Upload
ontwikkelingsbedrijf-nhn
View
224
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Onderzoek naar de kansen voor de watersportsector in de regio Noord-Holland Noord (NHN) naar aanleiding van het rapport van Decisio
Citation preview
1 ONHN 2012
Kansenkaart
voor
waterrecreatie en watertoerisme
in regio Noord-Holland Noord
Opdracht:
Door Provincie Noord-Holland (PNH) is de programmamanager van Ontwikkelingsbedrijf
Noord-Holland Noord (ONHN) gevraagd om naar aanleiding van het rapport van Decisio,
de kansen voor de watersportsector in de regio Noord-Holland Noord (NHN) te
onderzoeken. Naar aanleiding van gesprekken met overheid en ondernemers bleek dat
dit rapport alleen niet voldoende was om een kansenkaart te ontwikkelen. Vandaar dat
resultaten van andere onderzoeken meegenomen zijn. De activiteiten rond de
kustversterking aan de Noordzeekust zijn hierin niet meegenomen.
Adriana Stam, projectleider
Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord
April 2013
2 ONHN 2012
Inhoud
Algemeen Landelijk beeld watersport 3
Startpunt kansenkaart regio NHN 4 SWOT analyse NH 5
Vijf kansen
Jachthavens 7 Opkomst individuele, extremere sporten 11
Trends in riviercruise en chartervaart 13 Toegankelijkheid varen op binnenwater 15
Triple helix 18
Regiobeeld 23 Kop Noord-Holland
Westfriesland Regio Alkmaar
Vervolgstappen 25
Subsidieregeling Water als Economische Drager 26
Bronnen 27
Zeilen was vroeger een levensstijl,
nu is zeilen onderdeel van de vrijetijdsbesteding
3 ONHN 2012
Algemeen landelijk beeld
De watersportindustrie bestaat uit veel kleine bedrijven met meestal maar enkele
werknemers. De huidige crisis heeft effect op de verkoop van huizen, maar ook op de
verkoop van boten. Jachtwerven en importeurs van boten hebben het moeilijk, net als de
bouwbedrijven. Jachtmakelaars hebben meer moeite gebruikte boten te verkopen en dat
heeft effect op de prijzen. In het kielzog van de werven, importeurs en makelaars is nog
een hele industrie actief die onderdelen en toebehoren leveren, zoals masten, zeilen en
scheepsmotoren. Zij leveren aan jachtwerven, maar ook aan onderhoudsbedrijven en
watersportwinkels die zich net als de jachthavens vooral richten op de bestaande vloot.
De economische crisis van de afgelopen periode heeft geleid tot wat lagere omzetten in
2009 en 2010. Toch zijn de gevolgen in de meeste subbranches relatief beperkt gebleven
in vergelijking met de gevolgen van de crisis in sommige andere sectoren. Vanaf 2008
zijn er reeds omzetdalingen tot 25% geweest. Sinds 2011 trekt de verkoop van
pleziervaartuigen weer aan, met name die van gebruikte jachten. Op het water zelf is de
drukte echter nog redelijk groot. Waarschijnlijk komt dit doordat de watersporters meer
vrije tijd hebben gekregen. Dat leidt er toe dat ze vaker korte vakanties vieren.
De trend is dat het totale aantal vakanties in Nederland daalt en het totale aantal
vakanties in het buitenland toeneemt. Hetzelfde geldt voor de bootvakanties. De
bootvakanties in Nederland zijn in 10 jaar bijna gehalveerd en de (lange) bootvakanties
in het buitenland zijn bijna verdubbeld. Het totale aantal vakanties in het buitenland,
lang en kort, eigen boot, huurboot inclusief het verblijf aan boord van een cruiseschip, is
toegenomen van 195.000 in 2002 naar 260.000 in 2011. [Onderzoek Jongeren en
Watersport door Waterrecreatie Advies in 2012]
De andere vormen van waterrecreatie laten een groei zien in de nieuwe, extremere
sporten zoals duiken, kitesurfen, stand-up paddling en zeekanoën met een jongere
doelgroep. En de recreatie aan de kust laat een verbreding zien in tijd en aanbod. Bij
watertoerisme is een sterke groei te zien in riviercruisevaart en in mindere mate in de
motor- en chartervaart. [Inventarisatie watersportsector Noord-Holland door Decisio in
2012]
Doelgroepen:
De huidige zeilboot eigenaar verouderd, stapt eventueel over op motorjacht of sloep
[HISWA]. Jongeren zoeken gezelligheid en beleving in de watersport maar zij willen zelf
dingen doen, uitproberen en vooral zelf kiezen. Daarbij laten ze zich graag omringen en
adviseren door de peers [Waterrecreatie Advies]. Over de internationale bezoekers is te
weinig bekend waarom zij kiezen voor een watersportvakantie in onze regio. De Duitse
watersporters waarderen onze hoeveelheid water in diverse vormen en de
cultuurhistorie. Voor hen is Nederland ook gemakkelijk bereikbaar[NBTC en
ondernemers].
Aanleiding en startpunt van de kansenkaart:
Het onderzoek Inventarisatie Watersportsector Noord-Holland dat Decisio in opdracht van
PNH heeft uitgevoerd, is als basis genomen voor deze kansenkaart.
Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen:
1. Waterrecreatie of kleine recreatievaart (kano, roeiboot, fluisterboot, sloep, surfen,
zwemmen, waterskien, sportvissen en sportduiken)
2. Watertoerisme (grotere motor- en zeilschepen, jachthavens, zee- en
riviercruisevaart, motorcharters en bruine vloot, boat&bike vakanties,
kusttoerisme)
4 ONHN 2012
Uit de gesprekken kwam naar voren dat er ook een onderscheid gemaakt kan worden in
binnenwater en grootwater (IJsselmeer, Waddenzee en Noordzee). Want er is een groot
verschil in type schepen en doelgroep.
Volgorde van economische belangrijkheid in Noord-Holland:
kusttoerisme (dag- en verblijfsbezoekers aan de kust)
pleziervaart/watertoerisme (motor- en zeilboten en jachthavens) en de
verhuurmarkt van schepen
Cruise- en chartervaart (zee- en riviercruises, chartervaart/bruine vloot,
boat&bike)
watersporten (surfsporten, zwemmen, waterskiën, sportvissen en duiksport)
kleine recreatievaart (kanoën, sloep- en fluistervaren)
Reactie uit gesprekken: onderschat niet de indirecte financiële waarde van de laatste
twee categorieën. De mogelijkheid tot deze activiteiten dragen namelijk ook bij aan
woongenot en aantrekkelijke woonomgeving.
Het weer is een belangrijk beslisfactor
Positionering NH als watersportprovincie
De ambitie die PNH heeft opgenomen in de (concept) Economische Agenda 2012 - 2015
met betrekking tot watersportsector. Dit is geformuleerd als 'het versterken van de
positie als vooraanstaande watersportprovincie' en PNH wil dit bereiken door een groei
van de economische effecten van riviercruise- en motorchartervaart, het beschikbaar
maken van kennis door de publicatie van de watersportmonitor NH en de inzet van
subsidie via Water als Economische Drager (WED).
Concurrentie
Op het gebied van watersportprovincie heeft NH twee concurrenten: Friesland en
Zeeland. Flevoland wil avontuurlijk en dichtbij zijn en richt zich op outdooractiviteiten en
de grote attracties in het gebied. In Batavia Haven in Lelystad wordt de Dutch Match Cup
Amsterdam georganiseerd in september 2013.
Friesland positioneert zich als watersportprovincie en heeft dat imago historisch
opgebouwd. Men richt zich daarbij op zeil- en motorschepen. Gewenste imago is: groot
en klein vaarwater, goede infrastructuur en sfeervolle dorpen en steden. Huidige
doelgroep is voornamelijk Nederlands en daarnaast de Duitse markt. Er wordt ingezet op
kwaliteitsverbetering, duurzaamheid en verbreding naar landrecreatie met een focus op
dagbezoekers.
Zeeland is NH voorbijgestreefd en staat nu als watersportprovincie op nummer twee
achter Friesland. Zij richten zich met het provinciale beleid op watersportrecreatie in de
brede zin van het woord: sport en vrijetijdsbesteding.
De drie pijlers zijn:
omgevingskwaliteit (ruimte voor ontwikkelingen die kwalitatief hoogwaardig zijn,
duurzaam, passen in het landschap en bijdragen aan ecologische ontwikkelingen);
bevolking (verankering van de watersportrecreatie in de samenleving door bv
opleidingsmogelijkheden, ontwikkeling oude havens, jachthaven als
dienstverlener);
economische kansen (benutten van kansen en inzetten op realisatie samen met
partners en subsidieregelingen).
5 ONHN 2012
Waterrecreatie en watertoerisme in NH
In de regio NHN zijn 66 jachthavens (20% van het totaal in NH) met 7.740 ligplaatsen
(22% van het totaal in NH).
SWOT analyse van de waterrecreatie en -toerisme in NH:
Sterkten
fysieke infrastructuur;
voldoende kritische massa bij een aantal plaatsen om het imago
watersport provincie te ondersteunen;
diversiteit binnen de sector en provinciale (bestuurlijke) prioriteit;
ligging van NH (westelijke rand IJsselmeer en Markermeer) voor zeilers.
Zwakten
het feit dat het product in NH heel divers is (IJsselmeer, Waddenzee,
Noordzee, Markermeer en binnenwater) en daardoor niet zo makkelijk als
één geheel te vermarkten is;
er zijn te veel deelbelangen en er is een beperkte financieringskracht in de
sector;
Noord-Holland deelt niet mee in de groei zoals elders gezien wordt. Dit
komt omdat de bestuurlijke prioriteit vaak naar land (naar binnen) gericht
is en niet op het water
onvoldoende samenwerking met andere provincies (bestuurlijke prioriteit
ligt niet naar buiten NH);
toegankelijkheid van NHN voor riviercruiseschepen groter dan 110 meter
m.b.t. vaarwegen en capaciteit sluizen en havens.
fysieke infrastructuur van populaire havens (authentieke plaatsen) is
onvoldoende.
Kansen
vraag naar recreatiemogelijkheden vanuit de Randstad nemen toe;
groei van sloepenvaart (nieuwe doelgroep)
opkomende watersporten;
omslag van jachthavens van ligplaatsfaciliteit tot verblijfsfacilitator;
mogelijkheden tot jaarrond-exploitatie en functieverbreding (verhuur);
toename groepsactiviteiten en evenementen aan/bij het strand;
beter benutten koppeling met aanbod aan wal zoals bij riviercruise;
beleidsmatige kansen zoals Waddenfonds, Deltaprogramma etc.
Bedreigingen
Natura 2000 en andere wet- en regelgeving;
overmatige groei van waterplanten;
commerciële activiteiten op het water (windturbines, gaswinning);
toegankelijkheid/ontsluiting van binnenwater;
stagnatie jachtbouw en andere gevolgen financiële crisis;
ontgroening en vergrijzing (jeugd meer en op andere manier betrekken bij
watersport en als arbeidskracht in deze sector. En meer toestaan op
gebied van nieuwe watersporten zoals snelvaren en kitesurfen etc.);
minder betrokkenheid bij watersportverenigingen doordat men zich minder
snel aansluit bij collectieven of voor vrijwilligerswerk.
[Bronnen: onderzoeken zoals vermeld in dit document en input van overheden,
belangenorganisaties en ondernemers]
6 ONHN 2012
Reactie op SWOT analyse in het concept Waterkansenkaart: er zijn een aantal jachthaven
die nog een goede bezettingsgraad hebben, maar dit zijn steeds vaker havens met een
stichtingsvorm of gemeentehavens. Door rijks- of gemeenteondersteuning kunnen de
tarieven laag blijven. Dit wordt ervaren als een oneerlijke vorm van concurrentie voor de
commerciële havens. Als voorbeeld werd de haven in Den Oever genoemd waar de
overheid een passantenhaven wil realiseren terwijl er op 500 m afstand een commerciële
jachthaven gevestigd is.
[Bron watersport ondernemer]
Opkomende watersporten zijn:
kitebuggyen, blowkarten, stand-up paddling,
flyboarden, landkite en golfsurfen.
7 ONHN 2012
-------------------------------- KANSENOVERZICHT---------------------------------
Jachthavens in NHN
Ontwikkelingen
Behoefte van hedendaagse watersportconsument:
dienstverlening verbreed (onderhoud, winterberging etc.)
kwaliteitseisen (omgeving, gastheerschap, faciliteiten)
Huidige stand van zaken
Er is geen jaarrond exploitatie en hierop wordt ook niet aangestuurd. Jachthavens
zouden meer flexibiliteit in hun werkwijze of aanbod kunnen creëren. En gezien de
ontwikkelingen is het zinvol te investeren om zo op de veranderende behoefte en
vergrijzing in te spelen. Volgens ondernemers is de stijging van de hoogte van
toeristenbelasting ook een bedreiging voor de watersport in de regio NHN.
De uitbreiding van het vaarseizoen is een kans voor de sector. Dit in verband met
warmer weer in het voorjaar waardoor het seizoen eerder start. Ook de betere kwaliteit
van de isolatie van schepen speelt hierin een rol. Er is door de veranderende behoefte
van de hedendaagse watersporter meer behoefte aan het huren van een schip dan aan
kopen. Een verbreding van de doelgroepen kan bewerkstelligd worden door onder andere
het aanbod van drijvende logiesaccommodaties om leegstand van boxen te compenseren
en het aanbieden van camperovernachtingsmogelijkheden. Ongeveer 70% van de
bestedingen van de watersportconsumenten zijn voor boodschappen, horeca en
recreatief winkelen dus de spin off voor de economie is ook voor bedrijvigheid aan wal
interessant.
Conclusie
Sinds de opkomst van de watersport is de behoefte van hedendaagse
watersportconsument sterk veranderd. Om de concurrentiepositie van NHN op het gebied
van watersport te behouden en versterken is een andere werkwijze van de jachthavens
en daardoor een ander businessmodel vereist om in te spelen op de kansen in de
toekomst.
Aanbevelingen
Een jachthaven zal zijn werkwijze en aanbod moeten aanpassen en groeien van stalling
naar een jachthaven voor verblijf. Hierbij zou de eigenaar actief benaderd moeten
worden.
1. Daarbij kan gezocht worden naar sectorale samenwerking zoals het gezamenlijk
investeren in een kraan om boten te liften en faciliteiten voor winterberging. Dus het
clusteren van service en technische voorzieningen. Dit aangezien de hedendaagse
watersporter behoefte heeft aan een verbreding van de dienstverlening. Andere
activiteiten ter ondersteuning van het business model zijn het aanbieden van
mogelijkheden tot extreme sporten om zo een nieuwe markt aan te boren. Ook het
inhuren van een zeilschool zodat kinderen van bestaande gasten vermaakt worden en
enthousiast worden voor de sport. Tevens het aanbieden van huurschepen is een kans
omdat vanwege de crisis minder schepen gekocht worden. Waarbij dan een schip bij A
gehuurd kan worden en bij B ingeleverd kan worden, flexibiliteit voor de hedendaagse
consument.
Mogelijke trekkers: HISWA, toeristische platforms en bestaande samenwerking
tussen jachthavens.
2. Samenwerking kan ook intersectoraal gezocht worden om zo een sfeer creëren van
dorp in een dorp: veiligheid, gezelligheid, herkenning van gelijkgestemden. Maar ook een
betere aanspreekbaarheid en faciliteiten zoals horeca, dagelijkse boodschappen,
leenfietsen, T&R informatie etc. Ook het organiseren van jaarlijkse evenementen kan
bijdragen aan meer sfeerbeleving en loyaliteit voor de gasten. Bij meer en gevarieerd
8 ONHN 2012
aanbod verlengt de verblijfsduur en gaan de bestedingen omhoog. En de watersporter
van vandaag heeft behoefte aan omgevingskwaliteit met bijbehorende faciliteiten.
Mogelijke trekkers: HISWA, KvK, ondernemersverenigingen en bestaande
samenwerkingsvormen tussen watersportbedrijven en organisaties.
3. Samenwerking met de toeristische sector om arrangementen te ontwikkelen.
Bijvoorbeeld meerdaagse tochten met overnachting aan wal, ligplaats combineren met
een vervoer en diner. Dit soort product-markt-place combinaties kunnen gezamenlijk
ontwikkeld worden en professioneel vermarkt. Hiermee kunnen verblijfsduur verlengd
worden en bestedingen verhoogd en nieuwe doelgroepen benaderd worden.
Mogelijke trekkers: regionale VVV's, toeristische platforms, citymarketing
organisaties.
4. Informatievoorziening over de omgeving en mogelijkheden tot boeken van
evenementen, kopen van entreekaarten etc. Het recreatief aanbod in de omgeving van
een jachthaven versterkt het imago en daardoor de populariteit van de locatie. Bij meer
en gevarieerd aanbod verlengt de verblijfsduur en gaan de bestedingen omhoog.
Mogelijke trekkers: regionale en plaatselijke VVV's, toeristische platforms,
citymarketingorganisaties.
5. De jachthavens adviseren om aan te sluiten bij stichting Vrijetijdsindustrie NHN. Om
gezamenlijk de problemen met ruimtelijke ordening in het voorafgaande traject met de
overheid te vereenvoudigen en transparant te maken. Waardoor duidelijk wordt of
plannen voor grote investeringen haalbaar zijn. Hoe meer bedrijven aangesloten zijn hoe
meer invloed de sector heeft op beleid. Meer informatie over deze stichting op
www.leisureboard.nl.
Mogelijke trekkers: werkgroep oprichten binnen stichting Vrijetijdsindustrie NHN
Partners hierbij zijn provinciale en lokale overheid, ondernemers, belangenorganisaties,
uitvoering- en promotieorganisaties
Zijn er goede voorbeelden?
De jaarrond exploitatie aan de kust heeft een verbreding van het aanbod opgeleverd,
waardoor meer groepsactiviteiten en evenementen georganiseerd zijn. Daardoor is meer
omzet gemaakt. Er is door ondernemers (ontwikkelen en investeren) en overheid
(faciliteren) goed ingespeeld op de veranderende markt van het strandbezoek dat
verplaatst is naar middag/avond.
Bij de ontwikkeling van stalling naar recreatie door verbreding van de activiteiten wordt
de jachthaven een aantrekkelijke plek om te verblijven.
HISWA Vereniging en het Watersportverbond onderkennen de risico’s van vergrijzing en
zetten in op de beoefening van de watersport door jeugdigen. Fabrikanten van
pleziervaartuigen ontwikkelen om die redenen nieuwe vaartuigen met specifieke
eigenschappen die de jeugd aanspreken. Er is de laatste jaren sprake van een lichte
toename van het aantal zeillessen in Nederland.
Haven a la Carte is een methode om een duidelijke keuze voor de beoogde doelgroep te
maken en check of het aanbod daarbij past.
9 ONHN 2012
Wat speelt er in de regio NHN?
Enkhuizen: in het kader van de aanbeveling om intersectorale samenwerking te
bevorderen maakt gemeente Enkhuizen thans de HERT nota (Havens-Economische
Zaken-Recreatie-Toerisme). Ondanks de mogelijkheden zijn er obstakels zoals financiën
voor uitvoering en het definiëren van de samenhang. Het vaststellen van de
bestemmingsplannen is actueel en de HERT nota ondervindt vertraging door onvoldoende
capaciteit. Zijn hiervoor subsidie mogelijkheden?
[Bron J.H. Mooijen, lid Toeristisch Platform Enkhuizen]
Heerhugowaard: dit jaar wordt gestart met de aanleg van een jachthaven voor ongeveer
80 ligplaatsen en een klein havengebouw. Locatie: Westdijk te Broekhorn. Geen
informatie over verdere voorzieningen, exploitatiemodel en eigenaar.
[Bron Gerlof Kloosterman, beleidsmedewerker gemeente Heerhugowaard]
Hoorn: lopende of te verwachten projecten zijn:
Ontwikkeling jachthaven Schelphoek (lopend project). Geen informatie over
verdere voorzieningen, exploitatiemodel en eigenaar.
Realisatie nieuwe perscontainers
Realisatie beschikbaarheid Wifi
Plannen (nog niet besloten) voor gemeentelijke haven Hoorn:
nieuw stroomsysteem/stroombetaalsysteem
nieuw betaalsysteem voor liggeld
uitbreiding aantal stroompunten
verbeteren/uitbreiden aantal watertappunten en slangen
Plannen (nog niet besloten) voor uitbreiding voorzieningen charter- en
riviercruiseschepen:
inname systeem vuilwater
walstroom
Plan (nog niet besloten) aanlegsteiger rondvaartboten zuidzijde Oostereiland
Plan (nog niet besloten) aanlegsteiger westzijde Julianapark als opvangcapaciteit
en korte aanlegplaats voor recreatie
Plan (nog niet besloten) toiletvoorziening op het Baatland
Plan (nog niet besloten) informatiepaneel
Plan (nog niet besloten) voor cameratoezicht
Plan (nog niet besloten) voor realisatie digitale poort t.b.v. online reserveren
[Bron Ellen Haasbroek, beleidsmedewerker gemeente Hoorn]
Texel: ontwikkelingsplan Haven Oudeschild en Maritiem beleidsplan in voorbereiding.
Bezig met voorbereiding visievorming haven Oudeschild, waarbij de toeristische waarde
van de haven beter benut moet worden met eventueel nieuwe doelgroepen. Binnen dit
plan is het project multifunctionele drijvende steiger actueel die men wil voordragen voor
een WED bijdrage.
[Bron Jook Nauta, voorzitter Stichting Waddenhaven Texel]
Langedijk: in de door de gemeenteraad vastgestelde Economische visie is de versterking
van de toeristische sector opgenomen. Dit wordt onder andere uitgewerkt in de
gebiedsvisie Broek op Langedijk. Doel is om de in Broek op Langedijk gelegen
passantenhaven en directe omgeving aantrekkelijker in te richten voor
(water)recreanten, waardoor hun verblijfsduur verlengd wordt. In de studie ‘Waterways
en ondernemen’1 wordt deze visie ondersteund en wordt de haven van Broek op
Langedijk tevens genoemd als een geschikte locatie voor een water-land overstappunt
voor varen, fietsen en wandelen.
[Bron Fokko Bons, beleidsmedewerker gemeente Langedijk]
1,2 Deze studies zijn uitgevoerd binnen het Europese Interreg IVB project Waterways for growth. Langedijk was een van de partners in dit project.
10 ONHN 2012
Opmeer: in opdracht van Recreatieschap Westfriesland heeft Unihorn BV een
haalbaarheidsonderzoek gedaan naar de realisatie van een passantenhaven in gemeente
Opmeer. Het onderzoek is oktober 2012 afgerond. De verwachting is dat halverwege
2013 besluitvorming door de gemeenteraad van gemeente Opmeer gaat plaatsvinden.
[Bron Jos Koopmans, beleidsmedewerker gemeente Opmeer]
Recreatieschap Westfriesland: voert ook de passantenhaven in Opmeer op. Het project is
in voorbereiding en omhelst het realiseren van de passantenhaven en het doorvaarbaar
maken van de aanvoerroute voor de haven. Door deze voorzieningen ontstaat een zeer
interessant alternatief in het BRTN netwerk.
[Bron Karel Schoenaker, medewerker Recreatieschap Westfriesland]
11 ONHN 2012
Opkomst van extremere watersporten
Ontwikkelingen
Er is een duidelijke behoefte zichtbaar bij een jongere doelgroep die extreme vormen van
watersportrecreatie zoals duiken, kabelskiën, kite surfen etc. willen uitoefenen.
Huidige stand van zaken
Natura 2000 en andere wet- en regelgeving kunnen belemmerend werken op het
ontwikkelen van nieuwe businessmodellen. Het beschikbare water wordt al intensief
gebruikt en er is een groei van waterplanten. Tevens is er in de watersportsector een
beperkte financieringskracht.
Vraag naar recreatiemogelijkheden vanuit het stedelijk gebied waaronder de Randstad
nemen toe. Er zijn nieuwe watersporten die een groeiende belangstelling genieten zoals
kitesurfen, stand-up paddling etc. Jachthavens zouden kunnen investeren in de vraag en
behoefte van hedendaagse watersporten en daardoor groeien van stalling naar verblijf.
Conclusie
Er is een nieuwe doelgroep voor de watersportsector die groeit en waarvan de regio NHN
ook kan profiteren. Daarmee wordt het imago als watersportprovincie versterkt door een
andere positionering dan Friesland en Zeeland. Zonering zou een oplossing kunnen zijn
om veiligheid van diverse vormen van watersport te behouden en vergroten.
Reactie op concept Waterkansenkaart: in Nederland zijn we overgereguleerd. Zodra de
omvang van een activiteiten groter wordt komen er regels. Energie steken om meer
activiteiten in N2000 gebied te gaan ontwikkelen heeft geen zin (zie ook conclusies in
rapportage Waterrecreatie Advies).
[Bron J.H. Mooijen, TPE]
Aanbevelingen
Voor zwembaden, jachthavens, recreatieschappen, bungalowparken of campings kan het
aanbieden van faciliteiten voor extreme sporten een betere exploitatie geven en het
aanbod aantrekkelijker maken voor een bredere doelgroep. Bijvoorbeeld het behalen van
het duikbrevet, een kabelskibaan of het oefenen met surfen. Hiervoor is wel noodzakelijk
dat er afspraken gemaakt worden over de focus op bepaalde activiteiten in bepaalde
gebieden (zonering). Zodat duidelijk is waar wat mag, dit handhaven en faciliteiten
aanleggen, bereikbaar maken, bekend maken en koppelen met bestaand aanbod. Dit
vergt intersectorale samenwerking.
Mogelijke trekkers: ondernemers, belangenorganisaties, overheid, uitvoerings- en
promotieorganisaties met elk hun eigen rol.
Zijn er goede voorbeelden?
Recreatiebad de Schots uit Den Helder (Game Kingdom Heersdiep) investeert in een
soort duiktoren waardoor het duikbrevet behaald kan worden.
Wat speelt er in de regio NHN?
Uitbreiding HISWA programma met fun sports.
[Bron Gerdina Krijger, consulent HISWA]
Hoorn: erkent opkomst van extremere watersporten. Bij jachthaven Schelphoek is het
plan (nog niet besloten) om daar durfsporten te faciliteren.
[Bron Ellen Haasbroek, beleidsmedewerker gemeente Hoorn]
Langedijk: in recreatiegebied Geestmerambacht zijn platforms aangebracht voor de
duiksport.
[Bron Fokko Bons, beleidsmedewerker gemeente Langedijk]
12 ONHN 2012
Heerhugowaard: in het Park van Luna is het bedrijf SKEEF actief met een waterkabel
skibaan en andere watersportfaciliteiten.
[Bron Gerlof Kloosterman, beleidsmedewerker gemeente Heerhugowaard]
Recreatie Westfriesland: werkt aan regionaal kitesurf beleid
[Bron Karel Schoenaker, medewerker Recreatieschap Westfriesland]
ONHN: advies om naast zonering voor extreme watersporten en andere branding- en
strandsporten een territoriale segmentering in te voeren. Wil men deze
vrijetijdsbesteding aantrekken en aanbieden moet dat geen veiligheidsconsequenties
hebben voor gewone strandplezier zoals zwemmen, zonnen en wandelen.
Tevens advies om meer aandacht te besteden aan de kansen die de hengelsport kan
bieden in zowel binnenwater als het de zeeën. In Ierland is het een goede inkomstenbron
en het Horizon College heeft een MBO opleiding sportvissen.
[Bron John Spee, projectleider ONHN]
13 ONHN 2012
Trends in riviercruise- en chartervaart
Ontwikkelingen
Deze manier van reizen stijgt nog steeds in populariteit: zeecruises +13% en
riviercruises +20%. Ook de charters ontwikkelen meer capaciteit en het aantal
vaardagen neemt toe. Door de vergrijzing is de verwachting dat de doelgroep voor
riviercruises de komende jaren nog toeneemt.
Huidige stand van zaken
In de piekperiode (maart-mei) wordt de capaciteit van aanmeermogelijkheden voor
riviercruises al bijna volledig benut. Doordat de sluis bij Enkhuizen schepen tot 110 m
kan verwerken neemt het aantal riviercruises in Enkhuizen af. De koppeling van het
aanbod aan wal en de behoefte van de cruisevaart passagiers kunnen beter benut en/of
gecoördineerd worden.
Onderzocht kan worden of de riviercruises goed gecombineerd kunnen worden met
zorgconcepten. De rederijen die zee- en riviercruises aanbieden zijn goed georganiseerd,
zij hebben marketingslagkracht en hun vaarschema is 1½ jaar van te voren bekend. De
regio NHN heeft ruim aanbod aan wal dat aantrekkelijk is voor bezoekers die het typische
Holland zoeken. En er zijn diverse havens die aantrekkelijk zijn voor riviercruise- en
motorchartervaart: dicht bij de oude kern en goed bereikbaar.
Conclusie
De passagiers van riviercruise- en motorcharterschepen kunnen meer van het aanbod
aan wal gebruik maken en zo de lokale en regionale economie versterken. Uitbreiding
van de aanmeercapaciteit in verband met de grootte van de schepen zou de branche nog
kunnen laten groeien.
Aanbevelingen
Het ontbreekt aan optimale coördinatie tussen de rederijen en het aanbod aan wal. De
havenmeester kan hier een rol in spelen of een evenementen- boekingsbureau. Het
schema van de rederijen is lang van te voren bekend en daarop kan ingespeeld worden.
Toeristisch, recreatieve, culturele ondernemers en organisaties zijn net als de
detailhandel onvoldoende op de hoogte van de kansen die de rivierscruisevaart hen kan
bieden.
Centrale rol van de havenmeester. Dit is een vak waarvoor men opgeleid moet worden
(handhaving, veiligheid, maritieme kennis, gastheerschap, coördinatie wal en water).
Goede communicatieve eigenschappen en kennis van het aanbod aan wal is cruciaal
omdat de havenmeester de praktische schakel kan zijn tussen de organisaties die de
behoefte van de bezoekers op water en het aanbod aan wal kunnen matchen.
De havenmeester speelt een belangrijke rol in het delen van informatie waarop
touroperators of lokale evenementen- en/of boekingsorganisatoren op kunnen inspelen.
Maar de rederijen zijn commercieel dus de rol van de havenmeester is meer verbindend
en proactief informerend.
[Diverse bronnen: overheid, belangenorganisaties en ondernemers]
Mogelijke trekkers: overheid, ondernemers, belangenorganisaties, uitvoering- en
promotieorganisaties, ACP, havenmeesters.
Zijn er goede voorbeelden?
Hoorn Events biedt riviercruisepassagiers een 'Hollands' diner aan op een bijzondere
locatie zoals in een kerk, waarbij bewoners van Hoorn aanschuiven. In Enkhuizen biedt
Dutch Walk&Talk bijzondere stadswandelingen aan op locaties die normaal niet voor
bezoekers toegankelijk zijn. Voor een goede planning en voorbereiding worden afspraken
14 ONHN 2012
gemaakt met de rederijen om dit soort arrangementen voordat aangemeerd wordt in de
haven van Hoorn, aan te bieden aan hun gasten.
Wat speelt er in de regio NHN?
Hoorn: overweegt deelname aan het project ACP riviercruise en chartervaart in NH. En er
zijn plannen (nog niet besloten) om een locatieonderzoek uit te voeren ten behoeve van
de uitbreiding van de steiger capaciteit voor cruise- en chartervaart schepen.
[Bron Ellen Haasbroek, beleidsmedewerker gemeente Hoorn]
ACP heeft binnen het stimuleringsproject riviercruise- en chartervaart NH ingespeeld op
het verbinden van aanbod aan wal en behoefte van de cruisegasten door speeddates te
organiseren tussen ondernemers en rederijen.
[Bron Liesbeth Schepers, projectleider Amsterdam Cruise Poort]
BBZ organiseert jaarlijks een havenmeestersoverleg. Hier is de rol van de havenmeester
en zijn takenpakket besproken. Hoewel de meningen verdeeld waren was wel duidelijk
dat de rol van de havenmeester niet alleen belangrijk is voor de indeling van de haven
maar ook als aanspreekpunt voor de schippers.
[Bron Pam Wennekes, projectleider BBZ (vereniging voor beroepschartervaart)]
15 ONHN 2012
Toegankelijkheid varen op binnenwater
Ontwikkelingen:
De toegankelijkheid van het varen op binnenvaren is een behoefte van een grote
doelgroep, waaronder mensen die in de stedelijke omgeving wonen. Met als voornamelijk
doel om te recreëren en in mindere mate om vakantie door te brengen op of in nabijheid
van water.
Huidige stand van zaken
Er is te weinig bekendheid over routes met goede doorgangsmogelijkheden voor
watersport recreatie of kleine recreatievaart. Het ontbreekt aan een eenduidig,
eenvoudig, herkenbaar en eventueel digitaal routesysteem zoals het fietsenroutenetwerk
op het water. Vaarwegen worden onvoldoende op diepte gehouden en er is beperkte
brugbediening. Het is vaak niet duidelijk voor welke vaartuigen een vaarroute geschikt is.
Oorzaken zijn onder andere kleinschaligheid en ongeorganiseerdheid van het aanbod en
beperkte financieringskracht. Ook ontbreekt het over informatie over aanlegplaatsen,
verhuurmogelijkheden, wet- en regelgeving en het toeristisch recreatief aanbod aan wal.
Fysieke bebording is vanuit een boot of schip lastig te lezen of te dicht bij de wal
onbereikbaar.
Mogelijkheden bieden inzet op uitbreiding van het vaarseizoen. In verband met warmer
weer in het voorjaar en betere isolatietechnieken kan het seizoen eerder starten. De
weersvoorspelling is een belangrijk beslisfactor voor consumenten voor hun
vrijetijdsbesteding. Het verhuur van schepen in de watersport neemt toe. De vraag naar
recreatiemogelijkheden van Randstad/stedelijk gebied neemt toe. En technologische
ontwikkelingen maken het mogelijk dat routes ook voor mobiele toepassingen geschikt
kunnen worden gemaakt.
Conclusie
Nieuwe doelgroepen voor de watersport kunnen bereikt worden met duidelijke
routestructuren en bekendheid met laagdrempelige vormen zoals varen met fluisterboten
en sloepen in combinatie met het aanbod aan wal. Daarbij is er een maatschappelijk
belang omdat watersporten gezondheid kunnen bevorderen en de stedeling daarmee rust
en ruimte kan opzoeken.
Aanbevelingen
1. ontwikkelen van (digitale) routes of routekaarten en een (mobiele) website voor de
kleine pleziervaart. Vanwege de laagdrempeligheid van deze vormen van waterrecreatie
is het noodzakelijk dat helder is welke vaartuigen op welke vaarwegen mogen en kunnen
varen. Voor optimale synergie bevatten de routekaarten informatie over het toeristisch
recreatief aanbod aan wal.
Mogelijke trekkers: overheid voor zonering en handhaving, uitvoering- en
promotieorganisaties voor ontwikkelen en vermarkten van routes, ondernemers
voor het aanbod.
2. In verband met de behoefte aan flexibiliteit bij de consument, het vele aanbod voor
vrijetijdsbesteding en het weer als beslisfactor moeten verhuurmogelijkheden flexibel
aangeboden worden. Hiervoor kan social media een goed kanaal zijn.
Mogelijke trekkers: uitvoering- en promotieorganisaties voor ontwikkelen en
vermarkten van routes, ondernemers voor het aanbod.
3. Fluisterboten worden vanwege praktische redenen (oplaadmogelijkheid, zware accu en
hoge investering) vrijwel alleen voor verhuur aangeboden. Hiervoor zouden overheid en
ondernemers in kunnen samenwerken. Waarbij de marketing ingezet kan worden op de
groepsmarkt. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat groepen meer besteden aan wal
dan particulieren.
16 ONHN 2012
Mogelijke trekkers: overheid, uitvoering- en promotieorganisaties en
ondernemers.
4. arrangementen ontwikkelen voor bepaalde doelgroepen
Mogelijke trekkers: uitvoering- en promotieorganisaties voor ontwikkelen en
vermarkten van routes, ondernemers voor het aanbod.
Zijn er goede voorbeelden?
In gebied Holland Rijnland en het Groene Hart is een systeem voor routenetwerk
ontwikkeld voor de kleine recreatievaart genaamd: sloepennetwerk (informatie bij Dick
Baay, Amsterdamse Vaargids).
Op 12 juli 2012 is Greenjoy van start gegaan met verhuur van fluistersloepen in
Haarlem. De financiering is voor een belangrijk deel geregeld via crowdfunding. Meer
informatie via www.greenjoy.nl en www.seeds.nl.
Wat speelt er in de regio NHN?
Land van Leeghwater (gemeente Schermer, Graft-de Rijp en Beemster): Recreatie NH
heeft in 2012 de mogelijkheden en draagvlak voor een sloepenvaarnetwerk
geïnventariseerd voor de regio Laag Holland.
[Bron Deirdre Pronk, beleidsmedewerker gemeente Schermer]
Hoorn: een lopend project is de vaarroute Hoorn-Enkhuizen.
[Bron Ellen Haasbroek, beleidsmedewerker gemeente Hoorn]
Langedijk: in de studie ‘Masterplan doorvaarbaarheid gemeente Langedijk’ zijn de
mogelijkheden en kosten benoemd om de doorvaarbaarheid van de waterwegen in de
gemeente te vergroten (dit masterplan heeft een directe relatie met de studie
‘Waterways en ondernemen’). Op korte termijn wordt een verkenning uitgevoerd naar de
financieringsmogelijkheden voor de vergroting van de doorvaarbaarheid.
[Bron Fokko Bons, beleidsmedewerker gemeente Langedijk]
In het Masterplan van gemeente Medemblik staat de ambitie om de stad Medemblik
verbinden met het landelijke gedeelte van de gemeente door middel van vaarroutes.
[Bron Edgar Rijsdijk, adviseur gemeente Medemblik]
Recreatie Westfriesland: te hard varen is een groot probleem, dit levert gevaar op en
schade aan walkanten. Hoe kunnen we dit gezamenlijk oppakken in de hele regio?
Recreatie Westfriesland: heeft een vaarroutenetwerk in Westfriesland dat zij wil
uitbreiden. Hiervoor is door UNIhorn BV een inventarisatie uitgevoerd naar knelpunten en
kansen. De resultaten worden verwerkt tot een regionaal wensbeeld. Doel is te komen
tot een regionaal netwerk. Plan is nog niet vastgesteld door algemeen bestuur en zal
naar verwachting gefaseerd uitgevoerd worden.
[Bron Karel Schoenaker, medewerker Recreatieschap Westfriesland]
Door bezuinigingen worden meerdere sluizen en bruggen beperkt bediend. Is er een
mogelijkheid tot subsidie om te onderzoeken in hoeverre digitale toepassingen hierbij
een oplossing kunnen bieden?
[Bron watersportondernemer]
BBZ: Op alle negen recreatieterreinen van het Recreatieschap Westfriesland is toegang
alleen toegestaan tussen zonsopgang en zonsondergang. Het zijn echter prachtige
plekken om te overnachten, zeker in combinatie met een bezoek aan het museum.
Voorbeeld is de steiger en het recreatiegebied van de vooroever in Medemblik, ook in
17 ONHN 2012
beheer van het recreatieschap. Hoe kunnen we dit beleid aanpassen aan een duidelijke
behoefte van een doelgroep?
[Bron Pam Wennekes, projectleider BBZ (vereniging voor beroepchartervaart)]
18 ONHN 2012
Publiek-Private Samenwerking (PPS) watersportsector, vrijetijdsindustrie, detailhandel, belangenorganisaties, NGO's
en overheid
Ontwikkelingen
Er is een groeiende bewustwording van de waarde van water voor de ruimtelijke kwaliteit
in het algemeen. NH heeft een relatief zwak watersportimago terwijl het wel een divers
aanbod heeft en een robuust fysiek waterinfrastructuur. Historisch gezien heeft NH
namelijk een cruciale rol gespeeld bij de ontwikkeling van Nederland als zeevarende
natie. Uit de stakeholdersanalyse in het rapport van Decisio blijkt dat er vele belangen
zijn op diverse (schaal)niveaus en te weinig afstemming.
Huidige stand van zaken
Een knelpunt is dat kennis, ervaring en expertise binnen de provinciale organisatie voor
waterrecreatie en –toerisme over meerdere directies en sectoren verdeeld is. Het gaat
daarbij onder meer om vaarwegenbeheer, recreatie, toerisme, economie, ruimtelijke
inrichting, water, natuur en landschap. Daardoor ontbreekt aan samenwerking en
afstemming binnen de provinciale organisatie met betrekking tot de watersportsector.
Er is er een probleem bij de doorvaarbaarheid door het onvoldoende op diepte houden
van vaarwegen en de beperkte brugbediening.
Door ondernemers worden freeriders en/of beunhazen als een probleem gezien en
ervaren. Vandaar dat gezamenlijke inspanningen niet breed gedragen worden.
Het passagiersvervoer (rondvaarten, riviercruise- en chartervaart) manifesteert zich niet
in de binnenvaart of bij de overheid. Daardoor hebben ze geen sterke stem en externe
representatie. Ze zijn minder innovatief met hun product en verenigen zich onvoldoende
ondanks dat ze een directe economische betekenis hebben van 10% van de omzet van
de totale binnenvaart.
Passagiersvervoer (rondvaarten, riviercruise- en chartervaart) is flexibel en vertoond
desondanks dat er niet optimaal wordt samengewerkt een groei. De vraag vanuit het
stedelijk gebied naar recreatiemogelijkheden nemen toe. Een nieuwe doelgroep
manifesteert zich voor nieuwe vormen (extremer) van watersport. Hiervoor is wel enige
bewustwording noodzakelijke die eventueel via wet- en regelgeving kan worden bereikt.
Jachthavens zien de noodzaak in van hun rol van stalling naar verblijfsaccommodatie. Er
is noodzaak voor een succesvolle jaarrond-exploitatie om de sector te versterken.
Functieverbreding en toename groepsactiviteiten en evenementen zoals aan/bij het
strand kunnen als goed voorbeeld dienen. Er zijn beleidsmatige kansen zoals
Waddenfonds, Deltaprogramma etc.
Reactie op concept Waterkansenkaart: een zwakte in de PPS is het ontbreken van
samenwerking en afstemming. Er is geen of onvoldoende gestructureerd contact
daardoor ontbreekt de samenhang en optimaal resultaat van de inspanningen van
gemeenten, ondernemers, belangenorganisaties en NGO's zoals het
Hoogheemraadschap.
Aanbevelingen
In de PPS zou een prioriteit voor langer termijn gesteld moeten worden (visie) met
betrekking tot de ontwikkeling van watersportsector. Stakeholders moeten met
betrekking tot de watersportsector elkaar actief informeren, plannen en prioriteiten
afstemmen en samenwerking zoeken om de watersport verder te ontwikkelen.
1. Afspreken van duidelijke rollen en taken tussen Rijkswaterstaat (eigenaar water),
gemeente (eigenaar wal), waterschappen (onderhoud en beheer) en PNH (RO). Door
een praktische afstemming kan grote synergie behaald worden. Voorbeeld: geef
19 ONHN 2012
Waterschappen de opdracht als zij de vaarwegen onderhouden ook de op land staande
landschapsinrichting (banken, borden etc.) die alleen via het water toegankelijk zijn, te
onderhouden. Of het verbeteren van de toegankelijkheid van vaarwegen door het
elektrisch bedienbaar maken van bruggen.
2. Focus op bepaalde activiteiten in bepaalde gebieden (zonering). Zodat duidelijk is
waar wat mag, dit handhaven en faciliteiten aanleggen, bereikbaar maken, bekend
maken en koppelen met bestaand aanbod. Dit vergt intersectorale samenwerking.
3. Bij het vormen van beleid moet rekening gehouden worden met interactie tussen
diverse sectoren (dwarsverbanden, kruisbestuiving, gelijk optrekken bij infrastructurele
investeringen) zodat optimaal van elkaar gebruik gemaakt kan worden en een win-win
situatie kan ontstaan.
4. Als de watersportbedrijven zich binnen St. Vrijetijdsindustrie en sterke positie
verwerven kan in samenwerking met Leisure Board een kenniscentrum watersport
ontwikkeld worden. Hierbij zijn onderwijs, onderzoeksbureaus, kenniscentrum Kust,
kennisafdeling van ATCB, overheden en de watersportsector nauw betrokken. Niet alleen
feiten en cijfers op toegankelijke wijze beschikbaar maken maar ook de interpretatie van
de data en een inventarisatie van locaties en aanbod watersportsector.
5. positionering van NH als watersportprovincie waarbij een andere positie wordt gekozen
dan Friesland en Zeeland. Als een koers gekozen is, hierop ook gezamenlijk voor lange
tijd in investeren. De HISWA adviseert om de aandacht te leggen op de binnenwateren
met doelgroepen die recreëren met sloepen, fluisterboten, kano's etc.
Vereiste partners
overheid, ondernemers, belangenorganisaties, NGO's, uitvoering- en
promotieorganisaties
Zijn er goede voorbeelden?
Ondernemers (intersectoraal) in gemeente Waterland hebben een visie opgesteld met als
doel revitalisatie (fysiek) en conversie (lokale economie) door betere benutting van
waterrecreatie en watertoerisme. Visie Waterfront Monnickendam 2013.
[Bron Jan en Trees Zetzema, Jachthaven Waterland]
De groei van riviercruise- en motorchartervaart in NH is mede gerealiseerd door een
betere samenwerking tussen PNH, diverse gemeenten in NH, regionale ondernemers,
touroperators en rederijen. Het stimuleringsprogramma Riviercruise- en
motorchartervaart is gestart in 2008 en het aantal aanlopen van riviercruiseschepen in
Noord-Holland is met 20 procent is gestegen in de periode 2008-2010 (van 1.355 naar
1.623). Tevens is door het programma het aanbod aan riviercruises verbreed en nieuwe
doelgroepen aangesproken.
[Bron Liesbeth Schepers, projectleider Amsterdam Cruise Poort]
Recreatie Westfriesland: vaarroute Drachterveld is onderdeel van een integraal project
waarin waterberging, vaarverbinding en recreatieve voorzieningen worden gerealiseerd.
Een voorbeeld van PPS.
www.drechterland.nl/Actueel/Drechternieuws/Vaarroute-Drachterveld-wordt-sociaal-
aangelegd.htm
[Bron Karel Schoenaker, medewerker Recreatieschap Westfriesland]
Alkmaar: gemeente Alkmaar heeft een site ontwikkeld met informatie over de havens in
Alkmaar voor watersporters www.havensinalkmaar.nl/
Provincie Friesland verlegd de energie en inzet naar kwaliteit. Door het verbinden van de
vraag/behoefte van de watersporters met de wal. Inzet op duurzaamheid en dagrecreatie
20 ONHN 2012
i.p.v. capaciteit uitbreiding. Het beleid is erop gericht mensen opnieuw te laten kiezen
voor Friesland en niet in te zetten op het bereiken van nieuwe doelgroepen.
Provincie Friesland stimuleert duurzaamheid ook in watersport. Zij heeft een
subsidietraject waarmee elektrisch varen gestimuleerd wordt.
www.fryslan.nl/schoonvaren
Wat speelt er in de regio NHN?
HISWA; Stichting Recreatietoervaart Nederland (SRN) gaat medio 2014 over in platform
Waterrecreatie NL. Dit is een PPS die benut kan worden om doelstellingen zoals in de
Waterkansenkaart benoemd, te behalen.
[Bron Gerdina Krijger, consulent HISWA]
Land van Leeghwater: heeft het plan om een projectplan op te stellen om de
waterrecreatie te bevorderen in het gebied (2013 - 2014).
[Bron Deirdre Pronk, beleidsmedewerker gemeente Schermer]
Hoorn: een effectieve samenwerking van de triple helix in de vorm van onderzoek en
uitvoering. Bijvoorbeeld samenwerkingsmogelijkheden met andere havens in de regio,
wat verbind ons en wat hoe onderscheiden we ons binnen deze samenwerking. Maar ook
promotie, capaciteit, boekingsmogelijkheden etc. Het aanpakken van een gezamenlijk
probleem zoals fonteinkruid die de toegankelijkheid van het water en de havens bedreigt.
[Bron Ellen Haasbroek, beleidsmedewerker gemeente Hoorn]
ONHN: de watersporter besteed hoofdzakelijk consumptief (70%) en in mindere mate
investeert in zijn vaarmiddel of vaartuig (diepte-investering). Is er een verbond te
smeden met de jachtwerven en jachtbouwers om daarop in te spelen? In Friesland
profiteren zowel toeristische branche als de jachtbouwers en werven van de watersport.
ONHN: gezamenlijke inzet en afstemming voor het opzetten en/of organiseren van
events (zeilwedstrijden Skutsje Silen, Sail etc.) om watersport bij de jongeren in de
provincie aantrekkelijker te maken. En jongeren van buiten de provincie aan te trekken.
ONHN: voor de Hargervaart in gemeente Bergen bestond een upgradingsplan. Wat is de
status hiervan en kan dit meegenomen worden in een integrale WED aanvraag?
[Bron John Spee en Tineke van Schaik, projectleiders ONHN]
Feiten en cijfers die actueel zijn moeten worden meegenomen in beleidsplannen. En niet
die van 10 jaar terug of geflatteerde cijfers van groeifases. Tevens moeten investeringen
door ondernemers wel terugverdiend kunnen worden en niet gedwarsboomd worden door
overheden die op de stoel van de ondernemer gaat zitten.
[Bron watersportondernemer]
Recreatieschap Westfriesland: meer gebruik maken van het principe werk met werk
maken. In de regio worden genoeg kansen gegeven met betrekking tot de
dijkversterking. Primair een project voor veiligheid en waterkwaliteit verbetering. Maar
het biedt ook aanknopingspunten voor projecten die mee kunnen liften en zo financieel
haalbaar worden. Voorbeeld is uitbreiding vooroever bij Medemblik. Kans is
vooroeverontwikkeling in Hoornse Hop.
[Bron Karel Schoenaker, medewerker Recreatieschap Westfriesland]
Zeevang: Hoogheemraadschap gaat het gemaal bij Schardam realiseren in de gemeente
Zeevang. Dit zou gecombineerd kunnen worden met de aanleg van een sluis zodat vanaf
het Markermeer naar de boezem gevaren kan worden. Komt dit in aanmerking voor WED
aanvraag? Wie zou projecttrekker moeten worden?
[Bron Piet Zwaan, wethouder gemeente Drechterland]
21 ONHN 2012
Langedijk: in de studie ‘Waterways en ondernemen’ zijn de mogelijkheden onderzocht
voor het versterken van aan water gerelateerd ondernemerschap. De mogelijkheden
hiervoor worden in sterke mate bepaald door een vergroting van de doorvaarbaarheid in
de gemeente in die delen van de gemeente waar de economische bedrijvigheid het
grootst is en verder versterkt kan worden (zie onder Toegankelijkheid vaarwegen).
[Bron Fokko Bons, beleidsmedewerker gemeente Langedijk]
Jachthavens die een jaarrond exploitatie ambiëren zijn daarbij afhankelijk van andere
jachthavens. Als er één haven open is maar de rest zijn gesloten dan zal een
watersporter niet snel gaan varen. Hierbij is niet alleen afstemming binnen de regio
gewenst maar interprovinciaal. Het IJsselmeer, Markermeer en de Waddenzee zijn een
markt, daar kan op ingespeeld worden.
[Bron watersportondernemer]
Vanuit betrokkenheid op het gebied van gebiedsontwikkelingen is ONHN regelmatig in
gesprek met ondernemers die initiatieven tonen op het gebied van (water)recreatie.
Recent zijn er gesprekken gevoerd over de havenontwikkeling in Kolhorn. Het initiatief is
om te komen tot een private exploitatie van de jachthaven in combinatie met de
ontwikkeling van (drijvende) recreatiewoningen, een havenkantoor, camperplaatsen en
horeca. Dit kan gekoppeld worden aan een ander privaat initiatief vanuit Medemblik
waarin een sloepenpad door Nederland wordt ontwikkeld met daarlangs op
waterrecreatie geënte verblijfsvoorzieningen. Daarnaast is er een kans voor verouderde
verblijfsaccommodaties in NHN die wellicht een kwaliteitsimpuls kunnen krijgen wanneer
de noodzakelijke herstructurering versterkt kan worden met een verbreding van de
doelgroep naar de waterrecreant. De kansenkaart moet benut worden als een opmaat
naar een nauwere regionale samenwerking. Dat kan leiden tot beter inzicht in de markt
en de kansen, maar vooral om de verbinding te zoeken. Voor realistische ontwikkelingen
is meer inzicht en samenhang nodig.
[Bron Cees Brinkman, projectleider ONHN]
Oproep gemeente Heerhugowaard: dit jaar start de Gemeente Heerhugowaard met de
aanleg van een jachthaven aan de Westdijk in de Broekhorn. Bij de haven zal een
gebouw met faciliteiten zoals een was- en doucheruimte, een wasmachine en wasdroger
etc. voor de gebruikers/passanten van de haven en voor een beperkt aantal camper
plaatsen op het naast gelegen parkeerterrein gerealiseerd worden. De toegang tot het
gebouw en de faciliteiten/diensten moet nog georganiseerd worden. We staan voor keuze
de ontsluiting van het gebouw en diensten door middel van munt- of PIN automaat te
regelen of met een aparte watersport- of stadspas. Voor passanten moet het een
eenvoudig systeem zijn en bij voorkeur ook overal in de regio toepasbaar. Daarnaast
willen we straks de haven ook in publicaties op laten nemen.
Vanwege bovenstaand een aantal vragen:
1. Op welke wijze is de toegang tot de haven en de faciliteiten bij jullie geregeld.
2. Kan het systeem van jullie gemeente ook in Heerhugowaard ingevoerd worden.
3. Zien jullie voordelen om op regio niveau deze dienstverlening af te stemmen.
4. Hoe is de informatievoorziening voor watersporters geregeld.
5. Zien jullie voordelen om op regio niveau deze informatievoorziening af te
stemmen.
6. Denken jullie dat het zinvol is een keer te overleggen over het afstemmen en waar
mogelijk samenwerken over heldere informatie informatieverstrekking aan (potentiële)
gebruikers.
[Bron Gerlof Kloosterman, beleidsmedewerker gemeente Heerhugowaard]
Enkele doelen Masterplan Medemblik:
Voor de gemeente in samenwerking met Watersportbond en het International Sailing
Center Medemblik (ISCM) is het inschrijven voor internationale zeilwedstrijden te
complex geworden. Er is noodzaak tot het ontwikkelen van een nieuw business model
22 ONHN 2012
voor grote internationale zeilwedstrijden. Dit aangezien er een aanzienlijk regionaal
belang is en de activiteiten van ISCM een sterke onderbouwing zijn voor het
watersportimago van de provincie. We zoeken partners en nieuwe manier van
financieren.
Zoeken naar mogelijkheden voor vaarwegen om aan te sluiten op Basis Recreatie
Toervaar Net (BRTN). Dit is een voorwaarde voor WED subsidie. En samenwerken met
gemeente waarmee vaarwegen aansluiten en die behoren tot het BRTN. Om zo een
gezamenlijk aanvraag te formuleren om knelpunten op te lossen. Genoemde
(doorvaarbaarheid) knelpunten binnen gemeenten zijn: Zwaagdijk, Tolweg, Hazenweel,
Broerdijk, Andijk en Twisk.
Aanleggen van Wifi-voorzieningen in gemeentelijke havens. Om zo te voorzien aan de
behoeften van (watersport)gasten
Accentueren en vermarkten van bijzondere atmosfeer in de havens (advies Adriana
Stam: dit zou een student Imagineering kunnen oppakken NHTV Breda).
Medemblik wil gezien haar ambities trekker worden van de ontwikkelen van een visie en
uitvoeringsplannen voor regio NHN m.b.t. IJsselmeer.
Advies en best practises voor het stimuleren van bedrijfsleven in watersporters om zo de
verblijfsduur te verlengen van passanten in de haven.
Baggeren is een probleem dat in meerdere gemeenten speelt. Kan dit integraal worden
opgepakt? Zoeken naar andere oplossingen, of transfereren van oplossingen uit andere
gebieden of sectoren? Kan er een soort van HIRB regeling ontwikkeld worden? [Bron Edgar Rijsdijk, Masterplan Medemblik gemeente Medemblik]
behoefte is veranderd:
meer kwaliteit, meer faciliteiten, meer flexibiliteit
23 ONHN 2012
Regioprofiel:
West-Friesland is een zeer waterrijke regio, met veel kleine vaarwateren die
geschikt zijn voor de kleine recreatievaart.
Ten opzichte van andere regio’s in de provincie:
20 jachthavens (6 procent) met 3.840 ligplaatsen
20 procent van de fluisterbootactiviteiten
16 – 20 procent hengelsport
15 procent kanoactiviteiten
11 – 15 procent surf- en duiksport- en roeiactiviteiten
6 – 10 procent zwem-, waterski- en sloepvaaractiviteiten
West-Friesland heeft een uitgebreid netwerk aan kleine vaarwegen, een historisch
karakter (Enkhuizen, Hoorn, Medemblik) en veel ruimte en rust. Dit profiel sluit aan bij
de vraag van een groeiende groep recreanten die recreatiemogelijkheden zoeken waarbij
ze zowel op het water als aan de kant verschillende activiteiten kunnen ondernemen.
Elektrisch varen op fluisterboten heeft internationale belangstelling vanwege het
duurzame karakter. Er is een groeiende groep bezoekers die duurzaam willen recreëren.
Tevens is de regio aangesloten op het IJsselmeer en Markermeer waardoor het aanbod
voor de doelgroep voor het buitenwater ook bediend kan worden.
In de regio Alkmaar e.o. worden veel watersport- en waterrecreatieactiviteiten
ondernomen van wisselende aard. Het fluisterbootvaren kent wel een
bovengemiddeld aantal activiteiten in de regio's Alkmaar en West-Friesland.
Ten opzichte van andere regio’s in de provincie:
13 procent van de strandrecreanten
17 jachthavens (5 procent) met 1.030 ligplaatsen
20 procent van de fluisterbootactiviteiten
11 – 15 procent van de zwem-, waterski-, hengelsport-, duiksport-, kano-, roei-
en sloepvaaractiviteiten
6 – 10 procent van de surfsportactiviteiten
In de regio wordt op jaarbasis een bovengemiddeld aantal fluisterboot activiteiten
ondernomen. Fluistervaren biedt kansen voor elektrisch varen. Een vorm van
waterrecreatie die ook in het buitenland veel gepromoot wordt en vanwege het duurzame
karakter toerisme aantrekt. Om elektrisch fluistervaren goed te faciliteren moeten er
voldoende oplaadpunten zijn. Hier ligt nog een aandachtspunt voor zowel de regio
Alkmaar als West-Friesland. Alkmaar is goed ontsloten via het water. Vanwege haar
historische binnenstad is Alkmaar een goede bestemming voor riviercruises. Voldoende
aanlegfaciliteiten zijn een belangrijke voorwaarde om een groei in riviercruises te
faciliteren.
De kop van Noord-Holland wordt aan drie kanten omsloten door water:
Noordzee, Waddenzee en IJsselmeer. Mede hierdoor heeft deze regio een
relatief hoog aandeel in verschillende watersporten.
Ten opzichte van andere regio’s in de provincie:
36 procent van de strandrecreanten
29 jachthavens (9 procent) met 2.660 ligplaatsen
20 procent van de hengelsportactiviteiten
16 – 20 procent van de zwem- en waterskiactiviteiten
11 – 15 procent van de surf- en duiksport
6 – 10 procent van de kano-, roei- en sloepvaaractiviteiten
< 5 procent van de fluisterbootactiviteiten
De regio Kop van NH biedt veelzijdige watersport en –recreatiemogelijkheden. De
wateren die de regio omsluiten en de trend naar steeds grotere zeewaardige jachten is
kansrijk voor de regio, omdat het profiel van de regio aansluit bij de vraag naar
24 ONHN 2012
gemakkelijk toegankelijke en afwisselende vaarroutes. De regio is een belangrijke regio
voor de strandrecreatie in de provincie Noord-Holland met een aandeel van 36% van de
strandrecreanten. Jaarrond paviljoens en langere sportseizoenen door het zachter
worden van de lente zijn dominerende trends binnen dit kader.
25 ONHN 2012
Vervolgstappen en planning:
1. Waterkansenkaart naar beleidsmedewerkers T&R in NHN en andere personen en
organisaties sturen die input gegeven hebben (mei 2013, Adriana Stam projectleider
ONHN).
2.Verkennende gesprekken met een aantal gemeenten om te kijken of er gezamenlijk
een WED aanvraag gedaan kan worden (april-juli 2013 Jan Batstra en Cees Brinkman,
projectleiders ONHN).
Optie:
3. Advies van HISWA: focusgroep bijeenroepen in samenwerking met HISWA,
overheden, overheidsgerelateerde organisaties en ondernemers om knelpunten verder uit
te werken in diverse oplossingsrichtingen (september 2013, trekker nog niet bekend).
26 ONHN 2012
WED subsidie regeling
Met de subsidieregeling kan het economisch potentieel van de watersportsector beter
benut worden. De focus ligt op een betere benutting van de (bestaande)
vaarroutenetwerken in Noord-Holland d.m.v. de aanleg van openbare voorzieningen
(bijvoorbeeld in jachthavens, voor de rivier- en chartervaart, voor surfsporten en
sloepen) en een uitbreiding van de passantenplaatsen en ligplaatscapaciteit in
jachthavens. Volgens planning wordt subsidieregeling in Q3 2013 beschikt.
Actieprogramma watersport
• Budget € 3,5 miljoen
• Uitvoeringsregeling (focus op economische multiplier)
Aanleg openbare voorzieningen (rivier- en chartervaart, jachthavens, sloepen,
surfsporten)
Uitbreiding van passenplaatsen en ligplaatsen
• Kennis delen
Sector voorzien van (markt) kennis d.m.v. onderzoek en monitoren
Organiseren van thema- en netwerkmiddagen
Voorwaarden: WED aanvragen gelden alleen voor aanvragen waarvan uitbreidingen of
vernieuwingen aan de BRTN liggen (Peter Holtes, januari 2013). BRTN normen liggen op
het vlak van: diepgang, doorvaarthoogte, bediening, veiligheid, capaciteit en
ontbrekende schakels.
27 ONHN 2012
Bronnen
Belangrijkste bron:
Inventarisatie Watersportsector NH Decisio 2012
(concept) Economische Agenda 2012-2015 Provincie Noord-Holland 2011
Verder zijn geraadpleegd:
Inventarisatie bestaande routes en knelpunten Provincie Noord-Holland 2009
Publicatie 'Daarom Watersport' Kenniscentrum Kusttoerisme 2012
Onderzoek 'Passagiersvaart out of the blue' C.J. Plaisier Erasmus Universiteit 2011
factsheet 'watersport en waterrecreatie' Leisure Result 2010
Cijfer en trendanalyse jachthavens Rabobank ` 2009
onderzoek Jongeren en Watersport Waterrecreatie Advies 2012
Regionale factsheet watersportsector Provincie Noord-Holland 2011
Beleidsvisie Recreatie Toervaart Nederland Stichting Recreatie Toervaart NL 2008
Algemene bronnen:
Internet via Google op diverse site informatie gevonden. Gesprekken met
beleidsmedewerkers van diverse overheden, gesprekken met ondernemers in de
watersportsector in de regio Noord-Holland Noord en daarbuiten en een interview met de
consulent van de HISWA mw. G. Krijger.
Met dank aan de volgende personen voor hun reactie op het eerste concept:
Liesbeth Schepers Amsterdam Cruise Poort
Jan en Trees Zetzema Waterland Yacht Charters en Jachthaven Waterland
Eshter Cremer beleidsmedewerker gemeente Alkmaar
Pam Wennekes BBZ (vereniging voor beroepschartervaart)
Vivienne Grandiek beleidsmedewerker gemeente Castricum
Linda de Groot beleidsmedewerker gemeente Bergen
J.H. Mooijen TPE (Toeristisch Platform Enkhuizen)
Gerlof Kloosterman beleidsmedewerker gemeente Heerhugowaard
Ellen Haasbroek beleidsmedewerker gemeente Hoorn
Jook Nauta Stichting Waddenhaven Texel
projectleiders ONHN
Fokko Bons beleidsmedewerker gemeente Langedijk
Deirdre Pronk beleidsmedewerker Land van Leeghwater
Jos Koopmans beleidsmedewerker gemeente Opmeer
Marjolein Schutz beleidsmedewerker gemeente Schagen
Marjan Nicolay beleidsmedewerker gemeente Texel
Theo paddenburg marina den oever
Piet Zwaan wethouder gemeente Stede Broec
Karel Schoenaker Recreatieschap Westfriesland
28 ONHN 2012
Toekomstvisie Waterrecreatie 2025, versie 1.11 maart 2011
Stichting Recreatietoervaart Nederland
29 ONHN 2012
Stormbel luidt voor Nederlandse jachthavens
24 april 2013 Pretwerk
Hans van Engelsdorp, van Lutine Jachthaven advies, ziet een zorgelijke ontwikkeling in de
Nederlandse watersportsector. In 2009/2010 waren er de eerste tekenen, dat na een flinke groei vanaf
1990, de bezettingsgraad in jachthavens terug ging lopen. Vooral de havens aan het IJsselmeer (
Duitsers bleven meer in eigen land) en de Randmeren kregen te kampen met meer leegstand dan
gebruikelijk. Dit jaar blijkt deze terugloop extreem. De gemiddelde bezettingsgraad is vooral bij
commerciële haven met ruim 15 tot 20% gedaald. Dit komt mede doordat ook niet commerciële
haven, meestal met lagere tarieven, nu ook geconfronteerd worden met lege ligplaatsen.
Mede oorzaken zijn:
Verkoop schepen naar het buitenland.
Veel woningen zijn de laatste 15 jaar gebouwd aan het water met een eigen ligplaats.
Toename aantal Yachtbrokers, schepen aan verkoopsteiger.
Meer schepen op de wal buiten het winterseizoen is goedkoper.
Tweeverdieners met kinderen hebben minder tijd voor een boot.
Economische recessie.
Overflow naar vooral niet commerciële havens met een lager tarief.
Vergrijzing AOW’ers die de kosten niet meer kunnen dragen.
De boot is niet meer het “ding” waarmee we alle vakanties mee op pad gingen, nee, we hebben de boot er bij.
Met vakantie naar Spanje, Griekenland en Turkije; daar schijnt de zon en het kost weinig.
Van Engelsdorp: “Uit diverse gesprekken met ondernemers van jachthavens, ook met niet commerciële blijkt, dat de tijd over is, dat de bootbezitter alsjeblieft een ligplaats kon krijgen. Elke klant is er nu een. De stelling van menig ondernemer was, men heeft altijd een ligplaats nodig ook al is de boot onverkoopbaar. Helaas is dit argument achterhaald. Het aantal booteigenaren heeft de boot verkocht (buitenland) of bij vrienden of familie die een huis aan het water hebben enz. ”
Consequenties van de krimpende watersportmarkt Eigenaren en personeel van jachthavens moeten meer klantgericht gaan werken. Afgelopen week heb ik nog een bijeenkomst voor de deelnemers van de Kennisgroep Jachthavens Nederland georganiseerd met o.a. met een spreker over klantgerichtheid. Het merendeel van de deelnemers herkenden zich hierin. De (nieuwe) klant heeft een heel ander verwachtingspatroon en dat snappen een groot aantal havenexploitanten nog niet. Steeds meer klanten nemen een afwachtende houding aan en verwachten advies en begrip. Havenbazen denken dat hij/zij hem wel begrijpt. Dit komt mede door de grote diversiteit onder de klanten, ouderen en jongeren die alles wel weten, of ouderen en jongeren die niet eens weten wat SB of BB is. Het wordt steeds gecompliceerder om iemand op de juiste manier te woord te staan. Over het algemeen wordt er redelijk goed in Engels of Duits gecommuniceerd op jachthavens. Ik denk dat dat geen probleem is. Wat wel een probleem is dat er bij de bevolkingsgroepen uit Turkije, Suriname en Marokko weinig tot geen belangstelling bestaat voor de watersport. Terwijl deze groep steeds groter wordt. …en anders verkoop je toch gewoon je boot… Bedrijven die voldoende vlees op de botten overleven wel. Maar bedrijven die dat niet hebben en waarvan de haven ook nog achterstand in onderhoud heeft die krijgen het moeilijk. Stilstand is achteruitgang. Klanten blijven weg er zijn voldoende andere minder kostbare hobby’s om je te vermaken. De meeste vrouwen hebben toch al een hekel om elk weekend naar de boot te moeten. Er moet bezuinig worden dus hebben zij des te meer een reden om de verkoop van de boot te stimuleren. De vraag is hoe hou je je klanten vast en welke aanbod heb je voor nieuwe klanten. Ik voer deze discussie al enige jaren met havenbazen. Een jachthavens gaat steeds meer lijken op een
30 ONHN 2012
botenparkeerplaats. Het gebruik van de boot is vooral van A naar B varen en in de loop van de middag afmeren zodat je verzekerd bent van een goede passantenligplaats. Vroeger was het van A naar B varen het recreëren, het genot om te varen en de sport om met zo weinig mogelijk slagen en zonder gebruik van de motor de volgende haven binnen te varen. Steeds meer bootbezitters gaan, als het mooi weer is een dagje varen en zijn aan het eind van de middag weer thuis. Hoe maak je de haven weer meer aantrekkelijk voor de ligplaatshouder en heeft die daar wel behoefte aan. Of probeer je meer klanten van buiten de haven aan te trekken. Denk hierbij ook aan de grote verschillen in ligging van een haven. Je hebt havens die binnen de bebouwde kom liggen in een oud vissersplaatje en haven die ver van de bebouwde kom liggen of in een onaantrekkelijk omgeving. De brancheorganisatie de HISWA heeft begin dit jaar ruim 30% van zijn werknemers moeten ontslaan, dit is toch wel een teken aan de wand. Gastelaars denkt dat de recessie meer zijn sporen zal nalaten in havens en watersport relaterende bedrijven dan dat we over een paar jaar geleden nog dachten. “Een oplossing op korte termijn zie ik nog niet. ”
Zie ook: cijfers CBS over jachthavens Met dank aan: Hans van Engelsdorp, Lutine Jachthaven Advies Te bereiken via nl.linkedin.com/pub/hans-van-engelsdorp-gastelaars/2b/a55/876 mail: [email protected]