:Madde 161Akitler, cezann miktarn tayinde serbesttirler.Ceza, kanuna veya ahlaka (adaba) muayir bir borcu teyit iin art edilmi veya hilafna mukavele olmadhaldeborcun ifas borlunun mesuliyetini icap etmeyen bir hal sebebiyle gayri mmkn olmu ise, art olunancezann tediyesi talep edilemez.Hakim, fahi grd cezalar tenkis ile mkelleftir.

BENC BAPAlacan temliki ve borcun nakli

(A) ALACAIN TEMLK:I - artlar:1Rzai temlika) Cezaevi

Madde 162 Kanun veya akit ile veya iin mahiyeti icab olarak menedilmi olmadka borlunun rzasnaramakszn alacakl, alacan nc bir ahsa temlik edebilir.Borlu, alacan temlik edilmemesi art edilmi olduunu bu art ihtiva etmeyen bir ikrar bilkitabeye istinatile, alacan temellk eden nc bir ahsa kar iddia edemez. b) AkdinekliMadde 163Tahriri ekilde yaplm olmadka alacan temliki muteber olmaz. Bir alacan temlikini va'detmek, hususi ekle tabi deildir.

2Kanuni veya kazai temlikMadde 164Alacan temliki kanun veya mahkeme karar mucibince vuku bulduu halde bir gna merasimetabi olmakszn ve evvelki alacakl tarafndan rza izhar edilmesine bile ihtiya bulunmakszn ncahslara kar dermeyan edilebilir.II - Temlikin hkmleri:1Borlunun vaziyetia) Hsnniyetle yaplan tediyeMadde 165 Temlik veya temellk eden tarafndan alacan temlik olunduu kendisine bildirilmezdenmukaddem evvelki alacaklya ve mtevali temlikler vaki olmu ise alaca temellk edenlerden tercihi lazmgelen biri var iken dierine hsn niyetle tediyede bulunan borlu, beri olur. b) Tediyeden imtina ve tevdi

Madde 166 Aidiyeti mnazaal bulunan bir alacan borlusu tediyeden imtina edebilir ve alaca

mahkemeye tevdi ile bortan beri olur.Borlu, alacan mnazaal olduunu bildii halde tediyede bulunursa, tehlike ve hasar kendisine ait olur.


18/55

Sayfa 25

594

ki alacakl arasndaki dava henz grlmekteve bor muaccel ise her biri borluyu, borcu olan mebla tevdieicbar edebilir.

c) Borluya ait defilerMadde 167 Borlu, temlike vakf olduu zaman; temlik edene kar haiz olduu defileri, temellk edenekar dahi dermeyan edebilir.Borlunun matlubu temlik eden zimmetinde temlike vakf olduu zaman meccel bir alaca var idise bualacan temlik edilen matluptan sonra muacceliyet iktisap etmi olmamas artiyle bor ile takas edilmesinitalep edebilir.

2Fer'i haklarn ve senetlerin ve esbab sbutiyenin devriMadde 168 Alacan temlikinde, temlik eden kimsenin ahsna has olanlardan maada rhan haklar vedier mteferri haklar dahil olur.Temlik eden kimse, temellkedene alacak senedini teslim ve mevcut esbab sbutiyeyi ve haklarnn izhar iinlzumlu olan malmat ita ile mkelleftir.Gecikmi faizler, asl alacak ile birlikte temlik edilmi addolunur. 3Zamana) Umumiyet itibariyle

Madde 169Alacan temliki vaz mukabilinde icra edilmi ise temlik eden kimse alacan temlik zamanndamevcudiyetini zamndr.Ayrca taahht etmedike borlunun aczinden mesul deildir.Temlik meccanen vak olmu ise temellk eden kimse alacan mevcudiyetini dahi zamn olmaz.

b) Tediye makamna yaplan temlikMadde 170 Tediye makamna kaim olmak zere bir alacak temlik edilipte ne miktar tenzil edilecei tayinedilmemi ise temellk eden kimse ancak borludan bilfiil tahsil ettii yahut lazm olan ikdam sarf eylediihalde tahsil etmi olduu miktar kendi alacana mahsup etmekle mkelleftir.c) Zamann mulMadde 1 Temlik eden zaman ile mkellef ise; temellk edene kar ancak reslmal ve faiz olarak almolduu miktar nispetinde mesuldr. Bundan baka temlikin mucip olduu ve alacaklnn borluya karsemeresiz takibi dolaysiyle ihtiyar ettii masraflarda zamin olur.Temlik, kanun icab vak olmu ise evvelki alacakl, ne alacan mevcudiyetine ne de borlunun edakabiliyetine kefildir.

III - Hususi kaidelerin mahfuziyeti:

Madde 172Baz haklarn temlikine mahsus olarak kanunen muayyen olan hkmlerbakidir.(B) BORCUN NAKL:I - Borlu ve borcun nakli mteahhidi:Madde 173 Bir borluya kar yaplan, borcun nakli taahhd, mteahhidi ya borcu tediye etmek yahutalacaklnn rzasn istihsal ederek borcu zerine almak suretiyle borlunun beraetini tahsile mecbur eder. Borlu, borcun nakli mteahhidine kar borcun nakli akdinden mtevellit borlarn ifa etmedike, mteahhitaleyhine taahhdn ifa iin dava ikame edemez.Sayfa 26

595

Bortan beraet etmemi olan evvelki borlu, borcun nakli mteahhidinden teminat isteyebilir. I I - Nakil mteahhidi ile borlu arasndaki akit:

1cap ve kabulMadde 174Evvelki borlunun yerine yenisinin kaim olmas ve bortan beraeti borcun nakl mteahhidi ile

alacakl arasnda yaplacak akit ile vukubulur.Bu akdin icap edildii, borcun nakli mteahhidi veya onun msaadesiyle evvelki borlu tarafndan borcunnakli mukavelesinin alacaklya bildirilmesinden istidlal olunabilir.Alacaklnn rzas ya sarih olur veya halin icabndan anlalr. Alacakl ihtirazi kayt dermeyan etmeksizinborcun nakli mteahhidinin tediyesini kabul eder veya bunun borlu sfat ile yapt dier her hangi birmuameleye raz olursa borcun naklini kabul etmi addolunur.2ptal olunan icapMadde 175 cap, alacakl tarafndan her zaman kabul edilebilir. u kadarki borcun nakli mteahhidi veyaborlu kabul iin bir mehil tayin edebilir ve bu mehlin inkzasna kadar alacakl skt ederse icap,reddolunmu addedilir.Borcun nakli hakknda vukubulan icabn kabulnden evvel yeni bir borcun nakli mukavelesi yaplr ve borcunnaklinin yeni mteahhidi alacaklya icapta bulunursa, birinci icab yapan beri olur.III - Borlunun deimesinin hkm:1Borcun ferileri


19/55

Madde 176Borlu deimi olsa bile borlunun ahsna hasolanlardan maada mteferri haklar, baki olur. Bununla beraber borcu temin iin bir rehin tesis etmi olan nc ahsn ve kefilin mesuliyetleri ancakborcun nakline raz olduklar halde devam eder.2stisnalarMadde 177Nakledilen borca mteferri haklar dermeyan etmek hakk, borludan yenisine geer.Yeni borlu alacakl ile yaplan akitten hilaf anlalmadka evvelki borlunun alacaklya kar dermeyanedebilecei ahsi defilerde bulunamaz.Yeni borlu borcun naklini tevlit etmi olan hadiseler dolaysiyle evvelki borluya kar dermeyan edebileceidefileri alacaklya kar kullanamaz.IV - Akdin iptali:

Madde 178Borcun nakli mukavelesi iptal edildii halde, hsn niyet sahibi nc ahslara ait olan haklar

baki kalmak zere evvelki bor, btn feri'leriyle birlikte avdet eder.Bundan baka akdin iptali ve ika olunan zarar kendisine isnat olunamyacan nakil mteahhidi ispat edemezise, alacakl, evvelce messes teminat zayi etmesi dolaysiyle veya dier her hangi bir suretle dar olduuzarar nakil mteahhidine tazmin ettirebilir.V - Bir Mamelekin veya bir iletmenin devralnmas:Madde 179(Deiik: 29/6/1956 - 6763/41 md.)Bir mameleki veya bir iletmeyi aktif ve pasifleriyle birlikte devralan kimse, bunu alacakllaraihbar veya gazetelerde ilan ettii tarihten iti baren onlara kar Sayfa 27

596

mamelekin veya iletmenin borlarndan mesul olur; u kadar ki, iki yl mddetle evvelki borlu dahi yenisiyle

birlikte mteselsilen mesul kalr; bu mddet muaccel borlar iin ihbar veya ilan tarihinden ve daha sonramuaccel olacak borlar iin de muacceliyet tarihinden itibaren ilemeye balar. Borlarn bu suretle naklinin hkmleri, tek bir borcun nakli akdinden doan hkmlerin ayndr.VI - Bir iletmenin dieriyle birlemesi ve eklini deitirmesi:Madde 180(Deiik: 29/6/1956 - 6763/41 md.)Bir iletme dier bir iletme ile aktif veya pasiflerin karlkl olarak devralnmas suretiyle birletirilse, her ikiiletmenin alacakllar bir mamelekin devralnmasndan doan haklar haiz olup btn alacaklarn yeniiletmeden alabilirler.Evvelce hakiki veya hkmi tek bir ahsa ait olup da kollektif veya komandit irket haline konulan biriletmenin borlar hakknda da ayn hkm tatbik olunur.VII - Taksim halinde ve gayrimenkuln bey'i halinde:Madde 181Miras taksimindeki ve rehin ile mukayyet gayrimenkullerin bey'indeki borcun nakline mtedairhususi hkmler bakidir.KNC KISIMAktin muhtelif nevileri

ALTINCI BAP

Beyi ve trampa

BRNC FASILUmumi hkmler(A) K TARAFIN HAK VE VAZFELER:Madde 182 Beyi bir akittirki onunla bayi, satlan mal mterinin iltizam ettii semen mukabilindemteriye teslim ve mlkiyeti ona nakleylemek borcunu tahamml eder. Hilafna adet veya mukavele mevcut deil ise bayi ile mteri borlar ayn zamanda ifa etmeklemkelleftirler.Hale gre tayini mmkn olan semen, tesmiye edilmi hkmndedir.

(B) NEF VE HASAR:Madde 183Halin icabndan veya hususi artlardan mtevellit istisnalarn maadasnda, satlan eyin nefi vehasar akdin in'ikad anndan itibaren mteriye intikal eder.Bununla beraber yalnz nevan tayin edilmi olan mebiin ayrt edilmi olmasda lazmdr ve baka bir yeregnderilecek ise bayin bu maksata mebi zerinden yedini refetmi bulunmasda arttr.Taliki art ile yaplan akitlerde temlik edilen eyin nefi ve hasar ancak artn tahakkuku anndan itibareniktisap edene geer.KNC FASILMenkul bey'i

(A) MEVZUU:

Madde 184Menkul bey'i, araziden veya gayrimenkul olmak zere tapu siciline kaydedilen haklardan bakaher trl eyin bey'idir.Sayfa 28

597


20/55

Mahsul veya yklmas matlup bir binann enkaz veya ta ocandan karlacak talar gibi bir gayrimenkuldenayrldktan sonra menkul olarak mlkiyeti nakledilecek mtemmim czlerin satlmasda menkul bey'idir. (B) BAYN BORLARI:I - Teslim:

1Teslim masraflarMadde 185 Hilafna adet veya mukavele mevcut deil ise lmek ve tartmak gibi teslim masraflar bayie,senet yapmak ve mebii kabzetmek iin yaplan masraflar mteriye aittir. 2Nakil masraflarMadde 186 Hilafna adet veya mukavele mevcut deil ise, satlan eyin teslim mahallinden baka bir yerenakli lazm geldii zaman, nakil masraflar mteriye aittir.

Masrafsz teslim art edilmi ise bayi nakil masraflarn zerine alm addolunur.Liman ve gmrk masraf olmakszn teslim mukavele edilmi ise bayi ihracat, transit ve ithalat rsumunuzerine alm addolunur; fakat eyann mteri tarafndan kabzedildii zamanda istifa edilen istihlak rsumunuderuhde etmi saylmaz.3Bayiin temerrda) Ticari alm satmlarMadde 187Ticari muamelelerde teslim iin bir zaman tayin edilmi olupta bayi temerrt ederse mterininteslim talebinden vaz geerek ademi ifa sebebi ile zarar ve ziyan isteyeceini kabule cevaz vardr. Mteri teslimini istemek niyetinde ise muayyen mddetin inkzasnda bayii bundan haberdar etmesi lazmdr.b) Tazmin borcu ve zararn nasl hesap edileceiMadde 188Borcu ifa etmeyen bayi, mteriye bu yzden terettp eden zarar zamn olur. Ticari muamelesinde bayi, borcunu ifa etmezse mteri mebiin semeni ile kendisine teslim edilmiyen ey

yerine bir dierini almak iin hsn niyetle verdii semen arasndaki fark bayie tazmin ettirebilir. Mebi, borsaya kayt ve kabul edilmi olan veya cari fiatbulunan mallardan ise mteri yerine bir dierinialmaa muhta olmakszn mebiin semeni ile teslim iin muayyen olan gnn fiat arasndaki fark zarar veziyan olmak zere isteyebilir.II - Zapta kar teminat:1Teminat borcuMadde 189Bayi, satlan eyin bir nc ahs tarafndan bey'in akdi zamannda mevcut bir hak sebebi iletamamen veya ksmen zaptedilmesinden mteriye kar mesul ve zamndr. Mteri zabt tehlikelerinden bey'in in'ikad zamannda haberdar idise bayi, yalnz tahsisan iltizam ettiikefalet hasebiyle mesul ve zamn olur.Bayi nc ahsa ait olan hakk bilerek gizlemi ise, zaman ve mesuliyetini refi veya tahdit yolundakararlam olan art batldr.Sayfa 29

598

2Usul muhakemea) Davay ihbarMadde 190 Mebiin zapt ile tehdit edilen mteri, aleyhine ikame edilen davay zamanla mkellef olanbayie ihbar ettii zaman bayi halin icabna gre ve usul muhakemeye tevfikan ya mteri lehinde davayamdahalede yahut mteri makamna kaim olarak nc ahsa kar husumet ve mdafaada bulunmaamecburdur.

hbar, mdahale ve mdafaaya msait bir zamanda yaplm ise mterinin aleyhinde hasl olan neticei hkmiye mterinin hilesi veya ar bir hatas eseri olduu ispat edilmedike bayyiede sari olur. Davann ihbar edilmemesi mesuliyeti bayie isnat edilemiyen hallerde bayi, kendisine zamannda haberverilmi olmas farz ve takdirinde ne derece daha msait bir neticei hkmiye istihsal edilebileceini ispat

ederse mesuliyetten o derecede beri olur.b) Mahkeme karar olmakszn iadeMadde 191Mteri, bayii vaktinde davadan haberdar ve kendi namna mdafaa ve husumette bulunmasntalep ve ihtar edipte dinletememi ise; nc ahsn mebi zerindeki hakkn hkm beklemeksizin hsnniyetle tanm yahut istihkak mddeisiyle sulh akdetmi olsa bile, bayie zaman terettp eder.3Mterinin haklara) Tamamen zabt halindeMadde 192 Mebiin tamamen zaptolunmas halinde beyi mnfesih addolunur ve mteri bayiden aadakitaleplerde bulunabilir:

1 Mebiden istihsal ettii veya istihsalini ihmal ettii semereler tenzil edilmek zere tediye etmi olduusemenin faiziyle birlikte iadesini.

2Mebii zapteden nc ahstan mutalebe edemiyecei sarfiyat.3 Davay bayie ihbar etmekle itinap edilmesi mmkn olanlar mstesna olmak zere btn muha kememasraflariyle muhakeme haricindeki masraflar.


21/55

4Dorudan doruya mebiin zaptndan mtevellit dier zarar ve ziyanlar. Bayi, hi bir hatann kendisine isnad kabil olmadn ispat etmedike mteriye mebiin zapt yzndenterettp eden dier her trl zararda tazmin etmekle mkelleftir.b) Ksmen zabt halindeMadde 193Satlan ey ksmen zaptedildii yahut bayiin kefil olduu ayni bir mkellefiyetle takyit edilmibulunduu halde mteri bey'in feshini talep edemeyip yalnz bu yzden dar olduu zararn tazmininiisteyebilir.

u kadarki mebiin bu aybn bilmi olsa onu satn almayaca hal karinesiyle anlalyorsa her halde feshidava edebilir.

Bu takdirde mterinin bayie mebiin zaptedilmeyen ksmn o zamana kadar istihsal etmi olduu menfaatlerlebirlikte iade etmesi lazm gelir.III - Mebiin ayptan salim olmasn tekeffl:1Mevzuua) Umumiyet itibariyle

Madde 194Bayi mteriye kar mebiin zikir ve vadettii vasflarn mtekeffil olduu gibimaddi veya hukuki bir sebeple kymetini veya maksut olanSayfa 30

599

menfaatini izale veya ehemmiyetli bir suretle tenkis eden ayplardan salim bulunmasn da mtekeffildir. Bayi, bu ayplarn mevcudiyetini bilmese bile onlardan mesuldr.b) Hayvan alm satmndaMadde 195 Hayvan alm satmnda bayi tahriren kefalet etmedike yahut mteriyi ifal etmi olmadkatekeffl etmi addolunmaz.

2Tekeffle karMadde 196Bayi, mebiin aybn mteriden hile ile gizlemi ise bey'ide tekeffl hkmn iskat veya tahditeden her art batldr.3Mterinin bildii ayplarMadde 197Bayi, mterinin bey'i zamannda malmu olan ayptan mesul olmad gibi mebii kafi derecedemuayene etmekle fark etmi olaca ayptanda ancak bunun mevcut olmadn temin etmi ise mesul olur.4Keif ve muayene ve bayie ihbara) Umumiyet itibariyleMadde 198Mteri kabz ettii mebiin halini rf ve adete gre imkan hasl olur olmaz muayene etmek borcuile mkellef olup mebi de bayiin tekeffl altnda olan bir ayp grd zaman bunu derhal bayie ihbar etmesilazm gelir.

Bunu ihmal ettii halde mebii kabul etmi saylr. Meerki mebide adi bir muayene ile meydanakarlamyacak bir ayp bulunsun.Bu kabilden bir ayp sonradan meydana karsa derhal bayie ihbar edilmelidir. Aksi takdirde, mebi bu ayp ileberaber kabul edilmi addolunur.b) Hayvan alm satmndaMadde 199 Hayvan alm satmnda kefalet mddeti tahirren tayin edilmemi olupta kefalet hayvann birvasfna mteallik deil ise mebide kefedilen ayptan bayiin mesuliyeti, teslim vak olduu veya mterininkabzda temerrd tahakkuk ettii gnden itibaren dokuz gn iinde bayie ihbar edilmekle beraber hayvannehli vukuf marifetiyle muayenesinin icras yine bu mddet zarfnda merciinden talep olunmasnamtevakkftr.Hakim, ehli vukuf raporunu serbeste takdir eder.5Bayiin hilesine mterettip hkmlerMadde 200 Mteriyi ifal etmi olanbayi, aybn kendisine vaktinde ihbar edilmemi olduunu ileri

srerek mesuliyetten kurtulamaz.6Baka mahalden vak olan beyiMadde 201 Baka bir mahalden gnderilen mebiin aypl olduunu iddia eden mteri, bulunduu yerdebayiin mmessili yok ise mebiin muhafazas iin lazm gelen tedbirleri muvakkaten ittihaz etmeklemkelleftir. Mteri, aypl olduunu iddia ettii mebii muhafaza iin icabeden tedbirleri yapmakszn bayiegnderemez.Mteri, vakit kaybetmeksizin mebiin halini usulen tasdik ettirmekle mkelleftir. Aksi halde, iddia olunanaybn mebi kendisine vasl olduunu zaman mevcut bulunduunu ispat etmee mecbur olur. Mebiin az zamanda bozulmak korkusu varsa mterinin onu bulduu yerde mercii marifetiyle sattrmaasalahiyeti ve hatta bayiin menfaati byle iktiza ediyorsa mecburiyeti vardr. Mteri, her halde bayii mmknolan sratle keyfiyetten haberdar etmekle mkellef ve etmedii takdirde zarar ve ziyan davasna maruzdur. Sayfa 31

600

7Tekeffle mstenit dava


22/55

a) Bey'in feshi yahut semenin tenzili

Madde 202 Bayiin tekeffl altndaki mebiin ayb anlald zaman mteri muhayyerdir. Dilerse mebiiredde hazr olduunu beyanla bey'in fesh edilmesini, dilerse mebii alkoyup kymetinin noksan mukabilindesemenin tenzil olunmasn dava eder.Hakim, mterinin mebii ret davas zerine hal icab bey'in feshini muhik gstermiyorsa semenin tenzili ileiktifa edebilir.

Kymetinin noksan mebiin semenine msavi ise mteri ancak bey'in feshini talep edebilir. b) Mebiin tebdili

Madde 203 Mebi, miktar muayyen misli eylerden ise mteri dilerse fesih veya semenin tenzilinden hibirini talep etmeyip mebiin ayptan ari mislile deitirilmesini dava edebilir.Mebi, baka bir yerden gnderilmiyorsa bayiin de mteriye derhal ayptan ari mislini teslim ve mterinin

dar olduu zarar tamamen tazmin ederek aleyhine ikame edilecek davadan kurtulmaa salahiyeti vardr.c) Mebiin zya halinde bey'in feshiMadde 204 Mebiin ayp sebebi ile yahut kazaen telef ve ziyaa veya hasara uramas, ayptan dolay feshidavaya mani olmaz. Bu takdirde mterinin red ile mkellef olduu ey mebiden elinde kalandr.Mebi mterinin taksiri yznden telef olmu yahut mteri onu bakasna temlik veya eklini tayir etmi iseancak kymet noksanna mukabil semenin tenzilini dava edebilir.8Feshin hkmleria) Umumiyet itibariyle

Madde 205Beyi fesh edilince mteri bayie mebi ile beraber ondan istihsal ettii menfaatleri iade etmeklemkelleftir.Bayiin mteriye alm olduu semeni faiziyle beraber iade ettikten baka mebiin tamamen zapt halindeolduu gibi muhakeme masrafiyle mterinin mebia vaki olan masraflar demesi lazmdr. Bayi bunlardan

maada mteriye aypl mal teslim etmesinden dorudan doruya tevellt etmi olan zarar da ayrca tazminetmee mecburdur.Bayi, kendisine hi bir kusur isnat edilemiyeceini ispat etmedike mterinin dier her trl zararlarntazmin etmee borludur.b) Birden ziyade maln bey'i halinde fesihMadde 206 Brden ziyadeey veya para birlikte satlm olupta bunlardan bazs aypl kt halde fesih,ancak, aypl kanlar hakknda dava olunabilir.u kadarki aypl ksmn dierinden tefriki mteriye veya bayie ehemmiyetli bir zarar husule gelmeksizinmmkn olmazsa, feshin btn mebie temili zaruri olur.Mebiin asl hakknda bey'in feshi, ayr semen beyan edilerek satlm olsa bile ferilerinede amil olur; ammaferiler hakkndaki fesih mebiin aslna amil olmaz.9MruruzamanMadde 207 Bayi daha uzun mddet iin kefalet etmemi ise, mebii ayba kar tekefflden mtevellit hertrl dava, mebideki ayp daha sonra meydana ksa bile mteriye teslim vukuundan itibaren bir senegemekle sakt olur.Sayfa 32

601

Fakat mterinin, bayi tarafndan aleyhine ikame edilen davaya kar mebiin tesliminden itibaren bir senegemeksizin ihbar ettii ayptan dolay defi hakk sene gemekle sakt olmayp devam eder. Bayi mteriyi ifal etmi ise bu bir senelik mruru zamandan istifade edemez. (C) MTERNN BORLARI:I - Semenin edas ve mebiin kabz:Madde 208 Mteri bey'i aktinde mukarrer olan surete tevfikan semeni eda ve kendisine mukarrer olanartlar dairesinde arzedilen mebii kabz etmekle mkelleftir.

Hilafna adet veya mukavele mevcut deil ise, kabzn derhal vukuu lazmdr. II - Semenin tayini:

Madde 209 Mteri kat'i sipari yapm fakat semeni tayin etmemi ise beyi sipariin yapld gn vemahalde cari fiat zerinden aktedilmi saylr.Semen, mebiin veznine gre hesap ediliyorsa daras tenzil olunur. Ticarette baz emtiann semenin gayri safi vezin zerinden yahut muayyen bir miktar veya yzde u kadartenzil edilerek hesap edilmesi yolundaki hususi taamller mahfuzdur.III- Semene istihkak ve semenin faizi:

Madde 210Hilafna mukavele mevcut deil ise mebi mterinin yedine girince bayi semene mstehak olur.Adet bu yolda ise yahut mteri mebiden semene veya dier trl haslat istifa imkann elde etmi ise mebiinsemeni mcerret vadeye nazaran mteri tarafndan vukua gelen temerrt zerine mterettip hkmlerdenbaka hatta hi bir ihtar dahi yaplmakszn faize tabidir.

IV - Mterinin temerrd:1Bayiin fesih hakk


23/55

Madde 211 Mebi ancak semenin tediyesinden sonra veya tediyesi akabinde teslim edilmek lazm gelenhallerde mteri tediyeden temerrt ederse, bayi hi bir merasime muhta olmakszn bey'i feshedebilir.Fakat bu hakkn kullanmak istiyorsa keyfiyetten mteriyi derhal haberdar etmekle mkelleftir. Mebi, mteriye teslim edilmi ise bayi bu hakk sarahaten muhafaza etmi olmadka bey'i feshedilip mebiiistirdat edemez.

2Zarar ve ziyan nasl hesap edileceiMadde 212 Ticari muamelelerde bayi, mebiin semenini tediyeden temerrt eden mteriden, bu semenlemebii dierine hsn niyetle satt semen arasndaki farktan ibaret olan zarar ve ziyan istiyebilir.Mebi borsada mukayyet olan veya cari fiyat bulunan emtiadan ise, bayi, bunu dierine satmaa muhtaolmakszn mebiin semeni ile tediye iin muayyen olan vade gnnn fiyat arasndaki fark zarar ve ziyanolmak zere mteriden talebedebilir.

NC FASILGayrimenkul bey'i

(A) AKDN EKL:Madde 213 Gayrimenkul bey'i muteber olmak iin resmi senede raptedilmek arttr.Gayrimenkule dair beyi vadi ve bey'i bilvefa ve istimlak mukavelesi Sayfa 33

602

resmi senede raptedilmedike muteber deildir. Mukaveleden mtevellit uf'a hakk iin tahriri ekil kafidir. (A) ARTLA BEY VE MLKiYETN MUHAFAZASI:

Madde 214Bir gayrimenkuln artla bey'i halinde art tahakkuk etmedike beyi, tapu siciline kaydedilmez. Mlkiyetin bayi uhdesinde mahfuziyetine dair olan art dahi tescil olunmaz.

(C) TEKEFFL:Madde 215 Hilafna mukavele mevcut deil ise, satlan gayrimenkul beyi senedinde yazl olan lmiktarn ihtiva etmedii takdirde; bayi, noksann mteriye tazmin etmekle mkelleftir. Satlan gayrimenkulresmi bir mesahaya msteniden sicilde yazl olan l miktarn ihtiva etmedii takdirde, bayi, tahsisentaahht altna girmemi ise tazmin ile mkellef deildir.Bir binann aypl olmasndan mtevellit ve tekeffle mstenit davalar mlkiyetin devrinden be senegemekle sakt olur.(D) MENFAAT VE MUHATARA:

Madde 216Mebiin mteri tarafndan kabzedilmesi iin mukavele ile bir mddet tayin edildii halde onunnefi ve hasarnn mteriye intikal etmemesi asldr.(H) MENKUL BEY' HAKKINDAK HKMLERE MRACAAT: Madde 217Menkul bey'ine mteallik hkmler, kyas tarikiyle gayrimenkul bey'ine de tatbik olunur. DRDNC FASILBey'in baz nevileri(A) NMUNE ZERNE BEY:Madde 218 Nmune zerine beyide nmune kendisine tevdi edilen taraf, yedindeki nmunenin kendisineteslim edilen nmune olduunu ispata mecbur olmayp nmunenin ekli deise bile bu tagayyr muayeneninzaruri icabatndan ise sz ile tasdik olunur; dier tarafn her halde hilafn ispata hakk vardr. Nmune mterinin velev kusuru olmakszn yedinde bozulmu veya zyaa uram ise bayi mebin nmuneyemuvafakatini ispat ile mkellef tutulmayp, aksini iddia eden mterinin, ispat etmesi lazmgelir.

(B) TECRBE VE MUAYENE ARTYLE BEY:I - Mahiyeti:

Madde 219Tecrbe veya muayene artiyle beyide, mteri mebii kabul yahut reddetmekte serbesttir. Mebimterinin yedine gemi olsa bile kabul edilinceye kadar bayiin mlknde kalr.

II - Bayiin nezdinde muayene:Madde 220Muayene bayiin nezdinde icra edilmek icabedip te mteri mebi mukavelenin veya adetin tayinettii mddet iinde kabul etmedii halde bayi serbest olur. Byle bir mddet tayin edilmemi ise, bayi mnasip bir mddet getikten sonra mebii kabul veyareddetmesini, mteriye ihtar edebilir; derhal cevap verilmezse serbest olur. Sayfa 34

603

III - Mteri nezdinde muayene:Madde 221Mebi muayene edilmeksizin mteriye teslim edildii takdirde, mukavelenin veya adetin tayinettii mddet iinde ve byle bir mddet tayin etmi deil ise bayiin ihtar akabinde mteri bey'i kabuletmediini beyan veya bayie reddetmezse, beyi tekemml etmi addolunur. Mterinin, semeni ihtirazi kaytbeyan etmeksizin tamamen veya ksmen tesviye veya mebii tecrbe iin zaruri olan suretten baka bir surettetasarruf edilmesiyle de beyi tamam olmu


24/55

olur.

(C) TAKSTLE BEY:I - Bayiin muhayyerlii:Madde 222 Menkul bir mal semeni taksitle tesviye edilmek artiyle beyi ve teslim edilip te mteritaksitlerden birini tediyeden temerrt ettii halde bayi o taksitin tediyesini talep edebilecei gibi kendisi iinbu hakk muhafaza etmi ise mebiin mlkiyetini iddia veya bey'i feshedebilir.II - Bayiin dier haklar:Madde 223 Mebiin mlkiyetini iddia eden bayi hakknda mlkiyeti muhafaza artna mteallik olanhkmler tatbik olunur.Bayi bey'i feshettii halde bayi ve mterinin her biri, dierinden ald eyi iade ile mkelleftir. Bayi herhalde mnasip bir icar bedeli talep edebilecei gibi mebi bozulmu ise tazminat dahi istiyebilir.

Mteriye bundan ziyade bor tahmil eden mukaveleler batldr. III - Muacceliyet artlar:Madde 224 Taksitlerden birinin tediye edilmemesi halinde semenin mecmuunun muacceliyet kesbetmesiart edilmi ise bayiin bu arttan istifade edebilmesi mterinin iki mtevali taksiti vermekten temerrtetmesine ve bu iki taksit mecmuunun semenin en aa onda birini tekil eylemesine mtevakkftr. (D) MZAYEDE:I - Bey'in inikad:Madde 225Cebri mzayedelerde beyi, mzayede memurunun ihalesiyle mnakit olur. Herkesin itirak edebildii ihtiyari ve aleni mzayedelerde beyi, bayiin ihalesiyle mnakit olur. Bayi bunamuhalif bir arzu beyan etmemi ise, mzayedeyi idare eden kimsenin, mzayede edilen mal en ok vereneihale etmee hakk vardr.II - Mzayedenin butlan:

Madde 226Kanuna veya ahlaka (adaba) mugayir tertibatla mzayedeye fesat kartrlm ise her alakadartarafndan on gn zarfnda itiraz edilebilir. Bu itiraz cebri mzayedelerde icra ve iflas muamelel erine nezareteden makamlara ve dier hallerde mahkemeye arz olunur.III - Mzayede itirak edenin ne zaman mlzem olaca:1Umumiyet itibariyleMadde 227 Mzayedeye itirak eden kimse, beyi iin muayyen olan artlar dairesinde, teklifiyle mlzemolur. Hilafna bir art mevcut deil ise pey srenin mlzemiyeti kendisinden fazla veren zuhur etmesiyle yahutteklifinin mzayede hitamnda mutat olan nidalar akibinde kabul olunmyarak ihalenin icra edilmemesiyle zai lolur.Sayfa 35

604

2Gayrimenkul mzayedesiMadde 228 Gayrimenkul mzayedesinde ihalenin veya ihalenin reddinin mzayede akebinde vukuulazmdr. Pey sren kimsenin mzayededen sonra mlzemiyetinin imtidadn mutazammn art batldr. ukadarki bu hkm cebri mzayedeler ile ihalenin resmi bir merci tarafndan tasdika muhta olduu hallerdetatbik olunmaz.

IV - Tediyenin pein olmas lzumu:Madde 229Hilaf, beyi'de art edilmemi ise ihale bedelinin pein tediyesi lazmdr. hale bedeli pein veyabeyi artlarna tevfikan tesviye edilmezse bayi, bey'i derhal feshedebilir.V - Tekeffl:Madde 230Mzayede artnamesinde sarih bir taahdn bulunmas veya mzayedeye itirak edenlere karbir hile yaplm olmas halleri mstesna olmak zere, cebri mzayedelerde tekeffle mahal yoktur.Mzayede ile mal alan kimse o mala tapu siciline ve beyi artlarna ve kanuna nazaran muayyen olan hali vehaklar ve mkellefiyetleri ile malik olur.

htiyari ve aleni mzayedelerde bayi, adi beyide olduu gibi mebii tekeffl ile mkelleftir. u kadarkihilesinden mtevellit olandan maada tekeffllerde usul dairesinde ilan edilen beyi artlar zmnnda, tahallsedebilir.

VI - Mlkiyetin intikali:Madde 231 Mzayede ile menkul bir mal alan kimse onun mlkiyetini ihale annda iktisabeder.Mzayededen alnan gayrimenkuln mlkiyeti ancak tapu sicilline kaydedilmekle mteriye intikal e der.Mzayede memuru ihalesi beyi zabtnamesinde gsterilen gayrimenkuln mteri namna tescil edilmesiniderhal tapu memuruna tebli eder.Cebri mzayedelerin cereyan srasndaki ihalelere mteallik hkmler bakidir.

BENC FASILTrampa

(A) TRAMPA BEY HKMLERNE TABDR:

Madde 232 Beyi hkmleri trampada da tatbik olunur. yleki trampa edenlerden her biri, itasn taahht


25/55

ettii eye nazaran bayi ve kendisine verilmesi taahht olunan eye gre mteri hkmnde tutulur.(B) TEKEFFL:Madde 233 Trampa suretiyle ald ey yedinden zaptolunan yahut onu aybndan dolay reddeden taraf,muhayyerdir; dilerse zarar ve ziyan dier tarafa tanzim ettirir, dilerse vermi olduu eyi i stirdat eder.YEDNC BAPHibe

(A) MEVZUU:

Madde 234 Hibe, hayatta olan kimseler arasnda bir tasarrufturki onunla bir kimse, mukabilinde bir vaztaahht edilmeksizin malnn tamamn veya bir ksmn dier bir kimseye temlik e der.Henz iktisap edilmemi olan bir haktan feragat yahut bir miras reddetmek, hibe deildir. Ahlaki bir vazifeninifasda, hibe saylmaz.Sayfa 36

605

(B) HBEYE EHLYET:I - Vahip hakknda:Madde 235 Kar koca malnn idaresi usulnden yahut miraslk hakndan neet eden tahditler mahfuzkalmak zere medeni haklarn kullanmak salahiyetine sahip olan herkes, hibe yapabilir. Tasarrufa ehilolmayann mal, ancak kanuni mmessillerinin mesuliyetleri kaydiyle ve vesayet hakkndaki hkmlereriayetle hibe olunabilir.

Bir hibeyi takip eden sene iinde balayan bir muhakeme neticesinde vahibin israfndan dolay hacrine hkmolunursa, o hibe Sulh Mahkemesince iptal olunabilir.

II - Hibeyi kabul eden hakknda:

Madde 236 Medeni haklarn kullanmak salahiyetinden mahrum olan kimse, temyiz kudretine malik isehibeyi kabul ve bu sebeple mal iktisap edebilir.Fakat o kimsenin kanuni mmessili kendisini hibeyi kabulden meni veya hibe olunan eyin iadesini emredersehibe keenlemyekn veya merdut olur.(C) EKL:I - Elden hibe:

Madde 237Elden hibe, vahibin bir eyi mevhubnlehe teslim etmesiyle vcut bulur. Gayrimenkuln veya gayrimenkul zerindeki ayni haklarn hibesi, ancak tapu sicilline kaydedilmekle tamamolur.

Bu tescil, ancak muteber bir hibe taahhdne istinaden yaplabilir.II - Hibe vadi:

Madde 238Hibe taahdnn muteber olmas tahriri olmasna mtevakkftr.Bir gayrimenkuln yahut gayrimenkul zerindeki ayni bir hakkn hibesi taahhd, ancak resmi senetleyaplm ise muteber olur.Hibe taahhd, tenfiz edilince elden yaplm hibe gibi olur.III- Kabuln neticeleri:Madde 239Bir kimse, dierine hibe ettii mal; dier mallardan bilfiil tefrik etmi olsa bile, mevhubnlehinkabulne kadar hibesinden rcu edebilir.(D) ARTLARI VE MKELLEFYETLER:I - Umumiyet itibariyle:

Madde 240Hibe, artla yahut mkellefiyetle takyit olunabilir. Tenfizi vahibin lmne bal hibede vasiyethkm cereyan eder.II - artn icras:Madde 241Vahip, mukavele mucibince mevhubnleh tarafndan kabul edilmi olan mkellefiyetin icrasntalep edebilir.

Ammenin menfaati iin mevhubunlehe tahmil edilmi olan mkellefiyetin icrasn talebetmek salahiyeti,vahibin vefatndan sonra, ait olduu mercie intikal eder.Hibe edilen eyin kymeti masrafn korumaz ve masraf fazlas kendisine tesviye edilmezse mevhubunlehin,mkellefiyeti icradan imtina etmee hakk vardr.III - Rc artlar:Madde 242 Vahip, mevhubunlehin kendisinden evvel vefat halinde hibe edilen eyin mlkne rcuetmesini art edebilir.Sayfa 37

606

Hibe edilen gayrimenkule veya bir

Documents

KANUNLARDA İSG2.pdf