\ 1'1. liil. Dl' r g. (2001 ). 17 . .. ; !.I7- 1 02

KANGAL KOPEKLERiNDE A. iLiACA INTERNA'NIN DALLARI OZERiNDE

MAKROANATOMiK ARA$TIRMALAR'

Hakan Yal~ln 1@ later Da~", Nejdet Dursun2

Macroanatomic Inves tigations on the Branches of the Interna l Iliac Artery in Kangal Dogs

Ozet: Bu yah¥nada yet~kin, sagllkJl. 18 ila 20 kg agn1lglnda, 2 ila 4 y~n araslnda, 6'sl di~ ve 6'sl da erkek olan 12 adet Kangal KOpeQs kullamldl. A. cafO!1S commums'e klrmlzl lalex enJekle ed~di. Bu ~Ieme lakiben a. iliaca interna dlseke edlldi, A. Ihaca Inlema'mn ala OSSIS ilii dilzeY'OOe a. glutea caudalis ile a. pudenda intema'ya aynlarak sonlandlgl tespl! edlldl. A. umbllcallS'ln, a. iilacs Illtema'nln ~angici dUzeyinde ~g. leres vesicae olarak ba~langl9 aldlgl ve sldik kesesimn yanal ban­dina ula~tlgl gOzleodi. A. glutea caudalis~n ala OSSIS ~ii dOzeY'OOe a. iliaca inlema'nln son iki dailndan bir olarak ba~langl9 aldlQI ve m semltendlnosis ~e m. S9O\Imembranosus'da dagllarak sonlandlgl tespit edildi. A. pudenda interna. a, iliaca In­lema'nln son 110 dallndan blndlr. au damannda 10f". lSChiadicum mmor dUzeYII"lden ba~angly aldlgl gOzlendl.

Anahtar Kelimeler: A. iliaca interna. a glutea caudalis. a. pudenda intema, anatorm, KangaJ Kopegl

Summary: Twelve adult healthy Kangal Dogs (Turkish Shepherd Dog) of male (6) and female (6), 2-4 years old, weighting 18-20 kg were used In thIS study. Red latex was injected 10 common carotid artery. Following thiS. the Internal Iliac artery were dissected. It was. detelTl'lined that the internal ~iac artery came to an end leaving to the caudal gluteal and internal pu· dendal arteries at the level 01 the ala ossis ~ii. It was obselVed thallhe umblical artery reached to the side bound of the uri­nary bladder and onglnated as the hg teres vesicae at the level 01 the internal iliac artery its origin. It was determined that the caudal gluteal artery ended separating between the semitendinosis and semunembranosus muscles and. its onglnated as another 'rom the last two branches of the intemal i~ac artery at the level of the ala ossis ilii. The Internal pudenda! Mary IS another 'rom the last two branches of the iIllemal iliaea artery. II was obselVed that the Internal pudendal anery ori­ginated from the level of the for. ischiadicum minor.

Key Words; Intemal iliac artery. caudal gluteal artery, internal pudendal anery. anatomy, Kangal Dog

Giri~

A. iliaca tnterna, 7. bel omuru dCtzeyinde aorta abdominalis'ten ba~langl9 alir ve a. umblicalis isimli damafl verir. Oaha sonra a. pudenda intema ile a. glutea caudalis'e aynlarak sonlantr (Nickel ve Wiss· dorf, 1964: Ghoshal. 1975; Evans ve Christensen, 1979; Singh ve ark. 1982; Nomina Anatomiea Ve­tennaria, 1994).

A. umbilicalis, a. iliaca interna'nm orijini ya­kmlnda (Nickel ve Wissdorf, 1964; Evans ve Chris­tensen. 1979) ya da aorta abdominalis'ten ba~langr9

alir (Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979). Sidik kesesinin lateral ligamentrni olu~turur (Hodson. 1938). Seyri srrasmda a. vesicalis cranialis isimli dall verir (Hodson, 1938; Gordon, 1960: Campos ve ark,1984).

A. veslCalis cranialis, sidik kesesinin cranial du­vannda dagrlir. Mevcut olmadlgr zamanlar ise bu saha a. vesica lis caudalis'in dallarr taralmdan bes· lenir (Ghoshal, 1975).

(Jt'h~ Tanhl 15.11 2001 @. hY:licin@sclcuJ....cdu.tr • Tunll.lI, VHAG·994 Ilolu PfOJCllI1i blr b6lUmUdiir. t S L \'c!crmcr FakilliCSI. An~!Omi Anabilim D:1II, KONYA ~ \ l VCh.'nncr FaJ...lilic~l. An~tomi An:1bllim Dah. AN KARA

A. glulea caudalis, a. iliaca intema'nm a. pudenda inlema'yl verdiklen sonraki devam. niteliginde olan blf damardlr (Kaderly ve ark .• 1982a: 1982b). Bazen a. pudenda Interna'dan bazen de a. glutea cranialis ve a. iliolumbalis'in orijinlerinden sonra a. iliaca interna'dan ba~Jangl9 alrr (Ghoshal, 1975). Art. coxae lemoratrs'in eklem kapsulasl Ozerinde a. clrcumllexa lemons me­dialis ve a. circumflexa femoris laleralis'in ramus as· cendens'i ile (Kaderty ve ark .. 1982a: 1982b), m. bi· ceps femoris'in icinde a. caduahs femoris distalrs ile agrzla~malar yapar (Chambers ve ark., 1990).

A. iliolumbahs, sacrum'un ala OSSIS sacn'Slnm ventraJi dOzeYlnde a. glutea caudahs'ten (Kaderly ve ark., 1982), veya a. pudenda intema'dan ba~langl9ahr (Ghoshal. 1975: Evans ve Chnstensen, 1979).

A. glutea craniafis, sacrum'un ala ossis sacri'srnln medial'. dCtzeyinde a. glutea caudahs'ten ba~tangl9 alir (Nickel ve Wissdorf, 1964). For. IShCladieum major'dan gecerek pelvis bo~lugunu terk ecter ve m. gluteus medius icerisinde dagllrr (GhoshaJ. 1975 ;

Y\L<;'tl\'. DASI;I. DURSUN

Evans ve Christensen, 1979; Kaderly ve ark., 1982).

A pudenda interna, a. iliaca intema'nm a. glutea caudalis'e nazaran daha ince olan bir dalldlr (Ghos­hal, 1975; Evans ve ChrIStensen, 1979). Aynl isimli vena ile birlikte m. psoas major'un tendosu Ozerinde ventrolateral oIarak caudal'e seyreder (Evans ve Christensen, 1979). M. levator ani'nin origosu ya­klnlnda erkek sUJelerde a. prostatica'YI ya da a. va · glnalls'i verdikten soma a. perinealis ventralis ve a. peniS dlye iki dala aynlarak sonlanlr (Evans ve Chris­tensen. 1979; Dursun. 1980)

A prostatica. a. pudenda Intema'dan ba~langl(( allr (NICkel ve Wissdorf. 1964). A. vaginalis, m. levator ani'nln ba~langici dOzeyinde a. pudenda intema'dan onJln aliL A. vaginalis, m. levator ani'nin orijini du­zeYlnde a. pudenda inlema'dan orijin ali r (Ghoshal, 1975). A rectalis media, arkek kopeklerde a. pros­!atlca'dan Ilk dal olarak ba~langly allr (Wakui ve ark., 1993). Bu damar rectum'un ona ve arka kesimlerinde daglllr (Christensen, 1954) ve a. perinealis ventralis'in a. rectalls caudalis'i ve a. mesenlerica caudalis'jn a. rectalis cranialis'j ile aglzla~malar yapar (Evans ve Chnstensen, 1979).

A. urethralis, a. perinealis ventralis'in orijininden once a. pudenda interna'dan aynlan ince bir damardlr (Oursun. 1980). A. perineaJis ventralis. a. pudenda In· terna'nm son dallarmdan biridir ve bu damar rec­tum'un son ktsml dOzeyinden ba~langl(( allr (Nickel ve Wlssdorf, 1964; Oursun, 1994). A. peniS, a. pudenda IOtema'dan ba~langl<; allr (Christensen, 1954). A. cli­londls. a. pudenda intema'nln son dalldlr (Ghoshal, 1975: Evans ve Christensen. 1979).

Oola~lm sistemi i<;erisinde arteriel sistemin ge­nelde varyasyon gosterdigi bilinmektedir. Bu ama<;la Kangal k6peginde arka bacaktaki a. iliaca intema va onun u<;: daUan diseke edilerek makroanatomisi be­lirlenecek ve mevcutsa varyasyonlar ve ana­tosmozlann onaya <;Ikanlmasl ama<;lanacaktlr.

Materyal ve Metot

Bu yall~mada yeti~kin, saghkli, 18 ila 20 kg aglr­hglnda, ya~lan 2 ila 4 arasmda degi~en, 6'sl di$i ve 6'sl da erkek olan 12 adet Kangal K6peQi kullanlldt. Hayvanlar rompun (2mglkg) ve ketatar (20mglkg) kombmasyonu ile anestezi edildi. Anestezi edilmi~ kangal k6peklerinin kanl a. carotis communis'ten bo­~al1J1d l ve damarlar %9'luk fizyolojik luzlu su ile YI­kandl. Takiben klrmlZI boya (Selacolor Pebeo­Cardmal Red, No:24) %O.I'lik konsantrasyonda latex ile kan~ ! lrIldl. Oaha soma, klrmlzl latex (latex injection kit-Griffin ve George, 1974) a. carotis communis'e en­lekte edildi ve somasmda materyaller %10'luk For­maldehit solusyonu iyerisinde bir sOre bekletildi. Bu

98

j~Jemleri takiben a. iliaca Interna dlseke edildi ve pelvIC bOlgeyi besleyen arterlenn dagillm ve seYlrlen In­celendi. Su ara~llrmada terminoloji terimlen 1((ln No· mina Anatomica Veterinaria (1994)'dan Istlfade edlldl.

Sulgular

A. iliaca interna'nm ($Skit I/C. 213. 31Ai), ilk sacral omur dOzeyinde aorta abdominalis'ten ba~langl9 aldlQI, pelvis bo~luQu i<;erisinde 3 cm caudolateral yende sey­rettigi ve ala ossis ilii dOzeyinde a. glutea caudalis lie a. pudenda intema'ya aynlarak sonlandlgl tesprt edildl. Seyri Slraslnda Inn. iliaci medlales'e iki ince yan dal verdigi belirlendi.

A. umbilicalis'ln ($ekil l/J , 215. 3113) a. iliaca In­lema'nm hemen orijini duzeyinden ba~langl<; aldlgl g6zlendi.

A. glutea caudahs'ln ($Skil 11F, 216, 3117) ala ossis ihi duzeyinde a. iliaca Intema'nm son Iki dallndan biri oIarak ba~lan9ly aldlgl. sacrum'un pars lateraJis'inln pelvinal yUzO Ozerinde caudal Vande seyrettigi g6z­lendi. Oaha soma bu damar for. ishciadlcum mmor'dan gec;:erek pelvIS bo~lugunu lerk attigi va m. se· mitendinosus ite m. semimemranosus'ta dagllarak sonlandlgl saptandl . Seyri slraslnda on)lnl duzeYlnde a. iliolumbalis, for. ischiadicum major duzeyinde a. glu­tea cranialis, for. ischiadicum mlnor'dan gec;tikten hemen sonra a. caudalis laleralis ile a. pennealis dor­salis'i ve aynca m. coccygeus'un arka kenan du­zeyinde a. commitans n. ischiadicus isimli dah verdigi lespit edildi. Bunun yanlnda a. glutea caudahs. a. cir­cumflexa femoris medialis'in r. descendens'j ve r. pro­fundus'u ile. m. gluteus medius'un I((mde a. Clf­

cumllexa femoris laterahs'lO r. ascendens'i Iia ve m. semitendlnosus'un proximal 113'unde a. caudalis fe­moris distalis ile aglzla~n dallar verdiQI belirlendi.

A. iliolumbalis'in ($Skil 2117), a. glutea caudalis'in orijininin ortalama 2.5 cm caudalinde lateral du­vanndan ba~langl<; aldlgl, os ilium ite m. iliopsoas ara­smda lateral y6nde seyrettigi. m. gluteus medius'un iyinde a. glutea craniahs lie aglzla~rak sonlandlgl be­lirlendi.

A. glutea cranialis 'in ($ekll llU, 3116), for. ISC­hiadicum major dOzeyinde a. glutea caudalis'in lateral dwanndan ba~langl(( aldlgl, for. Ischiadicum maJOr'dan gec;erek pelvis bo~lugunu terk ettigi g6zlendi. Oaha soma bu damann m. gluteus medius ile m. gluteus ac­cessorius araslnda klsa bir mesafe seyrederek m. glu· teus medius'un i9inde a. glutea caudahs ve a. 111-olumbalis ile aglzla~rak sonlandlgl gOzlendi. Seyn slraslnda m. sacrocaudalis ventralis lalerahs, m. glu­teus accessorius, m. gluteus profundus, m. vastus la· teralis, fascia glutea ve oolge denslnde dagllan dallar verdigi belirlendi. Aynca adl gayen damar m. gluteus

Ku nga] Ko]>eklerinde t\. lI iaca Inlern.a'nm ...

accesorius ve m. gluteus profundus i~risinde a. glu­tea caudalis. a. iliolumbalis ve a. circumflexa femoris lateralis'in ramus ascendens'j ile, m. vastus lateraJis M;:erisinde a. circumllexa femoris medialis'in ramus ascendenS'i Ue, fascia glutea il1erisinde a. glutea ca­udalis ile aQlzla~malar yaptlQllespil edildi.

A. commitans n. ischiadici'nin, tuber ischiadicum duzeytrlde a. glutea caudalis'ten ba$langll1 aldlQI sap­tand ..

A. caudalis lateralis'in, m. gluteus superficialis ile m. gluteus medius'un birle~me dOzeyinde a. glulea eaudalis'den ba:?langll( aldlQI tespit edildi. Su da­mann m. coxygeus ile m. gluteus superficialis ara­smdan gecferek m. sacrocadualis dorsalis laleralis ve fasciae cauda araslnda kuyruk ucuna kadar sey­rederek daglldlgl saptandl.

A. perinealis dorsalis'in ($ekil2l18), a. glutea ca­dualis'in for. ischiadicum minor'dan g~tikten hemen sonra verdiQi bir dal clup, pelvis bo:?lugunda ve rec­tum'un dorsolateral'inde perineum'a doQIU seyrettiQi belirlendi.

A. pudenda intema'nm ($skil lIE, 2/8, 3110), a. Ihea interna'nm son ikl dalindan biri clarak for. isc­hladicum minor'un yaklnlndan ba:?langll1 aldlgl goz­lendi. Pelvis bo~lugu it;erisinde caudodorsal yonde seyrederek straslyla, cervix vesicae dLizeyinde etkek sujelerde a. prostalica'yl, di:?i sujelerde a. vaginalis'i, urethra'nm son klsml dOzeyinde ernek sujelerde a. penis, di$i sujelerde ise a. clitoridis isimli dallarl ve­rerek sonlandlQI tespi! edildi. Seyri slraslnda II. ish­ciadicus O;zerinde a. comitans n. ishiadici ile aglz­Ia~n dallar ve m. obturatorius internus ile m. obturatonus externus'un pars intrapelvina'slnda da­gllan yan dallar verdigi sapland ..

A. prostatica'nlO ($ski! 3111), etkek sujelerde a. vaglnalis'e benzer bir :?9kilde a. pudenda intema'nln onjininden ortalama 3cm sonra cervix vesicae dO­zeyinde ba$langlC aldlQI. pelvis bo$lugu it;ersinde prostat bezine dogIU seyrettigi ve bu bezin Ozerinde kar:?1 taralln aym isimli damar. ile aglzla$malar ya­parak sonlaOOlgl saptand l.

A. ductus deferentiS'in erkek sujelerde, collum vesICae dOzeyinde a. prostatica'dan ba:?langJI1 aldlgl ve ductus deferens Ozerine g9t;erek dagrldlgl g6z­lendl. Seyn srraSlnda a. vesicalis caudalis isimli dal lie pros tal bezi Ozerinde a. reclalis media ile a9lz­Ia:?an rnce dallar verdigi saptandl.

A. veslcalis caudalis 'in ernek sujelerde, sidik ke­sesinin corpus vesicae ile cervix vesicae kesimleri uzerinde da{;jrldlgl , seyri SJrasmda r. uretericus ve r. urethralis isimli dallan verdigi gozlendi.

99

A. reclalis media'nm etkek sujelerde. proslat beZI Ozerinde a. proslatica'dan ba$langlC aldrQr. ca­udodorsal bir seyirle rectum Ozerine g~igi ve a. pe­rinealis ventralis'in a. rectalis caudalis'i He bunun ya­nmda a. urethralis isimli dallar ile. kar~1 tarafln aynr isimli daman' ve a. ductus deferentis'le agrzla~rak sonlandlgl gozlendi.

A. vaginalis'in ($ski1 219). di:?i sujelerde cerviX ve­sicae'nm ba~langlcl dOzeyinde a. pudenda In­tema'dan orijin aldlgl ve vagina OzeriOOe dagrlan dal­lar verdi~i gazlendi.

A. uterina'mn ($ekil 2119). di:?i sujelerde once va­gina uzerinde senra da lig. teres uteri icerisinde ule­rus'a paralel bir $ekilde cranial yonde seyrettigi ve comu uteri'nin ba~langlcl dOzeyinde a. ovarica'nln r. IUberius'u ile aQlzla~arak sonlandlgl lespit edlldl.

A. vesicalis caudalis'in ($ekil 2120), di~i sujelerde sidik kesesi Ozerinde daglldlgl , kar$1 tarafm aynl isimli daman ve a. ulerina'nm collum vesicae'sl Ozerinde dagllan bir yan dall ile aglzla~malar yapllgl tespit edil­di. Su damar r. uretericus ve ramus urelhralis isimli dallan verdi.

A. rectaJis media'nm ($skil 2121). di:?i sUJelerde cervix uteri Ozerinde a. vaginalis'ten ba:?langlC aldrgl, vagina Ozerinde dorsocaudal yande seyrettigi ve ree­tum'un orta 1/3'0 Ozerine g8(,:erek sonlandlgl be­lirlendi.

A. urethraliS'in ($ekiJ 2110, 3112). m. obturatonus inlemus'un caudal smm yakmlnda a. pudenda in­tema'nm devaml alan a. vaginalis'ten ba$langll( aldlgr belirlendi. Su damar medial y6nlu klsa bir seyirden sonra urethra uzerinde. a. prostatica'nm r. urethrahs ve a. reetalis media'sl ile a. perinealis ventralis'in urethra uzerinde daQllan bir yan dall jle aglzla~rak sonlandlgltespit edildi.

A. perineaJis ventralis'in ($ekil 2111 . 3/2). m. sphincter ani extemus dOzeyinde a. pudenda tn­tema'nln lateral duvanndan ba~langr~ aldlgl ve ori­jininden 0.5 cm sonra a. rectatis caudalis 'i verdigl ve ernek sujelerde r. scrota/is dorsalis, dJ:?i sujelerde r. labialis dorsalis isimli dallara aynlarak sonlandlgl gOz­lendi.

A. penis'in ($skil 3119), erl<ek sujeJerde a. pu­denda intema'nrn devaml niteliginde oIan bir damar oldugu ve m. bulbospongiosus dOzeyinden ba:?langlC aldl!}1 gazlendi. Orijininden l cm sonra a. bulbi penis, a. profunda penis ve a. dorsalis penis isimli onak dal­lara aynlarak sonlandlQI saptandl. A. penis·in. ara$­tlrma ma!eryaJlerinin iki tanesinde ve sadece sol ta­ratta ilk dal olarak a. dorsalis penis'i verdigi ve daha sonra a. bulbi penis ve a. profunda penis'e aynldlgr

YALC;:IN. DA~<;I. DURSUN

[eSpll edlldl. A. profunda penls'in a~lmna ma­teryallennden iki lanesinde ve sadece saO tarafta ara­lannda 0.5 cm arahk bulunan iki damar olarak baj­langl~ aldlOt lespil edildi.

A. dorsalis penis'in erkek su;elerde, a. penis'in devaml nileliOinde bir damar oIdUOu, dorsum penis boyunca v. ve n. dorsalis penIS ile bir1ikle seyreniQi ve os penIS 'In ba$langlCI dOzeyinde 3 adet da1a aynldlQt gazlendt, Bu daUann dorsal ve ventral yazleri Oze­nndeki penis dokusunda daQdan ve a. pudenda ex­tema'nm rr. preputialis'i ile aQtZla~n daJlara ayrtldtOt gozlendi.

A. clltondis'in (f?ekil 2112). vestibulum va­glnae'nm .ba$langtcl dOzeyinde a. pudenda in­lerna'dan ba~langl~ ald'OI, ktsa bir seyirden sonra a. bulbI vestlbuli, a. profunda clitoridis ve a. dorsalis cli­tonchs Isimli dallara aynlarak sonlandlgl tespit edildi.

A. bulbi vestibuli'nin (f?ekll 2123), vagina ite ves­libulum vaginae Slmnnda a. clitoridis'ten ba~langt~ al­drgl va vestibulum vaginae Ozerinde seyre<ierek la­bium pudendi'de daQlldtQI gOzlendi.

A. profunda clitondis'm, clltons Ozerinde daQIldiOr ve ka~1 tarafln aym ISlmll dah Ue aQlzla$B-rak son­landtQr belir1endi.

A dorsalis clitondis'in, dltons'in dorsal yOzo Oze­nnde ve commissura ventrallS'te dagliarak sonladlOt saptandl.

Tartl f ma ve Sonu~

BaZI ara~tlrmactlar (Nickel ve Wissdort, 1964; Ghoshal, 1975; Evans ve Christensen, 1979) a. iliaca tnlema'nm' 7. bel omuru dOzeyinde aol1a ab­domlnalis'ten ba$langl~ aldlQtnl bildirmelerine ka~rn, bu vah$mada sOz konusu damann ilk sacral omur dO­zeYlnde aol1a abdominalis'ten ba$langt~ aldtQt lespil edllml~Ur

A. umbilicahs'in, a. iliaca interna'nln orijini dO­zeyinden (Nickel ve Wissdorf, 1964; Evans ve Chris­tensen, 1979) ya da Ghoshal (1975) ile Evans ve Christensen (1979)'e gOre aorta abdominalis'ten de ba~langl~ alabllec~i bildirilmi~llr. Bu ara~t,"nadaki lum materyallerde ise a. umbillcails, Nickel ve Wiss­dorf (1964)'un btldlrdiklenne benzer ~ekilde a. iliaca Intema'nm ba$langlcl duze}'1nde adl gec;:en damardan onlln aldlQI tesptl edilmi~tlr.

A. glutea caudalis'in, art. coxae femoralis'in

100

A. glutea caudalls'm, arI. coxae femorails'ln eklem kapsulasl Ozerinde a. circumflexa lemons me­dialis va a. circumflexa femoris lateralis'in ramus as­cendens'j ila (Kader1y va ark.., 1982a: 1982b) ve m. bi­ceps lemons ~risinde a. cadualis femoris dlstahs ile (Chambers va ark.., 1990) aQlzla~malar yapllOI bll­dirilmi~tir. Bu ~I~da ISe a. glutea caudallS'm m. obluratorus intemus iQenslnde a. urethrahs'in btr Van dall ite; rrvn. glutei ve m. vaslus lalerahs ~erislnde a. glutea cranialis ite; m. gluteus medius ~ensinde a. clr­cumflexa lemoris laleralis'in r. ascendens'j lie; m. bi­ceps femoris ~erisinda a. Clrcumflexa lemons me­dialis'in r. ascendens'j ve r. profundus'u lie aglz~lar yapllQI saptanrnl~ltr.

A. iliolumbalis'in, a. pudenda interna'dan, a. glu­tea caudalis'ten veya a. iliaca interna'dan ba~langl~ alabileceQI bildirilmekledir (Evans ve Christensen, 1979; Oursun, 1980). Bu ara~tlrrnadaki tum ma­teryatlerde isa Kaderty ve ark., (1982a; 1982b),ntn btl­dirdikJerine benzer $8kilde sacrum'un ala ossis sacri'sinin venlrali dOzeylnde sadece a. glutea ca­udalts'len ba~langl~ aldlQI tespit edilmi~ljr.

A. rectatis media'nm a. penneahs ventralis'in a. rectalls caudalls'i ve a. mesenterica caudalis 'in a. ree­talis craniallS'i ile aQlzla$malar yapllQI bildmtlTll~tlr (Our­sun, 1960). Bu ara~ltrmada a. rectallS media'ntn Wakui va ark. (1993)'ntn erkek hayvanlardaki bul­gulanna benzer $8kilde erkek sujelerde a. pros­tatica'dan ve di~i sujelerde ise Evans ve Christensen (1979)'nin blldirdlQi gibl a. vaginalis'ten ba~langl~ aldlgl belir1enmi$tir. Bu ara~llrmada adl gec;:en damann erkek sujelerde, a. mesanlenca caudalis'in a. rectalis craniatis'i ita; a. pennealis ventralis'in a. reetalis ca­udalis'i ve bunun yantnda ka~1 larahn aynl iSlmli da­man ile aQlzla~tlgl taspil edilmi~tir. Aynca prOSla! beZI Ozerinde a. ductus deferentis'le ve urethra Ozerinde a. urethra tis ite de aOlzla~malar yapllgl beJir1enmi~lir.

Nickel ve ark. (1981) a. urethralis'in. a. va­ginalis'in orijininin caudahnde a. pudenda intema'dan ytkllQlnl bildlrmelerine raQmen. bu ara$ttrmada Evans ve Chnstensen (1979)'nln bildlrdikleline benzer $8-kilde a. pudenda intema'ntn devarnl olan a. va­ginatis'ten ba~langl~ aldtgl belirlendi.

Son~ olarak; hem Kangal kopegl lr1dan ara­Slim, hem de diQer kOpekJerie kat¥lia~tmIdIQtnda , a. iliaca intema va ~ dallannln makroanatomik oIarak varyasyonlar gOslerdtQt beltr1enml~tir.

K:ang:al Kopekleri nde A. IIi :aCll In lern:a'mn ...

$ekll 1. KangaJ kOpe9inde a. iliaca interna ve a, lilacs ex· terna'nln dallan (D~) A. AOr1a abdominalis B. A. Illaca eXlerna C. A. iliaca interna D. A. sacralis mediana E. A. pudenda imems F. A. glutea caudalis G. A. lemoralls H. A. lamoralis profunda I. Truncus pudeodoepigaslncus J . A. umbilicalis K. A. genus descendens L A. popIllea M. A. saphena N. A. circumllexa femoris medialis O. A. abdomlnalis caudalis P. A. circumllexa lemoris IaterallS O. Tuberculum pubicum R. A. tbalis etanIalis S. A. tibialis caudais Mr:'M. rectus abcIominis MS: M. sartorius Mvl: M. vaslUS Intermedius MI: M. Iliopsoas MP: M. psoas rnll'lOr MST: M. semitendinosus MSM: M. se(nlrnembranosus vu: VeS1C38 unnana ut: Uterus

~ekil 2. KangaJ k0pe9inde a. ~iaca IIltema'nm UC dallan (~)

1. Aorta abdominalis 19. A. utenna 2. A. iIiaca extema 20. A. vesicalis caudais 3. A. ~iaca inlema 21 . A. rectalis media 4. A. sacrallS mediana 22. A. reclalis caudalis 5. A. umbilicalis 23. A. bulbi veslibuli 6. A. glulea caudalis ... Truncus pucIendopigaslncus 7. A. glulea cranialis 25. A. mesenlerica caudalis 8. A. pudenda intema Ov: Ovaryum 9.

A. __ VI; 7. lumbal vertebrae

10. A. urethralis S, Sac""" 11 . A. perinealis venlralis R: Rectum 12. A. clitoridis U: Uterus 13. A. circumllexa ilium So' Sympnyso peMna

profunda IT: Inlesllnum tenue 14. A. caudalis mediana V: Vesicae unnaria 15. A. rectalis media Py. Proc. vaglnallS 16. A. ovarica ur: Ureler 17. A. Iliolumbalis fe: Ren 18. A perinealis dorsalis

101

Y A L~I"" . DASCI. DURSUN

Campos, Par V.J.M" Pintoe Siva, P. Mello DIas, S. (1984). Contnbutlon 10 the study 01 the Ul'ogenltaJ Mery ifllhe dog. Anal An., Jena. 155, 31·37.

Chambers, J.N .. Punnton, P.T., Allen, S.w., Moore, J.l. (1990) ldentllicatioo and anatomIC categorization 01 the vasculer pa"ems to the peMc limb muscles 01 dogs. Am. J. Vet. Res.,Val51 . (2). 305·312.

ChnStensen, C.G. (1954). Angtoarcilltocture althe canine peniS and process of erection. Am. J. Anal. , 95, 227-262

Dursun, N. (1980). K6pekte a. prostatlCa va prostata'run ar· Iene! vasculanzasyonu Ctzerinde analOffilk yah'iffiSlar. A.U. Vet Fak. Oorg., XXVII, No: 3-4, 337-567.

Dursun, N. (1999). ~Im sisleml. 'Vetenner Anatomi II.', Medlsan yaylnevi, Ankara, 18&264.

Evans, HE .. Christensen, G.C. (1979). The heart and ar­tenes. "MIller's anatomy of the Dog". W.B. Saunders Co" Phlladelphia, london, Toronto, pp:632·755.

Ghoshal. N.G. (1975). Carnivore heart and arteries. "Sis· son and Grossman's the Anatomy 01 the Domestic Ani­mals- Ed Getty, A. V0t2, Fifth Ed .. W.B. Saunders Co., Phlladetphl.a. loodon, TOI"OI"lIo. pp:1594-1651.

Gordon. N (1960). Bladder, prostate gland and urethra, in the male dog. J.A.V.M.A" 21 5-220.

Grlft ln, George (1974). latex Injeklion Kit. 2PK·580-5 Ge­rard BiOlogical Centre Worthing road, east presion, west sussex BN 16 lAS.

$ekiI 3. Kangal kOpeginde a. iliaca Intema'nln utr dallan (Erkek)

1 . Tuber ischii 17. A. glUlea caudalis 2. A. perineaJis ventralis 18. A caudaJis lateralis 3. Radix penis 19. A. penis 4. A. scrolaJis caudalis 20. A. sacralis mediana 5. A. scrotalis 21 . A. lesllculans 6. Preputium 7. Lnn. lOQUinales

superfiaaJes T: TestIS P: PreputJum U: Ureter 8. A. pudenda extema

9 A. epigastnca caudalis V: V9SlC8e unnana Pr.: Prosla! Ur.;Urethra

superflCialis 10. A. pudenda ,nlema 11 . A. prostatica S: Sacrum 12. A. urelhralis R: Rectum 13. A umbilicalis SP: SymphYSIS pelvlna

A: Aorta abdominalis Ai: A iliacs .nlema

14. A. ~iaca extema 15. A. mesenterica caudalis t6. A. glulea cranialis

102

Hodson, N. (1938). A study was made allhe imrinslS blood

suppty 10 the prostate and pelvic In the dog. Res. Vel. Sci .. 9.274-280.

Kaderty, R.E., Anderson, 8.G .• Anderson. W.O. (1982a).

Exlraosseous vascular supply 10 the mature dog's c0-

xofemoral joinl. Am. J. Vel. Res., 43, (7). 1208-1212.

Kaderty, A.E., Anderson, B.G., Anderson, W.O. (1982b). lnI·

racapsuiar and Inlraosseus vascular supply to the mature dog's coxolemorat jotnt Am. J Vet Res .. 43. (7). 1220-1222

Nomina AnaIOfTllCa Velennana (1994). InternatIOnal Co­mlltee 00 Veterinary Gross Anatomical Nomenclature. Fo­

urth Ed .. Jthaca, New York.

SIngh. AP .. Singh. G.A. . Sharma, O.N. Oiagm, J.M .. Bhar· gawa. AK (1982). ArteriographlC anatomy althe abdominal

aorta 1'1 the goat. dog, ptg and rabbit. Amencan College of Vetennary Radiology, 23, 6, 279-281 .

Nickel, A. , WISSdorf H. (1964). VArgieichende Betrachtung dar arterien an dar Schulterglied Haussaougetl6re. ZbI. Vet Med., 11 . 265-280.

WakUl. S .• Matsuda, M.: Furusato, M , Kano, Y. (1993).

Branching mode of the middle rectal artery from the pros·

tatic artery in lhe dog. Anal. HlStoi. EmbryOl., 22, (4), 376·

80.