Kajeroj el la Sudo - Gazetoteko · 8 La Kancerkliniko, de ¬ak le Puil, 9 Litova Stelo, de Petras Æielauskas, 10 Laýte!, de C. Baudé, 11 La Migranto, de Antje Noordewier, 12 Juna

Nro 64a Oktobro/decembro 2004

Kajeroj el la SudoBULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ

http://www.gazetoteko.com/kajeroj/k64.htm

Kamarado Rèmy prezentas lalibron de li tradukita

Paøo 2 HALE

Kajero de oktobro 2004

Kajeroj el la Sudo

BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ (HALE)

Ni ne korespondos pri nepetitajartikoloj. Tamen, ni klopodos publikigi¤iun artikolon kies enhavo estas inte-resa kaj ne mistraktas iun ajn per-sonon.

Pri la enhavo de laartikoloj respondecasla aªtoroj mem, ne laredakcio.

Kovrilo: Kamarado Remi Buþe’ prezentas la libron de li tradukita,Vivbruligita, dum la kongreso de SAT en Bratislavo.

Pretigas la Kajeron:Provkorekto: José Pina Tuells,Redakto: Jesús de las HerasJiménez.

EnhavoRedaktore .......................................................................................... 3Informoj de la prezidanto .................................................................. 4Deklaracio de Hiroshimo .................................................................... 5Rezolucio de Bilbao .......................................................................... 7La vaska patrolando ......................................................................... 8José do Nascimento Marqués ........................................................ 10Oni bezonas profesorojn ................................................................. 11Centraj paøoj ................................................................................... 12Ne estis sonøo, øi okazis! ................................................................ 14Deklaracio de la 77ª Kongreso de SAT .......................................... 17Salutvortoj de la Prezidanto de la PK en Bratislavo ...................... 18Salutvortoj de la Prezidanto de UEA .............................................. 21Muziko .............................................................................................. 2 2

Oni povas reproduktiartikolojn, kondiæe keoni citu la originon.

Ne subskribitajnartikolojn verkisla redaktoro.

Prezidanto: Juan Antonio Cabezos Martínez,c/ Jabonerías, 6-3ºD,ES30 001 Murcia (Hispanio)

Vicprezidanto: Pedro Ruiz García,c/ Almenara, 17-2º B,ES30 004 Murcia (Hispanio)

Sekretario: José Pina Tuells,Av. Murcia, 7-3º A30110 Cabezo de Torres (Murcia)

Kasisto : Carmen Hernández Valdés,Avdª Marín Esparta, 15-3ºA30008 Murcia.

Redaktoro: Jesuo de las Heras,Apartado 4461ES30080 MURCIA

ISSN 1697-6460

Monsendo de kotizoj kaj abonoj al nova kontonº 2043-0138-14-090002040-3 Sen aldonakosto. La abono kostas 5 eýrojn. Kvitancon oniricevos.

Kajeroj el la Sudo regule interþanøas kun:

1 Esperanto, redaktata de Stano Maræek,2 Boletín, de Miguel Gutiérrez Adúriz,3 Monato, de Stefan Maul,4 Juna Amiko, de Geza Kuruez,5 Sennaciulo, de Kreþimir Barkoviæ,6 SAT-Amikaro, de Jean Selle,7 Internaciisto, de Luis Serrano.8 La Kancerkliniko, de ¬ak le Puil,9 Litova Stelo, de Petras Æielauskas,

10 Laýte!, de C. Baudé,11 La Migranto, de Antje Noordewier,12 Juna Penso, de Vinko Markov,13 SLEA-Informilo, de P. Persson,14 Naturista vivo, de Ervin Fenyvesi, kaj15 La verda proleto, de komitato.

Al æiuj, dankon pro via subteno kaj lernigo.

HALE Paøo 3

2004 Kajero de oktobro

RedaktoreÆi tiun numero de Kajeroj el la Sudo

estintus iomete alitipa pro la enhavo, æarne aperontus artikoloj dediæitaj al laKongreso de Æinio. Bedaýrinde, niabulteno estas malgranda, kaj mi devis elektiæu bone informi pri la kongreso de SAT aýtiu de UEA, kaj mi decidis, ke la venontannumeron de nia bulteno, ni povus informipri la cetera agadode Esperantistoj,dum nun ni koncen-triøu pri la agado deSAT.

Se veras, ke estisproblemo pri tio, kemi ne æeestis la Kon-greson de SAT jeSlovakio, mi esperis,ke kamarado sendusal mi informon tian,ke mi povus uzi aýreverki øin iometetiel, ke vi æiuj estu in-formitaj pri la kon-greso de SAT. Mitrovis artikolon verkitan de Grazina Opuls-kiene je http://satesperanto.free.fr/kongresoj/kongreso2004/impresoj.html, kiun mi povuspublikigi æi tie por diskonigo de la jara plejgrava evento de SAT, sed bedaýrinde laaýtorino neis sian permeson tion fari, do misendas la scivolan leganton al tiu adreso deinterreto por trovi la impreson de kongre-sanino tie. Se li aý þi ne havas retaliron aý laþancon legi øin rekte en la oktobra numerode Sennaciulo, mi diros, ke la evento okazisen la æefurbo de Slovakio, Bratislavo, (kiunni vidas en la foto æipaøa!) je aýgusto de2004, kun partopreno de 140 anoj de SATveninte el 19 diversaj landoj. La Prezidanto

de la Plenum-Komitato de SAT salutis pertiu prelego, kiun ni publikigas je paøo 18 deæi tiu numero, kaj laý la kongreso estis kvarlaborkunsidoj. Interese estas, ke en la samaurbo samtempe okazis la Konferenco deILEI, la Internacia Ligo de EsperantajInstruistoj, do kongresanoj de æiu eventopovis æeesti la alian. Aldone, okazisekskursoj al burgaj ruinoj Devin, al la histo-ria parto de Bratislavo, al kanalo Gabcikovo-Danubo, al atomcentralo Bohunice, al Malè

Karpaty kaj al aliaj malnovaj urboj deSlovakio. Estas ankaý notinde, ke dum lakongreso oni prezentis la libron tradukitande nia kamarado Rèmy Buþe’, Vivbruligita,kies aýtorino Suad rakontas en øi siajntraviva¼ojn, aparte kiel kaj kial siaj parencojbruligis þin pro tio, ke þi kuraøis havi bebonsen edziniøi antaýe. Ni taksis tiun libron tielgrava, ke ni ne povis venki la tenton prezentities prezentadon en Esperanto en nia kovrilo.

Pro tio, anstataýe mi prikomentas laKongreson de Æinio je paøo 14ª, sed miinformos pli longe pri øi la venontanmonaton.

Paøo 4 HALE


Informoj de la prezidantoFinis la someron kaj finis la kongresojn

kaj fine finis la utopio de Esperantio sedne la Esperantio de nia koro.

SAT kongresumis enBratislava kaj mi legisen Sennaciulo artiko-lon farita de GrazinaOpulskiene, nomita Subla suno de Bratislava kie

la autorino skribis PriKvar Kongresaj kun-sidoj mi volas diri ke

laý mi ili estis vere la-borkunsidoj, ne parolkunsidoj: estas bone kela membroj de la Asocio laboras kaj ne farasparoladon de kafejo.

UEA kongresumis en Pekino kaj denoveestis elektata Renato Korseti kiel Prezidanto.

Ne estas bona la rilato inter SAT kaj HALE:laý lasta nova¼o, la Plenum-Komitato de SATpetas forigi Jesuon de la Heras kiel membronde SAT. Tio signifas, ke la spirito de Inkvizicioankoraý regas en SAT, aý almenaý en tiesPlenum’ Komitato.

Ni devas rememori ke Jesuo jam estis forpelitade la Øenerala Konsilantaro de SAT sen aktode akuzoj konkretaj, kio malebligis sin-defendon. SAT þajnas eta diktadoreco, nurmankas koncentrejoj kiel GULAG Insularo.

Aliaflanke en HALE oni forpelas neniun,oni ne faras aktojn de akuzo sen konkretajargumentoj aý øenerala akuzo, æar HALE,laý la lastaj kongresoj, estas progresemaasocio.

Sed oni ne forgesu, estimataj legantoj, kiuestas en la korekta vojo, kiuj estas la defen-dantoj de homaj rajtoj, kiu asocio havas kaj alkiu mankas inkvizicia spirito.

HALE estas progresema asocio,kiu defendas malebligon de inkvizi-

cio, æar æe ni æion oni argumentas, eæ aferojn,kiuj ne plaæas al ni, dum en aliaj asocioj onidiskutas nenion, sed agas kaprice kaj sen-klarige. Tamen, ne mankas homoj, kiuj estasde SAT kaj sekve nenio, kion oni faru nome deSAT povas esti malbone farita, dum æio, kionHALE, eæ se progresema asocio kie perfortokaj kapricaj misfaroj de estraro simple ne eblas,þajnas esti erara, nekonvena kaj abomenindaal kelkaj homoj. Ni petas, ke oni pensu per simem, kaj petu respondecon al responsuloj.

SAT havas grandan problemon nun, kiu es-tas sia nuna Prezidanto, æar li ne respektas laregulojn de la asocio, kaj li ne agas laý tiujreguloj.

Antaý kelke da tempo la granda problemoestis ke Jesuo ne estas SATano kaj de laPrezidanteco de SAT oni neis æiun iniciatonde Jesuo æar li ne estas SATano. Jesuo iøisSATano kaj nun la Prezidanto kaj aliaj forpelasJesuon de Sat… Æu oni komprenas ion?

Se oni sukcesus eksSATigi Jesuon, tio estusgrava mispaþo, æar tio malebligus studi kajpripensi la iniciatojn de Jesuo, kaj de aliajhomoj, kiuj prenos la kazon de Jesuo kielekzemplon pri tio, kion oni ne devas fari se onideziras ne esti ¼etita de SAT: pensi per si mem.Ni fidas je la sendependeco kaj laýjustapensomaniero kaj agado de la KonfliktoKomisiono, kiu eble jam decidas, ke se ekzistaskonfliktoj inter Jakvo aý alia personoj de SATkun Jesuo, ili solvu ilin private, sed tio nemakulu la bonan nomon de la tuta asocio, kiune sole apartenas al la Plenum-Komitato aý alla nuna anaro: øi ankaý apartenas al la estintajkaj estontaj anoj.

La rilato inter SAT kaj HALE estas kvazaýæapitroj de televidnovelo, kie nenio finas.Estimataj HALEanoj kaj legantoj, øis lavenonta æapitro de la milito inter inkvizicia SATkaj progresema HALE.

Johano

HALE Paøo 5


Deklaracio de Paco de HIroþima«Neniu herbo aý arbo kreskos dum

venontaj 75 jaroj.» Nun 59 jaroj estaspasintaj de la 6a aýgusto kiam Hiroþimaestis tiel plene malaperigita ke multaj homojcedis al tia pereo. Dekoj da kadavrojankoraý portantaj la doloregon de tiu tago,animoj adiaýintaj siajn amatojn kaj esperonde estonteco, estas last-tempe returnitaj al InsuloNinosima. Tio avertas ninatenti la absolutan kon-traýhomecon de la atom-bombo kaj teruraæanhororon de milito.

Bedaýrinde al la homa-ro ankoraý mankas am-baý vortoj kiuj povasesprimi plene tian mize-ron kaj sufiæa imagkapa-blo plenigi la truon. Niflosas mallaboreme laý lafluo de tempo, niaj lensojde racio estas nebuli-gataj, kaj ni turnas niajndorsojn al malmultaj ku-raøuloj.

Kiel rizulto, la egocentra mondovido deUsono estas atinginta la ekstremon.Neglektante UN kaj øian fondon deinternacia leøo, Usono rekomencisesploron de nukleajn armilojn pli malgran-dajn kaj pli «uzeblajn». Æeno de perforto,teroro, eniro al la senvalora «nukleaasekuro» de Norda Koreio kaj aliaj estassimboloj de nia tempo.

Ni devas rekonstati æi-tiun krizon de laHomaro en la kunteksto de la historio dela Homaro. En la jaro øuste antaý la 60a

jaro, kiu komencos novan ciklon de ritmode la interplekta þtopo de homaro kajnaturo, ni devas returni al nia deirpunkto,la senprecedenca sperto de l’ atombombo.

Por tio, la urbo Hiroþima, kun la Urbestrojpor Paco kaj nia 611 membraj urboj el 109landoj, deklaracias ke la periodo kiu

komenciøas hodiaý kajfiniøos la 6an de aýgusto,2005, estu la Jaro deMemoro kaj Agado porla Mondo sen NukleajArmiloj.

Nia celo estas realigibelan «floron» por la 75ajaro de atombombo, t.e.,totalan abolicion de æiujnukleaj armiloj el Tero øisla jaro 2020. Nur tiam nihavos veran esperon devivo sur la planedo, surkiu «neniu herbo aý arbokreskus».

La semoj kiujn ni semasøermos en Majo 2005. Æe la Konferenco

de Revizio de la Traktato sur la Ne-Dismultiøo de Nukleaj Armiloj (NPT) enNovjorko, la Urøa Kampanjo d’Aboliciode Nukleaj Armiloj okaziøos kun urboj,civitanoj, kaj NROj el la tuta mondo, labo-rante kun samideaj landoj, por adopto deagoprogramo kiu enhavas signaturon en2010 de Konvencio de Nukleaj Armiloj kiellaborkadro d’abolicio de nukleaj armiloj øis2020.

Tra la tuta mondo, la Urøa Kampanjoestas kreskiganta ondojn de subteno. Enla lasta Februaro la Eýropa Parlamento

Paøo 6 HALE


trapasis kun superforta multeco rezolucionsubtenantan la kampanjon de la Urbestrojpor Paco. En Junio la Usona Konferencode Urbestroj, de 1183 Usonaj urbestroj,trapasis rezolucion pli fortan.

Ni anticipas ke U-sonanoj, popolo dekonscienco, sekvosla gvidon de iliaj ur-bestroj kaj fariøosæefa fluo de subtenode la Urøa Kam-panjo kiel esprimo deilia amo al Homaro.Ni esperas ke iliplenumos devon kiella sola superpovecopor abolicii nukleajn armilojn.

Ni estas strebanta komuniki la mesaøonde la Hibakusya’oj tra la mondo kajpromocias la Kurson de Studo de Paco deHIroþima-Nagasaki por ke estonta ge-neracio komprenos la kontraýhumaneconde nukleaj armiloj kaj kruelecon de milito.Dum la venonta jaro ni efektivigosprojekton kiu mobilizos plenaøulojn legisperta¼ojn de l’ atombombo al æiuj infanojæie.

La Japana registaro, kiel nia reprezen-tanto, devas defendi la Pacan Konstitucion,pri kiu ni japanoj estas fieraj, kaj devasklopodi por korektigi la emon de akceptode milito kaj nukleaj armiloj enlande kaj

1Cunamo estas origine japana vorto, jam akceptita en Esperanto,kiu signifas «ondego mara» (Kfr. NPIV, paøo 201)

eksterlande. Ni postulas ke nia registaroagu kiel la registaro de la sola A-bombitanacio kaj fariøu la monda gvidanto de l’abolicio de nukleaj armiloj, farantekontraýnuklean cunamon1 subtenantan la

Urøan Kampa-njon de la Urbes-troj pro Paco. Nipostulas pli var-man politikon porHibakusya’oj, kiujestas maljunaj,inkluzive de tiujkiuj loøas ekster-lande kaj tiuj kiujsuferis la nigranpluvon.

Ni faros æion kiel eble dum la venontajaro por certigi ke la 60a jaro de l’ atom-bombo estu ekfloriøo de espero por la to-tala abolicio de nukleaj armiloj. Ni humileoferas æi-tiun promeson por la pacemaripozo de æiuj viktimoj de l’ atombombo.

La 6an Aýgusto 2004 Urbestro de HIroþima

Tadatosi Akiba tradukita de Tetu Makino~

Halo por promocio de industrio de Hiroþimo, la soladomo, kiun la bombo ne faligis.

Little Boy, knabeto, la bombo, kiu detruis Hiroþimon.

HALE Paøo 7


REZOLUCIO DE BILBAOKunveninte okaze de la 6ª Eýropa

Kongreso de Esperanto, kiu disvolviøis enBilbao de la 25ª øis la 28ª de aýgusto de2004, la 284 partoprenantoj el 24 landoj:

Substrekas, ke la homaranisma principaro dela Esperanto-movado, kaj øia celo al liberainterkompreniøo inter la homoj kaj la popolojkaj al paco, tute kongruas kun la tuteýropavolo konstrui Eýropon enpaciøinta, unueca,harmonia kaj riæigita de siaj multspecaj kajmultlingvaj kulturoj.

Substrekas sian firman subtenon al la principode strikta lingva egalrajteco kaj de neýtralamultlingvismo.

Notas, en la apli-kado de tiu princi-po, la implicon de lateknikaj kaj financajmalfacila¼oj, kiujndevas alfronti laeýropuniaj servojpri tradukado kaj in-terpretado, kaj kiujnhodiaý pligravigasla plivastiøo de Eýr-opa Unio.Konstatas, ke en laeýropuniaj instan-coj - same kiel en multaj eýropaj organiza¼oj, eæen la eýropaj membro-þtatoj kaj ties instruadajsistemoj - pli kaj pli nur unu nacia lingvo estasprivilegie konsiderata kiel sola bazlingvo dekomunikado kaj informado tiel malfortigantekomunan eýropan identecon.

Konstatas, sekve de tiu privilegio, ankaý lalingvan diskriminacion de multegaj dunganon-coj, kiuj proponas postenojn rezervitaj nur aldenaskaj parolantoj de tiu nacia lingvo, kaj kiutiel iom post iom kreas ties faktan hegemonion.Kondamnas tiun faktan lingvan hegemonion,kiu kontraýas æiujn principojn de egaleco,objektiveco kaj demokrateco, kiu maljuste favo-

ras iun malplimulton de eýropaj civitanoj, kajel kiu aýtomate fontas kultura, ekonomia, so-cia kaj politika superregado kaj mallojalakonkurenco.

Certas, ke solvo de tiuj problemoj povas kuþien la uzo de neýtrala lingvo kiel Esperanto, proøiaj ecoj de facileco, precizeco kajlogikakonstruo, de prononca homogeneco kaj derapida adapteblo, kiel traduka kaj interpretapivotlingvo en la eýropuniaj instancoj, kajkiellingvinstrua helpilo en la instruaj sistemoj dela membro-þtatoj.Proponas, surbaze de rezolucioj de Unesko de1954 kaj 1985 priinstruado de Esperanto, kaj de

la konkludojde la raporto«Øeneralaj aran-øoj pri multlin-gvismo», alpre-nita de la EýropaParlamento en2004, ke la Eý-ropa Parlamen-to starigu inter-partian gruponpor funde pri-studi la nunajneýropajn ling-vajn proble-mojn, la diver-

þajn ekzistantajn solvojn kaj la eblecon pro-ponitan per Esperanto.Sugestas, ke tiu prilingva grupo rapide iniciatueksperimentojn -zorge kontrolotajn kajmezurotajn de fakuloj kaj parlamentanoj de uzode Esperanto kiel traduk-interpreta pivotlingvoen la EýropaParlamento, kaj ke øi konsilu alæiuj membro-þtatoj simile kontrolotajn eks-perimentojn pri enkonduko kaj instruado deEsperanto en iliajn instrusistemojn.

En Bilbao, la 28-an de aýgusto 2004.

Bilbao

Paøo 8 HALE


LA VASKA PATROLANDOLaý la maniero per kiu la nazioj, hodiaý

mem, neas la ekzistadon de ekstermigintajkampoj, en kiuj estis masakritaj milionojnda judoj, ciganoj kaj komunistoj, permaniero identa je disfaldita modo, lacionista þtato de Israelo, kiam ne rekonasla historian ekzistadon de la palestinapopolo, kaj ankaý la terorista þtato deH i s p a n i o , rifuzas la kultu-ran iden- t e c o n

kaj la raj-tojn de la

vaskapopolo.Okazas, ke,se ne ekzistin-tus la ekstermajkampoj, kiel povus lajudoj elmontrigi la nazian rasis-mon?

Se Palestino estas eventa¼o, kiel povasla palestina popolo plende protesti pri siajgrundoj? Æu la Eýska Herio (vaska lando)estas fikcio? Kiel iu povas reklamacii sianpropran Vaskan Landon?

Iom pri historio

La multaj etnoj, kiuj travivis sur laduoninsulo Iberio formigis fandilon dakunvivantaj popoloj, kiuj dum multajjarcentoj sin elvolviøadis je paco, kun siajpropraj kutimoj plene da buntaj tradicioj kajfolkloroj, øis kiam ekaperis sur la teatrascenejo de la duoninsulo Iberio, la ungegojde la uzurpaj gereøoj de Kastilio-Aragono,

kiu en 1512 sin alpropigis de la pli antikvaiberia etno, la vaska popolo.

Multaj jarcentoj antaý Kristo, jam laiberoj, estis sur la duoninsulo. Tiu æi popolo,la iberoj, kvankam ne lertaj terkulturistoj,jam sciis elfosigi la metalojn por ellaborisiajn proprajn armilojn. Estis laborema po-polo de ordinaraj kutimoj; kies denaskde-veno oni øin juøas, rek-

te, de lavaska

po-p o -

lo.

Je ne-certa epoko,

la duoninsulonIberion invadis, el-

venintaj tra Ia Pi-rineaj montaroj, la kel-toj, kiuj post kelkaj jarojda bataloj inter keltojkaj iberoj interkunfan-

diøis je la keltiberoj. Tiuæi popolo, kiu sukcesis je grado, relativerapida al la antaýenigita civilizacio, kaj kunekun la kantabroj, asturoj, vaskoj, galaikoj,kaj la luzitanoj al okcidento formigis laverajn etnojn kiuj konsistigis la duoninsulonIberio.

Aliaj popoloj pli antikvaj daýre sin starigissur la sablobordoj kjuj æirkaýas la duon-insulon Iberio, celinte la negocadon, kun la

HALE Paøo 9


enloøantoj. Ili estis: la fenicoj, grekoj kajkartaganoj. Tamen, estante la kartagenanojpli povaj, post Ia renverso de fenicoj kajgrekoj, la kartagenanoj, pretendis sinalproprgi de la duoninsulo. La keltiberoj,dum multaj jaroj batalis kontraý lakartagenanoj. Sed jam lacegaj antaý tiomabatalado kaj pro timo je la malvenko, ilialvokis la romianojn je sia helpo. Tionsendube faciligis, al la Imperio la mas-trumadon de la duoninsulo. Tiel la RomiaImperio, pligrandigis sian teritorion. Tamen,ili trovis la feran rezistadon de la luzitanoj!

La luzitana popolo, estis tiom lerta por laarmado de insidoj, kiel eltrovi tiun de siajmalamikoj. Ili estis tiom viglaj kaj rapidemajkiel estas øenerale la montaranoj, ke laromanoj povus ilin venki nur per laperfido.

Tiu æi popolo, lokita surHerminiaj Montaroj (Portu-galio), kiu restas inter la riverojDoýro kaj Tejo kaj la Atlantikookcidente. La ruza romanageneralo per mensogoj kaj promesoj al laluzitanoj, ke ili deponu la armilojn, øusteantaý la batala konfrontado, poste, li surilin praktikis hororan mortigadon.

Viriato, heroa luzitano, humila best-gardisto sur la Herminiaj Montaroj, estrinteæiujn, kiujn sin forsavis en tiu batalo en 149A.K. antaý Ia kanajla¼o de Galba, dum jarojpuntrudis malvenkojn sur malvenkoj, øiskiam Cepiono (romia generalo) subaæetisal du el la subuloj de Viriato, kiuj linmortigis, dum lia ripozo en sia dormotendo(en la jaro 139 a.K.).

En Ia V-a jarcento barbaraj nordajpopoloj: alanoj, suevoj ka) vandaloj, kiujinvadis Galion, trairis la Pirinean Monta-

ron kaj praktikis en ia duoninsulo la plejgrandan dezertigadon. Malantaý i1i alvenisaliaj barbaroj, la vizigotoj, kiuj sukcesisestrigi la tutan duoninsulon. Ili estis malplibarbaraj, ol la aliaj invadintoj, kiuj fine sinkonvertis al katolikismo.

La estrado de vizitogoj, nemulte daýris.Æar en la jaro 771 la araboj trairante laØibraltaran marokolon venkis la gotojn jela fama batalo apud la Rivero Gvadaleto,estrigis la tutan duoninsulon, escepte en lakaþangulo de l’ asturaj montaroj kie sinrifuøis Pelaøo. Pelaøo, gota princo, iom post

iom reprenis teritoriojn, al lamaýroj, larøigante la

limojn de sia teri-torio.

Komencinte larekonkeron kiu daý-

ris ok jarcentojn, Pe-laøo iom post iom, estis

repreninte iajn teri-toriojn, al la araboj, kaj

siaj posteuloj, gajninteæiam pli da teritorio al la malamikoj, perintensaj bataloj.

Tiu æi rakonto celas la diskonigadon dela aroganta obstineco de la katolikaHispanio, kiu de 1512, dum preskaý 500jaroj, daýre subpremis la vaskan popolon.La Antikva Kastilio-Aragono delongesinarogas la estrigadon de la duoninsuloIberio, kaj forgesas ke, øi apenaý (laý laprahistorio de Iberio) donas vivsignojn, postIa reøeco de la Katolikaj Gereøoj, dum lavaskoj, estis la unuaj, kiu situis sin, enduoninsulo kaj estis: la vaskoj keltiberoj, lanuraj kiuj rezisis la invadadojn de la nordajbarbaroj, la araboj kaj romanoj.

Jose Do Nascimento Marques

Paøo 10 HALE


JOSÉ N. MARQUESMia kara José do Nascimento Marqués

estis la esperantisto kiu mi þatus esti konintakiam mi interesiøis pri Esperanto en mianaskiø urbo La Plata, apud la jaro 1.960.Eble li estus antaýpuþante mian esperan-tiøon per tridekjaroj!

Mi nur sciis pri li tridek jarojn poste, kiammi jam estis esperantisto. Kaj interþanøiskorespondadon, mi donacis al li materialonkaj vidbendon, kaj li sendis al mi verkojn.

Mi konis lin persone nur poste, en la jaro1999, en kiu eble estis la unuan e-kunsidode la urbo, registrita en foto kune kunsamideano Maurício. Mi promesis verkiartikolon pri Esperanto por la loka ¼urnalo,por ke ne plu okazu ke interesato priesperanto en la urbo restu sen scii prisamideano. Mi ne realigis mian promesonankoraý, bedaýrinde. Restas en la urboalmenaý samideano Javier Valli, mi espe-ras ke li prenu la flagon lasita de José, kajdaýru la æeeston de nia kara lingvo en miakara naskiøurbo.

Mi telefonis al José en Majo 2004, kajposte li sendis al mi leteron fine de Junio2004, ke mi legis nur revenante el Argen-tino en Agosto 2004. El la letero mi kopiaslian resuman biografion de la komenco delia vivo (oni diras, ke la homo sentas kiammorto estas proksima) kaj la artikolo ke, liplendas, plurajn e-revuon ne akceptispublikigi (æu pro aserti tion, ke la hispanaregistaro estis terorista?) inkluzive BrazilaEsperantisto.

Æar mi scias pri la malfacilo haviakceptadon de artikolojn en e-revuoj (his-torio ke mi rakontos en alia paøo) inkluziveen BE, mi tuj decidis publiki la artikolon,tie æi sube.

RESUMA BIOGRAFIO DEJOSÉ N. MARQUES

José do Nascimento Marques skribis:Mi fariøis Esperantiston je la 15a

jaraøon en 1936 post la perforto de laP.D.E. de la klerika-faþista diktaturode Salazaro en Portugalio. Mi nenaskiøis en Barejro, mi naskiøis enGalveias, negranda vilaøo lokita en laprovinco Alente¼o, distrito Portalegre.

Post la unua klasa lernado mia patroportis min al Barejro, lokita en lamaldekstra bordo de l’rivero Te¼o,antaý Lisbono, al la hejmo de pliaøafratino mia en Barejro.

En Barejro mi homiøis, kaj en øi miestis edukita en la þipkonstruejo kie mieklaboris de 13 jaroj kaj sur stratojestis lerninta la A.B.C. de l’klasa-laboristaro (hodiaý jam forgesita æe laEýropa laboristaro).

Mi aldonas:Li forlasis Portugalion persekutita de la

terura diktatorado de Salazar, kiu tiom daesperantistoj kaj liberpensuloj mortigis,same kiel Francisco Franco poste faris, subla silento de la okcidentaj nacioj. 50 jarojde diktatorado, estas rekordo kiun multajdiktatoroj envias.

Jozefo Lunazi

José do NascimentoMarqués, baldaý antaý sia

morto.

HALE Paøo 11


ONI BEZONAS PROFESOROJN PORINTERNACIA STUDUMO ENBYDGOSZCZ

Kiel æiuj scias, en Bydgoszcz (Polando)funkcias ekde deko da jaroj la InternaciaStudumo pri Turismo kaj Kulturo, kiestudentoj de la tuta mondo povas studikarieron pri turismiko pere de la internacialingvo Esperanto.

La studentoj povas akiri tri nivelajndiplomojn, t.e. Bakalaýro (tri jarojn),Magistro (aldonajn du jarojn) kaj daýrigistudadon æe AIS-San Marino por Dokto-riøo, krom ricevi aliajn titolojn kaj atesti-lojn..

La titoloj estas agnoskitaj de la Pola Mi-nisterio pri Edukado, kaj por AIS-San ma-rino, kio donas al tiuj titoloj internacianvaloron.

Nuna financa situacio de la Studumo es-tas ne bona, kaj øi estas en grava riskomalaperi.

Ne oni povas permesi ke tio okazu; ketiel grava projekto por la movado simplemalaperu.

Ni petas profesorojn de la tuta mondo,kiuj pretu veni al Bydgoszcz por instrui,por unu semajnon, du tri, ktp, laý formede rapidaj kursoj aý seminarioj, kiuj donosal la studentoj eblecon konatiøi kun temojrilataj al la tuta mondo.

La Studumo havigas al la profesoroj kiujvolas veni modestan æambron por tranokti,æe la Studumo, kaj iomete da helpo por lamanøo. Ne eblas iun monon pagi.

La instruado tie estas ege alloga, æarstudentoj estas el diversaj landoj kajkontinentoj, kaj la instruado okazas perede la lingvo Esperanto.

La profesoroj devas intrui pri temoj kiujhavu iun rilaton al lingvoj, kulturoj, tradicioj,monumentoj, turismon el la diversajmondopartoj.

Gravas ke la profesoroj havu instru-kapablon, kaj scipovu havi bonan rilatonkun la gestudentoj.

Volontuloj kontaktu Augusto Casquero,[email protected].

La lernojaro komenciøos jam en okto-bro.

La aldonaj fotoj estas de la lasta AIS-sesio en Komarno (Slovakio) fine deaýgusto-komenco de septembro, kie lapolaj studentoj de la Internacia Studumopri Turismo kaj Kulturo, kaj bakalaýroj kajmagistroj (19) havis grandegan sukceson.Æiuj sukcesis en la finaj ekzamenoj, kajricevis altajn notojn.

Augusto Casquero (Hispanio)Profesoro de la Studumo

Paøo 12H

ALE

Kajero de oktobro

2004

HA

LEPaøo 13

2004K

ajero de oktobro

Paøo 14 HALE


Ne estis sonøo, øi okazis!Mi æiam vidis Æinion kiel ion foran

kaj fantazian, ne atingeblan de mi, kromsonøoj aý revoj miaj intimaj. Tamen,lastan someron mi povis viziti tiunmirindan landon kadre de la 89-aKongreso de Esperanto. Multajn aferojnmi povus diri pri tiu evento, sed mi nepovus apartigi la homajn vivspertojn, perkiu mi enriæiøis tie el la esperanta eventoæijara.

Kie komencas la persona, subjektivatraviva¼o, kie finas la objektiva raportopri tiu even-to? Mi kons-cias, ke eble laposteco prenosæi tiun esera-porteton kielsola atestilonrestantan (—certepli bizaraj afe-roj jam okazis!)—, sed eæ starantesur la piedoj deposteuloj, micerte preferusankaý koniiomete pri laapartaj korba-toj, kiujn ave-raøa esperantisto sentis tiam, kiam liunuafoje rendevuis kun milijara lando,mirlando de Marko Polo, prisopireskaÆinio.

Do, ne øenas min veni antaý vi, sami-deanoj, kaj esti æifoje subjektiva, partiakaj korinklina al tiu lando, kie mi estis

feliæa dum kelkaj horoj, kiuj þajnisminutoj, eæ se vere ili entutis semajno.

La unua afero, kiu impresis min pri lalando de la sunleviøo estas la grandatoleremo, kiun mi observis surterene, kiuanticipis al mi tuj de kiam nia aýtobusovenis de la flughaveno al urbegoPekino: þoforoj ne akre kriis unu laalian, kiam oni rapidis subite antaý lapropra veturilo, sed discipline onimalrapidiøis iomete, tiel ke la alvenantone koliziu.

La alia sento, kiun oni havas en Æinio,estas amaseco: æie estas multe da homojen tiu lando. Eæ en la murego, eæ espe-rantistoj, ni estis multaj. Tiom multis niesperantistoj tie, ke oni ade laýparoligisLa Esperon dum horoj, je nia vizito al lafama Murego de Æinio, proksime dePekino.

La kongresa temo estis Lingva egaleco

HALE Paøo 15


en internaciaj rilatoj, kaj estis gvidata,kiel kutime, de Humphrey Tonkin, kajni prilaboris øin dimanæon, mardon kaj¼aýdon. Finfine, ni venis en inter-konsenton, kiu produktis la tiel nomitanPekina Deklaro:

La 89a Universala Kongreso de Esperanto,okazinta en Pekino, Æinio, de la 24a øis la 31a dejulio 2004 kun 2031 partoprenantoj el 51 landoj,

Traktinte la temon «Lingva egaleco en inter-naciaj rilatoj»,

Notante, ke la jaro 2004 markas 50 jarojn daoficialaj rilatoj inter UEA kaj Unesko,

Memorante, ke rezolucioj de Unesko notisla rezultojn atingitajn per Esperanto sur lakampo de internaciaj intelektaj interþanøojkaj por la proksimigo de la popoloj de lamondo kaj rekonis, ke tiuj rezultoj respondasal la celoj kaj idealoj de Unesko,

Notante la «Raporton pri Homa Evoluigo2004» de la Evoluiga Programo de Unui-øintaj Nacioj, kiu asertas, ke la libereco deesprimado kaj la uzado de lingvo estasnedisigeblaj,

Alte taksante la agadon de la æina registaro,kiu, cele al pli justa kaj diverseca aliro alinternacia interkompreniøo, subtenas lainstruadon kaj utiligon de Esperanto,konforme al la spirito de la rezolucio deUnesko,

DEKLARAS

Ke demokratia kaj egalrajta komunikado eninternaciaj rilatoj estas esenca por internaciainterkompreno kaj paca kunlaboro surbazede egalaj lingvaj rilatoj,

Ke estas bezonata nova internacia lingvaordo, kiu garantiu egalecon, diversecon kajdemokration en lingvaj aferoj kaj efikankomunikadon inter nacioj kaj aliaj homgrupojlingve malsamaj, æar en la nuna monda lingvasituacio, kun kreskanta superrego de iuj lingvojsuper aliaj, ne eblas realigi tiujn principojn,

Ke neýtrala komuna lingvo estu kerna elementoen tiu ordo, por atingi unuecon en diverseco inter

la diversaj lingvoj kaj kulturoj je internacia nive-lo,

Ke sekve la internacia lingvo Esperanto, pruvintedum pli ol cent jaroj siajn utilecon kaj praktikecon,meritas seriozan konsideron fare de internaciajorganizoj, ties membro-þtatoj kaj æiuj personojkaj organiza¼oj de bona volo, kiuj respektas kajdeziras pacon kaj pacan kompreniøon en egalecaetoso en nia hodiaua mondo,

Ke por krei novan internacian lingvan ordon,kiu kontribuos al internacia kompreno kajmondpaco, necesas forte subteni la enkondukadonde Esperanto en lernejojn, konforme al la spiritode la Unesko-rezolucioj, æar tio faciligas

lingvolernadon øenerale kaj antauenigas inter-naciecan aliron al la mondo.

Pri la ceteraj eroj de la Kongresode Æinio, ni lernos la venontanKajeron.

Paøo 16 HALE


La doktoro de Sefarad’

«Asadu Al·a ila-lah ua Muhammadal-rasul Al·ah».

Mi dezirintus, ke je la aýdo de tiukonfeso en la araba, kiu asertis, kene estis alia Dio ol Al·ah kaj keMuhamo estis lia senditulo, lagrundo ekmalfermus engluti ninæiujn, ke la suno vestiøus perfunebro kaj ke la æielo faldus kielpergamino. Tamen, nenio tia okazis.Nur silento, silento subpremanta kajpeza, kiu þajnis preta vori nin kiella granda fiþo englutis Jonason.Abba, la plej respektata rabino deQurdubo, la homo, kiu kreis min jela sino de mia patrino kaj kiuinstruis min legi kaj obei la Toraho¼us apostatis!

Jen unu el la dramatikaj momentoj detiu bonega novelo, kiun mi ¼us legis, Ladoktoro de Sefarad’ (El médico deSefarad), kiu priskribas novele la vivonde unu el la plej famaj doktoroj, kiujnaskiøis en la sojlo de nuntempa Hispanio.Li estis judo, kiu devis forlasi la landon Al-Andalus pro la netoloremo de fanatikajislamanoj de la jarcento 13-a, kaj praktikissian arton, medicinon, en diversaj landojarabaj, kie li atingis grandan famon kielbonan doktoron kaj erudiciulon. La novelonverkis historiisto César Vidal, kiu jam verkispli ol cent verkojn, kaj tio donas al tiu æialdonan bonon, æar øi priskribas la etosonhistorian de tiu tempo, kiu ofte estasidealigita laste. Veras, ke tiutempeislamanoj permesis la æeeston de kristanoj

kaj judoj en sia lando, sed tio ne estissenpage, kiel ni vidas en tiu æi novelo.

La prezento de la vivo de la plej famadoktoro de Hispanio, Maimónides, estascerte originala: ni vidas per sinsekvajæapitroj la rakonto pri du diversaj tempojen lia vivo: en Al-Andalus kaj post ekzilo.;sed ankaý estas du partoj en la libro: Lalibro de Sefarad kaj la libro de la mankode Sefarad. Ni notu, ke Sefarad estas lanomo per kiu judoj konas Hispanion, kiunli devis forlasi en la jarcento 15-a kun lasopiro reveni iam.

HALE Paøo 17


DEKLARACIOLa 77-a Kongreso de SAT, kunveninta

de la 14-a øis la 21-a de aýgusto 2004 enBratislavo,

· lanæas solenan alvokon al la registaroj delandoj, kiuj ankoraý ne subskribis laKonvencion de Otavo, ke ili rapidesubskribu øin, por ke universaliøu tiuKonvencio pri la detruo de kontraýpersonaj minoj kaj pri la malpermeso deilia uzo, produktado kaj stokado;

·emfazas la nepran neceson de kultura kajkleriga laboro por batali kontraý nesciokaj dogmemo, kiuj estas gravaj obstaklojal paca kaj senperforta forigo de la nunafia sociordo;

· atentigas, ke vortoj kiel “klasbatalo”,“kamarado”, “socialismo”, “laboristo”,kvankam ilin misuzis diversaj reøimoj kajsociaj grupoj, priskribas daýran realecon,kaj ke estas tasko de nia asocio redoni altiuj vortoj ilian øustan signifon;

· alvokas æiujn progresemajn esperantis-tojn aliøi al SAT kaj kunagadi en øi;

· alvokas progresemajn neesperantistojnkunhelpi per siaj propraj rimedoj por levila nivelon de la mondskala perlingvakomunikado æe la laboristaro, por kiu celoEsperanto prezentas la plej taýgansolvon.

GVIDREZOLUCIOLa 77-a Kongreso de SAT, kunveninta

de la 14-a øis la 21-a de aýgusto 2004 enBratislavo, alvokas la SAT-anaron,

· helpi per lingva kontrollegado por certigila kvaliton de la eldona¼oj de SAT;

· kunlabori en la nun fondita Pores-peranta Fako de SAT;

· kunhelpi riæigi la kulturpaøojn de SAT;

· solidarece helpi al kamaradoj sen retaliroper laýpeta disponigo de la jam pretigitamaterialo;

· diskonigi publike la situacion de lamalliberigitaj PORTOS-anoj.

La Kongreso alvokas la membrojn de laSAT-frakcioj diskonigi SAT en siajrespektivaj politikaj medioj kaj raporti prisiaj agadoj en sia frakcia rubriko enSennaciulo.

Ne forgesu, ke SAT estas unuavice laSAT-anoj. Pensu, diskutu kaj poste memplenumu viajn agadproponojn!

Imperiismo —for deIrako!1.La rekta koloniismo ne taýgas por mo-

derna imperiisma þtato, kiu preferas reginerekte, per sia ekonomia potenco,malantaý kiu æiam staras øia militakapablo. Tial la registaroj de Usono kajBritio nun seræas strategion por eliri elIrako.

2.Sed la rapidecon de tiu eliro pli kaj pliregas ne la imperiisma volo, sed lakreskanta opozicio al la okupacio, æu dela popoloj de Usono, Britio kaj ceterajmembroj de la “koalicio de la volantoj”,æu de la ribelanta popolo de Irako.

3.La imperiismo ja estas la æefa kajkomuna malamiko de la laboristaro kajpopolo de Usono, Britio kaj Irako.Defendante la naciajn rajtojn de la Irakapopolo, la laboristaro de Usono, Britio ktp

Paøo 18 HALE


SALUTO DE K-DO JAKVO SCHRAM,PREZIDANTO DE LA P.K. DE SAT, okaze de la 77-aKongreso, en BratislavoKaraj gek-doj, karaj gastoj,

Estu bonvenaj al nia 77-a SAT-kongreso enla urbo Bratislavo.

Mi ne estas diplomato, tial mi ne komencaslaýdi la belecon kaj gravecon de æi tiu lando,kiun mi vizitas la unuan fojon en mia vivo. Mijes, ja evidente povus dissemi kelkajn afa-blecojn, sed mi estas homo kiu æiam klopodasdiri la veron aý tion, kion mi akceptis kiel veropere de diskutoj, kontaktoj kaj spertoj. Dopermesu ke mi nun ne ludu diplomaton. Evi-dente mi jam havas unuan impreson pri kio mividis dum mia vojaøo æi tien kaj pri la bildojkiujn ni æiuj povis trovi en la mirinda interreto.Æi tiu unua impreso kuraøigas min. Mi estascerta ke ni havas bonan lokon por fari niankongreson.

Kio ankaý kuraøigas min estas la laboro jam faritade - unuflanke la tuta skipo de la OKK de niaKongreso kun æekape, almenaý en rilato kun mi, niakamarado Petro Chrdle kaj de la flanko de la Plenum-Komitato, kamarado Arturo Prent.

Antaý 125 jaroj naskiøis kamarado Lanti. Eble lafakto ke mi nun atentigas vin pri tio malplaæus al li,mi ne sæias. Legante liajn tekstojn kaj la tekstojn prili, mi konkludas ke Lanti plej verþajne, ne estisekzemplo de facila homo, eæ por la homoj æirkaý lised certe ankaý ne por si mem. Tiu, kiu legis priLanti scias ke li estis homo kiu, eble dum sia tutavivo, seræis la veron, pri la koncepto kiu estas plejbona por la homaro. Lanti ne þatis ke oni laýdu lianpersonecon, do ni ne faru. Sed mi volas paroli pri liaideo krei asocion kiu estas unika.

Unueca fronto de laboristoj devas esti, laý laideoj de Lanti, nia asocio.

Asocio kiu eæ nun, 83 jarojn post fondiøo, daýreekzistas, sed pri kiu nur malmultaj homoj komprenasla fortecon kaj øian strukturon. Forteco, kiusamtempe montriøas esti øia malforteco, æar þajnaske en nuna tempo, por intelekta kaj konscia laboroj

ekzistas iom malpli da intereso ol devus ekzisti,almenaý tion mi opinias. Ankaý esperantistoj nemontras intereson pri la sorto de la sammondano.Aý por esti pli precize, ili ne þatas aý ne volasunuiøi en Unuecan Fronton aý æu eble tiu UnuecaFronto timigas ilin? La fakto ke ili devas aýskulti laopiniojn kaj tezojn de aliaj, la fakto ke en SAT neestas loko por fanatikismo?

Se mi bone komprenis Lanti-n, mi pensas ke licelis krei asocion kiu defendas socialismon,humanisman socialismon laý la plej larøa bazoimagebla. Lanti ne nur diris la de æiu esperantistokonatan frazon: “For la neýtralismon!” Li iam ankaý,kaj certe kun la sama konvinko diris: “For lafanatikecon!”, almenaý se mi povas kredi la treseriozan verkon, ”La danøera lingvo” de Ulrich Lins.

For la fanatikecon, signifas, denove laý miakompreno, ke ni æiuj rajtas havi nian filozofian,etikan kaj politikan konvinkon, sed ke ni devas havirespekton por aliaj opinioj kaj konvinkoj kiujdefendas laý aliaj manieroj socialismon.

Mi nun esperas ke neniu inter vi miskomprenu lavorton socialismo de mi nun uzata. Per socialismomi indikas ne partipolitikan ideon, sed la huma-nisman ideon de kunlaboro, de respekto, de socialaagado. Socialismo pri kiu mi parolas ne permesas keunu homo ekspluatadu alian homon. Mia socialis-mo ne akceptas ke unu homo regu alian homon, keekzistas personoj kiuj ornamas sin per titoloj kajtiel postulas de aliaj homoj obeadon, submetiøon alsimboloj, mitoj, rakontoj kaj personoj. Se mi eraraspri tio, nu tiam staras antaý vi prezidanto dePlenum-Komitato kiun vi nepre devas malelekti.Tiuj inter vi, kiuj sekvas mondan politikon, scias keen la lando kie mi loøas, 33% de la homoj voædonaspor faþismema politika partio «Vlaams Blok».

Post la baloto por Eýropo kaj la Belgaj FederaciajÆambroj, mi aýdis politikistojn de aliaj politikajtendencoj diri; “ni devas respekti ankaý tiunopinion». Æu eble per tio ili volas montri ke ili neestas fanatikuloj? Mi dubas. Ili, laý mi, nur volasflati tiun parton de la elektbrutaro kiu ¼us voædonispor alia partio, faþismema partio. Ili do volasrespekti la opinion de unu miliono da balotantojpor faþismema politika partio.

HALE Paøo 19


Mi havas alian opinion pri tio, mi diras ne! Nine devas respekti tiun opinion.

Kial ni respektu opinion de demagogoj kaj de øiasekvantaro kiuj klopodas dividi homojn de malsamajdeveno, koloro, kredo kaj filozofio. Mi ne povasimagi ke Lanti kaj liaj kunuloj kreis SennaciecanAsocion Tutmondan por havi komprenon porfaþistoj, por klano kiu faras æion por dividi homojnlaý koloro, deveno aý kredo. Mi pensas ke Lanti kajliaj kamaradoj kreis asocion por trovi la vojon alinternacia solidareco, la vojon al kunagado interhomoj.

Mi, se mi bone komprenas Lanti-n, pensas ke lacelo de la kreiøo de SAT kaj øia daýra ekzisto estas;unuigi æiujn maldekstrajn progresemajn fortojn kajmi substrekas en tio la vorton maldekstra æar jamtro ofte mi aýdis reakciulojn uzi la vortonprogresema por indiki ilian agadon malakcepteblan.

Mi timas ke pro tio nuntempe SAT iom suferasmalatenton de la Esperantistaro.

Ankaý en Esperantio estas laý mi bedaýrinde troda intereso por la propra vero, la propra regiono, lanaciismo kaj fanatikismo de grupoj kiuj ne celasinternacian solidarecon sed kunigas en grupojn kiujcelas dividi homojn laý deveno, koloro kredo kajnacio. Nu tiu laboro por plikreskigi nian nacion,protekti nian regionon kaj nian superecon ne estasla laboro de SAT kaj giaj anoj.

Plej verþajne multaj homoj ne aliøas al SAT pro lavortoj kiujn ni uzas -klasbatalo, maldekstro, socia-lismo, unueco. Kaj kredu min, mi iom povaskompreni æi tiujn homojn. Tro ofte dum la antaýajarcento la vortoj estis misuzataj, perfortitaj dedemagogoj kaj diktatoroj. Ekzistas grandajbibliotekoj kun libroj nur pri tiuj kretenoj kiuj uzantela ¼us menciitajn vortojn kaptis per øi la potencon.Imagu, ili uzis æi tiujn vortojn por subpremi homojnkvankam la vortoj estis esprimoj de libereco. Altiuj, kiuj ne komprenas miajn frazojn mi nur povasrekomendi du librojn, “La danøera lingvo” de UlrichLins kaj la libron “7000 tagoj en Siberio” majstretradukita de nia k-do Kreþo Barkoviæ.

Mi jam ofte pensis, ke ni devas trovi novajn vortojnpor priskribi la vortojn kiujn SAT-membroj dumsia tuta historio uzis. Pli modernajn vortojn, sedbedaýrinde mi ne trovas ilin. Eble iam la lingvajspertuloj inter vi trovos alternativajn vortojn kun lasama signifo, sed æu vere tio povas aý devas savi

SATn; la signifo de vortoj laý la realo kaj ne laý laimagoj de diktatoroj?

Jes mi povas kompreni ke en la lando kie ni nunhavas nian SAT-Kongreson la haroj de multaj homoj,enloøantoj de Slovakio hirtiøas pro la vortojklasbatalo, kamarado, ktp. Mi petas tiujn homojn:reprenu la veran signifon de la vortoj.

En Belgio, la faþismema Vlaams Blok uzis, jamkelkfoje la “unuan de majo”, la festotagon de lalaboristoj, por fari grandan feston. La feston de lapopolo. Imagu, æi tiuj kaæuloj forprenas nian tagon,“la unuan de majo”, la tagon de la tutmondalaboristaro por havi propran feston. Se ili iam akirosla plejmulton, miaj karaj amikoj, la unua de majoeble iøus en Flandrio la festo de la faþistoj, de lamaltoleremuloj, de la rasistoj. Tamen karaj kamaradojen mia koro øi restos eterne la tago de la klasbatalo,de la socialismo, de ni, la laboristoj, kaj jes lamalamiko povas forpreni de ni niajn terminojn, niajnsimbolojn, nian festotagon, sed ili neniam povasforpreni nian konvinkon, nian koron, nian spiriton.

SAT elektis kiel laborlingvon Esperanto-n, lakrea¼on de iom naiva sed certe tre bonkora drZamenhof. Homo kiu pensis en la komenco, kieljuna knabo ke universala lingvo povas solvi ciujnmondajn problemojn.

Nur lingvo, nur vortoj, karaj amikoj solvas nenion.Por solvi mondan problemon de milito, malsato,ekspluatado de homoj, de kapitalisma supereco, nibezonas pli ol nur Esperanton, ni bezonas pli ol nurvortojn kaj frazojn. Ni bezonas engaøigon. Ni devasalstrebi mondan solidarecon inter ciuj homoj. Nepovas esti ke iu homo devas klini la kapon antaýalia homo, devas montri respekton al bildoj kajsimboloj kaj al strangaj vestitaj mondoregantoj kiujpensas ke ili estas reprezentantoj de iu esta¼o kiunili nomas, por aldoni al øi gravecon, dio.

Socialismo, la humanisma socialismo kiun SATcelas bezonas raciecon por esti aplikata. Mistikecokaj vualitaj veroj pri eventoj kiuj superas iun realeconne helpas nin krei la bezonatan mondan solidarecon.

Æu bonfarado ne helpas? - demandas de tempokamaradoj. Bonfarado karaj amikoj, estas laý mi laakcepto de divido de homoj en riæajn kaj malriæajn,en havantajn kaj nehavantajn. En mia mondo desocialismo ne ekzistas bonfarado, æar en tiu mondoæiuj homoj havas la samajn rajtojn, la samajn þancojn,la samajn devojn. En mia socialisma mondo homoj

Paøo 20 HALE


ne devas almozpeti au klini la kapon antaý demagogojkaj regantoj, sed æiu regas sian propran vivon.

Ni povas atingi æi tiun mondon pere de la ideoj dekamarado Lanti. Ni ne lasu transkui nian asocionper la pasioj kaj taktikaj zigzagoj de la malsamajlaboristaj partioj, diris Lanti. Nia asocio ne estupartipolitika, sed eduka, kleriga, helpa, realiga. Øiaideo ne estu krei funkciulojn, sed eduki konsciajnrevoluciulojn. Kaj karaj amikoj, konsciaj revoluciulojne estas laý la falsa bildo kiun kreis la malamiko dela progreso, persono kun armilo en la manoj.

Revoluciulo estas persono kiu havas konvinkonhumanistan, socialistan, homrespektan, kajrevolucion ni povas fari per simpla agado, ekzemplepere de civila malobeo por nomi nur unu.

Æu daure ekzistas intereso por æi tiu ideo? Laý miJES - sed junuloj jam komencas nomi min maljunakaj tion mi eble jam iom estas, maljuna socialisto,radikala socialisto eæ kiu daýre kredas en mondasolidareco, en la bezono de unuiøo de ne nur proletojsed de æiuj maldekstraj progresemaj fortoj.

Eble nuntempe la plejmulto de homoj preferas sinkaþi en iu kaæo de sensignifa neýtraleco øis fanatikanaciismo. En iu falsa mondo de þajninternaciismokies plej grava celo estas defendi proprajnlandlimojn, proprajn atinga¼ojn kaj propran supe-ran kulturon.

Feliæe mi ne apartenas al æi tiu grupo, sed fierediras ke mi apartenas al SAT, la asocio kie ideoj kajideologio, kaj certe engaøigo ludas gravan rolon.

Ni havas nun tutan semajnon por diskuti, seræisamideanojn, esplori la plej favoran agadkampon,frakcion, laborgrupon aý fakon.

Estas fakto ke la plej granda forto de SAT neestas nur øia internaciismo, sennnaciismo, la uzadode Esperanto, sed nia volo krei alian mondon,mondon en kiu internacia solidareco, humanismasocialismo kaj komuna agado ne estas nur vortoj enla aero, sed reala celo, nia plej grava batalo. Ni povasfari æi tiun batalon el nia fako, frakcio aý laborgrupo,sed finfine ni devas scii, ke nia celo devas esti unuigiæiujn maldekstrajn progresemulojn en fortegangrupon kiu batalas «æar alia mondo eblas». Pliøusta mondo, pli socialisma kaj humanisma mondoeblas kaj por fari tion mi volas uzi la vortojn dekamarado Lanti: “For la fanatikismon”!.

Mi deziras al vi æiuj tre fruktedonan kongresonkaj mi estas certa, ke via celo ne estas NUR ferii enBratislavo, sed kunkonstrui la novan SAT-n por laestonto. Øi estu kupolo de æiuj maldekstrajprogresemaj homoj, kiuj celas krei alian mondon,æar tio ne nur eblas, sed absolute necesas.

Vivu humanisma socialismo!, Vivu SAT!

Jakvo

HALE Paøo 21


SALUTO AL LA KONGRESO DE K-DO RENATO CORSETTI,

PREZIDANTO DE U.E.A.

Karaj kamaradoj,

Mi profitas æirkaývojon por sendi al vimesaøon okaze de la inaýguro de via æi-jarakongreso.

Mi bedaýras ne povi esti tie kun vi hodiaý,sed mi ¼us revenis el Æinujo kaj baldaý devasiri al Bilbao.

Mi salutas vin kiel ano de SAT kaj ano deUEA samtempe sed æefe kiel esperantisto. Mikredas ke la asociaj limoj kaj malkonsentoj interasocioj ne devus malhelpi nin kunlabori prikomunaj temoj.

Mi konsentas, ke mi neniam vere komprenisla strukturon de SAT, sed nun mi komencaskompreni øin kaj pro tio mi alvokas al la simplajSAT-anoj, ke ili bonvolu konsideri ke SATdevas fariøi la gvidanto de æiuj esperantistajmaldekstremaj kaj progresemaj movadoj en lamondo. Mi ne vidas aliajn eblecojn por donisencon al SAT.

En mondo, en kiu la ununura kapitalismapenso provas, øis iu grado kun sukceso, establisian regadon de la mensoj de la publiko, nidevas evidente esti æe la flankoj de la rezisto-movadoj kontraý perforta tutmondigo.

Mi ege þatus se ni povus starigi kunlaboroninter SAT kaj UEA laý kiu SAT plenumus larolon de gvidanto de æiuj kampanjoj, kiuj porUEA estas tro malneýtralaj. Mi pensasunuavice pri agadoj æe Mondaj Sociaj Forumoj.

Ne estas konkurenco inter SAT kaj UEA. Mine laciøos rediri tion. La plej granda bonþancopor UEA estus tre forta SAT. Mi konas la ideon,laý kiu SAT estas per-esperanto organiza¼o,kiu æefe utiligas Esperanton por la klasbatalo.Sed la limoj inter per-esperanta organiza¼o kajpor-esperanta estas tre pli malsolidaj ol oniimagas.

Estas spaco por kunlaboro. Ni kaptu tiunþancon!

Permesu al mi citi kelkajn vortojn el miaparolado okaze de la malfermo de la tiel nomataSimpozio Nitobe dum la UK en Pekino. Æu iline montras ke ni batalas la saman batalon?

Esperanto estas lingvo kaj øi signifasmalsamajn aferojn por malsamaj homoj, sedekzistas unu kerna respondo: oni okupiøaspri Esperanto, æar oni estas milda kaj pacaokupiøanto pri lingvoj kaj kulturoj sed kuntre forta, obstina, foje mania, sento pri justecoen internaciaj rilatoj.

Justeco kaj egaleco inter la homoj kaj lapopoloj estas la rokoj, kiuj estas la bazo denia tuta konstrua¼o.

Sed bedaýrinde tiu mensostato ne þajnasesti øenerala en la mondo kaj eæ øi þajnas iøipli kaj pli malmoda, en æi tiu periodo en kiupostmoderneco akiras pli kaj pli la konturojnde antaýmoderneco, de la eýropa mezepokoen kiu forto, perforto kaj fortaj regantoj havisæiujn rajtojn kaj la normalaj homoj rajtis nurobei. Nun, kontraste kun la Meza epoko, onirajtas ankaý rigardi televidon.

Certe estas eble en la homa naturo proviregi aliajn kaj preni la maksimuman eblanprofiton al si mem, sendepende de moralaj,etikaj, ideaj konsideroj. Sed mi kredas ke enla homa naturo estas ankaý samtempe aspiroal la belo, al la bono, al la justo.

La parolantoj de la internacia lingvo Espe-ranto dum la tuta pasinta jarcento agis en lamezo de militoj kaj internaciaj streæaj rilatojper klopodoj revenigi la homaron al sentojde toleremo, de rekono de malsameco, deprovo interkompreniøi kaj kompreni lamotivojn de la alia flanko.

Tia estas nia historio kaj pri øi ni fieras.Kaj SAT kaj UEA ambaý estas parto de tiu

historio. Ni restu indaj je øi!Multajn bondezirojn por via kongreso!

Paøo 22 HALE


Muziko, la homo, kiuSacha Distel

famigis la kantojn «Skubidu’» kaj «Pluvgutojfalas sur mian kapon», mortis la 22an de julio de2004, kiam li estis 71jaraøa.

Li naskiøis en Parizo la 29-an de ¼anuaro de1933, de gepatroj Léo Distel kaj Andrée Ventu-ra, tiu lasta pianisto konzerta, kiu karieriøis je lafama Konservatorio de Parizo. Onklo Ray Ven-tura gvidis muzikbandon en Francio antaý laDua Mondmilito, kaj famiøis per sia grupo «Lagimnazianoj». Saþa' kaj onklo Rej estis treproksimaj, kaj tiu lasta konsideris la nevonkvazaý li estu lia vera filo; sekve li edukis lin enmuzikon, kaj Saþa' atestis multajn performojnde onklo kaj bando.

La familio estas parte juda, kaj pro tio laGestapo arestis la patrinon dum la milito, je 1942,kaj enkampigis þin. Sed þi sukcesis retrovi sianfamilion post liberadon de Francio je 1944, nesen tio, ke la familia tragedio vundis lin dumjaroj.

KomencojDekomence, Saþa' lernis pianon klasikan, sed

li baldaý emis la svingan ritmon, kaj je 1947 liþanøis sian instrumenton: li lernis gitaron kunEnriko Salvador’, kiu ludis en la bando de liaonklo. Saþa' komencis tiutempe ludi en jaza ban-do de sia lernejo, sed de kiam, je 1948 li æeestisla unuan koncerton, kiu Dizi Gilespi, fama jazatrumpetisto, performis en Parizo, li estis morditade la jaza viruso por æiam. ☺

Je la kvindekaj jaroj Saþa' volis esti gitaristounuaranga, kun la nova spirito de libereco, kiublovis la bohemian najbararon de Sen Øermen’.Je 1951 li venkis konkurson por la plej bonaamatora jaza gitaristo. Du jaroj poste, magazinojtiusektoraj konsideris lin la plej bona jazagitarludanto dum la sekvintaj sep jaroj.

Je 1952, onklo Rej helis lin atingi Novjorkopor labori kiel internulo de muzika eldona firmao.

La juna muzikisto vizitis multe da jazkluboj deManhatan’. Kiam li revenis en Francion, li gajnispostenon starantan en la franca muzika scenejo,kie li akompanis Jxuliet’ Greko’ kaj editis lamuzikon de Georgo Brasan’. Je 1955 li aperis enla disko de Lajonel Hamton «Nova sono fran-ca», kaj la sekvintan jaron, en «Vespero enParizo», de Modern Jazz Quartet (modernakvaropo jaza).

La gitaristo, kiu volis kanti.Je la fino de la kvindekaj jaroj, lia romanco

kun filmstelulino Bri¼it’ Bardo’ metis lianvizaøon sur la koverto de preskaý æiu ¼urnalokaj magazino francaj, dum li revis pri multe pligravaj aferoj. Li sopiris sekvi la paþojn de FrankSinatra kiel kantisto. Saþa' finfine ekkomencissian kantistan karieron je 1958, dum li aniøis enjaztriopo æe la «Kazino de Aløerio». Saþa' prenisla mikrofonon kaj kantis «Skubidu’». La kantoplaæis multe, kaj iøis vera himno por adoleskulojen Francio.

Iom poste je tiu jaro, Saþa' Distel estisinvitata aperi je la «Ed Sullivan Show» (laspektaklo de Ed Salivan) en Usono, kaj tiokonfirmis, ke la juna jaza geniulo estis nuninventita lin mem kiel la gvidantan francanmelodikantiston de la momento. Je 1959, liøojigis la francan rekordkartojn per sukcesoj

HALE Paøo 23


kiel «ho, kia nokto!», «Personuloj» kaj «Miabela æapelo». Dume, direktoroj de la francatelevido vikiøis al la povo de tiu eleganta homokun malklara bona aspekto. Saþa' baldaý trovissin kiel prezentisto de muzikprogramo. Estasfacile kompreni, ke lia programo, «Gitaroj kajkamaradoj», kreita je la komenco de la sesdekajjaroj, baldaý iøis «Saþa' Show». Tiu programone nur aperigis la grandajn nomojn de la tago,sed ankaý provizis la þancon al granda kvantoda novaj talentoj.

Je 1963 li edziøis al Fransin’ Greo’, skiæam-pionino, kun kiu li havis du filojn. La sekvintanjaron li registris unu el la plej famaj kantoj el siakariero, «La bela vivo». La kanto komencis kiella dua flanko de simpla disko, sed baldaý øi iøisegan internacian sukceson, kiun eæ Toni Benetkaj Frank Sinatro registris kiel «The Good Life»(fakte, estis æirkaý 250 versioj de «La bonavivo»). Dume, Saþa' sukcesis per sia nova kanto«Skandalo en la familio», «Sinjoro Kanibal’»,«La bruligo de Rio» kaj «Kanto blua», kiuj donisal li multajn ordiskojn en la venintaj jaroj.

Melodikantisto en Britio.Je la sepdekaj jaroj Saþa' Distel gajnis favoron

inter virinoj en Britio pro siaj elegantaj vestoj,seksema franca akcento, kaj la æarmo, kiu iøislin la tipa franca amanto. Je 1971 li atingisnombron 1-an kiel la plej disvendatan diskonper sia «Pluvguto obstine falas sur miankapon», kiun li poste reregistris france kiel «Tutala pluvo falas sur min». Li kantis æe la LondonPalladium kaj la Teatro de la Princo de Wales,kaj aliaj gravaj ejoj de London.

Tiun tempon li estis pli ofte eksterlande –æefeen Britio—ol en Francio. Li iøis tiom popola enBritio, ke li eæ havis programon en Televidosabaton nokte. Aldone, li vojaøis al Usono, kieli performis æe gravaj performejoj de Novjorkokaj Atlantic City. Dume, li prograndigis sianfrancan repertuaron per serio de novaj suk-cesoj, kiuj inkluzivis «Accroche un ruban»,«Mia unua gitaro», «Mia edzino», «La þipoblanca», «Rapidu, karulino, rapidu» kaj «La

suno de mia vivo» (franca adapta¼o de la kantode Stivi Ýonder «Vi estas la sunbrilo de miavivo»), registrita kiel duopo kune kun Bri¼it’Bardo’.

Lastaj projektojPost kelkaj jaroj for de la scenjo, Saþa' Distel

revenis je 1983 per disko titolita «Mia gitaro kajæiu tia jazo». Malgraý tio, ke kelkaj diris, ke øihavas eksmodan æarmon, franca televidodenove ofertis lin gvidi programon, «La belavivo», je 1985.

Je 1991 Saþa' registris novan diskon, «Dedi-æa¼oj», kun versioj siaj pri francaj amokantoj deæiam. Post du jaroj, li plenumis revon de sia tutavivo: performi kun his onklo Ray Ventura kaj liajazgrupo, kaj registri serion da grandaj sukcesojkun «Les Super-Collégiens», kiu inkluzivisfavoratajn kantojn de Henri Salvador, MichelLegrand kaj Stephane Grappelli.

Unu el la projektoj, kiujn li ne plenumis, estisverki muzikteatra¼on pri la vivo kaj kariero deMoris’ Þevalje’. Li faris kelkajn provojn komencila projekton dum dudek jaroj, sed li malsukcesistrovi la monon. Dume, li sukcesis æe la londonascenejo je 2001 per la rolo de la bedaýrindaadvokato Bili Flin en la muzikteatra¼o «Æikago».

Je aprilo 2003, Saþa' Distel revenis neatenditeper duobla disko titolita «En vers et contrevous». La unua volumo enhavas usonajnklazikajn kantojn, kiel «Mia amuza Valentino»,«Kia mirinda mondo» kaj «Æiun la vojon»(duope kun Liza Mineli). La dua enhavas novanserion de francaj kantoj, per kiu li gajnis gravanfrancan premion, SACEM.

Fina kurtenoLa kantisto, salutata de britaj ¼urnaloj kiel «la

esenca franca melodikantisto» mortis æe siajbopatroj en Rayol-Canadel-sur-mer, je la sudode Francio, la 22-an de julio de 2004, postkelkjara batalado kontraý malsano. La internacia¼urnalaro agnoskas lin kiel unu el la plej grandajfrancaj kantistoj, kune kun Moris’ Þevalje’ kajIvo Montando. F

Kajeroj el la Sudo

REDAKCIO: PoÙtkesto 4461,E30080 MURCIA,HISPANIO

Retskribu [email protected]

Tfnº (00 34) 658166 323

BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJESPERANTISTAJ (HALE)

http://213.172.47.3/gazetoteko/kajeroj/k64.htmhttp://www.gazetoteko.com/kajeroj/k64.htm

Depósito legal: Z-2398-88. Presejo: Copygraph.ISSN 1697-6460

Documents

Kajeroj el la Sudo - Gazetoteko · 8 La Kancerkliniko, de ¬ak le Puil, 9 Litova Stelo, de Petras Æielauskas, 10 Laýte!, de C. Baudé, 11 La Migranto, de Antje Noordewier, 12 Juna