Kamajeevan 01 Marathi Bestseller On Super Sexology Dr Shriniwas Kashalikar

keÀecepeerJeveeleerue leeCeleCeeJe Jemecem³eebJej ceele keÀªve megKeer keÀjCeejs

keÀecepeerJeve[e@. ÞeerefveJeeme peveeo&ve keÀMeeUerkeÀjSced.yeer.yeer.Sme., Sced.[er., SHeÀ.Dee³e.meer.peer.,

[er.Smedmeer. (Dees.Dee³e.³eg.meer.Sced.), SHedÀ.SHedÀ.SHedÀ.yeer.Sced.Smed. (DecesefjkeÀe)

meb®eeuekeÀ leCeeJecegkeÌleer keWÀêMejerj efke´À³eeMeem$e efJeYeeie

kesÀ.F&.Sce. ne@efmHeìue Je peer.Sme. cesef[keÀue keÀe@uespe,cegbyeF& ö 400 012.

mebHetCe&

ueQefiekeÀ %eeve-meceeOeeve

~~ jepe He´keÀeMeve ~~

mebHetCe& keÀecepeerJeve ceeie&oMe&keÀ

Heefnueer DeeJe=Êeer ë 1 cee®e& 2005efÜleer³e DeeJe=Êeer ë 1 peevesJeejer 2006le=leer³e DeeJe=Êeer ë 1 peevesJeejer 2007®eewLeer DeeJe=Êeer ë 1 Dee@iemì 2007

© ë [[email protected]. efJeYeeJejer keÀMeeUerkeÀj101-S-24, n@Heer Jn@ueer, efìkegÀpeerveer Jee[er jmlee,

þeCes (He.) - 400 610ceesyeeF&ue ë 99679 13301

He´keÀeMekeÀ ëÞeer. jepeWê jeceveeLe osMecegKe

jepe He´keÀeMeveMeenyeeyee oiee& kebÀHeeTb[, ©ce veb. 11,

[e@. Sme. Sme. jeJe jes[,ueeueyeeie, cegbyeF& - 400 012.YećeCeOJeveer ë 98203 89614

cegêkeÀ ëÞeer. efJeJeskeÀ GkeÀe[x

Hee@H³eguej Dee@HeÀmesì eEHe´ìme&2/S3, Oevejepe Fb[efmì^³eue Fmìsì,

meveefceue uesve, ueesDej Hejsue,cegbyeF& - 400 013.

De#ejpegUCeer ë³egefvekeÀ efmemìce

meblees<eer veiej, ceesje®eer Jee[er,Je[eUe ìsefueHeÀesve SkeÌme®eWpe meceesj,oeoj (He.), cegbyeF& - 400 014.

otjOJeveer ë 24465838/65728966YećeCeOJeveer ë 9869009682

eEkeÀcele ë ©He³es 150/-

ue#ceer - veeje³eCeHe´ke=Àleer - Heg©<eDeeF& - Je[erueHe´s³emeer - efHe´³ekeÀjcegueer - ceguebDeMee Üwleebveep³eebveer peerJeve HeefjHetCe&DeeMe³eIeve Deved megboj yeveJeueb³e !

mebHetCe& keÀecepeerJeve ueQefiekeÀ %eeve-meceeOeeve / 4 mebHetCe& keÀecepeerJeve ueQefiekeÀ %eeve-meceeOeeve / 5

l ³ee HegmlekeÀele yeesueerYee<esleerue He´®eefuele Meyoeb®ee DeefleefjkeÌle JeeHej ìeUuee Deens, keÀejCemeJebielesuee FLes Leeje veener. HegmlekeÀe®ee nslet O³eeveele IesCeeN³eeuee les Jee®elee Jee®eleeefjPeJeCeejb DeeefCe HeÀgueJeCeejb Demeu³ee®eb vekeÌkeÀer peeCeJesue DeeefCe DeeieUe JesieUe megmebmke=ÀleDeevebo efceUsue.

l DeveskeÀ HekeÀej®³ee De[®eCeer, DeeefLe&keÀ HeueesYeveb DeeefCe DeeHles<ìeb®³ee DeHes#eeb®eer YeeTieoea³eeletve leeJetve-megueeKetve, ceeie& keÀe{tve ns HegmlekeÀ HetCe& kesÀu³ee®eb meceeOeeve DeHetJe& Deens.l³eeJejerue Heéfleefke´À³eebvee Heéflemeeo osle osle meceepee®³ee efvekeÀesHe efJekeÀemeele Je meceeOeeveeleJe<ee&vegJe<ex ³ee HegmlekeÀeÜejs peMeer Yej He[le peeF&ue lemeb ns ceeie&oMe&ve MeleiegCeerle nesF&ue.

l ³ee HegmlekeÀele pes ®eebieueb Deens l³ee®eb Þes³e uesKekeÀeHećeeCes®e l³ee®³ee efveefce&leerle He´l³e#eDeHe´l³e#e menYeeie Demeuesues ceePes kegÀìgbyeer³e, efMe#ekeÀ, HeéO³eeHekeÀ, menkeÀejer, efJeÐeeLeeaJe [e@. megneme cns$es ³eebvee Deens HeCe HegmlekeÀele GCeerJee jeefnu³ee Demeu³eeme l³ee®eerpeyeeyeoejer cee$e kesÀJeU uesKekeÀe®eer®e Deens.

l keÀe³e&Hetleea®³ee meceeOeeveele nîee meJee¥veer menYeeieer JneJeb, nesle jeneJeb, ner®e ke=Àle%eDeHes#ee.

l ef®e$ekeÀej, cegêkeÀ Je Flej menkeÀejer lemes®e Deece®es pegves Je efHe´³e efce$e Þeer. jepeWê osMecegKe(jepe HekeÀeMeve) ³eebveer ns HegmlekeÀ GÊece mJeªHeele HekeÀeefMele kesÀu³eeyeÎue l³eeb®es DeefYeveboveJe l³eebvee ceveëHetJe&keÀ MegYes®íe.

ö [e@. ÞeerefveJeeme keÀMeeUerkeÀj

He´mleeJevee

l ³ee HegmlekeÀele Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ megKee®eer Heg<keÀU nceer osCeejb %eeve HeefjÞeceHetJe&keÀSkeÀef$ele kesÀuesueb Deens; Hejbleg efJe%eeveefJekeÀemee®³ee JesieecegUs DeeefCe Jew³eefkeÌlekeÀ ce³ee&oebcegUsnîee HegmlekeÀelener $egìer Demet MekeÀleele. pej l³ee oeKeefJeu³ee iesu³ee lej Heg{erue DeeJe=Êeerlel³ee og©mle keÀjC³eele ³esleerue.

l ³ee HegmlekeÀeleerue efJe®eejebyeÎue celeYeso Demet MekeÀleele. les pej keÀUJeues lej l³eeyeÎue³eesi³e lees Heéflemeeo Heg{erue DeeJe=Êeerle osC³eele ³esF&ue.

l ns HegmlekeÀ cnCepes meJe& mecem³eebJej jeceyeeCe Fueepe veener. HeeuekeÀ Je cegueebceO³es ceveceeskeÀUemebJeeo Ie[Ceb Del³eble DeeJeM³ekeÀ Deens. l³ee®eHećeeCes SKeeÐee mecem³es®eb pes efJeefMe<ìmJeªHe Demesue l³eeHećeeCes lees[iee keÀe{C³eemeeþer efce$e-cewef$eCeer, DeeF&-Je[erue, He@Àefceueer[e@keÌìj, lep%e meuueeieej Fl³eeoeR®eer iejpe He[t MekeÀles.

l ns HegmlekeÀ ®eesªve Jee®et ve³es, HeCe SkeÀebleele cee$e Jee®eeJeb. l³eecegUs Deelceefvejer#eCe meesHebpeeF&ue. l³ee®eHećeeCes ®eej®eewIeeb®³ee efvekeÀesHe veel³eeceO³es Je{eU cevee®³ee HeÝeeJeeves ³esCeejerie{tUlee ìUsue.

l cegÎece nesTve ns HegmlekeÀ cegueebJej LeesHet ve³es. l³eeb®eb vewmeefie&keÀ kegÀletnue, efpe%eemee,GlmegkeÀlee, yes®ewveer, kegÀ®ebyeCee ³ee meeN³ee Jew³eefkeÌlekeÀ yeeyeeR®ee ³eesi³e meboYe& veerì ue#eeleIesTve l³eebvee ns HegmlekeÀ, mebJeeo meeOeC³ee®eb SkeÀ meeOeve eEkeÀJee efveefceÊe cnCetve Jee®ee³eueeÐeeJeb. keÀejCe ne efJe<e³e jsMeerce Ie[erHećeeCes nUgJeej Gueie[C³ee®ee Deens. meJee¥Jej,l³eeb®eer Heéke=ÀeflekeÀ efYevvelee ogue&#etve SkeÀmece³eeJe®ísoskeÀªve ueeoC³ee®ee veJns.


efJe<e³ee®eb mJeªHe

peerJeveeceO³es osJe, Oece&, leÊJe%eeve, jepekeÀejCe, KesU, GÐeesieOebos, DeY³eeme, mekeÀmeDeenej, efJe®eej Je Dee®eej ³ee meeN³ee yeeyeeRvee cenÊJe Deens®e; HeCe peerJeve Deeveboer keÀje³e®eb lejefvekeÀesHe Je HeefjHetCe& ueQefiekeÀ peerJevee®eerner iejpe Demeles.

{eWieer Jee yeeJeUì J³ekeÌleeR®eb eEkeÀJee meceepee®eb SkeÀ HećegKe ue#eCe cnCepes ueQefiekeÀlesefJe<e³eerìeskeÀe®eer Je keÀ[Jeer YetefcekeÀe !

yesyebo mJewje®eejeuee®e efMejesOee³e& ceeveCeb ns SkeÀ ìeskeÀ, lej ueQefiekeÀlee Je keÀeceJeemeves®ebDeefmlelJe®e meeHeÀ Deceev³e keÀjCeb ns ogmejb. ³ee ìeskeÀe®³ee YetefcekeÀe meceepe Je J³ekeÌleeR®³ee peerJeveeueeneefvekeÀejkeÀ Deensle.

meceleesueJe=Êeer Je meefn<Ceglee kesÀJnener Þes³emkeÀj.

Goejm³e le=Ceced efJeÊeced Metjm³e cejCeced le=Ceced ~efJejkeÌlem³e le=Ceced Yee³ee& efvemHe=nm³e le=Ceced peieled ~~

³ee megYeeef<eleevegmeej Deelce%eeveer efJeYetleerueepeerJeveeleerue meejer®e megKeb le=CeJele Jeeìleele ns Kejb.

HeCe Deelce%eeve, cees#e, meceeOeer, leg³ee&JemLee,efme×eJemLee, kewÀJeu³eeJemLee F.®eer HeéHleer nesC³ee®es ceeie&pesJne DeeHeCe Heenlees eEkeÀJee ceneve J³ekeÌleer®eb DevegkeÀjCekeÀjC³ee®ee He³elve keÀjlees, lesJne Heg<keÀUoe DeeHeueer ieuuelenesles, ieeWOeU neslees, HeÀefpeleer nesles.

cnCetve ceneHeg©<eebefJe<e³eer Deeoj þsJetve, HeCe

l³eeb®eer mener-mener vekeÌkeÀue keÀjC³ee®ee Yeeye[e DeÆeneme ve Oejlee ueQefiekeÀles®eb peerJeveeleerue ³eesi³emLeeve ceev³e keÀªve, Deeveboer nesC³ee®ee DeeHeuee ceeie& DeeHeCe mJeleë®e MeesOetve keÀe{e³e®ee DemeleesJe lees ®eesKeeUe³e®ee Demelees. l³eemeeþer mJeleëuee mecepeeJetve I³eeJeb ueeieleb. mJeleëuee mJeleë®eerDeesUKe HeìeJeer ueeieles.

ueQefiekeÀlee ne peerJevee®ee SkeÀ ceveesjce DeeefCe DeefJeYeep³e Hewuet Deens.

m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&Ceeuee ³egiee³egieeb®eer leneve Demeb keÀefJe-Mee³ej cnCeleele. efHe´³ekeÀjHes³emeerleerue Deele& Dees{, efJejne®eer Jesovee, ceeruevee®eb GlkeÀì megKe ³eeb®³ee pees[eruee Jeelmeu³e,ceele=lJe, m$eermenJeemeeletve Heg©<ee®³ee DeefmlelJeeuee HeéHle nesCeejer meeblJevee, mHetÀleeaoe³eer Gye nîeemeeN³eebefMeJee³e peerJevee®eer keÀuHevee®e DeMekeÌ³e Deens.

ueQefiekeÀles®es HeéCeerMeem$eer³e, meeceeefpekeÀ, ceevemeMeem$eer³e Fl³eeoer DeveskeÀ GHeHewuet Deensle.³ee meeN³eebveer peerJevee®ee Heg<keÀU ceesþe Yeeie J³eeHeuee Deens. l³eecegUs mJeleëuee mecepetve IesC³eemeeþerHe´Lece keÀeceYeeJevee, ueQefiekeÀlee ³eeb®eer meceie´ peeCe cenÊJee®eer Deens. DeMee DeY³eemeeves Oece&, DeLe&,keÀece, cees#e ns ®eejner Heg©<eeLe& meeOeleerue.

peie ns `cee³ee' Deens, `Yeemeceeve' Deens Fl³eeoer celeebceO³es mJeejm³e DemeCeeN³eebvee Demees.l³eeyeÎue meKeesue Je cetueieéner eE®eleve uesKekeÀeveb kesÀuesueb Deens; HeCe les efJeJejCe osC³ee®eer ner peeieeveJns. les efJeJejCe "Stress : Understanding and Management", "Conceptional

stress : Understanding and Management" Je "Smiling Sun" nîee Fbie´peerHegmlekeÀele Je `veecemcejCe', `menñeves$e' Je `LekeÀJee IeeueJee, mHetÀleea efceUJee' Je `®ewlev³emeeOevee'³ee cejeþer HegmlekeÀeble Deeuesueb Deens.

³ee efþkeÀeCeer Lees[keÌ³eele Demeb cnCelee ³esF&ue, keÀer peerJeveele G®®e DeeefCe ceOeueer ceOeueerDeMeer DeveskeÀ megKeb Deensle.

Deveble keÀeU efìkeÀCeeje, efJeÍJeeuee ceeie&oMe&keÀ Demee Deelceevebo pemee Deevebo DeensleodJele®e keÀceer keÀeU efìkeÀCeeje, J³ekeÌleeruee iees[ ntjntj ueeJetve ceie mJemLe keÀjCeeje keÀeceGceea®eeDeeefCe keÀeceHetleea®ee Deevebo osKeerue Deevebo®e Deens. efJeMes<e cnCepes ne Deevebo meJee¥vee menpemeeO³eDeens. menpeYeesi³e Deens.

keÀoeef®ele Demeb cnCelee ³esF&ue, keÀer Deelceeveboeveb ueeKeeW®eb peerJeve Gceuetve efveIet MekeÀleblej keÀeceeveboeveb oesve J³ekeÌleeR®eb.

HeCe Deelceevebo SKeeÐeeuee®e meeO³e Demelees lej keÀeceHetleea (efJeke=Àleer vemeuesu³ee) meJee¥vee®eMekeÌ³e Demeles !

Deelce%eeve DeeefCe Deelcemee#eelkeÀejecegUs peerJeveele ceeveJeles®ee DeKeb[ Peje Jeenle jenlees


ne Deelce%eevee®ee efJeMes<e, lej ueQefiekeÀlee DeeefCe keÀeceke´Àer[s®³ee megKeeletve ceeveJepeele®e veJns lejDeefKeue mepeerJeme=<ìer le³eej nesles Je DeKeb[HeCes Heg{sner efvejblejHeCes ®eeuet jenles, ³eele keÀecepeerJevee®eercenleer Deens.

ueQefiekeÀ megKe ns J³ekeÌleer®eb megKe Deens. pes Flej meJe& Jew³eefkeÌlekeÀ megKee®³ee yeeyeleerle KejbDeens les ueQefiekeÀ megKee®³ee yeeyeleerle osKeerue Kejb Deens. l³eecegUs ³ee megKee®eer `Deleer' Peeueer keÀerl³eeletve meenefpekeÀ®e meceepeeuee neefvekeÀejkeÀ Demes HeefjCeece meesmeeJes ueeieleele.

p³eeHećeeCes Hewmee ns meeOeve Deens Je He´Heb®eeuee l³ee®eer iejpe Demeles, Hejbleg Hewmee cnCepes`meejb-keÀener' veJns DeeefCe HewMee®ee Deleer nJ³eeme mJeleëuee DeeefCe efJeMes<eleë Flejebvee $eemeoe³ekeÀþjlees, lemeb®e ueQefiekeÀ megKee®ebner Deens.

ueQefiekeÀ megKee®ee nJ³eeme DeeHeu³ee efvekeÀì®³ee Flej J³ekeÌleeRvee DeeefCe mJeleëueener leeHeoe³ekeÀþª MekeÀlees.

kesÀJeU ueQefiekeÀ Jeemeves®³ee Deenejer peeCeeN³eebkeÀ[tve Jeelmeu³e, He´sce, Deelceer³elee,HejmHejebyeÎue®ee Deeoj, SkeÀceskeÀeb®eer keÀeUpeer DeMee GoeÊe HesjCee Je YeeJeveebvee cnCepes®eHe³ee&³eeves mJeleë®³ee ®eebiegueHeCeeuee®e Hee³eoUer leg[Jeueb peeleb.

Deelce%eeveeuee peerJeveele meJeex®®e mLeeve Deens Je jenCeej. l³ee®³eeHe³e¥le Hees®eleevee Jeeìsleu³eeJeemleJeele De[ketÀve He[ueele lej Deelce%eeve otj peeF&ue, ne HejceeLee&®³ee efMekeÀJeCeer®ee DeeMe³eDeens. lees ceev³e keÀª.

HeCe Jeeìsleu³ee JeemleJeeuee ueeLee[C³ee®ee De³eMemJeer He´³elve keÀjC³eeHes#ee les mJeerkeÀejueblej keÀener efyeIe[le veener. JeemleJe peerJeve DeeefCe l³eeleueer íesìer-ceesþer megKeb GHeYeesiele HeCe;l³eebvee Debleerce Je meJeex®®e DevegYetleer ve ceevelee DeeHeCe Deeveboeves peieuees lej peerJeve HeefjHetCe&nesF&ue, efveoeve megKeer lejer nesF&ue®e nesF&ue.

ueQefiekeÀlee ner peerJeveeleueer SkeÀ JeemleJelee Deens !

leer peerJevee®eb Debleerce meeO³e veJns ns Kejb, HeCe efveoe&ueve keÀjC³ee®eer eEkeÀJee ocevekeÀjC³ee®eerner leer yeeye veJns.

ueQefiekeÀlee, keÀeueeblejeves (keÀceer / DeefOekeÀ) HeefjJeefle&le nesTve Je ªHeeblejerle nesTvekesÀJeU DeeeflcekeÀ mebyebOeeb®ee lejue Je GoeÊe Deevebo osles nsner SkeÀ JeemleJe Demet MekeÀleb.

HeCe cnCetve ueQefiekeÀlee ner cegkeÌleer®³ee ceeiee&leueer OeeW[ Deens Demeb mecepetve ueQefiekeÀles®³eeocevee®ee kesÀefJeueJeeCee He´³elve keÀjCeb MeneCeHeCee®eb þjle veener.

ueQefiekeÀles®³ee meboYee&leerue ogmejb ìeskeÀ cnCepes ueQefiekeÀles®³ee HetCe&HeCes Deenejer peeCeb.eEkeÀyengvee ueQefiekeÀ megKeeceO³es peerJevee®eer meejer ke=Àleke=Àl³elee ceeveCeb.

meeN³ee ceeveJeer meceepee®eb DeefmlelJe®e p³eebJej DeJeuebyetve Deens l³ee ³ee mJeleë®³ee HesjCeebkeÀ[sogue&#e keÀjCeb Je l³ee ve<ì keÀjCeb cnCepes meJe&veeMeeuee Deeceb$eCe osC³eemeejKeb Deens.

yeueelkeÀej, ueQefiekeÀ iegvns, efn[erme Je efJeke´Àeruee keÀe{uesueer mJeeefYeceeveMetv³e veivelee,ueQefiekeÀ¢<ìîee ogmeN³ee J³ekeÌleeruee JeeHejC³ee®eer Je=Êeer, mecesef<ì®³ee keÀu³eeCee®ee HetCe& efJemej eEkeÀJeemecesef<ìuee ceejkeÀ Demes peerJeIesCes J³eJenej, ns meejs, Flej DeveskeÀ yeeyeeRÜejs pemes Heesmeues peeleelelemes®e mJeeLeea Je neJejì ueQefiekeÀ Jeemevesveb osKeerue Heesmeues peeleele.


³ee mJeeLeea ueQefiekeÀlesletve keÀOeer YeeJeveeMetv³elee Je eEnm$eJe=Êeer le³eej nesles, lej keÀOeerDeieeflekeÀ uee®eejer. keÀOeer ueQefiekeÀles®eb Ëo³eMetv³e Deeflejbefpele JeCe&ve le³eej nesleb lej keÀOeer veiveles®eeyeepeej ceeb[uee peelees.

³ee®e Jew³eefkeÌlekeÀ MejerjmegKee®³ee ueeuemesHeesìer kegÀCeer mJeleë®³ee cegueeb®eer efJeke´Àer keÀjleele lejkegÀCeer l³eebvee keÀ®eN³ee®³ee kegbÀ[erle ìekeÀleele. DeMeer cegues keÀOeer DeveeLeeÞece eEkeÀJee efjceeb[nesceceO³es Hees®eleele, lej keÀOeer ieuueeryeesUele Jee{le iegvnsieej yeveleele. kegÀCeer veJeN³eeuee mees[leelelej kegÀCeer Demene³³e Helveeruee. kegÀCeer mJeleë®³ee ceguee-cegueeR®eer HejJe[ keÀjlees lej kegÀCeer l³eebveeJ³emeveeb®³ee KeeF&le Demene³³eHeCes peieC³eemeeþer JeeN³eeJej mees[lees.

mJewje®eej cnCepes ceeCegmekeÀer®eer ce=l³etIebìe nes³e !

mJeeYeeefJekeÀ ueQefiekeÀmegKe eEkeÀJee keÀecemegKeele mecesef<ìkeÀ[s keÀOeer ogue&#e kesÀueb peele veener.Jeelmeu³eeuee efleueebpeueer efoueer peele veener. HejmHejebkeÀ[s nerve Deveeojeveb Heeefnueb peele veener.mJeeYeeefJekeÀ keÀecemegKeeveb ceveb pees[ueer peeleele. mebmeej DeeefCe kegÀìgbyeb meeJejueer peeleele. meceepee®ebvegkeÀmeeve nesle veener, lej meceepeele meceeOeeve veebot ueeieleb. mJeeYeeefJekeÀ keÀecemegKeeceO³es meefn<CegleeDeHeefjne³e&HeCes DebleYet&le Demeles Je mJeeYeeefJekeÀ keÀecemegKeele®e meceepee®³ee efvejesieer DeefmlelJee®eernceer Demeles.

jefmekeÀlee efJe©× yeerYelme DeMueeruelee Je ©#e veerjmeleeë

ueQefiekeÀles®eb DeekeÀueve keÀmeb keÀjeJeb ?

peerJevee®ee ne Hewuet vegmelee DeY³eeme keÀjC³ee®ee eEkeÀJee ue#eele þsJeC³ee®ee veener.

Flej efJe<e³eeb®ee DeY³eeme DeeefCe ueQefiekeÀles®eer peeCe ³eele Heg<keÀU HeÀjkeÀ Deens.

ueQefiekeÀles®eer peeCe He´l³e#eDevegYeJeeefMeJee³e HetCe& nesle veener. lemeb®eHel³eskeÀ veJ³ee DevegYeJeeletve ueQefiekeÀles®eerDevegYetleer DeefOekeÀeefOekeÀ HeefjHetCe& nesles.DeefOekeÀeefOekeÀ le=Hleer Je meceeOeeve osles.

ueQefiekeÀles®³ee efJeefJeOe Meem$eer³eDeee fCe YeeJeveelcekeÀ He wue t b®³eeDeY³eemeecegUs ueQefiekeÀ DevegYeJee®eerHeefjceeCeb SkeÀ JesieUer Gb®eer Je HeieuYeleeHeeHle keÀjleele. ³ee DeY³eemeecegUs kesÀJeUMeeje r e f jkeÀ ¢<ìîee®e ue Q e f i ekeÀ

meceeOeevee®eer GlkeÀìlee Jee{les Demeb veJns, lej J³ekeÌleer-J³ekeÌleeRceOeerue mebyebOeeb®eer lejuelee DeeefCeiees[er Jee{les.

ueQefiekeÀlee ne ieefCeleeHećeeCes kesÀJeU yeg×er®ee efJe<e³e veener l³ee®eHećeeCes keÀeJ³eeHećeeCes leesefveJJeU keÀuHevee DeeefCe YeeJeves®ee efJe<e³ener veener.

yegef×, YeeJevee ³eeefMeJee³e GlkeÀì Je Demmeue DevegYeJee®eer HeefjceeCeb Demeuesueb ueQefiekeÀles®ebjmee³eve cnCepes menpemeeO³e Je Deevebooe³eer peerJevee®eb ceneÜej Deens.

³eeleue keÀesCelebner SKeeob Debie efJemejueb keÀer ueQefiekeÀlesefJe<e³eer®ee ¢<ìerkeÀesve SkeÀlejDeÍueerue DeeefCe Demebmke=Àle neslees eEkeÀJee ©#e DeeefCe yes®eJe neslees.

HejmHej efJeÍJeeme, Hesce, Deelceer³elee DeeefCe ueQefiekeÀlee Heg<keÀU HećeeCeele HejmHejeJeuebyeerDeeefCe HejmHejebvee Hees<ekeÀ Demeleele, ns keÀUueb veener lej ueQefiekeÀles®³ee meboYee&le DeeHeueer HeeleUerKeeueer peeles. DeeHeueer mebmke=Àleer, DeeHeueer keÀuee, DeeHeueb meeefnl³e, DeeHeuee J³eJenej Je DeeHeueerJeeieCetkeÀ ns meejs DeefMe<ì, yes{Je Je efkeÀUmeJeeCes nesleele.

ueQefiekeÀlesceOeerue DevegYeJee®eer DeJeerìlee keÀUueer veener lej ¢<ìerkeÀesve ³eb$eJele neslees.keÀeìskeÀesj neslees. GHe³egkeÌleleeJeeoer neslees. YeeJeveeMetv³e neslees.

³ee oesvner yeeyeer ue#eele IesTve ueQefiekeÀlesefJe<e³eer®ee ¢<ìerkeÀesve jefmekeÀles®ee, nUgJeej,meËo³e, meeQo³e&Jeeoer DeeefCe l³ee®eHećeeCes cece&ieéner, JeemleJeJeeoer Je Meem$eer³e¢<ìîee De®egkeÀ nJee.

5) ceeveJeer meceepe, eEueieYeso DeeefCe ueQefiekeÀlee ë

ceeveJe meceepe p³ee oesve IeìkeÀele efJeYeeieuee iesuee Deens les oesve IeìkeÀ cnCepes m$eerDeeefCe Heg©<e. ³eeuee eEueieYeso cnCeleele.

³ee eEueieYesoeletve m$eer-Heg©<eeb®ee SkeÀceskeÀebMeer pees vewmeefie&keÀ J³eJenej neslees, lees J³eJenejcnCepes ueQefiekeÀlee.

mebHetCe& mepeerJeme=<ìerceO³es Deieoer SkeÀHesMeer³e met#ce HeéC³eebceO³esner eEueieYeso Deens.ueQefiekeÀlee Deens. eEueieYeso Je ueQefiekeÀlescegUs Hegve©lHeefÊe Deens. Hegve©lHeefÊecegUs mepeerJeme=ef<ìueeefvejblej DeefmlelJe Deens. ceeveJepeele ³eeuee DeHeJeeo veener.

ueQefiekeÀlesefMeJee³e ceeveJeer meceepeeuee efvejblej DeefmlelJe Demet MekeÀle veener. eEueieYeso m$eeryeerpeJe Hegbyeerpee®³ee meb³eesieeHeemetve®e GlHeVe neslees DeeefCe ieYee&JemLesletve Je Heg{s pevceYej, nUtnUtefJekeÀefmele nesle peelees.

ueQefiekeÀlee eEkeÀJee m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&Ce cnCepes meJebieHeCes ®eIeUle jenC³ee®eer yeeyeveJns Deved ®eesªve þsJeC³eemeejKeer, iegvnîeemeejKeer yeeyener veJns.


ceuecet$e efJemepe&veemeejKeer yeeye Del³eble cenÊJee®eer Demetvener DeeHeCe efle®³eeyeÎue ®eej®eewIeeleyeesuele jenle veener. l³ee®eHećeeCes ®eej®eewIeebmece#e keÀjerlener veener. SkeÀebleele®e keÀjlees; HeCel³ee®eyejesyej leer yeeye ®eesªvener þsJele veener, ns ³ee meboYee&le ue#eele þsJee³euee nJeb.

ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&Ce ner Jew³eefkeÌlekeÀ yeeye Demetve efle®³eeyejesyej HeefjCeecemJeªHe cee$e DeveskeÀyeeyeer ³esleele. GoenjCeeLe& m$eer-Heg©<e DeekeÀ<e&Ceeletve cegueb nesleele. l³eeb®e mebieesHeve keÀjC³ee®eeHe´Mve ³eslees. ceeveDeHeceeve, ogëKe, met[, keÀìglee, iegvns ³eeb®eener He´Mve ³eslees. nîee keÀejCeebcegUsm$eer-Heg©<e mebyebOeeb®ee HeefjCeece Heg<keÀUoe meeceeefpekeÀ mecem³ee efvecee&Ce keÀjCeeje Demet MekeÀlees.cnCetve®e ueQefiekeÀlee ner ®eesªve, ueHetve-íHetve, DeHejeOeerHeCeeves yeesueC³eemeejKeer eEkeÀJeekeÀjC³eemeejKeerner yeeye veener Deved J³eeHekeÀ HeefjCeeceebyeÎue yesHeJee& jentve ®eJneìîeeJejìebieC³eemeejKeer osKeerue yeeye veener.

ueQefiekeÀles®eb efMe#eCe ÐeeJeb keÀer osT ve³es, Ðee³e®eb lej kesÀJne ÐeeJeb ?

nîee He´Mvee®ee efJe®eej Del³eble cetueYetle DeMee SkeÀe cenÊJee®³ee He´Mveeuee nele Ieeuetve®ekeÀje³euee nJee lej®e ³eesi³e GÊej DeeHeu³eeuee efceUsue.

efMe#eCe cnCepes keÀe³e ? ne lees He´Mve. DeeHeu³eekeÀ[s DeepekeÀeue p³eeuee JeemleefJekeÀ`jsefpeceWìsMeve' cnCeleele, les®e efMe#eCe cnCetve DeesUKeueb peeleb. Deepe®es efMe#eCeke´Àce DeeefCel³eeb®eer yebefomlelee ner efMe#eCeeuee ceejkeÀ DeeefCe Ye<ìe®eejeuee Hees<ekeÀ Deens. nîeeyeÎue®ee meefJemlejefJe®eej ceer Flej HegmlekeÀebletve ceeb[uee Deens; HeCe SketÀCe efMe#eCeHe×leerleerue GCeerJeebcegUs ueQefiekeÀefMe#eCee®eener efJe®ekeÀe Peeuee Deens, ns ue#eele IesCeb cenÊJee®eb Deens. cnCetve®e efMe#eCe cnCepeskeÀe³e ns mecepetve I³ee³euee nJeb.

Lees[keÌ³eele mHe<ì keÀje³e®eb, lej efMe#eCe cnCepes p³eecegUs cegueb-cegueer mJeleë®³ee KeN³eeKegN³eemJeªHee®eb %eeve Je DevegYeJe IesT MekeÀleele, mJeleë®³ee Deble³ee&cee®eb yeenîepeieeMeer Demeuesueb veelebpeeCetve Iesle Iesle mJeleë®ee mece=×HeCes DeeefJe<keÀej keÀª MekeÀleele les meejb keÀener ! les®e KejbefMe#eCe.

ueQefiekeÀles®eb %eeve ns efMe#eCee®eb DeefJeYeep³e Debie Deens. cegueeb®eer efpe%eemee le=Hle keÀjerleleer Jee{JeCeb, l³eeb®eer efJeÍues<ekeÀ yeg×er HeesmeCeb, l³eebvee DeelcemeeceL³ee&®eer peeCe osCeb, ³ee peeCeerJesleu³eeDeeveboeveb l³eebvee HegÀueJeCeb, ns efMe#eCee®eb keÀe³e& ueQefiekeÀlesmeboYee&leu³ee kegÀlegnueeueener ueeiet He[leb.ueQefiekeÀlesefJe<e³eer®eb kegÀletnuener DevegÊejerle þsJeCeb meeHeÀ ®etkeÀ Deens.

Hejbleg meO³ee MeeUe-keÀe@uesp³eeleueb jsefpeceWìsMeve yeoueC³ee®ee MeneCeHeCee keÀje³e®eb mees[tveMeeUe-keÀe@uespeeletve mee®esyebo ueQefiekeÀ efMe#eCeke´Àce cnCepes®e DeeCeKeer jsefpeceWìsMeve keÀjC³ee®ee peesHe´³elve DeeefCe efJe®eej leLeekeÀefLele lep%e ceeb[leele lees IeelekeÀ Deens. nîee efJe®eejeceO³es ceguee®³ee

cevee®eer (peer efYeVe efYeVe He´keÀejs DeeefCe efJeefJeOe mlejebJej Demeleele) DeeefCe meeceeefpekeÀ mJeemL³eDeeefCe efJekeÀeme ³eeb®eer Deefpeyeele meebie[ yemele veener.

ueQefiekeÀles®eb efMe#eCe Flej meJe& efMe#eCeeHećeeCes He´l³eskeÀ ceguee-cegueer®³ee iejpee, DeeJe[er-efveJe[er, efJeefMe<ì ceeveefmekeÀlee, efJeefMe<ì keÀewMeu³e, keÀener iegCe Je oes<e ³eeb®ee efJe®eej keÀªve®eÐee³euee nJeb. lemeb kesÀueb lej®e ceguee-cegueeR®eb DeeefCe meceepee®eb KeN³ee DeLee&ves keÀu³eeCe nesF&ue.Deepe®³ee MeeUe-keÀe@uespeeleue jsefpeceWìsMeve meeHeÀ cees[tve keÀe{tve efleLes He´l³eskeÀ efJeÐeeL³ee&®ee JeefJeÐeeefLe&veer®ee J³ekeÌleer cnCetve efJe®eej keÀªve J³ekeÌleerefJeefMe<ì (Individualized) efMe#eCeI³ee³euee nJeb DeeefCe l³ee®ee SkeÀ Yeeie ueQefiekeÀ %eeve Demee³euee nJee, pees He´l³eskeÀ efJeÐeeLeea-efJeÐeeefLe&veer®³ee iejpesHeceeCes efouee pee³euee nJee. p³eeHeceeCes SKeeoe Deew<eOeesHe®eej J³ekeÌleerefJeefMe<ì(individualized) Demelees l³ee®eHećeeCes Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ efnle, Deevebo, meeceL³e&³eeb®³ee peesHeemevesmeeþer, YeeJeer keÀeUeleueb efMe#eCe (l³eele ueQefiekeÀles®eb %eeve Deeueb®e)J³ekeÌleerefJeefMe<ì nJeb.

ne efJe®eej oesve keÀejCeebmeeþer cenÊJee®ee Deens. SkeÀ cnCepes J³ekeÌleerefJeefMe<ì efMe#eCeeceO³escegueeb®eer mepe&veMeeruelee, efveefce&leer#ecelee, GlHeeokeÀlee Jee{JeC³ee®eer ¢<ìer Je ³eespevee Demeu³eecegUsefMe#eCe DeveglHeeokeÀ ve jenlee je<ì^yeebOeCeermeeþer GHe³egkeÌle yevesue. ogmejb cnCepes efJeÐeeL³ee¥®eeefvekeÀesHe Je meJee¥ieerCe efJekeÀeme nesF&ue Je l³eebvee meceeOeeve efceUsue Je eflemejb cnCepes DeefOekeÀefMe#ekeÀeb®eer iejpe efvecee&Ce nesTve ueeKees yeskeÀej efMeef#eleebvee GlHeeokeÀ keÀecener efceUsue.

ueQefiekeÀ efMe#eCeeyeeyele®ee ogmeje cegÎe cnCepes ueQefiekeÀlesleerue megHle meeceL³ee&®ee. DeieesojHeeefnu³eeHećeeCes ueQefiekeÀles®eb %eeve ueHeJetve þsJeu³eeveb pemeb vegkeÀmeeve nesleb leodJele®e ueQefiekeÀles®eb %eevemeboYe& mees[tve Je ceguee-cegueeR®eer ceeveefmekeÀlee ue#eele ve Ieslee ueeoueb lej l³eecegUs peerJeveeleerue FlejDeveskeÀefJeOe megboj cetu³eeb®eb DeJecetu³eve Jne³euee JesU ueeieCeej veener. ueQefiekeÀlesceO³es J³ekeÌleerueeG®®e megKe Je meceeOeeve osC³ee®eer #ecelee peMeer Deens l³ee®eHećeeCes DeJesUer ueeouesu³ee ueQefiekeÀles®³eeefMe#eCeele cegueb-cegueer ceeie&Ye´<ì nesC³ee®eer MekeÌ³elee efveef½ele®e Deens. ³ee yeeyeleerle Hee½eel³e osMe`Heg{s' iesues Deensle Demeb cnCeCeeN³eebveer efleLeu³ee kegÀceejer ceeleeb®eer mecem³ee O³eeveer I³eeJeer. efleLeu³eeDeefmLej kegÀìgbyeJ³eJemLes®eer oKeue I³eeJeer. ceeveefmekeÀ megKeemeeþer leUceUCeeN³ee ueeKees Hee½eel³eeb®eeroKeue I³eeJeer. cnCetve ueQefiekeÀ %eevee®ee Jemee He´l³eskeÀ ceguee-cegueer®³ee vewmeefie&keÀ Ie[Ceeruee GHe³eesieerHe[sue DeMee jerleerves DeeefCe peerJeveeleerue GoeÊe DevegYeJeeb®eer peeCeerJe osle osle®e l³eeb®³eekeÀ[smeesHeJee³euee nJee. keÀener cegueebvee efJeefMe<ì HeefjefmLeleercegUs m$eer-Heg©<e osneefJe<e³eer kegÀlegnue ueJekeÀjGlHeVe Peeueb lej l³eebvee Flej meJe& yeeyeeR®³ee meboYee&leueb ueQefieles®eb mLeeve DeJeM³e mecepeJetve ÐeeJeb,DeeJeM³ekeÀ leer ceeefnleer ÐeeJeer ³eele MebkeÀe®e veener. cegÎe Deens Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ efnlee®³eemeboYee&®ee. ne meboYe& keÀOeerner efJemejuee peelee ve³es.

o o o


Devegke´ÀceefCekeÀel JeefOe&<Ceg eEueieYeso 17-27

(De) efvejeieme DepeeCelee(Dee) ueQefiekeÀles®eer Heefnueer peeCeerJe(F) ueQefiekeÀlesJej efveYe&j Demeuesueer mepeerJe me=<ìer DeeefCe ueQefiekeÀlesmekeÀì mel³ee®eb DeekeÀueve

keÀjC³ee®eb cegueecegueeR®eb meeceL³e&(F&) yeeueHeCeeleueb mJeHveeUt efJeMJe Je ueQefiekeÀles®³ee JeemleJ³eekeÀ[s Jeeì®eeue(G) meceJe³emkeÀ cegueeb®eb peie(T) megboj JeemleJee®ee ceeie&öSkeÀ yeepet(S) JeemleJee®eer ogmejer yeepet(Ss) Jee{l³ee Je³eele keÀe³e meebYeeUeJeb

l eEueieYesoe®eer ªHejsKee 28-32l Heewieb[eJemLee eEkeÀJee Je³eele ³esCeb 33-55

(De) efJe<e³ee®eer DeesUKe(Dee) Heewieb[eJemLesceeieerue ³eb$eCee(F) Heewieb[eJemLes®eer ue#eCes(F&) cegueebceO³es ³ee ojc³eeve nesCeejs yeoue ë ìsmìesmìsje@ve®es keÀe³e& cegueeRceOeues Jee{les Gjespe

eEkeÀJee mleve, lee©C³ee®ee mJeerkeÀej(G) cegueeR®eb Je³eele ³esCeb Fmìêspesve Je Heéspesmìsje@ve®es keÀe³e& $eÝleg®eke´À (ceeefmekeÀ HeeUer) HeeUer

®egkeÀCes $eÝleg®eke´Àe®eer DeefOekeÀ ceefnleer ³ee ojc³eeve cegueeRceO³es nesCeejs ceeveefmekeÀ yeouel ueQefiekeÀ peerJevee®eer HeéCeerMeem$eer³e yeepet 56-57l peveveWefê³eeb®ee DeY³eeme 58-74

(De) peveveWefê³eeb®ee leHeMeerue ceenerle DemeC³ee®eer iejpe(Dee) Heg©<ee®³ee peveveiebLeer DeeefCe peveveWefê³eeb®eer j®evee Je keÀe³e& Hegbyeerpeeb®eer (Megke´Àpebletb®eer)

efveefce&leer Heésmìsì Je Jeer³ee&efJe<e³eer®³ee iewjmecepegleer Je keÀener efJeke=Àleer(F) m$eer®³ee peveveiebLeer DeeefCe peveveWefê³eeb®ee leHeMeerueJeej efJe®eej

l ueQefiekeÀ J³ebies 75-84(De) efJe<e³eHeJesMe(Dee) ueQefiekeÀ efveefM®eleer®eer Je efYeVeles®eer meg©Jeele(F) ieYee&JemLesleerue ueQefiekeÀ efJekeÀeme(F&) cegueecegueeRceO³es ieYe&OeejCesHeemetve Heg{s mebYeJeCeejer efJeefJeOe ìHH³eebJejerue ueQefiekeÀ J³ebies

jbiemet$eebleie&le Je iegCemet$eebleie&le eEueieYeso Je efJeke=Àleer peveveWefê³eebleie&le eEueieYeso (pesvee³eìuemeskeÌme) Je peveveWefê³eeb®³ee efJeke=Àleer. ceeveefmekeÀ¢<ìîee ueQefiekeÀ He=LekeÀlee Je efJeke=Àleer

l ueQefiekeÀ Deelcele=Hleer 85-90(De) PeesHesleerue Deelcele=Hleer(Dee) ce@mìjyesMeve(F) Flej He´keÀej

l Heewieb[eJemLee kesÀJne mebHeles ? 91-93l pees[eroeje®eer efveJe[ 94-112

(De) pevcee®ee meeLeer nJee keÀer vekeÀes ?(Dee) pees[eroej kesÀJne efveJe[eJee ?(F) pees[eroej keÀmee efveJe[eJee ?

l efJeJeenHetJe& cew$eer HeĆe³ee®es leb$e 113-119(De) HeĆe³ee®es leb$e(Dee) DeeeEueieve(F) efm$e³eebmeeþer mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeves

l JewJeeefnkeÀ peerJevee®ee MegYeejbYe 120-136(De) efJeJeen(Dee) ceOeg®ebê(F) DeeeEueieves(F&) Heefnu³ee mebYeesieeHetJeea®eer meJe¥keÀ<e le³eejer(G) He´l³e#e mebYeesieHetJe& keÀeceke´Àer[e(T) mebYeesieeJesU®eer HeefjefmLeleer(S) mebYeesie-keÀece³eesie

l JewJeeefnkeÀ peerJeveeleerue mecem³ee 137-175(De) efJe<e³e He´JesMe(Dee) JewJeeefnkeÀ peerJeveeleerue mecem³ee Je l³eeb®eer GkeÀue(F) mebYeesieojc³eeve Heg©<eebvee ³esCeeN³ee De[®eCeer ke=Àef$ece efMeMveeOeej (HesveeF&ue FbHueebì)(F&) Heg©<eeb®³ee Flej ueQefiekeÀ De[®eCeer(G) efJeJeeefnle m$eer®³ee JewJeeefnkeÀ keÀecepeerJeveeleerue mecem³ee

l JewJeeefnkeÀ keÀecepeerJeve/megKee®eb leb$e DeeefCe Deeveboe®ee ceb$e 176-190(De) ceb$e(Dee) leb$e ®egbyeves, oble#eles Je veKe#eles efJeefJeOe Deemeves

l ieYe&OeejCee He´metleer Je keÀecepeerJeve 191-201(De) efJe<e³ee®eer DeesUKe(Dee) Heg©<eebmeeþer mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeves(F) efm$e³eebmeeþer mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeves


JeefOe&<Ceg efuebieYeso

(De) efvejeieme DepeeCelee ëDeieoer HeéjbYeer®³ee ieYee&ceO³esner (³egicevepe) ueQefiekeÀ He=LekeÀlee Demeles (Goe. SkeÌme-SkeÌme-

jbiemet$es, m$eerieYee&le Je SkeÌme-Jee³e jbiemet$es Heg©<e ieYee&le Demeleele.) Je ieYee&JemLesceO³es®e ueQefiekeÀ¢<ìîeeefYeVe Demes DeJe³eJe Je l³eeb®eer keÀe³ex efJekeÀefmele nesleele; Hejbleg eEueieYeso Demeuee lejer l³ee®eer ³eLeeLe&peeCeerJe cee$e ieYee&JemLesle lej veener®e HeCe yeeueHeCeerner vemeles. efvejeieme yeeueHeCeeletve nUtnUt ueQefiekeÀles®³eeJeemleJeele peeleevee, ³ee ojc³eeve Mejerjele nesCeejs yeoue, HesÀjHeÀej ns ueQefiekeÀles®es JeemleJ³e HesueC³eemeeþerDeeefCe He³ee&³eeveb Deeveboer peerJevee®³ee HeéHleermeeþer Hegjsmes Demeleele keÀe ?

veener ! efveJJeU vewmeefie&keÀ MeejerefjkeÀ efJekeÀeme Deeveboer peerJevee®³ee HeeHleermeeþer Hegjsmee veener.mJeleë GlkeÀì Deeveboe®ee GHeYeesie Iesle Flejeb®ebner efnle peesHeemeCeeN³ee DeMee efHe³ekeÀj DeeefCe Þes³emkeÀjpeerJevee®³ee HeeHleermeeþer peeieªkeÀHeCes peerJevee®³ee Hel³eskeÀ Hewuet®eb efvejer#eCe Je DeY³eeme keÀjC³ee®eer iejpeDemeles. efveJJeU vewmeefie&keÀ MeejerefjkeÀ Jee ceeveefmekeÀ Jee{erves les meeOele veener.

cnCetve®e Flej DeY³eemeeHećeeCes®e peerJevee®eb SkeÀ cenÊJee®eb Debie Demeuesu³ee ueQefiekeÀles®³eeDeY³eemee®eer Je l³eeÜejs peeCeerJeeb®ee efJekeÀeme meeOeC³ee®eer iejpe Deens. efvemeiee&®³ee DeveskeÀ efJenbieceªHeeletvener ueQefiekeÀlee megboj leNnsveb ¢iiees®ej nesle Demeles.

yeeueJe³eele Demeuesueb yeeuekeÀ DepeeCe Demeleb. DeYeeJeerle Demeleb. efvejeieme Demeleb. De%eeveeleDeevebo Demelees (Ignorance is bliss) ³ee GkeÌleervegmeej yeeuekeÀner Deeveboele Demeleb. ne Deeveboke=Àef$eceHeCes kegÀCeer efnjeJetve IesC³ee®eer iejpe veener ns Deieoer Kejb.

HeCe yeeueHeCeer®eer DepeeCelee, efvejeiemelee, efve<HeeHeJe=Êeer ner keÀener keÀe³ece®eer vemeles.

keÀeueeblejeves leer HeefjHekeÌJe Je mecepegleoej ceveesJe=Êeerle HeefjJeefle&le nesCeejer Demeles. l³ee®eHećeeCesyeeuekebÀ kesÀJeU vej Je ceeoerceO³es efJekeÀefmele nesCeejer vemeleele. leer peyeeyeoej m$eer eEkeÀJee Heg©<e nesCeej

(F&) iejesojHeCee iejesoj m$eerMeer eEkeÀJee iejesoj m$eerves mebYeesie keÀjeJee keÀe³e ? iejesojHeCeelemleveebceO³es nesCeejs yeoue Heésue@Hme, keÌueesS@Pcee

(G) He´metleer DeeefCe ueQefiekeÀlee(T) iejesojHeCeele Je He´metleerveblej I³ee³e®es J³ee³eece

l DeHel³enervelee - JeebPeHeCee (infertility ) DeeefCe keÀecemegKe 202-206(De) mecem³es®eb mJeªHe(Dee) Heg©<eebceOeerue JebO³elJee®eer keÀejCeb(F) m$eerceOeerue JebO³elJee®eer keÀejCeb(F&) ìsmì ìîetye yesyeer

l efJeJeenyeenîe keÀecepeerJeve HeefjCeece/og<HeHeefjCeece 207-214(De) jemle ¢<ìerkeÀesve(Dee) iegHlejesie(F) S[dme

l ueQefiekeÀ Dee®eej DeeefCe efJeke=Àleer 215-222(De) ueQefiekeÀ Dee®eejeceeieerue Mejerjefke´À³ee Meem$eer³e ³eb$eCee(Dee) ueQefiekeÀ Dee®eejeleerue efJeke=Àleer

l meceeEueieer keÀeceJeemevee Je keÀecele=Hleer (Homo-sexuality) 223-226(De) nesceesmeskeÌMegDe@efueìer cnCepes keÀe³e ?(Dee) keÀejCeceerceebmee(F) uesefmyeDe@efvePece

l keÀecepeerJevee®eer mebO³eekeÀeU 227-239(De) Je³emkeÀ Heg©<eeb®es keÀecepeerJeve(Dee) Je³emkeÀ efm$e³eeb®es keÀecepeerJeve ceeefmekeÀ HeeUer yebo nesles cnCepes keÀe³e ?

l keÀecepeerJeve DeeefCe Deenej 240-243l keÀecepeerJeve DeeefCe peerJevee®es Flej Hewuet 244-256

(De) ef®e$ekeÀuee, efMeuHekeÀuee Je ueQefiekeÀlee(Dee) meeQo³e& DeeefCe ueQefiekeÀlee(F) keÀeceJeemevee DeeefCe Oece&mebHeóe³e(F&) ueQefiekeÀlee DeeefCe ve=l³e(G) ueQefiekeÀlee DeeefCe mebieerle(T) ueQefiekeÀlee DeeefCe Yee<ee(S) keÀecepeerJeve DeeefCe J³ee³eece(Ss) ueQefiekeÀlee DeeefCe JesMeYet<ee

l ueQefiekeÀ peerJeveeefJe<e³eer DemeCeeN³ee 257-276keÀener MebkeÀeb®es efvejmeve


* mepeerJe me=<ìer®eb efvejer#eCe, JeieeakeÀjCe, l³eeb®³ee Mejerjele Ie[CeeN³ee efJeefJeOe Heéfke´À³eeb®eeDeY³eeme, l³ee meboYee&le kesÀuesuee efJe®eej Je Devegceeveb DeeefCe He´³eesieebveer keÀe{uesues efve<keÀ<e& ³eebveepeerJeMeem$e (Biology) cnCeleele.

yeeueceve veeleer mecepetve IesT ueeieleb. nUtnUt ue#eele ³esleb keÀer ceesþîee J³ekeÌleeRveer p³eeceeveJepeeleermeeþer peerJeve Jes®eueb leer ceeveJepeele Deved mepeerJeme=ef<ì nerosKeerue kegÀCee®eer vee kegÀCee®eer JekeÀOeer vee keÀOeer cegueyeeUb Demeleele, DeHel³e Demeleele Deved keÀOeer vee keÀOeer kegÀCee®eer vee kegÀCee®eerefHe´³ekeÀj, Hes³emeer Jee Heleer, Helveer eEkeÀJee ceeleeefHelee Demeleele.

ceelee-efHel³eeefMeJee³e Je cnCetve®e l³eeb®³ee DeHel³eebefMeJee³e cnCepes®e ueQefiekeÀlesefMeJee³e me=<ìer®ebDeefmlelJe®e mebYeJele veener DeeefCe `ceele=osJee YeJe ~ efHele=osJees YeJe ~~'' ³ee®ee ne cenÊJee®ee ieefYe&leeLe&Deens. ceele=osJeesYeJe ~ efHele=osJeesYeJe~ ner yeeueceveeuee nesCeejer ueQefiekeÀles®eer®e HeCe DemHe<ì Je efvejeiemepeeCeerJe Deens.

F) ueQefiekeÀlesJej efveYe&j Demeuesueer me=<ìer DeeefCe ueQefiekeÀlesmekeÀì mel³ee®eb DeekeÀuevekeÀjC³ee®eb cegueeb®eb megHle meeceL³e& ëHe´peveve#ecelee ner meJe& mepeerJe me=<ìeruee J³eeHeCeejer yeeye Deens ns yeeueHeCeer®e DemHe<ìHeCes

peeCeJeueb Demeueb lejer mepeerJe me=<ìer®ee He×leMeerj Meem$eer³e DeY³eeme (peerJeMeem$ee®ee DeY³eeme)*DeLee&le®e meJe& cegueebveer keÀener kesÀuesuee vemelees; HeCe meJe&meeceev³eHeCes yeeueHeCeer ve keÀUCeeN³ee keÀeneryeeyeer Deieoer ueneveHeCeer®e keÀUCeb Deieoer DeeJeM³ekeÀ Deens, keÀejCe l³eecegUs ueQefiekeÀlesefJe<e³eer meJebie¢<ìerkeÀesve eEkeÀJee DeHejeOeer YeeJevee le³eej ve neslee SketÀCe ¢<ìer HeíeuYe yeveles. l³eeleueer SkeÀ yeeyecnCepes ë J³ekeÌleer ner mJeleë®e peerJeme=<ìer®ee SkeÀ Yeeie Demeles. yeN³ee®e yeeyeleerle ceeveJe Je HeéCeermeceeve eEkeÀJee meejKes Demeleele, HeCe HeéCeer DeeefCe ceeveJe ³eele meeceeF&keÀ iegCeOecee¥HećeeCes®e keÀenercenÊJee®es HeÀjkeÀ osKeerue Deensle.

HeMeg-He#eer HetCe&HeCes vewmeefie&keÀ peerJeve peieleele. l³eeb®eb peerJeve meJe&mJeer efvemeiee&®³ee ke=ÀHesJejDeJeuebyetve Demeleb. l³eeb®³ee peerJeveele peeCeerJeHetJe&keÀ Je ³eespeveeye× DeMee HeÀej Lees[îee iees<ìer Ie[leDemeleele. ³eeGueì ceveg<³ee®³ee peerJeveele DeveskeÀ yeeyeer l³ee®³ee ³eespevesHećeeCes Ie[leele; efvemeiee&®³eeke=ÀHescegUs veener.

ceeCemee®³ee cegueYetle He´Je=ÊeeRefMeJee³e DeeefCe HejmHejeleerue ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&CeeefMeJee³e l³ee®³eepeerJeveele DeveskeÀefJeOe ceeveefmekeÀ DeeefCe meeceeefpekeÀ yeeyeer Deensle. nîee yeeyeer keÀener SkeÀoce®emJeleb$e veenerle. SkeÀe Hejerveb Heeefnueb lej menpe He´Je=ÊeeR®es (menpe He´Je=Êeer cnCepes®e Jeemevee) les GVeleDemes DeeefJe<keÀej Deensle. ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&Ce eEkeÀJee ueQefiekeÀlee DeeefCe mebieerle, keÀuee, leÊJe%eeve,GÐeesie, J³eeHeej, veerefle, Mesleer, efJe%eeve SkeÀ vee oesve, DeveskeÀ yeeyeer HejmHejebMeer efveieef[le Deensle,mebueive Deensle. megmet$elesves ye× Deensle Je HejmHejebJej l³ee®ee melele HeÝeeJe He[le Demelees. HeéC³eebceO³es

Demeleele. mJeleë®³ee Je Flejeb®³ee megKeemeeþer ueQefiekeÀlesmekeÀì peerJevee®eer JeemleJelee Hesuee³euee DevedHe®eJee³euee le³eej nesCeej Demeleele. Lees[keÌ³eele DepeeCelesleerue ³ee #eCeYebiegjlJeecegUs Je efle®³eeleerueHeíeuYeles®³ee yeerpeecegUs®e DepeeCelee keÀewlegkeÀe®eer yeeye Demeles ! leer keÀe³ece®eer jeefnueer Demeleer lejvekeÀes-vekeÀesMeer Peeueer Demeleer.

cnCetve ³ee keÀewlegkeÀemHeo DepeeCelesletve ueQefiekeÀles®³ee peeCelesHeCeekeÀ[®ee He´Jeeme DeHe´l³e#ekeÀmee Ie[lees ns ue#eele Iesleueb lej ueQefiekeÀles®eb efMe#eCe DeefOekeÀ megKekeÀj Je efnlekeÀj keÀmeb keÀjeJeb nsmenpe Gcepesue.

(Dee) ueQefiekeÀles®eer Heefnueer peeCeerJe ëDepeeCe Je³eele YeesJeleeue®eer meejer mepeerJeme=<ìer®e ueesYemeJeeCeer Jeeìle Demeles. ³ee veeveeefJeOe

He´keÀejebveer veìuesu³ee me=<ìer®eb meeN³ee®e ueneve cegueebvee Jes[ Demeleb. efleveb meeN³eebvee®e YegjUIeeleuesueer Demeles.

cnCetve®e SkeÀ Ieeme keÀeT®ee, SkeÀ Ieeme ef®eT®ee Demeb cnCele DeeF& YejJeles Deved keÀeT-ef®eT®³ee Hesceele He[uesues yeeuekeÀ HeesìYej pesJeles.

yeeuemegueYe efpe%eemesveb ef®ecegkeÀues [esUs mecejmetve peeTve efvemeiee&®eb efvejer#eCe keÀjerle Demeleele.

iee³eer®eb Jeemeª, ceebpeje®eb efHeuet, ef®eceCeer®eer efHeueb efvejKetve Heenlee Heenlee cegueebvee DeeF&-Je[erue DeeefCe cegueb ³eeb®³eeleerue veeleb efomeleb.

meeJe&ef$ekeÀ mJeªHee®eb ns veeleb.

meeN³ee efvemeiee&uee J³eeHeCeejb Deved Deblejbie Yeªve ìekeÀCeejb.

DeeF&-Je[erue, ceele=lJe-efHele=lJe, Jeelmeu³e ³eeyeÎue vekeÀUle cegueb yejb®e efMekeÀle Demeleele.

SJe{b®e keÀMeeuee ! IejesIej Hees®euesu³ee DeYebie, DeesJ³ee, keÀLee, keÀefJelee ³eeb®³eeletve osKeeruens veeleb DeeefCe l³eeleuee iees[Jee meceepee®³ee meJe& mlejele Je DeeyeeueJe=×ebHe³e¥le efPejHelees. `®egkeÀueer³eecee³es yeeU ngª ngª Heens'' cnCetve legkeÀejececenejepe meeN³eeb®³ee®e keÀeUpeeuee nele Ieeueleele.``Meg× yeerpeeHeesìer HeÀUs jmeeU ieesceìer'' cnCetve %eevesÍJej ceeTueer ceele=lJe DeeefCe efHele=lJee®³eeveel³ee®eb veJeue - keÀewlegkeÀ yeeueceveeJej eEyeyeJeleele.

`Ìeej eEn[les DeekeÀeMeer ef®eÊe efle®es efHeueeHeeMeer'', `yeeU peelees otj osMee ceve iesueb Jes[eJetve''DeMee keÀefJeleeb®³ee DeesUeRveer ns veeleb efJeÐeeL³ee¥®³ee Ëo³eele Iej keÀªve jenleb.

jecee³eCe - ceneYeejleeleu³ee Deved HegjeCeeleu³ee iees<ìeRletve ÞeeJeCeyeeU, yeeUÞeerjece, yeeUke=À<Ce,Heuneo Je OegJeyeeUeeEo®eer J³eefkeÌleef®e$eb vekeÀUle Deepeer, Deepeesyee, DeeF&®³eeceeHe&Àle cegueeb®³ee ceveeJejþmeleele, l³eeJesUer kegÀþslejer KeesueJej DemHe<ìHeCes keÀe nesF&vee cegueebvee peeCeJeleb, keÀer ceneHeg©<e -ceneceeveJe osKeerue l³eeb®³ee DeeF&-Jeef[ueeb®eer yeeUb nesleer.


cegueeb®³ee mecem³ee mees[Jee³euee l³ee #es$eeleu³ee keÀe³e&keÀl³ee¥vee Lees[erHeÀej ceole Peeueer lej les HeÀej®eebieues nesF&ue.) meJe&meeceev³eHeCes ®ecelkeÀeefjkeÀ, jceCeer³e Deved keÀenermeb keÀeuHeefvekeÀ efJeÍJe cegueebveenJebnJebmeb®e Jeeìleb. uegìtHegìt®³ee ue{e³ee, ®eesj-efMeHeeF&, YeelegkeÀueer, efJeìer-oeb[t, ieesìîee, metj-Heejby³ee, Hell³eeb®es yebieues, JeeUt®es efkeÀuues eEkeÀJee yeeyeeape, ìs[er yeerDeme&®eb ns efJeÍJe Demeleb. l³eelekegÀCeer jepekegÀceej eEkeÀJee osJeotle yevetve peielees lej keÀOeer jepekeÀv³ee eEkeÀJee mee#eele Hejer !

`yeespe[', `kebÀìeUJeeC³ee' Deved `keÀìkeÀìer®³ee' JeemleJeele ³ee keÀeUele kegÀCeer HeÀejmeepeiele®e vemelees. keÀejCe KeN³ee yeeyeer yeeueceveemeeþer keÀþerCe Demeleele. l³eeuee HesueJeCeeN³eevemeleele6 HeCe nUtnUt He´l³eskeÀpeCe mJeHveme=<ìerletve mel³eme=<ìerle Gleª ueeielees. yeeueJee[er,MeeUe, efce$e-cewef$eCeer, efMe#ekeÀ-efMeef#ekeÀe Je ³eeb®³eeMeer efveieef[le Demeuesu³ee JeemleJee®eb efvejer#eCeDeeefCe ef®eefkeÀlmee ³eecegUs efJeJes®ekeÀ Je efJeÍues<ekeÀ yeg×er Jee{le peeles. Jee{l³ee yeg×eryejesyej®emJeHveveiejerle IesTve peeCeejs HebKe ieUtve He[leele !

efkeÀleerner keÀþesj Demeueb lejer JeemleJe DeHeefjne³e& Deens ³ee®eer peeCeerJe cevee®eer HekeÀ[IesT ueeieles. meenefpekeÀ®e keÀuHeves®³ee YejeN³ee Leebyeleele, lejerner ³ee ojc³eeve SkeÀerkeÀ[s lesjc³e peerJeve nJeb Demeleb, HeCe ogmejerkeÀ[s Jee{leer yeg×er `les DeJeemleJe Deens' cnCetve mJeerkeÀeje³eueele³eej nesle veener.

#eCeele De¢M³e keÀjCeejer Debieþer, G[Ceeje ieeefue®ee ns meejb nJeb Demeleb, HeCe l³ee®ebDeefmlelJe Deelee mebHele Deeuesueb Demeleb.

jceCeer³e peie veenermeb Peeu³eeveb DeeefCe JeemleJe peerJeveeleerue iees[er ®eeKee³euee veefceUeu³eeveb ³ee yeeueJe³eeleerue cegueb-cegueer nUtnUt DemJemLe nesT ueeieleele. ³eeefMeJee³e ³eeJe³eele iees<ìerletve JeCe&ve kesÀuesueer cetu³es Je J³eJenejele Dee{UCeeN³ee efJemebieleer Fl³eeoeRcegUsDeeuesueer ner efJecevemkeÀlee, ieeWOeU, DemJemLelee ns efJekeÀemeMeerueles®eb efveoMe&keÀ Deens.

nîee efJekeÀmeveMeerueles®³ee cegUeMeer Debleëm$eeJeer iebLeer (p³eeb®ee ñeeJe Lesì jkeÌleeleefcemeUlees DeMee iebLeer), peveveiebLeer (p³eeb®³eeceO³es Heg©<eele Hegbyeerpe DeeefCe efm$e³eebceO³es m$eeryeerpele³eej nesleele l³ee iebLeer), ceppeemebmLee (ceWot Je ceppeejppet F. ceppeeHesMeer Je ceppeeleblet®esmecetn) ³eeb®ee efJekeÀeme Demelees.

DebleñeeJeer iebLeeR®³ee, peveveiebLeer®³ee Je yeg×er®³ee efJekeÀemeecegUs ³ee DeJemLesletve keÀeueeblejevescegueb JeemleJelesle o[uesueb mel³e nUtnUt DeekeÀueve keÀªve IesC³ee®³ee HeefjefmLeleerle Je ceveëefmLeleerle³esT ueeieleele. l³eeb®³ee mJeleë®³ee cevee®eb Je yeenîe JeemleJee®eb DeekeÀueve nesC³ee®eer l³eeb®eer#ecelee nUtnUt Jee{t ueeieles.

HeCe ³ee mJeHveveiejerletve keÀþesj JeemleJeele Lesì He´JesMe nesle veener. mJeHveveiejer®eer peeieemJeHveeUt DeeoMe& Iesleele. SkeÀe-SkeÀe JesUer Jeerme peCeebvee ueesUJeCeeje vee³ekeÀ, megHejmìej,

³eeleueb keÀenerner peJeUHeeme vemeleb.

ceeveJeer meceepee®eb JewefMe<ìîe cnCepes Oeeefce&keÀ, veweflekeÀ DeefOe<þeve DeeefCe mebkesÀle. efJeMes<ecnCepes ns ceeveJeer mebkesÀle DeeefCe Dee®eej-efJe®eej, J³ekeÌleer DeeefCe meceepee®³ee keÀu³eeCeemeeþer yeveJeuesJe yeoueuesner peeleele. HeéC³eebceO³es Demeb keÀener®e Demele veener.

Flej HeéC³eebHećeeCes ceeCetme HeÀkeÌle peerJeMeem$eer³e¢<ìîee - Glke´Àeble Je HeefjHekeÌJe� (Biologi-

cally evolved & matured) nesle veener. lej HeéC³eebHećeeCes He´peveveMeerue DeeefCepeerJeMeem$eer³e¢<ìîee Glke´Àeble nesle Demeleevee®e mJeleë®ee DeeefCe Flejeb®ee meleke&Àlesves efJekeÀeme JeHeíeleer keÀje³euee DeefOekeÀeefOekeÀ `mJeleb$e' nesle peele Demelees ! meg©Jeeleeruee ns mJeeleb$³e megHleeJemLesleDemeleb. keÀeueeblejeves DeY³eemeeveb les HekeÀì nesT MekeÀleb. He³elveebveer les mece=×HeCes DeeefJe<ke=Àle nesT MekeÀleb.

mJeleë®eer MeejerefjkeÀ j®evee, l³ee iegbleeiegbleer®³ee j®evesle DebleYet&le Demeuesues megefve³ebef$ele keÀe³e&,l³eeletve efvecee&Ce nesCeeN³ee menpe YeeJevee, keÀuHevee, efJe®eej, peeCeerJee Deved He´%eeefJe<keÀej peeCetveIesC³ee®eb Je Heiele keÀjC³ee®eb meeceL³e& yeeueHeCeer megHleeJemLesle Demeleb. HeefjÞece, efJe®eej, eE®eleve, efvejer#eCe³eeÜejs ns meeceL³e& Jee{leb. ³eeuee®e meebmke=ÀeflekeÀ, ceeveefmekeÀ Je meeceeefpekeÀ efJekeÀeme Demebner cnCelee ³esF&ue.

meejer mepeerJe me=ef<ì DeeefCe efle®³eeMeer Demeuesueb ceeveJee®eb veeleb, l³eeletve mHebefole nesCeejbpeerJevemebieerle GHeYeesiee³euee, DeMee leNnsveb meceLe& DemeCeb cnCepes efvemeiee&®³ee efve³eb$eCeeletve efceUeuesuebmJeeleb$³e®e Deens.

HeéC³eebHećeeCes kesÀJeU Jee{le peeCeb' ceeveJee®³ee veMeeryeer vemeleb ! l³eecegUs mJewje®eejele keÀOeerkeÀOeer Devegm³etle Demeuesueb HeéC³ee®eb DevegkeÀjCe cnCepes mleleë®³ee mJeeleb$³eeJej mJeleë®e kegÀNne[®eeueJeC³eemeejKeb Deens.

ceeCetme DeeHeueb peerJeve ke=ÀleeLe& yeveJet MekeÀlees ! l³eeuee ns mJeeleb$³e Deens.

HeéCeer efvemeie&efve³eceebceO³es cejsHe³e¥le ye× Demelees ! l³eeuee Jejerue mJeeleb$³e veener.

cegueebveer ueQefiekeÀles®³ee meboYee&le HeéCeer Je ceeveJeeleuee ne HeÀjkeÀ ue#eele þsJee³euee nJee.peieeleu³ee Heg<keÀUMee meceepeele ne HeÀjkeÀ efJemejuee peele Demetve l³ee meceepeeb®eb DeefmlelJe l³eecegUsOeeskeÌ³eele Deeueb Deens.

F&) yeeueHeCeeleueb mJeHveeUt efJeÍJe Je ueQefiekeÀles®³ee JeemleJeekeÀ[s Jeeì®eeue ëceevemeMeem$eer³e efvejer#eCe ë

ye[ye[ieerleeletve yeensj Deeu³eeveblej iees<ìer SskeÀCeb, KesU KesUCeb DeeefCe FmeeHeveerleer,kegÀceej, ìePe&ve, ®eeboesyee, Fbêpeeue keÀe@efcekeÌme, Dee®eea DeMee efJeefJeOe HegmlekeÀele cegueb-cegueer jceleele.(DeLee&le ³ee efkeÀceeve megKemeesF&vee Jebef®ele Demeuesueer keÀesìîeJeOeer ceguesner DeeHeu³ee osMeele DeensleJe l³eeb®ee efJekeÀeme Deieoer®e JesieUîee ceeiee&ves neslees ner yeeye JesieUer. nîee HegmlekeÀebcegUs DeMee


Jeeielee ³esleb. cegueebveerner ³ee keÀeUele mJeleëuee mecepetve I³ee³euee meg©Jeele keÀje³e®eer Demeles.JeemleJe peiee®es ojJeepes GIe[e³e®eer JesU Deeuesueer Deens ns ³ee Je³eeleu³ee cegueebvee keÀUe³euee/keÀUJee³euee nJeb. (ueQefiekeÀles®eb %eeve ne l³ee®ee SkeÀ Yeeie Deens ) ner meeblJevee, nsDeeÍJeemeve l³eebvee efceUe³euee/Ðee³euee nJeb.

ùeneveHeCe osiee osJee' cnCeCeeN³ee Heéw{ebveer JeemleJeles®ee OemekeÀe Iesleuesuee Demeu³eevebles l³eebvee ner meeblJevee Heg<keÀUoe osT MekeÀle veenerle. Deepe DeeHeu³ee meceepeele SkeÀeyeepetuee ùeneveHeCe osiee osJee' cnCeCeejs Je Yeeye[îee ceveesjep³eele JeeJejCeejs DeeefCe cegueebveeþsJet HeenCeejs Deensle, lemes®e ogmeN³ee yeepetuee yeeuekeÀebvee je<ìê®es DeeOeejmlebYeb yeveJee³eueeGleeJeerU Peeuesues eEkeÀJee DeJeemleJe `JeemleJeles®ee' O³eeme IesCeejs DeeefCe ³ee meeN³ee®eb DeesPebcegueeb®³ee [eskeÌ³eeJej ìeketÀ HeenCeejsner Deensle.

HeCe KeN³eeKegN³ee peerJeveele mebIe<e&, mHeOee& Je jmmeerKes®e Demeueer lejer keÀle&yeieejer®eeDeeveboner Deens. Hesce DeeefCe meceeOeevener Deens. ueQefiekeÀ megKee®eer le=Hleer DeeefCe yeewef×keÀmeeceL³ee&®eer DevegYetleerner Deens ³ee®eer peeCeerJe cegueebvee Jne³euee nJeer.

mJeHveeUt DeeoMe& DeeefCe JeemleJelee ³eeb®³eeleu³ee jmmeerKes®eerle Dees{eleeCe nesTveHeg<keÀUoe cegueb SkeÀuekeÀeW[er yeveleele. JeemleJelesHeemetve otj jenC³ee®ee l³eeb®³ee Deblece&veevebkesÀuesuee ne DeeCeKeer SkeÀ He´³elve Demelees; HeCe DeeF&-Jeef[ueebvee ner DeJemLee keÀUle veener.efMeJee³e HetJe&mebmkeÀej, meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ o[HeCe ³eecegUs Heg<keÀUoe l³eeb®eer Heéfleefke´À³eeJesieUer®e Demeles. cegueebyejesyej®eer JeeieCetkeÀ, keÀOeer oyeeJe lej keÀOeer ogue&#e keÀjCeejer Demeles.keÀOeer HeeUle þsJeCeejer lej keÀOeer GHeosMe osCeejer Demeles. keÀOeer keÀeUpeer®eb DeesPeb lej keÀOeerYeefJe<³eeleu³ee De[®eCeeR®ee yeeT ueeoCeejer Demeles.

l³eecegUs cegueebvee megKeeveb peiee³e®eer ®eesjer nesles. mJeHveveiejer ieceJeu³eeveblej Deeleeefveoeve mJeHveeUt peieele eEkeÀJee mJeleë®³ee®e YeeJeefJeÍJeele lejer jenJeb DeMeer Deblece&vee®eer Dees{l³eebvee Demeles; HeCe les yengleebMeer MekeÌ³e nesle veener. keÀener DeHeJeeoelcekeÀ HeeuekeÀ®e DeeHeu³eecegueebvee mecepetve Gcepetve JeemleJeele ³ee³euee ceole keÀjleele HeCe ueQefiekeÀles®³ee yeeyeleerle lesosKeerue keÀce&þ jenleele.

meenefpekeÀ®e ³ee ojc³eeve cegueebvee meceJe³emkeÀ cegueb (Peers) DeefOekeÀeefOekeÀ nJesnJesmesnesleele. l³eeb®es DevegYeJe Jee{l³ee Je³eeleu³ee cegueebvee cevemJeer peieC³eeleueer ceewpe DeeefCeJeemleJeles®eer DeesUKe oesvnerner osleele. l³eeb®³eeceeHe&Àle JeemleJe megboj Deens, ns nUtnUt keÀUe³eueeueeieleb. l³ee®³eeHeemetve otj, mJeleë®³ee efJeÍJeele SkeÀuekeÀeW[sHeCeeveb peiee³e®eer iejpe veenerMeerJne³euee ueeieles.

efnje@F&ve DeMee Heéfme×er®³ee Peesleele ³esCeeN³ee J³ekeÌleer peJeU®³ee Jeeìt ueeieleele. keÀOeer SKeeoeSsefleneefmekeÀ Heg©<e lej keÀOeer SKeeoe meble-cenelcee, keÀOeer SKeeoe veslee lej keÀOeer Hee@Heiee³ekeÀ, keÀOeer SKeeoe efkeÀkesÀìJeerj lej keÀOeer yee@keÌmej, keÀOeer De@Leuesì lej keÀOeer DeveejkeÀueer-meueerce eEkeÀJee cemleeveer-yeepeerjeJe peJeU®es Jeeìt ueeieleele. eEkeÀyengvee mJeleë®³ee vekeÀUlemJeleë®e ³eeHewkeÀer keÀenerlejer Demeu³ee®eb eEkeÀJee yeveC³ee®eb mJeHve cegueb-cegueer Heent ueeieleele.

Lees[keÌ³eele mJeHveveiejerletve Keeueer Gleªve mJeHveeUt DeeoMee&®³ee peieele cegueb JeeJeªueeieleele. ³ee YeeJeefJeÍJeele KetHe Hesce, KetHe GoeÊelee, Meew³e&, Oew³e&, l³eeie ³eeb®eerner ieoeaDemeles. yeeuekeÀLeebleerue Je=#eebHećeeCes JeemleJeeleues Je=#e ieele vemeues lejer ceveeleu³ee DeeoMee¥®esJe=#e ieieveeuee efYe[uesues Demeleele. les mej keÀje³e®eer KegceKegceer Demeles. ketÀj HeefjefmLeleer®³eeye[i³eeKeeueer pej yeeueHeCe ®eWieªve, keÀjHetve iesueb veener lej DeMee Je³eele Heg<keÀU YeeJe-YeeJeveeb®³ee efJeefJeOe leNne Dee{Uleele. efJeefJeOe íbo, uenjer Je O³es³eJeeoerHeCeener Dee{Ulees.

DeMee leNnsveb mJeHveveiejer, mJeHveeUt DeeoMe&, JeemleJeles®ee Del³euHe Heefj®e³e DeMeeSkeÀ SkeÀ ìHH³eeveb yeeuekebÀ JeemleJeleskeÀ[s mejkeÀle Demeleele; HeCe ³ee efJeÍJee®³ee meerceejs<eeHeÀej®e Hegmeì Demeleele. ³ee Je³eeuee Je HeefjefmLeleeruee Devegmeªve l³eeb®ee cegkeÌkeÀece DeeleekegÀþsner SkeÀe efJeÍJeele efmLej vemeu³eecegUs yeeuekebÀ Depetve DemJemLe®e Demeleele.

³ee Je³eele Heg<keÀUoe ceesþîee YeeJeb[ebyeÎue, les JeemleJelesle jceu³eeveb celmej Jeeìlees.lej ueneve YeeJeb[b mJeHveme=<ìerle jceleb cnCetve l³ee®³eeyeÎuener nsJee Jeeìlees.

HeCe ³ee®eb keÀejCe DeeefCe efvejekeÀjCe oesvner mecepetve Iesleueer lej meJe& keÀener megjefUlenesT MekeÀleb.

JeemleJe peerJeveeleueb mJeeleb$³e Deved mJeHveeleueb megKe Devegke´Àces l³ee oesIee YeeJeb[ebveenerefceUleb; HeCe Deeþone Je<ee¥®³ee, Depetve HetCe& Jee{ ve Peeuesu³ee cegueebvee cee$e veener. cnCetveDemJemLelee, celmej, nsJee Demeb meejb®e ³ee Je³eele Dee{Uleb. HeeuekeÀebveer ner ceeveefmekeÀleemecepetve I³ee³euee nJeer. ³ee ojc³eeve DeeoMe& Je JeemleJeeceO³es GodYeJeCeeN³ee mebIe<ee&letve nUtnUtkeÀUle- vekeÀUle mJeleëuee DeesUKeC³ee®ee Deved mJeleë®eb JewefMe<ìîeHetCe& DeefmlelJe efme×keÀjC³ee®ee (mesuHeÀ De@meMe&veöSelf Assertion) He´³elve cegueb keÀª ueeieuesueer Dee{Uleele.³ee ceeveefmekeÀles®³ee cegUeMeerner ceWot Je DebleñeeJeer iebLeerleueer Jee{ nesle Demeu³eecegUs yeveCeejsDebleñeeJe Demeleele ! DebleñeeJeecegUs®e, ³ee ojc³eeve mJeHveerue DeMee ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&CeeueevekeÀUle meg©Jeele Peeuesueer Demeles. SkeÀceskeÀebefJe<e³eer®eer Dees{ efJekeÀefmele nesle Demeles. efkeÀMeesjJe³eeleueer ner cew$eer, ner Dees{, DeveskeÀeveskeÀ keÀLee-keÀeobyeN³eeb®eb, HescekeÀeJ³eeb®eb cetU met$eDemeuesueb DeeHeu³eeuee Dee{Usue. ns meejb O³eeveele Iesleueb lej Dee³eg<³ee®³ee ³ee OegboceOegjDeeefCe nUJ³ee ceeveefmekeÀles®³ee keÀeUele meËo³elesveb, ®eeleg³ee&veb DeeefCe Kegyeerveb l³eeb®³eeMeer


S) JeemleJee®eer ogmejer yeepet ëJej GuuesKe kesÀuesu³ee peerJeveeleerue efJeefJeOe yeeyeer, J³ekeÌleer Fl³eeoeRMeer Demeuesuee cegueeb®ee

mebyebOe, l³eeJejerue l³eeb®ee MeejerefjkeÀ ö DeeefLe&keÀ ö ceeveefmekeÀ ö Heéflemeeo, l³eeceeies cenÊJeHetCe&jerleerves keÀejCeerYetle Demeuesueer, efJekeÀefmele nesCeejer ueQefiekeÀles®eer ³eb$eCee, ner JeemleJee®eer ogmejer yeepetDeens. ner yeepet mecepeu³eeefMeJee³e JeemleJeles®eb Hegjsmeb Yeeve ³esle veener.

Kejb cnCepes DeeF&-Je[erue, Heleer-Helveer, YeeT-yenerCe, Je[erue-cegueieer, cegueiee-DeeF&,meemeje-metve, oerj-YeeJepe³e, efMe#ekeÀ-efJeÐeeefLe&veer, efJeÐeeLeea-efMeef#ekeÀe DeMeer efJeefJeOe veeleer ³eekeÀeUele cegueebmeceesj Demeleele. keÀUle-vekeÀUle efJeefJeOe He´mebieer cegueb mJeleë®eer ³eeleueer YetefcekeÀe HeejHee[le Demeleele. FlejebMeer mJeleë®eer leguevee keÀjerle Demeleele DeeefCe l³ee®eyejesyej ³ee meeN³eebveeísoCeejb SkeÀ jc³e DemHe<ì veelebner l³eeb®³ee ceveele IeesUle jenle Deved DeeHeCe l³eeleueerner mJeleë®eerYetefcekeÀe mecepetve I³ee³euee Je leer Heej Hee[e³euee leer He´Je=Êe nesle Demeleele. eEkeÀyengvee ner YetefcekeÀeHeej Hee[e³euee keÀenerMeer GleeJeerU®e nesle Demeleele. ns veeleb cnCepes®e m$eer-Heg©<eeb®eb veeleb. efce$e-cewef$eCe eEkeÀJee efHe´³ekeÀj-efHe´³eleces®eb veeleb. ceveele mJeHveeUt Hesce HegÀueJeCeejb ns veeleb Deelee veerìmecepee³euee nJeb Demeleb.

efmevescee, veeìkebÀ, keÀLee, keÀeobyeN³ee, otjoMe&ve ceeefuekeÀe F. efJeefJeOe ceeO³eceebÜejs nsveeleb®e HeécegK³eeves cegueebmeceesj ³esle jenleb; HeCe l³ee®eb DeekeÀueve cee$e l³eebvee nesle veener.

m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&Ce ner DeMee leNnsves Heg<keÀUoe cevee®ee keÀypee IesCeejer yeeye nesles !

JeemleJee®³ee nîee oesvner yeepet veerì keÀUu³ee lej Mejerjefke´À³eeMeem$eer³e Jee{ercegUs m$eereEkeÀJee Heg©<e cnCetve mJeleë®eer YetefcekeÀe Heej Hee[C³eemeeþer peyejomle Dees{erves le³eej nesleDemeuesu³ee cegueebceO³es meceleesue efJekeÀeme neslees.

Dev³eLee, cegueecegueeRvee pej ³ee ojc³eeve nesCeejs Mejerjeleerue efJeefJeOe yeoue Je efvecee&CenesCeejs DeekeÀ<e&Ce ner vewmeefie&keÀ yeeye Deens ns ceenerle®e vemesue, lej Jejerue yeoueebcegUs ceveelev³etveieb[ le³eej nesT MekeÀlees. keÀOeer keÀOeer lej kegÀCee kegÀCeeuee mJeleë íesìs Deved veepegkeÀefomele veener ³ee®eer Keble Jeeìles. Heg<keÀUoe HeéfleeEueieer J³ekeÌleeRyeÎue®eb DeekeÀ<e&Ce ueHeJetveþsJeC³ee®ee He´³elvener kesÀuee peelees. keÀeneRvee efJeveekeÀejCe Demeb DeekeÀ<e&Ce JeeìCeb ne DeHejeOeJeeìt ueeielees.

Mejerjele Ie[le peeCeeN³ee yeoueebyeÎue JeemleJe Je Meem$eer³e %eeve vemeu³eeves ceguee-cegueeRvee DeeHeCe efJeke=Àle Deenesle keÀer keÀe³e Demebner Jeeìt MekeÀleb.

meceJe³emkeÀebMeerner ³ee yeeyeleerle ceeskeÀUsHeCee, GIe[HeCee HeÀej keÀceer HeceeCeele Dee{Ulees.³eecegUs pes yeoue Ie[leensle ns FlejebHes#ee JesieUs®e Deensle Demeb Jeeìt MekeÀleb. ³eecegUs

G) meceJe³emkeÀ cegueeb®eb peie ëmeceJe³emkeÀebHećeeCes®e HeeuekeÀ DeeefCe cegueebceO³es ceeskeÀUe mebJeeo nJee. SkeÀ ue#eele

I³ee³euee nJeb, keÀer meceJe³emkeÀebHećeeCes®e HeeuekeÀner cenÊJee®es Demeleele. peieeleues keÀìt DevegYeJeDeeHeu³ee cegueebvee ³esT ve³es, leer meJe&$e ³eMemJeer JneJeerle Demeb HeeuekeÀebvee Jeeìleb Demeleb.l³eecegUs l³eeb®eer JeeieCetkeÀ yeN³ee®eoe pee®ekeÀ yeveuesueer Demeles SJe{b®e. efMeJee³e keÀOeer keÀOeerl³eeb®ee ogKeeJeuesuee Denbieb[ cegueeb®³ee ³eMeeveb ®eg®ekeÀejC³ee®eer YeeJeveener HeeuekeÀeb®³ee ceveeleDemeles. vekeÀUle cegueebveer ³eMemJeer JneJeb ³eemeeþer l³eebvee Jesþeruee Oeju³eemeejKeb®e HeeuekeÀkeÀjleele. DeLee&le ns iewj Demeueb lejer iegvne veJns.

³ee ojc³eeve HeeuekeÀeb®es DevegYeJe O³eeveele Iesleues, HeCe l³eeb®ee yeeT cee$e keÀª efoueeveener lej les HeÀej®e GHe³eesieer þjsue.

HeeuekeÀ DeeefCe meceJe³emkeÀ ³ee oesIeebveener cegueebveer ³eesi³e cenÊJe ÐeeJeb. keÀejCemeceJe³emkeÀebkeÀ[tve Hegjsmeb Je Hel³e#e ceeie&oMe&ve efceUt MekeÀle veener. keÀejCe cegUele l³eeb®ebner DevegYeJe-efJeÍJe ueneve Demeleb; Hejbleg meejK³ee®e HeefjefmLeleerle JeeJejle Demeu³eeves l³eeb®es DevegYeJe, mJeleë®³eeDevegYeJeebMeer He[leeUtve cee$e Heenlee ³esleele.

meceJe³emkeÀeb®³ee SkeÀceskeÀebefJe<e³eer®³ee YeeJevee, MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀ JewefMe<ìîeb, ueQefiekeÀefJekeÀeme ³eeb®eer JeemleJe keÀuHeveener ³eeJesUer cegueebvee ³esT MekeÀles. HeCe ³ee ojc³eeve YeeJegkeÀlescegUsHeeuekeÀeb®es DevegYeJe eEkeÀJee meceJe³emkeÀeb®es DevegYeJe ³eebveer yenketÀve ve peeC³ee®eer keÀeUpeer cee$eI³ee³euee nJeer. Keyejoej jne³euee nJeb. mJeleëuee meebYeeUe³euee nJeb. cevee®ee leesue meebYeeUe³eueenJee. keÀejCe Heg<keÀUoe ³ee®e Je³eele IeeCesj[îee meJe³eer DeeefCe J³emeveb ueeiet MekeÀleele.

T) megboj JeemleJee®ee ceeie& ö SkeÀ yeepet ëmeceJe³emkeÀ DeeefCe HeeuekeÀ ³eeb®³ee menkeÀe³ee&veb Deved menYeeieeveb ö

efJeefJeOe He´keÀej®es íbo Goe. mebieerle, ve=l³e, HegÀìyee@ue, keÀye·er, Kees-Kees, ye@[eEceìve,keÀmejleermeejKes KesU peesHeemee³euee nJesle. meceepemesJee, efvemeie&³ee$ee, efie³ee&jesnCe, He³e&ìve,DeekeÀeMeoMe&ve F. ceeiee¥veer peiee®ee Hemeeje peeCetve I³ee³euee nJee. keÀejKeeves, Mesleer, jsuJes,FefmHeleUs, jsef[Dees mìsMeve, ìer.Jner. mìsMeve, mìgef[Deesped, ceb$eeue³e, Heesefueme mìsMeve, keÀesì&,keÀ®esN³ee, yeBkeÀe, ìHeeueIej Fl³eeoeRmeejKes efvel³ee®³ee peerJevee®es Hewuet Heene³euee nJesle.

SJe{b®e keÀe³e one-DekeÀje Je<ee¥®³ee ceguee-cegueeRveer SKeeoe leeme, DebMeJesU keÀece keÀªveHewmes efceUJee³eueener njkeÀle veener. keÀejCe ³eeletve peerJevee®ee DevegYeJe Je Deevebo efÜiegefCele nesTMekeÀlees DeeefCe JeemleJe peerJevee®eb SkeÀ oeuevener Heenlee ³esleb. JeemleJee®eer SkeÀ yeepet HeentvemJeHveeUt DeeoMee¥vee JemlegefmLeleer®ee YekeÌkeÀce Hee³ee ³esT MekeÀlees. peerJevee®eer meg©Jeele jmejMeerleHeCeskeÀjlee ³esles.


Heleer-Helveer Deved SkeÀ eEkeÀJee oesve cegueb DeMee ef$ekeÀesCeer-®eewkeÀesveer kegÀìgbyeecegUs efvemeie&leë®eDeepe®eer ceO³eceJeieea³e cegueb ueneveHeCeer®e mebHekeÀe&le ³esCeeN³ee Je mebmkeÀej keÀjCeeN³ee HeefjefmLeleerueecegkeÀleele. Goe. keÀekeÀe-keÀeketÀ, ceecee-ceeceer, YeeT-YeeJepe³e, yeefnCeer, cesJnCes, oerj, Jevmeb³ee veel³eebvee Je l³eeb®³ee HeÝeeJeeuee Jee{l³ee Je³eeleueer cegueb cegkeÀleele.

Deepe®³ee keÀeUele SkebÀoj®e cegueb SkeÀìer He[leele Deved l³eecegUs meceJe³emkeÀeb®eerl³eebvee peemle iejpe efvecee&Ce nesles. l³eecegUs meceJe³emkeÀeb®eer cew$eer efnlee®eer þjles.

HeCe Deieesoj®e cnìu³eeHećeeCes ner cew$eer mJeleë®³ee peyeeyeoeN³ee, meeceeefpekeÀ meboYe&DeeefCe mJeleë®es Je meeefVeO³eeleerue Flejeb®es efnlemebyebOe ue#eele þsJetve peyeeyeoejerves DeeefCemeeJeOeHeCes kesÀuesueer DemeeJeer. osKejsKeer®eer ³eemeeþer iejpe Deens. HeCe...

³ee cew$eer®³ee Deieesoj, mJeleëleerue MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀ ueQefiekeÀ Heéfke´À³eeb®eb meKeesue %eevePeeueb lej Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ¢<ìîee Deefve<ì He´mebie Je ogëKe ìeUC³eemeeþer Del³eble GHe³egkeÌleþjsue. cnCetve ueQefiekeÀ JeemleJee®eb %eeve efceUJeC³ee®ee ogmeje ceeie& He´Lece ®eesKeeUe³euee nJee !HegmlekeÀe®ee Heg{erue meeje Yeeie ³ee ogmeN³ee ceeiee&meeþer®e Ke®eea Ieeleuee Deens.

o o o

DeveskeÀoe Ye³eieb[ osKeerue le³eej nesT MekeÀlees.

mJeleë®³ee ceveele efvecee&Ce Peeuesueer Dees{ leMeer®e oyetve jeefnueer keÀer DemJemLelee ³esles.cegueiee DeeefCe cegueieer ³eeb®³eele GIe[ ueQefiekeÀ mebyebOe þsJeues peeC³ee®eer DeeHeu³eekeÀ[s cegYeevemeu³eeves HeéfleeEueieer J³eefkeÌleyeÎue®eer Dees{ Je meeceeefpekeÀ yebOeveb ³eeceO³es cegueb-cegueer iegoceªueeieleele. ner ceveeleerue Dees{ Je efpe%eemee Meem$eer³e YetefcekesÀletve mecepetve Ðee³euee nJeer.

Ss) Jee{l³ee Je³eele keÀe³e meebYeeUeJeb ? ëkegÀCeer keÀe³e keÀjeJeb ne p³ee®ee l³ee®ee Jew³eefkeÌlekeÀ He´Mve Deens ns Kejb; Hejbleg

efnlee®³ee ¢<ìerves SkeÀ yeeye ue#eele þsJeCeb ®eebieuebö Jee{l³ee Je³eele ueQefiekeÀles®eb JeemleJepeeCetve IesC³eemeeþer keÀOeerner m$eer-Heg©<eebyeÎue, l³eeb®³eeleerue Keepeieer, Jew³eefkeÌlekeÀ mebyebOeeyeÎueDeMeem$eer³eHeCes Je yespeyeeyeoejerves efueefnuesues keÀener Jee®eu³eeme eEkeÀJee SskeÀu³eeme l³eeJejDebOeefJeÍJeeme ìeketÀ ve³es. l³eeves YeejeJetve peeT ve³es. m$eer-Heg©<eeleerue MeejerefjkeÀ mebyebOeebyeÎueceeveefmekeÀ, DeeefLe&keÀ, meeceeefpekeÀ Je Deejesi³eeefo meboYe& ìeketÀve pes efueefnuesueb Demeleb lesDeO³e&mel³e®e Demeleb. keÀener JesUe efJeHe³ee&mle Demeleb. l³eecegUs Demeb efueKeeCe SKeeosJesUsmeleLeekeÀefLele `lep%eebveer' efueefnuesueb Demeueb lejerosKeerue les Jee®etve MeneefveMee keÀjeJeer. DeebOeUsHeCeevesmJeerkeÀeª ve³es. SjJeer l³eeletve ³eesi³e ceeie&oMe&ve efceUt MekeÀle veener.

J³eeefleefjkeÌle keÀener JesUe veeìkeÀ, efmevescee, HegmlekeÀeletve veivelee Dee{Ules. m$eer-Heg©<eosne®es HeóMe&ve ceeb[C³ee®eer Je=Êeer neefvekeÀejkeÀ Demeles. keÀejCe DeMee HeóMe&veecegUs m$eer-Heg©<emebyebOeeleerue peyeeyeoej Je lejue ceeCegmekeÀer DeJnsjueer peeles. m$eer-Heg©<e mebyebOeeb®eb efJeke=ÀleerkeÀjCekesÀueb peeleb. l³eebvee veer®e HeeleUerJej vesueb peeleb. DeMee HeeleUeruee peeC³ee®es HeefjCeece Jew³eefkeÌlekeÀDeeefCe meeceeefpekeÀ efnleeceO³es efJe<e keÀeueJet MekeÀleele.

HeCe ceie ueQefiekeÀles®eb JeemleJe veerì mecepetve I³ee³e®ee ³eesi³e Je meesHee ceeie& keÀesCelee ?ueQefiekeÀles®es JeemleJe mecepeeJetve IesC³ee®es Je efle®ee megKeo He´l³e³e IesC³ee®es oesve ceeie& Deensle.Heefnuee ceeie& mJeleë®ee keÀeW[ceeje keÀceer keÀjCeeje Je ueQefiekeÀles®ee megKeo He´l³e³e DeeCetve osCeejeDeens. lees cnCepes meJe&mebceleerves kesÀuesueer HeefleeEueieer meceJe³emkeÀeb®eer cew$eer. ogmeje ceeie& DeelceefJeéeemeJee{JeCeeje Je iewjmecepe keÀceer keÀjCeeje. lees cnCepes %eeve mebHeeovee®ee. meceJe³emkeÀeb®eer cew$eerHeeuekeÀeb®³ee mebceleerves Je ceoleerves DeeefCe osKejsKeerKeeueer nesCeb Del³eble F<ì nes³e. Gieer®eefmevescee-veeìkeÀeb®e DevegkeÀjCe keÀªve ®eesªve keÀener keÀjC³ee®ee He´³elve Deefpeyeele keÀª ve³es.

keÀejCe meJe&mebcele cew$eerle®e YeeJeefvekeÀ¢<ìîee Je J³eeJeneefjkeÀ¢<ìîee megjef#elelee Demeles.HeeuekeÀebveer DeMee cew$eeruee Heéslmeenve Je ceole osleevee KeUKeU eEkeÀJee $eeiee keÀª ve³es.keÀejCe ne®e vewmeefie&keÀ menpeYeeJevee Je meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer®eer meebie[ IeeueC³ee®ee SkeÀGÊece ceeie& Deens.


m$eer

1) jbiemet$eer³e JewefMe<ìîes

jbiemet$eer³e JewefMe<ìîes m$eeryeerpe JeHegbyeerpee®³ee meb³eesieeJesUer þjleele.m$eer ³egicevepeeceO³es ®eJJes®eeUermemeJe&meeceev³e iegCemebyebOeer jbiemeg$es(autosomes) DeeefCe oesvnerSkeÌme eEueiemeg$es (sex cromo-

somes) Demeleele.

2) peveveie´bLeer³e JewefMe<ìîes

oesve SkeÌme ³ee jbiemet$eecegUs eE[yeiebLeer(ovary) le³eej nesles.

eE[yeie´bLeer (ovary) m$eer ieYe& 9DeeþJe[îeeb®ee Demeleevee le³eejnesleele.

m$eer ieYee&leerue ef[byeiebLeer (ovary)

nîee peveveie´bLeer®es keÀe³e& ë m$eeryeerpeeb®eer efveefce&leer DeeefCe Fmìêspesvmenîee DebleëñeeJee®eer efveefce&leer.

3) peveveWefê³eeb®eer JewefMe<ìîes

peveveWefê³eeb®eer mebj®evee De@[espesvme ³ee

Heg©<e

Heg©<e ³egicevepeele ®eJJes®eeUerme meJe&meeceev³eiegCemebyebOeer jbiemet$es (autosomes) DeeefCeSkeÀ SkeÌme Je SkeÀ Jee³e jbiemet$e DeMeer oesveeEueiemet$es (sex chromo-somes)

Demeleele.

H -- Y ³ee DeBefìpevescegUs HegbyeerpeiebLeer le³eejnesles.

Hegbyeerpeie´bLeer (testis) Heg©<eieYe& 7 les 8DeeþJe[îeeb®ee Demeleevee le³eej nesleele.

Heg©<e ieYee&leerue HegbyeerpeiebLeer (testis) ³eepeveveiebLeer®es keÀe³e&ë Hegbyeerpeeb®eer efveefce&leerDeeefCe ìsmìesmìsje@ve Je Flej DeB[espesvme nîeeDebleñeeJeeb®eer efveefce&leer.

ìsmìesmìsje@ve DeeefCe Flej DeB[êspesvme®³ee

eEueieYesoe®ee leHeMeerue

m$eer DeeefCe Heg©<e ³eeb®³ee mebYeesiee®³ee JesUer Heg©<ee®³ee eEueiee®ee m$eer®³ee ³eesveerceO³es He´JesMenesTve Hegbyeerpes m$eer®³ee Mejerjeleerue peveveWefê³eele peeleele Je efleLes m$eer®³ee Mejerjele le³eej Peeuesu³eem$eeryeerpeeMeer SkeÀe Hegbyeerpee®ee meb³eesie neslees.

m$eeryeerpe (22 Flej Je 1 SkeÌme eEueiemet$e) ³eeb®³eeyejesyej (22 Flej, Je 1 SkeÌme eEueiemet$e)Demeuesues Hegbyeerpe eEkeÀJee (22 Flej Je 1 Jee³e eEueiemet$e) Demeuesues Hegbyeerpe ³eeb®³eeceO³es ne meb³eesie neslees.

meenefpekeÀ®e ³ee meb³eesieeletve 44 Flej Je oesve SkeÌme eEueiemet$e Demeuesuee (m$eereEueieer)eEkeÀJee 44 Flej Je SkeÀ SkeÌme Deved SkeÀ Jee³e eEueiemet$e Demeuesuee (HegeEuueieer) ³egicevepe (Zy-

gote) le³eej neslees.

eEueieYesoe®eer ªHejsKee

meJe&meeceev³eHeCes m$eer-Heg©<e eEkeÀJee vej-ceeoer ³ee peerJeme=<ìerleerue Yesoebvee eEueieYeso cnCeleele.ns Yeso kesÀJeU MeejerefjkeÀ vemeleele. les ceeveefmekeÀner Demeleele. l³ee®eHećeeCes Dee®eejeleeruener Demeleele.peerJeMeem$eer³e Glke´Àebleer®³ee Heéfke´À³esceO³es ueQefiekeÀ He=LekeÀlee (Sexual Dimorphism) nUtnUtIe[le iesueer. lejerner m$eer-Heg©<eebceO³es ueQiekeÀles®³ee ¢<ìerveb keÀener meceeve iegCeOece& Demeleele.

ueQefiekeÀ He=LekeÀles®eer Hee®e Debies Demeleele.� jbiemet$eer³e ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Chromosomal Sex)�

� peveveiebLeer³e ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Gonadal Sex)

� peveveWefê³eeJeuebyeer ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Genital Sex)

� og³ece ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Secondary Sexual Characteristics) DeeefCe� ceeveefmekeÀ ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Psychological Sex)

m$eeryeerpe (DeesJnce -Ovum) ner SkeÀ Keeme HesMeer Demeles. efle®³eeceO³es yeeJeerme meJe&meeceev³eiegCe Ie[Jetve DeeCeCeejer DeeefCe SkeÀ `SkeÌme' nîee He´keÀej®es ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe þjJeCeejs jbiemet$eDemeles. ner HesMeer m$eer®³ee Mejerjeleerue eE[yeiebLeer (DeesJnjer - Ovary) veeJee®³ee peveveiebLeerceO³esle³eej nesles.

Hegbyeerpe nerosKeerue SkeÀ Keeme HesMeer®e Demetve leer Heg©<ee®³ee Mejerjeleerue HegbyeerpeiebLeerceO³es le³eejnesles. Hegbyeerpes Heg<keÀU Demetve efvecc³ee Hegbyeerpeele yeeJeerme meJe&meeceev³e iegCemeg$es Je SkeÀ SkeÌme' He´keÀej®esueQefiekeÀ JewefMe<ìîe þjJeCeejs jbiemet$e Je þjuesu³ee efvecc³ee Hegbyeerpeele meJe&meeceev³e iegCemet$es DeeefCe SkeÀ`Jee³e' He´keÀej®es ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe þjJeCeejs jbiemet$e Demeles.

� jbiemet$es, peveveiebLeer Fl³eeoeRyeÎue DeefOekeÀ ceeefnleer, mHe<ìerkeÀjCe Je Deeke=Àl³ee ³ee JeHeg{erue He´keÀjCeebceO³es Deeu³ee Deensle.


veener.mleveeies Je mleveeie ceb[U Deieoer ueneve. Hel³e#emleve veenerle.DeeJeepe Ieesieje (Low Pitch) (Hoarse

eEkeÀJee Bass)

efvelebye ueneve - ®ejyeer®³ee DeYeeJeeves.

mvee³eg Je DeefmLemebmLeeb®eer Jee{ peemle. HeefjCeeceerefm$e³eebHes#ee efHeUoej Je Gb®e.

jekeÀì Heg©<eer yeebOeeHesuJnerme ns ne[ Gb®e Je DeefOekeÀ efvecegUles.yeWyeerHeemetve efMeMveeHe³e¥le kesÀme.

íeleer Je íeleer®es mvee³et Jee{u³eeves íeleer ©bo.

Keebos ©bo Yejoej.

Heg©<eebceO³es m$eeryeÎue DeekeÀ<e&Ce.

mJeYeeJe, JeeieCes, yeesueCes Deeke´ÀcekeÀ, jekeÀìeEkeÀJee OemecegmeUs.®eeueCes, neJeYeeJe, neue®eeueer legueveelcekeÀ-¢<ìîee Deesye[Oeesye[.

Dee) Je#emLeUs ceesþer.mleveeies, mleveeie´, ceb[U Jemleve ceesþs.

F) DeeJeepe efkeÀCeefkeÀCeerle(High Pitch)

veepegkeÀ Je nUgJeej.F&) efvelebye ceesþs ³ee efþkeÀeCeer

®ejyeer meeþu³eeves.

G) mvee³eg Je DeefmLemebmLeeb®eerJee{ Heg©<eebHes#ee keÀceer.l³eecegUs keÀceer Gb®eer, DeeefCemvee³etb®ee efHeUoejHeCee veener.keÀceveer³e veepetkeÀ yeebOee

T) HesuJnerme ns ne[ Hemejì.S) ³eese fveYeesJeleer kesÀme HeCe

yeWyeerHe³e¥le veenerle.Ss) íeleer Je íeleer®es mvee³et ©bo

veenerle.Dees) [suìe@F[ Je ì@efHeefPe³ece ns

mvee³e t le gueve s ve s keÀcee rJee{u³eeves Keebos keÀenermesGlejles.

5) Je³eele Deeuesu³ee m$eeröHeg©<eebceOeerueceeveefmekeÀ ueQefiekeÀ JewefMe<ìîesDe) m$eerceO³es He g©<eeefJe<e³eer

DeekeÀ<e&Ce.Dee) mJeYeeJe, JeeieCes, yeesueCes

veepetkeÀ Je nUgJeej.F) ®eeueCe s, neJeYeeJe,

neue®eeueer JewefMe<ìîeHetCe& Je

De bleëñeeJee®³ee DeYeeJeece gUs(vemeC³eecegUs) nesles. meeOeejCeHeCesm$eer ieYe& one DeeþJe[îeeb®eePeeu³eeveblej-Heemetve le³eej neslees.

m$ee r peveve We fê³ee b®ee GHe³ee sieëm$eeryeerpe Je Heg©<eyeerpe meb³eesieemeeþerDeeJeM³ekeÀ lees ceeie& Je JeeleJeejCele³eej keÀjC³eemeeþe r JeieYe&OeejCesmeeþer.

m$eerieYee&®³ee peveveWefê³ee®³ee leHeMeerue

He@ÀueesefHe³eve ìîetymed

³egìsjme

meefJn&keÌme

DeHHej Jnpee³evee

keÌuee³eìesjerme

uesefyeDee cespeesje

uesefyeDee cee³eveesje

ueesDej Jnpee³evee

4) o g ³ ³ece ue Q e f i e k e À J e w e fMe<ìîe s(secondary sexualcharacteristics) ner JewefMe<ìîespevceeveblej efJekeÀefmele nesleele Je Heew{Peeu³eeJej þUkeÀHeCes efomeleele.

De) efveleU ceguee³ece lJe®ee, [eskesÀ,keÀeKee, peveveWefê³eeYeesJeleer®esJeieUlee kesÀme legjUkeÀ eEkeÀJeeveener. Heg©<eebHeceeCes ©bo keÀHeeUveener.

HeÝeeJeeves peveveWefê³eeb®eer mebj®evee Heg©<e ieYe&meeOeejCeHeCe s one DeeþJe[îee b®eePeeu³eeveblejHeemetve le³eej nesles.

Heg©<eeb®³ee peveveWefê³eeb®ee GHe³eesie ë HegbyeerpeeueeieYee&Me³eeceO³es Jeentve vesC³eemeeþer neslees.Heg©<ee®es eEueie leeþj Je ìCekeÀ nesTvemebYeesiee®³ee JesUer ³eesefveceO³es He´JesMe keÀjles Jel³eeÜejs Hegbyeerpes ieYee&Me³eeHe³e¥le Jeentve vesueerpeeleele.

Heg©<eieYee&®³ee peveveWefê³ee®ee leHeMeerue

SefHe[er[erefceme

Jneme ef[HeÀjvme

mesefceveue JnsefmekeÀume

Fpe@keÌ³eguesìjer [keÌìmed

iueevme Hesefveme

Hesefveme

mke´Àesìce

Heésmìsì

keÀceer ceguee³ece lJe®ee, [eskesÀ, keÀeKee,peveveWefê³es, ieeue DeesþebJej, íeleer, Heesì,keÀOee r Heeþ, Kee bo s, keÀeve, cee b[îeeieg[I³eeKeeueer cegyeuekeÀ kesÀme. ©bo keÀHeeU(Receding Hair line)


* ue@efìve Pubertas Je HeWÀ®e Puber ³ee MeyoeJeªve Puberty ne Meyo Deeuee. DeLe&Grown up.

De) efJe<e³ee®eer DeesUKe ëmegceejs 10 les 18 Je<ee¥®³ee Je³eeceO³es cegueecegueeR®³ee Mejerj, ceve, efJe®eej, JeeieCetkeÀ,

YeeJeefvekeÀlee ³eele pes HesÀjHeÀej Ie[leele l³eebvee Je³eele ³esC³ee®eer Heéfke´À³ee cnCeleele. ³ee Je³eeueeadolescent age Demebner cnCeleele. (keÀener peCe preadolescent ner DeJemLeener JeCe&vekeÀjleele.) He´peveve#ecelee HetCe&HeCes efJekeÀefmele keÀjCeeN³ee ³ee yeoueebcegUs cegueiee eEkeÀJee cegueieer, le©CeHeg©<e Jee le©Ce m$eer pesJne yevelees lesJne peerJeMeem$eer³e¢<ìîee ``Je³eele ³esCes'' HetCe& Peeues eEkeÀJeeHeewieb[eJemLee (H³egyeìea = Puberty)* Deeueer Demes cnCeleele.

MeejerefjkeÀ, ceeveefmekeÀ, DeeefLe&keÀ Je meeceeefpekeÀ¢<ìîee pesJne J³ekeÌleer mJeleb$e m$eer eEkeÀJeeHeg©<e yeveles lesJne meJee&Lee&ves Je³eele ³esC³ee®eer Heéfke´À³ee HetCe& nesles. ³eeuee®e Heéw{lJe (De@[uìnt[= Adulthood) Demes cnCeleele.

cegueeRceO³es 20-22 Je cegueebceO³es 22-25 ®³ee ojc³eeve ner HeefkeÀ³ee HetCe& nesles. JesieJesieUîeeosMekeÀeueceeveeHećeeCes Je HeefjefmLeleervegmeej DeLee&le®e ³ee Je³eeceO³es HeÀjkeÀ He[t MekeÀlees.

Je³eele ³esC³ee®eer Heéfke´À³ee cegueecegueeR®³ee keÀMeer ue#eele ³esF&ue ? keÀesCekeÀesCeles yeoue ³eekeÀeUele Mejerj DeeefCe ceveeceO³es Ie[leele ? ns yeoue keÀesCel³ee ke´Àceeves Ie[leele ? ³ee yeoueeb®³eeceeies keÀesCeleer ³eb$eCee Demeles ? ³ee meeN³ee yeeyeeR®ee DeeefCe l³eeceeieerue mebMeesOevee®ee Hejece<e&GodyeesOekeÀ Deens; HeCe ³ee efþkeÀeCeer l³ee®ee meJe& leHeMeerue HeenCeb meb³egkeÌleerkeÀ þje³e®eb veener.

Meem$eer³e efve<keÀ<e& keÀmes yeouele iesues ³ee®ee Lees[keÌ³eele Dee{eJee Iesleuee lejer DeeHeu³eeueeHegjsmee Deens.

Je³eele ³esCesJe³eele Deeuesu³ee Heg©<eebceO³es ceeefmekeÀ ®ekeÀer³eHesÀjHeÀej nesle veenerle. l³eecegUs ceeefmekeÀ HeeUereEkeÀJee lelmece Flej Ieìvee Ie[le veenerle.

Demes keÀener nesle veener.

Demes keÀener nesle veener.

Heg©<eebceO³es DeKesjHe³e¥le keÀener HeceeCeele lejerHegbyeerpe efveefce&leer Je peveve#ecelee efìketÀvejenles.

ue³eoej.6) m$eeröHeg©<eeb®eer ueQefiekeÀ, MeejerefjkeÀ

keÀe³ee&®³ee meboYee&leerue JewefMe<ìîes1) Je³eele Deeuesu³ee m$eerceO³es

ne³eHeesLe@ue@ceme efHeìîegìjer,Dee sJnjer, He @Àuee @e fHe³eveìîegymed, ³egìsjme, meefJn&keÌmeJe Jnpee³evee ³eeb®³eeceO³esJe l³eeb®³ee keÀe³ee&ceO³esojcene ®eke´Àer³e eEkeÀJeeDeeJele & vee r (cyclic)

HesÀjHeÀej Ie[leele. l³eecegUsoj ceefnv³eeuee m$eeryeerpeGlmepe&ve (Ovulation)

DeeefCe jkeÌleñeeJe, ceeefmekeÀHeeUe r (menstrual

Bleeding) Ie[tve ³esles.2) mebYeesieeveblej ieYe&OeejCee,

iejesojHeCeeceO³es DeveskeÀMeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀyeoue nesleele.

3) He ´me t lee r Je l³eeve b lejmleveebceO³es otOe yeveCes JeFlej ceele=lJeeuee GHe³egkeÌleDemes HesÀjHeÀej Ie[leele.

4) ueQefiekeÀ peveve#ecelee 45 les50 ³ee Je³eeuee DeesmejlepeeTve veenerMeer nesles.


Deeke=Àleer ë 3

De@efcei[@uee

l³eecegUs ceWotleerue SKeeoe Yeeie yengOee yeoeceemeejKee (De@efcei[@uee-Amygdala

Deeke=Àleerö3) ne®e ³ee ojc³eeve HeefjHekeÌJe nesTve ne³eHeesLe@ue@ceme Je efHeìîegìjer ³eeb®³eeÜejsHeewieb[eJemLee Je leerceOeerue ueQefiekeÀ HeefjHekeÌJelee Ie[Jetve DeeCeerle DemeeJee Demeb Devegceeve meO³eeHećeeCe ceeveueb peeleb.

kegÀCeeueener Demee HeMve He[sue keÀer De@efcei[@uee Je ne³eHeesLe@ue@ceme ns ceWot®es Yeeie HetJeeaHeemetve®eDeefmlelJeele Demeleevee Je³eele ³esC³ee®eer Heéfke´À³ee cee$e þjeefJekeÀ JesUer keÀMeer megª nesles ?

nîee He´Mveeb®eb pes mebYeeJ³e GÊej efoueb iesueb³e les KeeueerueHećeeCes ö

ceWotceOeerue Heewieb[eJemLesuee keÀejCeerYetle DemeCeejs Yeeie pevceeHeemetve keÀenerMee megHleeJemLesleeEkeÀJee efve<ke´Àer³e DeJemLesle Demeleele. Ie[îeeUîee®ee ceesþe keÀeìe pemee þjeefJekeÀ keÀeUeveblejyeejeJej Hees®elees Je Ie[îeeUe®es þeskesÀ He[t ueeieleele l³eeHećeeCes þjeefJekeÀ keÀeU iesu³eeveblej®ecnCepes pevceeHeemetve one-yeeje Je<ee¥veer ceguee-cegueeR®³ee ceWotleerue ns Yeeie keÀe³e&jle nesleele. He´l³e#eelens Yeeie SJneHe³e¥le HegbyeerpeiebLeer Je eE[yeiebLeerletve met#ce HećeeCeele ñeJeCeeN³ee Devegke´Àces ìsmìesmìsje@veDeeefCe Fmìêspesve ³ee DebleñeeJeebcegUs oyeuesues Demeleele; HeCe Je³eele ³esC³ee®eer JesU Deeueer keÀerDe@efcei[@uee, ne³eHeesLe@ue@ceme Fl³eeoer peCet keÀener GmeUer ceeªve ³ee oyeeJeeletve cegkeÌle nesleele JemJeleë®es keÀe³e& keÀª ueeieleele.

ceWot®³ee ne³eHeesLe@ue@ceme ³ee Yeeieeletve cegueeRceO³es ®ekeÀce³e He×leerves DeeefCe cegueebceO³es cee$eDe®ekeÀce³e mejU js<esle meHeeìerJeªve peeJe lemes ®e{GleejefJejefnleHeCes DebleñeeJe ñeJee³euee meg©Jeele nesles.

nîee DebleñeeJeebvee Sue S®e efjefueeEPeie neceexve DeeefCe SHeÀ Sme S®e efjefueeEPeie ne@ceexvecnCeleele.

Dee) HeeQie[eJemLes®³ee ceeieerue ³eb$eCee ë³ee yeeyeeleerleu³ee mebMeesOevee®³ee meg©Jeeleeruee Demee mecepe neslee keÀer ³ee Je³eele ceguee®³ee

Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeer ( Deb[ = HegbyeerpeiebLeer = Testes = ìsefmìme = Deeke=Àleer -1) Je cegueeR®³ee- eE[yeiebLeer HeefjHekeÌJe nesleele Je ³eeb®³eecegUs®e HeeQie[eJemLee ³esles.

keÀeueeblejeves, ceWot®³ee leUeMeer Demeuesueer efHeìîegìjer (Pituitary) ner iebLeer (Deeke=Àleer-2) Heewieb[eJemLesme keÀejCeerYetle Deens Demeb O³eeveele Deeueb. mebMeesOevee®³ee HeefkeÀ³esceO³es Heg{s Demeeefve<keÀ<e& efveIeeuee, keÀer ceWot®³ee leUe®ee Yeeie cnCepes ne³eHeesLe@ue@ceme (Hypothalamus

Deeke=Àleerö2). ne®e l³ee®³ee SkeÀe®e ñeeJeeJeeìs, Heewieb[eJemLesleerue ueQefiekeÀ HeefjHekeÌJelee ³esC³eemekeÀejCeerYetle Demelees; HeCe ne³eHeesLe@ue@ceme osKeerue ns keÀe³e& ceWotleerue Flej Yeeieeb®³eeefve³eb$eCeeKeeueer®e keÀjlees ns Deelee efme× Peeueb³e.

Jneme ef[HeÀjvmeDeeke=Àleer : 1

SefHe[er[erceme mesefceveerHesÀjme ìîetyeue

Deeke=Àleer : 2

ne³eHeesLe@ue@ceme


³ee ceeieesceeie Gb®eerner Jee{t ueeieles. cegueeb®³ee eEueieeYeesJeleer cnCepes®e efMeMvee®³ee (Penis =

Hesefveme) YeesJeleer kesÀme ³esleele. efMeMvee®ee DeekeÀejner Jee{lees.

nUtnUt mvee³et Je DeefmLemebmLee ³eeb®eer DeefOekeÀ Jesieeves Jee{ nesles.

Mejerje®³ee Flej keÀener YeeieebJej Goe. íeleer - Heesì - nele - Hee³e - ®esnje ³eeJej kesÀme³esleele. (Hene Deeke=Àleer - 4) DeeJeepe HegÀìlees. nîeeuee ke@ÀeEkeÀie cnCeleele. veblej keÀeueeblejevesnUtnUt DeeJeepeele HeÀjkeÀ He[tve lees Ieesieje - Heg©<eer yevelees.

Deeke=Àleer ë 4

Heewieb[eJemLesleerue DeeCeKeer SkeÀ yeoue cnCepes ieUîee®³ee meceesj®³ee Yeeieele Demeuesu³eeLee³eje@F&[ kegÀ®ee&®eer (Thyroid Cartilage = Hene Deeke=Àleer - 5) Jee{ nesles ³eeuee De@[ce®esDe@Heue (Adam's Apple) cnCeleele.

Hel³e#e peveveiebLeeRvee Hee³ecejer eEkeÀJee cegK³e ueQefiekeÀ DeJe³eJe DeeefCe peveveWefê³eebvee De@keÌmesmejereEkeÀJee mene³³ekeÀ ueQefiekeÀ DeJe³eJe cnCeleele. Flej Heg©<eer JewefMe<ìîeebvee og³³ece eEkeÀJee (Secondary

Sexual Characterstics) cnCeleele. (peveveiebLeer, peveveWefê³es Je meskebÀ[jer meskeÌm³egDeueke@ÀjskeÌìjerefmìkeÌme®³ee Lees[îeeHeÀej HeÀjkeÀecegUs peveve#ecelesJej keÀener®e HeefjCeece nesle veener. l³eelenerog³³ece Heg©<eer JewefMe<ìîeeb®ee lej Heg<keÀUMee HeÀjkeÀecegUs osKeerue peveve#ecelesJej HeefjCeece nesle veener.Goe. DeeJeepe yee³ekeÀer Demeuee DeeefCe íeleerJej kesÀme vemeues lej lees ceeCetme veHegbmekeÀ eEkeÀJee JebO³eDemelees Demeb veener.

Deeke=Àleer ë 5

³eeb®ee HeefjCeece efHeìîegìjer ³ee iebLeerJej neslees Je SueS®e DeeefCe SHeÀSmeS®e ns DebleñeeJeñeJeleele. ³ee ñeeJeeb®ee HeefjCeece HegbyeerpeiebLeer DeeefCe eE[yeiebLeerJej neslees Je l³eecegUs l³eeb®eer PeHeeìîeevesJee{ nesles.

cegueebceO³es HegbyeerpeiebLeer mejU js<esceO³es ìsmìesmìsje@ve ñeJeleele Je Hegbyeerpe eEkeÀJee Megke´Àpebleg®eerefveefce&leer keÀª ueeieleele lej cegueeRceO³es eE[yeiebLeeR®eb keÀe³e& ®eke´Àce³e He×leerves megª nesTve ojceefnv³eeuee SkeÀ m$eeryeerpe HeefjHekeÌJe nesTve yeensj He[leb DeeefCe ®eke´Àce³e He×leerves Fmìêspesve JeHeéspesmìsje@ve ³ee êJ³eeb®eer efveefce&leer nesle jenles. (ceeefmekeÀ HeeUer®eer Deeke=Àleer Hene.)

³ee meeN³eebcegUs cegueecegueeR®³ee peveveebieele eEkeÀJee peveveWefê³eele, og³ece ueQefiekeÀ JewefMe<ìîeeleJe JeeieC³eeyeesueC³eele pes HeÀjkeÀ He[leele les cnCepes Heewieb[eJemLesle®eb ¢M³e mJeªHe nes³e.F) Heewieb[eJemLes®eer ue#eCes ë

cegueecegueeRceO³es jbiemet$es, peveveiebLeer Je peveveWefê³es ³eele HeÀjkeÀ Demeleele DeeefCe HeÀjkeÀe®eermeg©Jeele ieYe&OeejCesHeemetve nesles ns DeeHeCe Heeefnueb. ns HeÀjkeÀ yeeuekeÀe®³ee pevceeHe³e¥le DeefOekeÀeefOekeÀmHe<ì nesle peeleele. ³eeuee®e Fbie´peerle Sex Differentiation Demeb cnCeleele.

pevceeveblej cee$e 10 - 12 Je<ee¥®³ee Je³eeHe³e¥le cegueecegueeR®³ee JeeieC³ee-yeesueC³eele-jenC³eeleHeÀejmee HeÀjkeÀ He[le veener.

DeLee&le cegueiee DeeefCe cegueieer ³eeb®³ee JeeieC³eele HeÀjkeÀ vemelees Demeb cee$e veJns.cegueb OemecegmeUer DeeefCe Lees[er DeefOekeÀ obieecemleer keÀjCeejer Demeleele, lej cegueer veepegkeÀ

DeeefCe yeN³ee®e nUgJeej. cegueeb®es KesU yebotkeÀ, iee[îee, Oeveg<³eyeeCe, OeeJeHeU ³eemeejKes lejcegueeR®es KesU yeengueer, YeelegkeÀueer ³eemeejKes. Heg<keÀUoe KesUeceO³esner cegueieer DeeF& lej cegueieeJeef[ue yevelees. ns HeÀjkeÀ yengleskeÀeb®³ee Heefj®e³ee®es Deensle.

HeCe megceejs one Je<ee¥®³ee ojc³eeve cee$e cegueer DeeefCe cegueb ³eeb®³ee Mejerjele, yeesueC³eele,JeeieC³eele, ceeveefmekeÀlesle ³ee Deieesoj®³ee He´keÀjCeele mHe<ì kesÀuesu³ee keÀejCeebveer HeÀjkeÀHe[t ueeieleele.

cegueeRceO³es meceJe³emkeÀ cegueeb®³ee Deieesoj Je³eele ³esC³ee®eer Heéfke´À³ee megª nesles Je ns HeÀjkeÀDeeHeu³eeuee DeefOekeÀ þUkeÀHeCes peeCeJet ueeieleele. Heg{s oesve-leerve Je<ee¥ceO³es cegueebceO³esner efmLel³eblejsIe[leele Je ns HeÀjkeÀ DeeCeKeer mHe<ì nesle peeleele.F&) cegueebceO³es ³ee ojc³eeve nesCeejs yeoue ë

³ee ojc³eeve Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeeR®eer cnCepes®e HegbyeerpeiebLeeR®eer Jee{ nesles. l³eeb®es keÀe³e&peesceeves megª nesles. Je=<eCee®eener * DeekeÀej Jee{lees. cegueebvee l³eeb®³ee mJeleëleuee ne HeÀjkeÀpeeCeJet ueeielees.

* Je=<eCe-Heg©<ee®³ee eEueiee®³ee (efMeMvee®³ee oesve yeepetuee Demeuesu³ee megjkegÀleuesu³ee lJe®es®³ee)efHeMeJ³ee. l³eeceO³es HegbyeerpeiebLeer Demeleele.


ceie l³ee cegueeuee veerì ceeie&oMe&ve keÀªve mecepetle Ieeleueer lesJne kegÀþs nUtnUt HetJe&JeleDeeveboer nesle iesuee.

Meem$eMeg× DeeefCe meceleesue ¢ef<ìkeÀesveeletve Je meËo³e Je=Êeerves efouesu³ee ueQefiekeÀ efMe#eCee®ebcenÊJe DeMee yeeyeleerle efJeMes<e Deens.

DeeOeer cnìu³eeHećeeCes Heewieb[eJemLesle nesCeejs, Jej JeCe&ve kesÀuesues MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀyeoue De@efcei[@uee, ne³eHeesLe@ue@ceme, efHeìîegìjer, Jeer³eexlHeeokeÀ eEkeÀJee HegbyeerpeiebLeer ³ee iebLeeR®³eeDebleñeeJeecegUs nesleele.

³eelener Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeeRHeemetve ñeJeCeeje ìsmìesmìsje@ve ne êJe meJee&le He´l³e#e keÀe³e&keÀjCeeje ñeeJe Deens.

ìsmìesmìsje@ve®eb keÀe³e& ëìsmìesmìsje@ve (Testosterone) cegUs®e Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeer, Deb[keÀes<e cnCepes®e Je=<eCe

eEkeÀJee Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeeR®ee keÀes<e (p³eeuee Fbie´peerle mke´Àesìce = Scrotum cnCeleele) Je efMeMve³eeb®eer peJeU peJeU DeeþHeì Jee{ nesles.

³eecegUs Heewieb[eJemLesveblej ìsmìesmìsje@vecegUs®e Ie[tve ³esCeeN³ee HeefjCeeceeb®ee Deelee DeeCeKeerleHeMeerue Heent. DeeOeer cnìu³eeHećeeCes og³ece ueQefiekeÀ JewefMe<ìîeeb®ee ne leHeMeerue He´l³eskeÀ Jee{l³eecegueele SkeÀe®e Je³eeuee Je meejK³ee leNnsves He´keÀì nesle veener. J³ekeÌleervegªHe l³eeceO³es Heg<keÀU HeÀjkeÀDee{Ulees Je l³eele efJeke=Àleer Demele veener.

Goe. keÀeneRvee oe{er, efceMee, yeWyeerHeemetve Keeueer Dee{UCeejs kesÀme, íeleer Je HeesìeJejDemeCeejs kesÀme, neleHee³e Je Heeþ ³eeJej DemeCeejs kesÀme HeÀej®e keÀceer HećeeCeele Dee{Uleele eEkeÀJeeDee{Ule®e veenerle. mvee³etb®ee efHeUoejHeCee DeeefCe HeceeCeye×lee ³eelener HeÀjkeÀ Demet MekeÀlees. SJe{s®eveJns lej efMeMve, Je=<eCe DeeefCe Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeer ³eeb®ee DeekeÀejner keÀceer-peemle Demet MekeÀlees.

meJe&meeceev³eHeCes efMeMvee®eer ueebyeer, les vesnceer®³ee cnCepes Je=<eCeeJej He[uesu³ee DeJemLesleDemeleevee leerve les ®eej Fb®e Demeles. lej Jeer³eexlHeeokeÀ iebLeeR®eer ueebyeer megceejs 1~~ les 2 Fb®e Je©boer HeeTCe les SkeÀ Fb®e Demeles. ìsmìesmìsje@vecegUs YeesJeleeue®³ee keÀele[erJej Je Je=<eCeeJej DeeefCeJe=<eCee®³ee Keeue®³ee Je Deepetyeepetuee Heewieb[eJemLesojc³eeve ³esCeejs kesÀme yeWyeerHe³e¥le efvecegUles neslepeeleele lej cegueeRceO³es ns kesÀme yeWyeerHe³e¥le Demele veenerle. ìsmìesmìsje@vecegUs meJe&meeceev³eleë kesÀmeeUHeCeeJee{le Demeuee lejer ³ee®e ìsmìesmìsje@vecegUs [eskeÌ³ee®³ee kesÀmeeb®³ee yeeyeleerle cee$e JesieUe He´keÀejDee{Ulees. keÀHeeUe®³ee Jej oesvner yeepetuee kesÀme keÀceer nesleele. DeLee&le nsner meJee¥®³ee®e veJns.³eeuee efjefmeeE[ie nsDej ueeF&ve (Receding hairline) cnCeleele.

DeeJeepe HegÀìCes eEkeÀJee Ieesieje nesCes osKeerue yengleskeÀele Dee{Ules; HeCe mecepee Dee{Uuebveener lej leer J³ekeÌleer ueQefiekeÀ¢<ìîee eEkeÀJee He´peveve #eceles®³ee ¢<ìerves DeHetCe& Demeles®e Demeb veener.

³ee MeejerefjkeÀ yeoueebyejesyej®e cegueebceO³es keÀenerMeer DeekeÀcekeÀlee ³esles Je cegueeRyeÎue DeekeÀ<e&CeJeeìt ueeieueb. Deeke´ÀcekeÀlee cnCepes ketÀjHeCee eEkeÀJee eEnñelee veJns lej keÀenermee Oee[meerHeCee,meenmeerHeCee eEkeÀJee Dee[oeb[HeCee.

cegueeRyeÎue®eb DeekeÀ<e&Ce DeieesojHeemetve®e Demeleb ns DeeHeCe Heeefnueb®e, HeCe Deelee nsDeefOekeÀ He´keÀ<ee&ves peeCeJet ueeieleb.

³ee DeekeÀ<e&CeecegUs Heg<keÀUoe mJeHveeceO³esner cegueer ³esleele. mJeHveeleerue ne cegueeR®ee efHe´³emenJeeme ceveele cegueeRyeÎue DeefOekeÀ®e Dees{ GlHeVe keÀjlees. ³eecegUs DeY³eemeletve eEkeÀJee keÀeceeletveosKeerue ue#e G[leb.

³ee ojc³eeve ceie keÀOeer lejer mJeHveele cegueeR®es efJeJem$e osn ³esleele lej keÀOeer efJeJem$eDeJemLesle l³eeb®³eeMeer efvekeÀìlee ³esles. ³ee efJeJem$e menJeemeecegUs ³esCeeN³ee GÊespevescegUs efMeMveleeþªve meg©Jeeleerme Heeb{jì jbiee®es SkeÀ-oesve Je Heg{s 3-4 efceueerefueìj SJe{s yegUyegUerle êJ³eefMeMveeJeeìs yeensj He[les.

³ee HekeÀejeuee cejeþerle mJeHveeJemLee cnCeleele. keÀenerpeCe ³eeuee®e mJeHveoes<ener cnCeleele,HeCe ne keÀener oes<e eEkeÀJee efJeke=Àleer veJns. Fbie´peerle ³ee He´keÀejeuee veeskeÌ®ejdveue SefceMeve(Nocturnal Emission) cnCeleele.

yeN³ee®e peCeebvee `mJeHveeJemLee' ner efJeke=Àleer Jeeìles. meenefpekeÀ®e mJeHveeJemLee Peeu³eemel³eebvee DeHejeOeer Jeeìleb. keÀener HećeeCeele les Ke®et ueeieleele; HeCe Deme Ke®eC³ee®eb keÀener®ekeÀejCe veener. l³ee®eHećeeCes ns yeoue Je efJeMes<eleë mJeHveeJemLesmeeþer keÀesCelesner Deew<eOe IesC³ee®ebkeÀejCe veener. Gueì ns vewmeefie&keÀ yeoue cnCepes Mejerjeleerue mJeeieleen& yeoue nesle.

³ee Je³eele keÀener JesUer cegueeR®³ee DeveeJe=Êe osne®es efvejer#eCe keÀjC³ee®eer FlekeÀer DeefveJeejF®íe nesles, keÀer ³ee efJe®eejebveer Yeeªve pee³euee nesleb; HeCe meeceeefpekeÀ DeeefCe keÀewìgbefyekeÀyebOeveebcegUs lemeb efvejer#eCe keÀjlee cee$e ³esle veener.

DeMee HeefjefmLeleerle keÀe³e keÀjCeej ? DeLee&le ®eesªve efvejer#eCe ! HeCe DeMee He´³elveeleSKeeÐee JesUer `jbies neLe' HekeÀ[ueb iesueb keÀer KetHe cevemleeHe Je efKeVelee ³esT MekeÀles.

SkeÀoe SkeÀe Heefjef®eleeveb, l³ee®³ee Je³eele ³esCeeN³ee ceguee®³ee yeeyeleerle, Deme Ie[u³ee®ebceuee meebefieleueb.

l³ee®ee cegueiee ³ee He´keÀejeves SJe{e DeesMeeUuee, SJe{e Keefpeue DeeefCe SJe{e efYe$eePeeuee neslee keÀer l³eeuee peieC³eele mJeejm³e®e Jeeìsveemeb Peeueb nesleb.

DeeF&-Jeef[ue ef®ebleeke´Àeble Peeuesues nesles.


pej Je³eele ³esCeeN³ee ceguee®³ee Mejerjele ìsmìesmìsje@ve efvecee&Ce Peeues veener lej l³ee®esHesefuJnme m$eer®³ee HesefuJnmemeejKes le³eej nesles ! ³ee HeÀjkeÀe®eb cenÊJe Heg{s Heent.

ìsmìesmìsje@vecegUs ne[eb®eer Jee{ Je cepeyegleer Jee{les ns Kejs Demeues lejer l³eeb®eer Jee{CeejerìeskesÀ ueJekeÀj pees[ueer peeTve keÀener HećeeCeele l³eeb®eer ueebyeer Je J³ekeÌleer®eer Gb®eer ³eebJej DeeJejHe[lees. l³eecegUs cegueb ueJekeÀj Je³eele Deeueer lej Je³eele ³esC³eeHetJeea Ie[CeeN³ee MeejerefjkeÀ Jee{erueeDeeUe yemetve leer þWieCeer nesleele.

ìsmìesmìsje@vecegUs jkeÌleHesMeeR®eer mebK³ee Je Mejerje®ee ®e³eeHe®e³e (Metabolism) osKeerueJee{lees.

³ee Je³eele Dee{UCeeN³ee efJekeÀejeb®ee DeeHeCe Heg{s efJe®eej keÀjCeej Deenesle.

FLes HeÀkeÌle l³eeHewkeÀer vesnceer Dee{UCeeN³ee Je Heg<keÀUebvee meleeJeCeeN³ee oesve-leerve yeeyeeR®esmHe<ìerkeÀjCe keÀª.

Jee{les Gjespe ëHeg<keÀU cegueebceO³es Heewieb[eJemLesle cegueeRHećeeCes Lees[smes GVele Gjespe le³eej nesleele. l³eebvee

mHeMe& Peeuee Demelee Jesoveener nesleele. lemes®e les oeyeues Demelee êJener ³esT MekeÀlees. meenefpekeÀ®ecegueb HeÀej®e eE®eleeke´Àeble nesleele. SkeÀoe ®eewoe-HebOeje Je<ee&®ee cegueiee ceeP³eekeÀ[s Deeuee. ueepeleueepele ceesþîee keÀ<ìeveb l³eeves meebefieleue.

`ògOeb Jee{ueer³eele. yeekeÀer®eer cegueb ef®e[efJel³eele !''

ceer cnìueb, ``DeeOeer keÀener Deew<eOeb kesÀueer keÀe ?''

``nes, ®eej Hee®eMes ©He³eeb®eer. ceesþs ceesþs [e@keÌìj kesÀues !''

``ceie ? les keÀe³e cnCeeues ?''

``yejb Jeeìerle vneF& lej DeeHeefjMeve keÀª cnCeeues.''

``Dee@HejsMeve....? !''

``nes.....! ueF& Y³ee Jeeìleb meensye.''

ceer leHeemeueb. Flej meJe& yeeyeleerle HetCe&HeCes vewmeefie&keÀ Jee{ nesle Demeuesu³ee, efoJemeYejkeÀeyee[keÀ<ì keÀªve Heesì YejCeeN³ee l³ee cegueeveb, ³ee ògOeeHee³eer' 400-500 ©. IeeueJeues nesles.

ceer cnìueb, ``ns pes Peeueb³e ³eele jesie keÀener veener. leguee Deepeej keÀener veener. Lees[îeekeÀeUeveb leguee oe{er-efceMee ³esleerue. Flej Jee{ nesF&ue DeeefCe ceie ³ee®eb keÀener Jeeìe³e®eb HeCeveener leguee.''

keÀener Heg©<eeb®ee DeeJeepe HegÀìle veener. l³eeuee DeeHeCe `yee³ekeÀer DeeJeepe' cnCelees, HeCe `yee³ekeÀer'DeeJeepee®es Heg©<e ueQefiekeÀ¢<ìîee meJe&meeceev³e (vee@ce&ue) Demet MekeÀleele. DeeJeepe HegÀìC³eeueenerìsmìesmìsje@ve peyeeyeoej Demelees.

ìsmìesmìsje@vecegUs®e ³ee ojc³eeve ®esnN³eeJej p³ee HegUîee ³esleele l³eebvee lee©C³eHeerefìkeÀeeEkeÀJee cegjces cnCeleele. ìsmìesmìsje@ve ñeeJeeMeer lJe®es®ee (®eece[er®ee) yeeueHeCeeHeemetve HeÀejmee mebHeke&ÀDeeuesuee vemeu³eeves lJe®esuee ³ee ñeeJeeb®eer meJe³e vemeles. ³eecegUs Deme nesles, HeCe keÀeueeblejeves lJe®ee³ee ceg©ceebJej ceele keÀª MekeÀles. cegK³e cnCepes ceg©ces meJee¥vee nesle veenerle. Peeueer eEkeÀJee ve Peeueerlej l³eele keÀenerner efJeke=Àle veener. ceg©ces KetHe®e $eemeoe³ekeÀ Peeueer eEkeÀJee ®esnje efJeêgHe efomesueSJe{îee HećeeCeele Jee{ueer lej l³eemeeþer GHe®eej keÀªve I³eeJes ueeieleele.

ìsmìesmìsje@vecegUs ³esCeeje og³³ece ueQefiekeÀ JewefMe<ìîee®ee®e DeeCeKeer SkeÀ Yeeie cnCepesHeg©<eer oCekeÀìHeCee, mvee³etb®eer nesCeejer ogHHeì Jee{.

Jejerue meJe& HeefjCeece ve$eHeoeLee¥®³ee eEkeÀJee HeefLeveeb®³ee (Proteins = Heesefìvme) efveefce&leercegUsnesleele. keÀejCe HeéfLeves ner ³ee efJeefJeOe DeJe³eJeeb®eer IeìkeÀ Demeleele.

ìsmìesmìsje@vecegUs ne[eb®eer Jee{ nesles Je leer DeefOekeÀ IeÆ Je cepeyetle nesleele. keÀejCeke@ÀefuMe³ece (Calcium) #eejeb®eer l³eeb®³eele Yej He[les.

³ee efMeJee³e kebÀyej eEkeÀJee Heeþer®ee keÀCee DeeefCe ceeb[er®eer ne[s pees[Ceejs meb³egkeÌle ne[p³eeuee Fbie´peerle HesefuJnme cnCeleele l³eelener efJeefMe<ì yeoue Ie[leele. SkeÀ cnCepes l³ee®eeYekeÌkeÀceHeCee Jee{lees Deved ogmejs cnCepes les eE®e®eesUs eEkeÀJee efvecegUles nesles. m$eer³eeb®es HesefuJnmeDeb[eke=Àleer Demetve Keeue®³ee yeepetves eE®e®eesUs vemeles (Hene Deeke=Àleer - 6).

Deeke=Àleer ë 6

Heg©<e m$eer


Lees[keÌ³eele cnCepes Je³eele ³esle Demeleevee pes De[eCeer Demeleele les keÀOeer mJeleë DeMeeHe´keÀej®³ee ceeveefmekeÀ ÜbÜele meeHe[leele lej keÀOeer Flejebvee lejer ³ee yeeyeleerle ef[Je®etve, efnCeJetveceeveefmekeÀ ieeWOeUele Je yes®ewveerle {keÀueleele.

HeéCeer peieleeceO³es ceeCetme ne SkeÀ®e Demee HeéCeer Deens keÀer p³eeuee HeéfleeEueieer J³ekeÌleer®esmeJee¥ieerCe efvejer#eCe keÀjC³ee®eer cegYee veener ! ner cegYee vemeu³eeves ueQefiekeÀlesefJe<e³eer Je mJeleë®³eeueQefiekeÀ Jee{erefJe<e³eer Jee{l³ee Je³eele yengmebK³epeCe DeveefYe%e jenleele. l³eecegUs Jej cnìu³eeHećeeCesmJeleë De[®eCeerle ³esleele eEkeÀJee Flejebvee ceeveefmekeÀ keÀìkeÀì GlHeVe keÀjleele. ³eeJej ceeie&cnCepes®e ueQefiekeÀles®eb Meem$eMeg× %eeve efceUJetve ueQefiekeÀ Jee{er®eer Jejerue Debies ue#eele IesTve ³eemJeeYeeefJekeÀ yeoueebvee Deeveboeves meeceesjb peeCeb.

³ee Je³eeleu³ee ceguee-cegueeRveer yeeueHeCe iesueb lejer l³eentve JesieUb HeCe KegHe megboj Demeb lee©C³emJeleëceO³es efJekeÀefmele nesleb³e ns O³eeveele IesTve, Glmeener Jne³euee nJeb. Kejb Heene³e®eb lejyeeueHeCe iesuesueb vemetve efmLel³ebjerle Peeuesueb Demeleb. ©Heebleefjle Peeuesueb Demeleb. lee©C³e cnCepes megHleueQefiekeÀles®eb HeÀkeÌle He´keÀìerkeÀjCe Demeleb.

Je³eele Deeuesu³ee ceguee®³ee peveveiebLeer®ee DeeefCe peveveWefê³eeb®ee DeY³eeme DeeHeCe Heg{skeÀjCeej Deenesle.

G) cegueeR®eb Je³eele ³esCebëcegueebceO³es p³ee keÀejCeeves Je p³ee ³eb$eCesceeHe&Àle Je³eele ³esC³eeojc³eeve®es HesÀjHeÀej Ie[leele

l³ee®e ³eb$eCesceeHe&Àle cegueeRceO³esner HesÀjHeÀej Ie[leele. Deieesoj cnìu³eeHećeeCes cegueeRceO³es ns HeÀjkeÀmeceJe³emkeÀ cegueeb®³ee Deieesoj 2 -3 Je<ex Ie[tve ³esleele. ³ee®ee cenÊJee®ee HeefjCeece Demee keÀercegueeR®eer Gb®eer ueJekeÀj Jee{les. ³ee Je³eele meceJe³emkeÀ cegueebHes#ee cegueer DeefOekeÀ Gb®e Demeleele, HeCener Jee{ mebHeles. keÀejCe Jee{l³ee ne[eb®eer ìeskesÀ ueJekeÀj pees[ueer peeleele Je ne[eb®eer Debleerceueebyeer keÀceer nesles. DeKesj le©Ce efm$e³ee le©Ce Heg©<eebHes#ee keÀceer Gb®e nesleele.

cegueeR®³ee Je³eele ³esC³ee®e ogmejb JewefMe<ìîe Demeb, keÀer meceJe³emkeÀ cegueeb®³ee efkeÀleerlejerDeieesoj l³eebvee mecepener ³esles; HeCe cegueecegueeRceO³es SkeÀ cenÊJee®eb meec³ener Deens. Je³eele ³esCeeN³eecegueebHeceeCes l³eeosKeerue keÀesJeUîee Demeleele DeeefCe ceele=lJeemeeþer meJee&Lee&ves le³eej Peeuesu³ee vemeleele.

³eeojc³eeve cegueeRceO³es nesCeeje meJee&le cenÊJee®ee Je Heefnuee yeoue cnCepes cegueieer JemeceJe³ee®ee cegueiee ³eeb®³ee íeleerceO³es He[Ceeje HeÀjkeÀ. cegueer®es GjesYeeie Deelee l³ee Je³ee®³eeceguee®³ee leguevesveb DeefOekeÀeefOekeÀ HegÀieerj yevele peeleele. keÀeueeblejeves nîee HegÀieerjHeCee®eer HeefjCeleermleveHeeveemeeþer otOe efvecee&Ce keÀjCes Je DeHel³eeuee HeepeCes ³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ DeMee mleveeceO³esnesles. ³ee Heéfke´À³esuee Fbie´peerle Le@ueekeÀea (Thelarche) cnCeleele. Thelo eEkeÀJee Thel cnCepesmleveeie´. Arche cnCepes meg©Jeele. (Hene Deeke=Àleer 7)

Deved Peeuebner lemeb®e.

lej ³eeuee cnCeleele iee³eveskeÀesce@efmì³ee eEkeÀJee iee³eveskeÀescesefPe³ee (Gynecomastia or

Gynecomzia)

³ee Meyoe®ee MeyoMeë DeLe& efm$e³eebHećeeCes Gjespe DemeCes SJe{e®e Deens. SkeÀe ¢<ìervebHeeefnueb lej les SkeÀ ue#eCe Deens. l³ee®eer keÀejCes DeveskeÀ Demet MekeÀleele. l³eemeeþerSb[eske´Àe³evee@uee@efpemì (DebleñeeJeer iebLeer mecegoe³ee®ee lep%e) ³ee®ee meuuee IesCes kesÀJnener GHe³egkeÌle,HeCe l³eeHetJeea mJeleë®³ee He@Àefceueer [e@keÌìjebkeÀ[tve leHeemeCeer keÀªve IesTve l³eeb®eb cele I³eeJeb. keÀejCeyengmebK³e JesUe iee³eveeskeÀesce@efmì³ee DeefleMe³e mJeeYeeefJekeÀ Je efve©HeêJeer Demelees Je GHe®eejeb®eerDeefpeyeele iejpe vemeles.

ieeþer Deeu³ee keÀer keÀke&Àjesie (Cancer = ke@Àvmej) Peeuee Demes DeepekeÀeue keÀenerpeCeDeOe&Jeì %eeveecegUs Oeªve ®eeueleele ns meeHeÀ ®etkeÀ Deens; efveoeve ³ee meboYee&le. SjJeer osKeerue,meJe&meeceev³eHeCes keÀesCel³eener ieeþer®eer leHeemeCeer keÀjeJeer Je meleke&À jenJeb ns pesJe{b Kejb, lesJe{b®e`He´l³eskeÀ ieeþ cnCepes ke@Àvmej®eer veeboer' Demeb mecepeCeb nsner cetKe&HeCee®eb Deens.

Demees. lej iee³eveeskeÀesce@efmì³eeceO³es IeeyejC³ee®eb Je l³eecegUs efJeveekeÀejCe Mem$eefkeÀ³ee keÀªveIesC³ee®eb keÀejCe veener.

Hee½eel³e eEkeÀJee DeefleÞeerceble ceb[Uer kesÀJeU ueepe Jeeìles cnCetve ns Gjespe Mem$eefke´À³eekeÀªve keÀe{tve ìekeÀC³ee®eb Dee@HejsMeve keÀªve Iesleele Demeb Dee{Ut MekesÀue; HeCe les peerJeeueeOeeskeÀe Demeu³eecegUs veJns lej meeQo³ee&yeÎue®³ee efJeefMe<ì keÀuHevee Je DeHes#eebcegUs.

lee©C³ee®ee mJeerkeÀej ëDeeOeer JeCe&ve kesÀuesues mJeHveoes<e Je cegueeRyeÎue®eb DeekeÀ<e&Ce DeeefCe iee³eveeskeÀescesefmì³ee

³eeefMeJee³e Flej keÀener MeejerefjkeÀ yeoue osKeerue ceveëmJeemL³e ve<ì keÀª MekeÀleele.

veepetkeÀHeCeeletve yeensj ve Deeuesu³ee SKeeÐee cegueeuee ner yeeye Deieoer®e DeveHesef#eleDemeles. l³ee®eb ceve Depetve yeeu³eeJemLesle jcele Demeleb. l³eeuee yeeueHeCe nJeb Demeleb.

oe{er - efceMee Deeuesu³ee vemeu³eeves cegueiee SjJeer HeÀej ceesþe efomele veener. meenefpekeÀ®ens vekeÀes Demeuesues DeveHesef#ele yeoue (l³ee®eb yeeueHeCe efnjeJetve IesCeejs) l³eeuee veekeÀejeJesmesJeeìleele. ³ee Je³eele cegueiee, vekeÀes Demeuesues kesÀme keÀeHetve eEkeÀJee ®ekeÌkeÀ GHeìtve ìekeÀC³ee®eeHe´³elve keÀjlees.

(ner®e yeeye cegueeRceO³es JesieUîee leNnsves nesT MekeÀles. Goe. cegueer DeeHeues Gjespe HeìkeÀveGþtve efomet ve³esle cnCetve HeÀej IeÆ ®eesUer eEkeÀJee yesefmeDej JeeHeª ueeieleele. keÀOeer l³ee HeeþerleJeeketÀve DeeHeu³ee Gjespeeb®eb DeefmlelJe ®eìkeÀve ue#eele ³esT ve³es ³eemeeþer He´³elve keÀjleele.)


HeCe HeÀjkeÀ Demee keÀer cegueeRceO³es ceWotleerue De@efcei[@uee Je Flej Yeeieeb®ee ne³eHeesLe@ue@cemeJejpesJne HeefjCeece neslees, lesJne ne³eHeesLe@ue@cemeceOetve SHeÀ. Sme. Deej. S®e. Je Sue. S®e. Deej.S®e. eEkeÀJee (Gonadotropin Releasing Hormones = GRH) ®ee ñeeJe ceesþîeeHećeeCeeJej DeeefCe ®eke´Àce³e He×leerves (mee³ekeÌueerkeÀue � cyclical) nesT ueeielees. ®eke´Àce³eHe×leerves ³ee®ee DeLe& Demee keÀer m$eeJe þjeefJekeÀ cegoleerves keÀceer Jee peemle neslees.

³eeb®ee HeefjCeece DeLee&le®e efHeìîegìjerJej neslees. efHeìîegìjerceOetve ieesve@[esìêsefHevme osKeerueefve³elekeÀeueerkeÀ Jee ®eke´Àce³e He×leerves ñeJeues peeleele.

³eeb®ee HeefjCeece eE[yeiebLeeRJej (ovary = DeesJnjer) neslees (Hene Deeke=Àleer 8) Je l³eeb®esñeeJe Jee{leele. lemes®e SkeÀe m$eeryeerpee®eer ojcene Jee{ nesTve les ieYee&Me³eele HesÀkeÀues peeles.eE[yeiebLeer®eer (DeesJnjer®eer) met#ce j®evee DeeHeCe veblej Heent.

Fmìêspesve Je Heéspesmìsje@ve®es keÀe³e& ë

FLeb ue#eele þsJee³euee nJeb keÀer eE[yeiebLeerÜejs Fmìespesve DeeefCe Heespesmìsje@ve (Estrogen

Je Progesteron) ñeJeues peeleele. lesner ®eke´Àce³e He×leerves; Hejbleg nîee ®eke´Àce³eñeJeC³eeJ³eefleefjkeÌle Fmìêspesve Je Heéspesmìsje@ve®eer cetU HeeleUerner Jee{u³eecegUs cegueer®es peveveebieJe mebyebefOele DeJe³eJeeb®eer Jee{ nesles Je l³eeb®³eele HeefjHekeÌJelee ³esles. lemes®e Flej m$eermegueYeJewefMe<ìîes efJekeÀefmele nesleele.

FmìêspesvecegUs ieYee&Me³ee®³ee veefuekeÀe (Fallopian Tubes = He@ÀueesefHeDeve ìîegymed),ieYee&Me³e, ³eesefve F. meJe& DeJe³eJeeb®eer Jee{ nesles (Hene Deeke=Àefle 9).

Deeke=Àleer ë 8

ieYee&Me³e

DeesJnjer

meJneakeÌmeDeesJnjer

lemes®e ³eesveerYeeieeYeesJeleer kesÀme ³esleele. ³ee Heéfke´À³esuee H³egyeekeÀea (Pubarche) cnCeleele.

GjesYeeie, ³eesefveYeesJeleeue®es kesÀme ³esCes ³ee®eHećeeCes keÀeKeslener kesÀme ³esleele. ³ee®e ojc³eeveHesefuJnme ne[e®ee DeekeÀej Jee{lees Je DeeOeer JeCe&ve kesÀu³eeHećeeCes yeeUe®ee pevce megkeÀj JneJee ³ee¢<ìerves GHe³egkeÌle Demes Jeªve Keeueer keÀceerle keÀceer efvecegUles HesefuJnme (Pelvis) le³eej nesles. (HeneDeeke=Àleer 6)

³ee Je³eele keÀener JesUe cegueeRveener ieg[I³eeKeeueer Hee³eeJej Je keÌJeef®eled DeesþeJej, nvegJeìerJejLees[s DeefOekeÀ kesÀme ³esleele. ne ìsmìesmìsje@ve®ee HeefjCeece nes³e. meJe&meeceev³eHeCes l³eele keÀenerefJeke=Àle veener. kesÀmeeb®eb HećeeCe Jee{le®e iesu³eeme cee$e lep%eeb®ee meuuee DeeJeM³ekeÀ Demelees.

keÀeneRvee ceg©ces Je HegìkegÀUîeener ³esleele. keÀenerJesUe l³ee $eemeoe³ekeÀ nesleele Deved ceieGHe®eeje®eer iejpe He[les.

l³ee®eHećeeCes ³ee ojc³eeve DeVeHeoeLee¥®³ee ®e³eeHe®e³eeceO³es (Metabolism) pes HeÀjkeÀHe[leele l³eecegUs ®ejyeer efJeefMe<ì YeeieebceO³es DeefOekeÀ meeþles. l³eecegUs GjesYeeiee HećeeCes®e efvelebyenerDeefOekeÀ ceesþs nesleele.

cegueeR®eer lJe®ee cegueebHes#ee DeefOekeÀ ceguee³ece, legkeÀlegkeÀerle, iegUiegUerle Je veepegkeÀ Demeles.

HeCe Jejerue HesÀjyeoueebefMeJee³e cegueeR®³ee Mejerjele DeeCeKeerner Del³eble cenÊJee®es yeoueIe[leele Deved les cegueebceOeerue Heewieb[eJemLesHes#ee efYeVe Demeleele. ns yeoue keÀesCeles ?

cegueeRceO³esner ne³eHeesLe@ue@ceme, efHeìîegìjer ³eeb®es keÀe³e& Heewieb[eJemLes®es yeoue Ie[JetveDeeCeC³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ Demeles.

Deeke=Àleer ë 7


Jej JeCe&ve kesÀuesu³ee lJe®es®³ee ceesþîee GY³ee JeUîeebvee uesefye³ee cespeesje (Labia MajoraMeyoMeë Yee<eeblej ceesþs Deesþ) cnCeleele, lej l³eeb®³ee Deeleerue íesìîee GY³ee JeUîeebvee uesefyeDeecee³eveesje (Labia Minora) cnCepes íesìs Deesþ cnCeleele. FmìêspesvecegUs uesefye³ee cee³eveesjeJe uesefye³ee cespeesje oesvnerner DeefOekeÀ Heg<ì nesleele.

efMeJee³e Fmìêspeve ñeJeCeecegUs ³eesefve Je ³eesefveceeiee&®eer jesieHeéfleyebOekeÀ MekeÌleer Jee{les.³eeleerue LejebceO³esner j®evee DeeefCe keÀe³ee&®³ee ¢<ìerves GHe³egkeÌle yeoue nesleele.

eE[yeiebLeerHeemetve Fmìespeve J³eefleefjkeÌle Heespesmìsje@vener ñeJeuee peelees. Heespesmìsje@ve®ee GHe³eesieieYee&Me³eeuee ieYe&OeejCee keÀjC³eemeeþer, meceLe& yeveJeC³eemeeþer Demelees. efMeJee³e GjesYeeie mleve³eeb®eer Jee{ nesC³eemeeþerner Demelees.

FmìespesvecegUs `mleveeceOeerue Hel³e#e otOe efveefce&leerMeer mebyebefOele vemeuesuee `mìescee' DeeefCe otOemleveeieeHe³e¥le (mleveeb®³ee yeeW[eHe³e¥le) Hees®eJeCeeN³ee veefuekeÀeb®eer (Ducts = [keÌìdmed®eer) Jee{ neslesDeved ®ejyeer Jee{ueer peeles. Heespesmìsje@vecegUs mleveebceO³es efpeLes Hel³e#e otOe efveefce&leer nesles les ueesy³etume(Lobules) Je íesìîee Lewu³eebmeejK³ee DemeCeeN³ee DeefuJnDeesuee³e (Alveloi) le³eej nesleele. (HeneDeeke=Àleer 11) Hel³e#eele meg×e De@efuJnDeesuee³e nîee HesMeeRveer yeveuesu³ee Lewu³ee®e Demeleele.

Deeke=Àleer ë 11

yejie[er

mleveeie´

otOe ñeJeCeeN³ee efHeMeJ³ee

Hel³e#e otOe efveefce&leer®³ee keÀe³ee&meeþer cee$e Heesue@efkeÌìve (Prolactin) êJe DeeJeM³ekeÀ Demeles.

®eke´Àce³e He×leerves keÀceer-DeefOekeÀ nesCeeN³ee efJeefJeOe ñeeJeeb®ee GuuesKe DeeHeCe kesÀuee³e. ³ee®eke´Àce³e He×leerves ñeJeCeeN³ee DebleëñeeJeecegUs cegueer®³ee Mejerjele Ie[tve ³esCeeje cenÊJee®ee yeouecnCepes $eÝleg®eke´Àe®eer meg©Jeele.

Deeke=Àleer ë 9

ef[byeiebLeer

³eesveer

ieYee&jesHeCe

ieYee&Me³e

Deb[eslmeie&

ieYee&Me³e veefuekeÀe

m$eer®³ee yeenîepeveWefê³ee®eer (Deeke=Àleer 10) veerì HeenCeer kesÀueer lej oesve ceeb[îeeb®³ee ceO³eslJe®es®³ee DeesþebmeejK³ee JeUîee Demeleele. ³ee JeUîee ceeieentve Heg{s GY³ee meceeblej peeleele Je Heg{®³eeyeepetuee keÀceeveer HeceeCes pees[u³ee peeleele. ³ee keÀceeveeruee Hood cnCeleele. ³ee®³eeKeeueer efMeefMvekeÀe(Clitoris keÌuee³eìesefjme) ne m$eerceOeerue efMeMveemeejKee (Hel³e#e DeefJekeÀefmele efMeMve®e) Yeeie Demelees.

ne Yeeie keÀener HećeeCeele He´mejCe HeeJet MekeÀlees Je ìCekeÀ nesT MekeÀlees. DeefleMe³emebJesoveMeerue DeMee ³ee efMeefMvekesÀ®³ee Keeue®³ee yeepetuee cet$eÜej (Urethral Opening �³egjsLeúe DeesHeeEveie) Demeleb.

³ee®³ee Keeue®³ee yeepetuee SkeÀe He[ÐeeceO³es eEkeÀJee DeeJejCeeceO³es ueHeuesueb ³eesefveÜej(Vaginal Opening) Jnpee³eveue DeesHeeEveie Demeleb. Je³eele Deeu³eeveblej keÀeueeblejeves eEkeÀJeecegueb Peeu³eeveblej ³eesefveHeìue nUtnUt veenerme nesT MekeÀleb.

Deeke=Àleer ë 10

iegoÜeje®ee meceekegbÀ®eveer mvee³et

ceekeÀ[ne[

iegoef$ekeÀesCeDeemeveemLeer


³ee HeefkeÀ³esuee DeesJnîeguesMeve (Ovulation) cnCeleele. ner Ieìvee cesvmì¦Deue mee³ekeÀue®³eeceO³eeJej Ie[les.

meenefpekeÀ®e ³ee Ieìves®³ee Deieesoj®³ee cesvmìgDeue mee³ekeÀue®³ee keÀeUeuee efHe DeesJnîeguesìjerHesÀpe (Pre Ovulatory Phase) cnCeleele Je l³ee®³ee veblej®³ee Yeeieeuee Heesmì DeesJnîeguesìjerHesÀpe (Post Ovulatory Phase) cnCepes Devegke´Àces DeesJnîeguesMeve Deieesoj®eer Je veblej®eerDemesner cnCeleele (Deeke=Àleer 12).

efHe´DeesJnîeguesìjer HesÀpe (Heé@efueHeÀjsefìJn HesÀpe = Proliferative Phase) FmìêspesvecegUs,HeesmìDeesJnîeguesìjer HesÀpe (efmeefke´Àìjer HesÀpe = Secretory Phase) Heéspesmìsje@ve FvmìêspesvecegUsDeeefCe DeesJnîeguesMeve (Ovulation) efHeìîegìjerletve SkeÀoce DeefOekeÀ HećeeCeele GlHeVe nesCeeN³eeu³egefìvee³eeEPeie ne@ceexve (Leutinising Hormone - L.H.) (L.H. Surge) cegUs Ie[tve ³esles.

Deelee SkeÀ yeeye Heent ceie Heg{erue efJe<e³eeuee nele Ieeuet.

cesvmì^gDeue mee³ekeÀue®es Heefnues ®eej-Hee®e efoJeme ieYee&Me³ee®es Lej {Utve He[leele.l³eeb®³eeyejesyej pees jkeÌlem$eeJe neslees l³eeuee ceeefmekeÀ jkeÌlem$eeJe eEkeÀJee cesvmìgDeue uyeereE[ie(Menstrual Bleeding) cnCeleele. meJe&®e necees&vme®ee m$eeJe SkeÀoce keÀceer Peeu³eecegUs nsIe[le. l³eecegUs l³eeuee efJeLe[ê@ue yueereE[ie (Withdrawal Bleeding) osKeerue cnCeleele.

keÀener DeveefYe%e cegueeRvee jkeÌlem$eeJe Peeuee keÀer mebkeÀes®eeveb cesu³eentve cesu³eemeejKeb nesleb.kegÀCeeuee meebieeJeb, keÀmeb meebieeJe Demeb Jeeìt ueeieleb. DeeHeCe IeeCesj[s Peeuees DeMeer YeeJevee ³esT ueeieles.

keÀeneRvee Demegjef#ele Jeeìt ueeieleb. ³ee JesUer ³eesi³e leer keÀeUpeer Je meceleesue jeKeCebns DeeF& Je cegueeRvee oesIeeRvee Þes³emkeÀj Deens. me@efveìjer ìe@Jesume, les JeeHejC³ee®es leb$e ns DeeF&vebcegueeruee mecepeeJetve Ðee³e®eb Demeleb. keÀener cegueeRvee Tampons JeeHeje³e®es Demeu³eeme leernernjkeÀle vemeeJeer. ³eesefveHeìue HeÀeìtve ke´Àewcee³e&Yebie neslees Demeb mecepeCeb ³eesi³e veJns. Gueì³eecegUs cegueeruee DeeHeueer peveveWefê³es Heefjef®ele nesleele Je mebYeesiee®eer De[®eCe ³esC³ee®eernerMekeÌ³elee keÀceer nesles.

$eÝleg®eke´À cnCepes He=LJeerJej GvneUe - HeeJemeeUe - efnJeeUe ³eslees lemeb®e Deens.

nîee meeN³ee Ieìvee Del³eble Heéke=ÀeflekeÀ Deved vewmeefie&keÀ Deensle. l³ee Ie[u³eecegUs eE®eles®eskeÀejCe®e veener; HeCe Gueì JesU®³ee JesUer ceeefmekeÀ HeeUer Deeueer veener lej meeJeOe nesTve[e@keÌìjeb®ee meuuee IesC³ee®eer iejpe Demeles.

l³eecegUs®e JesU®³ee JesUer cegueeruee HeeUer Deeu³eeveblej cegueer®³ee DeeF&uee ne³emeb Jeeìleb.l³eecegUs cegueeRveer mJeleëceOeerue ns yeoue ceesþîee Deeveboeves eEkeÀyengvee ieJee&ves - ©yeeyeeves mJeerkeÀejeJesle.

efJeìeU, yeensj yemeCes F. keÀuHevee ³ee keÀeueyeenîe Peeu³ee Deensle.

$eÝleg®eke´À (ceeefmekeÀ HeeUer)$eÝleg®ekeÀeuee ceeefmekeÀ HeeUer (Monthly Period) eEkeÀJee cebLeueer mee³ekeÀue (Monthly

Cycle cnCepes ceefnvee cnCetve) cnCeleele. Meem$eer³e Fbiepeer HeefjYee<esle ceeefmekeÀ HeeUeruee cesvmì¦Deuemee³ekeÀue [Menstrual Cycle ( Mens cnCepes ceefnvee cnCetve)] cnCeleele.

ns cesvmì mee³ekeÀue megª nesC³ee®³ee Ieìvesuee cesveekeÀea (Menarche) cnCeleele. nerIeìvee 11 Je 16 Je<ex Je³eeuee HeCe yengleebMeer 12-13 J³ee Je<eea Ie[tve ³esles. SkeÀe HeenCeerle DemebDee{Uueb³e keÀer cegueb-cegueer SkeÀ$e efMekeÀle Demeu³eeme ceeefmekeÀ HeeUer Lees[er ueJekeÀj megª nesles.

Deeke=Àleer ë 12jkeÌleñeeJe

efJeYeepeve nesCeeN³eeiebLeer ñeJeCeeN³ee iebLeer

ieYee&Me³ee®³ee iebLeerMeejerefjkeÀ leeHeceeve

Deb[eslmeie& mebyebefOele Jee{

Fmìsef[³ee@ue

Heéspesmìsje@ve

efoJeme 1 4 14 28

He´l³e#e cesvmì¦Deue mee³ekeÀue keÀMeer megª nesles l³ee®eer iegbleeiegbleer®eer Heéfke´À³ee DeeHeCe Heg{sHeenCeej Deenesle; HeCe cesvmì¦Deue mee³ekeÀueMeer efveie[erle DeMeer cenÊJee®eer yeeye cnCepes DeesJn³eguesMeve.

efHeìîegìjerÜejs ñeJeCeeN³ee ieesve@[esìêrHeervme ³ee neceexvmecegUs eE[yeiebLeerleerue SkeÀ yeerpeeb[(DeesJnsefj³eve HeÀe@efuekeÀue) Jee{leb DeeefCe ³ee yeerpeeb[eletve m$eeryeerpe eEkeÀJee DeesJnce (Ovum)

Goj HeeskeÀUerle Glmeefpe&le nesles.


HeeUer ®egkeÀueer lej [e@keÌìjkeÀ[s cegueer®³ee mebceleerves®e peeCeb cenÊJee®eb. cegueiee Je cegueieer³eeb®es keÀenermes DeHeefjHekeÌJe Je³eeleerue mebyebOe pej keÀeueeblejeves DeefOekeÀ HeefjHekeÌJe DeMee JewJeeefnkeÀmJeªHeele HeefjCele nesCeej Demeleerue lej l³ee®ee efJe®eej DeLee&le®e HeécegK³eeveb keÀjeJee. cegueer®eeieYe&Heele efle®³ee ceveeefJe©× mekeÌleerveb keÀjC³ee®ee efveCe&³e (Flej yeeyeeR®ee efJe®eej ve keÀjlee)Dee[cegþsHeCeeveb Je nskesÀKeesjHeCeeveb mJeleë IesCeb meeHeÀ ®etkeÀ. keÀejCe Heg<keÀUoe pees cegueiee DeMeeieYe&OeejCesuee keÀejCeerYetle Demelees lees cegueerMeer ueive keÀje³euee GlmegkeÀ Demet MekeÀlees.

Heg<keÀUoe yesmeeJeOeHeCee DeeefCe De[eCeerHeCeecegUs keÀesJeUîee Je³ee®³ee cegueer iejesoj Peeu³eekeÀer Mejerjele nesCeejs yeoue DeeefCe l³ee®eer HeefjCeleer ³eebveer l³eebvee OekeÌkeÀe yemelees DeeefCe keÀceeueer®eerMejce Jeeìles. YeerleerHeesìer Ie[uesueb meejb l³ee ueHeJeC³ee®ee He´³elve keÀjleele Je l³eeHee³eer ®eesªveieYe&Heele keÀªve HemleeJeleele, HeCe les peceueb veener lej...

ieYe& Hee®e-mene ceefnv³eeb®ee Peeuee keÀer Heesìe®ee DeekeÀej ceesþe efomet ueeielees. Iejeleu³eeb®³eeìes®eC³ee DeeefCe íU ³eeyejesyej®e Yeer<eCe YeefJeleJ³ee®³ee efJe®eejeves cegueer megvve nesleele. meeceeefpekeÀo[HeCeebveer yespeej nesleele.

ns `HeeHe' DeeHeCe kesÀueb Deved meJee¥vee les keÀUueb ³ee efJe®eejebveer l³eebvee cesu³eentve cesu³eemeejKebnesleb DeeefCe peerJe ÐeeJeemee Jeeìlees. De[eCeerHeCeeves keÀenerpeCeer peerJe osleelener !

keÀener peCeeRvee DeeHeCe HeÀmeefJeues iesuees ³ee®eb ogëKe nesleb, HeCe l³eebvee HeÀmeefJeCeejs®e Gueìl³eebvee OecekeÀeJetve meebieleele keÀer Deelee meceepe l³eebvee mJeerkeÀejCeej veener. l³eeb®es kegÀìgbyeer³e l³eebveeíUtve l³eeb®e `peerCeb njece' keÀjleerue.

l³eecegUs ogëKee®eer Je mebleeHee®eer peeiee Heuee³evee®eer eEkeÀJee megjef#eleles®eer eE®elee Iesles.

³ee®eer HeefjCeleer cnCepes Yeerleerveb Ke®euesu³ee ³ee cegueeRvee Heg<keÀUoe JesM³ee J³eJemee³eeuee(Prostitution) eEkeÀJee ígH³ee JesM³ee J³eJeJemee³eeuee, keÀe@ueieue& (Clandestines - Callgirl)

®³ee J³eJemee³eeuee ueeJeueb peele. DeeHeu³ee meceepeele GIe[keÀeruee ve ³esCeeN³ee DeMee efkeÀleerMeeskeÀebeflekeÀe Ie[le Demeleerue ³ee®ee Deboepe kesÀuee lejer Menejs ³esleerue. pesJne DeMee leNnsvebkegÀCeerner cegueeruee OeeskeÀe oslees lesJne lees De#ec³e iegvne®e Deens. ieYe&Jeleer Peeuesu³ee cegueerueeDeeHeu³ee kegÀìgbyeele meeceeJetve IesC³ee®eer peyeeyeoejer yeN³ee®eoe ceguee®es HeeuekeÀner ìeUleele. l³eecegUsnercegueiee Ieje®³ee Ye³eeves mJeleë®es `nele PeìketÀve' ceeskeÀUe neslees. ³eeceeies DeLee&le®e yeN³ee®eoeceguee®³ee HeeuekeÀeb®eer Heg<keÀU ngb[e efceUJeC³ee®eer `JeKeJeKe' Demeles, lej keÀener JesUe Flej keÀejCeseEkeÀJee peeleerYesoe®ee Heie[e Demelees.

ceguee®³ee HeeuekeÀebveer JesU®³ee JesUer ceguee®³ee Jee{l³ee Je³eele l³ee®eer peyeeyeoejermJeerkeÀejC³ee®eer Je=Êeer peesHeemeueer Heeefnpes. ³eeuee SkeÀ He´keÀej®ee efvejesieer meeceeefpekeÀ ¢<ìerkeÀesve

ceeefmekeÀ HeeUer megª nesC³ee®³ee ojc³eeve meg©Jeeleer®³ee keÀener ceeefmekeÀ HeeUîee Deefve³eefcele³esleele. l³ee®eHećeeCes ³ee HeeUîeeb®³ee Deieesoj Heesì Je Heeþerle Jesovee nesleele. keÀeneRvee GueìerDeeu³eemeejKeer nesles. ³eeuee mHe@Pedceesef[keÀ ef[mcesveesefNnDee (Spasmodic Dysmenorrhoea)

cnCeleele.

³ee DevevegYeJeer Je³eele, DeMee De[®eCeer®³ee He´mebieer kegÀCeerlejer Oeerj ÐeeJee ueeielees. mecepetleIeeueeJeer ueeieles, HeCe ³ee Je³eeleueer ner De[®eCe cegueeRveer DeeHeCe®e ue#eele þsJeueer lej Deveeþe³eerYeerleer efMeuuekeÀ jenCeej veener. keÀejCe ner keÀener efJeke=Àleer veener.

mHePcees Heé@keÌmeerJneve, mee³ekeÌueesHeece eEkeÀJee mHeeEPce[e@ve Fl³eeoer ieYee&Me³ee®es DeefleefjkeÌleDeekegbÀ®eve-He´mejCe keÀceer keÀjCeeN³ee ieesUîeebveer Deejece Jeeìlees. DeLee&le [e@keÌìjeb®³ee meuu³eevesl³ee I³eeJ³ee.

³eeefMeJee³e kebÀpesefmìJn ef[mceveesefNn³ee (Congestive Dysmenorrhea) osKeeruekeÀOeer keÀOeer Dee{Ulees. ³eeceO³es Jesovee Lees[îee peemle efoJeme efìkeÀleele. l³ee keÀenerMee metpeDeeu³eeves nesleele, HeCe ne osKeerue keÀener jesie cnCelee ³esCeej veener.

HeeUer ®egkeÀCes ë- jkeÌlem$eeJeemeboYee&leerue Flej De[®eCeer HeenC³ee Deieesoj Del³eble cenÊJee®eerDeMeer He´Lece ceeefmekeÀ HeeUer ®egkeÀC³ee®eer mecem³ee efJe®eejele IesT.

keÀOeer keÀOeer cegueeR®eer ceeefmekeÀ HeeUer ®egkeÀles. ³eeuee DecesveesefNn³ee (Amenorrhoea)

cnCeleele. (A - Menorrhoea = ceeefmekeÀ jkeÌlem$eeJee®ee DeYeeJe.)

SkeÀ iees<ì Kejer keÀer HeeUer oesve ceefnves ®egkeÀueer lej èfoJeme iesuesues' DemeCeb DeLee&le cegueieerieYe&Jeleer (iejesoj) DemeCeb ns®e meJee&le cenÊJee®eb Je mebYeeJ³e keÀejCe Demeleb; HeCe FLesner ns ue#eeleþsJee³euee nJeb keÀer DeefleMe³e DeMekeÌle Je Heb[gjesie Peeuesu³ee cegueeRceO³es eEkeÀJee Flejeb®³eele FlejkeÀesCel³eener keÀejCeeves/veer Fmìêspesve - Heéspesmìsje@ve meejKes Deblem$eeJe keÀceer-DeefOekeÀ Peeues lejerosKeerue ceeefmekeÀ HeeUer ®egketÀ MekeÀles.

HeeUer ®egkeÀueer cnCetve DeeF&-Jeef[ueebveer-HeeuekeÀebveer ueies®e®e `DeekeÀeMe-HeeleeU SkeÀkeÀjC³ee®eer' iejpe veener.

cegueeruee SKeeoe Deepeej osKeerue Demet MekeÀlees ns ue#eele þsJetve efle®³eeMeer mecebpemeHeCesyeesueCeb-JeeieCeb Del³eeJeM³ekeÀ Deens. DeeHeu³eekeÀ[s Heg<keÀUoe DeMee HeefjefmLeleerle cegueer®es neueneue kesÀues peeleele; HeCe DeMee leNnsves efle®eb efpeCeb `njece' keÀjCeb SkeÀoce ®etkeÀ Deens. Gieer®e``cegueerves DeeHeu³ee leeW[euee keÀeU HeÀemeueb'' cnCeCeb meeHeÀ ®etkeÀ Deens.

Gueì meb³eceer JeeieCegkeÀer®eb cenÊJe Je meceleesue Dee®eej-efJe®eejeb®eer cenleer DeeHeCe efleueemecepeeJet MekeÀuees veener, efle®³ee YeeJeveebvee ³eesi³e v³ee³e efouee veener, ner l³eeb®eer mJeleë®eer®e ®etkeÀDeens ns HeeuekeÀebveer efJemejlee keÀecee ve³es. mJeleë®eer ®etkeÀ vepejsDee[ keÀjlee keÀecee ve³es.


DeMee HeefjefmLeleerle cegueer®ee íU kesÀuee lej cegueer®³ee Deejesi³eeueener OeeskeÀe Demelees.peerJeeuee OeeskeÀe Demelees. keÀejCe YeerleerHeesìer Heg<keÀUoe ®eesªve ieYe&Heele keÀjC³eele ³eslees DeeefCe®eesªve ieYe&Heele keÀjC³ee®³ee He×leercegUs ìeYe&Heele lep%e (!) He´®eb[ Hewmee ueeìleele, lej ìeeJeþerieYe&Heele lep%e (!) cegueer®ee peerJener IesT MekeÀleele.

HeHe³ee KeeCes, keÀener lejer keÀeþermeejKee HeoeLe& JeeHeªve ieYe& Hee[C³ee®ee He´³elve keÀjCes ³eeyeeyeer Kes[îeeHee[îeele Deepener Ie[leele Deved l³ee Del³eble OeeskeÀeoe³ekeÀ Deensle.

$eÝleg®eke´Àe®eer DeefOekeÀ ceeefnleer ë

HeeUer ®egkeÀCeb ner mecem³ee keÀMeer neleeUe³e®eer ne Deepe®³ee peerJeveeleuee cenÊJee®ee He´MveDeY³eemeu³eeveblej Deelee $eÝleg®eke´Àe®eer DeefOekeÀ ceeefnleer IesT.

ceeefmekeÀ HeeUer megª Peeu³eeveblej oj ceefnv³eeuee nesCeeN³ee jkeÌlem$eeJee®es SketÀCe HećeeCe50-60 efceefueefueìj SJe{s Demeles.

yeN³ee®eoe ceeefmekeÀ HeeUer megª Peeu³eeveblej osKeerue leer efve³eefcele ³esles®e Demeb veener. keÀOeerkeÀOeer jkeÌlem$eeJe 15-20 efoJemeebveer neslees lej keÀOeer oer[ ceefnv³eeves. ³eeuee Deefve³eefcele ceeefmekeÀHeeUer cnCeleele. (Irreguler Menstrual Bleeding Fjsi³eguej cesvmì¦Deue yueereE[ie).

Deefve³eefcele ceeefmekeÀ HeeUer yeN³ee®eoe keÀesCelee®e GHe®eej ve Ieslee kesÀJeU ueiveeveblej(efve³eefcele ueQefiekeÀ peerJeve megª Peeu³eeves) og©mle nesles.

p³eeHeceeCes efJeefJeOe keÀejCeebveer ceeefmekeÀ HeeUer®eer meg©Jeele GefMeje nesT MekeÀles, l³ee®eHeceeCesHeb[gjesie eEkeÀJee #e³eemeejK³ee jesieele, ceeefmekeÀ HeeUer®eer meg©Jeele Peeueer lejer jkeÌlem$eeJe keÀceer neslees.³eeuee Dee@efueieescesveesefNn³ee (Oligomenorrhea) cnCeleele. Oligo cnCepes DeuHe JeMenorrhoea cnCepes ceeefmekeÀ jkeÌlem$eeJe. keÀener JesUe DeuHe ceeefmekeÀ jkeÌlem$eeJeeceeies keÀesCelesneriebYeerj keÀejCe vemeles, HeCe keÀOeer keÀOeer DebleëñeeJeeceOeerue efJeke=Àleer osKeerue DeuHe ceeefmekeÀ ñeeJeeceeiesDemet MekeÀles. l³eecegUs lep%eeb®ee meuuee IesCeb kesÀJnener GHe³egkeÌle®e nes³e.

keÀOeer keÀOeer ceeefmekeÀ HeeUer®³ee JesUer Heg<keÀU jkeÌlem$eeJe neslees. ³eeuee cesveesNnsefpe³ee(Menorrhagia) cnCeleele. keÀceer Deblejeves DeeefCe peemle jkeÌlem$eeJe Peeuee lej Hee@efuecesveesefNn³ee(Polymenorrhoea) Demesner cnCeleele.

m$eeryeerpe yeensj ìekeÀu³eeveblej jenCeejs m$eeryeerpeeb[ (DeesJnsefj³eve HeÀe@efuekeÀue eEkeÀJee ieeefHeÀDeveHeÀe@ueerkeÀue = Graffian Follicle) efHeJeUì efomeleb cnCetve ³eeuee keÀe@He&me u³egefì³ece (Corpus

Luteum) cnCeleele.

ieYe&OeejCee Peeueer lej keÀe@He&me u³egefì³ece, Fmìêspesve Je Heéspesmìsje@ve®es GlHeeove keÀjles. ³eeneceexvme®eb keÀe³e& cnCepes ieYee&Me³ee®³ee eEYeleer ieYe&OeejCesmeeþer le³eej keÀjCes. ³ee neceexvme®³ee

eEkeÀJee efmeefJnkeÀ mesvme (Civic Sense) Demebner cnCelee ³esF&ue; HeCe Kejb Heeefnueb lej nerefkeÀceeveHe#eer DeHesef#ele DeMeer ceeCegmekeÀer Deens. J³eeJeneefjkeÀ ®eesKeHeCee Deens.

ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&Ce ner meeJe&ef$ekeÀ mJeªHee®eer yeeye Deens. leer keÀceer-DeefOekeÀ Demet MekeÀles,Hejbleg SKeeÐee cegueeruee efoJeme peeCeb ns yengleskeÀ JesUe De%eeveecegUs nesle Demeleb. (mebleleer HeéfleyebOekeÀGHee³eeb®eb %eeve vemeu³eecegUs.)

p³eebvee efvejesOe eEkeÀJee keÀesCel³eener He´keÀej®³ee kebÀ[esce®eer ceeefnleer Deens leer cegueb-cegueerueQefiekeÀ F®íe le=Hle keÀªve, HetCe& YeeieJetve osKeerue meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ¢<ìîee keÀ®eeìîeelemeeHe[le veenerle. keÀejCe ieYe&OeejCee nesT ve osC³ee®eer keÀeUpeer les Iesleele. MenjeceO³es DemebDeefOekeÀ Ie[leb.

Gueì Kes[îeeHee[îeeletve eEkeÀJee pegv³ee He×leer®³ee, pegv³ee efJe®eejeb®³ee, keÀenerMee keÀce&þ(Orthodox) kegÀìgbyeeletve cee$e ueQefiekeÀ yeeyeer keÀe³ece iegHle þsJeu³ee peeleele. l³eecegUs l³eeb®eercegues-cegueer DeveefYe%eHeCes eEkeÀJee DepeeCelee SkeÀceskeÀebkeÀ[s DeekeÀef<e&le nesleele Je MeejerefjkeÀ mebyebOeDeeefCe ueQefiekeÀ megKee®³ee Dees{erves mJeleë®ee meb³ece ieceeJeleele. ®eesªve kesÀuesu³ee ³ee He´keÀeje®eeHeefjCeece cnCepes De[eCeer cegueer meeceeefpekeÀ, keÀewìgbefyekeÀ Je DeeefLe&keÀ keÀ®eeìîeele meeHe[leele.

SJe{îee meeN³ee GneHeesneJeªve SkeÀ yeeye ue#eele ³eeJeer. cegueeRvee ieYe&OeejCee PeeueercnCetve (ns meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ¢<ìîee lemes®e cegueer®³ee YeeJeer peerJevee®³ee ¢<ìerves Del³ebleDeefve<ì Demeues lejerner) l³eebvee ³eelevee osCeb ns lesJe{b®e Deefve<ì DeeefCe nerve Deens. iegvne Deens.

³ee®e meboYee&le ³ee mecem³es®eer leeefÊJekeÀ yeepet Lees[keÌ³eele Heent.

Yeejleer³e mebmke=ÀleerceO³es ye´ïe®e³e&, ie=nmLe, JeeveHe´mLe Je mebv³eeme ns DeeÞece meebefieleuesuesDeensle. efMe#eCe IesC³ee®³ee %eeveepe&vee®³ee keÀeUele SkeÀ®e ue#³e - %eeveepe&vee®es DemeeJes nenslet ye´ïe®e³ee&ceeies Deens. l³ee®eHećeeCes ³eesi³e ie=nmLeeÞeceemeeþer MeejerefjkeÀ, ceeveefmekeÀ JeDeeefLe&keÀ¢<ìîee mJe³ebHetCe& nesC³ee®eer Heéfke´À³ee Hegjer JneJeer ner ye´ïe®e³ee&ceeieerue keÀuHevee Deens.l³ee Deieesoj®e cegueb-yeeUb Peeueer lej l³eeb®³ee Heeueve-Hees<eCee®eer peyeeyeoejer®eer mecem³ee iebYeerjyeveles cnCetve ye´ïe®e³ee&Þece.

Hejbleg Jee{l³ee DeewÐeesefiekeÀkeÀjCeeveb Je MenjerkeÀjCeeveb lemes®e ceguee-cegueeR®³ee SkeÀ$e efMe#eCeeveb³ee keÀuHevesmeceesj peyejomle DeeJneve, De[®eCe le³eej Peeuesueer Deens ns veekeÀejlee ³esCeej veener.

l³eecegUs SkeÀ iees<ì keÀje³euee®e nJeer leer cnCepes mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeveeb®eer ³eesi³eceeefnleer Jee{l³ee Je³eeleerue cegueeRvee osCeb DeeefCe ieYe&OeejCee Peeueer®e lej l³eele Jej cnìu³eeHećeeCescegueer®ee íU ve keÀjlee efleuee meebYeeUtve IesCeb.


Deþje Je<ee&®³ee l³ee le©Ceer®eer nkeÀerkeÀle Deepener ceuee mHe<ì DeeþJeles. efomee³eueemegmJeªHe DeMeer leer cegueieer Heeefnu³eeJej kegÀCeerner, efleuee keÀesCeleener Deepeej Deens, Demeb cnìueb vemeleb.

meJe& efvel³ee®eer leHeemeCeer Peeu³eeveblej ceerner efleuee meebefieleueb keÀer, efleuee keÀener jesie veener.GHe®eejeb®eer DeeJeM³ekeÀlee veener.

efleuee Heìueb veener. keÀenerMee veejepeerveb leer Iejer Hejleueer.

ogmeN³ee efoJeMeer ceuee efle®³ee Iejer yeesueeJeCeb Deeueb. ceer ceveeletve meeMebkeÀ Peeuees. ceveelecnìues, `DeeHeCe efleuee keÀener jesie veener cnCeC³eeme ®etkeÀ lej kesÀueer veener ?'

ceer Iejer iesuees. meieUer ®eewkeÀMeer kesÀueer. efleveb Del³eble DeMekeÌleHeCee Demeu³ee®eb Je Gþlee-yemelee ³esle vemeu³ee®eb meebefieleueb.

ceer efleuee DeeCeKeer keÀeUpeerHetJe&keÀ leHeemeueb. nes...., keÀener jentve pee³euee vekeÀes cnCetve.HeCe keÀenerner Dee{Uueb veener. lejerner efle®eer mecepetle Heìsvee cnCetve DeKesj efleuee FbpeskeÌMeve efouebDeeefCe Hejle Deeuees.

ogmeN³ee efoJeMeer leer Hejle Deeueer. yeenîe©iCe efJeYeeieele®e yemeu³ee yemeu³ee leer keÀueb[ueer.veblej efleuee yeesuelee ³esF&vee ! Jee®ee®e iesueer !

ceeP³ee celes efveoeve lej efveef½ele nesleb.

DeKesj oesve efoJemeebveer efJeefJeOe He´keÀejs ceeP³ee meb³ecee®eer keÀmeesìer IesTve leer `yejer' Peeueer.

meebieC³eemeejKeer yeeye cnCepes efle®³ee Deepeeje®³ee meg©Jeeleeruee FbpeskeÌMeve osKeerue ob[eJejve Ieslee keÀcejs®³ee yeepetuee osC³ee®ee nÆ Oejer.

lej Demee ne efnmìsefj³ee ! Yeu³eeYeu³eeb®³ee leeW[®eb HeeCeer HeUJeCeeje. cegUele Del³ebleefve©HeêJeer efJekeÀej.

DeMeer®e SkeÀ meleje-Deþje Je<ee¥®eer Deieoer veJ³eeves ueive Peeuesueer cegueieer, megceejs ceefnveeYejceeP³eekeÀ[s íeleerle ogKeleb cnCetve ³esle Demes. He´l³e#eele efleuee keÀenerner nesle veJnleb Deved pes keÀenernesleb les kesÀJeU ueive neslee®e veJeje HejieeJeer iesuee cnCetve.

HeCe efnmìsefj³ee®ee ne keÀceer keÌuesMekeÀejkeÀ He´keÀej neslee. keÀejCe efle®eer Jee®ee iesueer veJnleer.

³ee Je³eeleerue veepegkeÀ ceveëefmLeleer®ee meJe& mebyebefOeleebveer ³eesi³e peeCeerJe þsJetve ³eesi³e lesJneceevemeesHe®eejlep%eeb®ee meuuee I³ee³euee nJee.

o o o

ñeJeCeecegUs DeLee&le®e DeeOeer cnìu³eeHećeeCes oj ceeefmekeÀ HeeUer®³ee Deieesoj keÀceer nesCeejs neceexvme,keÀceer nesle veenerle. l³eecegUs meenefpekeÀ®e ceeefmekeÀ jkeÌlem$eeJener nesle veener DeeefCe ceeefmekeÀHeeUer ®egkeÀles.

Lees[e efJe®eej kesÀuee lej ³ee vewmeefie&keÀ ³eb$eCes®eb keÀewlegkeÀ Jeeìleb.

SkeÀe®e JesUer ieYee&Me³eeceO³es efJeefMe<ì yeoue Ie[Jetve DeeCee³e®es, eE[yeiebLeerceO³es efJeefMe<ìIe[ecees[er Ie[Jee³e®³ee DeeefCe m$eeryeerpe - Megke´Àpebleg®ee meb³eesie Je HeefjCeeceer ieYe&OeejCee nesles keÀerveener ³eeJeªve ceeefmekeÀ HeeUer®es Je ieYe&OeejCes®eb megmebye× Je ³eespeveeye× efve³eb$eCe keÀje³e®eb !l³eeb®³eele leeUcesU þsJee³e®ee !

ceWot, efHeìîegìjer, Flej Debleëm$eeJeer iebLeer, eE[yeiebLeer, ieYee&Me³e, SJe{®e veJns lej keÀe@He&meu³egefì³ece Je ieYee&Me³e veefuekeÀe DeeefCe ³eesefve ³eeb®³eele efkeÀleer megefve³ebef$ele Ieìvee Ie[leele, peskeÀe@He&me& u³egefì³ece ieYe&OeejCesveblej megceejs Hee®e ceefnv³eeHe³e¥le cnCepes Jeej (Placenta) ®eb keÀe³e&megª nesF&He³e¥le Heéspesmìsje@ve Deeefo neceexvme yeveJeleb, les®e ieYe&OeejCee Peeueer veener lej Kebietve peelebJe meJe& DebleëñeeJe keÀceer nesTve ceeefmekeÀ ñeeJe neslees. meenefpekeÀ®e ³ee jkeÌlem$eeJeeyejesyej ieYe&OeejCeeve Peeuesues ieYee&Me³ee®es Lej ieUtve peele Demeu³eecegUs, ceefnv³ee®ee ceefnvee jkeÌlem$eeJe nesCeb cnCepesieYe&OeejCee ve Peeu³ee®eb efveoMe&keÀ nes³e.

Deieoer®e SKeeÐee JesUsme jkeÌlem$eeJe, ieYe&OeejCee Peeuesueer Demeleeveener neslees; HeCe HeÀej®ekeÌJeef®eled. ne jkeÌlem$eeJe DeLee&le®e ieYee&Me³ee®³ee Flej Yeeieeletve Peeuesuee Demelees. DeMeeJesUerHe´megeflelep%ee®ee meuuee I³eeJee. keÀejCe ³ee jkeÌlem$eeJeecegUs ieYee&uee OeeskeÀe Heesn®et MekeÀlees.

³ee ojc³eeve cegueeRceO³es nesCeejs ceeveefmekeÀ yeoue ë

MeejerefjkeÀ yeoueebHeceeCes cegueeRceO³es ceeveefmekeÀ yeouener yejs®e Ie[leele. meceJe³emkeÀ cegueebyeÎue®eerDees{ ner l³eeleueer®e; HeCe Heg<keÀUoe DeveskeÀ cegueeRceO³es Jee{l³ee Je³eele DeefleYeeJeveeHeÓeeve,yes®ewveer, íeboer<ìHeCee, mJe®íboerHeCee, vewjeM³e Fl³eeoer lej HeCe keÀeneR®³eeceO³es ceveesefJeke=ÀleernerDee{Ules. ³eeleueer SkeÀ efJeke=Àleer cnCepes efnmìsefj³ee (Hysteria).�

efnmìsefj³eeyeÎue®e Lees[meb efJemleejeveb meebieC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee Deens.

Heg<keÀUoe ³ee Je³eele cegueeR®³ee ceveeleerue Heg©<e-menJeemee®eer menpeHeJe=Êeer oeyeueer iesu³eecegUsleerJe´ vewjeM³e eEkeÀJee yes®ewveer ³esles. ner oyeuesueer F®íe ceie JesieJesieUîee He´keÀejebveer GHeÀeUtve ³esles.

* Hysteria ieerkeÀ Yee<esceO³es Hystera cnCepes ieYee&Me³e. HetJeea efnmìsefj³ee ne ieYee&Me³ee®eeefJekeÀej mecepeuee peeF&. efnmìsefj³eeceO³es ceeveefmekeÀ, mebJesoveeefJe<e³ekeÀ, keÀe³e&efJe<e³ekeÀ Je He®evemebyebOeerDeMee efJeefJeOe ue#eCeebÜejs efyeIee[ Dee{Ulees.


keÀyeglejebceO³es `ke´Àe@He me@keÀ efceukeÀ' veeJee®ee efHeueebvee HeepeC³ee®ee jme le³eej neslees leesHeésue@efkeÌìvecegUs.

memleve HeéC³eebceO³esner Heésue@keÌìerve ns êJ³e ceeoer®³ee mleveeb®eer efvekeÀesHe Jee{ nesC³eemeeþerDeeefCe He´megleerveblej mleveebceO³es otOe le³eej nesC³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ Demeleb. He´peveve mebmLes®³eeefJeefJeOe Fbefê³eeb®es keÀe³e& veerì jenC³eemeeþer Heésue@efkeÌìve®ee vewmeefie&keÀ ñeeJe DeeJeM³ekeÀ Demelees.Goe. ieYe&OeejCesveblej veJeerve m$eeryeerpe GlHeeove LeebyeJeCes (Sue. S®e. Deej. S®e. ne@ceexve keÀceerkeÀªve) Je ieYe&Heele ìeUCes (Heéspesmìsje@ve) ne@ceexve Jee{Jetve).

³ee®e Heesue@efkeÌìve ne@ceexve®ee efmkeÀPeesHesÀefve³eeMeer osKeerue mebyebOe Deens. peer êJ³es Heesue@efkeÌìve®ebñeJeCeb Jee{Jeleele leer keÌueesjHeésce@efPevemeejKeer Deew<eOeb efmkeÀPeesHesÀefve³ee®eer ue#eCeb keÀceer keÀjleele.cnCepes®e Heésue@efkeÌìve®ee GHe³eesie DeHel³e mebieesHevee®³ee efvejesieer YeeJevesmeeþerner Deens.

³eeJeªve Jee{l³ee Je³eele ueQefiekeÀ efJekeÀeme nesleevee Ie[tve ³esCeejs MeejerefjkeÀ DeeefCe ceeveefmekeÀyeoue efvekeÀesHe DemeCeb, peerJeveele efkeÀleer cenÊJee®eb Deens ns ue#eele ³esF&ue.

He#³eeb®ee efkeÀueefyeueeì, ceesjeb®ee vee®e, yes[keÀeb®e [jeJe [jeJe DeMee DeveskeÀ yeeyeer osKeerueHe´l³e#e ueQefiekeÀlesMeer efveie[erle Demeleele. Mejerjeleerue efJeefJeOe Debleëm$eeJeebcegUs l³ee Ie[le Demeleele.l³eecegUs l³eebvee ueQefiekeÀ J³eJenej (Sexual Behaviour - meskeÌMegDeue efyensefJeDej) cnCeleele.

HeMeg-He#eer DeHel³ee®eb mebieesHeve keÀmeb keÀjleele ns mecepetve Iesle Demeleevee®e peelee peelee SkeÀyeeye ue#eele I³ee³euee njkeÀle veener DeeefCe leer cnCepes ueQefiekeÀ He´peveveele Ie[CeeN³ee Meiosis

³ee efJeYeeieCeercegUs vej Je ceeoerleues GÊece iegCe veJepeele yeeuekeÀeuee efceUt MekeÀleele. ueQefiekeÀHe´pevevee®ee ne SkeÀ ceesþe®e HeÀe³eoe.

cnCepes He´peveveeyejesyej®e ueQefiekeÀ megKe Je l³ee yejesyej®e mebieesHeve. l³eeÜejs DeefKeueHeéCeerpeeleer®es DeefmlelJe DeKeb[ efìkeÀCeb DeeefCe l³eele iegCeelcekeÀ efJekeÀeme nesCeb nsner ueQefiekeÀles®ebcenÊJee®eb keÀe³e& nes³e.

Jee{l³ee Je³eele ceguee-cegueeRceO³es nesCeejs efJeefJeOe yeoue DeeefCe ³ee yeoueeb®eb meeN³ee mepeerJeefJeÍJeeleueb mLeeve ³eeyeÎue Deelee meJe&meeOeejCe keÀuHevee ³ee³euee njkeÀle veener.

Heg{®³ee He´keÀjCeele ns®e met$e HekeÀ[tve m$eer-Heg©<eeb®³ee peveveebieeb®ee DeeefCe Jee{l³ee Je³eelenesT MekeÀCeeN³ee efJeke=Àefleb®ee DeefOekeÀ Heefj®e³e keÀªve IesT.

o o o

ueQefiekeÀ peerJevee®eer HeéCeerMeem$eer³e yeepet

cegues DeeefCe cegueer Je³eele ³esleevee l³eeb®³ee Mejerjele keÀmes keÀmes HeÀjkeÀ nesleele Je l³eeojc³eeve keÀesCekeÀesCel³ee mecem³ee ³esT MekeÀleele ns DeeHeCe Lees[keÌ³eele Heenerueb.

mJeleë®eer Jee{ vewmeefie&keÀ nesle Deens keÀer veener ³ee®eer l³eecegUs menpe keÀuHevee ³esTMekesÀue. MeejerefjkeÀ Jee{eryejesyej®e ³ee Je³eele ñeJeCeeN³ee neceexvmecegUs GoeÊe Hesce, De®eue efve<þe,Demeerce l³eeie, Jeelmeu³e, Yeeye[sHeCee, efnMesyeer Je=Êeer®ee DeYeeJe, mebieerle, keÀuee, meeQo³e& ³eeb®eerDeefveJeej Dees{ F.®ee HeÝeeJe keÀmee Jeeìlees nsner Heenerueb.

nîee meceie´ YeeJevee HeMeg-He#³eebceO³es osKeerue efomeleele. HeMeg-He#eebceO³es meg×e Heéw{HeCee³esC³ee®³ee ojc³eeve Jeelmeu³e DeeefCe yeeuemebieesHevee®es iegCe keÀmes ³esleele ns Heeefnueb lej KetHe®eGodyeesOekeÀ þjsue !

HeMeg-He#eerosKeerue ueQefiekeÀ¢<ìîee efJekeÀefmele nesleele les kesÀJeU He´pepeve #eceles®³ee ¢<ìervesveJns lej veJeerve efHe{eruee Ie[efJeC³ee®eb Je efle®eb Heeueve-Hees<eCe, mebj#eCe Je mebieesHeve keÀjC³ee®³ee ¢<ìervesner !

HeéCeer peielee®eer keÀenerMeer efJekeÀefmele DeJemLee cnCepes He#eer; HeCe ³ee meeN³ee He#³eebceO³esDee{UCeejer ËÐe yeeye cnCepes l³eeb®eer Iejìs yeebOeC³ee®eer JewefMe<ìîeHetCe& JeeieCetkeÀ (Nesting

behaviour). DeeHeu³eeleu³ee yeN³ee®e peCeebveer ueneveHeCeer ef®eTleeF&®³ee DeeefCe efle®³ee Iejìîeeb®³eeiees<ìer Jee®euesu³ee Demeleerue. He#³eebceOeueer ner mJeleë®³ee efHeueeb®eer keÀeUpeer Heentve DeeHeueb cevenjKetve iesueb Demesue.

HeCe ns Jeelmeu³e l³ee He#eerCeer®³ee He´peveve #ecelesMeer DeeefCe ne@ceexvmeMeer Del³ebleefveie[erle Demeleb nîee®eer DeeHeu³eeuee keÀuHeveener vemesue. Iejìer yeebOeCeb, efHeueebvee meebYeeUCebner Heef#eCeer®eer JeeieCetkeÀ Heésue@keÌìerve ne@ceexve (Prolactin) efHeìîegìjer iebLeerceO³es ñeJeC³eeMeerefveie[erle Deens.


Heg<keÀUoe ³ee Je³eele m$eer-Heg©<eeb®eer peveveWefê³es, l³eeb®eer j®evee Je keÀe³e& ³eeb®eer HetCe&keÀuHevee vemeu³eeves SKeeoe, MeejerefjkeÀ Ìemeì' keÀe, efkeÀleer Deved keÀMeekeÀefjlee keÀjerle Deens nsve keÀUC³ee®ee oeì mebYeJe Demelees. DeMeer Ìemeì' veive Mejerjs SkeÀceskeÀe®³ee meeefVeO³eele peeC³ee®³eeHeeleUerHe³e¥le iesueer lej keÀe³e nesF&ue ³ee®eer keÀuHeveener Heg<keÀUoe vemeles.

efJeMes<eleë Je³eeves Heéw{ Demeuesues DeeefCe kesÀJeU ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&Ceeves Heíe[uesuesueeskeÀ Jee{l³ee Je³eeleerue ceguee-cegueeRMeer Ìemeì' keÀjC³ee®ee Je `Jee{JeC³ee®ee' He³elve keÀjleele.peeCetve- yegpetve Demeb keÀjCeeN³eeb®³ee ceveele efveJJeU efvejeieme MeejerefjkeÀ DeekeÀ<e&Ce vemeleb, lejl³eeb®³ee ceveele MeejerefjkeÀ Ìemeìer'letve DeeefCe DeveeJe=Êe osnmeeefVeO³eeletve l³ee cegueeruee ueyee[ervebHeÀmeJetve ueQefiekeÀ megKe Deesjye[tve Je efnmekeÀeJetve I³ee³e®eer F®íe Demeles. l³ee ceeieesceeie ³esCeejerkeÀesCeleerner peyeeyeoejer ve mJeerkeÀejlee, l³ee cegueeruee Kejb Hesce Deefpeyeele ve oslee uegìe³e®eerYeeJevee Demeles.

³ee meieUîee He´keÀejeletve keÀOeer DeHeceeve, keÀOeer nsìeUCeer, keÀOeer efnCeJeues iesu³ee®eerYeeJevee, keÀOeer l³eentve Ye³ebkeÀj HekeÀej Goe. SKeeoe ueQefiekeÀ efJekeÀej eEkeÀJee ieYe&OeejCee nesC³eemeejKesHekeÀej Ie[leele. Deieesoj ®e®ee& kesÀu³eeHeceeCes meeceeefpekeÀ meboYe& ue#eele Iesleues lej DeMee HekeÀejeleerueOeeskeÀe mecepee³euee JesU ueeieCeej veener.

iegvnsieejer He´Je=ÊeercegUs keÀener JesUe ceguee-cegueeR®³ee Jeeìîeeuee ³eenerHes#ee Ye³ebkeÀj iees<ìer³esleele. Goe. ketÀj ceej, efJeìbyevee Jeiewjs. ³ee HekeÀejebvee ®eeF&u[ De@y³egPe (Child Abuse) cnCeleele.

DeeHeu³eekeÀ[s ne HekeÀej keÀceer Deens Je Hee½eel³e osMeele peemle Deens (Goe. DecesefjkeÀe)Demeb cnCeleele; Hejbleg DeeHeu³ee osMeele ³ee ¢ef<ìves HegjsMeer HeenCeer, mebMeesOeve, DeY³eeme Peeuesuesveener. l³eecegUs DeuHeJe³eerve cegueeb®ee Demee íU DeefmlelJeele Demeleeveener PeekeÀuee iesueeDemeC³ee®eer MekeÌ³elee veekeÀejlee ³esle veener. Heg<keÀUoe cegueb DepeeCelesHeCeeHeesìer OekeÌkeÀeoe³ekeÀJeeieCetkeÀ keÀjleele.

SkeÀe HeeuekeÀeves mJeleë®e l³ee®ee cegueiee Je ogmejer SkeÀ cegueieer mveeveie=neceO³es SkeÀ$e veiveDeebIeesU keÀje³euee keÀmes Heenle nesles ³eeyeÎue ceuee meebefieleueb.

HeCe ³ee yeeyeeR®eer Meem$eer³e Je meeceeefpekeÀ yeepet veerì meebefieleu³eeveblej l³eeuee He´Mveeb®eerveerì mecepe Deeueer.

l³eeJesUer DeeHeCe HeCe Heewieb[eJemLesle Demeuesu³ee l³ee oesIeebvee DeMee leNnsves SkeÀ$e ³esC³eeleeruemeeceeefpekeÀ DeeefCe keÀewìgbefyekeÀ OeeskeÀe Je MeejerefjkeÀ mebkeÀì ³eeb®eer veerì keÀuHevee osCeb efkeÀleer yejbcenÊJee®eb nesleb !

peveveWefê³eeb®ee DeY³eeme

Heewieb[eJemLesle nesCeejs efJeefJeOe MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀ yeoue Je l³eeceeieerue ³eb$eCee ³eeb®eeDeeHeCe Lees[keÌ³eele efJe®eej kesÀuee Deens; Hejbleg Depetvener DeeHeCe m$eer-Heg©<e ³eeb®eer peveveebies nîeeb®eerj®evee Je keÀe³e& ³eeb®ee meKeesue DeY³eeme kesÀuesuee veener. l³ee®eHećeeCes Heewieb[eJemLesle Dee{UCeeN³eeDeveskeÀ cenÊJee®³ee ueQefiekeÀ efJeke=ÀleeR®eener meefJemlej DeY³eeme Je efJe®eej kesÀuesuee veener.

De) peveveWefê³eeb®ee leHeMeerue ceeefnle DemeC³ee®eer iejpe ë³ee DeY³eemee®eer Del³eble DeeJeM³ekeÀlee Deens. keÀejCe Demeb %eeve Demesue lej®e cegueb-cegueer ³ee

Je³eele [esUmeHeCes DeeefCe meleke&ÀHeCes JeeJeª MekeÀleele eEkeÀJee Flejebvee ceeie&oMe&ve keÀª MekeÀleele.meceJe³emkeÀebMeer cew$eer keÀjC³eeHetJeea meeJeOeefiejer cnCetve ns %eeve nJeb®e. DeeOeer Heeefnu³eeHeceeCes Heewieb[eJemLesleefoJeme ceblejuesues Demeleele. mJeHve yeIeC³ee®es - mJeHve HegÀueJeC³ee®es Demeleele, HeCe l³ee®eyejesyej JeemleJemeeceeefpekeÀ peerJeveeyeÎue®ee ¢ef<ìkeÀesve SkeÀebieer DeeefCe DeHeefjHekeÌJe®e þsJeCeejs Demeleele.

ns efoJeme jesceebef®ele nesC³ee®es Demeleele, HeCe l³ee®eHeceeCes peyeeyeoeN³ee efJemejJeCeejs Demeleele.

ns efoJeme Yeeªve ìekeÀCeejs Deved vepej Oegbo keÀjCeejs Demeleele. PeesketÀve osC³ee®eer Je=ÊeerJee{JeCeejs Demeleele, HeCe l³ee®eyejesyej `DeJeemleJe HeeJeues' G®euee³euee Deved `þs®ee Kee³euee'He´Je=Êe keÀjCeejs Demeleele.

Jee{l³ee Je³eele He´l³eskeÀ peCe MeeUe, keÀe@uespe, DeY³eeme, keÀuee, ke´Àer[e lemes®e FlejIejiegleer keÀece keÀjerle Demeleevee yeN³ee®eoe HeéfleeEueieekeÀ<e&Ceeveb (Attraction for OppositeSex) Yeejuesuee Demelees / les.

ns DeekeÀ<e&Ce peyejomle Demeu³eeves efJeMes<eleë cegueer ³ee yeeyeleerleu³ee DeeJeenveeuee HeeflemeeoÐee³euee menpe GÐegkeÌle nesT MekeÀleele. l³eele®e DeMee HeefjefmLeleerle Deepetyeepet®es keÀenerpeCe ³eenUtJeej Je veepegkeÀ ceeveefmekeÀ DeJemLes®ee HeÀe³eoe GþJet MekeÀleele. cegueeRvee YeeJeefvekeÀ DeeefCeMeejerefjkeÀ ¢<ìîee De[®eCeerle DeeCet MekeÀleele.


³ee Heg©<eeb®³ee peveveiebLeer nesle. ³ee oesve Demetve Heg©<eeb®³ee eEueiee®³ee oesve yeepetuee Je=<eCeeleDemeleele. Deieesoj cnìu³eeHećeeCes 1 ~~ - 2 Fb®e ueebyeer Je HeeTCe les SkeÀ Fb®e ©boer®³ee uebyeieesueDeMee ³ee iebLeerceO³es Hegbyeerpeb le³eej nesleele. (Hene Deeke=Àleer 13)

Hegbyeerpeebvee®e Megke´Àpebletner cnCeleele. Fbie´peerle mHece&me (Sperms) cnCeleele. (HeneDeeke=Àleer 14)

Deeke=Àleer ë 14

[eskebÀ ceeveceO³eYeeie

cegK³eYeeie

MesHeìer

Hegbyeerpes, HeeTCe ceerìj ueebyeer®³ee veeefuekesÀle le³eej nesleele. ³ee veefuekeÀeb®eer JesìesUer DemetveDeMee 900 veefuekeÀe Hegbyeerpe iebLeerle Deensle. ³ee Hegbyeerpe GlHeeokeÀ veefuekeÀebvee mesefceefveHesÀjme ìîegy³egumecnCeleele. ³ee veefuekeÀebceO³es le³eej Peeuesues MegkeÀpebleg (Sperms) FefHeef[[e³eefceme (Epididymis)

³ee JesìesUîee JesìesUîeebveer iegjHeÀìuesu³ee DeMee 6 ceerìj ueebyeer®³ee veUerle ³esleele.

JesìesUîee JesìesUîeeb®³ee SefHeef[[e³eefceme ceOetve Hegbyeerpes Jneme ef[HeÀjvme (Vas deferens)

³ee veUerle ³esleele. Hegbyeerpe iebLeer®³ee Jej Jneme ef[HeÀjvme neleeves ®ee®eHetve Heeefnuee Demelee SKeeÐeeHueeefmìkeÀ®³ee ueJeef®ekeÀ veUermeejKee neleeuee ueeielees.

FLetve mHece&med Jneme ef[HeÀjvme®³ee Lees[îee He´mejCe HeeJeuesu³ee Yeeieele (Ampulla ceO³es)³esleele. FLetve Jneme ef[HeÀjvme Heésmìsì iebLeerceO³es efMejlees. (Deeke=Àleer 16 Hene) mesefceveue JnsefmekeÀuenîee iebLeer®³ee (Seminal Vesicle) veefuekeÀe oesvner yeepetbveer Deelee Jneme ef[HeÀjvmeuee ³esTveefceUleele. ns Heésmìsì ie´bLeerceO³es®e nesleb. Jneme ef[HeÀjvme DeeefCe oesvner yeepetb®³ee mesefceveueJnsefmekeÀume®³ee veefuekeÀe pees[tve Fpe@keÌ³eguesìjer [keÌì (Ejaculatory Duct) le³eej neslees. (HeneDeeke=Àleer 15)

nîee Fpe@keÌ³eguesìjer [keÌìceO³es Heésmìsì®³ee DeveskeÀ veefuekeÀe ³esTve efceUleele.

³eeveblej Fpe@keÌ³eguesìjer [keÌì, Debleie&le cet$eveefuekesÀuee ³esTve efceUlees. Debleie&le cet$eveefuekesÀueeFbie´peerle Fbìjveue ³egjsLeé (Internal Urethra) cnCeleele.

cet$eveefuekesÀceO³es efMeMvee®³ee ìeskeÀeHe³e¥le c³egkeÀme (Mucus) ñeJeCeeN³ee iebLeer DeeefCe yeuyees³egjsLeúe iebLeer®es m$eeJe mees[ues peeleele.

Megke´ÀeMe³eHegjëmLe iebLeer

ceg$eeMe³eMegke´À JeeefnveerpeueveemLeer

ceg$eceeie&

efMemve

ceueeMe³ekeÀe@Hej iebLeer

iegoÜej

DeefOeJe=<eCe

Hegbyeerpeie´bLeerJe=<eCe

Deeke=Àleer ë 13

meenefpekeÀ®e l³eemeeþer m$eer-Heg©<eeb®³ee peveveWefê³eeb®eer, l³eeb®³ee keÀe³ee&®eer veerì ceeefnleerl³ee cegueebvee Ðee³euee nJeer. oìeJetve, OecekeÀeJetve, oce osTve eEkeÀJee ceejPees[ keÀªve keÀe³emeeOeCeej....? Gueì l³eeb®es kegÀlegntue Jee{tve leer cegues DeMee leNns®eer OeeskeÀeoe³ekeÀ ®etkeÀ HegvnekeÀª MekeÀleele.

SKeeoer efJeke=Àleer Demeu³eeme JesUer®e DeeefCe ³eesi³e GHe®eej nesC³eemeeþer osKeerue m$eer-Heg©<eeb®³ee peveveWefê³eeb®³ee JewefMe<ìîeeb®³ee meKeesue DeY³eemeeHećeeCes®e ³ee Je³eele Dee{UCeeN³eeefJeefJeOe ueQefiekeÀ efJeke=ÀleeR®ee, J³eeOeeR®ee Je Deepeejeb®ee Lees[e leHeMeerueJeej efJe®eej keÀjC³ee®eeriejpe Deens. keÀejCe DeMee efJe®eejeÜejs Je ceeefnleerÜejs®e DeevegJebefMekeÀ efJeke=Àleer, pevcepeeleefJeke=Àleer, ueQefiekeÀ jesie DeeefCe l³eebHeemetve nesCeejs og<HeefjCeece Heg<keÀU HećeeCeele ìeUlee ³esleele.l³ee®eHeceeCes efJeke=ÀleeR®eer keÀuHevee Deeu³eeves ³eesi³e l³ee MeeKes®³ee Je lep%eeb®³ee meuu³eeves JesUer®eGHe®eej keÀjlee ³eslees.

Jejerue meJe& yeeyeer ue#eele IesTve®e meesUeJ³ee Je<ee&®³ee yeeyeleerle mJeerì efmekeÌmedìerve (Sweet

Sixteen) pemeb cnCeleele l³ee®eHećeeCes `meesUeJeb Jejerme OeeskeÌ³ee®eb' Demebner cnCeleele.

l³eecegUs Deelee m$eer Je Heg©<e ³eeb®³ee peveveiebLeer®eer Je peveveWefê³eeb®eer met#ce leHeMeerueemenceeefnle keÀªve IesT DeeefCe l³eeb®eb keÀe³e&ner keÀenerMee efJemleejeves mecepeeJetve IesT.

Dee) Heg©<eeb®³ee peveveie´bLeer DeeefCe peveveWefê³eeb®eer j®evee Je keÀe³e& ë1) Jeer³eexlHeeokeÀ DeLeJee Hegbyeerpe ie´bLeer (Deb[ = Testes)


* efm$e³eebceOeerue yeeLeexueerve iebLeer p³ee ³eesveerÜeje®³ee oesvner yeepetuee SkeÀ SkeÀ DemeleeleleMee®e yeuyees³egjsLeúe iebLeer Heg©<eebceO³es Demeleele.

Tissue) jkeÌleJeeefnv³ee ©boeJetve jkeÌleHegjJeþe Jee{lees. ns jkeÌle efMeMveele meeþu³eecegUs efMeMve leeþnesles. SKeeÐee jyejer HegÀi³eele HeeCeer Yeªve lees yebo kesÀuee Demelee p³eeHećeeCes IeÆ neslees, lemes®eefMeMvee®esner Deens. efMeMvee®³ee ueebyeerSJe{s efMeMve leeþjuesues Demeleevee ³eesveerHe´JesMe keÀª MekeÀles JeJeer³e& efMeMveeletve ieYee&Me³eekeÀ[s peeT MekeÀles (Deeke=Àleer 16).

veUermeejK³ee DeJe³eJeebvee keÀe@He&me mHeeBefpeDeesmece (Corpus Spongiosum) cnCeleele.

efMeMve leeþ nesC³ee®³ee Heéfke´À³esueeFjskeÌMeve (Erection) cnCeleele.

le©Ce Deee fCe He é w{e bceO³e s m$ee rmenJeemee®ee efJe®eej, keÀuHeveeef®e$e, mJeHveeEkeÀJee He´l³e#e m$eer menJeeme ³eecegUs efMeMveleeþjles.

keÀOee r keÀOee r leeþ Peeue su³eeefMeMveeletve HeeC³eemeejKes SkeÀ-oesve LeWye yeensj³esleele. ns cet$e veJns, lej yeuyees³egjsLeue eEkeÀJeekeÀe w H ej®³ee ie b ´ Lee r c eOee rue êJ³e ne s³e(Bulbourethral or CowpersGlands)*. lees m$eJeu³eecegUs keÀesCeleenerOeeskeÀe vemelees.

efMeMvee®³ee ìeskeÀeuee pees HegÀieerj YeeieDemelees l³eeuee efMeMvecegb[ eEkeÀJee iueevme(Glans) cnCeleele. iueevmeuee metpe Deeu³eemel³ee He´keÀejeuee ye@ue@vee³eefìme Balanitis

cnCeleele. pej efMeMve leeþju³eeveblejiueevme®³eeYeesJeleer Demeuesueer lJe®ee ceeies peelevemesue l³ee He´keÀejeuee (Phimosis)

HeÀe³ecesefmeme cnCeleele. l³eecegUs efMeMveleeþju³eeveblej Jesovee nesT MekeÀles. efJeMes<eleë efMeMve ³eesefveceO³es {keÀueC³ee®³ee JesUer (mebYeesiee®³eeJesUer) ³ee lJe®esceO³es Jesovee nesles eEkeÀJee ner lJe®ee HeÀeìtve efle®³eeletve jkeÌlem$eeJe neslees. l³eecegUspej efMeMvee®³ee ìeskeÀe®eer ®eece[er iueevme®³ee ceeiesHe³e¥le peele vemesue lej meke&ÀceefmePeve (Circum-

Heésmìsì HeésmìsìceOeerueceg$eceeie&

keÀe@He&memHeeBefpeDeesmece

ceg$eeMe³eDeeke=Àleer ë 17

efMeMve

Deeke=Àleer ë 15 ceg$eeMe³e

Debleie&le ceg$eceeie&

HegjëmLe iebLeer

efMeMveeleerueceg$eceeie&

Megke´ÀJeenkeÀ veefuekeÀeefJe³e& GlHeeokeÀ veUer

Megke´ÀeMe³e

DeMee leNnsves HegbyeerpeiebLeerle le³eej nesCeejer Hegbyeerpes (Megke´Àpebleg), mesefceveue JnefmekeÀume m$eeJe,Heésmìsì®ee m$eeJe, ns meJe& efceUtve mHecee&efìkeÀ HeÌu³egF&[ le³eej nesles. ³eeuee®e efmecesve (Semen)

cnCeleele. cejeþerle DeeHeCe Oeeleg cnCelees lees ne®e. (Dee³egJexoer³e HeefjYee<esle (oes<e-ceue) p³eeuee OeelegcnCeleele lees JesieUe) ³eeuee®e Jeer³e&ner cnCeleele.

ns Jeer³e& m$eer®³ee ieYee&Me³eele Hees®eC³ee®ee ceeie& cnCepes efMeMveebleie&le cet$eveefuekeÀe nes³e. ³eeueeHesveeF&ue ³egjsLeé (Penile Urethra) cnCeleele.

efMeMve leeþ keÀmes nesles ?

pes efMeMve SjJeer ceT Demeles, les®e keÀOeer keÀOeer leeþ nesles. cegueebceO³es keÀOeer ueIeJeer cet$eeMe³eelemeeþu³eeves lej keÀOeer Flej keÀener keÀejCeebveer efMeMveeceO³es Demeuesu³ee ceT DeJe³eJeebceO³es (Spongy

Deeke=Àleer ë 16peueveemLeer®ee íso

ceg$eceeie&

efMeMve

ieYee&Me³e

ceg$eeMe³e

³eesveer

iegoÜej


* Hel³eskeÀ HesMeerceO³es DeevegJebefMekeÀ iegCeebvee OeejCe keÀjCeejs êJ³e Demeles. ns êJ³e Oeei³eebmeejK³eeHeoeLee&le Demeles. ns Oeeies cnCepes jbiemet$es. ueQefiekeÀles®es iegCe OeejCe keÀjCeejer leer eEueiemebyebOeer jbiemet$es. leer oesveDemeleele. SkeÌme Je Jee³e. meejer jbiemet$es p³ee Lewueerle Demeleele leer HesMeerceOeueer Lewueer cnCepes v³egkeÌueerDeme.

³ee GlHeÊeer®es JewefMe<ìîe cnCepes Debleerce ìH³eeuee le³eej nesCeeN³ee Megke´ÀpebletceO³es SkeÌme-Jee³e³ee oesve eEueie mebyebOeer jbiemet$eemen Flej 44 jbiemet$es efceUtve SketÀCe 46 jbiemet$es* Demele veenerle lej ³eeSsJepeer efceDee@efmeme (Meiosis) ³ee efJeYeepeveeves SkeÀ `SkeÌme' ne Flej 22 jbiemet$es eEkeÀJee SkeÀ`Jee³e' Je Flej 22 jbiemet$es, DeMeer SketÀCe lesJeerme®e jbiemet$es Demeleele. ³ee efþkeÀeCeer ue#eele IesleueerHeeefnpes DeMeer yeeye cnCepes, pej m$eeryeerpeeMeer meb³eesie HeeJeCeeN³ee Megke´Àpebletle SkeÌmed Je Flej 22jbiemet$es Demeleerue lej les DeHel³e cegueieer yeveles Je ³ee Megke´ÀpebletceO³es Jee³e Je Flej 22 jbiemet$es Demeleeruelej les DeHel³e cegueiee yeveles.

ns cegÎece mHe<ì keÀjC³ee®eb keÀejCe cnCepes Heg<keÀUoe cegueiee nesle veener ³ee®ee oes<e m$eerJejìekeÀuee peelees Je efle®ee íU kesÀuee peelees.

Jee³e Je 22 jbiemet$es DemeCeeN³ee Megke´Àpebleguee neefvekeÀejkeÀ eEkeÀJee $eemeoe³ekeÀ Demes JeeleeJejCem$eer®³ee ieYee&Me³eele Demeu³eeme l³eecegUs SkeÌmed Je Flej 22 jbiemet$es Demeuesuee Megke´Àpeblet®e m$eeryeerpeeMeermeb³eesie HeeJeCeej veener keÀe³e ? Je l³eecegUs®e ceie cegueieer nesCeej veener keÀe³e ?

DeMeer MebkeÀe SKeeoer J³ekeÌleer GHeefmLele keÀª MekesÀue.

HeCe meO³ee lejer Demes keÀener Demeu³ee®ee þece HegjeJee GHeueyOe veener DeeefCe mecepee lemebDemeueb®e lejerner Jee³e Je Flej 22 jbiemet$es DemeCeeje Megke´Àpebleg ne Deefve<ì JeeleeJejCeele efìkeÀeJe

Deeke=Àleer ë 19 meìexueer mesume

mHecexefì[

mHecexìes meeF&ì

mesceerveerHesÀjme Megke´ÀpevekeÀ meg#ceveefuekeÀe

cision) cnCepes ner lJe®ee Deueieo keÀeHetve ìekeÀC³ee®eer Mem$eefke´À³ee keÀjCes kesÀJnener GÊece.

keÀener JesUe iueevme®eer lJe®eekeÀ<ìeves ceeies peeT MekeÀles lesJnel³eeuee He @je HeÀe³ecee s e f meme(Paraphimosis) cnCeleele.efMeMvee®³ee ìeskeÀe®eer lJe®ee DeeefCeiueevme ³eeb®³eeceO³es Heg<keÀUoe pees ceUmeeþlees l³eeuee mcesicee (Smegma)

cnCeleele. nîee mcesiceeuee SkeÀHe´keÀej®ee Gie´ oHe& ³eslees. mJe®íles®³eeDeYeeJeece gUs melele meeþCeeN³eemesicee®³ee mebHekeÀe&cegUs efMeMvee®eekeÀke&Àjesie nesC³ee®eer MekeÌ³elee Demeles.l³eecegUs mcesicee vesnceer meeHeÀ keÀjerlepeeJes.

Deeke=Àleer 17 ceO³es efMeMvee®ee íso Deens. cet$eJeenkeÀ veefuekeÀe eEkeÀJee Penile Urethra

YeesJeleer yeuyees mHeeBefpeDeesmece (Bulbo Spongiosum) Deens.

efMeMvee®ee iueevme ne Yeeie DeefleMe³e mebJesoveeMeerue Demelees keÀejCe l³eeuee mebJesovee leblet®ee(Afferent Nerves = De@HeÀjvì veJn&ped) cegyeuekeÀ HegjJeþe Demelees.

keÀOeer keÀOeer Deieoer®e ueJekeÀj ceguee®es efMeMve DeeefCe HegbyeerpeiebLeer (Hesefveme Je ìsefmìme) ceesþsnesleele. DeeHeu³eeme keÀuHeveener nesCeej veener SJe{îee ueneve Je³eele cnCepes ®ekeÌkeÀ De[er®e-leerveJe<ee¥®³ee Je³eeuee ceguee®es efMeMve ceesþs efomet ueeieles Je l³ee®³ee YeesJeleer Heéw{ebvee Demeleele lemes kesÀme³esleele. ³ee He´keÀejeves He´®eb[ keÀesueenue ceepeuee veener lej®e veJeue.

ceWot®³ee Keeueer Demeuesu³ee iebLeer®eer ieeþ (Pitutary Tumor - Hene Deeke=Àleer 2) DeMeeleNns®³ee He´keÀej®³ee ceeies Demet MekeÀles. ³eeuee efHe´keÀe@Meme H³egyeìea cnCeleele. meenefpekeÀ®e DeMeeHe´keÀejele Sb[eske´Àe³evee@uee@efpemì, efHeÀpeerefMe³eve, mepe&ve, v³etjesmepe&ve, Hesef[Dee@ìêrefMe³eve JeefHeÀpeerDee@ueere@efpemì ³eeb®³ee ìerceves pej GHe®eej kesÀues lej HeÀej GÊece.

Hegbyeerpeeb®eer (Megke´Àpeblegb®eer) efveefce&leerë

Megke´Àpebletb®³ee efveefce&leer®³ee Heéfke´À³esuee mHejdce@ìespesvesefmeme (Spermatogenesis) cnCeleele.(Hene Deeke=Àleer 19) mesefceefveHesÀjme ìîety³etueceO³es Megke´Àpebletb®eer efveefce&leer eEkeÀJee GlHeefÊe peefce&veue mesume(Germinal Cells) Heemetve ìH³eeìH³eeves nesles.

efMeMvecegb[e®³ee Heg{sHe³e¥leDeeuesueer lJe®ee

Deeke=Àleer ë 18

mJeeYeeefJekeÀ Heéke=Àle lJe®ee

efMeMvecegb[


³ee ueseE[ie mesumevee GÊespevee efceUles leer efHeìîegìjerceO³es ñeJeCeeN³ee Sue. S®ed. (LeutinizingHormone = u³egìervee³eeEPeie ne@ceexve) Heemetve.

efHeìîegìjer ceOetve ñeJeCeeje ieesLe ne@ceexve (Growth Hormone) Hegbyeerpe iebLeer®³ee keÀe³ee&®eerHeeée&Yetceer le³eej keÀjC³eemeeþer DeeefCe Megke´Àpebletb®³ee GlHeefÊemeeþer DeeJeM³ekeÀ DeMee efJeYeepeveHeéfke´À³esmeeþer DeeJeM³ekeÀ Demelees. ieésLe ne@ceexve pej keÀceer Demesue lej Megke´Àpebletb®eer GlHeÊeer keÀceernesF&ue eEkeÀJee nesCeej®e veener.

Megke´Àpeblet DeecuelescegUs cejlees. lemes®e leHeceeve Jee{u³eeme l³ee®es Dee³eg<³e keÀceer nesles.Hegbyeerpe iebLeerceO³es keÀener DeeþJe[s efpeJeble jent MekeÀCeeje Megke´Àpeblet m$eer®³ee peveveWefê³ee®³ee

ceeiee&le cee$e SkeÀ-oesve efoJeme®e peiet MekeÀlees.Deeke=ÀleerceO³es oeKeJeuesu³ee Megke´ÀeMe³ee®es (jsleeMe³e = mesefceveue JnsefmekeÀume - Seminal

Vesicles) keÀe³e& cnCepes kesÀJeU `mHece&med®es iees[eTve' Demes mecepeues peeF&; HeCe Deelee ns efme×Peeuesues Deens keÀer MegkeÀeMe³e cnCepes Hel³e#eele iebLeer Demetve MegkeÀpebletb®ee m$eeryeerpeeMeer meb³eesie nesC³eemeeþerGHe³egkeÌle DeMeer Heésmì@iueBef[ve (Prostaglandin), He´Àe³eefye´veespeve (Fibrinogen), HegÀkeÌìespe(Fructose) ner Hees<ekeÀ êJ³e ³ee iebLeerletve ñeJeleele. mesefceveue JnsefmekeÀume ceOeerue m$eeJe MegkeÀpebletb®³eeceeieesceeie FpeskeÌ³eguesìjer [keÌìceO³es ³eslees.

● Heésmìsì ëHeesmìsì ne SkeÀ mene³³ekeÀ peveveeJe³eJe Deens. cet$eveefuekesÀ®³ee cet$eeMe³eekeÀ[erue YeeieeYeesJeleer

ne DeJe³eJe Demelees.ne DeJe³eJe Je=×HekeÀeUer keÀener DebMeer DeekeÀejeves Jee{lees Je l³eecegUs ueIeJeer nesleevee De[LeUe

³esCes, je$eer Hegveë Hegvne ueIeJeeruee nesCes DeMeer $eemeoe³ekeÀ ue#eCes GlHeVe nesleele.Heesmìsì iebLeerletve êJ³e ñeJeues peeles, l³eecegUs Jeer³ee&®es HeceeCe (Volume) Jee{les. ³ee êeJeecegUs

Hegbyeerpeeb®es Hees<eCe Je keÀe³ee&le neleYeej ueeielees.Heesmìsì iebLeeR®es keÀe³e& Heg©<ee®³ee Mejerjele ñeJeCeeN³ee DeB[espevme Je Fmìespesvmeveer efve³ebef$ele nesles.Heésmìsì iebLeeR®eer GleejJe³eele nesCeejer Jee{ DeeefCe keÀke&Àjesie, Fmìêspesvme nîee ne@ceexvmeveer

eEkeÀJee Mem$eefke´À³esves og©mle keÀjeJes ueeieleele.Heésmìsì®³ee (Hene Deeke=Àleer 15) ogOeeU m$eeJeeceO³es mee³eefì^keÀ De@efme[ (Citric Acid)

ke@ÀefuMe³ece (Calcium) De@efme[ HeÀe@mìsì (Acid Phosphate) HeesHeÀe³eeefyeveesuee³eeefmeve, mHeceeave,mesHe@Àefueve DeeefCe êJe HeoeLe& meekeÀUu³eeme GHe³eesieer Demes SkeÀ efJekeÀj * (SbPeeFce) Je l³ee®eHećeeCesFlej HeéfLeves DeeefCe #eej Demeleele.

* SbPeeFce - Enzyme - mepeerJeeb®³ee Mejerjele GlHeVe nesCeejs HeéfLeve êJ³e, ³ee®³ee ³eesieevesFlej HeoeLee&le (jemee³eefvekeÀ efke´À³eele) yeoue Ie[leele, HeCe ns yeouele veener. jemee³eefvekeÀ efke´À³eslemJeleë He´l³e#e menYeeieer nesle veener.

Oeª MekeÀuee veener, lej®e SkeÌmed Je Flej 22 jbiemet$es DemeCeeje Megke´Àpeblet m$eeryeerpeeMeer meb³eesieHeeJesue nsner GIe[ Deens. l³eecegUs meejK³ee cegueer®e nesleele ³ee keÀejCeemeeþer HelveerJej þHekeÀe þsJeCebmeeHeÀ ®etkeÀ Deens. cegueieer eEkeÀJee cegueiee nesC³eeuee Heleer®e peyeeyeoej Deens. ìH³eeìHH³eeveb le³eejnesCeeje Megke´Àpeblet HetCe& le³eej Peeu³eeJej efJekeÀefmele Peeu³eeveblej keÀmee Demelees ns Deeke=Àleer 14 ceO³esoeKeJeueb Deens. Megke´Àpebletuee mHejdcece@ìesPeesDeve (Spermatazoan) osKeerue cnìueb peeleb.

³ee Megke´Àpeblet®³ee [eskeÌ³eekeÀ[®³ee HegÀieerj Yeeieeuee De@ke´Àesmeesce cnCeleele. De@ke´Àes (Acro)

cnCepes SKeeÐee DeJe³eJe-Fbefê³ee®ee meJee&le ìeskeÀekeÀ[®ee Yeeie. meesce (Some) ne Meyo MejerjeEkeÀJee yee@[er (Body) ³ee DeLee&veb JeeHejlee peelees, cnCetve De@ke´Àesmeesce (Acrosome).

³ee Yeeieele ne³eu³etjesvee³e[sPe (Hyaluronidase) ns JeerkeÀj (SvPeeF&ce Enzyme)

Demetve, lees Megke´Àpeblet pesJne m$eer-yeerpeeMeer meb³eesie HeeJelees lesJne m$eer-yeerpee®eer DeeJejCes He®eJeC³eeme,efJejIeUefJeC³eeme GHe³eesieer He[les Demeb mecepeueb peeleb

Megke´Àpeblet®es Flej Yeeie (Deeke=Àleer 14 ceO³es) oeKeJeues Deensle®e.

FLes SkeÀ íesìerMeer yeeye ue#eele þsJeueer lej les jbpekeÀ þjsue. DeeHeu³ee Mejerjele efJeue#eCeIe[ecees[er efkeÀleer meHeÀeF&oejHeCeeveb DeeefCe megefve³ebef$ele He×leerveb Ie[leele, l³ee®eer keÀuHevee ³esF&ue.

mesefceefveHesÀjme ìîety³etueceO³es Megke´Àpeblet le³eej nesleele les pecee&³eveue mesume Heemetve; HeCe ³eeMegke´Àpebletb®³ee efJekeÀemee®³ee Heéfke´À³esmeeþer meìexueer mesume (Sertoli Cells) DeefleMe³e cenÊJee®³eeDemeleele. (Hene Deeke=Àleer 19) ³eener mesefceefveHesÀjme ìîety³etumeceO³es Demeleele. meìexueer mesume,pecee&³eveue mesumeHeemetve Megke´Àpeblet efJekeÀefmele nesC³eemeeþer GHe³egkeÌle JeeleeJejCe efvecee&Ce keÀjleele,pecee&³eveue mesume®es Hees<eCe keÀjleele DeeefCe Megke´Àpebletb®³ee efJekeÀemeemeeþer He´l³e#e ceolener keÀjleele.meìexueer mesume DeMee leNnsves SKeeÐee HesceU oeF&HećeeCes peefce&veue mesume®eer keÀeUpeer Iesleele !efMeJee³e meìexueer mesume Fmìê@ef[Dee@ue (Estrodiol) ne ne@ceexve ñeJeleele. ne Fmìe@ef[Dee@ueneceexve Megke´Àpebletb®³ee lemes®e meìexueer mesume De@v[êspesve yeeF¥eE[ie Heésìerve yeveJeleele. ns êJ³eFmìêspesve Je ìsmìesìsje@ve ³ee oesneWvee Megke´ÀpebletbHe³e¥le Hees®eJeleb !

meìexueer mesume ceguesefjDeve F&veefnefyeeEìie He@ÀkeÌìj (Mullerian Inhibiting Factor)

ñeJeleele. p³eecegUs HegeEuueieer ieYee&ceO³es m$eer®eer peveveebies Goe. ieYee&Me³e, ieYee&Me³e veefuekeÀe (He@ÀueesefHe³eveìîetymed) le³eej nesT efoueer peele veener.

Megke´Àpeblet®³ee efveefce&leerceO³es Hegbyeerpe iebLeerleerue ueseE[ie mesume* ceOetve ñeJeCeeje ìsmìesmìsje@ve®eeHeÀe³eoe neslees. (Hene Deeke=Àleer 19) Megke´Àpeblet GlHeÊeeR®³ee ojc³eeve nesCeeN³ee efceDee@efmeme He´keÀej®³eeefJeYeepeveemeeþer ìsmìesmìsje@ve®eer DeeJeM³ekeÀlee Demeles.

* Leyding Cells : HeBÀPe ne@ve uesef[ie (pece&ve Meem$e%e 1821 - 1908) ³eeves ³eeHesMeeR®ee MeesOe ueeJeuee.


yeensªve peer efomeleele l³eebvee yeenîepeveveWefê³es cnCeleele Je l³ee meJee¥vee efceUtve JnuJee(Vulva) cnCeleele.

oesvner yeepet®eer oesve HesefuJnme ne[s meceesj efpeLes pees[uesueer Demeleele l³eevee eEmeHeÀe³eefmemeH³egefyeme cnCeleele DeeefCe ³ee meceesj®³ee YeeieeJej ®ejyeer³egkeÌle Yeeie Demelees. ³ee Yeeieeuee cee@vme Jnsvesefjme(Mons Veneris) eEkeÀJee cee@vme H³egefyeme (Mons Pubis) cnCeleele. Je³eele ³esleevee ³ee®eYeeieeJej kesÀme ³esleele Je l³eebvee®e H³egefyekeÀ nsDej (Pubic Hair) cnCeleele.

uesefyeDee cespeesje, uesefyeDee cee³eveesje ³eeb®³ee keÀceeveerKeeueer Demeuesues keÌuee³eìesefjme ³eeb®eerceeefnleer DeeHeCe Iesleuesueer Deens. ns meJe& Yeeie Je efJeMes<eleë keÌuee³eìesefjme ne Heg©<eeb®³ee efMeMveemeejK³eeDeJe³eJe Del³eble mebJesovee#ece Demelees.

m$eer-Heg©<eebceOeerue veepegkeÀ mebyebOe ue#eele Ieslee kesÀJeU megKeesHeYeesiee®³ee ¢<ìerves®e kesÀJeUveJns lej ³eesi³e meeJeOeefiejer yeeUieC³ee®³ee ¢<ìerves DeeefCe DemLee³eer Deefle GÊespevee ìeUC³ee®³ee¢<ìervesner ³ee yeeyeer cegueeRveer peeCetve I³ee³euee nJ³ee. l³eecegUs ³eesi³e meeJeOeefiejer yeeUielee ³esF&ue.

keÌuee³eìesefjme®³ee Keeueer Demeuesues cet$eÜej DeeefCe l³eeKeeueer Demeuesues ³eesefveDeeJejCeeves(Hymen) DeOee&®íeefole ³eesefveÜej ³eeb®eer DeeHeCe ceeefnleer Iesleueer Deens.

ns ³eesefve®es DeeJejCe keÀenerJesUe mebYeesie Ie[sHe³e¥le uenevemes ³eesefveÜej (³eesefveefíê) JeieUleeMeeyetle Demeles; Hejbleg mee³ekeÀeEueie, Iees[smJeejer, HeesnCes, OeeJeCes Fl³eeoer yeeyeeRcegUs eEkeÀJee ³eesefveDebleie&leme@efveìjer ì@HetvmecegUs ns DeeJejCe HetCe&HeCes HeÀeìtve iesuesues Demeles.

³eesefveÜeje®³ee Deeleerue ceeie& cnCepes ³eesveer eEkeÀJee Jnpee³evee. ne ceeie& mvee³etb®ee yeveuesueeDemetve yeenîepeveveWefê³eebHeemetve ieYee&Me³eeHe³e¥le (Uterus) peelees.

Deeke=Àleer ë 20ieYee&Me³e veefuekeÀeeE[yeie´bLeerieYee&Me³ecet$eeMe³eêesefCekeÀeceg$eceeie&efMeefMvekeÀeueIeg Yeiees<þye=nle Yeiees<þiegoÜej

ceueeMe³eefie´JeecegKe

efie´Jee

Megke´Àpebletb®eer neue®eeue #ecelee Je He³ee&³eeves peve#ecelee ³ee HeésmìsefìkeÀ HeÌu³etefDe[ves Jee{les.

Jeer³ee&efJe<e³eer iewjmecepegleer ö keÀener efJeke=Àleer ë

Jeer³ee&yeÎue keÀener iewjmecepe otj keÀje³euee nJesle. keÀenerpeCe Jeer³ee&®³ee yeeyeleerle HeÀej®eef®ebleeke´Àeble Demeleele. kegÀCeeuee DeeHeues Jeer³e& HeeleU Peeu³ee®ee mebMe³e Demelees lej kegÀCeeuee Jeer³e& keÀceerPeeu³ee®eer Yeerleer Jeeìles.

Jeer³ee&ceO³es Demeuesu³ee Megke´Àpebletb®eer DeeefCe Flej jemee³eefvekeÀ êJ³eeb®eer leHeemeCeer keÀjC³ee®eerDeelee yengleskeÀ efþkeÀeCeer mees³e Deens.

Jeer³ee&®es HeceeCe 3 -4 efceueerefueìj SJe{s meeceev³eHeCes Demetve MegkeÀpebletb®eer mebK³ee oj efceefueefueìjceO³es 3.5 les 12 keÀesìer SJe{er Demeles.

Jeer³e&Heleve Peeu³eeveblej pej ueies®e met#ceoMe&keÀ ³eb$eeKeeueer Jeer³ee&®eb efvejer#eCe kesÀueb lej l³eeceO³esJeUJeUCeejs Megke´Àpeblet menpe efomet MekeÀleele.

lep%eeb®³ee leHeemeCeerceO³es Megke´Àpebletb®³ee neue®eeueerueener cenÊJe Deens. efMeJee³e leebye[îeeHesMeer, Heeb{N³ee HesMeer Fl³eeoer yeeyeeRmeeþerner HeenCeer kesÀueer peeles.

mJeleë®³ee Jeer³ee&mebyebOeer®³ee MebkeÀe yengleskeÀJesUe efvejeOeej Demeleele; Hejbleg JejerueHeceeCes Jeer³ee&®eerleHeemeCeer keÀªve IesTve, MebkeÀe efvejmeve keÀªve I³ee³euee keÀener®e njkeÀle veener.

Jeer³ee&ceO³es Dee{UCeeN³ee keÀener efJeke=Àleer cnCepes

1) Megke´Àpebletb®eb Del³euHe HećeeCeö ³eeuee Dee@efueieesmHeefce&³ee (Oligospermia) cnCeleele.

2) Megke´Àpebletb®ee DeYeeJe - nîeeuee De@PetmHeefce&³ee (Azoospermia) cnCeleele.

3) efJeke=Àle Megke´Àpebleg - De@yevee@ce&ue mHece&me (Abnormal Sperms).

³eeceO³es efJeke=Àle Megke´Àpeblet Demeleele. Goe. neue®eeue ve keÀª MekeÀCeejs (Nonmotile)

eEkeÀJee j®eves®³ee ¢<ìerves efJeke=Àleer Demeuesues Je l³eecegUs m$eeryeerpeeMeer meb³eesie HeeJet ve MekeÀCeejs eEkeÀJeeDeieoer cesuesues (Dead Sperms).

F) m$eer®³ee peveveie´bLeer Je peveveWefê³eeb®³ee leHeMeerue ë

m$eer®³ee peveveiebLeer Je pevevesWefê³eeb®ee DeY³eeme cegueer®³ee Je³eele ³esC³ee®³ee meboYee&le kesÀueeDeens, HeCe l³ee leHeMeerueele Yej Ieeuee³euee nJeer (Deeke=Àleer 20.)

efm$e³eeb®³ee peveveiebLeer eE[yeiebLeer (Ovary) DeeefCe peveveWefê³e HesefuJnme ³ee meb³egkeÌle ne[e®³eeHeeskeÀUerle Demeleele.


IeÆ iegþUerHećeeCes meefJn&keÌmeceO³es jenlees Je SkeÀ He´keÀejs ieYee&Me³ee®eb oej yebo keÀjlees. ³eecegUsieYee&Me³eeHeemetve DeeefCe ³eesefveceeiee&ves nesCeeN³ee pebletmebmeiee&Heemetve yej®e mebj#eCe efceUleb.

meJe&meeceev³eHeCes mebYeesiee®³eeJesUer efMeMve leeþ Peeu³eeveblej meefJn&keÌmeHe³e¥le Heesn®eleb.

meefJn&keÌme ns mebJesoveejefnle Demeleb ! l³eecegUs keÀener JesUe JewÐekeÀer³e GHe®eejemeeþerDeeJeM³ekeÀlesvegmeej ³ee meefJn&keÌme®eer efJeÐegle [eieCeer (Cautery) keÀjlee ³esles.

m$eer peveveWefê³eeb®³ee meefJn&keÌme®³ee Deeleerue DeJe³eJe cnCepes ieYee&Me³e.

ieYee&Me³e ëö ieYee&Me³e ne DeJe³eJe cnCepes mvee³etb®eer megceejs oer[ meW.ceer. pee[ DeeJejCeebvesyeveuesueer efHeMeJeer nes³e. vesnceer®³ee yeesueerle ieYee&Me³ee®ee GuuesKe ieYee&®eer efHeMeJeer eEkeÀJee vegmeleeefHeMeJeer Demeener kesÀuee peelees.

ieYee&Me³e meefJn&keÌme®³ee yeepetuee cnCepes Keeueer efvecegUleb nesle peeleb.

ieYee&Me³ee®eer pej ceeHes Iesleueer lej l³ee®eer Jeªve meefJn&keÌmeHe³e¥le ueebyeer 8 meW.ceer. oesvneryeepetbceOeerue Deblej cnCepes ©boer 6 meW.ceer. DeeefCe ceeietve Heg{s Deblej 4 meW.ceer. Demeleb. (Deeke=Àleer Hene)ieYee&Me³ee®eb Jepeve megceejs 50 ie@ce Demeleb.

ieYee&Me³ee®³ee Jej®³ee meJee&le ©bo YeeieeceO³es oesvner yeepetbveer ieYee&Me³eveefuekeÀe ³esTve efceUleele.

ieYee&Me³ee®eer HeeskeÀUer meceesªve Heeefnueer lej ef$ekeÀesCeer HeCe yeepetves Heeefnu³eeme Kee®esmeejKeerDemeles. Keeueer meefJn&keÌme®³ee veUerceO³es Je Jejerue oesvner yeepetveer leer ieYee&Me³eveefuekeÀe (He@ÀueesefHeDeveìîetyeceO³es) GIe[les.

vesnceer®³ee DeJemLesceO³es ieYee&Me³e, meefJn&keÌme Jej DeeefCe ieYee&Me³e Je meefJn&keÌme ³eesefveceeiee&JejPegkeÀuesues Demeleele. ³ee PegkeÀC³eecegUsner ieYee&uee SkeÀ He´keÀej®es mebj#eCe efceUles Demeb cnCelee ³esF&ue.

ieYee&Me³ee®es DeeJejCe eEkeÀJee eEYele, yeensjerue HeeleU DeeJejCe, ceOeues mvee³etb®es DeeJejCe JeDeeleerue HesMeeR®es DeeJejCe DeMee leerve DeeJejCeeb®eer yeveuesueer Demeles.

ieYee&Me³eveefuekeÀe eEkeÀJee He@ÀueesefHe³eve ìîetymed*ëö

ìîegyeskeÌìe@ceer nîee mebleleerHeéfleyebOekeÀ Mem$eefke´À³esceO³es ³ee ìîegyme yeebOetve Je keÀeHetveìekeÀu³ee peeleele.

³ee ieYee&Me³e veefuekeÀeb®³ee eEYeleer yeensjerue HeeleU DeeJejCe, ceOeues mvee³et DeeefCe DeeleerueHesMeeR®³ee DeeJejCeebveer yeveuesu³ee Demeleele. ieYee&Me³eeHeemetve efveIeeuesu³ee ³ee veefuekeÀe oesve yeepet®³eeeE[yeiebLeerHe³e¥le oesvner yeepetbvee peeleele Je l³ee efþkeÀeCeer l³ee ©bo nesleele. l³eeb®³ee HeÀvesueemeejK³ee

* 1) ieé@efyeSuees He@ÀueesefHeDees - Fìeefue³eve Mejerjj®evee Meem$e%e ³eeves 1523 - 1552 ceO³esHe´Lece He@ÀueesefHeve ìîegyme MeesOetve keÀe{u³ee.

ne ceeie& megceejs ®eej Fb®e (one meWìerceerìj) ueebye Demetve ueJeef®ekeÀlescegUs lees Heg<keÀU®e leeCeueepeeT MekeÀlees. He´megleer®³eeJesUer lej lees FlekeÀe leeCeuee peelees keÀer l³ee Jeeìsves ieYee&Me³eeleerue yeeuekeÀyeensj ³esT MekeÀles.

³eesefveceO³es neleceespee ®e{Jetve yeesì Ieeuetve leHeemeCeer kesÀu³eeme ³ee ceeiee&®ee Deeleuee Yeeie®ee®eHe[lee ³eslees. DeMee leHeemeCeeruee Hej Jnpee³eveue Hejer#ee' (Per Vaginal Examination)

cnCeleele. ³ee He´keÀejs pees ³eesefveceeiee&®³ee Deeleu³ee ìeskeÀeuee He=<þYeeie ueeielees lees ieYee&Me³ee®³eeieUîee®ee (Cervix) Demelees. ne Yeeie IeÆ DeeefCe mebJesoveejefnle Demelees.

ne Yeeie ³eesefveceeiee&ceO³es Lees[e Keeueer Deeu³eecegUs l³ee®³ee Heg{s, ceeies Je oesvner yeepetueeKeesueieì Kee®ee le³eej nesleele. l³eevee HeÀe@vee&³emesme (Fornices) cnCeleele.

Heg<keÀUoe ieYee&Me³eeleerue Deepetyeepet®³ee ieeþerner ³ee Yeeieeleu³ee leHeemeCeerle ®ee®eHe[lee³esleele Je ³eesi³e efveoeve DeeefCe GHe®eej keÀjlee ³esleele.

³eesefve®³ee Deeleerue YeeieeJej meJe&$e ®eHeìîee HesMeer Je DeveskeÀ mlej Demeuesues DeeJejCe Demeles.³eeuee mì@efìHeÀeF&[ mkeÌJe@ceme SefHeLesefue³ece cnCeleele. ³eesefveYeeieeleerue m$eeJe ns Deecue Demeleele.Je³eele ³esC³eeHetJeea DeeefCe ceeefmekeÀ HeeUer yebo Peeu³eeJej ns m$eeJe Deecue jenle veenerle Je l³eecegUs ³eeJe³eele pebletmebmeiee&®eer peemle MekeÌ³elee Demeles.

meefJn&keÌme eEkeÀJee ieYee&Me³e Je ³eesefveceeiee&ceOeerue Yeeie ë

meefJn&keÌme ob[ieesueekeÀej Demetve 2 les 3 meW.ceer. ueebye Demeles. DeeOeer cnìu³eeHeceeCes ³eesefveceO³esPegkeÀuesuee DeeefCe l³ee®³ee Deeleuee Demes meefJn&keÌme®es 9 Yeeie kesÀues peeleele. l³eebvee DevegkeÀces Jnpee³eveueJe megHee Jnpee³eveue meefJn&keÌme cnCeleele. meefJn&keÌme®ee MeyoMeë DeLe& ieUe Demee Deens. ³ee ieUîeeleerueveUerves ieYee&Me³ee®eer HeeskeÀUer Je ³eesefveceeie& pees[uesues Demeleele.

³ee veUer®³ee ³eesefvele GIe[CeeN³ee Yeeieeuee yeensj®es efíê (External os) DeeefCe ieYee&Me³eeleGIe[CeeN³ee Yeeieeuee Deeleerue efíê (Internal os) cnCeleele.

meefJn&keÌmeceOeerue iebLeerle c³egkeÀme ns yegUyegUerle êeJe ñeJeleele. ³ee êJ³eele HegÀkeÌìespe nermeeKej DeeefCe HeéfLeves Demeleele. nîee êJ³ee®es keÀece cnCepes mebYeesiee®³ee JesUer efMeMveeletve Glmeefpe&lenesTve Deeuesu³ee Hegbyeerpeeb®eb Hees<eCe keÀjCeb.

³ee ñeeJee®eer JewefMe<ìîes ceeefmekeÀ HeeUer ojc³eeve Deblem$eeJeeceO³es nesCeeN³ee ®ekeÀce³e HesÀjHeÀejevegmeejyeoueleele. pesJne m$eeryeerpe Glmepe&ve (Ovulation) nesTve m$eeryeerpe ieYee&Me³eveefuekesÀle ³esles l³eeojc³eeve meefJn&keÌmeceOeerue m$eeJe Heg<keÀU Je HeeleU Demelees. l³eecegUs ³eeJesUer MegkeÀpebletb®ee ieYee&Me³eeleerueHe´JesMe megueYe neslees. ³eeGueì ne m$eeJe m$eeryeerpe Glmepe&vee®³ee Deieesoj®³ee keÀeUele IeÆ Demelees Jel³eecegUs Megke´Àpebletb®ee ieYee&Me³e He´JesMe keÀþerCe neslees. l³ee®eHećeeCes ieYe&OeejCee Peeu³eeveblej ne m$eeJe


³eeveblej cee$e veJeJ³ee DeeþJe[îee®³ee ojc³eeve Heé³ecejer meskeÌme keÀe@[&dmeHeemetve meskebÀ[jermeskeÌme keÀe@[&dme (keÀe@efì&keÀue keÀe@[&med) le³eej nesleele. ³eeb®³eeHeemetve eE[yeiebLeer le³eej nesleele.eE[yeiebLeeR®ee yeensj®ee Yeeie (Cortex) ne®e keÀe³e&Meerue Yeeie Demelees.

(Heg©<e ieYee&ceO³es cee$e Heé³ecejer meskeÌme keÀe@[&®es ªHeeblej Hegbyeerpe iebLeer®³ee ieeY³eelecnCepes®e mesefveefveHesÀjme ìîegy³egumeceO³es nesle.)

³ee keÀeUeleu³ee eE[yeiebLeeR®³ee yeensjerue keÀe³e&Meerue YeeieeceO³es Demeuesu³ee HesMeerHewkeÀerkeÀener HesMeer cnCepes m$eeryeerpee®eer HetJee&JemLee nes³e. l³eecegUs ³eebvee Heé³ecejer DetmeeF&ì (Pri-

mary Oocyte) cnCeleele. nîee ceesþîee nesleele. l³eeb®³eeYeesJeleer pes DeeJejCe Demelebl³eeuee Peesvee Hesu³egefme[e (Zona Pellucida) cnCeleele. nîee Heé³ecejer DetmeeF&ìYeesJeleerFlej HesMeeR®ee HegbpekeÀe eEkeÀJee PegHekeÀe ieesUe neslees. ³ee HegbpekeÌ³eeuee efHećee@ef[&Deue HeÀe@efuekeÀuecnCeleele. meg©Jeeleeruee DeMeer megceejs meÊej ueeKe efHećee@ef[&Deue HeÀe@efuekeÀume Demeleele.

Heg{s leer keÀceer keÀceer nesle peeleele Je ne m$eerieYe& pevceC³ee®³eeJesUer ner HeÀe@efuekeÌme megceejsDe[er®e les Hee®e ueeKe®e Demeleele. keÀeueeblejeves leerner keÀceer nesTve Je³eele ³esC³ee®³ee JesUer SkeÀles oesve ueeKe®e efHećee@ef[&ue HeÀe@efuekeÀume efMeuuekeÀ jenleele. (Hene Deeke=Àleer 22, 24)

� efjpeefveDesj [er ieéHeÀ ³ee [®e [e@keÌìj Je Mejerjj®eveeMeem$e%eeves (1641-1673) MeesOe ueeJeueecnCetve ieéefHeÀ³eve.

Deeke=Àleer ë 22 Deeke=Àleer ë 23

Je³eele Deeu³eeveblej ³ee HeÀe@efuekeÀumeHewkeÀer oj ceefnv³eeuee SkeÀ®e HeÀe@efuekeÀume HetCe&HeCesefJekeÀefmele nesleb. nîee ojc³eeve HetCe& efJekeÀefmele nesle Demeuesu³ee HeÀe@efuekeÀumeceOeerue (Deeleel³eeuee ieéefHeÀ³eve * HeÀe@efuekeÀue cnCee³e®eb.) (Deeke=Àleer 23.) HetJee&JemLesleerue m$eeryeerpee®ebefceDee@efmeme ³ee He´keÀejs efJeYeepeve nesTve m$eeryeerpe le³eej nesleb DeeefCe ceeefmekeÀ HeeUer®³ee megceejs®eewoeJ³ee efoJeMeer ³ee ieéefHeÀ³eve HeÀe@efuekeÀumeceOetve yeensj HesÀkeÀueb peeleb. ³eeuee®e DeesJnîeguesMevecnCeleele. (Deeke=Àleer 22, 24)

DeekeÀejecegUs l³eevee FvedHebÀef[yeguece (Infundibulum) cnCeleele. l³eeb®eer leeW[s keÀener HećeeCeelekeÀceUe®³ee HeekeÀUîeebmeejKeer efomele Demeu³eeves l³eevee eEHeÀefye³ee (Fimbriae) cnCeleele. nîeeleeruepeer HeekeÀUer eE[yeiebLeeruee (DeesJnjeruee) ef®ekeÀìuesueer Demeles efleuee DeesJnsefjDeve eEHeÀefye³ee cnCeleele.ieYee&Me³eveefuekeÀeb®³ee Deeleerue HesMeer DeeJejCe yeveJeCeeN³ee HesMeeR®eer JewefMe<ìîes ieYe&OeejCesmeeþerGHe³egkeÌle Demeleele.

keÀener HesMeeRvee met#ce leblet Demeleele. ³eevee efmeefue³ee (Cilia) cnCeleele. l³eeb®eer meleleieYee&Me³ee®³ee efoMesves neue®eeue nesle Demeles. ³ee neue®eeueercegUs eE[yeiebLeerletve Glmeefpe&le nesTveFvedHebÀ[ery³eguececeOegve ieYee&MeveefuekesÀle ³esCeejs m$eeryeerpe ieYee&Me³eekeÀ[s Hees®ee³euee ceole nesles. keÀenerHesMeeRvee leblet vemetve l³ee efJeefMe<ì êJe ñeJeC³ee®es keÀece keÀjleele.

ieYee&Me³eveefuekeÀeb®e keÀece cnCepeseE[yeiebLeeRHeemetve Glmeefpe&le nesTve Deeuesuebm$eeryeerpe ieYee&Me³eele Hees®eJeCeb. MegkeÀpeblegMeerl³ee®ee meb³eesie (Fertilization) PeeueekeÀer lees ³egicevepe (Pee³eieesì) ieYee&Me³ee®³eeeEYeleerle jesJeuee peelees. ³eeuee®e ieYe&jesHeCe(Implantation) cnCeleele. (HeneDeeke=Àleer 21.)

eE[yeie´bLeer (Ovary) ë

m$ereyeerpe Je Hegbyeerpee®ee meb³eesiePeeu³eeveblej DeuHeeJeOeerle®e l³eeb®³eecee³eìesefmeme ³ee He´keÀej®³ee efJeYeepeveecegUsue#eeJeOeer HesMeer le³eej nesleele.

³eeHewkeÀer keÀener HesMeeRceO³es peveveiebLeer yeveC³ee®eer Je l³eeÜejs efJeefMe<ì ueQefiekeÀ Deblem$eeJe Jem$eeryeerpe eEkeÀJee Hegbyeerpe le³eej keÀjC³ee®eer megHle MeefkeÌle Demeles.

m$eerieYee&ceOeerue Deeefoce yeerpeHesMeer Heg{s JeguHeÀer³eve [keÌìdmed®³ee Deeleu³ee He=<þYeeieer Demeuesu³eeefmeueesefcekeÀ DeeJejCeele ªHeebleefjle nesleele.

nîee HesMeeR®³ee efJeYeepeveeletve pesvee³eìue efjpe cnCepes peveveiebLeer®eer HetJee&JemLee le³eejnesles. ³eeHeemetve neleeb®³ee yeesìebHećeeCes Gb®eJeìs le³eej nesleele. l³eebvee Heé³ecejer meskeÌme keÀe@[&dmecnCeleele. ³ee ìHH³eeHe³e¥le Deeefoce yeerpe HesMeer eE[yeiebLeer eEkeÀJee HegbyeerpeiebLeerceO³es ªHeebleefjlenesT MekeÀleele.

efJe³e&JeenkeÀ veefuekeÀemeJneakeÌmeMegke´Àpebletb®ee ³eesveerHe´JesMe

Deeke=Àleer ë 21 ieYee&Me³eeleerue Megke´Àpeblet


ueQefiekeÀ J³ebies

De) efJe<e³e He´JesMe ëDeelee Jee{l³ee Je³ee®³ee cegueecegueeRceO³es peveveWefê³e mebyebefOele DeMee, keÀesCel³ee efJeke=Àleer

eEkeÀJee oes<eHetCe& j®evee Je meoes<e keÀe³ex Dee{Uleele les Heent.

keÀeneRceO³es ns oes<e ieYee&JemLesle Demeleevee®e Hejbleg iegCemeg$eeb®³ee eEkeÀJee jbiemet$eeb®³eeDevegJeebefMekeÀlesveb Deeuesu³ee oes<eecegUs (Genetic Je Chromosomal) lej keÀeneRceO³esieYee&JemLesleerue Flej efJekeÀejebcegUs efvecee&Ce nesleele.

keÀeneRceO³es yeeueHeCeele jesie Peeu³eeves lej keÀeneRceO³es DeHeIeeleecegUs J³ebies efvecee&Ce nesleele.

³ee efþkeÀeCeer DeeHeCe DeLee&le®e meJe&®e ueQefiekeÀ jesieeb®ee efJe®eej keÀjCeej veener. HeÀkeÌlel³ee®e efJeke=ÀleeR®ee efJe®eej keÀjCeej Deenesle p³ee Jee{l³ee Je³ee®³ee cegueecegueerle Dee{Uleele.

³ee efJeke=Àleer mecepeC³eemeeþer Heg©<e Je efm$e³eeb®eer ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe ieYee&JemLesletve keÀMeerefJekeÀefmele nesleele ³ee®ee Hejece<e& I³ee³euee nJee.

Dee) ueQefiekeÀ efveef½eleer®eer Je efYeVeles®eer eEkeÀJee He=LeëkeÀjCee®eer meg©Jeele (SexDetermination & Sex Differentiation = meskeÌmeef[ìjefcevesMeve Je meskeÌme ef[HeÀjefvMeDesMeve) ëeEueieYeso efveef½ele nesCes cnCepes meskeÌme ef[ìjefcevesMeve (Sex Determination) DeeefCe

Heg{s Heéw{ eEueieYesoele HeefjCeleer nesCes cnCepes meskeÌme ef[HeÀjefvMeDesMeve (Sex Differentiation)

meJe& meeceev³eHeCes SkeÌme-SkeÌme Je 44 DeeefCe SkeÌme-Jee³e Je Flej 44 jbiemet$es DemeCeejsDevegke´Àces m$eer DeeefCe Heg©<e yeveleele; Hejbleg vesnceer®e Demeb Ie[sue Demeb veener. keÀejCe keÀOeerkeÀOeerjbiemet$es keÀceer DeefOekeÀ HećeeCeele ³esleele Je eEueieYeso DeHetCe& neslees. efMeJee³e Flej DeveskeÀ yeeyeeR®ee

Deeke=Àleer ë 24 peefce&veue SefHeLesueer³eceHeé³ecejer HeÀe@ueerkeÀue

HeÀe@ueerkeÌ³etuej HeÌuetF&[

keÀe@He&me Dee@uyeerkeÀvme

ces[îetuee Dee@HeÀ mìêscee jkeÌlee®eer ieeþ

Je³eele Deeuesu³ee cegueeR®eer oesvner eE[yeiebLeer He´l³eskeÀer 3.5 x 2 x 1.8 meW.ceer. SJe{îeeDeekeÀeje®³ee Demetve l³eeb®³eeceO³es DeMeer DeveskeÀ efHećee@ef[&Deue HeÀe@efuekeÀume Demeu³ee®e DeeHeu³eeueemet#ceoMe&keÀeKeeueer leHeemeCeer kesÀu³eeme Dee{Utve ³esleb.

ieeefHeÀDeve HeÀe@efuekeÀueceOetve yeensj Deeuesueb m$eeryeerpe ieYee&Me³eveefuekeÀeb®³ee HeekeÀUîeebmeejK³eeleeW[eletve ieYee&Me³eveefuekeÀele peeleb Je efleLes m$eeryeerpe Je Hegbyeerpee®ee meb³eesie mebYeesiee®³eeJesUer nesTve³egicevepe (Zygote) le³eej neslees.

o o o


pej Jeer³ee&leerue yeeJeerme Dee@ìesmeescme Je SkeÀ SkeÌme jbiemet$e DemeCeeN³ee Hegbyeerpee®ee meb³eesiem$eeryeerpeeMeer Peeuee (³eeuee Fertilization - HeÀefì&uee³ePesMeve cnCeleele) lej ³ee meb³eesieecegUsle³eej nesCeeje HeéjbYeeJemLesleerue ieYe& ne m$eereEueie Demelees. ³ee ieYee&uee Pee³eieesì (Zygote)eEkeÀJee ³egicevepe cnCeleele. ³ee HeéjbYeeJemLesleerue ieYee&ceO³es Hegbyeerpeeleerue yeeJeerme Je m$eeryeerpeeleerueyeeJeerme DeMeer SketÀCe ®eJJes®eeUerme meJe&meeceev³e iegCemebyeOeer jbiemet$es Demeleele, lej HegbyeerpeeleerueSkeÀ SkeÌme jbiemet$e Je m$eeryeerpeeleerue SkeÀ SkeÌme jbiemet$e DeMeer oesve eEueiemebyebOeer jbiemet$es Demeleele.pesJne DeMeer ®eJJes®eeUerme meJe&meeceev³e iegCemebyebOeer jbiemet$es DeeefCe oesve eEueiemebyebOeer DemeuesueerSkeÌme jbiemet$es SkeÀ$e ³esleele lesJne HeéjbYeer®ee ieYe& m$eereEueieer neslees.

³eeGueì Jeer³ee&leerue p³ee Hegbyeerpeele yeeJeerme meJe&meeceev³e iegCemebyebOeer jbiemet$es Deensle Je SkeÀJee³e ns eEueieemebyebOeer jbiemet$eb Deens Demes Hegbyeerpe pej m$eeryeerpeeMeer meb³eesie HeeJeues, lej le³eejnesCeeN³ee HeéjbYeeJemLesleerue ieYee&le (³egicevepeele) ®eJJes®eeUerme meJe&meeceev³e iegCemebyebOeer jbiemet$es JeSkeÀ SkeÌme DeeefCe SkeÀ Jee³e DeMeer oesve eEueiemebyebOeer jbiemet$es SkeÀ$e ³esleele. ne HeéjbYeeJemLesleerueieYe& (³egicevepe) HegeEuueieer neslees.

F) ieYee&JemLesleerue ueQefiekeÀ efJekeÀeme ëm$eeryeerpe DeeefCe Hegbyeerpe ³eeb®ee meb³eesie Peeu³eeveblej le³eej nesCeeN³ee Pee³eieesì®es (³egicevepe®es)

cee³eìesefmeme ³ee He×leerves efJeYeepeve nesle peeles.

keÀener keÀeUele®e MeskeÀ[es HesMeeR®ee HegbpekeÀe le³eej neslees. ³ee HesMeeR®³eeHeemetve ieYee&®es Mejerjle³eej nesle peeles. ³ee HesMeeRHewkeÀer keÀener efJeJeef#ele HesMeeRceO³es Hegbyeerpes eEkeÀJee m$eeryeerpes le³eejkeÀjCeeN³ee peveveiebLeerceO³es efJekeÀefmele nesC³ee®eer #ecelee Demeles. ³ee efJeJeef#ele HesMeeRvee Heércee@ef[&³euepece& mesume cnCeleele. cejeþerle ³ee HesMeeRvee Deeefoce eEkeÀJee DeeÐe yeerpeHesMeer Demeb cnCelee ³esF&ue.

Deeke=Àleer ë 25SefHeef[ef[ceme

ìsmìerpene³e[eefì[

iegyesj@keÌ³etueceJnemeef[HeÀjvme

Heésmìsì

mesefceveueJn@efmekeÀue

Jnpee³eveue©ef[ceWì ³egjsLee

Heg©<e m$eer

DeesJnjerSHetHeÀesjve

ceg$eJeenkeÀDeesJnjer³eveefueieeceWì

ieYee&Me³e

ceeì&veme& [keÌì

JeguHeÀer³eve[keÌì

ieeW[eue efueieeceWì

c³etuesefj³eve [keÌì

efHeÀcyeér³ee

³egjesJnpee³eveue ke@Àveeueceg$eeMe³e

³egjespevee³eìuemee³eveme

eEueieYesoe®³ee efJekeÀemeeJej HeefjCeece neslees. l³eecegUs keÀener peCeebceO³es keÀener Heg©<eer lej keÀenerm$eer®es iegCe Demeleele.

l³eecegUs keÀesCeleer jbiemet$es Deensle ns DeY³eemeCeb (Chromosomal Typing) cenÊJee®ebPeeueb Deens. keÀejCe jbiemet$eeb®³ee efvekeÀ<eeJej l³ee J³ekeÌleer®eb eEueie keÀesCeleb Deens ns þjJelee ³esleb.l³ee®eHećeeCes eEueieYesoe®eer He=LekeÀlee HetCe& Peeueer keÀer veener mecepeleb.

DeeHeu³ee®e veJns lej peieYej®³ee meceepeeceO³es eEueieYeso HetCe& DemeCeb cenÊJee®eb Je Heefle<þs®eb,lej eEueieYeso DeHetCe& DemeCeb ns keÀenermeb nervelJeeb®es, nsìeUCeer®eb þjleb. meceepeele ³ee J³ekeÌleeR®eerGHes#ee nesles.

Jew%eeefvekeÀ ¢<ìerves pej ³ee yeeyeeR®ee DeY³eeme Peeuee lej èfnpe[e - íkeÌkeÀe - HeeJeCesDeeþ'Jeiewjs GHenemeieYe& Je leg®íles®³ee YeeJevesves eEueieYeso DeHetCe& Demeuesu³ee J³ekeÌleeruee DeeHeCe mebyeesOeCeejveener. l³eeb®es efpeCesner DeefOekeÀ meeLe& yeveefJeC³ee®³ee ¢<ìerkeÀesveeletve ³ee J³ekeÌleer Je DeeHeCe meefn<CeglesvesJe mecepegleoejHeCes ceeie& keÀe{t.

Demees. lej cegÎe ne keÀer jbiemet$eeJeuebefyele eEueieYeso eEkeÀJee `keÀesceesPeesceue meskeÌme'ves J³ekeÌleer®³ee¢M³e eEueieYesoe®ee Hee³ee j®euee peelees, lees yeensªve efomele veener.

ke´ÀesceesPeesceue meskeÌme (Chromosomol) uee pesvesefìkeÀ meskeÌme (Genetic Sex) nercnCelee ³esF&ue. ³ee HesMeerDebleie&le Je jbiemet$eebleie&le eEueieYesoeuee efpeveesìeF&He (Genotype) eEkeÀJeeDeefOekeÀ mHe<ìlesves ueQefiekeÀ efpeveesìeF&He (Sexual Genotype) cnCelee ³esF&ue. ns eEueieYesoe®ebHesMeerDebleie&le Je jbiemet$eebleie&le DeefmlelJe nes³e.

DeeOeer cnìu³eeHećeeCes jbiemet$eebleie&le eEueieYesoe®es DeefmlelJe m$eer-yeerpe (Ovum) Je Hegbyeerpe(Sperm) ³eeb®³ee meb³eesiee®³ee JesUer þjleb Je ³ee meb³eesie Heéfke´À³esJej DeJeuebyetve Demeleb.

jbiemet$eer³e (ke´Àesceesmeesceue) ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe ë

m$eeryeerpeeceO³es yeeJeerme meJe&meeceev³e iegCemebyebOeer jbiemet$es DeeefCe SkeÀ SkeÌme jbiemet$e Demeleb.SkeÌme jbiemet$e ns eEueieYesoeMeer mebyebefOele Deens. yeeJeerme iegCemebyebOeer jbiemet$eebvee Dee@ìesmeescme(Autosomes) cnCeleele. SkeÌme jbiemet$eeuee eEueiemet$e cnCepes®e meskeÌme ke´Àesceesmeesce (Sex

Chromosome) cnCeleele.

HegbyeerpeeceO³es yeeJeerme meJe&meeceev³e jbiemet$es Demeleele, Hejbleg efvecc³ee HegbyeerpeebceO³es SkeÌme He´keÀej®esjbiemet$e Demeles lej Gjuesu³ee efvecc³ee HegbyeerpeebceO³es Jee³e He´keÀej®es jbiemet$e (Y - Chromosome)

Demeles. Jee³e He´keÀej®es jbiemet$e ns osKeerue meskeÌme ke´Àesceesefmece cnCepes®e eEueiemet$e Demeles.

m$eeryeerpe Je Hegbyeerpee®ee meb³eesie mebYeesie eEkeÀJee meceeieceecegUs efMeMveeJeeìs Jeer³e& ieYee&Me³eeceO³esHees®eu³eecegUs neslees. Jeer³ee&ceO³es Hegbyeerpes Demeleele.


m$eereEueieer ieYee&ceO³es ceguesefj³eve [keÌìdme®eer Jee{ keÀjCeeje ne@ceexve vemelees. l³eecegUs m$eereEueieerieYee&le keÀesCel³eener ne@ceexve®³ee HeÝeeJeeefMeJee³e He@ÀueesefHe³eve ìîetyeme, ³egìsjme, meefJn&keÌme, DeHHejJnpee³evee, keÌuee³eìesefjme, uesefyeDee cespeesje, uesefyeDee cee³eveesje Je ueesDej Jnpee³evee ner peveveWefê³esle³eej nesleele.

pevcee®³ee JesUer m$eereEueie Je HegeEuueieer ieYee&ceO³es DeMee leNnsves meJe& keÀener mJeeYeeefJekeÀleNnsves Ie[u³eeme jbiemet$eer³e (keÀesceesmeesceue) ueQefiekeÀlee, peveveiebLeerpev³e ueQefiekeÀlee Je peveveWefê³epev³eueQefiekeÀlee efveef½ele Peeuesu³ee Demeleele.

ieYee&Me³eeceO³es Demeleevee m$eereEueieer ieYee&®³ee ceWotJej ìsmìesmìsje@ve ns êJ³e keÀener efJeHejerleHeefjCeece keÀª MekeÀles. l³eecegUs ³ee m$eerieYee&®³ee ceelesuee GHe®eejemeeþer eEkeÀJee Dev³e keÀejCeemleJeìsmìesmìsje@ve efouee iesuee lej l³ee®ee HeefjCeece ceWotleerue keÀener YeeieeJej nesTve l³ee®ee HeefjCeece nem$eer ieYe& pevceu³eeveblej Je Heéw{ m$eer Peeu³eeveblej ue#eele ³esT MekeÀlees. ne HeefjCeece cegK³elJesJeeieCegkeÀerle Demetve, DeMee efm$e³eebvee ìsmìesmìsje@ve®³ee HeefjCeeceecegUs m$eerefJe<e³eer (meceeEueieer DeekeÀ<e&Ce)DeekeÀ<e&Ce Jeeìt MekeÀleb. ne pesv[j jesue®ee, mee³ekeÀe@uee@efpekeÀue eEkeÀJee ceeveefmekeÀ ueQefiekeÀ JewefMe<ìîeeb®eeHewuet nes³e.

m$eereEueieer DeeefCe HegeEuueieer ieYee&ceO³es Devegke´Àces Fmìêspesve Je ìsmìesmìsje@ve®³ee HeÝeeJeecegUs®ekeÀer keÀe³e ceWotleerue ne³eHeesLeue@ceme ne Yeeie Devegke´Àces ®eke´Àer³e (Cyclical) Je De®eke´Àer³e(Noncyclical) He×leerves keÀece keÀjC³eeme ³eesi³e neslees.

ieYee&JemLesceO³es HegeEuueieer ieYee&le ìsmìesmìsje@ve ñeJeCeeN³ee iebLeer uesef[ie mesume, Jeejs Heemetve®³ee(Placental) nîegceve keÀesefjDee@efvekeÀ ieesve@[esìesefHeve ³ee DebleëñeeJeeves uesef[ie mesumeJejerue GÊespekeÀHeYeeJeecegUs ñeJeleele. l³eecegUs pevceeveblej Jeejs®ee mebyebOe pesJne mebHelees lesJne uesef[ie mesume keÀe³e&nervenesTve jenleele.

l³eeb®es ìsmìesmìsje@ve ñeJeC³ee®es keÀe³e& ns HegeEuueieer yeeuekeÀ Je³eele ³esC³ee®³ee keÀeUer ñeJeu³eepeeCeeN³ee Sue. S®e. Je Sue. S®e. Deej. S®e. cegUs Hegvne megª nesles.

F&) cegueecegueeRceO³es ieYe&OeejCesHeemetve Heg{s mebYeJeCeejer efJeefJeOe ìHH³eeJejerue ueQefiekeÀ J³ebies ë1) jbiemet$eebleie&le Je iegCemet$eebie&le eEueieYeso Je efJeke=Àleer :

SkeÌme - SkeÌme-Jee³e Je Flej jbiemet$es DemeCes. ³ee He´keÀejeuee keÌueeFveHesÀuìj eEme[êsce(Klinefelter Syndrome) cnCeleele. ³eele m$eer HećeeCes GVele GjesYeeie Je DebieeJej keÀceerkesÀme Demeleele Je Hegbyeerpe iebLeeR®eer DeHegjer Jee{ Dee{Ules. lemes®e HegbyeerpeiebLeer ìsefmìme, keÀe³e&#ecevemeleele6` HeCe ³ee J³ekeÌleer®eer Gb®eer cee$e YejHetj Demeles (Hene Deeke=Àleer 22).

m$eereEueieer ieYee&ceO³es ³ee Deeefoce yeerpeHesMeeRHeemetve megceejs veJeJ³ee DeeþJe[îeele eE[yeiebLeercnCepes DeesJnjerpe le³eej nesleele.

HegeEuueieer ieYee&ceO³es S®e - Jee®e DeBefìpesve ³ee iuee³ekeÀesHeésefìve®³ee HeÝeeJeeÜejs, Jee³ejbiemet$es HegbyeerpeiebLeeR®eer efveefce&leer ³ee Deeefoce HesMeeRHeemetve meele les veJeJ³ee DeeþJe[îeele keÀjleele.

³ee peveveiebLeer Debleie&le eEueie JewefMe<ìîeevee ieesve@[ue meskeÌme (Gonadal Sex) cnCeleele.ieesve@[ue meskeÌme®eer leHeemeCeer ìsmìerme Je DeesJnjer®eer leHeemeCeer keÀªve keÀjlee ³esles.

³ee Ieìveeb®³ee ojc³eeve cnCepes megceejs eflemeN³ee les meeleJ³ee DeeþJe[îee®³ee ojc³eeveieYee&ceO³ess (HegeEuueieer Je m$eereEueieer DeMee oesvnerner) ceguesefjDeve DeeefCe JeguHeÀer³eve [keÌìdme le³eejnesleele. ns [keÌìdme cnCepes Heéw{ Je³eele le³eej nesCeeN³ee peveveWefê³eeb®es cetU ªHe nes³e.

m$eereEueieer ieYee&ceO³es DeeefCe HegeEuueieer ieYee&ceO³es efYeVe Deblem$eeJeeb®es ñeJeCe nesles DeeefCe³eecegUs m$eereEueieer ieYee&le m$eer®eer peveveWefê³es DeeefCe HegeEuueieer ieYee&ceO³es Heg©<ee®eer peveveWefê³es le³eejnesT ueeieleele. ³eevee®e peveveWefê³e JewefMe<ìîes eEkeÀJee pesvee³eìue meskeÌme (Genital Sex)

cnCeleele.

HegeEuueieer ieYee&ceO³es HegbyeerpeiebLeeR®eer efveefce&leer megceejs Hee®eJ³ee DeeþJe[îee®³ee DeKesjerueemegª Peeu³eecegUs meìexueer mesume ³ee HesMeer meeleJ³ee DeeþJe[îeele keÀe³e&jle nesleele. meìexueer mesume³ee HesMeer Hegbyeerpeie´bLeeRceOeerue HesMeer nesle. nîee HesMeer ceguesefj³eve Fveefnyeìjer He@ÀkeÌìj eEkeÀJeeDeBefìceguesefj³eve ne@ceexve (Mullerian Inhibitory Factor = MIF, Anti Mullerian

Hormone - AMH) ñeJeleele. ³ee ne@ceexve®es keÀe³e& cnCepes ceguesefj³eve [keÌìdme®eer Jee{LeebyeJeCes eEkeÀJee ceguesefj³eve [keÌìdme®es DeefmlelJe nUtnUt mebHeJeCes. Demes Peeues keÀer HegeEuueieerieYee&ceO³es HeÀkeÌle JegefuHeÀ³eve [keÌìdme (Worfian Ducts) ®eer Jee{ Je ªHeeblej nesT ueeieles.MesJeìer JegefuHeÀ³eve [keÌìdmeHeemetve Heg©<eele Dee{UCeejer SefHeef[ef[ceerme, Jneme ef[HeÀjvme, mesceerveueJnsefmekeÀumed, Fpe@keÌ³eguesìjer [keÌìdme, iueevme Hesefveme, Hesefveme®es DeeJejCe, mke´Àesìce, Heésmìsì nerpeveveWefê³e ceguesefj³eve Fveefnyeìjer He@ÀkeÌìjcegUs ceguesefj³eve [keÌìdme ve<ì Peeu³eecegUs DeeefCeHegbyeerpeie´bLeerleerue veJeJ³ee DeeþJe[îeele keÀe³e&jle Peeuesu³ee uesef[ie mesumeHeemetve ñeJeCeeN³eeìsmìesmìsje@ve ³ee ne@ceexve®³ee HeÝeeJeecegUs le³eej nesleele.

m$eereEueieer ieYee&ceO³es ìsmìesmìsje@ve DeeefCe ceguesefj³eve Fveefnyeìjer He@ÀkeÌìme& vemeleele.keÀejCe m$eereEueieer ieYee&le HegbyeerpeiebLeerDebleie&le uesef[ie mesume DeeefCe meìexueer mesume Demele veenerle.l³eecegUs ceguesefj³eve [keÌìdme Jee{leele Je De%eele keÀejCeemleJe JegefuHeÀ³eve [keÌìdme veenermesnesleele.


peeTve Hees®eleele. efke´ÀHìe@efke&À[erPece ³ee He´keÀejele cegUele HegbyeerpeiebLeer efJeke=Àle Je ìsmìesmìsje@veñeJeCeeme DemeceLe& Demeu³eeves Dee@HejsMeve keÀªve l³eevee Je=<eCeele þsJeues lejer ueQefiekeÀ¢<ìîee HeÀe³eoenesC³ee®eer MekeÌ³elee vemeles.

peveveie´bLeeR®³ee efJeke=Àleer ë

jbiemet$e efJeke=Àleer J³eefleefjkeÌle peveveiebLeeR®³ee efJekeÀejebveer ueQefiekeÀ He=LekeÀlee keÀceer nesTMekeÀles. ³ee peveveiebLeeR®³ee efJeke=Àleer keÀesCel³ee ?

keÀener JesUe ìsefmìme eEkeÀJee DeesJnjerceO³es ke@Àvmej neslees. efJeMes<eleë DeOe&Jeì efJekeÀefmeleieesve@[dmeceO³es (peveveiebLeeRceO³es) ke@Àvmej nesC³ee®eer MekeÌ³elee peemle Demeles. keÀener JesUe De@ef[^veueie´bLeeR®³ee efJeke=ÀleercegUs cegueeRceO³es Devewmeefie&keÀ Heg©<eerHeCee ³eslees. ³eeuee De@ef[&veerpesveerìueeEme[êsce cnCeleele.

³ee®es keÀejCe De@ef[^veueceOetve le³eej nesCeejs ne@ceexvme efJeke=Àle HećeeCeele Demeleele. ³eeueeefHeÀcesue meg[esnjdce@He´Àes[eF&efìPece (Pseudohermaphroditism) cnCeleele.

cegueeceO³es m$eerme¢M³elee (Feminization) ³esC³ee®ee He´keÀejner keÀOeer keÀOeer Ie[lees.

keÀOeer ìsefmìmeJej S®ed.meer.peer. Je Sued.S®ed. ³ee ne@ceexvme®³ee HeefjCeece®e nesle veener, lejkeÀOeer ìsmìesmìsje@ve GlHeefÊeceO³es pevcepeele oes<e Demeleele. kesÀJne Mejerje®es Flej DeJe³eJe Je HesMeerìsmìesmìsje@ve®³ee HeefjCeeceeuee Heéflemeeo ve osCeeN³ee Demeu³eecegUs, lej kesÀJne Deieesoj Heeefnu³eeHećeeCesieesve@[®³ee pevcepeele efJeke=ÀleercegUs Demeb Ie[leb.

ieYee&JemLesle Demeleevee DeeF&ves Fmìêspesve Je Heéspesmìsje@ve Keeuu³eeme l³ee®eener HeefjCeeceieYee&®³ee peveveiebLeeRJej nesT MekeÀlees.

keÀOeer ieYee&JemLesleerue peveveWefê³eeb®³ee HetJe&pe Deeefoce HesMeeRceOeerue efJeke=ÀleercegUsner Deme nesleb(Hene Deeke=Àleer 29. yee³ekeÀerHeCee = HesÀefcevee³ePesMeve) GoenjCeeLe& DeHeIeele, Flej ne@ceexvme®eerefJeke=Àleer, jsef[DesMeve ³ee®eHećeeCes peblegmebmeie&, ieeueiegb[ (Mumps) Peeu³eecegUs HegbyeerpeiebLeerceO³esnerpebletmebmeie& neslees Je l³ee®eer keÀe³e&#ecelee veenerMeer nesles.

peveveWefê³eebleie&le eEueieYeso (pesvee³eìue meskeÌme) Je peveveWefê³eeb®³ee efJeke=Àleer ëö

Heg©<eeb®eer peveveWefê³es p³eeHećeeCes peveveiebLeeRceOetve HegbyeerpeiebLeerletve ñeJeCeeN³ee ne@ceexvme®³eeHeefjCeeceevegmeej yeveleele l³ee®eHećeeCes ueQefiekeÀ efJekeÀemee®³ee ojc³eeve Flej keÀener Deefve<ì IeìveeIe[u³eeme Goe. DeHeIeele, Deew<eOee®es mesJeve F. peveveWefê³es efJeke=Àle nesT MekeÀleele. Goe.HeÀe³eceesefmeme, He@jeHeÀe³eceesefmeme, ne³eHeemHe@ef[Deeme Fl³eeoer (Deeke=Àleer 30). ³ee lekeÀejer Mem$eefkeÀ³esvesog©mle keÀjlee ³esleele. ³ee yeÎue®ee GuuesKe Deieesoj Deens®e.

keÀener JesUe SkeÀe®e J³ekeÌleerle SkeÌme-SkeÌme Je Flej 44 eEkeÀJee SkeÌme-Jee³e Je Flej 44efMeJee³e Flej jbiemet$eeb®eer efceÞeCes Demeleele. ³eecegUs p³ee efþkeÀeCeer efJeke=Àleer Dee{Uleele l³eeb®esleHeMeerueJeej JeCe&ve FLes DeveeJeM³ekeÀ Deens.

keÀener iegCemet$eeb®³ee efJeke=Àleer ë

1) ke@Àueceevedme eEme[êsce (Kallman's Syndrome)

2) Hes[j Jeeruee³e eEme[êsce (Prader Willi Syndrome)

3) uee@jsvme cetve efye[ue eEme[êsce (Laurence Moon Biedle Syndrome)

4) Deumìê@cedme eEme[êsce (Alstrom's Syndrome)

ner veeJes ns efJekeÀej MeesOetve keÀe{CeeN³ee Meem$e%eebJeªve He[ueer Deensle.

³ee yengleskeÀ efJekeÀejele íesìîee HegbyeerpeiebLeer Demeleele. KetHe mLetueHeCee Demelees Deved nîeemeJe& efJeke=Àleer, Heewieb[eJemLes®³ee Je³eele 15 - 17 J³ee Je<eea®e ue#eele ³esleele.

³eeleu³ee keÀener efJekeÀejele IeéCeWefê³eeb®eer DemeceLe&lee (Anosmia = De@vee@efmce³ee),yengDebiegefuelJe-neleebvee Hee®eeHes#ee peemle yeesìs DemeCes (Polydactyly Hee@efue[@keÌìeFueer) DeeefCeyeewef×keÀ Jee{ KegbìCes (Mental Retardation = ceWìue efjìe[xMeve) ³eeleuee SkeÀ eEkeÀJeeDeveskeÀ He´keÀej Dee{Uleele.

³eeefMeJee³e keÀenerJesUe De¢M³e HegbyeerpelJe (Cryptorchidism = ke´ÀerHìeefke&À[erPece)Dee{Ules. cetueleë meg©Jeeleeruee HegbyeerpeiebLeer, cegueiee ieYee&JemLesle Demeleevee l³ee®³ee cet$eeEHe[epeJeUDemeleele. ³ee JesUer l³eeb®³ee®e ñeeJee®³ee - ìsmìesmìsje@ve®³ee HeÝeeJeeves l³eeKeeueer cnCepes Je=<eCeele

Deeke=Àleer ë 26 ìve&j efmeb[êsce Deeke=Àleer ë 27

keÌuee³eveHe@Àuìj efmeb[êsce

Deeke=Àleer ë 28

ke@Àueceeveme efmeb[êsce


DeeHeu³eekeÀ[s mleveeb®eer Jee{ JneJeer Je les DeekeÀ<e&keÀ efomeeJesle cnCetve keÀener efJeMes<eGHe®eej keWÀêebceO³es cegueer peeleele. m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&CeeyeÎue SKeeÐee cegueerveb keÀesCelee¢<ìerkeÀesve þsJeeJee ns efle®³ee cepeeaJej mees[Ceb®e GÊece.

HeCe cegÎe SJe{e®e keÀer ueneve Gjespe DemeCeb cnCepes peveve#ecelesleerue oes<e eEkeÀJeev³etvelee veJns.

mlevee®eer j®evee oeKeJeCeejer Deeke=Àleer ke´À.11 Heeefnu³eeme mleveeb®eer j®evee menpemecepet MekesÀue.

³ee efJe<e³eer HetJeea efJeJejCe Deeuesueb Deens®e.

FLes SJe{b®e meebiee³euee nJeb keÀer mleveeb®eer yeeW[b eEkeÀJee efveHeue (Nipple) Je YeesJeleeue®eeueeuemej leHeefkeÀjer Jeleg&UekeÀej Yeeie (SefjDeesuee = Areola) ns DeefleMe³e mebJesovee#ece Demeleele.³eebvee mHeMe& kesÀu³eeves ceOegj keÀU, iegoiegou³ee eEkeÀJee iees[ DeMeer mebJesovee nesles. ³ee®eb keÀejCe nîeeYeeieele cegyeuekeÀ mebJesoveeleblet (Afferent Nerves) Demeleele.

³eeb®es keÀe³e& cnCepes m$eeruee keÀeceeslmegkeÀ Je meceeieceeslmegkeÀ yeveJeCes ns pemes Deens lemes®eogmejs eEkeÀyengvee DeefOekeÀ cenÊJee®es keÀe³e& cnCepes veJepeele yeeuekeÀe®es Hees<eCe keÀjC³ee®es Deens. otOeDees{tve IesC³eemeeþer kesÀuesu³ee Deesþeb®³ee mHeMee&cegUs mleveeleerue otOe PeìkeÀve yeensj ³esTve yeeUeueeefceUles. Fbiepeerle ³eeuee meeEkeÌueie efjHeÀueskeÌme (Suckling Reflex) cnCeleele. ne v³etjesSb[ekeÀeF&ve

Deeke=Àleer ë 30 HesveeF&ue

cue@v[îetuej

Hesvee@mke´Àesìue He@efjveerDees mke´Àesìue

mleveeb®³ee efJeke=Àleer ë

mleve eEkeÀJee yesmì (Breast) cnCepes He´l³e#eele ªHeebleefjle Oece&iebLeer Demeleele Demeb cnìueblej kegÀCeeuee Kejb JeeìCeej veener; HeCe les De#ejMeë Kejb Deens l³eecegUs cegueiee Je cegueieer ³eeb®³eemleveeieéletve eEkeÀJee yeeW[eletve pej êeJe yeensj Deeuee (efJeMes<eleë Heewieb[eJemLes®³ee HetJeea ³ee Je³eele³esC³eeHetJeea) lej keÀener®e keÀeUpeer keÀª ve³es.

DeLee&led Hel³eskeÀ iees<ì ner Flej ue#eCeeb®³eemeboYee&le DeY³eemee³e®eer Je leHeemee³e®eer Demeles.leMeer®e ner yeeye osKeerue Flej yeeyeeR®³ee meboYee&leHe[leeUtve Heene³euee nJeer. keÀeìskeÀesjHeCes Heeefnueblej mleve cnCepes peveveWefê³es veJnsle.

SkeÀe ¢ef<ìves Heeefnueb lej mleveebveeHees<eCeWefê³es cnCelee ³esF&ue. keÀejCe l³eeÜejs veJepeeleyeeuekeÀe®eb Hees<eCe nesleb. ogmeN³ee yeepetveb efJe®eejkesÀuee lej l³eeb®³eeÜejs veJeerve pevceuesueb yeeU DeeefCeceelee ³eeb®³eele cecelJe efvecee&Ce nesleb. l³eecegUs l³eebveececeleWefê³es cnCelee ³esF&ue eEkeÀJee m$eer-Heg©<e³eeb®³eeleerue DeekeÀ<e&CeeceO³es mleve eEkeÀJee Gjespe³eeb®ee ceesþe Jeeìe Demeu³eecegUs l³eebvee keÀeceWefê³eDemebner cnCelee ³esF&ue. Fbiepeerle ³eebvee Mamma

Demebner cnCeleele.

m$eer-Heg©<e DeekeÀ<e&Ceeuee He´peveveele HeÀej cenÊJe Demeu³eeves mleveeb®eer Je l³eeb®³eeefJeke=ÀleeR®eer ceeefnleer peveveWefê³eebyejesyej®e keÀªve IesCeb Demeb³egefkeÌlekeÀ veener.

lej Gjespe (Gj = íeleer Je pe = pevceCeejs = le³eej nesCeejs = íeleerJej le³eejnesCeejs) eEkeÀJee mleve nîee ªHeebleefjle iebLeer (Modified Sweat Glands) nesle. keÀenerJesUe ³ee DeefOekeÀ Jee{leele. lej keÀener JesUe keÀceer.

kesÀJeU Gjespe GVele Deensle keÀer veenerle ³eeJej m$eer®eer peveve#ecelee DeJeuebyetve JeeefveYe&j Demele veener.

ns FLes cegÎece meebieC³ee®eb keÀejCe cnCepes keÀener cegueeRvee Gjespe keÀceer GVele DeensleSJe{îee SkeÀe®e keÀejCeeveb v³etvelJee®eer YeeJevee GlHeVe nesles. Demee v³etveieb[ DeveeJeM³ekeÀ Deens.GueìHe#eer SkeÀ ue#eele IesC³eemeejKeer yeeye cnCepes SkesÀ keÀeUer Hee½eel³ee osMeele, KetHe ceesþs mleveDemeu³eeme les ueneve keÀjC³ee®³ee Mem$eefke´À³ee keÀªve Iesleu³ee peele.

Deeke=Àleer ë 29 HesÀefcevee³ePesMeve


ueQefiekeÀ Deelcele=Hleer

DeeleeHe³e¥le yeeueHeCeeleerue peeefCeJeeb®ee efJekeÀeme, ueQefiekeÀles®eer DeesUKe, Heewieb[eJemLesHetJeea®eerceeveefmekeÀ DeJemLee, Heewieb[eJemLes®ee efJekeÀeme ns meejb Heeefnueb. m$eer-Heg©<eeb®³ee peveveWefê³eeb®eer ceeefnleerIesleueer. meefn<Ceglee, efveYe&³elee, meb³ece DeeefCe MeneCeHeCe ³eeb®eer meebie[ IeeueC³ee®ee He´³elve kesÀuee,HeCe ueQefiekeÀles®es DeveskeÀ Hewuet Depetve efJe®eejele I³ee³e®es Deensle. ³ee HewuetbceOeuee SkeÀ Keeme keÀªveHeewieb[eJemLes®eb JewefMe<ìîe Demeuesuee efvejeUe Hewuet Deelee DeeHeCe efJe®eejele IesCeej Deenesle. neHeÀkeÌle ceeveJeer meceepeeuee®e ueeiet He[lees.

Flej HeéCeer Je JevemHeleeRntve efYeVe Demee keÀesCelee ne Hewuet ?

ueQefiekeÀ Deelcele=Hleer, DeelcekeÀecele=Hleer eEkeÀJee mJe³ebkeÀecele=Hleer. Fbie´peerle ³eeuee Dee@ìesFje@efìefmePece (Auto Eroticism Dee@ìes = mJeleë Je Fje@efìefmePece cnCepes keÀeceke´Àer[e,keÀecele=Hleer) cnCeleele.

Heewieb[eJemLesle meeceeefpekeÀ yebOeveeb®³ee pee®ekeÀlesletve ueQefiekeÀ megKe efceUJeC³ee®ee pees megjef#eleJe efve©HeêJeer HeCe JesieUe®e ceeie& keÀe{uee peelees, lees cnCepes Dee@ìes Fje@efìefmePece eEkeÀJee ueQefiekeÀDeelcele=Hleer. PeesHesle eEkeÀJee peeiesHeCeer Peeuesu³ee (HeefleeEueieer J³ekeÌleer®³ee DevegHeefmLeleerleu³ee) keÀecele=HleerueeueQefiekeÀ Deelcele=Hleer cnCeleele.

cegueiee DeeefCe cegueieer Je³eele Deeu³eeveblej meg×e pesJne HeéfleeEueiee®³ee J³ekeÌleerMeer (FLesnslegHegjmmej efJejesOeer eEueiee®³ee cnìuesues veener keÀejCe m$eer-Heg©<e ³eeb®³eele efJejesOe veener) ueQefiekeÀJ³eJenej - keÀeceke´Àer[e - mebYeesie - meceeiece (FbìjkeÀesme& = Intercoruse) leerJe´ F®íe DemetvenerkeÀª MekeÀle veener lesJne l³eeb®eer ner F®íe Dele=Hle jenles.

De) PeesHesleerue Deelcele=Hleer ëDele=Hle F®íe, meeceeefpekeÀ yebOeveecegUs peeiesHeCeer pejer oyetve jeefnueer lejer PeesHesceO³es leer

cnCepes (veJn&me Je Sb[eske´ÀeF&ve efmeefmìce eEkeÀJee ceppeemebmLee Je DebleëñeeJeer DeJe³eJe mebmLeeDebleYet&le Demeuesuee) efjHeÌueskeÌme eEkeÀJee Heéfleef#eHle efke´À³ee Deens.

keÀOeer keÀOeer yeeW[ ns yeensj ³esT MekeÀle veener. les SkeÀ lej ®eesUtve ®eesUtve Je Dees{tveyeensj DeeCeeJes ueeieles DeMeeJesUer Masse nîee ke´Àerce®ee JeeHej GHe³egkeÌle þª MekeÀlees, pemeelees ª#elee Jee Yesieeb®³ee mecem³esle GHe³eesieer þjlees. eEkeÀJee keÀe³ece®es Deele iesuesues Demesue lej(FvJnìx[ efveHeue = Inverted Nipple) Mem$eefke´À³es®eerner iejpe Demeles.

ueJekeÀj Heewieb[eJemLee (Precocious Puberty) Deeueer lej HeeuekeÀ nJeeueefoue nesleele.l³eebvee Oeerj Ðee³euee nJee. lemes®e ceguee®eer mecepetle Ieeuee³euee nJeer. Heg<keÀUoe DeMee cegueebveeJej®³ee Jeiee&le `®e{Jeueb' cnCepes (l³eeb®³eeHes#ee ceesþîee cegueebceO³es JeeJeje³euee) l³ee®ee HeÀe³eoe neslees.

GMeerje Heewieb[eJemLee Deeueer (Delayed Puberty) lej Heg©<eebceO³es ceeveefmekeÀ ¢<ìîeel³ee®ee JeeF&ì HeefjCeece nesT MekeÀlees. meJee¥ieerCe leHeemeCeer Je Flej ®ee®eC³ee keÀjCes DeLee&le®emeJee&le cenÊJee®eb. vegmeleb nJeeueoerue nesCebner ®egkeÀer®eb Deved efve<keÀeUpeer jenCebner De³eesi³e.

ceeveefmekeÀ¢<ìîee ueQefiekeÀ He=LekeÀlee efJeke=Àleer ë

³eeuee Fbie´peerle peW[j jesue (Gender Role) cnCeleele. keÀe³eosMeerj eEkeÀJee meeceeefpekeÀmeboYee&le veJns lej J³ekeÌleer®³ee mJeleëefJe<e³eer®³ee meboYee&le eEueieHe=LekeÀlee keÀMeer Peeueer Deens³eeJeªve peW[j jesue þjlees.

efJeMes<eleë J³ekeÌleer®³ee ogmeN³ee eEueiee®³ee J³ekeÌleerefJe<e³eer®³ee YeeJevee, Jeemevee, DeekeÀ<e&CeFl³eeoeRvee FLes cenÊJe Deens. JejkeÀjCeer peer efometve ³esT MekeÀleele, leer JewefMe<ìîes cnCepes,JesMeYet<ee, neJeYeeJe DeeefCe meceepeeleueb JeeieCeb. Heg©<ee®eb JeeieCeb, yeesueCeb DeeefCe keÀener HećeeCeeleJesMeYet<ee ner m$eermeejKeer Demeles, yee³ekeÀer Demeles.

³ee efJe<e³eeleu³ee keÀener lep%eeb®³ee celes lemes®e mebMeesOekeÀeb®³ee celes, meJe&meeceev³eHeCes ieYee&JemLesleDemeleevee p³ee ne@ceexvme®ee HeéogYee&Je ceelesceO³es Demelees l³eecegUs peW[j jesue þjlees; HeCe Flejeb®³eeceles cegueeuee eEkeÀJee cegueeruee, DeeHeCe Jee{Jelees keÀmes ³eeJeªve®e peW[j jesue þjlees. ceeP³ee celes³ee oesvner yeeyeer cenÊJee®³ee Deensle. keÀejCe l³ee HejmHejebJej HeefjCeece keÀª MekeÀleele. meceeEueieerDeekeÀ<e&Ce cnCepes ceeveefmekeÀ HeeleUerJejerue ueQefiekeÀ He=LekeÀles®ee DeHegjsHeCee nes³e. ns DeveskeÀ osMeeleefJeke=Àle mecepeueb peele veener.

o o o


ue#eele IesC³eemeejKeer iees<ì cnCepes Jee{l³ee Je³ee®³ee cegueeb®³ee yeeyeleerle Heg<keÀUoePeesHesceO³es efMeMve leeþjCes, mJeHveele ueQefiekeÀ megKe efceUCes Je Jeer³e& mKeueve nesCes pej Ie[ues lejoeìeroeìerves jenCeeN³ee kegÀìgbyeele les GIe[keÀeruee ³esleb. DeMee JesUer keÀesCel³eener Je=Êeerves l³eeceguee®eer kegÀeflmele ®es<ìe eEkeÀJee nsìeUCeer eEkeÀJee HeeCeGleeje keÀjCes ³eesi³e veJns.

Dee) ce@mìjdyesMeve ëmeeceeefpekeÀ Je Flej De[LeUîeecegUs pesJne HeéfleeEueieer J³ekeÌleer®ee menJeeme MekeÌ³e nesle

veener HeCe DeekeÀ<e&Ce cee$e peyejomle Demeleb lesJne mJeleë®e - peeiesHeCeer efceUJeuesueer keÀecele=HleercnCepes Deelcele=Hleer®ee (Dee@ìes Fje@efìkeÀ HekeÌìerme = Auto Erotic Practice eEkeÀJee ce@mìjyesMeve(Masturbation) Demmeue He´keÀej.

ner yeeyener cegueele DeefOekeÀ Dee{Ules. cegueeRceO³es keÀceer. DecesefjkesÀleerue SkeÀe HeenCeerceO³es90 ìkeÌkesÀ cegueies lej 40 les 50 ìkeÌkesÀ cegueer DeelcekeÀecele=Hleer keÀjleele Demeb Dee{Uueb.

DeeHeCeekeÀ[s DeMeer eEkeÀJee Kee$eeruee³ekeÀ DeekeÀ[sJeejer efJeefMe<ì meebmke=ÀeflekeÀ JeeleeJejCeecegUsGHeueyOe nesCeb keÀþerCe Deens; Hejbleg meJe&meeceev³eHeCes DeMeer®e HeefjefmLeleer DeeHeu³eekeÀ[sner DemeeJeerDemeb ceevee³euee njkeÀle veener.

ner yeeye ®e®exuee IesC³ee®eb keÀejCe cnCepes ³ee yeeyeeryeÎue nesCeejs Gueìmegueì leke&ÀkegÀleke&ÀDeeefCe oeJes.

cegues SkeÀebleeceO³es mJeleë®³ee neleeves efMeMve neleeUtve eEkeÀJee ®eesUtve les leeþjC³eeleueeJe lemes neslee neslee®e efJeJem$e HeéfleeEueieer J³eefkeÌleMeer, keÀuHevesves mebYeesie kesÀu³ee®ee Je ³eeJesUernesCeeN³ee Jeer³e& Glmepe&veecegUs (Ejaculation) efceUCeeN³ee Deeveboe®ee Je le=Hleer®ee GHeYeesieIesleele, lesJne l³eeuee nmlecewLegve eEkeÀJee cegef<þcewLegve cnCeleele.

cegueer osKeerue mJeleë®eer peveveWefê³es Jee keÀeceWefê³es mJeleë®³ee neleeves ®eesUtve eEkeÀJeeefMeMveemeejKeer Jemleg ³eesefveceO³es Ieeuetve mebYeesiemegKeemeejKes megKe (Orgasm) efceUJet MekeÀleele.keÀOeer keÀOeer pesJne yeesìeves®e Demeb keÀjC³eele ³esleb lesJne l³eeuee DebiegueercewLegve cnCeleele.

nmlecewLegve, DebiegueercewLegve F. DeelcekeÀecele=Hleer®es He´keÀej `JeeF&ì meJe³eer' cnCetve Oeg[keÀeJetveueeJeues peeleele. nsìeUues peeleele.

ne {eWieerHeCee Deens. keÀejCe yengleebMeer J³ekeÌleer DeelcekeÀecele=Hleer keÀjleele.

³ee®ee DeLe& nmlecewLegveeefo He´keÀej Þes³emkeÀj Deensle Demee neslees keÀe³e ?

nes³e Deved.....veener.

DeefveJeej ueQefiekeÀ F®íe Peeu³eeme lees Þes³emkeÀj þjlees, HeCe cegÎece nesTve F®íe vemeleeveekeÀjC³eeFleHele l³ee®eer peerJeveeuee iejpe veener.

He=<þYeeieer ³esles. l³eecegUs PeesHesceO³es ³ee oyeuesu³ee YeeJeveeb®ee keÀuHeves®³ee ceveesjep³eele DeeefJe<keÀejneslees. ner ceveesjep³e FlekeÀer efJeefJeOe He´keÀej®eer DeeefCe J³ekeÌleermeeHes#e Demeleele keÀer l³eeb®es JeCe&vekeÀje³euee MeskeÀ[es Heevesner Hegjer He[Ceej veenerle. DeLee&le FLes leMeer DeeJeM³ekeÀleener veener.

Hejbleg ³ee mJeHveeb®eer ceO³eJeleea yeeye DeMeer eEkeÀJee ieeYee Demee, keÀer cegueiee eEkeÀJee cegueieerp³ee HeéfleeEueieer J³eefkeÌlekeÀ[s DeekeÀef<e&le Peeu³ee / Peeueer Demesue, leer J³ekeÌleer mJeHveele ³esles.meeceeefpekeÀ yebOeves mJeHveveiejerle ieUtve He[leele. Iej®³eeb®ee ye[iee ³ee keÀuHeveeme=<ìerle vemelees.meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ eEkeÀJee lelmece peyeeyeoejer®eb `DeesPe' ³ee cee³eeveiejerle vemeleb.

Kejs cnCepes DeeHeu³ee Deblece&veeleerue Guee{eueeRveer peeiesHeCeer, peeie=le ceveekeÀ[tve l³eeb®³eeJejDeeuesuee oyeeJe DeeHeu³ee peeie=le cevee®³ee yesmeeJeOe DeJemLesle Pegieeªve osTve®e ner ceesnce³eerogefve³ee mJeleëmeeþer efveefce&uesueer Demeles.

DeMee mJewj, mJe®íboer, ceveesnejer DeeefCe ceveesjce JeeleeJejCeele efHe´³e J³ekeÌleer DeeefCe mJeHveHeenCeejer J³ekeÌleer mJeHve HeenCeeN³ee J³ekeÌleeR®³ee Deblece&veeuee nJes lemes Jeeieleele. Deblece&veeuee cnCepesoyeuesu³ee menpe He´Je=ÊeeRvee le=Hle keÀjC³eeme peCet mJeHves HeenCeejer J³ekeÌleer DeeefCe efle®eer efHe´³eHeéfleeEueieer J³ekeÌleer mJes®ísves keÀefìye× Peeuesues Demeleele.

³ee DeJemLesle iegpeiees<ìer, menJeeme F.Heemetve les efJeJem$eeJemLesleerue Mejerjeb®eer SkeÀceskeÀebMeerke´Àer[e DeLeJee mebYeesiener Ie[t MekeÀlees.

HeCe He´l³e#e mebYeesie DeeefCe ne mebYeesie ³eeleerue HeÀjkeÀ Demee, keÀer peer J³ekeÌleer mJeHve HeenleDemeles efleuee keÀecemegKe efceUleb, ueQefiekeÀ megKee®eer Heefjmeercee efceUles, HeCe peer J³eefkeÌle mJeHveele ³eslesefleuee cee$e veener. keÀejCe mJeHveele Deeuesu³ee J³ekeÌleerMeer mebYeesie Ie[u³ee®³ee nîee mJeHvee®ee, mJeHveHeenCeeN³ee®³ee ceveeMeer mebyebOe Demelees. meenefpekeÀ®e mJeHve HeenCeeN³eeuee keÀener HećeeCeele MeejerefjkeÀmegKener efceUleb, HeCe mJeHveele Deeuesu³ee J³eefkeÌle®ee ³ee®³eeMeer keÀener®e mebyebOe vemelees. efleuee megKeefceUC³ee®ee He´Mve®e Demelees.

DeLee&le SkeÀe®e J³ekeÌleeruee efle®³ee keÀuHeveeefJeueemeecegUs megKe efceUle Demeu³eeves mJeHveeleIe[uesuee keÀe nesF&vee HeCe ne Deelcele=Hleer®ee®e (Auto Eroticism) He´keÀej nes³e.

PeesHesle DeMee leNns®eer ueQefiekeÀ megKee®eer Heefjmeercee eEkeÀJee le=Hleer (Orgasm = Dee@jie@Pece)HeéC³eebceO³es Dee{Ule veener.

DeLee&le PeesHesle ueQefiekeÀ megKe efceUC³ee®³ee He´keÀejeuee p³eecegUs cegueebceO³es Jeer³e& Je cegueeRceO³esyeeLeexefueve iebLeeR®ee Lees[e ñeeJe ³esT MekeÀlees l³eeuee mJeHveoes<e efkebÀJee mJeHveeJemLee cnCeleele Jel³eele efveYe&lmevee keÀjC³eemeejKeb keÀener veener.

mJeHveeJemLee efJeMes<ekeÀªve ueive ve Peeuesu³ee Heewieb[eJemLesleerue cegueebceO³es Dee{Ules. cegueeRceO³esl³eeceeveeves keÀceer.


l³eecegUs DeHejeOeerHeCee®eer YeeJevee þsJeCes De³eesi³e.

Ss) nmlecewLegveeoer He´keÀejeb®³ee DeeflejskeÀeves Jew%eeefvekeÀ efvekeÀ<eeJej keÀesCeleener OeeskeÀeGodYeJeC³ee®es efme× Peeuesues vemeues lejer Mejerjefke´À³eeMeem$ee®³ee ¢<ìerves keÀesCeleerner Fbefê³emebmLeeDeefle JeeHejCes HeÀejmes efnleeJen Je MeejerefjkeÀ meceleesueeuee Hees<ekeÀ þjCeej veener Demes efveef½elecnCelee ³esF&ue. He®eve mebmLesJej Deefle Yeej ìekeÀCes eEkeÀJee cebo He´keÀeMeele Deefle Jee®eve keÀjCes nspemes De³eesi³e lemes®e Deefle nmlecewLegvener De³eesi³e®e. DeLee&le ne SkeÀ leke&Àmebiele efJe®eej Deens.Jew%eeefvekeÀ efvekeÀ<eeJej He[leeUtve Heeefnuesues Je efme× Peeuesues mel³e veJns.

Dees) ye´ïe®e³e& Heeuevee®³ee keÀuHevee DeveskeÀ Oecee&ceO³es ª{ Deensle. <e[defjHetb®eer keÀuHeveeDeeHeu³eekeÀ[s Deens.

Hejbleg ³ee yeeyeleerle keÀener mebkesÀle Deensle.

meJe&peCe yeeueye´ïe®eejer vemeleele. DemeeJesle DeMeer DeHes#eener vemeles. HeÀkeÌle He´Je=efÊeHes#eeefJejkeÌleeruee peemle cenÊJe SkesÀkeÀeUer nesleb.

Deew) yeïe®e³ee&®³ee nJ³eemeeHee³eer eEkeÀJee Jes[eHee³eer mJeleë®es neue keÀjCes eEkeÀJee nmlecewLegveeoeryeeyeeRyeÎue mJeleëuee efMe#ee keÀªve IesCes Fl³eeoer yeeyeer Yeeye[sHeCee®³ee DeeefCe iewj nes³e.

Deb) Heg<keÀUoe meceJe³emkeÀ ³eeyeeyeleerle Kejs les yeesuele veenerle nsner ³ee efþkeÀeCeer O³eeveeleþsJee³euee nJeb. l³eecegUs nmlecewLegve keÀjCeeN³eeves DeelceIe=Cee Je DeelcekeÌuesMe keÀOeerner keÀªveIesT ve³esle.

Deë) í$eHeleer efMeJeepeer, ueeskeÀceev³e efìUkeÀ, Heg<keÀUeb®es DejeO³e owJele Þeerjece nsyeeueye´ïe®eejer veJnles, ns ³ee efþkeÀeCeer ue#eele þsJee³euee nJeb. l³eecegUs nmlecewLegveeves ye´ïe®e³e& ve<ìnesles Je cnCetve les l³eep³e Demes ceveeves IesCes ³eesi³e Jeeìle veener.

³e) SKeeÐee®eer He´ke=Àleer, mebieesHeve, JeeleeJejCe, efMe#eCe, DeenejefJenej ³eeJej l³ee®eerueQefiekeÀ F®íe HeýeU Jee ogye&U Demet MekeÀles.

l³eecegUs nmlecewLegve `Del³eble DeeJeM³ekeÀ eEkeÀJee Deieoer IeelekeÀ' Deens DeMeer ìeskeÀe®eerYetefcekeÀe IesCeb ®etkeÀ. p³eeves l³eeves DeeHeDeeu³ee iejpesvegmeej l³ee®ee JeeHej kesÀuee eEkeÀJee kesÀuee veenerlej les®e DeefOekeÀ ³eesi³e þjsue. keÀejCe keÀeneRvee KejesKej®e leerJe´ leeCe otj nesC³eemeeþer l³ee®eeGHe³eesie nesF&ue lej keÀeneRvee efJeveekeÀejCe®e, l³eecegUs He´l³e#e mebYeesieeefJe<e³eer Yeerleer GlHeVe nesF&ue.

F) Flej He´keÀej ë®eesªve, veive Mejerj Heentve DeelcekeÀecele=Hleer ë- Jne³egefjPece voyeurism

Heewieb[eJemLesle mejmekeÀì Dee{UCeeje HeCe Heg<keÀUoe veblejner Dee{UCeeje DeelcekeÀecele=Hleer®ee Lees[e JesieUe He´keÀej cnCepes ®eesªve HeéfleeEueieer J³ekeÌleer®es veive Mejerj HeenCeb - efvejKeCeb.

ue#eele þsJeC³eemeejKeer yeeye cnCepes nmlecewLegveeves ®esnN³eeJej cegjces ³esleele, DekeÀeueerJe=×lJe Je ogyeUsHeCee ³eslees, <eb{lJe eEkeÀJee veHegbmekeÀlee ³esles Fl³eeoer mecepe cee$e Keesìs Deensle.

nmlecewLegveeves keÀesCeleener SKeeoe jesie neslees eEkeÀJee veHegbmekeÀlee ³esles Demeb Meem$eer³e efvekeÀ<eeJejefme× Peeuesueb veener. nmlecewLegveecegUs eEkeÀJee DebiegueercewLegveecegUs keÀesCeleener OeeskeÀe GlHeVe neslevemelees Je efMeJee³e nmlecewLegve meeceeefpekeÀ ¢<ìîeener efve©HeêJeer Deens.

nmlecewLegve eEkeÀJee DebiegueercewLegvee®ee Deelee Flej JesieJesieUîee ¢<ìerkeÀesveeletve efJe®eej keÀª

De) J³ekeÌleeruee efceUCeeN³ee megKee®ee efJe®eej kesÀuee lej nmle eEkeÀJee Debiegueer cewLegveeoerHe´keÀej cnCepes ogOee®eer leneve leekeÀeJej YeeieJeC³eemeejKeb Deens.

Dee) mebYeesie megKeeceO³es SkeÀceskeÀeb®³ee MeejerefjkeÀ DeeefCe ceeveefmekeÀ men®e³ee&®eer peer YeeJeveeDemeles, SkeÀ$e Deevebo efceUefJeC³eeleuee pees efvekeÀesHe ceeveefmekeÀ Deevebo Demelees, lees DebiegueercewLegveeEkeÀJee nmlecewLegveele vemelees.

F) SkeÀìîeeves megKe efceUJeu³eeves HeéfleeEueieer J³ekeÌleer®³ee He´l³e#e menJeemee®es cenÊJe, Dees{Je l³eeyeÎue®ee Deeoj keÀceer nesT MekeÀlees. keÀener HećeeCeele ueeIeJeer Je=Êeer keÀceer nesT MekeÀles.yeN³ee®e DeefJeJeeefnle J³eefkeÌle®eb (p³ee Demee He´keÀej keÀjleele) GoenjCe ³eeyeeyeleerle Kee$eerves oslee³esle vemeueb lejer met#ce efvejer#eCeeveb ns menpe ue#eele ³esleb. DeMeer ceeCemes Heg<keÀUoe SkeÀuekeÀeW[er- legme[er yeveuesueer Dee{Uleele.

F&) ³eeceOetve He´peveve nesle veener Je peerJeMeem$eer³e¢<ìîee Devewmeefie&keÀ Deens.

G) DeeflenmlecewLegve Je DebiegueercewLegve ³eecegUs ef®eÊeJe=efÊe ueQefiekeÀ yeeyeeRkeÀ[s DeefOekeÀ DevedpeerJeveeleu³ee Flej efnlekeÀj yeeyeeRkeÀ[s keÀceer Demeb nesT MekeÀleb.

T) Heew©<elJee®eer eEkeÀJee m$eerlJee®eer DevegYetleer Je efJeéeeme ve efceUeu³eeves SkeÀ leNns®eev³etveieb[ (p³eebveer vewmeefie&keÀ mebYeesiee®ee GHeYeesie Je Deevebo Iesleuee veener l³eebvee vewmeefie&keÀ mebYeesiee®eerYeerleer Jeeìu³eecegUs) ³esT MekeÀlees.

keÀener®³ee celes (efJeMes<eleë keÀener Yeejleer³e meveeleve leÊJe%eeveeb®³ee celes) DeeflecewLegve JenmlecewLegveeefocegUs Deespe eEkeÀJee lespe keÀceer nesleb. mJeeceer jeceke=À<Ce Je mJeeceer efJeJeskeÀevebomeejK³eeceneHeg©<eeb®³ee l³eeb®³ee DevegYetleerletve J³ekeÌle kesÀuesu³ee ³ee celeeuee SkeÀoce®e ìekeÀeT mecepeCesGef®ele Jeeìle veener. (efveJJeU He´³eesieMeeUsle efme× Peeuesues veener SJe{îee SkeÀe®e keÀejCeemleJe)lejue DeeeflcekeÀ mebyebOee®³ee (Platonic Relationship) Je GoeÊe mecesef<ì efJe®eeje®³ee leguevesle³ee yeeyeer keÀenerMee meJebie þjleele. DeLee&led ueQefiekeÀ Deelcele=HleercegUs Deespe keÀceer neslees ³eeJejefJeéeeme þsJeuee Heeefnpes Demebner veener. ne SkeÀ efJeJeeoemHeo cegÎe Deens.

S) meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ ce³ee&oebcegUs meO³ee®³ee HeefjefmLeleerle nmlecewLegveeefo He´keÀej keÀenerHećeeCeele DeHeefjne³e& Deensle. efMeJee³e l³eele iegvnsieejer eEkeÀJee OeeskeÀeoe³ekeÀ Demes keÀener veener.


Heewieb[eJemLeekesÀJne mebHeles?

ceeveJeer meceepee®³ee meboYee&le Heene³e®eb lej MeejerefjkeÀ, DeeefLe&keÀ, meeceeefpekeÀ DeeefCemeebmke=ÀeflekeÀ ¢<ìîee DeHel³eeuee pevce Ðee³euee DeeefCe l³ee®es ueeueve-Heeueve keÀje³euee J³ekeÌleer meceLe&Peeueer keÀer Heewieb[eJemLee mebHeueer Demeb cnìue peeleb.

Hejbleg 25 - 30 Je<ee&®³ee megefMeef#ele yeskeÀejeb®eb keÀe³e ? cegbyeF&meejK³ee Menjele jene³eueeIej veener cnCetve ueivener ve keÀª MekeÀCeeN³eeb®eb keÀe³e ?

ueivee®eer He×leer, ngb[îee®eer He´Lee, ceeskeÀUîee JeeleeJejCee®ee DeYeeJe ³eecegUs JemeeceeefpekeÀ¢<ìîee Hebieg yeveCeeN³ee Jee{uesu³ee le©Ce le©CeeRvee keÀe³e cnCee³e®eb ?

nîee meeN³eeb®eer Heewieb[eJemLee mebHeueer veener Demeb cnCeCeb cnCepes ketÀj efJeveeso nesF&ue !

les mJeleb$e eEkeÀJee DeelceefveYe&j vemeleele ns Kejb HeCe l³eele l³eeb®ee veJns, HeefjefmLeleer®ee oes<eDeens. SkeÀe ¢<ìerveb Heeefnueb lej ner meeceeefpekeÀ efJeke=Àleer Deens. meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer DeeefCeMeejerefjkeÀ iejpee ³eeb®³eeleerue leHeÀeJele J³ekeÌleerJej Dev³ee³e keÀjCeejer Deens.

Heewieb[eJemLee DeeefCe Heéw{lJe ner keÀener HeÀkeÌle meOeve ueeskeÀeb®eer ceeueceÊee Deens keÀe³e ?

l³eeb®eer ³eeJej osKeerue cekeÌlesoejer ?

ogozJeeveb lemeb®e Deens.

yengmebK³e le©Ce-le©CeeRvee W.H.O. ®³ee J³eeK³esHeceeCes®e Heene³e®eb þjJeueb lej DeeHeu³eekeÀ[sHeewieb[eJemLee mebHeJeC³ee®eb mJeeleb$³ener veener ! keÀejCe MeejerefjkeÀ JeieUlee meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ¢<ìîeemJeleb$e nesC³ee®es mJeHve Heenele®e keÀesìîeJeOeer ueeskeÀ pepe&j nesle nesle Heewieb[eJemLesle®e`pejepej' nesleele !

³eeyeÎue ceeies ®e®ee& Deeuesueer®e Deens. ³eeuee Voyeurism Jne³egefjPece cnCeleele. oyeuesu³eeYeeJeveebvee Jeeì keÀªve osC³ee®ee ne He´keÀej meJe&®e meceepeele Dee{Ulees.

HeóMe&veer Je=Êeer = Exhibitionism :

mJeleë®eer peveveWefê³es HeéfleeEueieer J³ekeÌleeruee oeKeJeCes, l³ee J³ekeÌleer®eer F®íe vemeleevee Jel³ee J³ekeÌleeruee DeHes#ee eEkeÀJee keÀuHeveener vemeleevee ne He´keÀej ogmeN³ee J³ekeÌleeruee DeJeIe[,DemJemLe, keÀmesmes®e eEkeÀJee MejeEceos Jeeìe³euee ueeJeCeeje (Embarrasing) Demeu³eecegUsmeeceeefpekeÀ¢<ìîee ketÀj Je KegveMeer vemeuee lejer DemeY³e Je l³eep³e Deens.

Jew%eeefvekeÀ¢<ìîee eEkeÀJee peerJeMeem$eer³e¢<ìîee Jejerue yeeyeer `mecepeC³eemeejK³ee' Demeu³eelejer l³ee meJebie DeefYe©®eer®³ee efveoMe&keÀ nes³e. DeLee&le efJeefMe<ì meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleerle Goe.kewÀoer, mewefvekeÀ - l³ee DeHeefjne³e& nesT MekeÀleele.

DeMueerue meeefnl³e Je DeelcekeÀecele=Hleer ë

veiveles®es HeóMe&ve keÀjCeejs ef®e$eHeì, HeÌueesDej Meespe, ke@Àyejs [evmesme, veiveles®eb HeóMe&vekeÀjCeejer HegmlekesÀ - ceeefmekesÀ (Pornography = Heesjdveesieé@HeÀer) Fl³eeoer meeN³ee yeeyeeR®ee GHe³eesiekeÀenerpeCe `DeelcekeÀecele=Hleer®³ee HetJe&jbiee'meeþer keÀjleele.

o o o


DeeHeu³eekeÀ[s DeMeer HeefjefmLeleer ³esT ueeieuesueer Deens. leer ³esT ve³es Demeb Jeeìle Demesue lejle©Ce ceguee-cegueeRvee meeceeefpekeÀ DeeefCe DeeefLe&keÀ HejeJeuebyeerHeCeeletve cegkeÌle Jne³euee GHe³egkeÌle DeMeermeeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer le³eej Jne³euee nJeer.

yeskeÀejer, yesIejHeCee, keÀce&þ yebOeve ³eeletve efHe{er cegkeÌle Peeu³eeefMeJee³e Je efleuee mJeeYeeefJekeÀkeÀecepeerJevee®ee ceeie& ceeskeÀUe Peeu³eeefMeJee³e JesM³eeJ³eJemee³e, J³emeveeefOevelee, ueQefiekeÀ iegvns,JewHeÀu³eie´mlelee, l³eeletve GodYeJeCeejer Flej iegvnsieejer ³eeJej DeeUe yemeCeej veener.

Heewieb[eJemLee MeejerefjkeÀ¢<ìîee mebHeC³ee®³ee ojc³eeve J³ekeÌleer®eer `DeeefLe&keÀ' Je `meeceeefpekeÀHeewieb[eJemLee' osKeerue mebHee³euee nJeer. J³ekeÌleeruee mJeleë®³ee Hee³eeJej GYeb jenC³ee®eer Je mJeleë®eemebmeej keÀjC³ee®eer cegYee osCeejer HeefjefmLeleer He´l³e#eele ³esCeb Del³eeJeM³ekeÀ Deens.

³eemeeþer ³eesi³e efMe#eCe He×leer®³ee DebceueyepeeJeCeerveb yejb®e keÀener meeO³e keÀjlee ³esF&ue.

meO³ee®³ee efMe#eCeeceO³es efveefce&leer#ecelee, mepe&veMeeruelee, keÀejeefiejer, keÀuee-keÀewMeu³e DeeefCeGlHeeokeÀles®eb leÊJe DebleYet&le kesÀueb lej ogyeUîee Je Hebieg Heéw{eb®³ee keÀecemecem³ee efveefM®eleHeCes keÀceernesleerue. ner meejer HeefjefmLeleer ue#eele IesTve meÐe HeefjefmLeleerle l³eeleu³ee l³eele keÀe³e keÀjlee ³esF&ue³ee®ee efJe®eej pees[eroeje®eer efveJe[ ³ee He´keÀjCeele kesÀuee Deens.

o o o

Del³eble cenÊJee®eer ner yeeye, HeCe l³eeJejerue meefJemlej ®e®ex®eer ner JesU veJns. peeiee veJns.

HeÀkeÌle ner efJemebieleer FLes mHe<ìHeCes oeKeJetve DeeefCe leer otj keÀjC³eemeeþer meJe& HeeleUîeebJejHe´³elve keÀjC³eemeeþer ceeie& GHeueyOe Deensle, ns veceto keÀªve Heg{s Demeb cnCelee ³esF&ue keÀerDeepe®³ee Ie[eruee efJeefJeOe HeefjefmLeleerle keÀesCe Heéw{ DeeefCe keÀesCe veener ns l³ee l³ee meboYee&leþjJeeJeb ueeiesue.

GoenjCeeLe& 26 Je<ee&®ee yeskeÀej Fbpeerveer³ej Heewieb[eJemLesle Deens Demeb cnCeCeb DeeefCe 16Je<ee&®ee SKeeÐee peceerveoeje®ee ieYe&Þeerceble cegueiee Heéw{ Deens Demeb cnCeCeb ³eesi³e veener.

HeCe DeeHeu³ee meceepeeleu³ee keÀce&þ HeefjefmLeleerceO³es lemeb®e mecepeueb peeleb.

meenefpekeÀ®e Je³eeves, ceveeves Je Mejerjeves Heew{ yeveuesu³ee HeCe DeeefLe&keÀ¢<ìîee cee$e HejeJeuebyeerDemeuesu³eeb®eer DeeHeu³ee meceepeele DeefleMe³e kegÀlejDees{ nesles.

³ee Je³eele mJeeYeeefJekeÀ ueQefiekeÀ F®íe le=Hle ve Peeu³eecegUs le©Ce cegueb-cegueer DeveeJej nesleeleDeeefCe JesM³eskeÀ[s peeCeb eEkeÀJee mJeleë keÀe@ue ieue& yeveCeb DeMee HekeÀejele Dees{ues peeleele. lej keÀOeeryesHeÀece nesTve ueQefiekeÀ iegvns keÀjleele. keÀOeer Demeenîe³eHeCes mJeleë®³ee DeLe&nerve, ©#e DeeefCe kesÀefJeueJeeC³eeHeefjefmLeleerle leietve jenC³eemeeþer J³emeveeOeerve nesleele. keÀener peCe ³ee efvejeMeHeesìer peerJeveeleu³eemeeN³ee®e yeeyeeRyeÎue yesefHeÀkeÀerj DeeefCe yesHeJee& nesleele DeeefCe mJeleë®eer keÀjerDej yejyeeo keÀjleele.

ns meejb Heeefnueb keÀer Jeeìleb, keÀer ³ee cegueebvee meceJe³emkeÀebMeer Hescee®eb veeleb pees[tve peieC³ee®eercegYee keÀe Demet ve³es ?

keÀe ³ee le©Ce ceguee-cegueeRvee mebleleerHeéfleyebOekeÀ meeOeveeb®³ee ceoleerveb SkeÀceskeÀeb®³ee mebceleervesDeHel³e ìeUtve megjef#ele keÀecepeerJeve peieC³ee®ee ceeie& Keguee Demet ve³es ?

eEkeÀyengvee Menjer Yeeieele lemes®e HejosMeele Demeb®e Ie[leb.

HeCe meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleerMeer le[pees[ keÀªve mJeleëuee DeeefLe&keÀ megyeÊee efceUsHe³e¥leDeMee leNnsves keÀeceeJeemeves®eer le=Hleer keÀje³euee ueeieueb keÀer l³eeletvener mecem³ee efvecee&Ce nesleele.

ueive ve keÀjlee SkeÀ$e jenCeb, keÀeceJeemevee le=Hle keÀjleevee Jeelmeu³eemeejK³ee keÀeceJeemeves®³eeGoeÊe DebieekeÀ[s Heeþ efHeÀjJeCeb, mebmeeje®eb yebOeve vemeu³eecegUs SkeÀeceeieesceeie SkeÀ pees[eroejyeoueCes DeMee yeeyeer ³eeletve GodYeJeleele.

DeMee meceepeele megKeer Hesceer ³egiegueb DeeefCe Jelmeue ceelee-efHelee DeeefCe meceeOeeveer kegÀìgbyeeSsJepeerkeÀecele=Hleermeeþer SkeÀ$e Deeuesueer, JeejbJeej HegÀìCeejer, Jeelmeu³ee®³ee YeeJevesuee HeejKeer Peeuesueer,SkeÀceskeÀeb®³ee DeHel³ee®³ee meeceeF&keÀ ogJ³eeÜejs HejmHejebceO³es mecejme ve Peeuesueer DemJemLe pees[Heerefvecee&Ce nesleele.


ye´ïe®e³e& ns®e pej peerJeve Demesue lej meejer mepeerJe me=<ìer®e efvepeeaJe þjles !

Hel³e#eele yeïe®e³e& ner SkeÀ DeJemLee Deens. J³eefkeÌleiele F®íe, DeekeÀeb#ee, mJeeLe&, mebkegÀef®eleHeCee,cenÊJeekeÀeb#ee ³ee meeN³eebHeefuekeÀ[s Demeuesueb J³ekeÌleer®eb DeefmlelJe cnCepes ye´ïe®e³e&. DeMee J³ekeÌleer®eer®e¢<ìer mJe®í Demeles. YeeJevee efveJ³ee&pe Demeleele. efJe®eej HetJe&ieńefJejefnle Demeleele. efJeéekeÀu³eeCe nerSkeÀ®e YeeJevee DeMee J³ekeÌleeR®³ee peerJevee®ee ieeYee Demelees.

Jej JeCe&ve kesÀuesueer DeJemLee cnCepes®e peerJeve cnìueb lej l³eele keÀener®e JeeJeie veener.lejue, GoeÊej Je GlkeÀì DeefmlelJeele peerJevee®ee ieeYee Demelees nîee®e DeLee&veb `ye´ïe®e³e& ns®epeerJeve' ³ee keÀuHeveskeÀ[s Heene³euee nJeb. ogmejs meejs DeLe& - DeLee&®ee DeveLe& keÀjCeejs®e Deensle.

HejmHejeb®³ee mebceleerveb ueQefiekeÀ Dee®ejCe kegÀCeer DeeefCe efkeÀleer keÀjeJeb ner Jew³eefkeÌlekeÀ yeeyeDemeueer lejer l³ee yeeyeer®eb pesJne meeJe&$eerkeÀjCe keÀjC³ee®ee DeÆeneme Je ogjeień neslees. lesJneles efveef½ele®e Dev³ee³ekeÀejkeÀ Deens. mJeleë®³ee keÀuHevee FlejebJej ueeoC³ee®³ee Je=ÊeercegUs, DeMeekeÀuHevee leÊJe%eevee®es ªHe OeejCe keÀjleele Je Deveg³ee³eebkeÀjJeer le©Ce keÀesJeUîee ceveeJej eEyeyeJeu³eepeeleele.

``pees[eroej vekeÀes...DeefJeJeeefnle®e jenCeej'' Demeb cnCeCeeN³eebveer, les mJeleëJej Dev³ee³elej keÀjerle veenerle vee ? ³ee®ee veerì efJe®eej keÀªve ceie®e efveCe&³e I³eeJee; keÀejCe yeouee³e®eermebOeer meg×e vesnceer®e efceUles Demeb veener.

DeLee&le keÀOeer®e vemeC³eeHes#ee GefMejeves ®eeuesue (Better late than never) cnCeleele.l³ee®eHećeeCes DeMee He´keÀej®es efveCe&³e IesTve mJeleëuee yebefoJeeve yeveJeuesues®e Demesue Je l³eeletvemegìC³ee®eer F®íe Demesue lej efveCe&³e efHeÀjJeC³eele Je keÀesCel³eener ìHH³eeJej efHeÀjJeC³eele, keÀesCelee®ekeÀceerHeCee Deens Demeb ceeveC³ee®eb keÀejCe veener.

³ee®e meboYee&le DeeCeKeerner SkeÀe yeeyeer®ee efJe®eej keÀje³euee nJee.

efJeJeen®e ve keÀjlee ueQefiekeÀ peerJevee®ee GHeYeesie Iesle jenC³ee®ee He´keÀej ³eesi³e Deens keÀerDe³eesi³e ? ceesìjiee[erHećeeCes pees[eroej yeoueCeb Þes³emkeÀj Deens keÀer vee ? JewJeeefnkeÀ mebyebOeeb®esHeeefJe$³e Je cenleer ceevee³e®eer keÀer veener ?

`DecesefjkeÀveeb®³ee Deblejbieele' ³ee ceeP³ee HegmlekeÀele ceer efleLeu³ee efJeJeenmebmLee Je kegÀìgbyemebmLee³eeyeÎue Lees[bHeÀej efueefnueb Deens.

FLeb SJe{b®e cnCesve, keÀer meJe& peie efìkeÀeT efJeJeen DeeefCe kegÀìgbyemebmLeskeÀ[s ³esC³eemeeþerOe[He[leb Deens.

Jew³eefkeÌlekeÀ mJeeleb$³ee®³ee efJe<e³eer®³ee KegU®eì keÀuHevee, mecepetleoejHeCee Je meefn<Cegles®eeDeYeeJe, Del³eble keÀeìskeÀesjHeCee, DeJeepeJeer efþmetUHeCee DeeefCe ueJeef®ekeÀles®ee DeYeeJe ³eecegUs®e,

De) pevcee®ee meeLeer nJee ? keÀer vekeÀes ? ëHeg<keÀUpeCe pees[eroej vekeÀes®e cnCeleele. JewJeeefnkeÀ peerJeve®e vekeÀes cnCeleele.

l³ee®eb keÀe³e ?

FLes osKeerue J³eefkeÌlemJeeleb$³e ceev³e keÀje³euee nJeb.

Hejbleg ye´ïe®e³ee&efJe<e³eer®³ee, ³eesieer, meble, HeÀkeÀerj yeveC³eeefJe<e³eer®³ee keÀuHeveebcegUs Heg<keÀUoecegueb Jee cegueer ³ee Je³eele vewmeefie&keÀ menpeerJeveekeÀ[s Heeþ efHeÀjJeleele.

Heg{s ³eeleues keÀenerpeCe LekeÀues-Yeeieues lejer lemes®e peiele jenleele. lej keÀenerpeCe mJeleë®eerueQefiekeÀ YetkeÀ Flej ceeiee&veer YeeieJeleele, lej keÀenerpeCe JewHeÀu³eie´mle peerJeve peieleele.

Heewieb[eJemLesleueb Je³e mebmkeÀej#ece Demeu³eecegUs keÀenerpeCe YejkeÀìues peeTve mJeleëJej DemeeDeveeJeM³ekeÀ Del³ee®eej keÀª MekeÀleele.

SkeÀoe SkeÀe cegueeveb ceuee meebefieleueb keÀer, l³eeuee l³ee®³ee HegbyeerpeiebLeer®e oeve keÀjeJemeb Jeeìleb.

ceer efJe®eejueb,``Demeb keÀe ?''

``p³ee J³eefkeÌleuee cegueb nesle veenerle l³eeuee cegueb JneJeerle ³eemeeþer l³eeb®ee GHe³eesie nesTMekesÀue. efMeJee³e keÀeceJeemevescegUs ceveg<³e Keeue®³ee HeeleUerJej peielees.''

l³ee®³ee GÊejeveb ceer meo&®e Peeuees.

HeCe cegueb-cegueer Demee efJe®eej keÀª MekeÀleele. keÀejCe Heg<keÀUoe `ye´ïe®e³e& ns®e peerJeve'DeMee leNns®es efJe®eej, keÀener vee keÀener keÀejCeeveb (DeLee&le ®egkeÀer®³ee®e) l³eeb®³ee [eskeÌ³eeleefYeveuesues Demeleele.

pees[eroeje®eer efveJe[


pees[e. ue#eele þsJee. Deepe pesJe{îee JeeF&ì, leCeeJekeÀejkeÀ Je keÌuesMekeÀejkeÀ yeeyeermeceepeele Ie[leevee efomeleensle lesJe{îee®e mebHetCe& leCeeJecegkeÌleeruee Hees<ekeÀ yeeyeer osKeerue®eeuet Deensle. HeCe mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer mebkeÀuHeves®³ee De%eeveecegUs l³ee DemleeJej Deensle.SkeÀìîee SkeÀìîee He[u³ee Deensle. l³eeb®³ee #eceles®³ee ceeveeveb l³ee HegjsMee keÀe³e&#ece Jepeesceoej yevet MekeÀle veener³esle.

YeeJeveelcekeÀ leCeeJecegkeÌleermeeþer DeeHeCe ns kesÀueb meJe&$e DeeMeeoe³eer DeeefCe Gceso Jee{JeCeejbJeeleeJejCe le³eej Jne³euee JesU ueeieCeej veener.

(7) íesìs íesìs J³eeJemeeef³ekeÀ HeejbHeeefjkeÀ HeoeLe& yeveJeleele. GoenjCeeLe& kegÀCeer HeeHe[ yeveJelees,keÀesCe jeveeletve oeleJeCe DeeCelees, keÀesCe ceeefueMe keÀjlees, keÀesCe uee[t yeveJelees, kegÀCee®eeryeskeÀjer Demeles. l³eebvee Deejesi³eJeOe&keÀ Oe[He[leerceO³es meeceeJetve I³ee. GoenjCeeLe& kegÀCeerlegce®³ee leCeeJecegkeÌleerkeWÀêeuee cesLeer®es uee[t HegjJeerue lej kegÀCeer ceeefueMemeeþer ³esF&ue, kegÀCeeryeepejer-vee®eCeer®eer Deejesi³eoe³eer efyeefmkeÀìb yeveJeerue. DeMeeHe´keÀejs nîee Je DeMee ueeskeÀebveemJe³ebHetCe& yeveJele legce®³ee mebHetCe& leCeeJecegkeÌleeruee meeceL³e& efceUJee.

(8) mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerJej ke@Àmesì, meer.[er. keÀe{e. yesue Je Flej Yee<eeble HegmlekeÀeb®eb Yee<eeblej keÀje.

(9) HegHeÀ jereE[ie, eEHeéEìie, efJelejCe, ef®e$ekeÀuee F. njHe´keÀejs mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®eer DeefOekeÀJesieeveb DeefOekeÀ ®eebieu³ee mJe©Heele DeefOekeÀ mebK³esves DeefOekeÀ Yee<eeble DeefOekeÀ ueeskeÀebHe³e¥leHees®eeJeer ³eemeeþer He´³elve keÀje.

(10) mJeleë®es YeeJeefvekeÀ leeCe otj keÀjC³eemeeþer mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®eer otjoMe&ve Je FlejceeO³eceeletve Flejebvee DeesUKe keÀªve Ðee.

(11) mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®ee SkeÀ efme×ele Demee keÀer, pes pes legcneuee Je Flejebvee efnlee®eb Deensles keÀje. meenefpekeÀ®e GÊece jbiee®es keÀHe[s, DeeJe[er®es megiebOe, DeeJe[er®es oeefieves,DeeJe[er®es KeeÐeHeoeLe&, DeeJe[er®eer GHekeÀjCeb (peer Heg<keÀUoe keÀe³e&#ecelee Jee{Jeleele)³eeb®eer osJeeCeIesJeeCe Je meg³eesi³e JeeHej keÀjC³eeJej keÀesCeleb®e yebOeve veener. megboj DeeefCemegJeeefmekeÀ HegÀueebveer megboj le©Ceer®ee kesÀMemebYeej®e megjsKe yevelees Demeb veJns lej IejeueenerHegÀuePee[ebveer MeesYee ³esles. Hejbleg lesJe{er®e yeeye veener. megJeeefmekeÀ DeMee DeveskeÀ HegÀueebceO³esDeejesi³eoe³eer iegCe Deensle.

mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerle Devegm³etle Demeuesuee mec³ekeÀ JewÐekeÀ, mec³ekeÀ efMe#eCe, mec³ekeÀDeejesi³e nîee mebkeÀuHevee He´l³e#eele ³ee³euee JesU ueeieCeej®e. HeCe cnCetve leesHe³e¥le meglekeÀHeeUC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee veener. DeeHeues les He´³elve ®eeuet þsJeleevee®e legce®³ee ª®eerHećeeCesmebieerle, ve=l³e, veeìîe, vekeÀuee, ef®e$ekeÀuee, HeÀesìesieéHeÀer, ìseEkeÀie Jee Flej keÀMeelenerceOetve ceOetve efJejbiegUe efceUJee³euee njkeÀle veener.

efJeJeene®eb cenÊJe, HeeefJe$³e, l³eeleerue meeceeefpekeÀ DeeMe³e Je kegÀìgbyemebmLee eEkeÀJee ie=nmLeeÞecee®eercenevelee J³eefkeÌleuee keÀUt MekeÀle veener; HeCe Demeb yesHeJee& jenCeb cnCepes J³ekeÌleer-J³ekeÌleerleerue nsjsMeceer Oeeies - ner nUgJeej veeleer, DebkegÀjC³eeHetJeea®e Keg[tve ìekeÀC³eemeejKeb Deens.

pevcee®ee pees[eroej efveJe[C³ee®eer mebOeer Demesue eEkeÀJee He´³elveebveer efceUCeej Demesue lejJejerue cegÐeeb®ee efJe®eej keÀªve ceie®e efJeJeen keÀje³e®ee keÀer veener ns þjJeeJeb.

HeCe Demee meejemeej efJe®eej meg®eC³eemeeþer legcner leCeeJecegkeÌle DemeCeb DeeJeM³ekeÀ Deens.l³eemeeþer Keeueerue GHee³e GHe³eesieer He[leele keÀe, mJeleë JeeHeªve-HeejKetve Hene !

(1) mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®eer HegmlekebÀ efHe´³ekeÀjöHes³emeeruee Yesì Ðee.

(2) mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerceO³es menYeeieer J³ekeÌleeRyejesyej vesnceer mebHeke&À þsJee.

(3) mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®³ee HegmlekeÀeb®eer HeóMe&veb YejJee Je leer HegmlekebÀ efJekeÀe.

(4) mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®³ee JesyemeeF&ìceO³es menYeeieer Jne.

(5) mJeleë HeÀeJeu³ee JesUele mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®eb keWÀê ®eeueJee.

(6) Flej mJe³ebmesJeer mebIeìveebMeer mebJeeo meeOee.

JesieJesieUîee #es$eele keÀece keÀjCeeN³ee ³ee mJe³ebmesJeer mebmLeebMeer menkeÀe³e& keÀje DeeefCe mebHetCe&leCeeJecegkeÌleerceO³es l³eeb®ee menYeeie efceUJee. mJe³ebmesJeer mebIeìveebHećeeCes J³eeJemeeef³ekeÀ JeGÐeespekeÀ osKeerue JesieJesieUîee #es$eele GÊece keÀece keÀjerle Demeleele. l³eeb®³eeMeerner mebJeeomeeOee Je l³eeb®eener mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerceO³es menYeeie Jee{Jee.

ue#eele ns þemetve meebieC³ee®eer iejpe DeMeemeeþer keÀer mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer ne SKeeoe HebLeJee ieì veener. mebHeóe³e veener. efveJJeU efJe®eejner veener. mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerceO³es mec³ekeÀ¢<ìer Deens. meejer GÊece keÀeceb DeefOekeÀeefOekeÀ GÊece Je HeÝeeJeer nesleele ns mel³e Deens.cnCetve®e mJeleë®es YeeJeefvekeÀ leCeeJe efve³ebef$ele keÀjC³eemeeþer nîee þesme HeeJeueeb®eer KeemeDeeJeM³ekeÀlee Deens.

³eemeeþer keÀener GoenjCeb oslees.

p³ee MeeUebceOetve Deepener GlHeeokeÀlee Debceueele DeeCeueer peeles, efleLes DeHebieevee mJe³ebHetCe&yeveJeueb peeleb, les ueeskeÀ Dee³egJexefokeÀ JevemHeleeR®eer ueeieJe[ keÀjleele, pes ueeskeÀ ieesmebJeOe&vekeÀjleele, pes ueeskeÀ ieescet$e, Heb®eieJ³e Fl³eeoer HeejbHeeefjkeÀ MeneCeHeCee®ee Jeejmee peesHeemeleele,pes ueeskeÀ Deefivenes$eemeejK³ee yeeyeeRJej mebMeesOeve keÀjleele, pes ³eesieemeveb, keÀjeìs, kegbÀieHetÀefMekeÀJeleele, pes mebmke=Àle Yee<es®eb mebJeOe&ve Je mebieesHeve keÀjleele l³eeb®³eeMeer menkeÀe³e& keÀje.l³eeb®³eeMeer Hescee®eb veeleb pees[e. l³eebvee mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®³ee mec³ekeÀ ¢<ìerveb SkeÀ$e


mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®eer Heéf³ee ner meg<ì Je og<ì ³eeb®³eeleerue ³eg×eHećeeCes Deens. efle®³eelemenYeeieer nesCeb ns®e O³eeve. SkeÀveeLecenejepeebveerner meebefieleueb Deens keÀer Depeg&veeveb p³eeDeJemLesle efveëmJeeLe&HeCes, ceesne®³ee HeueerkeÀ[s peeTve, peerJeve-cejCee®eer HeJee& ve keÀjlee,meJe&mJe HeCeeuee ueeJetve ³eg× kesÀueb leer Kejer meceeOeer DeJemLee. yeekeÀer meejer O³eeve JemeceeO³ee cnCepes ueekeÀ[e®eer DeJemLee, keÀe<þ meceeOeer !

(16) mJe³ebmet®eveeb®ee JeeHej ëö

keÀener mJe³ebmet®evee GHe³egkeÌle þjleele. l³ee DeMeeö

(De) ceer ogëKe Jee GÜsie keÀjCeej veener. keÀejCe les YetlekeÀeUeefJe<e³eer Demeleb.

(ye) ceer eE®elee keÀjCeej veener. leer YeefJe<³eJeeCeer Demeles.

(keÀ) ceer DeeYeejer jenerve. F&MJej-efvemeie&-efve³eleer®ee. keÀejCe pes Ie[leb les yeg×er®³eeHeueerkeÀ[s Demeleb. les mJeerkeÀeªve DeeHeueb leCeeJecegkeÌleer®eb keÀece keÀjCeb ns®e Þes³emkeÀjDeens.

([) ceer He´l³eskeÀe®ee Deeoj keÀjerve. keÀejCe efJeMJeelcekeÀ mel³e He´l³eskeÀele Deens.

(F) ceer ceePeb keÀle&J³e (veerì peeCetve IesTve mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®eb) veerì Heej Hee[erve.keÀejCe l³eeHeemetve HejeJe=Êe keÀjCeeN³ee mebkegÀef®ele Je GLeU HesjCee ceeP³ee Je Flejeb®³eeefnlee®³ee Dee[ ³esleele.

(17) Devegueesce efJeueesce DeeefCe keÀHeeueYeeleer ³eeb®ee JeeHej GHe³egkeÌle þjlees. mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®³eekeWÀêeceO³es nîee meesH³ee ke=Àleer efMekeÀefJeu³ee peeleele. MJemeve Heéfke´À³es®ee ceveeMeer Lesì mebyebOeDemeu³eeveb ³ee ke=ÀleeR®ee HeÀe³eoe neslees.

(18) ³eesieemeveeb®ee GHe³eesie, Mejerj ogyeUb, LekeÀueb-Yeeieueb Demesue lej yengmebK³eeb®eb (keÀenerDeHeJeeo JeieUlee) cevener efKevve nesleb. Ke®eleb. ³eesieemeveeb®eb HeéfMe#eCe mebHetCe&leCeeJecegkeÌleerkeWÀêeceO³es efJeveecetu³e GHeueyOe Deens. iejpetbveer l³eeb®ee peªj HeÀe³eoe I³eeJee.Deeke=Àleer `De' DeeefCe `ye' Hejbleg ³eesieemeveb DeeefCe HeéCee³eece Jee Flej O³eeveeoer ceeiee¥veermebHetCe& leCeeJecegkeÌleer keÀoeHeer MekeÌ³e veener. leelHegjleer, Jew³eefkeÌlekeÀ Je mebkegÀef®ele Meebleer JemeceeOeeve efcejJeCeeN³ee Je melele efvejLe&keÀ nmeCeeN³ee leLeekeÀefLele ³eesieer Je yegJeebvee nsmecepeJee³euee nJeb.

(19) Oecee&oe³e-HejesHekeÀejer keÀeceeb®eb cenÊJe.

DeeHeu³eeleues Heg<keÀUpeCe o³eeUt Demeleele. ieesjiejeryeeb®es neue l³eebvee yeIeJele veenerle.Hejbleg YeerkeÀ IeeueCeb, osC³eei³e osCeb, Fl³eeoer keÀªve DeeHeueer HeÀmeiele Peeu³ee®ee®e l³eebvee

(12) YeeJeefvekeÀ leeCe-leCeeJeeJej efve³eb$eCe efceUefJeC³eemeeþer keÀener meeO³ee yeeyeeR®eener GHe³eesieneslees. GoenjCeeLe& mJeleë®eer íyeer ®eebieueer efomeCeb. efveoeve mJeleëuee lejer ! legce®³eeDeeJe[erHećeeCes peªj meeQo³e&He´meeOeve keÀje. HeCe DeebleefjkeÀ meeQo³ee&®ee efJemej He[t ve oslee !l³ee®eHećeeCes mJeleë®³ee DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer®ee DeeefCe leejlec³ee®ee efJe®eej keÀªve !DeeefCe efJeMes<e cnCepes De@uepeeameejKeer keÀìkeÀì ueeJetve ve Ieslee ! mJeleë®ee yeebOee JeJ³eefkeÌleceÊJe meg[ewue þsJeueble lej ceveeuee DeefOekeÀ GYeejer ³esles ³eele MebkeÀe veener. legce®³eemees³eer-meJe[er-DeeJe[ervegmeej mJeleëuee peªj DeekeÀ<e&keÀ yeveJee ! HeCe HejmHejmeyebOeebveele[e peeF&ue SJe{b l³eele iegjHeÀìtve peeT ve³es.

(13) peer yeeyele mJeleë®eer leer®e Ieje®eer. Iej He´mevve DemeeJeb. megboj DemeeJeb. cebieue DemeeJeb.mJe®í DemeeJeb. ìeHeìerHe DemeeJeb. ceveeuee ngªHe ³eslees. HeCe l³eeHee³eer Yeeb[Ceb Je lebìskeÀjCeb cnCepes cetU nslet®e Keueeme keÀjCeb.

kegÀþueer Jemlet kegÀþs þsJee³e®eer ³eeyeeyele osKeerue Yeeb[Ceb keÀjCeb ns efkeÀleHele ³eesi³e þjsue?lemeb keÀª ve³es. eEkeÀyengvee keÀesCel³eener keÀejCeemleJe HejmHejmebyebOe efyeIe[t osT ve³esle.®e®ee&, Yeeb[Ce lebìs kegÀþs vemeleele? HeCe pees keÀesCel³eener HetJe&ìerefMeJee³e mJeleëuee mJeerkeÀejlees,mJeleëJej Hesce keÀjlees Je mJeleë®ee Deeoj keÀjlees lees mJeleë®eer yee³ekeÀes, cegueb, Iej,Mespeejer, keÀe³ee&ue³e, menkeÀejer ³ee meeN³eebvee mJeerkeÀejlees, l³eeb®³eeJej Hesce keÀjlees, l³eeb®eeDeeoj keÀjlees DeeefCe peerJeveeleuee Deevebo MeleiegefCele keÀjlees. (mJeerkeÀejCeb Je Hesce keÀjCebcnCepes kesÀJeU mlegleer Je leeW[HegpesHeCee veJns. oes<e Je iegvnîeebvee ceev³elee Je meceLe&ve osCebveJns. mJeerkeÀejCeb Je Hesce keÀjCeb cnCepes efve<keÀHeì Je efvemJeeLe& J³eJenej (He´mebieer keÀìtDemeuee lejer) keÀjCeb !)

(14) YeeJeefvekeÀ leCeeJeeJej ceele keÀjC³eemeeþer keÀener yeeyeer ke=Àef$eceHeCes pejer keÀjeJ³ee ueeieu³eelejer keÀjeJ³ee, eEkeÀyengvee ³ee yeeyeeR®eer meJe³e ueeJetve I³eeJeer. DeMeer SkeÀ cenÊJee®eer meJe³ecnCepes `ceeHeÀ keÀje', Òev³eJeeo', `ceev³e Deens', `Þes³e DeeHeueb Deens' Fl³eeoer Meyomeg³eesi³eHeCes JeeHejCes.

(15) YeeJeefvekeÀ leeCe otj keÀjC³eemeeþer O³eeve ne SkeÀ GHee³e meebefieleuee peelees. Hejbleg mebHetCe&leCeeJecegkeÌleer®eer mebkeÀuHevee DeLee&le He´l³eskeÀeveb He´l³eskeÀe®³ee keÀu³eeCeemeeþer Oe[He[C³ee®eerYeeJevee legcneuee ®eesJeermener leeme O³eeveeJemLesle þsJeles. (osne®es meieUs J³eJenej ®eeuetDemeleevee) Hejbleg keÀener JesUe Deieesoj cnìu³eeHećeeCes DeeHeCe DeeoMe& mebHetCe& leCeeJecegkeÌleefmLeleerle peiele vemeu³eecegUs leepebleJeeveb eEkeÀJee Meeble nesC³eemeeþer, efJejbiegUîeemeeþer $eeìkeÀ,MeJeemeve, DevegueesYe-efJeueesYe, nem³e³eesie, ve=l³eO³eeve, Yepeve, keÀerle&ve, mebkeÀerle&ve, Hetpee,HeesLeerHeeþ ³eeb®ee Jee Flej O³eeve He´keÀejeb®eer ©®eerHećeeCes JeeHej keÀje³euee njkeÀle veener.


³eele De³eMemJeer Peeuees lej og<ì®ekeÀ megª nesleb (mJeleëuee MeneCee mecepeCeeN³eeDeveskeÀebvee les ®eeuet Peeuesueb keÀUle osKeerue veener) lej pej DeeHeCe ³eMemJeerPeeuees lej meg<ì®eke´À Jesuevesme mee³ekeÀue (Wellness Cycle) megª nesleb !

(22) YeeJeefvekeÀ Je yeewef×keÀ leCeeJe otj keÀjC³eemeeþer eEkeÀJee l³eeb®³eeJej ceele keÀjC³eemeeþer³esjeieyeeUe Demetve YeeieCeej veener. les Jeeìleb eflelekebÀ meesHeb veener. HeCe SkeÀoe keÀe legcnerl³eemeeþer He´³elve keÀª ueeieueele keÀer ceie cee$e Deeveboe®ee cenemeeiej Deblejbieele G®ebyeUtueeiesue ³eele MebkeÀe veener. kesÀJeU Jew³eefkeÌlekeÀ veJns lej l³ee®eb HeéfleeEyeye yeensjner meJe&$eefomet ueeiesue. l³eemeeþer cegÎece ieenkeÀeb®es efnle, jeKeerJe peeiee, meeJe&peefvekeÀ ©iCeeue³eeleuesmebHe, mec³ekeÀ JewÐekeÀe®es OeesjCe, Ye´<ìe®eej nîee mebkeÀuHevee ceeP³ee `keÀe@vmesHìîegDeue mìsme'nîee DeeefCe `LekeÀJee IeeueJee' nîee HegmlekeÀele Jee®ee Je mecepeeJetve I³ee.

(23) DebOe Dee%eeHeeueve ö DebOeHeCes SKeeoer yeeye GHes#et vekeÀe DeeefCe DebOeHeCes mJeerkeÀeª vekeÀe.Sveuee³eìv[ Deesefyeef[³evme Deelcemeele keÀje. kegÀCeerner keÀener meebefieleueb eEkeÀJee legcnerJee®eueele keÀer l³ee®eer ìj G[Jetve DeebOeUsHeCee ìeketÀve osT vekeÀe. l³ee®eHeceeCes DeebOeUsHeCeevebles [eskeÌ³eeJej IesTve vee®et vekeÀe. Hetpet vekeÀe.

pes SskeÀeue, pes Jee®eeue les leelHegjleb mJeerkeÀeje. l³eeJej veerì efJe®eej Je DeY³eeme keÀje.MekeÌ³e Demesue lej l³eeJej He´³eesie keÀªve Hene. pej He´®eerleer Deeueer lej les Deelcemeele keÀje.pej He´®eerleer Deeueer veener lej Hegvne SkeÀJeej mJeleë®e keÀener ®egkeÀuesueb Demeu³eeme leHeemee,ogªmle keÀje Je Hegvne He´³eesie keÀje. Hegvne Heéf®eleer veener Deeueer lej les mees[tve Ðee.

(24) mcejCeMekeÌleer GÊece iees<ì Deens. Hejbleg mcejuesu³ee IeìvesMeer efveieef[le ogëKee®ee Heie[e[eskeÌ³eeJej yemet osT vekeÀe. DeHe³eMeeletve efMekeÀC³eemeeþer l³ee®ee JeeHej keÀje, mcejCeMekeÌleercegUsDev³eLee efKevvelee Jee{sue ! DeMee ogëKee®³ee mcejCeeveb veJ³ee meenmeeb®eer MekeÌ³elee DeeefCeveJ³ee ³eMee®eer DeeMee ceeJeUles ! DeHe³eMe Jee ogëKe ³eeb®³eemeeþer keÀejCeerYetle DeeHeu³ee®egkeÀe megOeejCeb cenÊJee®eb Demeleb !

(25) melele mJeleë®eb ogëKee®eb DeJe[byej ceepeJetve Flejeb®³eeJej DeesPeb yevet vekeÀe. l³eeletveDeelcemevceeve keÀceer neslees. l³ee®eHećeeCes ueeskeÀ legcneuee ìeUt ueeieleele. DeeOeej®e nJeeDemesue lej DeeOeej Ðee³e®eerner le³eejer nJeer. leMeer le³eejer keÀje DeeefCe mebHetCe&-leCeeJecegkeÌleerceO³esmeeceerue Jne.

(26) Deelee DeeCeKeer SkeÀ ³egkeÌleer meebielees. He#eeHećeeCes Jeeiee³euee efMekeÀe. JeeN³ee®ee jesKe HeentveHe#eer G[lees. JeeN³ee®ee jesKe keÀUuee keÀer He#ee®³ee G[C³ee®ee $eeme keÀceer neslees. Deepe®ebSkebÀoj JeeleeJejCe Demeb Deens keÀer meËo³e J³ekeÌleeruee meJe&leesHejer ³eelevee JneJ³ee. HejblegSkeÀoe ne nJes®ee jesKe keÀUuee, SkeÀoe keÀUueb keÀer je#emeer Je=ÊeeR®ee megUmegUeì

Heg<keÀUoe DevegYeJe ³eslees. Hejbleg les ve keÀjeJeb lej l³eeb®eb nUJeb DebleëkeÀjCe nsueeJele jenleb.

ceie l³eebveer keÀe³e keÀje³e®eb?

lej l³eebveer ³eeb®eb Oecee&oe³e keÀecee®eb yepesì MeneCeHeCee®ee (mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®ee) cnCepes®eJ³ekeÌleer DeeefCe meces<ìer®³ee leeCe-leCeeJeeb®³eeJejerue GHee³eeb®ee He´®eej Je He´meej keÀjC³eemeeþerJeeHejeJeb. l³eemeeþer keÀener ceeie& DeeHeCe ³ee®e He´keÀjCeele ³ee DeeOeer Heeefnues Deensle. lesHegvne SkeÀoe Jee®eeJes Je Dee®ejCeele DeeCeeJes.

DeeHeu³eeleu³ee o³eeUt Je nUJ³ee ceb[UeR®eb Kee$eerveb meceeOeeve nesF&ue.

(20) Je=×eHekeÀeU, ce=l³et, DekeÀlee&YeeJe, Oece&, meceepee®eer Heieleer, nesefceDees-mì@efmeme, keÀce&HeÀuee-efme×eble, Ye´<ìe®eej, mec³ekeÀ JewÐekeÀ, mec³ekeÀ efMe#eCe, mveeveme GHeeme, ceewve, Fl³eeoermebkeÀuHevee mecepeu³eeefMeJee³e yeewef×keÀ leCeeJe otj nesCeej veenerle. les otj Peeu³eeefMeJee³eleppev³e YeeJeveeb®es leeCe keÀceer nesCeej veenerle. l³eemeeþer Conceptual Stress

(keÀe@vmesHìîegDeue mìsme) ns HegmlekeÀ Jee®ee³euee nJeb.

nesefceDeesmì@efueme keÀUueb lej meesMeue nesefceDeesmì@efmeme keÀUsue. l³eecegUs Svuee³eìv[ [scee@keÀmeer(Enlightened Democracy) HeeìeaefmeHesMeve Fve ìêvmHeÀe@cexMeve nîee mebkeÀuHeveekeÀUleerue. yeewef×keÀ ieeWOeU otj Peeuee keÀer YeeJeveeb®eer Iegmeceì Leebyesue.

(21) YeeJeveeb®eer leCeeJeie´mlelee keÀceer keÀjC³eemeeþer ®eej iees<ìer keÀje.

(De) mJeleëuee peemleerle peemle meceeOeeve keÀMeele efceUleb ³ee®ee MeesOe I³ee. peemleerlepeemle keÀeU, peemleerle peemle leerJe´ Je peemleerle peemle ueeskeÀebveener efceUsue l³eelepeemleerle peemle meceeOeeve efceUleb.

(Dee) nîee yeeyeeruee meJeex®®e HeéOeev³e Ðee.

(F) ner yeeye JeeÆsue l³ee De[®eCeer Deeu³eelejer l³eeJej ceele keÀªve keÀjle jene.(meyeyeer meebieCes yebo keÀje.)

(F&) SkeÀoe keÀe leer yeeye meJe&leesHejer Peìtve HetCe& kesÀueerle keÀer lees Deevebo legcneueelegce®³ee DeeJe[er®eer yeeye Hegvne Hegvne keÀje³euee Je peerJevee®eb meeLe& keÀje³eueeHe´Je=Êe keÀjerue ! meppeve, mebJesoveeMeer, megËo³eeb®eer Goemeervelee DeeefCe ogpe&veJ³emeveeOeerve yeepeejyegCei³eeb®ee ceesþsHeCee efcejJeC³ee®ee Je legce®³eeJej ueeoC³ee®eeGlmeen ³eecegUs mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerceO³es ö peer meJeex®®e Deevebo osles, efpeueeDeeHeCe HeeOeev³e oslees leer keÀjC³eele De[®eCeer ³esleele. meppeveeb®eer DeekeÀuevenervelee,mebMe³eer Je=Êeer Je nsìeUCeer ner osKeerue mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®³ee Dee[ ³esleele. HeCeDeeHeCe SkeÀ$e ³esTve nîee meeN³eebJej ceele keÀª MekeÀlees !


Lees[keÌ³eele keÀe³e? melele DeY³eeme Je He´Mve ³eecegUs legce®ee YeeJeefvekeÀ Je yeewef×keÀ leCeeJevekeÌkeÀer keÀceer nesF&ue. eEkeÀyengvee DeMee Heéfke´À³esletve®e ns Je DeMeer HegmlekebÀ Heéfme× Peeueer !

(30) YeeJevee Je yeg×erMeer efveieef[le leeCe keÀceer keÀje³euee Meemeve keÀener keÀª MekesÀue keÀe³e?

nes³e. Keeueerue yeeyeer (Flej DeveskeÀ yeeyeeRmeeþer peeiee veener)

(De) mec³ekeÀ efMe#eCe yeeyeer, (Dee) mec³ekeÀ Deejesi³e, (F) mec³ekeÀ JewÐekeÀ, (F&) mebHetCe&leCeeJecegkeÌleer®es meeJe&ef$ekeÀ HeefMe#eCe, (G) Deejesi³eoe³eer KeeÐeHeoeLee¥vee Heeslmeenve, (T) Heot<eCekeÀceer keÀjCeejer JeenletkeÀ ³eb$eCee Je megueYe oUCeJeUCe, (S) He³e&ìvee®ee efJekeÀeme He³e&ìvekeWÀêe®eeefJekeÀeme Pee[s ueeJeCes, (Ss) meyeefme[er Je ceesHeÀle ³ee oesve leÊJeeb®ee l³eeie, (Dees) Dee³ekeÀje®eeefnMesye, (Deew) jeKeerJe peeiee yebo keÀjCes (GlHeeokeÀ efMe#eCe / mec³ekeÀ efMe#eCe meeJe&ef$ekeÀkeÀjCes) (Deb) ueeue efHeÀleer®ee l³eeie, (Deë) peeleer efvecet&ueve.

Dee) pees[eroej kesÀJne efveJe[eJee ëpees[eroej kesÀJne efveJe[eJee ³eeJej celeceleeblej Demeleerue; Hejbleg pees[eroej efveJe[C³ee®eer

Heéfke´À³ee Heewieb[eJemLesle DeeefCe Jeef[ueOeeN³eeb®³ee ceeie&oMe&veeKeeueer GIe[HeCes megª nesCeb Þes³emkeÀj®eveJns lej DeeoMe& þjsue.

meceepeeuee DeeefCe HejmHejebvee efnlekeÀejkeÀ DeeefCe megKekeÀejkeÀ þjleerue DeMee efJeefMe<ìyeeyeer SkeÀceskeÀeb®³ee HeóerIe& menJeemeeletve®e Deelcemeele keÀjlee ³esleele. l³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ lesDeelceefvejer#eCener DeMee menJeemeeve®e MekeÌ³e nesle Deved meJee&le cenÊJee®eer yeeye cnCepes Je³e Jee{leleMeerleMeer ³esCeejer efveyejlee Je DenbkeÀejerJe=Êeer Heewieb[eJemLesle keÀceer Demeles.

Heewieb[eJemLesle ®eesªve kesÀuee peeCeeje HesceefJeJeen, l³eeleerue `DeefJeJeskeÀe'cegUs®e De³eesi³eþjlees. Yeeye[sHeCeecegUs ®etkeÀ þjlees. SjJeer Heewieb[eJemLesleerue GlmHetÀle&HeCee, efveJ³ee&peJe=Êeer,efvejeiemelee, GlkeÀìlee, HejmHejele mecejme nesC³ee®eer menpe YeeJevee ³ee yeeyeer cees[erle keÀe{eJ³eeDemeb keÀesCe cnCesue ?

pees[eroeje®³ee efveJe[er®eb Je³e ns®e.

HeÀkeÌle HeeuekeÀebvee efJeÍJeemeele IesTve l³eeb®³ee menkeÀe³ee&veb DeeefCe ceeie&oMe&veeKeeueer nsJneJeb cnCepes JeemleJee®eb Yeeve ³esleb. De[®eCeeR®eer keÀuHevee ³esles Deved l³ee®eyejesyej De[®eCeerletveceeie& keÀe{e³euee ceole efceUles. OeeskeÀener jenlee veener Deved peerJeveeleues ns iegueeyeer HeĆe³eceOegj #eCeDee³eg<³eYejemeeþer peleve keÀjlee ³esleele.

pees[eroeje®³ee efveJe[er®eb Je³e ns®e. keÀejCe pees[eroej efveJe[C³ee®³ee Heéfke´À³esletve, efvekeÀesHeHejmHejebmebyebOee®eer pe[Ce-Ie[Ce osKeerue ³ee®e Je³eele nesT MekeÀles DeeefCe DeMeer pe[Ce-Ie[CemegKeer JewJeeefnkeÀ peerJeveemeeþer DeeJeM³ekeÀ Demeles.

nesC³ee®ee, cetKee¥®³ee ceevemevceevee®ee, ogpe&veeb®³ee meÊeebOeles®ee ne keÀeU Deens keÀer ceieDeeuesu³ee mebkeÀìeb®ee meecevee keÀjC³ee®eer MekeÌleer ³esles. DeeOeej MeesOeC³ee®eer Je=Êeer ieUtveHe[les DeeefCe ceie ceesþceesþîee YebHekeÀ Ie[ecees[eR®ee HeÝeeJe keÀceer nesTve mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerceO³es mecejme nesC³eeleueb cenÊJe keÀUleb !

(27) YeeJevee DeeefCe yeg×erMeer efveieef[le leCeeJeebJej ceele keÀjC³eemeeþer DeeHeu³eeuee DeeHeCeSkeÀ$e efJepe³eer nesT DeMeer ¢<ìer Deelcemeele keÀjCeb DeeJeM³ekeÀ Deens.

mebHetCe& leCeeJecegkeÌleer®³ee mebHekeÀe&le ³esCeejs MeskeÀ[es ueeskeÀ ceePeer He´Mebmee keÀjleele. keÀenerpeCelej Hee³ee He[leele, HeCe ceuee l³eele HeÀejmeb meceeOeeve Jeeìle veener. Kejb®e veener. l³eeb®eelees ogyeUsHeCee megKeo vemelees. Gueì ceePee DenbkeÀej HegÀieJeCeeje Demelees. Kejb meebiee³e®eblej Demeu³ee mlegleer®ee ceuee kebÀìeUe Deeuee³e.

legcneuee ceer pes efueefnlees³e Je legcner pes Jee®elee³e les YeeJele Demesue DeeefCe ceeP³ee FlejHegmlekeÀeb®eb cenÊJe Heìle Demesue lej mebHetCe& leCeeJecegkeÌleerceO³es menYeeieer Jne. DeeHeCe meejsefceUtve ³eMemJeer nesC³eemeeþer DeeiesketÀ®e keÀª.

mlegleer DeeefCe eEveos®³ee l³ee ®ekeÀeìîee Deelee Hegjs Peeu³ee. Kejb vee? Heìueb?

(28) YeeJeefvekeÀ Je yeewef×keÀ leeCe-leCeeJeebJej ceele keÀjC³ee®ee DeeCeKeer SkeÀ ceeie& Deens.

yeg×eruee (mJeleë®eer mebkegÀef®ele yeg×er cnCepes JewefMJekeÀ mel³e DeekeÀueve keÀjCeejer JewefMJekeÀ³eb$eCee veJns ns peeCetve) mJeleë®³ee peerJeveeJej efle®ee IeelekeÀ HeefjCeece nesT osT vekeÀe.

Demes keÀjCeeN³eeuee leke&Àìer cnCeleele. HegmlekeÀer cnCeleele. He{lecetKe& cnCeleele. mebHetCe&leCeeJecegkeÌleer ner Deeveboeveb HeesnC³eemeejKeer yeeye Demeueer lej yeg×er cnCepes [e³eefJnbieyees[&He³e¥le peeC³ee®eer Heéfke´À³ee nes³e. l³eecegUs mebHetCe& leCeeJecegkeÌleermeeþer yeg×er®ee meg³eesi³eJeeHej nJee®e. Hejbleg yeg×er®³ee peesKe[ele DeebleefjkeÀ ®ewlev³eeuee iee[tve veener ìekeÀe³e®eb !ns MekeÌ³e nesC³eemeeþer HetJe&DeìerefMeJee³e mJeerkeÀej, Hesce Je Deeoj Je veecemcejCe GHe³egkeÌleþjleele !

(29) YeeJeefvekeÀ DeeefCe yeewef×keÀ leCeeJe otj keÀjC³eemeeþer DeeCeKeer SkeÀ ³egkeÌleer Heneue. vesnceerHe´Mve efJe®eeje. vece´ DeeefCe Oeerì yevee Dev³eLee DeeHeCe G×ì DeeefCe Yesojì yevelees. legcnerDeY³eeme keÀªve He´Mve efJe®eejle jeefnueele lej legce®eer mebJeeo#ecelee Jee{les. Yeer[ ®esHeles.DeelceefJeMJeeme Jee{lees. ueneveHeCeer Deecner Ieeyeje³e®ees. HeCe nUtnUt keÀUueb keÀer DeeHeCepes He´Mve efJe®eejlees l³ee®eer GÊejb Flej efJeÐeeL³ee&vebe lej veener®e HeCe Heg<keÀUoe efMe#ekeÀ-HeéO³eeHekeÀebveener ceenerle veenerle.


ceeCemeebceO³es cee$e nJeb-vekeÀes, DeefOekeÀ nJeb-DeefOekeÀ vekeÀes, Heeefnpes®e-vekeÀes®e DeMeeHe´keÀej®es Keeme J³ekeÌleermeeHes#e YeeJe Demeleele. HesHeÀjvmesme (Preferences) Demeleele.

ceeCemeeceO³es kesÀJeU HeéfleeEueieer J³eefkeÌle®eer veJns lej efJeefMe<ì HeéfleeEueieer J³eefkeÌle®eer DeeJe[-efveJe[ Demeles. DeHes#ee Demeles. ner DeeJe[ Je DeHes#ee; HetJeea®eer Heeée&Yetceer, DeeefLe&keÀ HeeleUer,efJeefMe<ì mebmkeÀej, MeejerefjkeÀ JewefMe<ìîe, l³ee®eHećeeCes efJeefJeOe ce³ee&oe, $egìer, De[®eCeer Fl³eeoerDeveskeÀ yeeyeeRJeªve þjle Demeles.

cenÊJee®eer yeeye cnCepes J³ekeÌleer-J³ekeÌleerleerue ³ee Dees{erceO³es Heg<keÀUoe kesÀJeU efJe<e³emegKe,MeejerefjkeÀ DeekeÀ<e&Ce eEkeÀJee ueQefiekeÀ megKe ne efvekeÀ<e vemelees.

keÀOeer J³eJenejer YetefcekesÀletve lej keÀOeer mJeHveeUt YeeJevee HeOeevelesletve J³ekeÌleeryeÎue DeekeÀ<e&Cele³eej nesles. DeMee DeekeÀ<e&CeecegUs keÀOeer mJeeLeea cenÊJeekeÀeb#ee Demeles lej keÀOeer l³eeieer DeeefCePeesketÀve osC³ee®eer Je=Êeer. keÀOeer keÀuHeves®³ee YejeN³ee Demeleele lej keÀOeer Lesì DeeefLe&keÀ efnMesye.

HeCe les keÀenerner Demeueb lejer pees[eroej efveJe[er®³ee ³ee meboYee&leerue J³ekeÌleermJeeleb$³enerceev³e keÀje³euee®e nJeb. peesHe³e¥le efvekeÀ<e ueeJeerle Demeleevee iegvns kesÀues peele veenerle leesHe³e¥le lejerl³ee efvekeÀ<eebyeÎue Dee#esHe IesC³ee®eb keÀejCe veener. l³eecegUs pees[eroej keÀmee efveJe[e³e®ee ³ee®esKeeueer efouesueb mHe<ìerkeÀjCe cnCepes efve³ece veJnsle eEkeÀJee Deìer veJnsle; HeCe FLes ³ee yeeyeleerlemeJe&meeceev³eebvee efnlekeÀj DeMee l³ee keÀener yeeyeer ceeb[u³ee Deensle SJe{®e.

DeeHeuee meceepe SkeÀmebIe (Homogenous) veener. yengmebIeer (Heterogenous)Deens. DeeefoJeemeerHeemetve les efJeefJeOe peeleer®³ee Je efJeefJeOe Oecee¥®³ee J³ekeÌleeRceO³es efJeefJeOe ª{er JemebkesÀle Deensle. meebmke=ÀeflekeÀ efYeVelee Deens. cegueieer oeKeJeCes, ngb[e ceeieCes, kegbÀ[ueer yeIeCes, iees$eyeIeCes Fl³eeoerHeemetve Meew³e&, Oew³e& F. iegCeeb®ee efJe®eej keÀjC³eeHe³e¥le keÀesCeleerner He×le meeHe[tMekesÀue. keÀener JesUe efJeJeen mebmLee®e mLee³eer mJeªHee®eer ceeveueer peele veener. HeÀkeÌle lel#eCeerJeeìCeejs DeekeÀ<e&Ce SJe{e®e efvekeÀ<e lesLes Demelees. meenefpekeÀ®e meJee¥vee meejKes efve³ece ueeietHe[Ceej veenerle. HeÀkeÌle keÀener ceeie&oMe&keÀ leÊJe ceeb[lee ³esleerue.

1) pees[eroej efveJe[le Demeleevee pees[eroejyeÎue®³ee mJeleë®³ee jemle DeHes#eeb®eer SkeÀce³ee&oe (Limits eEkeÀJee Range) þjJeCeb GÊece. l³ee®eHeceeCes pees[eroejeyeÎue DeHes#ee þsJeleevee,ueiveeyeÎue®³ee mJeleë®³ee keÀuHevee JeemleJe Deensle keÀer veenerle ³ee®eer Keelejpecee keÀjeJeer. lemes®eDeeHeCe DeeHeu³ee pees[eroejemeeþer keÀe³e keÀe³e keÀª MekeÀlees Je keÀª Fef®ílees ³ee®eener efJe®eejpeªj keÀjeJee. mJeleë ceOeerue iegCe oes<eeb®ee, JewiegC³eeb®ee JeemleJe Dee{eJee I³eeJee. DeeHeCe keÀe³eosT MekeÀlees DeeefCe keÀe³e efceUJet Heenlees ³eele leejlec³e nJeb.

2) meJee&le cenÊJee®eer yeeye DeMeer keÀer He´l³eskeÀ veeleb ns keÀþerCe He´mebieeletve leeJetve megueeKetveefveIeeue lej®e l³eeleueer iees[er Jee{les ns ue#eele þsJeCeb cenÊJee®eb Deens. efJeMes<eleë meJe&meeceev³e

³ee Je³eele HejmHejmebyebOe efvekeÀesHeHeCes efJekeÀefmele nesT MekeÀleele. keÀejCe ³ee Je³eele efíêevJes<eerJe=Êeer keÀceer Demeles. DenbkeÀejerHeCee keÀceer Demelees. DeelceHeéw{er keÀceer Demeles. ogmeN³ee®e GCeb-ogCebkeÀe{le jenC³ee®ee vekeÀejelcekeÀ ¢<ìerkeÀesve lesJe{emee IeÆ yeveuesuee vemelees. efMeJee³e Gceso Demeles,Glmeen Demelees. l³eecegUs HejmHejebvee DeeefCe meceepeeuee efnlekeÀj DeeefCe megKekeÀj þjleerue DeMeeyeeyeer ³ee Je³eele Deelcemeele kesÀu³ee peeT MekeÀleele.

oesIeebveer efceUtve Heeefnuesueer megboj mJeHve, SkeÀceskeÀeb®³ee Je Jeef[ueOeeN³eeb®³ee menkeÀe³ee&vebHe´l³e#eele DeeCetve mJeHveHetleea®es meceeOeeve efceUJee³e®es Demesue, lej pees[eroej ³ee®e Je³eele efveJe[CesÞes³emkeÀj.

SJe{ keÀMeeuee, J³eeJeneefjkeÀ¢<ìîee osKeerue, SkeÀ$e DeY³eeme, SkeÀ$e KesU, SkeÀ$ekeÀjceCetkeÀöefkeÀleer efkeÀleer He´keÀejebveer ³ee Je³eele efveJe[uesu³ee pees[eroejeMeer mecejme neslee ³esleb.

efveyej Je³eele keÀUle vekeÀUle J³eJenejer DeeefCe Deefle efnMesyeer Je=Êeer ³esles. ke=Àef$ecelee ³esles.Hees<eeKeerHeCee ³eslees. {eWieerHeCee ³eslees. keÀeslesHeCee ³eslees. ogjeieńerHeCee ³eslees.

SkeÀ vee oesve ! Je³eeves Jee{uesu³ee Heéw{ebveer keÀyetue kesÀueb eEkeÀJee veener lejer ns Ie[leb®e.

efveyej Je³eele pees[eroej efveJe[Ceb cnCepes HeÀejlej J³eJenejer le[pees[ þjles. DeLee&leDeepe®³ee HeefjefmLeleerle leer keÀª®e ve³es, Deme veJns; HeCe leer DeeoMe& veJns. efve<keÀHeì DeeveboermenpeerJeveele DeefYeHesle Demeuesueer iees[er ³ee le[pees[erle kegÀþtve ³esCeej ? HeCe DeMeer DeeoMe& mebOeerDeeHeu³eekeÀ[s efceUCe Deepe lejer keÀþerCe Deens.

DeMeer DeeoMe& mebOeer efceUes Jee ve efceUes, pees[eroej efveJe[eJee (efveoeve yengmebK³eebvee lejer)ueeielees®e. l³eecegUs HeéHle HeefjefmLeleerle pees[eroej keÀmee efveJe[e³e®ee les Heent.

F) pees[eroej keÀmee efveJe[e³e®ee ë

pees[eroej efveJe[e³e®ee keÀmee ? eEkeÀJee l³eemeeþer keÀesCeles efvekeÀ<e ueeJee³e®es ? ne SkeÀkeÀìt He´Mve Deens.

HeéC³eebceO³es ne He´Mve keÀmee neleeUuee peelees ? keÀer HeéC³ebeceO³es keÀener Keeme efveJe[er®eeHe´Mve ³esle veener ?

HeéC³eebceO³es HesÀjesceesvme (Pheromones) veeJee®eer peer êJ³es Demeleele l³eeb®³ee JeemeevesHeÀej otjJeªve osKeerue HeéC³eebvee HeéfleeEueieer HeéC³ee®eer ®eentue ueeieles. DeekeÀ<e&Ce Jeeìles.

Hejbleg Keeme JewefMe<ìîeHetCe&®e J³eefkeÌle efveJe[ermeejKeer yeeye HeéC³eebceO³es lesJe{îee HećeeCeelelejer vemeeJeer.


kesÀJeU J³eeJeneefjkeÀ veJns lej YeeJeefvekeÀ ¢<ìîeener yengleskeÀ cegueebceO³es nîee Je³eeleefkeÀceeve DeeJeM³ekeÀ eflelekeÀerner HeíeuYelee Deeuesueer vemeles. meenefpekeÀ®e Heewieb[eJemLesle `peceuesueer'kesÀJeU efJe<e³eemekeÌleerJej DeeOeejuesueer ueives efyeIe[C³ee®eer Je cees[C³ee®eer MekeÌ³elee peemle.

7) keÀenerpeCe meO³ee®³ee HesceefJeJeenebvee HesceefJeJeen ceevele®e veenerle. l³eeb®³ee celes nsefJeJeen cnCepes ceguee-cegueerves þjJeuesues (Arranged) Je veblej HeeuekeÀeb®eer mebceleer (Consent)efceUJeuesues (Jee l³eebvee efJejesOe keÀªve kesÀuesues) efJeJeen. nîeeceO³es Heéw{ le©Ce-le©Ceer J³eeJeneefjkeÀyeeyeeR®ee®e peemle efJe®eej keÀjleele.

Heewieb[eJemLesleu³ee HesceefJeJeeneHes#eener HesceefJeJeeneceO³es Demeuesuee OeeskeÀe Heéw{ cegueecegueeRveerþjJeuesu³ee efJeJeenele Demelees®e. HeCe efMeJee³e efvekeÀ<e Deieoer®e J³eeJeneefjkeÀ eEkeÀJee MeejerefjkeÀDemeu³eeves l³eeb®ee Hee³ee Deieoer®e [UceUerle Demelees.

ceeP³ee celes ner SkeÀ He´keÀej®eer DeefueefKele keÀjej keÀªve þjJeuesueer (Contract)ueiveb®e nes³e.

8) Heg<keÀUebvee Jeeìleb keÀer DeeF&-Jeef[ueebveer þjJeuesueer ueiveb®e efìkeÀleele. HeeUC³eeleu³eecegueeb®eer ueive ueeJeCeb, þjJeCeb ns cnCepes mJeleë®³ee cegueebJej Deieoer®e DeJeepeJeer DeefOekeÀej®eeueJeCeb Peeueb, HeCe HeeUC³eeleu³ee®e veJns lej HegjsHegj Jee{uesu³ee cegueeb®³ee yeeyeleerle osKeerue DeeF&-Jeef[ueebveer Demeueer DeefOekeÀejMeener ieepeJeCeb ³eesi³e veJns.

DeeF&-Jeef[ueeb®eb keÀece ³eesi³e ceeie&oMe&ve keÀjC³ee®eb. ³eesi³e leer ceole Je menkeÀe³e& keÀjC³ee®eb.DeeHeu³eekeÀ[s ner peer DeefOekeÀejMeener®eer He×le Deens leer Flej DeveskeÀ efvekeÀ<eebJej leHeemetve Heeefnueerlejer ®etkeÀ®e Demeu³ee®eb ue#eele ³esF&ue.

HeCe FLes ³eeyeÎue efJe®eej keÀjC³ee®eb DeeCeKeer SkeÀ keÀejCe Demeb keÀer DeeF&-Jeef[ue,HeeuekeÀ, meies-mees³ejs ³eeb®eer {JeUe{JeU Je ueg[yet[ efveJJeU pees[eroej efveJe[er®³ee mJeeleb$³ee®³eeDee[ ³esles Demeb veJns, lej YeeJeer Heleer-Helveer®³ee megKeer JewJeeefnkeÀ peerJevee®eer ceeleer keÀªMekeÀles. meJee¥®³ee veekeÀ KegHemeC³eecegUs cegueiee Je cegueieer ³eeb®eer meeOeer DeesUKe osKeerue Kegu³eeJe mJe®í ceveeves nesT MekeÀle veener. DeMee ueiveebceO³es JeOeg-Jejeb®eer SkeÀceskeÀeb®eer efveJe[peJeU peJeU Demele veener®e, Gueì He´l³eskeÀ ìHH³eeJej ngb[e, osCeer-IesCeer, ceeve-mevceeve DeMeeyeeyeer Demeleele.

pees[eroej efveJe[C³ee®³ee ³ee He´keÀejeletve YeeJeer JeOeg®eb ceve nceKeeme ogKeeJeueb peeleb. keÀOeerkeÀceer lej keÀOeer DeefOekeÀ HećeeCeele DeeefCe YeeJeer Heleer-Helveer®³ee JewJeeefnkeÀ peerJevee®eer meg©Jeele®eHejmHejebyeÎue®³ee De{erves-les{erves-mebMe³eeves nesles.

Heleer-Helveer®³ee ceveele DeMeer ª{er meg©Jeeleeruee®e le³eej Peeueer lej l³eeb®³eele HejmHejebyeÎueefvekeÀesHe Demeb MeejerefjkeÀ DeeefCe ceeveefmekeÀ DeekeÀ<e&Ce keÀme keÀe³e efvecee&Ce nesF&ue ? eEkeÀJee

De[®eCeeRveer SkeÀoce®e Ke®etve Jee keÀesuece[tve peeCeeN³eebveer, efJeHeÀue nesCeeN³eebveer. keÀejCeYeeweflekeÀ¢<ìîee DeeHeCe keÀe³e ieceeJelees Je keÀe³e efceUJelees ³ee®eer peb$eer keÀjC³ee®eer Je=Êeer (pees[eroejm$eer Demees Jee Heg©<e) KeN³ee megKee®³ee Dee[®e ³esles.

3) keÀesCeleerner J³ekeÌleer DeeHeu³eeuee Debeflece Je keÀe³ece®eb megKe osT MekesÀue DeMeer keÀuHeveekeÀjCeb ®egkeÀer®eb Deens. JewJeeefnkeÀ eEkeÀJee ueQefiekeÀ megKe yengleskeÀ JesUe mJeleëJej, mJeleë®³ee JeeieCegkeÀerJejJe mJeleë®³ee ¢ef<ìkeÀesveeJej DeJeuebyetve Demeleb. mebkegÀef®ele Je efþmetU ¢<ìerkeÀesve DeHes#eeYebie JeogëKeeuee keÀejCeerYetle neslees.

4) DeeefLe&keÀ Je meebmke=ÀeflekeÀ yeeyeeRvee HeÀej cenÊJe osCeb iewj Deens; Hejbleg DeeefLe&keÀHeeée&Yetceer, mebmke=Àleer, Oece& Je mebmkeÀej Fl³eeoer yeeyeer Heg<keÀUoe J³ekeÌleer®³ee J³eefkeÌleceÊJeele HeÀej®eKeesueJej ©letve yemeuesu³ee Demeleele Je keÀeueeblejeves l³ee megKeer menpeerJevee®³ee Dee[ ³esleele.l³eecegUs l³eeb®ee Deefpeyeele efJe®eej ve keÀjCeb keÀener JesUe Heg{s HeÀej pe[ peeleb; HeCe mJeleëefJe<e³eerjemle mecepe Demeueer DeeefCe HejmHejmebyebOeeceO³es ³ee yeeyeer ³esTve ve osC³ee®eb pej peceueb lejHeÀej®e GÊece.

5) keÀener peCe cnCeleele keÀer efJe®eej efceUles-pegUles nJesle. pees[eroejeb®es efJe®eej pegUueslej®e JewJeeefnkeÀ peerJeve megKeer nesF&ue; Hejbleg efJe®eej ner DeveskeÀ keÀejCeebveer Je HeefjefmLeleervegmeej meleleyeoueCeejer yeeye Deens Je l³eele keÀener iewj veener. keÀejCe efJe®eej cnCepes mJeleë®³ee FefHmeleO³es³eekeÀ[s Hees®eC³ee®eer meeOeveb Deensle. megkeÀeCetb Deensle. mJeleë®³ee DebleëkeÀjCee®ee DeeefJe<keÀejkeÀjC³eemeeþer GHe³egkeÌle DeMee Hee³eN³ee - ìHHes Deensle. meenefpekeÀ®e oesve HeéceeefCekeÀ J³ekeÌleer pejmeefn<Cet Demeleerue lej efYeVe efJe®eejebcegUs l³eeb®³eele efJeleg<ì keÀOeer®e ³esle veener.

6) yeN³ee®e keÀJeer, uesKekeÀ, veeìkeÀkeÀej Fl³eeoer ceb[UeRveer He´sceefJeJeene®eer cenleerieeef³eueer Deens. Hesce, Me=bieej, efJejn, efceueveeslmegkeÀlee, ceerueve ns meeefnl³ee®es keWÀêeEyeot þjuesDeensle. efJeMes<eleë Heewieb[eJemLesleerue Hescee®eer lej HeÀej®e cenleer ieeef³eueer iesueer Deens.

Hejbleg Heewieb[eJemLesleerue Gceea, le©Ce-le©CeeRceOeu³ee menpe DeekeÀ<e&Ceeleerue ceveesnejerHeCee nsmeejb ceev³e keÀjerle Demeleevee ³ee DeekeÀ<e&Cee®ee, JeemleJe meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer®³ee meboYee&le efJe®eejkeÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

Heewieb[eJemLesceO³es, kesÀJeU MeejerefjkeÀ DeekeÀ<e&Cee®³ee Deenejer peeTve pees[eroej efveJe[ueepeeC³ee®eer MekeÌ³elee Demeles. les efnlekeÀj þjC³ee®eer MekeÌ³elee veener. MeejerefjkeÀ DeekeÀ<e&Cee®eerMekeÌleer Je Dees{ keÀOeer keÀOeer FlekeÀer peyejomle Demeles keÀer Flej cenÊJee®eer J³eJeOeeves efMeuuekeÀ®ejenle veenerle. MeejerefjkeÀ DeekeÀ<e&Ce ner l³eep³e yeeye veJns, Hejbleg efveJJeU MeejerefjkeÀ DeekeÀ<e&CemegKeer JewJeeefnkeÀ peerJeveemeeþer Hegjsmes veener.


DeeHeu³ee meceepeele peesHe³e¥le efvekeÀesHe Je meleke&À ceeskeÀUsHeCee ³esle veener leesHe³e¥le ³ee mebmLeeJe meeOeveeb®ee GHe³eesie keÀje³euee njkeÀle veener.

peeefnjeleer osCeeN³eeb®eer Jee efJeJeenmebmLeeceO³es ³esCeeN³eeb®eer HeeÍJe&Yetceer Je Flej ceeefnleerIesTve Je³eele Deeuesu³ee ceguee-cegueeRveer ueives peceJee³euee njkeÀle veener. keÀejCe meeceev³eleë ³eemebmLee Je meeOeves `Jee{uesu³ee' eEkeÀJee ùeebyeuesu³ee Heewieb[eJemLesmeeþer' Demeleele Je HeeuekeÀner l³eelemenYeeieer Demeleele.

SkeÀe ¢<ìerveb Heeefnue lej ns iejpeJebleeb®es keÀjej efJeJeen®e nes³e, HeCe Deepe®³ee meeceeefpekeÀHeefjefmLeleerle l³eeb®ee JeeHej iejpetbvee DeHeefjne³e& þjlees.

HeÀkeÌle ³ee le[pees[er®³ee meeOeveeletve megKee®eer nceer keÀOeer®e vemeles. ³ee le[pees[er®es mJeªHeJele&ceeveHe$eeleerue peeefnjeleerle HeéfleeEyeefyele nesleb. kegbÀ[ueer, peele, Oece&, jbie, ªHe, Gb®eer, J³eJemee³e,Iejoej, ceeueceÊee, GlHeVe, efJeMes<e keÀuee vewHegC³e ³ee®eyejesyej meeceeefpekeÀ opee&, G®®eHeomLeeb®³eeDeesUKeer (DeeefCe DeepekeÀeue veeieefjkeÀlJener) Fl³eeoeR®ee efJe®eej Heg<keÀUpeCe keÀjleevee Dee{Uleele.efMeJee³e ®eej®eewIeebkeÀ[s, cegueieer eEkeÀJee ceguee®eer Heeée&Yetceer, ®eeue®eeueJeCetkeÀ, J³emeveeOeerveleeFl³eeoeryeeyele osKeerue ®eewkeÀMeer kesÀueer peeles.

³ee meeN³ee yeeyeeR®ee kegÀCeer J³ekeÌleer efkeÀleer efJe®eej keÀjles ns HeefjefmLeleer, efMe#eCe, efJe®eej,¢<ìerkeÀesve, iejpe J³eJene³e&lee F. DeveskeÀ yeeyeeRJej þjles.

SKeeÐee MeslekeÀN³ee®³ee cegueeves JeOeg efveJe[leevee efleuee Mesleer®³ee keÀecee®eer meJe³e-DeeJe[Deens keÀer veener ns Heeefnue lej lees l³ee®ee He´Mve Deens eEkeÀJee SKeeÐee efMeef#ekesÀves veeskeÀjerkeÀjCeeje®e Hemeble keÀje³e®e þjJeueb lej leer efle®eer Jew³eefkeÌlekeÀ iejpe Demesue. l³eeyeÎue kegÀCee®eerefveYe&lmevee keÀjC³ee®ee nslet veener.

Hejbleg pees[eroej efveJe[leevee®es efvekeÀ<e He´keÀuYe ¢<ìerkeÀesveeJej DeeOeejuesues Demeues (JeDemeeJes) lej YeeJeer peerJeve megKeer nesC³ee®eer peemle MekeÌ³elee Demeles. ne®e cegÎe þmeJee³e®ee Deens.

11) keÀener keÀener peceeleeRceO³es Deieoer peJeU®³ee veel³eeceO³es efJeJeen keÀjC³ee®eerHe×le Demeles.

ceecesyenerCe-DeelesYeeT, ®eguele YeeT-®eguele yenerCe ³eeb®eer ueives Heg<keÀUoe Dee{Uleele.

keÀener JesUe SKeeoer peceele FlekeÀer ueneve Demeles Je peceeleerle®e ueive keÀjC³ee®eer HejbHejeFlekeÀer IeÆHeCes ceveele ©leuesueer Demeles keÀer peJeUHeeme®³ee veel³eele ueive keÀjCeb DeHeefjne³e& nesleb.

jkeÌlee®³ee veel³eeceO³es efJeJeen Peeu³eeme keÀe@vemeBiJeefveìer (Consanguinty) eEkeÀJeekeÀe@vemeBefiJeveme (Consanguinous Marriages) cnCeleele.

efJekeÀefmele nesF&ue ? DeMee efmLeleerle leLeekeÀefLele keÀeceMeem$ee®eb Heeþeblej keÀªve meceeOeevekeÀejkeÀkeÀecemegKee®eer HeéHleer GYe³eleebvee keÀoeefHe nesCeej veener.

osC³eeIesC³eeJeªve nesCeejs Jeeo DeeefCe efJeleg<ì DeeHeu³eekeÀ[s efkeÀleer HećeeCeele DeensleDeeefCe efkeÀleer HećeeCeele les JewJeeefnkeÀ peerJeveele efJe<e keÀeueJeleele, ns {esyeUHeCes pejer ®eej®eewIeeb®³eemebmeeje®eb efvejer#eCe kesÀueb lejer ue#eele ³esF&ue. keÀOeer keÀOeer lej veJeJeOeg®ee íU nesTve efle®ee peerJeIesC³eeHe³e¥le cepeue peeles.

9) keÀenerpeCe Yejeruee Yej cnCetve kegbÀ[ueer®ee HeeþHegjeJee keÀjleele. iegCe efkeÀleer peceleele ?<e[e<ìkeÀ ³eesie Deens keÀe³e ? cebieU Deens keÀer veener ? iees$e keÀesCeles ? DeMee melejeMes meeþYeeveie[er GHeefmLele keÀªve efye®eeN³ee ceguee-cegueeR®ee `keÀeW[ceeje' keÀjCeejs HeeuekeÀ DeeefCe l³eeb®eer`Jee{uesueer cegueb' ³eeb®eer keÀerJe keÀjeJeer lesJe{er®e.

p³eesefle<e, HeÀuep³eesefle<e, DeekeÀ[sMeem$e (Numerology), Ke[îee®eb Meem$e(Gemology), nmlemeecegefêkeÀ (Palmistry) ns meejs HekeÀej Heieleer®³ee Je efveYe&³eles®³ee ceeiee&leerueDe[LeUs yevelee keÀecee ve³esle.

megjef#ele YeefJe<³ekeÀeUemeeþer eEkeÀJee mJeleë®³ee megKeer Je mebHeVe peerJeveemeeþer ³ee yeeyeeR®eerHeeþHegjJeCeer keÀjC³ee®eer Je=Êeer ceevemeMeem$eer³e ¢<ìîee mecepeC³eemeejKeer Deens.

HeCe efkeÀleerner Peeueb lejer YeefJe<³ekeÀeU®³ee ³eMemJeer He´Jeemeemeeþer p³eeb®³eeJej DeJeuebyetvejeneJeb DeMeer neskeÀe³eb$e ner keÀener Meem$e veenerle, efveoeve Deepe®³ee DeJemLesle lejer.

Yeeye[s, De[eCeer, Demegjef#ele, DeelceefJeéeemenerve ueeskeÀ®e l³eeb®³ee ceeies ueeieleele. mJeleë®³eekeÀle=&lJee®ee keÀme ueeJeC³eeSsJepeer HeìkeÀved DeJemeeve ieeUCeejs, Oeerj Ke®eCeejs, efJeHeÀue nesCeejsueeskeÀ YeefJe<³e Ie[efJeC³eeSsJepeer YeefJe<³eele keÀe³e Ie[sue ns ogmeN³ee®³ee (®egkeÀer®³ee) ceeie&oMe&veeKeeueermecepeeJetve IesC³ee®ee yee<HeÀU He´³elve keÀjerle Demeleele.

p³eebvee ³ee `Meem$eeb'yeÎue DeemLee Demesue l³eebveer l³eeb®ee DeY³eeme peªj keÀjeJee; HejblegueeskeÀeb®ee (Deveeþe³eer) efJeéeeme mebHeeove keÀªve ³ee `Meem$eeb®³ee legìHebgp³ee Je efyeveYejJeMee®³eemeeceieérJej Hewmes ueeìC³ee®ee keÀjbìsHeCee keÀª ve³es DeeefCe met%eebveer `HeesìYeª kegÀ[ceg[îeeb®³ee' ceeiesDeefpeyeele peeT ve³es.

10) nuueer efJeJeenemebyebOeer, JewJeeefnkeÀ De[®eCeerceO³es ceeie&oMe&ve keÀjCeeN³ee mebmLee JeJ³ekeÌleer Dee{Uleele. l³eebvee Devegke´Àces Marriage Bureaus, Marriage Counsels DemescnCeleele.

l³ee®eHećeeCes mJeleë®es MeejerefjkeÀ, kegbÀ[ueervegªHe, DeeefLe&keÀ, Mew#eefCekeÀ F. JeCe&ve keÀªveDeHes#eeb®eer JeCe&ves osCeeN³ee peeefnjeleer osC³ee®eerner He´Lee Deens.


DeevegJebMeMeem$ee®es efJeYeeie DemeCeeN³ee ceesþîee meeJe&peefvekeÀ ©iCeeue³eeletve Je JewÐeefkeÀ³eceneefJeÐeeue³eeletve ®eewkeÀMeer kesÀu³eeme ³eeyeÎue DeefOekeÀ leHeMeerue keÀUt MekesÀue.

MekeÌ³e Demeu³eeme HejmHejeb®³ee mebceleerves Demee meuuee peªj IesC³eele ³eeJee.

Hel³eskeÀ le©Ce-le©CeeRveer cew$eer keÀjC³eeHetJeea®e mebyebefOeleeb®³ee DeMee leHeemeC³eebyeÎue DeeienOejCeb eEkeÀJee lemeb ve keÀjlee DeeOeer cew$eer keÀªve veblej leHeemeCeerDebleer oes<e Dee{Uu³eemeDeevegJebefMekeÀles®³ee ¢<ìerves l³ee J³ekeÌleeruee DeveefHeÀì (Unfit) þjJetve l³eeieCeb ns efkeÀleHele³eesi³e þjsue ?

He´Mve Keje Deens.

Hejbleg p³eebvee ³ee yeeyeeR®ee DeekeÀueve Peeueb³e l³eebvee nîee leHeemeC³ee mJeeYeeefJekeÀ Je HejmHejefnlee®³ee Deensle ns menpe Heìsue.

efJeJeeneHetJeea MeejerefjkeÀ leHeemeCeer keÀªve IesCeb lej Del³eeJeM³ekeÀ DeeefCe efnlekeÀejkeÀ Deens.l³ee®eHećeeCes menpe MekeÌ³e Deens.

#e³e, cenejesie, lJe®eejesie, iegHlejesie, ueQefiekeÀ efJeke=Àleer F. meeN³ee yeeyeer efJeJeeneHetJeea GIe[nesTve l³eeb®³eeJej JesUer®e GHe®eej nesCes kesÀJeU jesi³ee®³ee®e veJns lej pees[eroeje®³eener efnlee®³ee¢<ìerves Del³eeJeM³ekeÀ Deens. l³ee®eHećeeCes ns jesie pejer DeevegJebefMekeÀ vemeues lejer mebmeie&pev³eDemeu³eeves mebleleerueener mebmeie& nesC³ee®eer MekeÌ³elee ìeUC³eemeeþerner pees[eroej efveJe[C³eeDeeOeerleHeemeCeer keÀªve IesCes cenÊJee®es Demeles.

Heb[tjesie (Anemia), kegÀHees<eCe (Malnutrition), pevcepeele Demeuesuee Ëo³eefJekeÀej(Congenital Heart Disease), jkeÌle ieì (Blood Group) ³eeb®eer ®ee®eCeer Je MekeÌ³elesJne GHe®eej Deieesoj keÀªve IesCes YeeJeer ceelee Je yeeuekeÀe®³ee Deejesi³ee®³ee ¢<ìerves Del³eeJeM³ekeÀDeeefCe DeefleMe³e GHe³egkeÌle þjles.

DeLee&le SJe{îee ®ee®eC³ee Je GHe®eej Peeu³eeveblejner keÀOeer DeHeIeele lej keÀOeer SKeeoeefJekeÀej nesTve MeejerefjkeÀ J³ebie GlHeVe nesT MekeÀles. ner MekeÌ³elee veekeÀejlee ³esle veener.

HejmHejebefJe<e³eer meËo³eles®ee, ceeCegmekeÀer®ee DeeefCe HeíeuYe mecepetleoejHeCee®ee ¢<ìerkeÀesveDeMee HeefjefmLeleerle cenÊJee®ee Deens.

keÀþerCe He´mebieeletve leeJetve megueeKetve peeCeejs keÀener JesieUs®e DeebleefjkeÀ meceeOeeve, Demebcnìueb Deens les ³eener meboYee&le Kejb Deens; Hejbleg DeMee HeefjefmLeleerle keÀe³e keÀjeJeb ne Jew³eefkeÌlekeÀHe´Mve Deens.

kegÀCeer DeHeIeeleeves DeHebie Peeuesu³ee pees[eroejeuee mees[tve ogmeje efJeJeen keÀjerue lej kegÀCeerDeHebie pees[eroeje®eer MesJeìHe³e¥le meeLe keÀjerue. cnCeleele vee,

Kes[îeeHee[îeeletve efJeKegjuesu³ee íesìîee íesìîee peeleerpeceeleeRceO³es peeleer®eer yebOeve DeeefCeJeenlegkeÀeR®³ee meeOeveeb®ee DeYeeJe ³eecegUs ueive Deieoer peJeU®³ee veel³eele nesleele.

DeMee efJeJeenebcegUs oesve og<HeefjCeece nesleele. SkeÀ meeceeefpekeÀ DeeefCe ogmeje MeejerefjkeÀ.

meeceeefpekeÀ og<HeefjCeece Demee keÀer ieeJeeyeensj®eb efJeée l³ee J³ekeÌleeruee keÀOeer®e veerì ceenerlenesle veener. JesieJesieUîee mebmke=ÀleeR®ee mebHeke&À ³esle veener. l³eecegUs J³ekeÌleer®ee SketÀCe ¢<ìerkeÀesveHeejbHeefjkeÀ, keÀce&þ DeeefCe mebkegÀef®ele jenC³ee®eer MekeÌ³elee Jee{les. MeejerefjkeÀ leesìe Demee keÀer keÀenerDeevegJebefMekeÀ jesie DeefOekeÀ HećeeCeele nesleele.

keÀener DeevegJebefMekeÀ jesie HeÝeeJeer pesvesefìkeÀ oes<eecegUs (Dominant) nesleele Je lesMejerjeceO³es oes<e GlHeVe keÀjleele; Hejbleg keÀener DeevegJebefMekeÀ jesie keÀceer HeÝeeJeer pesvesefìkeÀ oes<eecegUsnesleele. ³eeuee Recessive cnCeleele.

SKeeÐee Heleer eEkeÀJee HelveerceO³es SKeeoe pesvesefìkeÀ oes<e (Recessive Trait) Demesuelej DeHel³eeceO³es lees oes<e ³eslees HeCe MeejerefjkeÀ J³ebie ³esle veener. keÀejCe, Goe. Jeef[ueebkeÀ[tveDeeuesu³ee SKeeÐee oes<eeyejesyej efJejesOeer Demeb `peerve' DeeF&keÀ[tve ³esleb DeeefCe l³ee oes<ee®ee HeefjCeecejesKeleb. Demee pesvesefìkeÀ oes<e Demeuee lej l³ee DeHel³eeuee ceie ke@ÀefjDej (Carrier) cnCeleele.keÀejCe l³eeueemeg×e MeejerefjkeÀ J³ebie ³esle veener.

Hejbleg ueive pej peJeU®³ee veel³eele Peeueb Demeueb lej lees oes<e veJeje Je yee³ekeÀes oesIeeb®³eeleDemelees Je DeHel³eeceO³es Deelee kesÀJeU lees oes<e®e veJns lej l³ee oes<ee®ee HeefjCeece nesTve MeejerefjkeÀJ³ebie ³esleb.

cnCetve meJe&meeOeejCeHeCes Deieoer peJeU®³ee veel³eele ueive keÀª ve³esle. Kejb lej SJe{bner Hegjmesveener. mebyebefOeleebveer GYe³eleeb®eer MeejerefjkeÀ Je jbiemet$eer³e leHeemeC³eeÜejs JewÐeefkeÀ³e Je DeevegJebMeMeem$ee®³eeyeeyeer, jbiemet$eer³e DeeefCe iegCemet$eer³e leHeemeCeer keÀªve IesCes ³eesi³e Je DeeJeM³ekeÀ Deens.

HeCe ns efkeÀleer peCeebvee HejJe[sue ?

Kejb cnCepes ueiveeJej Deepe meJe& Lejele kesÀuee peeCeeje Ke®e& efJe®eejele Iesleuee, lej meJee¥veeHejJe[t MekesÀue; HeCe DeeHeu³eekeÀ[s lemee meuuee GHeueyOe keÀªve osCeeN³ee mebmLee Kes[îeeHee[îeeletveJe íesìîee Menjeletve peJeUHeeme veenerle®e ! l³ee ceeies-Heg{s le³eej nesleerue DeMeer DeeMee keÀª³ee.

³ee mebmLeeb®ee HeÀe³eoe cnCepes DevegJebMeMeem$e Je mebK³eeMeem$ee®³ee DeeOeejs efJeefMe<ì J³ekeÌleeR®eermebleleer efvejesieer Demesue keÀe³e ? keÀer keÀener jbiemet$eer³e efJeke=ÀleeRcegUs DeHel³es osKeerue pevceleë®eefJeke=Àle nesleerue ? pej efJeke=Àle Peeueer lej efJeke=Àleer®es ieebYeer³e& efkeÀleer Demesue ? efJeke=Àleer®eerMekeÌ³elee efkeÀleer ? Deeoer yeeyeeRyeÎue De®etkeÀ Deboepe Jele&Jelee ³esleele. (p³eesefle<e `Meem$ee' HećeeCes®egkeÀCeejs Deboepe veJns.)


efJeJeenHetJe& cew$eer -HeĆe³ee®es leb$e

De) HeĆe³ee®es leb$e ëmeJee&le cenÊJee®eb cnCepes efJeJeenHetJe& cew$eer DeeF&Jeef[ueebvee, HeeuekeÀebvee ®eesªve keÀª ve³es.

l³ee®eHeceeCes DeMee efJe®eejHetJe&keÀ kesÀuesu³ee cew$eer®³ee Dee[ HeeuekeÀebveer ³esT ve³es. leb$e, ke=Àleer, ³eespevee,He´³elve Demes Meyo HeĆe³ee®³ee meboYee&le JeeHejCe keÀeneRvee ©®eCeej veener.

l³eeb®eb cnCeCe Demeb Demele keÀer Hesce ner oesve Deelc³eebceO³es GlmHetÀle&HeCes DeeefCe DeeJesieeveIe[Ceejer yeeye Deens. l³eecegUs He´sceeceO³es keÀener leb$e (Technique) DemeC³ee®ee He´Mve®eGodYeJele veener.

JejkeÀjCeer Heenlee l³eeb®eb cnCeCeb veekeÀejlee ³esCeej veener; Hejbleg Lees[b KeesueJej peeTveefJe®eej kesÀuee lej HeĆe³ee®³ee leb$ee®eb cenÊJe Heìsue.

1) HetCe&HeCes GlmHetÀle& Hesce keÀesìîeJeefOeleu³ee SKeeÐee pees[erceO³es Demeleb. Gjuesu³ee meeN³eebveerHejmHejeb®³ee iegCe-oes<eeb®ee Heg<keÀUoe vekeÀUle HeCe efveef½eleHeCes efJe®eej kesÀuesuee Demelees.

2) GÊece ef®e$ekeÀeje®eer keÀuee efkeÀleerner efvemeie&oÊe osCeieer Demeueer lejer He´l³e#e ef®e$eke=ÀleerefJeefMe<ì leb$ee®³ee GHee³e³eespevesve®e MekeÌ³e nesles. l³ee®eHećeeCes GlmHetÀle& Hescee®eer DeefYeJ³ekeÌleer GÊeceJneJeer ³eemeeþer leb$ee®ee GHe³eesie neslees.

3) HejmHejebefJe<e³eer®ee HeĆe³e HegÀueJeC³ee®eb leb$e keÀener SkeÀceskeÀebvee HeÀmeefJeC³ee®eer keÀueeveJns. l³eecegUs Demeb leb$e Deelcemeele keÀjC³eele keÀener®e iewj veener.

4) HeĆe³eke´Àer[esceO³es KesUkeÀjHeCee Devegm³etle Deens. keÀesCel³eener KesUele ueeieCeejeefKeuee[tHeCee DeeJeM³ekeÀ Deens; HeCe l³ee®eHećeeCes ne KesU jbieC³eemeeþer GÊece leb$e DeeefCelegu³eyeU HeéflemHeO³ee&®eer KesUerner DeeJeM³ekeÀ Deens.

eEHe[s eEHe[s celeerefYe&Vee, kegbÀ[s kegbÀ[s veJeced He³eë ~peeleew peeleew veJee®eeje veJee JeeCeer cegKes cegKes ~~

He´l³eskeÀ peCe JesieUe Demelees, efJeefJeOe efþkeÀeCeer veJe HeeCeer Deved efJeefJeOeeb®³ee efJeefJeOeYee<ee Je Dee®eej.

SkebÀojerle Heenlee pees[eroej efveJe[leevee (veblej®ee cevemleeHe Je DeveskeÀ og<HeefjCeeceìeUC³eemeeþer) MeejerefjkeÀ Je peceues lej DeevegJebMeMeem$eer³e leHeemeCeer HeÀej GHe³egkeÌle þjles. ner yeeyeDeieoer Kejer Deens.

12) DeLee&le Jejerue meJe& cegÎs ue#eele Iesleues lejer pees[eroej keÀmee efveJe[eJee ³ee®eb 100ìkeÌkesÀ %eeve nesF&ue®e Demeb veener. eEkeÀyengvee lemes keÀener efve³ece Je þesme efvekeÀ<e Demet®e MekeÀleveenerle.

pees[eroej efveJe[Ceb ner Jew³eefkeÌlekeÀ yeeye Deens. keÀOeer kegÀCee®es oes<ener SKeeÐeeuee -SKeeoeruee iegCe Jeeìleerue lej keÀOeer iejeryeer - Þeercebleer, Oece&, peele, JebMe Fl³eeoeR®eb keÀener®eJeeìCeej veener.

`YeefJe<³ee®es', `YejJeM³ee®es DeeuesKe' keÀe{tve l³eeb®eer lebleesleble pegUCeer mecepee keÀjleeDeeueer lejer osKeerue meJee¥vee leer Hemeble He[sue®e Demeb kegÀþs Deens ? DeeefCe leMeer He[eJeer DemeeDeeień OejC³eele lejer keÀe³e nMeerue ?

``DeefveJe&®eveer³ece HescemJeªHeced

cegkeÀemJeeoveJeled

He´keÀeM³eles keÌJeeefHeHee$es ~~''

SkeÀceskeÀebyeÎue®eer DeebleefjkeÀ Dees{ cetkeÀ Demeles DeeefCe cetkeÀHeCes®e efle®ee DeemJeeo I³eeJee.ner Dees{ kegÀCeeyeÎue, kegÀCeeuee keÀOeer Je keÀMeer Jeeìsue les keÀener®e meebielee ³esle veener; HejblegJewJeeefnkeÀ peerJeveeleerue keÀecele=Hleer DeeefCe SketÀCe®e JewJeeefnkeÀ peerJeve megKee®eb Jne³e®eb-keÀje³e®ebDemesue lej Jejerue cegÐeeb®ee keÀener HeceeCeele lejer GHe³eesie efveef½ele nesF&ue SJe{b vekeÌkeÀer. pees[eroeje®³eeefveJe[er®eb Je³e DeeefCe l³ee efveJe[er®es efvekeÀ<e ³eeb®ee efJe®eej kesÀu³eeveblej ueies®e pees[er þjueer Jeueive Peeueb (Demebner nesT MekeÀleb) nesle®e Demeb veener.

efMeJee³e Deme Peeueb®e Heeefnpes Demebner veener.

efJeJeenHetJe& cew$eer, efJeJeenHetJe& HeĆe³e cnCetve keÀener Demelees Je cenÊJee®ee Demelees. cnCetve®eHeg{®³ee He´keÀjCeele efJeJeenHetJe& cew$eer®eb leb$e efJe®eejele IesT.

o o o


DeeHeu³eeuee peer J³ekeÌleer DeeJe[les efle®³eeMeer ueies®e Hegjsmee mebHeke&À ³eslees®e Demeb veener.

yeN³ee®e JesUe He´l³e#e eEkeÀJee Lesì mebHekeÀe&SsJepeer ceO³emLee®eer (Mediator) ceole Ieslee ³esles.

keÀOeer DeeHeu³ee Hesceer / HesefcekesÀ®ee YeeT, yenerCe, cew$eerCe ³eeb®es menkeÀe³e& Ieslee ³esleb. lejkeÀOeer mJeleë®eer yenerCe, YeeT eEkeÀJee efce$e-cewef$eCe ³eeb®es menkeÀe³e& Ieslee ³esles. keÀOeer keÀOeer lejHejmHejeb®³ee DeeF&-Je[erue eEkeÀJee Flej Jeef[ueOeeN³eeb®ee GHe³eesie neslees.

mJeleëuee SKeeÐee / SKeeoeryeÎue DeekeÀ<e&Ce Jeeìleb Deens ns O³eeveele ³eslee®e pej nUtnUtl³ee J³ekeÌleer®³ee mebHekeÀe&le ³esC³ee®ee He´³elve kesÀuee veener lej ``yewue iesuee DeeefCe PeesHee kesÀuee'' DeMeerDeJemLee nesles.

DeeHeu³ee ceveeleueer yeeye ceO³emLeeceeHe&Àle DeeHeu³ee Hesceer / HesefcekesÀuee keÀUJelee Deeueer HeeefnpesDemeb®e keÀener veener. efMeJee³e ceePeb legP³eeJej Hesce Deens' eEkeÀJee `Dee³e ueJn ³et'' meejKes iegUiegUerleefvejesHe Hees®eJeC³eele keÀOeer keÀOeer MeneCeHeCee vemelees.

keÀener JesUe lej DeeHeCe yeepetuee®e He[t MekeÀlees Je DeeHeu³ee HesefcekeÀe / HesefcekesÀ®eb DeeefCeceO³emLee®eb `cesleketÀì' peceleb.

ceO³emLee®ee JeeHej MeneCeHeCeeves keÀje³e®ee, lej ner yeeye efJemejlee ve³es.

ogmejs cnCepes Lesì efvejesHe HeeþJeC³eeSsJepeer DeHel³e#eHeCes YesìC³ee®eer mebOeer efvecee&Ce keÀjC³eeceO³esceO³emLee®eer ceole IesCes DeefOekeÀ GHe³egkeÌle þjles.

keÀejCe DeMee YesìerceO³es kesÀJeU keÀesj[îee Meyoeb®³ee (pes Heg<keÀUoe HeeskeÀU Je HeÀmeJes DemeleeleJe HesefcekeÀ / HesefcekeÀeJej DeeJeM³ekeÀ HeefjCeece keÀjerle veenerle eEkeÀJee efJeHejerle HeefjCeece keÀjleele.)J³eefleefjkeÌle DeeHeCe DeeHeu³ee mebHetCe& J³eefkeÌleceÊJee®³ee DeeOeejs efHe´³ekeÀj / Hes³emeerJej peªj lees HeefjCeecekeÀª MekeÀlees. mJeleë®³ee YeeJevee, DeeJe[er-efveJe[er, Heeée&Yetceer, keÀewMeu³e F. meeN³ee®e yeeyeer DeeHeu³eeceoleeruee DeMee JesUer ³esT MekeÀleele. DeeHeu³ee efHe³e J³ekeÌleer®eb ceveesiele osKeerue DeeHeCe peeCet MekeÀlees.

efMeJee³e SkeÀoce SKeeÐeeJej / SKeeoerJej `peerJe' ìekeÀC³eeHetJeea Je lemee efvejesHe osTvekeÀUJeC³eeHetJeea efveoeve leer J³ekeÌleer Flej kegÀCeeceO³es iegbleueer Deens keÀe³e ³ee®ee efJe®eej DeeJeM³ekeÀ Demelees.

Demees. DeMee leNnsveb ceO³emLee®ee GHe³eesie keÀªve IesTve eEkeÀJee lemeb veener lej Flej He´keÀejebveerefHe´³ekeÀj / Hes³emeer®³ee peJeU Hees®elee ³esleb.

JesieJesieUîee J³eJemee³eele DemeCeeN³eebvee (Goe. Mesleer, J³eJemee³e, veeskeÀjer) HesefcekeÀ / HesefcekesÀkeÀ[sHees®ee³e®es efJeefJeOe ceeie& HeefjefmLeleerveg©He ®eesKeeUlee ³esleerue. ³ee J³eefleefjkeÌle efJeefJeOe meCe, GlmeJe,meceejbYe, mHeOee& Fl³eeoeR®³ee efveefceÊeebveerner HesefcekeÀ SkeÀ$e ³esT MekeÀleele.

keÀe@uespeceO³es peeCeeN³ee HeoJ³egÊej DeY³eemekeÀce keÀjCeeN³ee, GcesoJeejer keÀjCeeN³eeb®³ee peerJeveelenerDeveskeÀ mebOeer ³esleele Je l³eeb®ee l³eebvee GHe³eesie nesT MekeÀlees.

6) Deieoer yeeJeUì, YeesUmeì eEkeÀJee Yeeye[sHeCeeves kesÀuesues eEkeÀJee Peeuesue Hesce DeefOekeÀÞes<þ Demeleb eEkeÀJee Þes³emkeÀj Demele Demeb cegUer®e veener. DeebOeUsHeCeeves pees ®eeuelees lees þs®eeKeelees; J³eJenejelener DeeefCe Hesceelener. DeeHeCe pej yesYeeve nesTve Hesce kesÀueb lej les Heg<keÀUoeDeebOeUsHeCee®eb þjleb. Demeb yesYeeve Hesce cnCepes SkeÀ HekeÀejs menpeerJevee®³ee meg©Jeeleeruee®e ogmeN³eeJejmJeleëuee ueeoCes. Heg<keÀUoe les SkeÀleHeÀea Hesce Demeleb Deved lemeb®e jenleb.

7) ³eMemJeer HeĆe³eemeeþer SkeÀceskeÀeb®ee Deelceer³elesves DeY³eeme keÀªve SkeÀceskeÀeb®es MeejerefjkeÀ,ceeveefmekeÀ iegCeoes<e ue#eele IesCes, HejmHejeb®eer Heeée&Yetceer mecepeeJetve IesCes, HejmHejebvee ³eesi³e efleLes DeeOeejosCes, MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀ meeblJevee osCes ns meejs cnCepes SkeÀceskeÀeefJe<e³eer®eer HeéceeefCekeÀ Dees{mebmeejele He´keÀì keÀjC³ee®eer leb$e Je keÀuee Deensle.

m$eer-Heg©<e peveveWefê³es, l³eeb®es keÀe³e& F.®eer ceeefnleer Demeuesu³ee lemes®e pees[eroeje®eer efveJe[keÀjC³ee®eer kegÀJele Deeuesu³ee meb³eceMeerue efJe®eejer Je peyeeyeoej le©Ce ceguee-cegueeRveer HejmHejeb®³eemegKeekeÀefjlee efJeJeenHetJe& cew$eer Je leerceOeerue HeĆe³ee®eer leb$e efJe®eejele I³ee³euee®e nJeer.

ceveele Yejuesu³ee (eEkeÀJee YejC³eeme meg©Jeele Peeuesu³ee) pees[eroeje®³ee meefVeOe Hees®eu³eeefMeJee³el³ee®eer HegjsMeer ceeefnleer nesCebner Heg<keÀUoe og<keÀj Demeleb.

meenefpekeÀ®e DeeOeer JeCe&ve kesÀuesues meJe& cegÎs efJe®eejele IesTve (eEkeÀJee IesC³ee®³ee ¢<ìerveb)`Lees[er peJeUerkeÀ' (meb³eceeveb kesÀuesueer) Deefve<ì þª ve³es.

keÀecemet$eeceO³es, le©Ce cegueebveer l³eebvee meg³eesi³e (eEkeÀJee DeefOekeÀ ³eesi³e) cegueieer Helveer cnCetveHeéHle JneJeer ³eemeeþer leer Je³eele ³esC³eeHetJeeaHeemetve®e He´³elve keÀjeJes Je efle®eer Heérefle HeéHle keÀªve I³eeJeerDemeb cnìue Deens. IeesìkeÀcegKeeves (Heé®eerve keÀeceMeem$e%e) ner ³ee jerleeruee mJeerkeÀejen& þjJeueb Deens.

HeCe cegueeR®³ee HeeuekeÀebveer cee$e mJeleë®³ee cegueeruee DeMee leNnsves keÀesCeer `De³eesi³e J³eefkeÌlepeeUîeele' HekeÀ[Ceej veener ³ee®eer keÀeUpeer I³eeJeer.

HetJeea®³ee keÀeJ³eebHeceeCes®e keÀecemet$eelener efHe³elecesuee ®eesªve-ceeªve YesìC³ee®³ee DeeefCe efJeefJeOeHe´keÀejs JeMe keÀjC³ee®³ee keÌue=Hl³ee meebefieleu³ee Deensle; HeCe SkeÀebleele YesìCeb ³eesi³e Demeueb lejer®eesªve YesìCeb ³eesi³e veener. efnlekeÀj veener.

l³eecegUs keÀecemet$eeleerue efJeefMe<ì leb$ee®ee®e JeeHej ³eesi³e efleLes Je ³eesi³e He´keÀejs keÀjCes ns®eÞes³emkeÀj þjsue.

Deelee cew$eermeeþer keÀe³e keÀje³e®eb ?

cew$eer nesles Deens keÀer veener keÀmeb DeesUKee³e®eb ?

keÀeneRvee ns GHepele®e keÀUleb lej Flejebvee veener.


mHe=<ìkeÀ = Slight Contact :

meg©Jeeleeruee ³ee DeeeEueievee®ee He´³eesie keÀjeJee. ³eeceO³es oesIeeb®³ee Mejerjeb®ee mHeMe& neslees. oeyeefouesuee vemelees.

mHe=<ìkeÀ DeeeEueievee®ee He´³eesie SKeeÐee meceejbYee®³ee, Heeìea®³ee JesUerner keÀjlee ³eslees.

keÀenerJesUer l³eener Heg{s peeTve DeeHeu³ee efce$e pees[eroejeuee DeeHeuee GÎsMe oeKeefJeC³eemeeþerle©Ceer efJe×keÀ (Breast Pressure Embrace) He´³eesie keÀª MekeÀles (Deeke=Àleer 31)

SKeeÐee efveefceÊeeves DeeHeu³ee efHe´³e J³ekeÌleeruee SkeÀebleele ieeþtve mJeleë®es Gjespe l³ee®³eeíeleerJej eEkeÀJee HeeþerJej (DeHeIeeleeves He[u³eemeejKes YeemeJetve) oeyeCes cnCepes efJe×keÀ DeeeEueievenes³e. le©Ceer mJeleë®ee ceveeso³e ³eeletve mHe<ìHeCes J³ekeÌle keÀjles.

keÀecemet$eeleerue GodIe=<ìkeÀ (Rubbing Embrace) Je Ie=<ìkeÀ (Rubbing Embrace

when only one rubs) ner DeeeEueieves cew$eerleerue Heg{®es ìHHes Deensle.

le©Ce DeeefCe le©Ceerves mJeleë®ee pees[eroej efveef½ele kesÀu³eeveblej®e l³eeb®ee He´³eesie keÀjCeb F<ìþjsue (keÀecemet$eelener Demeb®e cnìues Deens.)

keÀejCe GodIe=<ìkeÀ Je Ie=<ìkeÀ ³ee DeeeEueieveele oesvner eEkeÀJee SkeÀ J³ekeÌleer DeeHeues DebieogmeN³ee®³ee DeieeJej IegmeUleele eEkeÀJee Ieemeleele lej efHeef[lekeÀeceO³es (Deeke=Àleer 32) SkeÀ J³ekeÌleermeeOeejCeHeCes le©Ce le©Ceeruee eEYeleerJej oeyetve eEkeÀJee Dev³e DeJemLesle peesjoej efceþer ceejlees Je keÀjkeÀ®etveDeeJeUlees.

Deeke=Àleer ë 31 Deeke=Àleer ë 32

veesìmed ceeieCeb, ke@ÀuekeÌ³eguesìj ceeieCeb, efueHeÌì osCeb, keBÀìerveceO³es SkeÀ$e iesu³eeme yeerue osCeb,ceie nUt®e SKeeoer mebOeer meeOetve veeìkeÀele eEkeÀJee KesUele SkeÀ$e Yeeie IesCeb Fl³eeoer DeveskeÀ keÌue=Hl³eebveerSkeÀceskeÀeb®³ee cew$eeruee Hees<ekeÀ JeeleeJejCe le³eej keÀjC³ee®ee He´³elve keÀjlee ³eslees. peemleerle peemlemeeefVeO³e keÀmeb efceUsue ns Heenlee ³esleb. keÀOeer keBÀìerveceO³es keÀe@HeÀer, ceie keÀOeer SKeeoer íesìer Yesì,ne@ìsue, efmevescee F. Üejs nUtnUt cew$eer nesT MekeÀles. cew$eer keÀjleevee meJee&le cenÊJee®eer yeeye cnCepesmeceesj®³ee J³ekeÌleeruee DebOeejele ve þsJeCeb.

p³eeHećeeCes mJeleë®³ee keÀuHevee eEkeÀJee efJe®eej ³eeJej De[tve yemeCeb ®egkeÀer®eb l³ee®eHećeeCesmJeleë®es keÀener®e efJe®eej ve meebielee meceesj®³ee J³ekeÌleer®³ee meeN³ee®e yeeyeer MebYej ìkeÌkesÀ ceev³e keÀjCebns osKeerue ®etkeÀ.

cew$eerceO³es ceveceeskeÀUsHeCee nJee. mecepetleoejHeCee nJee. mecebpemeHeCee nJee. Dev³eLee YeeJeerkeÀeUele ns celeYeso, GHeÀeUtve ³esleele DeeefCe efJeJeenHetJe& cew$eer®ee nslet®e HejeYetle neslees.

ogmejer yeeye peer efJeMes<eleë le©Ce cegueebveer ue#eele þsJee³euee nJeer leer DeMeer, keÀer DeeHeu³eeHes³emeer®³ee ceveeleueer He´l³eskeÀ yeeye leer Meyoebveer mHe<ì meebiesue®e DeMeer DeHes#ee ve þsJeCeb. cegueieer DeveskeÀiees<ìer mebkesÀleeveb meebieles. He´l³e#e yeesuele veener.

DeeCeKeer SkeÀ yeeye cnCepes cegueieer DeMee leNns®³ee cew$eer Je HeĆe³eeuee efle®³ee Heeée&YetceerueeDevegmeªve Heg<keÀUoe SkeÀoce neskeÀej osle veener. mebceleer osle veener. ³ee®ee DeLe& leer cew$eeruee GlmegkeÀveener Demee vemelees. leer legcneuee veeHemeblener keÀjle Demeles Demeb veJns.

ef®ekeÀeìerveb DeeefCe Meg× nsletveb cew$eer ®eeuet þsJeueer keÀer nUtnUt cegueieer Lees[er Lees[er ceeskeÀUsHeCeevebJeeiet ueeieles. ceie nUtnUt cegueieer keÀOeer vepejsveb lej keÀOeer mebefoiOe Meyoeletve, lej keÀOeer mJeleë®esGjespe, Hee³e, Heesì eEkeÀJee Deepe®³ee Jes<eYet<esceO³es menpe MekeÌ³e Demee DebieesHeebiee®ee Yeeie, keÀHe[sþekeÀþerkeÀ keÀjC³ee®³ee efveefceÊeeveb oeKeJetve mJeleë®eer mebceleer eEkeÀJee cew$eerefJe<e³eer®eer GlmegkeÀlee oeKeJeles.

keÀOeer FlejebMeer yeesueleevee ceesþîeeveb nmetve, lej keÀOeer peJeU®³ee ueneve ceguee®eer HeHHeer IesTveleer èfce$ee®es' ue#e DeekeÀ<et&ve Iesles Je l³ee®³eeyejesyej cew$eer®eer F®íe He´keÀì keÀjles.

³ee ojc³eeve keÀOeer lejer efle®³eekeÀ[s SkeÀebleele YesìC³ee®eer F®íe He´keÀì kesÀueer keÀer efle®eeefJe®eej keÀUt MekeÀlees.

³ee meeN³ee yeeyeer cegueieerner DeLee&le®e keÀener HeÀjkeÀeves JeeHeª MekeÀles Je efce$ee®³ee cevee®eeDeboepe IesT MekeÀles.

leer eEkeÀJee lees SkeÀebleele Yesìu³eeJej keÀe³e keÀje³e®eb Demeleb ³ee®es Òe[s osC³ee®eer' iejpeveener; HeCe keÀener yeeyeer peªj ue#eele þsJeeJ³ee. meY³eles®³ee ce³ee&oe DeesUKeu³ee lej®e l³eeb®ee®eebieuee GHe³eesie nesT MekesÀue.


HeeuekeÀ DeeefCe cegueecegueeRveer DeMee leNns®³ee JeeieCegkeÀeruee HeLeceeHeemetve®e Leeje oslee keÀecee ve³es.

Hesceke´Àer[sceO³es ³eMe eEkeÀJee DeHe³eMe efceUCes ner `Heéfle<þs®eer yeeye' (Prestige Issue)keÀjCes ®etkeÀ Deens. keÀejCe ³eeleerue ³eMeeHe³eMe efveJJeU SKeeÐee®³ee eEkeÀJee SKeeoer®³ee kegÀMeuelesJejeEkeÀJee `DeJJeue opee&Jej' DeJeuebyetve Demele veener. ogmeN³ee®³ee / ogmejer®³ee ©®eerJej, DeeJe[er-efveJe[erJej eEkeÀJee ceveeJej eEkeÀJee keÀOeer keÀOeer DeHeefjne³e& DeMee HeefjefmLeleerJej osKeerue DeJeuebyetveDemeleb DeeefCe cnCetve®e ogmeN³ee J³ekeÌleer®eb mJeleëuee mJeerkeÀejC³ee®eb eEkeÀJee veekeÀejC³ee®eb mJeeleb$³eceev³e keÀje³euee®e nJeb. l³eele®e efKeuee[tHeCee Deens.

cew$eer DeeefCe Hesceke´Àer[sle GlejCeeN³eebveer keÀOeerner ner yeeye efJemejlee keÀecee ve³es DeeefCeefJeJeskeÀ mees[tve yesueieece Je eEnñe Jele&ve keÀesCel³eener HeefjefmLeleerle keÀjlee keÀecee ve³es.

o o o

³ee DeeeEueievee®ee HeefjCeece le©Ce-le©CeeRvee mebYeesiee®eer DeefveJeej Je leerJe´ F®íe GlHeVe nesTMekeÀles Je nsleg vemeleevee Je pees[eroej HekeÌkeÀe þjuesuee vemeleevee mebYeesie Ie[C³ee®eer MekeÌ³elee Demeles.³eecegUs DeLee&le®e DeveskeÀ mecem³ee efvecee&Ce nesT MekeÀleele.

DeLee&le pees[eroej þju³eeveblejner ner DeeeEueieves JeeHejleevee meeJeOe jeneJeb ns GÊece. keÀejCeDeeeEueieve osleevee He´l³eskeÀ JesUer mebleleer HeéfleyebOevee®eer J³eJemLee kesÀuesueer Demeles®e Demeb veener. efMeJee³eueiveeDeieesoj®³ee mebYeesieeuee GYe³eleeb®eer meJe&mJeer efJe®eejHetJe&keÀ mebceleer Demeles®e Demeb veener. l³eecegUsle©Ceer cegueerveb eEkeÀJee m$eerveb ³ee meJe& leb$ee®ee SkeÀ Yee<ee (Language) mecepetve, meeJeOeefiejerveb®eJeeHej keÀjeJee.

SkeÀceskeÀeb®eb Ëo³e peeCeC³ee®³ee nsletves DeeefCe SkeÀceskeÀebceO³es mecejme nesC³ee®³ee nsletves kesÀuesu³ee³ee efke´À³ee cnCepes SkeÀ He´keÀej®³ee JeeìeIeeìer eEkeÀJee yeesueC³ee®³ee HesÀN³ee®e (Rounds of Talk)Demeleele. HeÀkeÌle ³eele Meyo HeÀej keÀceer Demeleele, SJe{b®e.

keÀOeer keÀOeer yeesueCeer (Negotiations) Heefnu³ee eEkeÀJee ogmeN³ee®e HesÀjerle efHeÀmedkeÀìleelel³eeHeceeCes®e cew$eer®³ee Je HeCe³ee®³ee keÀer[ener keÀOeer Heefnu³ee eEkeÀJee ogmeN³ee®e HesÀjerle efHeÀmekeÀìleele.

Heg<keÀUoe Heefnu³ee eEkeÀJee ogmeN³ee Yesìerle®e SkeÀceskeÀeb®³ee cew$eeruee Demeuesuee efJejesOeeEkeÀJee veeHemebleer He´keÀ<ee&ves mHe<ì nesT MekeÀles.

Goe. pees[eroej pej HeÀìketÀve Jeeiele Demesue, Yesì DeeìesHeleer IesC³ee®ee He´³elve keÀjle Demesue,kebÀìeUe oeKeJele Demesue, mHeMe& ìeUC³ee®eer Oe[He[ keÀjerle Demesue lej `JeeìeIeeìer' Heefnu³ee®eHesÀjerle efHeÀmekeÀìleensle' ns ue#eele I³eeJeb. keÀOeer keÀOeer yeesueCeer' veblej®³ee ìHH³eebJejner efHeÀmekeÀìleele;HeCe l³eecegUs Iee³eeU nesC³ee®eb keÀejCe veener. ogëKeer keÀ<ìer Jne³e®eb keÀejCe veener.

pes nesle les ®eebieu³eemeeþer Demee (Meem$eer³e vemeuee lejer) efJe®eej keÀªve mJeleëuee JesUer®emeeJejCeb cenÊJee®e Demeleb. mJeleë®³ee cevee®ee leesue meebYeeUCe peªj Demeleb.

keÀOeerner pees[er peceJeC³eele (ef®ekeÀeìerveb He´³elve kesÀuee lejer) Deeke´ÀmleeUsHeCee keÀª ve³es.mJeleëuee ogmeN³eeJej ueeoC³ee®ee He´³elve keÀª ve³es.

efJeJeeneHetJeea®eer ner Hesceke´Àer[e efKeuee[t Je=Êeerveb I³eeJeer. Dee[oeb[ nìJeeoerHeCeeveb veJnsDeeefCe KegveMeerHeCeeveb lej veJns®e veJns.

DeeHeu³eekeÀ[s®e veJns lej Flejner osMeele ³ee meboYee&le pees KegveMeerHeCee Dee{Ulees lees keÀceeueer®³eeDemebmke=ÀleHeCee®es Je nervelJee®es ue#eCe Deens. efve<þe eEkeÀJee l³eeieer Je=Êeer®es ue#eCe veJns.

keÀenerpeCe DeMee He´keÀej®eer JeeieCetkeÀ keÀjleele. Heg<keÀUoe DeMee He´Je=ÊeercegUs keÀOeerKegveemeejKesner Del³eble efOeëkeÀejen& lej keÀOeer Deelcenl³esmeejKes kesÀefJeueJeeCes He´keÀej nesleele.

Documents

Kamajeevan 01 Marathi Bestseller On Super Sexology Dr Shriniwas Kashalikar